OM ONS HEEN
38is Jaargang No. 1T567
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feèstdagen
DINSDAG IB FEBRUARI 1821
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNE*5lENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom dar gemeonie) f8.57'/|. Franco per post door Nederland f3.871/,. Afzonderlijke nummers f0.15. Ge3-
luslreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstrekon f0.671/,franco per post 10.65.
Uitgave der N.V, Lourena Coster, Dlrecteur-Hootdredeoteur J, C. PESREEOOM, Telefoon 3082
AOVERTENTIEN: Van 1—5 regels fl.75; iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cis per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfetuivers-advertentiéo van Vraag en aanbod van 1 -4 regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. contant; buiten bet Arrondissement dubbele rrijs.
Di.eotie ca Administraties Qrooto Houtstraat 63. Teloieonnre. de Redactie 600 «n der Administratie 724
EERSTE 3LAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BL'ADZIJDEN.
Agentia
Heden.
DINSDAG 15 FEBRUARI.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein.
Het Schouwtooneei: „Hot Gouden
luk'', 8 uur.
Schouwburg Jansweg: „Bloefce Bet
Sociëteit Vereouigliig. Lledertafel
Haarlem's Zanggsnot, concert, 8 uur.
Café „Scala' Kleine Houtstraat:
pagajiini-concert.
olla'ud, Ve:-\vu»t, Sti'ijkorkes*
Café-Restaurant ,,Populaix'\ Tem-
pclie.ifitraat 56. Avondconcert.
Bioscoopvoorstellingen.
WOENSDAG 16.FEBRUARI.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein:
Voordrachtavond der leerlingen van
Toonkunst, half 8.
Schouwburg Jansweg: „Bleeke
Bet".
Ned. Vereeniging van Staatsbur
geressen: Cursus in Staatsinrichting
door Mr. Dr. J. C. Schreuder, 8 uur.
„De Kroon", Alliance Fran^aise:
Conférence Mr. Gabriel Mourey, S u.
Museum van Kunstnijverheid (Ro
tonde): Tentoonstelling van Marionet-
ton, 104 uur.
Café „Scala", Kleine Houtstraat:
Pagauini-coiiccrl.
Oud,-Holland, Verwulft, Strijkorkest.
Café-Restaurant „Populair", Tem-
peliersstraat 56 Avonconcert.
Schouwburg Do Kroon, Gr. Markt:
BiosooopvoorsLcllingun, nam. 2£ en
's avonds 8 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat.
Bioscoopvoorsteiiingen, nam. 24 en
's avonds 8 uur.
Scala-Theater, Kleine Houtstraat 77
Bioscoopvoorstellingen, nam. 24 en
's avonds 8 uur.
Familie-Bioscoop, Kleine Houtwe2
Bioscoopvoorstellingen, nam. 24 en
's avonds 8 uut.
No. 2852
Aanteekeningen uit het archief der
Heerlijkheid Heemstede.
Do heer P. N. van Doomiiick hoeft
tien jaar geleden liet archief van do
heerlijkheid Heemstede goïnventari-
eeerj en daarvan een catalogus opge-
jnuakt, die bij den bodkhandcl van
de iirma Van Brederode ïtn druk <s
uitgegeven. Hot boek ziet en1 royaal
uit en de stukken worden in het
Raadhuis te Heemstede mot begrijpe
lijke zorg bewaard, toch niet zóó ang
stig of menschon die er geen kwaad
mee doen, mogen ze ter plaatse ko
men raadplegen.
Gebruik makende van die welwil
lendheid heb ik een middag ln deze
oude manuscripten zitten bladeren.
Degelijker naam mag dat onderzoek
nie c nebbe». Het werk van den -ar
chivaris is een vak als ieder ander,
omdat er heolwat kennis en studie
nondig zijn voor het leggen van ver-,
band tusschen archiefstukken, sterker
nog. omdat het simpele lezen alleen
veel meer oefening en ervaring ver-
eischt dan de leek in enkele turen kan
opdoc-n. Om die ietwat kinderlijke
reden heb ik menig stuk uit de bun
dels ter zijde moeten leggen, want
ons voorgeslacht schreef ontegenzeg
gelijk rustig en keurig, maar vol
gens onze begrippen niet duidelijk: er
loopen allerlei halen en strepen dooi
de manuscripten, die het ontcijferen
moeilijk maken. De getypte, stukken
uit onzen tijd leveren zeker minder
bezwaren op. maar wij kuinncn er op
rekenen, dat zij na twee of drie
eeuwen voor ons nageslacht, in 't ge
heel niet meer leesbaar zullen zijn.
