Van onzen reizenden Redacteur
38» Jaargang No. 11573
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feèstdagen
MAANDAG 23 FEBRUARI 192)
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) 13.61*/,. Franco per post door Nederland f3.871/,. Afxonderiijke nummers 16.16. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f0.671/»; franco per post 10.66.
Uitgave der N.V, Leuren» Oeeter, Plreeteur-Hoetdrndaoteur J. O. PEEREBOO—Teleloon 308»
ADVERTËNTIEN: Van 1—5 regels, f 1.75; iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cta per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfatuivere-ndvertentiën van Vraag en aanbod van 1 —4. regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Gis. A contant; Luiten het Arrondissement dubbele prijs.
Direotio en Administratie 1 Groot* Houtstraat 83. Teleteor.nrs. de Redactie 600 en der Administratis 7£4
EERSTE BLAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT
A.VKT BLADZIJDEN.
MAANDAG 28 FEBRUARI.
Stadsschouwburg, Wilaonsplein:
Uitvoering der leerlingen van de Mu
ziekschool (directeur A. de Vogel),
half 8.
Schouwburg Jansweg: Het Sclmlje
van het Rolkie, 8 uur.
Gebouw „De Nijverheid": Jaariijk-
pcfie Ledenvergadering öfd. Haarlem
der Blindenveroeniging, 8 uur.
Gebouw „De Nijverheid": Propa-
g mulo-avond aid. Haarlem en omstre
ken der Algcmccne Noclerlaaidsclte
Vrouwen-Organisatie, 8 uur.
Gebouw „Zang en Vriendschap":
Tentoonstelling wan eciiilderijen en
beeldhouwwerken der leden van
„Kunst zij ons Doel", 104 uur.
Cafó „Scaln", Klelno Houtstraat:
Pagan ini-concert.
Ouci-Hollaml, Verwulft, Strijkorkest.
Café-Restaurant „Populair" Tem-
pelicrsstrnat 50, Avondconcert.
Bioscoopvoorstellingen.
DINSDAG 1 MAART.
Het
Stadsschouwburg Wilsonsplein:
fichouwtoonocl„Het gouden Juk", 8
Schouwburg J.mswcgHet Schat je van
het Kolkje". 8 uur.
Groote Kerk (consistoriekamer)Rede
door mevrouw De HurtogMeijjes. 8 uur.
Sociëteit Veroeniging (Ictoiue concertzaal)
Ordo van Vrijmetselaren onder het Groot
Ooseten der Nederlanden (Loge „Vicit Vitn
Virtus")Lezing door A. F. I, Paubel,
half 9.
Gebouw „de Nijverheid": Jaarvergade
ring van anndoclhoudere der N.V. Maat
schappij lot exploitatie van onroerende
goederen „De Onderneming".
Spaarue &7: Vergadering van aandeelhou
der» der N. V. Filmfubrick „Hollandia", t
Gebouw „Zang on Vriendschap":
Tentoonstelling van schilderijen en
beeldhouwwerken der leden van Kunst
lij ons Doel, 10—4 uur.
Museum van Kunstnijverheid (Ro
tonde): Tentoonstelling van Marionet
ten 124 uur.
Café „Scala", Kleine Houtstraat:
Paganini-concert.
Oud-Holland, Verwulft, Strijkorkest
Café-Restaurant „Populair", Tem
pel iersstraat 5*>, Avondconcert.
Schouwburg, De Kroon, Gr. Markt:
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Cinema Palace, Groot® Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Scala-Theater, Kleine Houtstraat 77
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Familie-Bioscoop, lvlelne Houtweg
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
D© Zoöweg
la een advertentie in ons nummer
van j.l. Zaterdag maakten 13. en VV.
van ïiloemendaal bekend dat van
dien dag af ook do zijwegen van den
Zeeweg toegankelijk waren voor per
sonen, die een wandelkaart bezitten.
Tevens werden de rijwielen (zonder
motor) toegelaten. Wij hebben geen
oogenblik geaarzeld om deze gelegen
heid aan te grijpen en met de nets
naar Zandvoort to gaan. En hierin
waren wij lang niet de eenigen. Tal
rijke fietsers trapten over den werke
lijk praohtigen, prettig donker ge-
kiearden weg in de richting der zee.
