HAARLEM'S DAGBLAD
Van alles en nou wat over Londen.
Vrouwen.
Onze LaeftUosk
De Voorvaaer van óen
Kooden Pimpernel
WOENSD&a 16 MAART 1921 TWEEDE BLAD
Di HolUudssbe kerk en nare geschiedenis - Eenljc opmerkingen
over de Westminster Abbey en kt. Paul's Gatbedrai.
Rubriek
BET GROOTE GEZIN.
Ik xit in mijn stadskainer met hel
rumoer van de stad om mij heen,
maar voor mij een heerlijke bos flu-!
wèelgrijae wilgenkatjes. Niets bijzon
ders, denkt ge, want de Haarlemsche
bloemenverkoopers brengen ze bij
ka.rrevrach.ten naar de stad, en ner
gens is grooter wilgenbosch to zien;
dan op het Leidsaheplein in Amster
dam; wie er dus een paar dubbeltjes
voor over heeft kan de lenteboden in
zijn huis halen. Ja, maar mijn wil
genkatjes dragen nu een6 niet de her
innering mee aan een «ladsbbieaien-
niarkt, maar doen mij aan iets heel
andere denken. Vriendelijke zachte
pluisjes, als ik naar jullie kijk, ruik
ik weer de frissehe duinlucht, en voel
ïli den lekkeren zeewind, maar vooral
zie ik voor me het liove kereltje met
ziin open maar toch wat verlogen ge
zichtje, die ze voor me plukte, en z>
half beschaamd over zijn vriendelijk
heid, in mijn handen duwde en ze-ide:
„dat is voor jou, mooi hê?" Tom
hebben we wat gepraat over katjes
en andere heestertakken. en voor
jaarsbloemen, en hij heeft mii ge-ve
zen hoe men gauwer langs pen trap
leuning naar beneden kwam dan Ir-.ngs
de treden, zooals jongensaard is.
Het ventje was een van de klein
tjes" uit het „Tehuis" van Juffr. van
Dissel te Noord wij kerhout, waar ik
een heerlijken voorjaarsdag door
bracht. En niet alleen heerlijk om den
zonneschijn over ons dierbaar Hol-
landsch duinlandschap, maar vooral
omdat het in onzen tijd ian roezig,
jachtig leven zoo weldadig aandoet
een oogenblik in een sfeer van be
wust rustig en evenwichtig samen le
ven te verkeeren, waarvan men den
invloed ten goede meer voelt, dan dat
men zulks in woorden kan weerga
ven.
Wat is de grondgedachte bij deze
kleine opvoedingstehuizen, och de
naam geeft het al aan, een tehuis te
vormen voor hen die dit niet hebben.
Het zijn niet alleen de weezon, het
■/.ijn ook zeker niet alleen de
minstbedeolden op finantieeJ gebied,
die een tehuis missen. We korwien ze
allen uit onze omgeving, de arme kin
deren, die eigenlijk te veel zijn in de
wereld, waarvan de ouders of één der
ouders die overbleef geen kinderen
kunnen opvoeden. Waarom in bijzon-,
derheden te treden, wij weten, dat
èn physieke èn moreele ongeschikt
heid beslaat en dat er kinderen zijn,
die in hun jeugd al veel, veel te veel
doorgemaakt hebben voor hun kind- r-
draagkracht. In korte woorden: de te
huizen zijn voor kinderen uit de In-
tellectueele middenklasse. die geen
tehuis hebben en men tracht hun in
bc-sobaafde maar eenvoudige omge
ving -een opvoeding te geven, die hen
in staat zal stellen een plaats in de
maatschappij in te neme», maar ook
zoo lang ze kindoren zijn, hun leven
zoo gelukkig en vol Mijheid en zon
neschijn te doen zijn n I - maar moge
lijk is. Zij die hier werken, weten hoe
de herinnering aan deze kinderjaren
hun pupillen tot steun is als zij in de
maatschappij zijn gekomen. Zij weten
ook wat het voor deze kinderen, die
dan toch „eenzamen" zijn in vei-ge-
lijking met kinderen die een natuur
lijk gezinsleven kennen, beteokwit,
dat zij voelen altijd een „thuis" te
hebben waai zij ook. in later jaren
terug kunnen komen.
In Noordwijkerkout ligt midden in
de duinen het mooie landhuis 't
Hoogt, het eerste der Opvoedingste
huizen. Ik bedoel met mooi niet een
rijke villa maar een goed en artistiek
gebouwd huis, dat past in de omge
ving. De kamers zijn vroolijk geschil
derd, hebben overal groote ramen met
het heerlijkste uitzicht, dat men zich
denken kan; een gezellig schouwtje
met mooie ]>aarse tegels is een heer
lijk praat-hoekje en dan die groote
serre op het zuiden, eigenlijk de echte
epee ikamer met de flinke lage speel
tafel, waarop het poppengerei, en de
veiizerdadenkast, waarop ieders plan
ten kweek- en waai- ieder zijn
la met eigen schatten heeft. Nu nuar
boven, waar één groote ruimte voor
slaapplaats in ingericht, maai' dat op
deze wijze, dat aan heide zijden kJeine
afgeschoten kamertjes zijn van boven
open, maar die loeit den indruk ge
ven dat ieder zijn esgen domein heeft.