Zelfs, naar ik vrees, vele gedruk
te stukken niet. Het papier van de
zen tijd heeft madr zelden lompen
gezien, des te meer hout, verkleurt
daardoor wanneer het aan 't, licht
wordt blootgesteld er valt al heel
gauw als poeder in elkaar, de druk
inkt kan ook niet op de deugdelijk
heid bogen van den schrijfinkt van
vroeger: vooral wat er in de oorlogs
jaren op dit gebied werd gefabri
ceerd, bezat leven voor de allernaaste
toekomst, maar verder zeker niet.
Geen wonder, dat archivarissen en
bibliothecarissen zich ongerust ma
ken over wat ex in de toekomst, zal
bewaard blijven van de geschiedenis
van den hodendaagschon tijd.
He!, archief, is keurig geborgen in
«en kast, die do heer Beds or bij aan
de gemeente schonk. Daar was een
bijzondere aanleiding voor, do familie
Beols namelijk is nog heen- van Heem
stede, een waardigheid, die in onzen
tijd natuurlijk geen practischc beloe-
kenis meer heeft; zij brengt, mocn ik,
alleen nog mee het zoogenaamde „col-
latierocht" bij de benoeming van den
predikant, iets als een veto, waar
mee do heer van Heemstede con door
hern niet gewensohte benoeming stui
ten kon. Natuurlijk zou zelfs dit mage
re overschot van vroeger gezag te vt-el
zijn, wanneer het nog werd -uitge
oefend, hetgeen ovenwél niet meer het
geval is.
Naar behooren is het archief is ru
brieken verdeeld, bovendien beval de
gedrukte inventaris hier en daar bij
zonderheden, die den Inhoud van
vele stukken toelichten, zelfs het nu
lezen daarvan overbodig maken; Ik
keek een en onder na op hel stuk van
de belastingen, een onderwierp, dat
«Ier menschen twee en drie en rneor
eeuwen geleden stellig niet minder
belang inboezemde, dan ons. Vooraf
evenwel enkele bijzonderheden uit de
Toelichting op den inventaris over
Heemstede in het algemeen.
„Heemstede", zoo schrijft do keer
van Doorninck, „komt het eerst voor
ln de schenking van graaf Dirk II
en zijne gemalin aan het klooster von
Bgmond van omstreeks 089. Op 26
Juli 1083 bevestigde graaf Dirk V
deze schenking. Wanneer wij aanne
men, dat de stichting van Heem
stede daarmee overeenkomt, dan
hebbon wij in 't laatst van d» vorige
eeuw een goede gelegenheid, o:n het
JOOO-jaxig bestaan te herdenken,
laten voorbijgaan.
Groot was Heemstede in den aan-
v.-n blijkbaar niet, in 1S66 telde de
plaats, volgens een verklaring v3U
den Schout Dirk Janez, G5 naardste
den; weliswaar werd; met toestem
ming van Jan van Heemstede, in 1494
een gedeelte van Heemstede daarvan
afgescheiden en Herrit van Bercken-
rode als een afzonderlijke heerlijk
heid daaxmoe bel-cend. Twintig jaai
later, in 1514, was het aantal van 65
tot 82 haardsteden gestegen. De plaats
groeide dus niet snel. In 1651 was er
wat schot in gekomen, to?n woonden
in Heemstede» ruim 330 gezinnen,
maar twee jaar later, in 1653, kwam
er alweer een vermindering, toen hij
de verdeeling van den boedel van
Adriaan Pauw, het zuidelijke ge-
lte, gesnaa
zijn tweeden zoon Adriaan als een
afzonderlijke heerlijkheid werd toe
gewezen.
In 1787 bestond Heemstede, dirs
zonder Bermehroek. uit 196 huisgezin
nen, in 1850 uit 285 huizen met 2332
inwoners. Uit deze opsomming blijkt,
dat bet dorp wat zijn nantal inwoners
betreft, al heel wat voor- en achter
uitgang heeft meegemaakt: waar
schijnlijk brengt de naaste toekomst
opnieuw een vermindering mêe. in
tusschen groeit het vrij snel op na
tuurlijke wijze, namelijk van dej
dorpskom uit, zoouls tc zien is aan
de uitbreiding om en bij de van Mer-
lenlaan en de Campltuui.
Onder liet hoofdstuk Bel a s t i n-
gen in den inventaris van bet ar
chief vinden wij allereerst een eu-
rieuse vermelding, namelijk ten ver
gunning van den baljuw van Kenne-
merland, gedateerd 17 Januari 1623,
aan Schepenen van Heemstede, „om
in het tegenwoordige schrikkeljaar
het huishoen te pachten." De heer
van Doorninók teokent daarbij het
volgende aan:
De baljuw van Kennemexland
had alle schrikkeljaren' recht om
een hoen te vorderen van elk
huisgezin. Gewoonlijk sloot de
schout van het dor;) een overeen
komst met den baljuw, om dez«
belasting nx-t eon som geld te
betalen, wordende dan die af
koopsom over de ingezetenen om
geslagen.