Na een klein eindje gereden te hebben
werd ons echter plotseling de weg
versperd door oen aantal kruiwagens
en een locomobiel, die daar eenzaam
en koud den Zaterdagmiddagslaap
genoten. Achter dezo zwijgende
emblemen van wegenbouw vertoonde
de weg zich zoovor het oog reikte
(hoogstens een paar honderd meter
totde volgende bocht) nog allesbehalve
begaanbaar. De donkergrijze steen-
scherven lagen er los in een dikke
laag, een zekere ruïne voor fietsbanden
zooniet volkomen onberijdbaar. Wat
verderop was het werk in een nog
vroeger stadium blijven liggen. Hier
vormden do scherpe steenbl okken nog
afzonderlijke kleine stapeltjes. WÜ
stapten al en liepen langs het wandel
pad naar de volgende bocht hopende
daar weer te kunnon opstappen. Dit
bleek inderdaad zoo te zijn. Hier was
de weg weer volkomen gereed, een
van de allermooiste fietswegen in
ons land. Maar toch vroegen wy ons
af, wat B. en W. van Uloemendaal
ertoe bewogen heeft, don weg open
te stollen voor liy geheel klaar was.
Wfj vermoeden dat do Bloemeudaal-
sche autoriteiten hot bij het mooie
voorjaarsweer van de laatste dagen
nie over hun hart hebben bunnen
verkrijgen, het fietsende publiek den
toegang nog langer te ontzeggen.
In ieder geval zijn wy hun dank
baar en kannen iodoreen met warmte
dit fietstochtje aanbevelen. De weg
is prachtig, ongeveer halverwege is
een in de richting Zandvoort zacht
dalende lange holling, de grootst
denkbare weelde voor den wielrijder.
Maar als Dij denzelfdeu weg terug
wü moet hjj daar weer tegenop. Laat
dus fietsers die beiden, den ouden
en den nieuwen weg willen berijden,
langs den nieuwen zeeweg naar
Zandvoort gaan en langs den ouden
terugbeeren. Do duinen zijn heel mooi
in dezen tijd van het jaar in hun
eenigszins sombere kleuren. De zilve
ren berkestammen zorgen voor het
schilderachtige contrast. Do zee....
maar stapt u zelf don eersten vrijen
raiddag als do vroege voorjaarszon de
laatste winterkoude doet verdwijnen,
op do flets en rijdt naar Zaadvoort
over don nieuwen zeeweg. Het zal
u niet berouwen.
(Vierde reeks.)
No. 142
De nieuwe KweekschoolcSlrecteur
Middel l.U r g, 26 Februari.
In „Om ons Heem" is dezer dagen
de heer Vtun dor Ley, de scheidende
directeur van de ILnarlemsohe Rijks
kweekschool, die zooveel jaren dezo
instelling van andenvijs met eare
heeft gediend, uitgeluid'. De benoe
ming van zijn opvolger aloud voor
de deur en toen het besluit in de
Staatscourant verschoon, Donderdag
avond, heb ik den nieuwen directeur,
den heer J. G. Nijk, directeur va» de
Middelburgsche kweekschool, een on
derhoud verzocht, om hem te Haarlem
te kunnen inleiden.
Want .vooral voor do onderwijswe
reld, is de benoeming van een Kweek-
eciiooldirecteur, een gebeurtenis van
gewicht, niet alloon voor die in de
plaats zelf, maar ook, maar misschien
meer nog, voor de onderwijskringen
daarbuiten, omdat nu eenmaal de lei
der van r-ulk een inrichting, als hij
een man van beleekenis is, zijn geest
tot uiting brengt in de Inrichting, die
onder zijn beheer slaat; zooals do ge
ijkte terru luidt: „zijn stempel drukt"
op den gang van het onderwijs. On
der zijn gezag, of beter: onder zijn in
vloed, komen de jonge kweekelingen
van hier en elders, uit de plaats zelf,
maar ooit van ver daarbuiten uit de
afgelegen provincies, zij werken en
leeren, groeien en ontwikkelen zich
en als ze na beëindiging van den cur
sus de akte In den zak hebben, gaan
ze weer hor en der 't land in en dra
gen daar mede uit, wat ze ter kweek
school aan kennis en inzicht hebben
meegekregen. Vandaar dat ik de be
noeming vo.n den nieuwen man, die
hoofdinvloed heeft op dc vorming van
geslachten van onderwijzers, van be-
t eek-en Ls noemde, die boven locaal be-
lane uitgaaf.