Eenvoudig maai- netjes en vol platen
en portretten, bij de ouderen veel boe
ken, zoo heeft ieder hokje zijn eigen
karaktor. leder kind maakt 's mor
gens eigen bed en waschtafel in orde,
en alleen de wekelijksehe schoonmaak
wordt door oudere en bekwamer han
den gedaan. Op deze slaapzaal komt
do kamer van de huismoeder uit, die
het toezicht heeft. Denk u nu geen
oude weeshuis-moeder, neen een
vroolijke jonge vrouw regeert hier
haar troepje, voor zooverre er var>
regeeren sprake is. Op het Hoogt"
gaat alles, ook het vele werk dat m
zoo n groot gezin natuurlijk gedaan
moet worden in opgewekte samenwer-
king, en met bewonderingswaardige
blijmoedigheid zag men liet oogesn-
blik aankomen,'dut de wasch om de
hooge kosten weer in huis gedaan
moest worden. Om het huls is een
rand bloementuin, en iets verder de
moestuin, die zelf beweikt^wordt en
bijna geiieol in de behoeften van het
gezin voorziet, maar dan zijn er nog
de kippen, de dierbare konijnen, de
hond, wat een belangen, wat een ver
zorging, wat een natuurlijk opvoe-
dingsmateriaal. Want er zijn hier
steeds en 11 of 12 kinderen, drie of
vier leidsters, en maar zeer weinig
hulp van buitenaf, ieder vrouw be
grijpt dus dat hei huishouden alleen
„marcheoren" kan (zooals wij huis
vrouwen dat noemen) door sa;aenwer
king v;>.n allen.
Ik heb n nu verteld van he. groote
huis waar de eigenlijke pupillen wo
nen, maar daarnaast ziet ge een groo
te houten keet, vroolijk groen geschil
derd, wear Juffr. van Dissel haar
klein intiem zitkamertje .heeft, heel
beknopt, heel eenvoudig, maaT waar
de organisearenden en opbouwende ge
dachten geboren worden, die allen be
zielen.
Men begrijpt", dat hier de moeilijke
gevallen besproken worden, en over
legd wordt langs welken weg men
het doe! kan bereiken. Hier komt men
om raad, om troost, om hartelijkhe.d.
Ik kan mij zoo indenken, dat menig
meisje, dut op ,,'t Hoogt" werd opge
voed en Jiii misschien als.onderv.ijze-
res of vcipleegster haar levenstaak
heeft gevonden, dikwijls met heimwee
denkt aan het intieme kamertje in het
houten huis. Ik weet, dat jongens,
welneevi ze voeien zich mannen na
tuurlijk, die al lang op kantoor of
fabriek werken, het zóó inrichten, dat
zo hun vrije dagen oi vacantia op het
„Hoogt" komen doorbrengen. Ook om
de heerlijke buitanojngeving, en de
vroolijke dagen in het groote gezin,
maar vooral om het intieme praatje,
de sfeer van dat kleine kamertje.
Deze logees die zelf hun onderkomen
betalen, hebben in het houten huis cp
zolder hun hoogst eenvoudig, haast
primiti.f slaapvertrek, ook hun eigen
eet- en conversatiekamer, want in het
gezin yam Juffr. van Dissel hebben
ouderen en jongeren hun rechten, zoo
als het in ieder goed huishouden we
zen moet.
Maar voor.het vier uur is, moeten
we nu nog even naar dat gedeelte
van liet houten huis, dat mij wel heel
belangrijk voorkwam, n.l. de school.
Vroeger gingen de kinderen zoovec
mogelijk naar de dorpsschool, maar
dit bracht eigenaardige moeilijkhe
den mee, terwijl ook velen dien leef
tijd te boven waren. Men moeit ook
niet vergeten, dat vclën van deze pu
pillen zonder ziek tc' zijn.toch. niet tot
de sterksten behaoirni en zoo werd er
veel verzuimd. Aan den anderen kant
hadden deze stadskinderen een meer
derheidsgevoel over de dorpskinderen,
wat allerminst gewenscht was. En nu
is het opmerkelijke, dat hier op dit
kleine plekje in theorie weid uitge
dacht, maar in de prai-tijk waar ge
maakt, waar zooveel over geschreven
en gefilosofeerd is. In dit groote vroo
lijke school lokaal voelde ik mij in de
ideaal tookomsfschool, waar het kind
zelf zoekt, zelf werkt naarmate van
zijn aanleg en intellect. Bij ieder open
slaand raam een tafel en stoel, langs
de breede vensterbank, waar ieder
zijn eigen weotkmatci laai en bloemen
had staan. Voor de kleintjes kleine'
lage tafeltjes en stoeltjes en voor hen
de Montessori-lècnniddelen voor het
lezen, schrijven en rekenen. Maar al
was niet alle Montessorimateriaal aan
wezig, wat er wel was, de ware geest
van de nieuwe ondcrwijsrichting.
Voor dit heele clubje één onderwij
zeres, die niet doceert, die slechts
voorthelpt en den weg wijst. Ik ge
loof ook niet, dat men het hier zoo
heel erg vindt als een jongen nu eens
met zijn atlas op de groote schaaf- en
timmoibahk gaat zitten, die in een
hoek staat, of dat het kleine peuter-
tje onder het pas getimmerde fietsen
rek haar eerste sommen maakt. Maar
wel is het erg als men elkaar hindert
in deze groote klas want ieder heeft
gelijke rechten nietwaar? Maar nu is
het vier uur en alles v" egt naar bui
ten, het is ook hoog tijd om de konij
nen te verzorgen en het is zulle prach
tig wee) voor een spel met den groo-
ten bal op het speelveld.