De helft van deze belasting
werd door den baljuw aan den
heer van Heemstede uitgekeerd
en door de rentmeesters in de
rekeningen verantwoord.
Het bedrag ls omstreeks 8 gld.
en van 1680 af steeds 2 gld. 12 st.
Een jaar vroeger, namelijk in 1627,
werd een belasting geheven, die wel
meer zal hebben opgebracht, dan het
huishoen. Wij vinden daarin een her
innering aan den SO-jarigen oorlog,
die toen nog 21 jaar voor zijn einde
was. De Staten van Holland en West-
friesland hadden bij plakkaat be
kend gemaakt, dat er geld moest zijn
om de kosten van het oorlogvoeran
te bestrijden, zooals zij dat uitdruk
ken: „enpe te vervallen dc onkos
ten ende swn.ro lasten van den Oor
loge, die mits "t groote gwveldt,
'I welck den Koningh von Spangien
met sijne Adhercnten hoe langer hoe
meer is aanwendend, tot verdrukkin-
ghe van de goede lnghesetenen
D6e belastim.' werd c -hoven van
alle vaste goederen, huizen, lande
rijen, enzoovoortb, alles met pijnlijke
nauwgezetheid opgesomd, tot eende-
kooien toe; de vaststelling van het be
drag was overgelaten aan een com
missie van hoogo boeren, die het
1 recht had, hulp en bijstand te vorde
ren van de plaatselijke autoriteiten,
in d8 steden van de Magistraten en
Wijkmeesters en ten plattenlande
van dc officieren, „gezworenen en ge-
Teohten".
Er is blijkbaar op gerekend, dat de
„goede inghesetonen1' tegen deze be
lasting in verzet, zouden komen.
Waarvoor zou hot, anders gediend
hebben, dat oen boeto van 25 pondon
werd geheven van Ieder, die het wa
gen zou de belastinggaarders, hoog
of minder hoog geplaatst, te injurie-
ren" (beleedigo») „ofte misdoen met
woorden ofte we reken in eenigher
manier". En daar waren de boosdoe
ners niet mee af, er zouden nog Justi-
tïeele straffen bij komen, „die mede
paratelijck sal worden gheèxecn-
teeii ende bovendien naer exigentie
van der saecke daar over arbilraliick
ende c-xemplaeriijck gestraft te
den." Ook vertrouwden hunn3 Hoog
mogende» de Stalen blijkbaar de eer
lijkheid van de contribuabelen niet al
te best, want bij voorbaat werd mee
gedeeld, dal bij ontduiking een vier
de van de waaTde van het ontdokene
als boete zou worden opgevorderd.
Wij doen onzen voorvaderen zeker
geen oncechl, wanneer wij veronder-
stollen, dat zij nu en dan toch wel eens
geprobeerd zullen hebben den fiscus
,-eeai loer te draaien. Op 't stuk van
belastingen hebben te alle» tijde ve
len getracht, hunne eigen verplich
tingen op de schouders van den buur
man te schuiven.
Uit een van de andere stukken
hinkt, dat bij resolutie van 19 April
1715 besloten werd, voor een jaar, bij
wijze van proef, een niéuwe belasting
in to voeren onder den naam „farni-
liegeld". De opbrengst beantwoordde
evenwel niet aan de verwachting en
dc inning loverde vele moeilijkheden
op, zoodat de belasting weldra buiten
working gesteld werd. Uit een bor
derel blijkt, dat werd „ontfungen van
't vooiszegde middel f 595", maar ook
dit was geen zuivere bate. Aan den
ontfanger Cornells van Aerssen van
Hoogerlieijden werd afgedragen f 435,
een groote som moest besteed worden
aan mningskosten en het is niet on
aardig, om daarvan het lijstje eens
na te gaan, omdat ei uit blijkt, dat
allerlei ambtenaren, die er aan tc
pas kwamen, geen vast salariB geno-
tcn, maai' voor hunne diensten afzon
derlijk werden betaald.
Aan den Secretaris voor 't invullen
von de biljetten 14—12, dat wil zeg
gen veertien gulden en twaalf stui
vers. Er gingen twintig stuivers in een
gulden en 16 penningen in een stui
ver.
Desclve vow 't maeken van 't giro-
bier (kohier) 4—C, schouts-vacatlc op
'L maelcem van 't selven 6—6; voor 't
diucken van de biilelten 6 g.; schee
penen voor 't uytbrengen der billet-
ten 7 gld. Men ziet: iedereen, moest
er hel zijne van hebben, tot schout en
schepenen toe, want dat met het
„uijlbrengen" niet de rondbezorging
wend bedoeld blijkt uit den daarop
volgenden post van 19—10 voor de
boden. Dan komt de collecteur voor
't collecleeren met 25—8, de schouts
vacatie op 't hoorcn (waarschijnlijk
terughalen) van de biljetten, 3—6, de
secretaris alweer, voor T opmaeken
Ier reeckeningh 3--16.