Het onderhoud was gul en gauw toe
gestaan en dc manier waarop teekan-
det 't prettige cn opgewekte karakter
van den nieuwen directeur, die maax
dadelijk klaar stond, schoon 'k hem
daardoor eon goed uur onttrok aan
het toenemend gezelschap van kon
nissen cn vrienden, dat zijn huis op
de Rouaanschc kou! vulde, om hem
op den avond na den benoemuigsdag
geluk to wenschon met het verkre
gen succes. Gul cn gauw was het on
derhoud toegestaan, zei 'k, maar dat
ontleende niet zijn motief hieraan,
dat de heer Nijk nu zoo graag zijn be
kwaamheden en opvattingen wilde
étaleeron voor zijn nieuwe omgeving
te Haarlem. Zoo zijn er, maar de
nletpve directeur behoort niet tot hen,
die elke gelegenheid aangrijpen, om
zich op den voorgrond te dringen. Ik
meen, zei hij me, dat een nieuwe man
zich door zijn daden moet doen ken
nen, niet door fraaie frases over wat
hij wil en wat hij wenscht. En de heer
Nijk is ook te ervaren en bedacht-
Mam, iijkt me. om vooruit te bedis
selen: 700 zal 't wezen en niet anders!
Dat kan misschien wel een jongere,
wiens hoofd vol hervormingsplannen
zit en die precies weet, hoe de we
reld er moet uilzien, wil zij op haar
best marohearen, een meer In het le
ven gerijpt man, n.ls do heer Nijk, die
naar de zestig gaat, heeift natuurlijk
ook zijin vastomlijnde, denkbeelden,
als Iemand, die met zich-zelf in even
wicht is, behoort te hebben, maar hij
heeft genoegzaam gelegenheid gehad,
zooveel levonservprinfl- op te doen, dat
hij tot de wetenschap Is gekomen, dat
ie je beginselen en opvattingen maar
niet zonder meer in toepassing kunt
brengen en daarvoor In de eerste
jjliaais de nieuwe toestanden moet
kennen on verkennen, om te kunnen
uitmaken, in hoever je denkbeelden
daarbij in practijk kunnen worden
gebracht.
Reclamezucht is den heen- Nijk wel
geheel vreemd. Zijn persoon teekent cr
ook niet naar, noch gewild-beschei
den, noch dringcnd-zlch-op-dcn-voor-
grond-plaatsen; eon rustig, opgewekt
man met pleizlerig-hcldere oogen In
het open gezicht, een nog jon go fi
guur, waarbij het onderop even grij
zen tn hot donkere haar de 58 jaar
verraadt. Maar nog In de volle kracht
van het lovem
Is bij de zestig dan ook oud? Het
schijnt tegenwoordig van niet. Ons
gecompliceerd leven ten spijt, lijkt 't
wel, dat het vroeg-verouderen, voor
wie zich wel bewaart en werkt!
geen vat heeft op naturen vun deege
deeglijkheld. Daar ia dc heer Van dei
Ley, die nu naar de tachtig gaat.
„Een buitengewoon man", zegt me de
heer Nijk, met volle bewondering voor
den man, wiens taak hij straks zal
overnemen. „Dat la nog gebleken",
motiveert de nieuwe Haarlemsche di
recteur, „toen de heer Van der Ley
onlangs zijn uitmuntend rapport uit
bracht over de ontwikkeling der Rijks
kweekscholen onder het stelsel van de
nieuwe Onderwijswet.
En toen zaten we Ineens midden ln
het gesprek van de toekomst van de
onderwijzersopleiding, die de heer
Nijk te Haarlem nu gaat zien gebeu-
„De nieuwe vorming van den on
derwijzer","aldus bracht hij in herin
nering, „zal zich gaan bnseeren op
een opleiding,, gedurende drie jaren
aan H. B. S., gymnasium, lyceum en
mulo-school. Wie in dde inrichtingen
drie jaren met goed gevolg het on
derwijs heeft gevolgd, zal dan op de
kweekschool kunnen komen. Hoe dat
precies geregeld wordt, staat nog niet
vaat. Op elke kweekschool is elk jaar
plaats voor 24 nieuwe leerlingen. Ge
ven de genoemde inrichtingon meer
dan 24 sollicitanten voor iedere kweek
school, dan zou liet mogelijk zijn, in
verband met het gebrek aan onder
wijzers, dat er parallel klassen wer
den gevormd, anders moet er in dat
geval weer vergelijkend examen cijn,
zooais nu ook plaats heeft. Het is ech-
tef de vraag, of H. B. S. en lyceum
wel veel leerlingen voor de Rijks
kweekschool zullen leveren. Van het
gymnasium zullen cr uitteraard wei
nig komen. De meeste adsplramten
verwacht de heer Nijk 'dan ook van
de mulo scholen. Dit zal dan weer
deze moeilijkheid geven, dat niet alle
mulo-scholen in ons land dezelfde
leervakken hebben. Volge-ns de wet
zijn mulo-scholen de lageronderwijs-
in richtingen, waarop van de volgen
de vijl vakken; Fransch, Duitsch, En-
gelsch, wiskunde en handelskennis er
drie onderwezen worden. Er zal dus
nog al verschil in kennis bij de op de
kweekschool komende leerlingen te
coustateeren zijn, met hel gevolg, dat
er wel een jaar zaJ heengaan, vóór
de kwcekcimgen op eenzelfde peil zijn
gebracht. Een oplossing zou mis
schien zijn, als voor de toelating werd
geeisciit het bezit van het z.g. mulo-
diploma, waarvoor door de Vereeni-
ginjj voor mulo-onderwijs te Utrecht
een examen wordt afgenomen, waar
bij een diploma A en B worat uitge
reikt, welk laatst getuigschrift een
zwaarder examen, vooral in de wis
kunde, vordert.