Nog even een kijkje vanaf het duin
'naar het heerlijk mooie landschap;
alleen usn één kant niet zoo vrij en
landelijk in eer door de groote com
plexen der R.-K. zieken- en krankzin
nigengestichten, die zich voortdurend
ais een klein dorp uitbreide)). Prach
tig Ingerichte, moderne bouwwerken
en toch, het is misschien
slechts het oordeel van een leek of
zoo ge wilt van een vrouw, zouden er
niet minder gestichten voor zenuw
zieken noodig zijn als de zwakken,
de eenzamen, een opvoeding kregen
zooals do kinderen op ,,'t Hoogt"
De Vere-eniging tot het oprichten en
Instandhouden van kleine öpvoedlnge
tehuizen viert deze week haar tien
jarig bestaan. Wie meer van haar
werk weten wil, kan natuurlijk ver
slagen en inlichtingen bekomen, die
u misschien spreken zullen' van min
der vroolijke dingen dan ik u ver
telde. Want ook deze stichting heeft
te kampen met den nood der tijden.
In de oorlogsjaren kon voor sommige
harer pupillen de kostprijs n et i-e-
taald worden, terwijl d« uitgaven
steeds stegen. En men wilde juist >n
die jaren de kinderen niet loslaten.
Er is due een tekort, maar slechts
van tijdelijken aard, al zou men het
work zoo gaarne uitbreiden, omdat er
steed6 meer aanvraag ion plaatsing
komt. Is het riet Jammer, dat tc veel
van de kracht en de opgewektheid der
leidsters vergaat door finantieelo Kir-
gen en tobberijen? Late men iiun ge
rust het mooie en oj>bouwende werii
over, maat laten zij die er sympathie
voor voelen, doch zelf niet daadwer
kelijk kunnen helpen het bestuur in
staat stellen om zonder al te groote
zorg het tweede tiental jaren in te
gaan.
P. J. WILLEKES MACDON'A LD
RE Y-WAAN.
ONDERHOUD VAN METAAL.
Geregeld weerkeerend werk.
VerHchlllendc metalen.
Het dierbare illver. Relnl-
met aluminium. Indisch
koper.
In den dagelijkschen gang van e-n
huishouden zijn he-nl wat werkjes, die
oogensch ijn lijk van ondergeschikt be
lang zijn. rnaar die toch tamelijk wat
tijd en geduld vorderen van de huis
vrouw. Eigenlijk bestaal de huishou
ding uit enkel kleinigheden, die, goed
uitgevoerd, te zamen den geregelde»
gang van zaken bewerkstelligen, die
in een goed huishouden noodig is. De
zorgvuldige in,deeling draagt daar
veei toe bij: wanneer alles ma r zou'u
beetje gedaan worvit als. 't toevallig
zoo te pas komt, is er steeds tijd tc
kort. En al moenen sommige huis
vrouwen ook, dat zij den boel net zoo
goed eens kunnen laten liggen, toch
blijkt dan al gauw dat zij hopeloos
achterop zijn met haar werk.
Nu komen er echter, buiten den ge
wonen, dngelijksclicn gan^ van zakou,
heel wat werkjes voor,die min of
meer van de omstandigheden afhan
gen. En liicrtoe hoort in de eerste
plaats wel het onderhoud van de me
talen voorwerpen, hetzij van edel of
grof metaal.
In een vochtig huis slaan alle me
talen gebruiksartikelen en siervoor
werpen veel eerder aan dan in een
droge atmosfeer en ook wanneer er
in huis gerookt wordt, is dit.dadelijk
aan het zilver bijvoorbeeld te zien.
Nu zijn er wel huisvrouwen, die wil
len dat al het zilver iedere week ge
poetst wordt evenals het koper c-n dat
tin en de stalen voorwerpen ge
schuurd worden. Dat is overdreven
wanneer het niet bepaald noodzake-
hjk is, en bovendien, wie krijgt tegen
woordig haar dienstliode nog tot on-
noodig werk?
In een) Keuken, waar een gasfornuis
wordt gebruikt, is het wekelijksehe
veipigen wel een eisch. Het. gas slaat
alles zoo vochtig aan, dat de metalen
voorwerpen er led Ijk van gaan zien:
hel koper wordt dof e-n grauwig van
lint en het htajtmes, het pannekoeks-
mes en al dergelijke voorwerpen roes
ten, zoodat ze onbruikbaar worden.
Daarom is liet wel aan te bevelen,
niet te veei koper aan de keukenwan-
den te hangen: meestal blijft lic-l maar
eon dag lung mooi glimmend. Toch
moet hel gortige ld onderhouden wen
den, anders wordt de aanslag steeds
erger en dan kan deze er tenslotte
iiö.lamaal niet meer af.
Groote koperen voorwerpen, zooals
emmers hijvoorbeeld, worden met
zand geschuurd, de kleine worden ge
poetst. Koper is een tamelijk grof e))
hard metaal en daarom is eigenlijk
ieder poetsmiddel, dat een goede uit
werking heeft, er wel voor te gebrui
ken.