Enfin, men vond het netto saldo
niet de moeite waard
J. C. P.
EEN KOSTBAAR RUIS IN DE VEILING.
lu <lc volgende maand wordt in liet Nota
rishuis aan de Bildordijkatraat door de nota
rissen C. A. J. Boom, to Voorschoten, en J.
Wildsohut, te Haarlem, in het openbaar ver
kocht de groote villa van wij"len mejuffrouw
H. de l'etit, in hel Florapark hoe): Wagen-
einig Haarlemmers
dat hier volgens kenne
huis van Haarlem ouder dei
vermoeden,
het mooiBte
_r komt. We
de gelegenheid geweest, deze villa le
bezichtigen eu zullen trachten er een be-
schrjjving van te geven.
Door een mooie oprijlaan in den sierlijk
aangelegde-u tuin koiiu men aan den rauiiu-
ineiuaien ingang van het gebouw, die al da-
dclyk den mdruk geeft, dat professor J. A.
G. van der Steur, onze oud-stadgenoot, ran
wion dt architectuur is, hier iota zeldzaam
schoons tot stand heeft gebracht. Als dc
fraaie buitendeur opengaat, komt de bezoe-
r ia oen vcaiibale, die door glazen deuren
geseheiden van een bal, van wier pracht
moeilijk de wederga te vinden zal wezen.
Voor hot leggen van don mozaiek-vlocr heeft
indertijd speciale arbeiden uit lalio
Jen. Door groote, gekleurde ruiten ia
valt een zacht getemperd licht naar
binnen, dat nog mooier wordt aU de zou
schijnt of aan den buitenkant de eleetrische
lampjes gloeien. De hal op zichzelf ia waar-
reeds aau oen paleis gelijk; do waDdeu
van blank gesneden en gebeeldhouwd
eikenhout. In de mooie zoldering is ©en groo
thoek igo opening aangebracht, die een
zeld'zaam-schoon kijkje op de eerste ótage en
do gekleurde lantaren geeft. Vier marmeren
pilaren dragen sierlijk gebeeldhouwde eiken
houten balustradesop verschillende plaat-
stuau zeldzame vazen met palmou. De
kan door twee eleetrische kruonl&iupcn
verlicht worden en is kustbaar gemeubileerd
gestoffeerd.
deze hal komen vorschiUende kamers
diverse grootte uit o.a. ecu salon met
meubilair stijl Bodewijk XV. Hierin is een
-groote broedc schoorsteen uit een Dordjsch
huis. van den vloer tol de zoldering geheel
rtner, waarin een bronzen baard. Deu-
vvanden zijn fraai geschilderd en met
gouden biezen afgezet. Boven de deuren fraai
schilderwerk. Op den vloer een tapijt, da»
reeds 26 jaar oud, maar nochtans wel een
paar duizend gulden waard is. Achter dezen
salon ligt dc woonkamer, in den stijl van
Lodewjjk XVI gemeubileerd; drie groote
ramen van beider spiegelglas geven een ver
rassend kijkje op den Wagenweg; dit ver
trek overtroft als het ware nog hot zooeven
genoemde. Boven de deur een groot schilder
stuk, voorstellende een stuk land met bloem
bollen.
Achter deze kamer (eigenlijk moeten wo
zeggen zaal) ligt de eetkamer met een inge-
Iegden parketvloer, liet eikenbout aan deu
wand vertoont allerlei kunstig gesneden voor
stellingen aan den eencu wand uil dc jacht,
verder uit de rissc-hcrij en boven het buffet
figuren van Flora's kinderen en vruchten.
Dc schoorsteen is een waar pronkstuk er
boven ie een vrouwenfiguur geschilderd met
de woorden „Oost, West, thuis beat" er
doorheen geslingerd en op fraai-goklcurdo
tegels het spreekwoord„liigon haard is
goud waard", iudordaad zal deze haard wel
met goud betaald zjjnl Aan e«n der wanden
hangt een kapitaal schilderstuk van ruim
2 bij IK M.. voorstellende een kijkje nit de
Boeieiiscbe boascben. Verder potten en vazen
van groote waarde.
o,-:ioden zijn dan nog een rookserre
met mozaïek vloer, gekleurde ruiten
i enz.; ten dessenkamer, die door
deur toegang geeft tot een keuken
groote afmeting, geheel met helder witte
tceel» bemeteeld. een lange aanreoül-
liund met een marnieren blad van onge
veer vier c.M. dik; een fornuis, dat voor
een groot hotel dienst zou kunnen
doen; daarnaast een bijkeuken en een
poetzkamer. Onder het gebouw zijn
kelders van lospeotabele afmetingen
voor centrale verwarming, warmwater
voorziening, brandstollen, wijn, provisie,
Ook zijn er nog een groote en een klei
ne spreekkamer en een toilet kamer.