„Het oude kweokschool-toelatings-
eiaraeii", zed de hoer Nijk, „heeft m.i.
dit voor, dat het een gunstige selectie
toelaat. Voor mij is dit examen niet
zoozeer een onderzoek naar de mate
van de kermis der examinandi, als
we' otm uitzoeken van de roeeet pien
tere jongelui. Want bij een schrande-
len jongen met aanleg, die naar de
kweekschool gaat, komt het er niet
zoozeer op aan, of hij dit of dat niet
weet, want als je het hem eenmaal
verteld hebt, wed hij het ook. Het
voordeel was dan ook, dat we uit leer
lingen, die op een aantel scholen had
den uitgeblonken, de beste konden
kiezen. Nu zal het de vraag zijn, of
we niet moeten nemen, zonder na
dere keuze, wat de scholen ons zen
den.
Het nieuwe kweekschool-onderwijs
wordt nu uitgebreid van een vierja
rigen cursus tot een van vijf jaar, die
weer gesplitst wordt in een theoreti
sche opleiding, gedurende drie jaren
en een twee-jarige, meer practische
vorming. Nadat de kweekellngen met
goed resultaat drio jaren op de leweek
school hebben gestudeerd, krijgen zij
ecu diploma als adspirant-onderwij-
z«-.Zij blijven dan echter op de school
om door den tweejarigen cureua de
volledige bevoegdlieid te behalen. De
Rijkskweeksclvolcn verkrijgen dan het
jus promovendi, waardns dus het te
genwoordige staatsexamen vervangen
zal worden door een schoolexamen,
afgenomen door de leeraren zelf, on
der toezicht van gecommitteerden.
Met den nieuwen directeur zaler
dus ook aan de Haarlemsche kweek
school heel wat veranderen. Het is
daarom niet kwaad, dat de heer Nijk
het lager onderwijs in al zijn geledin
gen heeft meegemaakt.
Van zijn geboorteplaats, Steenwij-
kerwold, in den kop van Overijssel,
trok de jonge Nijk naar Groningen,
waai- hij aan de Rijkskweekschool zijn
opleiding tot onderwijzer ontving. In
1881 had hij zijn diploma in den zak
en stond dra voor de klasse in een
school te Leeuwarden. Vandaar begon
hij zijn tocht naar het zuiden: een
kostschool te Arnhem eerst, Amster
dam daarna, Daar werd hij onderwij
zer aan de inrichting van de school-
vereeniging. Deze betrekking" verliet
hij voor het hoofdschap aan de open
bare school aan de Du Wittenstraat,
bij het Haarlemmerplein, in de hoofd
stad, waar hij tot 1910 gebleven is. De
heer Nijk kent Holland dus goed. Tn
zijn Amsterdomschcn tijd werd hij
exnminator deskundige heet dat,
omdat „de .examinatoren" de school
opzieners zijn voor de lager- en
voor de hoofdakte en voor de verge
lijkende examens voor schoolhoofd te
Amsterdam. Ook in de organissatie
van de hoofden van scholen trad de
heer Nijk op den voorgrond. Hij werd
eerst secretaris en later voorzitter van
de Vereeniging too hoofden van scho
len ln Nederland, in den tijd, toen het
tegenwoordige Kamerlid Otto secrela-
is' dezer vereeniging was.
Van Amsterdam naar Middelburg
/as een heele stap. Maar de heer Nijk
.-.is aangezocht, om het directeur
schap van de Rijkskweekschool op
zich tc nemen, toen de heer Br&ere,
vroeger leeiaar aan dc Haarlemsche
Rijkskweekschool, na, een directoraat
van maar vier jaar,* overleden was.