Het roesten van hekmes enzoo-
voorts, ie nog gevaarlijker, daar de
roest het metaal aantast en dit na
verloop van tijd tot gaten aanleiding
kan geven. Het gebeurt echter ook
heel vaak, dat het roesten hiel alleen
door den aanslag van het fornuis
komt. de dienstboden die het mes met
een nonchalante beweging na het
wasschen afdroogt, of eigenlijk n i eJ.
afdroogt, doet er ook geen goed aan.
Heeft de roest lang op het mes geze
ten, dan komen er donkere vlekjes
in, die alleen door afslijten op den
duur kunnen verdwijnen: het mes
eaat er daardoor on oog-el ijk uitzien.
In onze moderne keukens komen
weinig tinnen gebruiksvoorwerpen
meei' voor: wat wij tegenwoordig
voor tin bezitten, zijn bijna altijd
siervoorwerpen. Toch kunnen deze
best op de ouderwctsche manier ge
schuurd worden met zand en sommi
gen doen het zelfs met opzet heel
vaak, dat er maar gau,w een doffere
tint in zal komen, die aanduidt dat
A.: 't Spijt me, dat ik je vrouw niet
eens eerder ontmoet heb Wat een
aardige praatster is zijl Ik zou uren
naar Jiaar kunnen luisteren!
B. (droogjes): Dat doe ik nog ai
eens!
Hij (verheugd): Zoo juist heb ik het
laatste gedeelte van onze hypotheek
afbetaald!
Zij: lid, prachtig! Nu kun je een
nieuwe nemen en w?o auto koopen!
bet oud metaal is. Over het algemeen
.-laat iu echter veel minder anei aan
dan koper en daarom is het ook wer
kelijk met nouuig, oit iedere week
schoon ie maken. Kijk uiaa. eens
eeriige maanden lang niet naar uw
tin oin; ovtarna zal liet weor behoefte
aan een ©plrissclnnkje krijgen' Voor
wie het tin niet schuren willen, maar
het liever glimmend zien, kan gezegd
worden, dat poetsen ook uitstekend
is. De tint wordt dan iets donkerder
grijs, dan z« was bij het nieuwe me
taal, mam' het gaat er mooi van glim-
men en misschien schept eon huis-
vrouw, die van „kraakzindelijk"
houdt, daar meer behagen in.
Een van de meest „geliefkoosde"
metalen zouden w;j willen zeggen, in
een huishouden, i» wel het zilver. Met
hoe oneindg veel zorg wordt dat niet
gewasscïien, gewreven en weggebor
gen. liet geval dat wij hier vermelden
zullen, Lui toon lang niet tot de uit
zonderingen: sled its Lij hooge uitzon
dering kwam het zilveren tafelgerei
tc voorschijn. Na het diner of souper
werd het door het dienstmeisje aige-
was&cheii en mi een mandje -oegd en
dan begon hel eigeni:jke werk den vol
genden morgen p,u-_ Het ziiver werd
aan stuk voor stuk 'zorgvuldig gewas-
sciien in eon sop van kokend water
ei zilveize-p en met een linnen doek
aigtdroogd, daarna opgewreven met
zilverpoeder, uitgewreven en nog e.ns
nugewreven mcl een llanellen lap.
Dun kou hel in dc doozen gelegd en
opgeborgen worden, misschien weer
voor ettelijke maande». Op zoo n ma-
mer is liet haast een benauwend be
zit. Want wie zal al die o mi vaal over
hebben voor eon enkele gu_-t, o;' een
feestelijk huiselijk maal.' 't ls waar,
zilveren lepels en vorken die nog
nieuw zijn, binken prachtig en daar
ieder krasje or op zichtbaar is, kan
men dit maar oj» één manier vermij
den: het niet gebruiken. Vooral dnze
grootmoeders voetden daar Jiet meest
voor, maar sindsdien zijn de vrou
wen heel wat moderner geworden, ook
op dit punt. Wie het heeft, gebruikt
het ook maar. want waarin scnuht liet
genoegen, het in de kast te weten lig
gen, maar het er haast nooit uit te
iuden? Het spreekt vanzelf dat al die
omhaal van het weer-óppoetsen ook
bij veelvuldiger gebruik niet doenlijk
;s. Wanneer liet zilver nu echter in
heet sodawater gowasschen is en met
een sclioonen doek ai gedroogd, dan
is nel nuwrijven met om flanellen iap
voldoende om hel weer prachtig ie
doen glimmen, niettegenstaande dc
krasjes Alleen ais het nepaaid aan-
wslagen is, inoet het opgepoetst wor
den en dan iietst met een zacht mid
del tegen het krassen. Het beste hier
voor is slaolie en krijt: het zilver
wordt met slaolie ingewreven, met
een drogon doek goed afgeveegd en
nog eens grondig nagcrwreven met
droog wit krijt. De slaoiie neemt ui
len aanslag niet altijd dadelijk weg
zoodat het poetsen nogal wat tijd kost!
maar het zilver worut er zeer mooi
van kleur door. Ook ee-n goed middel
is brandspiritus en krijt dooreeoige-
mengd, maar hoewel dit sneller gaut,
wordt het zilver er wat grauwig door
van tint.