Langs een monumentale trap in de hal,
wódcroin prachtig versierd, komt men
op de eerste étago, waarin nog móór za
Ion dan beneden zijn; overal waar men
kijkt is gebeeldhouwd eikenhout, gebrand
glas. kostbaar schilderwerk, enz. Aan de
wanden hangen talrijke portretten van
voorouders der vroegere bewoonster. Op
deze étage zijn weelderig Ingerichte
slaap, logeer- êu zitkamers; in een bou
doir met balcon staat als versiering on
der den schoorsteen een koperen pauw
met uitgespreiden staari; een kostbaar
stuk.
Aan den anderen kant van deze afdee
Üng zijn nog zit slaap en logeerkamers,
kinder-, bad- en donkere kamer.
Weer een etage hooger liggen een paar
zeer groote zolders, met mangel warm
water en dienstbodenkamers (het perso
noel gaat langs een afzonderlijke trap
n).
kosten gespaard,
bij den bouw geen kos
alle» zoo weelderig, luxueus en vorstelijk
mogelijk ln te richten. Het gebouw ziet
or dan ook, hoewel het reeds 26 jaar
oud is, nog zoo goed al» nieuw uit. Iu
het geheel bevat liet ongeveer 30 kamers.
Overal is oentxale verwarming aange
bracht, evenwel op zoodanige wijze, dat
het in verschillende kamers onzichtbaar
le.
In den tuin, die, zooals reeds gezegd,
fraai aangelegd is, staat een groot ma-
ohinegebouw, dat geheel bij den stijl
van het woonhuis past. Hier slaan de
machines voor de eigen eleetrische oen-
trale.
Het geheel is bijna SO Aren groot.
We nomen met notaris Wildschut, die
d11 vriendelijkheid had, ons everal rond
te leiden, slechts een kijkje in vogel
vlucht, maar dit duurde toch nog onge
veer vijf kwartier 1
Met groote belangstelling wordt afge
wacht wie de nieuwe eigenaar of wat
de toekomstige bestemming van dit sdhoo-
o gebouw zal zijn.
DE TOESTAND VAN DEN MIDDEN
STAND.
XX.
De beide winkeliers ia klokken,
horloges enz. die wij bezochten, toon
den zich niet ontevreden over den
toestand van hun zaken, wat den ver-
\uop betreft.
Ik ben voor den oorlog en ooi.
sedert 1914 voortdurend elk jaar in
ontvangsten vooruitgegaan, zei ons
de eerste. Ik kan niet bemerken, cat
het publiek minder koopt of minder
laat repareeren, al zijn de reparatie
kosten, door de verhoogde arbeide-
,kv>men, véél hoo£»:n dan vroeger.
Maar het kan zijn. da', de kooplust
nu gaat afnemen, naarmate de lust
tot bezuinigen toeneemt,
Dc tweede winkelier wees er in 't
bijzonder op, dat de reparatiekosten
zoó hoog zijn geworden, dat, som mi
xte horlogemakers al gezegd, hebben;
„ilt wou maar, dat Ik geen werkwin
kel meer had!" We werken tegen
woordig eigenlijk alleen maai', om
vrede met ouzo klanten te houden,
aldus onze zegsman, van verdienen
op de reparatie is geen sprako en hij
achtte dezen ongunstigen toestand
een gevolg van de invoering van de
15-urïge werkweek.
Er is, ook te licarlem, in de klok-
„en- en horloge-branche veel geld
verdiend, maar nu bereidt men zich
voor op een teruggang in zaken. In
Amsterdam, en vooral in Den Haag
i waar in 't bijzonder gedurende den
oorlog uitstekende zaken zijn go-
maakt) klaagt men reeds ste-en en
been.
Dau zitten veie winkeliers met te
gen hoog» prijzen gekocht oorlogs
moed van Zwitsersche „oorlogsfa-
briekjes" en deze voorraad zal nu met
vei lies van de hand moeten gedaan
worden.
In Duitsclüand, vervolgde ouzo
zegsman, wordt weer intens hard ge
werkt, nu do stakings-beweginc daar
afgeloopen is en spoedig zal wel weor
het uitstekende werk uit liet Sclrwarz
waid over dc werel verspreid worden.
Verwacht u dan geen prijsda
ling? vroegen wij.