En dan het werk van de opleiding
trok dan heer Nijk aan. Hij had er te
Amsterdam, aan particuliere cursus-
i, ook een deel van zijn tijd aan
gegeven. Dus trok hij naai- de Zeouw-
aehö hoofdstad en hij heeft er geen
spijt van gehad. ,,lk heb hier die elf
jaar met veel genoegen gewerkt",
getuigde de^iirecteur. i>e arbeid, dien
hij er deed, werd van hoogerhand op
waarde geschat, want verleden jaar
werd hij verrast met de benoeming toi
ridder in de orde van Oranje-Nassau.
Verrast in letterlijken zin, want hij
zat op een morgen bii den kapper,
toen een der leeraren "hem kwam ge
luk wonschen met de onderscheiding
waarvan hem nog niets bekend was.
Maar 't stond 'in de krant, waaruit
liij zijn benoeming dus vernam, even
als dat gistermorgen weer gebeurde,
toen hij zijn benoeming te Haarlem
ook weer uit de courant las.
Zijn overplaatsing naar de Noord-
Ho IJ&ndeche hoofdstad ambieert de
heor Nijk wel, vooral ln verband ook
met de studie van zijn kinderen. „Je
hebt hier. toch altijd het gevoel, hoe
lief mijn werkkring hier ook is, dat je
zoo ver van huis bent. Dat gevcel
hebben allen, die niet geboren Zeeu
wen zijn".
Toch, kan 'k me begrijpen, dat de
heer Nijk met moeite scheiden za!
van zijn omgeving hier, van 't groote
huis op de Rouaansche kaai, evenals
de Londens'he, herinnerend aan de
dagen, dat Middelburg ec-ai uitschrei-
den handel op het buitenland had en
hier op de kaden in deze oude Pa
triciërswoningen de machthebbers van
de Oost-Indisclic compagnie leefden.
Nu staan de deftige beihuizingen aan
de stille gracht te droom en van ver
vlogen dagen. De Zecuwsche hoofd
stad heeft een mooie toekomstge
had in het verleden. Nu is Mid
delburg de edelman, die met het ge
laat in hef. verleden staart en zijn
plaats heeift moeten afstaan aan VIis-
s in gen, de democraat, die met het
gezicht naar de toekomst staat.
Toch la* het in die oude woningen
met haar wfjdsche vertrekken goed
leven, al hebben onkunstzinnige na
zaten van het schoonheidbogTijpend
voorgoal acht het mooi geschonden
door de eiken plafonds zorgvuldig weg
te witten en het rijke met goud-be
legde beeldhouwwerk rondom met
dikke verflagen te overkwasten.
Ook zijn ruime sohoolcomplex, aan
do Noordstraat, waar 'k vanmorgen
eon kijkje heb genomen, zaJ de heer
Nijk mUsen, al krijgt hij er te I-Iaar-
noff zulk eon mooi modern ge-
houw voor terug.
De school oogt van buitan wel niet
zooveel, maar des te grooter is de
verrassing er, als je in de fraaie hal
komt met zijn prachtig trappenhuis,
rijk gebeeldhouwd in zwaar eiken, als
je in de stemmige directeurs- an leer-
areuzalen komt en de beroemde witjes
ziet, die zelfs In de kleedkamer van
ite kweekelingen nog aanwezig zijn.
Of de jongens oog hebbeai voor de
liekoring van 't antieke mooi in deze
trotsche behuizinge? „Ik wees er den
kweekelingen, die hier den bijnaam
van „mosschen" hebben eens op, ver
telde de heer Nijk. „en wees hun op
de „witjes", de kostelijk-» kinde--en-
en-engeltjes-versieringen boven deu
ren en schoonsteen". „O, bedoelt u,
dat beeldhouwwerk?" vroeg een van
de jongelui met een beetje schouder
ophalen. „Ik zei hem toen, eens gele
zen te hebben vain een tnusch, waar
van de geschiedenis der oudheid ver
telt, dat die pikte naar geschilderde
druiven. Zooals die antieke musc-h
nu het grootste compliment aan den
schilder mankte, door zijn ^-schilder
de druiven voor echt te houden, zoo
brengt nu ean moderne „roosch" aan
den schilder van de witjes onbewust
den grootsten tof door zijn schilder
werk voor beeldhouwwerk aan te
zien''. En toen de jongens weer in de
keedkamer waren, rekten ze de hal-
zon, oin te zien, of de engelen figuur
tjes nu inderdaad geschilderd waren,
want het was zoo natuurlijk Kedaon,
dat je de armpjes en beentjes er uit
zag steken.
Om een vei en del ij ken tuin staan de
leslokalen en aaidere inrichtin?en
voor het onderwijs aan de Rijkskwee»
school. Heel wat anders dan het oude
Uokkerigo gebouw aan den Kouden-
horn te Haarlem, waar de kweeke
lingen te ontzent, tot voor eanige ja
ren, hun kennis moesten vergaren.