Gewone poetsmiddelen zouden wij
er niet voor willen aanraden: er ko
men allicht scherpe stoffen in voor,
die slecht zijai van het tamelijk weck©
metaal. Nu is het poetsen van gladde
gebruiksvoorwerpen niet moeilijk,
maar het speelgoed bijvoorbeeld roet
ai liet open werk er aan, kost veel
int er tijd. Natuurlijk kan hierbij geen
krijt gebruikt worden, want dit zou
tnsschen alle gaatjes en naden blijven
hangen. Daarom is het wel goed deze
dingetje? zoo nu en dan met een dro
gen doek af te wrijven, want meestal
zit de aanslag er maar heel opper
vlakkig aan. Ook liet wasschen in
heet sodawater helpt goed. wanneer
het dadelijk daarna afgodroogd wordt
en verder bij de kachei opgedroogd.
Een handig middel voor hei herwerk©-
lijke zilver i6 ook de aluminium-
pi aai. In heet sodawater wordt een
plaatje van aluminium gelegd (een
Jopcl ven dit metaal o: eenig ander
voorwerp kan ook uitstekend dienst
doen), en de zilveren voorwerpen ko
men in hat water, echter zoo, dat zij
in aanraking met het aluminium zijn.
Na verloop van een paar uur is bet
vuil er afgeweekt, dc voorwerpen w or
den nagespoeld m schoon heet water
en verder afgedroogd. Ook voor zil-
vei met eer. parel rand is dit een heer
lijk middel: hel werken met een fijn-
goslepen luciferepunt tusschen de na-
de», zooals vroeger zoo vaak gedaan
werd, houd; onmogelijk lang op.
Ecii der oudste en voor den Holland
Bcbcn bezoeker in do allereerste plaats,
een van de meest interessante gebouwen :u
Londen, is de Hollandsche Kerk. Niet
minder dau ruim zes en een halve eeuw
moeten wij in do geschiedenis teruggaan,
om een volledig beeld tc krijgen van de vor
ming der Nederlandach Hervormde Ge
meente te Londen. In het midden der
dertiende eeuw, om precies te zijn 1253
uoodigde de koning van Engeland Vlaam
ichc linnenwevers uit om de kunst van net
Wcv.'H vun linnen stoffen aan de Engel
Bchen bij to brengen. Ruim tachtig jaar la
ter stuurde Eduard II speciaal aan de Ne-
derlandsche wevers het verzoek, zijne land
genoten les in hun kunst te komen geven,
waarbij bnn de toekomst in het overzee-
sche land zeer rooskleurig werd uitgebeeld.
Velo Hollandsche wevers gaven aan deze
nitnoodiging gevolg en zij hadden, althans
in den eersten tijd, geen reden, zich te.
beklagen. Tot hot hun te goed ging. Dat
konden de Engelschon niet goed hebben cn
in het .einde der veertiende eeuw werden
do Hollanders voortdurend tegengewerkt,
terwijl, zelfs de geschiedenis vermeldt, dat
verscheidene vreemdelingen in 't jaar 1331.
uit „Augustine Knars Church" en andere
kerken werden gehaald en vermoord. Van
dien tijd af aan werd den Hollnndschen
wevers in Londen bet leven voortdurend
door zware belastingen moeilijk gemaakt en
hel. is toe te schrijven aan de kerkhervor
wing der 10e eeuw, dat Londen, de wijk
plnats voor de van elders verdreven Her
vormers, toch 'n toevluchtsoord bleef voor
Prolestantseh gezinde Nederlanders. 2oo
woonden in 1548 in Londen niet minder
dan 5000 Nederlandeche uitgewekenen. Het
WaSlsche contingent hiervan slichtte in
veri-cniging met de Fransche uitgewekenen
in iSKf de'Wrnm'. y-r-eeiUv
fik 155: I huil het vittgeü» kerkg»
bouw der Augustijner Monniken (Angus
tino Friars) afgestaan, om daarin hunne
godsdienstoefening in eigen taal te hou
den. Deze afstand werd in hetzelfde jasr
bekrachtigd door een in het Latijn ge
schreven, met het grootzegel des koning»
voorziene „charter", welke zorgvuldig in
het archief der kerk wordt bewaard.
Hiermede was de Ncderlandsche Her
vormde Gemeento te Londen gesticht. Jn
de eerste jaren na IS50 bleef het gebouw
ook do kerk der Waalsche Gemeente.
Op 21 September 15S0 werd de eerste
godsdienstoefening der vreemdelingen in
Austin Friars (een samentrekking van het
meergenoemde Augustine Friars) gehouden
er. reeds 3 jaar later, verkeerde de gemeen
to i.i hloeienden toestand. Later maakte
Bil weer moeilijke tijden door, maar i-i
1011 werd hare rochUpeisooiliykheid op
itMuw door ii"i Engelschen konine Jaco
ho-' 'T erken».
"üeHs kwam zi) toen in het allccn-bezit
dor kerk, aangezien de Waalsehe Gemeente
zich tevreden stelde me? het door haar ge-
liuurdo loicayl in Threadneedleetreet.
i'ocn do'groote brand van 1666 een groot
d.vt van Londen v-rwoestte, blaef de Hol
landsche Kerk, in liet hartje van de om
rmiurdo stad gelogen, gespaard. Meer, dan
)3.0Wi huizen -werden verwoest. 08 kerken
pingen ten gronde, evenals het meereiidssl
dor pildehuizen, maar het gebouw. waar
;io af'tammeJingcTi der Hollandsche lin
nenwevers hun godsdienst uitoefenden,
ontkwam aan deze groote verwoesting.