Neem, was het antwoord In de
eerste plaatsen zijn de prijzen van
klokken niet in die mate gestegen als
b.v. van kleeren en schoeisel gemid
deld met 80, op zijn hoogst met 125
En dan moet nkt vergeten worden dat
de Duitschers ons niet meer laten be
talen in marken, maar ln „Hollflndi-
sche Wahrung", dus: in Hollandsche
guldens. En: de Duitsche fabrikanten
ziin zeer sterk georganiseerd! Ik
zie dus eerder eenïge prijsv e r h o o
i?-2 dan prijsdaling tegemoet!
HOE STAAT T MET
het typhusgevaar In Haar
lem's omstrckcu..
In aansluiting op ons stukje van de
vorige week in deze rubriek kunnen
we thans nader mededeelen, dat het
aantal typhusgevallen in Aalsmeer
vrijwel staüonnair gebleven is, het
bedraagt namelijk ruim 30. In Haar-
lammenneer ls het aantal tot de en
kele reeds genoemde gevallen beperkt
gebleven.
Officieol is door den inspecteur van
liet Geneeskundig Staatstoezicht, Dr.
Aldersholf te Utrecht die thans
dikwijls in deze omstreken vertoeft
geconstateerd, dal de besmettelijk©
ziekte wederom door de melk ver
spreid is. llij meent dan ook den
hoofd besmettingshaard ontdekt te
hebben en wel bij eon veehouder to
Kudeistuart, vau wien ecwge koeien
aan de typhus lijdende zijri gebie
ken.
Het gemeentebestuur van Aals
meer neemt aldus deelde
men ons mee alle mo
gelijke maatregelen, om verspreiding
van de ziekte te voorkomen. Sinds
drie weken wordt alle melk vernie
tigd van boeren, bij wie maar eenigs-
zins verondersteld wordt, dat er een
besmettingshaard aanwezig is. Op
veel plaatsen in de gemeente laat
het gemeentebestuur groote biljetten
aanbrengen, waarop do dringende
waarschuwing, het drinkwater en de
melk vóór het gebruik te koken. In
de gemeenteschool wordt Woensdag
en Donderdagavond kosteloos gele
genheid gegoven tot inenting. Velen
lieten dit dezer dagen reeds bij voor
baat doen.
De grootst mogelijk© vooirichtig-
heid is dan ook geboden, want naar
de gomeente-secretaris van Aalsmeer
ons meedeelde, zijn er reeds 6 geval
len met doodelijken afloop voorgeko
men en liggen er nog een paar inge
zetenen ernstig ziek.
Het is dus ook voor de Haarlem
mers noodzakelijk, de vereischte voor
zichtigheid in acht te nemen.
StaHsnieaws
Mnzlok
Nationale üpera. „De Vlie
gende Hollander" van Rich Wan
ner. StadschouwbBurg.
Welhaast tachtig jaar geleden aohiep
Wagner te Parijs zijn romuntisohe opera
„Der fliegeude Hollander" in de hoop,
die weldra ijdel bleek dat het stuk hein
do deuren der Groote Opra zou ontslui
ten. Met dit werk, in kommervolle dagen
ontworpen en voltooid, heeft Wagner een
mijlpaal op zijn levensweg geplaatst en
met een ook in de geschiedenis dor ontwik
keling van de opera in het algemeen. Te
beginnen van dit werk treedt Wagner
manmoedig eu welbewust de baan op die
leiden zou tot vaste omlijning van een kun
etenaars ideaal dat hij eenmaal heeft mo
gen zien zegevieren. En beschouwd in net
kader van zijn tijd (in 1843), naast den
tnornpheerenden Meyerbeer, naast ?nn
eigen Rlenzi, is de „Hollander" een koene
daad geweest van een hardnekkig IrunBte
naar. die het publiek en den tijdgeest stout
dorst te trotseeren.
Wel geef ik toe dat „De Vliegende Hol
lander niet een gaaf kunstwerk 1» daar
toe ontbeert hot stuk de gewenschte een
heid. men voelt het aldoor dat do compo
nist worstelt om zich zelf te vinden en
tracht den Meijerbeer invloed van zich af
te schudden, doch waar zouden wij op dit
oogenbiik zijn zonder het levenswerk van
Wagner, die toch zijne snelle evolutie ovor
„Hollander" maken moest om on=
aeesteriijke gewrochten „Tristan en
Isolde" en „Parsifal" te kunnen scben
ItenT Dit dit oogpunt bc8cliouwd blijft dit
meesterstuk steeds interessant, hoeveel er
ook ln te zien en te hooren is, wat ons con
ventioneel voorkomt, b.v. passages als het
duo van den Hollander en Daland in het
eerste bedrijf, de aria „Mögst du moin
Kind" van Daland in II, en de Cavatine
van Erik in III_. He dingen die vreemd
aandoen in één kader met de heerlijke
Ballade en de meesterlijke storramuziek.