Er is te Middelburg aan de kweek
school, onder het directoraat van den
heer Nijk heel wat veranderd. Deze
•opmerking is niet van den heer Nijk
zelf, maar van een van zijn bezoekers,
die hem met zijn benoeming kwam
geiukwenchen. Waarin die verande
ringen bestonden, daarover liet de
directeur zich niet gaarne uit. Maru1
<ie getuigenis van den bezoeker was
Ln den toon mn veranderingen, die
wél verbeteringen zijn.
Liever -vertelde de heer Nijk nie
over de richting, die hij bij het on
derwijs was uitgegaan, hoe hij zich
gespecialiseerd heeft in de Neder-
landsche taal en de paedagogiek, aan
wijzing, dat dc heer Nijk aan de
Haarlemsche school niet de vakken
van den heer Van der Ley de na
tuurkundige zal doceeren, 't geen
de heor Nijk ook bij zijn benoeming
a'g voorwaarde heeft gesteld, doch on
derwtijs zal govcn ln zijn lievelings
vakken.
Op het gebied van het taalonderwijs
hoeft de heer Nijk zich naam jremaakt
door mei -- nu wijlen den heer
Moerwaldt In 189G een reeks van acht
Ic'.ïboekjes uit te geven, onder den
litel „ln woord en beeld", een naam,
die evenals de boekjes zelf, opgang
heeft gemaakt, want sedert is die ti
tel gekozen als naam voor een tijd
schrift en in allerlei variaties toege
past.
In dezo leesmethode werd gebroken
met don stijven toon van de lesjes der
toen in zwang zijnde boeltjes. Het was
nog in een tijd ofschoon het nog
maar 25 jaar geleden is dat de
schrijvers in eon voorbericht zich
moesten verontschuldigen voor het
gebruik van het vertrouwelijke „jij"
,jou" en andere gemeenzame om-
ifmgstaal. Dat dit noodig was, bleek
.vel, toen verscheiden onderwijsman-
icn verklaarden niets van dat gejij en
geijou te moeten hebben. Overigens
was ln deze boekjes met zuivere Ne
der) sindsche leerstof, dus geen ver
staald werk, het vonum, dat er voor
't eerst Ncderlandsche Illustraties in
werden opgenomen. Tot loen moest
men het maar doen met het afdruk
ken van buitenlandsche cllché's, wat
zijn eig--nanrdige nadoelen had.
De leesboekje vormen een reeks
belletrisiische werkjes, waarbij als
oifgangspunt was aangenomen, dat re
kening gehouden moest worden met
de omgeving der kinderen en waarin
ook verbajul wordt gelegd met de
vorderingen van de kinderen op 't ge
bied van de kennis van de gescliie-
denis, land en volkenkunde enz.
Dat de boekjes er in gingen, bewijst
wel het feit, dat de boekjes reeds 17
drukken beleefden, een cum laude-
getuig-schrift vun de practijk, als men
weet, dat de drukken afwisselden van
5000 tot 12500 exemplaren per druk.
Met de leesiioeken6erie werd ln ver
bond gebracht &en viertal boekjes met
teloefeningen), waarbij het stellen dus
corespondeerde met de leesstof.
vtas toen een nieuwe richting,
als reactie tegen de methode van Den
Hertog en Lolxr, die die bekende serie
op zich zelf staande steloefeningen
hadden uitgegeven. Deze laatste me
thode vond aanvechting van degenen,
die een z.g. occasioneel stelonderwijs
voorstonden, waarom de heoren Nijk
en Meerwaldt met hun boekjes een
(proeve gaven, hoe het onderwijs in
het stellen in verband kon gebracht
worden mot andere vakken l.c. niet
Hh leejsonderwijs. Maai- ilez» stel- i
l>oekjes hebben niet zulk eon opgang
gemaakt, erkeinde de heer Nijk. als de
leesboekjes omdat de denkbeelden op
dit gebied zich belangrijk hebben ge-
ijzigd
De leesboekjes hebben den strijd
met. de talrijk® nieuwere leesmetho
den beter volgehouden. Ze werden
volledig herzien, omdat de taal, zoo-
rdo de heer Nijk het uitdrukte „snel
verjongt", ooi: onder den invloed van
de litteratuur. De leesboeken voor de
school moeten daarmee* gelijken tred
houden.