Met het onbeïwaarié berit t«o het kerk
gebouw wns hel rustig voortbestaan der
Nrderiandseh hervormde Gemeente te uon-
den verzekerd. Nu, meer dan ooit, geeft oe
kerk bij een binnentreden uit het lawaai
van het moderne verkeer der wereldstad,
oen indruk van weldadige rust. In het.
bart.jo vau de „city", vlak bij de Bank of
England, een der drukste punten van
Londen, geeft iu een nauw straatje, dat
door zijn poort aan den toegang tot een
Nederlandseh hofje doet denken, een
oude pooit toegang tot een gong, die leidt
naar het ijzeren hek, dat de entrée tot ds
kerk afsluit. Maar dadelijk bij het binnen
treden treft het ons, dat dak en banken
van een latere periode moeten zijn. De
tegenwoordige voorganger der gemeente
1)8. Baart de la Faille, bevestigt deze mee
ning. Slechts weinig is nog over van hot,
materiaal waarmede in 1253 do kork werd
gebouwd. Reeds in 1354 en 1362 werd oen
groot deel herbouwd. Gespaard lój den
brand van 3668, brandde da kerk in hel
jaar 1362 bijna geheel uit en net geheele
«hik en de banken dateeren van den weder
opbouw na dien ramp.
Zooals in zoovele oude kerken is ook
hier dc vloer geplaveid met do groote
grijsblauwe stëcnen, die bet graf van laud-
genOoten uit vroeger ecuwen aanduiden.
Uct doet den Hollander vreemd aan in not
centrum van deze wereldstad de nagedach
tenis geëerd te zien van deze landgenoo-
ten, ilio door hunne kundigheden en
hard werken medegeholpen hebben aan de
verbreiding van den grooteu Hollandsohen
naam het buitenland.
Het oude „charter" van Eduard 11 is nog
volledig van kracht en het stukje grond,
waarop de „Dutch Church" staat, is int
opbetwisto bezit van de Londensche Neder-
ljindsoli Hervormde Gemeente. In een vorig
artikel sprekende over de bezwaren van een
feuilleton
(Eén avontuur vu» den Lachenden
Kavalier).
Naar het Engels ch van
BAKONESS ORCZY.
llaar vtuler drukte haar bemoedi
gend de hand. De Stadhouder zelf
scheen vriendelijk en geduldig te zijn.
Alleen haar brooder's blik kon ze niet
verdragen, hij keek haar spottend en
onaangenaam aan. Haatte Nicolaes
haar dan? Een gevoel van afschuw
kwam bij het meisje op toen zo aan
die mogelijkheid dacht. Klaas, haaf
kleine broer, die zo had bemoederd
lief gehad, hoewel hij ouder waa dan
Dikwijls was zij bemiddelend op
getreden als hij moeilijkheden met
zijn vader had. En nu nu durfde
zo liem niet aan te kijken. Ze wist
dat hij triomfeerde cn dat hij genoot
van zijn triomf, hoewel hij moest he
seffen dtfi zij in het diepst van li.iar
ziel getroffen was. Zijn waarschu
wing klonk haar nog in dc ooren,
de woorden, die'werkelijk waar blo
thans doorbreken der „City" om oen ruim-
gebouwde stad tc verkrijgen, dio de veilig
beid van bet moderne verkeer verbetert, zei
ik reeds, dat de waarde wordt geschat op
meer dan 20 miilioen gulden. De eenige
manier, waarop de Engelsche overheid, zich
van dit kostbaar plekje grond xou kunnen
verzekeren, is onteigening en betaling
van dat'bedrag.
Onder de talrijke Londensche cathedra-
len en kerken zijn Westminster Abbey en
Rt.-Paul's Cathedral wel do ineest be
roemde. Beide zijn gebouwen, waarvan de
slichting slechts legendarisch bekend is.
Westminster Abbey is vooral beroemd om
hel feit, dat daar sinds onheuglijke tijden
de Engelsche koningen gekroond en begra
ven zijn. Gedurende de laatste eeuwen
worden in de Abbey tevens alle groote
mannen, die Engeland, Schotland en Ier
Isnd hebben voortgebracht, door monu
inenten geëerd. Velen van lien liggen er
tevens begraven, mar lang niet ieder monu
ment wijst de plaats aan, waar 't lichaam
van den krijgsman, kunstenaar, dichter of
schrijver, dien bet eert, begraven is.
Zooals met bijna alle groote kerken het
geval is, vertegenwoordigt ook dit bouw
werk een arbeid van eeuwen. In hoofdzaak
werd het tegenwoordige gebouw tijdens dc
regcering ven Hendrik III gezet, mn, r,s-
durende do volgende eeuwen werd veel bij
gebouwd en gewijzigd.