Maar dat alles behoort tot hel typische
van den „Hollander" in zijn geheel, tot
het werk dat ons den Wagner loont aan
het begin van zijn eigenlijke levenstaak.
En zoo heeft de meester het ook gewiid,
Immers, zou hij anders later, toen zijn
kunstenaarsvisie hem duidelijk geworden
was, allicht aexe niet-W»gn«riaiuische pas
sages verwerkt hebben; hij beefi het niet
gedaan, omdat de gezonde evolutie van
zijn kunstwerk hierin to natuurlijk was om
er een enkele noot van te verloochenen, en
omdat ook deze schepping hem aldus iief
was. zooals ze ontstond. De opvoering, die
Maandagavond door de Nationale Opera
gegeven werd kenmerkte «ich door eene
zorgvuldige voorbereiding, wat wy trou
ens van l:et gezelsohap gewend zijn.
De decors zijn voor een troep, die
iet de spullen reizen moet zeer mooi.
Stemmig vooral is de binnenkamer ran
Dalond, een typisch Noorsch interieur. De
bootsoène in I en III heb ik in gTOoie
schouwburgen wel eens minder mooi voor
gesteld gezien, alleen het tooneeltruoje met
het spookschip op het doorjichte aohter
doek miste zijn offeot, en tevergeefs heb
ben wij getuurd naar de verheerlijkende
vornjzenis van Senta en den Hollander,
wat toch de eigenlijke ontknooping van het
drama is.
De partij van den Hollander is het de
moeite waard te weten dat Wagner hem in
sijne partituur Van der Deoken noemde?
word vervuld door Rich van Helvoirt—Pel.
Eventjes eenige onzekerheid van rolkennis
en voortdurend slordige dictie daarge!?.
ten. was hij als zanger en als acteur de
meest gewenschte artist van het gezelschap
voor deze enorme rol. De kostbar© kwali
teit van zijn orgaan gaf «Hen glans aan de
zware aria in I en ln het due in II; jam
raer echter dal hij in de cadens zoo wei
nig rolvast bleek. Zijn sober spel was zeer
te prijzen.
De Senta. toevertrouwd aan een ras ar
tistc van den allereersten rang als
mevrouw L. PoolmanMelssner. kwam,
ondanks het haast onmogelijke dat de
componist bier eischtte, schitterend tot
zijn recht, Toch geloof ik niet, dat Mevr.
Meïssner het op den duur volhouden zal,
xulkc al t© hoog loopende partijen te zin
gen, het is took de meer natuurlijke lig
ging harer slem foroeeren. Als actrice was
zij, als altijd, superieur.
Voor Hendrik Kubbinga mijn warmste
lof voor de gemoedelijke Dalund-figuur.
die hij uitbeeldde en voooal klankrijk en
muzikaal weergaf. Ook Louis van Tulder
speelde en zong prachtig do partij van
Enk, hij heeft als acteur den laatsten tijd
voel gewonnen.
De mooie stem van mevrouw Haartje van
der Meer Offers, als Mary, de voedster,
maakte met een weloverwogen spel van dat
klein© rolletje iels beduidends. Zeer goed
,»ns ook Joi. Besselink, die dc stuurman
voor zijn deel had. Hel wordt tijd dat deze
zanger eens met een belangrijke tenorpar
tij op het voorplan komt.
Het mannenkoor, zoo belangrijk in de
partituur, ia eigenlijk veel te weinig talrijk
van samenstelling om 't gewenschte effect
te verkrijgen. Toch was het in verhouding
niet kwaad en vooral in het laatste bedrijf
werd er goed werk geleverd, ook wat spel
betreft.
Het dameskoor zong het Kpinlred heel
aardig en gaf bij het slot der ballade iets
te hooren wat voor een operakoor een zeld
za&mhcid mag-heeten, een pianissimo, wel
iswaar verkregen door bromstemmen,
maar dat het vereischte effect volkomen bo
naderde.
Het orkest was meestal te geraasmakend,
maai dat komt op rekening van de tc sterk
resonneerende orkestruimte, die op Wag.
ner-instrumentatie niet berekend is cn
daarbij niet ruim genoeg om het noodig©
aantal snaar instrumenten, noodig voor 'n
goede verhouding, plaats te verleenen.
Niettemin leek do partituur goed inge
speeld en kapelmeester Van Itaallo hield
het bestendig in contact met de zangen.
Aan hem. voor het muzikale- en aau Hen
ry Engelen voor het scenische gedeelte der
opvoering, onz© dank c-n onze gelokwctv
Het publiek was op alle rangen zeer lid-
rijk, slechts enkel© plaatsen in het gebouw
bleven onbezet.
JOS- DB KLERK.
PROY. PRODUCTIEKANTOOR NOORD
HOLLAND.