Ou het gebied vnn de paedagogiek
heeft de heer Nijk geen volledige
handboeken in het licht geneven, wc!
tal van studies in vakbladen en tijd
schriften. Ook heeft hij wel veel over
methodiek in manuscript, maar hij is
er nooit toe kunnen komen, om dit
dies in een boekwerk samen te- vat
en. omdat hij van oordeel is, dat de
inzichten, ook van hemzelf, zich in
sommige opzichten geheel en al wijzi
gen en don is het niet gced, dat je
je zelf vast legt aan opvattingen, die
door den druk in een liandixek zijn
■erspreid, meent de heer Nijk. Dit
teekc-nt, meen ik, den frieechen man,
die een open oog blijft hebben voor
liet nieuwe, ln weerwil van het vorde
ren van de jarei!, 't geen wel eens te
groote stabiliteit geeft aan eigen op
vattingen, wat vaak leidt tot verstar
ring èh verstijving. Het is zelcer ge
lukkig te prijzen, dat onze nieuwe
kweek school directeur zlcli daarvoor
weet te behoeden.
Kijk eens, lice de meeningen op
paedegogisch gebied zich wijzigen,
merkte de lieer Nijk in verband hier
mee op. Het dwepen met het oan-
schouwingsonderwijs maakte plaats
voor het propogeeran van liet zaak-
onderwijs. Handenarbeid werd later
troef. Nu weer vraagt het Montes-
sori-óndcrwijs aandeolit. Zoo komt er
telkens nieuws en ik mean, voegde hij
er aan toe, dat iemand, die ieiding
behoort te geven open moet staan
voor liet nieuwe, daarbij het oude niet
verwerpend, maar het goed daarvan,
inentend met het goede van het nieu
we. zoodal men steeds een verjonging
krijgt. Als men mij doorsnijdt, zal de
doorsnee vandaag anders zijn dan een
doorsnede morgen, evenals dat het ge
val is bij een stroomende rivier: het
Is het kenmerk- van beweging, van
leven.
Wat mijn opvattingen over de op
leiding van de aanstaande onderwij
zers betreft, vextelde de heer Nijk, ie
het mijn standpunt, dat de jongelui
op do schoot vooral er toe moeten ge
bracht worden, zelfstandig te leeren
werken. Gehoorzamend aan het ge
zag, moeten zij binnen de grenzen van
dit gezag zoo veel mogelijk vrijheid
genieten, ook ln verband met hun
onderlinge samenkomsten, om de
kweekelingen op deze wijze zelfstan
dig te maken ter voortiereiding van
hun optreden in het maatschappelijk
leven, waar ze ook voor zichzelf
ten zorgen. Daarom moedig ik het
clubleven onder her, looveol mogelijk
aan. H:er te Middelburg hebben de
kweekelingen een zangclub, een mu
ziekgezelschap, een voordrachtclub en
een sportvereeniging, onder eigen bo-
sturen uii met zelfgekozen directeuren,
Alleen heb ik controle op het lid
maatschap, om .te voorkomen, dal hot
ulubleveii de jongelui te veel in be&Jag
neemt. Daarvoor houd ik een J i,.
van de verschillende lidmaatschappen
der leerlingen en heb me het recht
voorbehouden, om het hd-zijn vau
een jongen van een de-r clubs tc- dofiQ
eindigen, als ik dat noodig vind.
Maar zoover behoei 'k niet te gaan.
Een enkele maai is een waarschuwing
om wat beter aaai te pukken en wal
minder uan 'tvereenigingloven te doon
noodig, maar dat is dan ook voldoen
de. Het Ls mijn ervaring, dat liet do
beste jongelieden zijn, die zich in
clubs vereenigen. Ik sta dan
gaarne het gebruik van schoollokalen
en leermiddelen voor die bijeenkom
sten beschikbaar.
Van lichamelijke opvoeding ben ik
-n groot voorstander, maar allee»
als er medische controle is. Ik heb
ook in verband daarmee een vore cm»
ging opgericht voor dc geneeskundig®
verzorging der kwedltelingen. Ada
ouders dragen aan de kas bij en do
'geneesheer, die aan de kwo* kaohoo!
ook les geeft in hygiene, anatomie,
en physiologic, behandelt de jongu»
en controloort hon, ook als ze mei
ziek zijn, twee maal per jaar ten op
zichte van gewichtstoem-ming, giv.e»,
enz. Dit heeft zeer gunstige resultaten.
Wat het persoonlijk contact met u«
leerlingen aangaat, houd ik er van,
om hen zelf 111 de practijk toe te Ia-
ten zien, lioe het onderwijs moet ge
geven worden. Er moet hij de leerlin
gen geestdrift voor bet onderwijs ge
kweekt worden en daarvoor is riet
goed, als je hun zelf voor kunt gaai».