WanneeT men Westminster Abbey bin
uentreedt, r-. ikt men diep onder den in
druk van de prachtige marmeren kolom
men, die iu puntige bogen uitloopen en
het fraai gcwc-lfde dak steunen, het geheel
beschenen door het gedempte licht-, dat too
gelaten wordt door de rijkgekleurde ramen.,
Maar, hoe grootsch 't idee op zichzelf mo
ge zijn, de groote mannen der natie te
ceren met een blijvende erkenning hunner
grootheid in een bepaaldelijk daartoe aan
gewezen kathedraal, de uitvoering levert
practische herwaren op. Het gebouw blijft
even groot, het aantal beroemde mannen,
waardig geacht voor een. monument m
Westminster Abbey stijgt met do jaren. En
op dit oogenblik reeds wordt de totaal-in
druk, die de kerk op den toeschouwer
maakt, verzwakt door dc dicht op eikaar
geplaatste groote massa van monumen
ten, die aan een museum van beeld
houwwerken doen denken, welke indruk:
door het met luider stem aanbieden van
kaartjes voor tourist-gczelscliappen, dio
speciale gedeelten willen zien, nog ver
sterkt wordt. Het zal den conservatieven
Engelsohman moeite kosten, de Abbey deze
bestemming te ontnemen, maar hij zal er
toe moeten overgaan, wil hij het gebouw
niet al zijn sohonheid doen verliezen.
Bij het groote aantal is het onmogelijk
een eenigszins volledig overzicht te geven
van al die ook in ons land bekende namen
van mannen, wier nagedachtenis in West-
minster Ahbev geëerd is. Do bekendste i;
wel Shakespeare. Van twee zonderlinge,
groote mannen moet ook nog moldin
gemaakt worden. Jonas Hanway (gestorven
in 1786) is een monument waardig geacht,
omdat .hij de eerste- man was die in Enge
land it> liet ppenbuur een -veplnie curtrle
to gebioiken, een gedenk jn- - wijst liet
graf aan van den ouden Pair, die in 1635
stierf, in den oudeTdom van 152 jaar.
De SL-Paul's Kathedraal is oneindig
mooier. Ook dit gebouw bevat een groot
aantal monumenten, rnaar veel minder dan
Westminster Abbey. H« interieur is veel
eenvoudiger, wat do stemming verhoogt.
Ook deze kerk is verscheidene malen ver
bouwd en zelfs weer geheel vernieuwd
toen zij in den grooten brand van 1688
was verwoest. De beroemde bouwmeester
Wrcn zette het prachtige gebouw, dat nu
een der schitterendste bouwwerken vnn
Londen is. Hij stierf iu 1723, dertien jaar
na de beëindiging van zijn taak en oen
marmeren plaat in dc kathedraal wijdt <le
navolgende woorden nan zijn nagedachte
nis: „Lezer, indien gij zijn monument
zoekt, ziet om u heen".
P. W. P.
Kerk en School
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te
Siavenis8C de. P. J. Steenbeek, 1e
Wilnis; te Zierikzee (toez.) ds. J. G.
öteenbeek Jr., te Kruininpen.
Aangenomen het beroep te O. L.
Vrouwen Parochie door ds. P. N.
Tonsbeek, te Kielwindeweer.
Bedankt voor bet baroep te Beesd
ds. WarmoHs, te Nunspeet-
Geref. Kerken. Beroejen te Woï-
vega ds. T. Petersen te Anjum.
Aangenomen het beroep teLocbem
ds. S. Bosma te Budenpost.
BedaDkt voor het beroep te Paesens
c.a. ds, J. A. Berghnis te Nieuw-
Buinen.
Geref Gemeenten. Beroepen te
Oost erend op Texel ds. Veenstra te
Dirksborn.
Doopsgezinde Gemeente. Aange
nomen ht beroep te Almelo ds. L. G.
Holtz te IJ 1st.
ken to zijn: „De bevelen voor Marouet
zullen hem te laat bereiken".
.Vis in ee<n droom luiaterde zij naar
den Bt-ad'huoder, Deheele toestand
scheen baar onwerkelijk, onmogelijk
toe.
Het pleit voor u dat ge uw echt
genoot verdedigt, mejuffrouw. Maar
helaas mogen wij ons niet door ouzo
gevoelens laten leiden, maar door de
feite». Die moeten wij onder de oogen
zien. Wij hadden al onze hoop geves
tigd op de medewerking van Mar-
quit, maar Arnhem en Nijmegeai loo-
pen op ait oogent-lik gevaar omdat
de bevelen die ik er been stuurde
blijkbaar hun bestemming niet heb
ben bereikt. Wij hebben nu geen tijd
om de ooi-zaak -van deze mislukking
op te sporen: wij moeten oogenblik-
kelijk maatregel nemen voor de vei
ligheid van onze onderdanen bier.
Gilda was nu wel genoodzaakt te
zwijgen. Voor de anderen was deze
zaak. alleen maar van belang voor
zoover het betrof het feit dat dc bood
schapper zijn doel niet bereikt had en
daardoor Arnhem en Nijmeg«n in
gevaar had gebracht. Wat kon het
hun schelen of zij doodeüjk ongerust
\v»5 over het lot van haar liefste.
Ze keek naar haar vader, omdat ae
van hem altijd medelijden verwachten
Kon. Maar hij had hot. nu ook te
druk; liy drukte haar hand en liet
zt toen los, verdiept 3Is hij was jn het
luisteren naar de bevelen van den
Stadhouder voor een spoedige ontrui
ming van Amersfoort.