Met 1 Maart m*. wordt opgeheven
het Provinciaal Productiekantoor
voor Noord-Holkuid met eervol ont
slag van S. Vv. de Clorq als directeur,
onder dankbetuiging voor «1" Be wc/en.
diensten.
OMVERGEREDEN. Maandag
morgen 11 uur, werd in de Leidscho-
straat door een bespannen wagen met
hout, waarvan de bestuurder onbe
kend is gebleven, een roéikwagenlje
gereden door de dochter van den
melithandl'Uir H., omvergereden On
geveer 30 liter melk en 10 hier kar
nemelk gingen verloren.
IfnnsnlaM
OVERREDEN. -- Zondag liet zni»
te Kampen, na afloop van een voet
balwedstrijd, een gezelschap met een
jan-plezier terugbrengen. Een der in
zittenden, een negenjarige jonge»,
viel gedurende don rit uit het rijtuig
Hij kreeg een der achterwielen over
de borst cn word onmiddellijk go-
dood.
STAKING AAN KEN BROODF.'
BïllEK. Maandagmorgen heeft te
Tilburg- liet geheele personeel der
coöperatieve broodfabriek „Steunt
Elkander" gestaakt, daar zij geen po-
nosgem ncoml met de voorgestelde
loonsverhooging.
•DE I-1AAGSCHE AANNEMING
MAATSCHAPPIJ. Ged. Staten van
Zuid-Holland liebebn, naai- het Vad.
Verneemt, hun goedkeuring gehecht
liet besluit van den Ilaagscbon
Raad tot oprichting van de H. A. M.
Slechts op enkele wijzigingen van go
ring© hoteokonis hebben z;j aange
drongen.
VERIIOOGING DHR OORLOGS-
BEGROOTING MET BIJNA 22 MÏLUORN.
Ingediend is een wetsontwerp strek
kende tot veriiooging van een aantal
artikelen van de Oorlogsbegrooting
voor 1913. waarop meer moet worden
uitgegeven dan werd toegestaan cn
tot'vermindering van tmdere posten
waarop min of meer belangrijke lxv
dragon zijn vrijgevallen, ln tegenstel
ling met den dienst van 1917, die blii-
keais de Staatsrekening na liet tot
stand komen van de z.g. regularisa-
tiewet, 'n overschot van f 38.450.983.54
moei bij het aangeboden wetsontwerp
ten slotte eon bedrag van f 21.910.080
suppletoir worden aangevraagd om,
zelfs na vermindering van de artike
len die daarvoor in aanmerking ko
men, de begrooting voor 1918 in over
eenstemming te brengen met de ge
bleken behoeften.
ACCIJNSONTDUIKING. Gedieiwtiev
geesten, aldus liet „Leidsdi DgbM.". had
den aan de politie te Loosduioco medege
deeld. dai iemand nh deze gemeente ren
grootcn inslag van K©diBlillecrd had gedaan
vóór dr verhoogde accijns in werking trad.
Een politic-agent rlned hierop roet een paar
belasling-arabtensren ccn onderzoek hij den
bi eek er Dtc Halfweg, en vond daar n va-
in flesaeheu, onder «iroo verstopi onge
veer 3000 1-, jenever. Alles werd natuurlijk
in beslag genomen, terwijl de overtreder een
boete van ƒ4000 zal te betalen hebben.
TEGEN DE TUBERCULOSE.
De commissie, bsstaar.de uit prof. dr.
C. II. H. 8pronck, dr. H. H. Vos eo
dr. II. M. M. Eijkel. die zich in op
dracht van den Minister van Arbeid naar
Berlijn beeft begeven tot het instellen
van een onderzoek naar de- deugdelijk
beid van d© door prof. Priedmann gevon
den bacterietherapi© der tuberculose,
beeft onn den Minister verslag over haar
bevindingen uitgebr&dil.
De genoemde hoeren rijn tot de conclu
sie gekomen, dat heigeen zij hebben g>
hoord en gozien hun niet de overtuiging
heeft gegeven, dot met het middel van
Priedmann gunstig© uitkomsten zijn
verkregen, zoodat zij vooralsnog geen
aanleiding kunnen vinden, de regeering
aan te raden, de aanwending van het
middel in Noderland zonder meer te
bevorderen.
De gedachte, waarvan Priedmann bij
de vervaardiging van het middel is uit
gegaan, kan center juist zijn, en zij
zullen daarom de ongevaarlijkheid van
hei middel als vaststaand aannemend,
trachten :e bevorderen, dai hel onderzoek
naar de waarde van het middel in Ne
derland wordt voortgezet; zij stellen
zich voor om, *<x> daartoe aanleiding
mocht bestaan, de Begcering in kenni»
te stellen met do uitkomsten van dit on
derzoek.