Het gebeurt nu hier dikwijls, dal ik
een klasse meeneem naar de Rijl*-
leerschool en daar zelf het onder®ijs
overneem. Het pc-rsonec-l van die
school vindt het uitstekend en ik win
er bij, dat ik den kweökelnigen kan
laten zien, dat de lessen niet louter
theorie zijn, znaar ook inderdaad zoo
in de practijk moeten worden toege
past.
Tot zoover wat :k ove. den nieuw, n
kweekschool-directeur heb rnco t. -
len. Er biijlkt uit, dat er etft man ...mi
het hoofd van onze kweekschool kon t
staan, dte ewi frisschen kijk op óm
dingen heeft. Met belangstelling z .i
men zijn arbeid bier volgen, terneer,
nu hij in een periode naar Haarhui
komt, waa.rrn het kweekschool-onder
wijs een geheele vernieuwing zal on
dergaan.
Jac. e. M. Jr.
'T VERGIFTIG1NGSDHAMA TE IJSSK.
Het Ojieubxnr Ministerie liad gezegd in
zijn requisitoir: het heefi geen nut uur-,
om deze luensolicn, die ziek aan zoo'u criutig
misdrijf hebbea schuldig gcmukl. no« eens
ia de maatschappij te laten terugkei.cn.
Daarom stel ik den rechters voor hen te w :-
oordeelen tot Icveml.'invc rev..
Toen de beklaagden dezen eiteb boorden
waren ze gebroken.
De verdedigers putten zich uii om te bc-
toogen dat al hebben de nieiisckeu zwaar
misdreven, ben nog in elk geval een k:nis
moet gegeven worden om nog eens in do
maatschappij terug te keeren.
De rechtbank bepaalde 't vonnis ovt-r ctn
week.
De beklaagden werden weer naar "t Bii»
in Bewaring gebracht.
Een week van angstige, bange spanning..
Wat zou de re hl bank beslissen?
Heden zou cc rechtbank vonnis geven
De publieke belangstelling was weder lir-1
groot- Honderden luisteraars waarom!.r
vooral veel jonge vrouwen cn meisjes
stonden voor de benedendeuren van 'l Ra-
van Justitie. Allen stonden in rijen ge
schaard, eenige rijksveldwachters cn politic
agenten zorgden voor dc orde.
Even over tien gingen dc deuren open en
stormden de bezoekers tiaar boven.
Een luidruchtig volkje.... 't Was of 't
ïo schouwburgvoorstclling was en de nuri-
scbcn blij waren een goede plaats veroverd
te hebben. Meisjes cn vrouwen hadden een
inoepje" meegenomen
Die publieke belangstelling, ziob op deze
wijze uitend, maakte een stootenden indruk,
"ier zou beslist worden of twee ntcrmcben
lor 't gehcele verdere leven naar dc go-
wgenis verwezen zouden worden.
Stilte! gehnden de veldwachter».
Toen kwamen de beklaagden binnen, elk
bewaakt door een veldwachter. Z.c namen
plaats in 't binkje, eren elkaar schuw aan
kijkend.
De rechters kwamen uil dc raadkamer n
imen plaa:-.
Nu zon men 't hooren..
De president deelde dadelijk rncil. ,:e
rechtbank heeft beide beklaagden dc 4V
jarige weduwe v. d. Burg cn haar 35-jar. e
gewezen commensaal v. d. Linden ver
oordeeld tot 10 jaar gevangen
af.
vrouw barstte na 't hooren van 't von-
in snikken uit. Gedurende 't voorlezen
't vonnis dat ongeveer een half nor
duurde bleef ze zenuwachtig builen. Vn.ir-
al bij de passages in 't vonnis waarin wer-l
geconstateerd, dat zij met haar commensaal
afgesproken had uui met arsenicum haar
,.op »e ruimen". Ook bij ite passages over I
Tijden van haar man. thuis cli in 'l zieken
huis
v. d. Linden rat star v„or zich uit te «ta
rn. ook onder den indruk van vonnis.
15 jaren
De vrouw zal GO jaar zijn als zij vrij komt,
de man 50 jaar. En jaron in de gevangenu
tellen dubbel
Toen de president 't vonnis mededeelde,
klonk van de publieke tribune e«n kreet via
ontzetting.
Na 't voorlezen van 't vonnis werden do
veroordeelden weggeleid.
Een verwoest gezin
De vader onder de groene zoden, dc moe
der in de gevangenis. De kinderen verstrooid,
overgelaten aan dc goedheid van andere men-
schen. Ook 't kindje dat voor enkele tnaan-
den in de gevangeuis 't levenslicht heeft aan
schouwd