Met een diepe zuónt wendde zo zich
af; ze hield zich flink, omdat ze wist
dat haar broeder met zijn spottenden
bük haai' geen oogenblik uit het oog
verloor. De mannen waren nu ver
diept in hun besprekingen. De Stad
houder zat aan de tafel; de burge
meester naast hem, de anderen ston
den er om heen. Allen hadden het
druk, iedereen had iets dm over tc
denken. Met een bezwaard gemoed
nam Gilda de gelegenheid waar om
ongemerkt de kamer tc verlaten.
Wat cr haai' toe drong naai de al
lerbovenste verdieping van het huis
tc vluchten als een verschrikte vogel
die een schuilplaats zoekt, zou zij
zelf u niet hebben kunnen vertellen.
Er ia iets wat men instinct noemt,
en dat men in vele gedaanten terug
vindt, al naai de behoeften van het
hart. Voor het oogenblik had Gilda er
behoefte aan haar liefste te zien. Af
gezien nog van het feit dat zijn te
genwoordigheid van veel belang kon
zijn, als hij bericht bracht over de
bedreigde steden, verlangde ze hem te
zion, zijn arraeu om zicJr heen te voe
len en haar arme verhongerde ziel te
koesteren in de zonneschijn van zijn
liefde cn zijn glimlach. Dit verlangen
was het dat haar naar de zolderka
mers dreef, vlak onder hel dak; want
deze kamers hadden kleine ronde ra
men vanwaar men een prachtig uit
zicht had over het land, ver over de
wallen en de Eem heen.
Gilda ging een der kamertjes bin
nen en gooide een der ramen aan den
achterkant van het huis open. Leu
nend tegen de vensterbank keek ze uit
over de rivier en de mistige verte. De
scherpe, vochtige lucht deed haar
goed, zij rook de zee en de lente. De
zeedanip die al een paar dagen over
het land hing bedekte alles nog met
een wit waas, zoodat men achter de
wallen nog niet veel kon onderschei
den. Het kleine stadje kreeg er een
eigenaardig aanzien door, alsof de
wereld ophield buiten de bolwerken.
Vau de kamer waar Gilda stond, hoog
boven een boscii van daken en schoor-
stoonen, kon ze dc schilderachtige
versterkingen zien, de monumentale
poorten en torens, de Joris Poort en
de Nieuwpoort die aan deze zijde over
d.e Keras gebouwd was. Ver naar
rechts lag Utrecht en links Bameveld.
daarachter lag het onvruchtbare heu
velland waar haar echtgenoot heen
was getreden.
Het meisje voelde zich heel een
zaam. gedrukt door een gevoel van
verlatenheid dat vooral jonge lïien-
schen eoo hinderen kan. Al# men
ouder wordt hoeft men minder bc
feoefte aan onderen, en een sterker
verlangen haar eenzaamheid. Gilda
liud behoefte aan vriendschap en ze
had niemand aan wie z© haar zorgen
kon toevertrouwen. Haai' vader was
zorgzaam als een moeder voor haar
geweest, maar op dit oogaiblik snak
te liet meisje naar iemand van haar
eigen geslacht; iemand die het niet
te druk lt.d met politiek cn oorlogen,
maar die haar kon tvanhooren cn
troosten.
De tranen kwanten Gilda in de
oojjen en liepen langs haar wangen
zonder dat zo er acht op sloeg. Zc
had een gevoel alsof z» ieder oogen
blik een ruiter op baar af zou zien
komen, al6of ze zijn vroolijken lafch
over liet moeras zou hooren weer
klinken. Maar z© zag niets anders
dan bef slaperig© kleine si adje, dat
zich voor baar "uitstrekte totdat het
scheen te verdwijnen ln den mist; het
netwerk van nauwe straten, de trap
gevels, en boven alles uit de toren
van de Mariakerk, en daar onder do
vreemde markt vol menschen die er
als bedrijvige kleine mioron uitzagen
van deze groote hoogte.
Terwijl zo met groot© betraande
eo£€S) voor zich uitstaarde begon dc
klok van de Mariakerk te luiden. Het
langzame, eentonige gelui scheen een
voorbode van voel ellende. Gilda zag
dnt de menschel ij k e mieren een oogt»
blik. ophielden in hun werk. Dreigend
gevaar, sprak uit hun houding, hun
samenscholingen. Een oogenblik later
hoorde men «ok de harde bel van den
stadsomroeper en begonnen de men
schen (uil wile richtingen naar de
markt toe te loopen.
Gilda koek naar Lencdo» e;j zag
•Jat de straten donker gekleurd wer
den door al die menschen. Een voor
een werden de ramen open gegooid
cn verschenen er hooiden die nieuws
gierig naar builen keken. En toén de
stadsomroeper met zijn hellebaard en
zijn bel verscheen, verdrong zich een
groote menigte nienscheji om hem
heecn. Het was een grijs geheel, maar
vol leven cn bewegelijkheid, zooals
oen schilderij waarover een ongedul
dige sciiilder haastig een kwast ge
haald he©ft om het uit te vlakken.
De kleuren waren dof ©n de lijnen
vaag in de vochtige lucht. Alles
scheen ver weg els 'n droom. En een
weck geleden leek het leven nog zoo
heeriiijfc en gemakkelijk! Een verlief
de bruidegom, een gelukkig© toe
komst. tehuis, avontuur! Het noodlot
had alles veranderd.
(Wordt vervolgd.)
