HAARLEM'S DAGBLAD
Maatschappij van Nijverheid.
VHIJDAÜ 24 JU. I 1BÏI TWEEDE BLAD
HET WELKOM.
De 144e algeiuoeno vergadering van de
Mij. van Nijverheid wordt dit jaar weer
In onze stad gehouden.
Aan den vooravond der vergadering wei
'den de leden van hel hoofdbestuur, do
nateurs en afgevaardigden der departe
menten in
oen begroeUngssaimmkomst van
't Haariomseho Dopartenvent.
Jn de Kroon welkom gehcolon.
Het woord werd daarbij gevoerd dooi
den lieer F. U. Duf our, voorzitter van 't
Departement Haarlem. Deae herinnerde
er allereerst aan, dat sinds de vorige
jaarvergadering te Haarlem gehouden
word, de Haarlerascho liavenplanneu,
waarover toen veel gesproken is, geen
etan verder gekomen zijn. Haarlem kan
«venwel, als een compensatie, wijzen op
het tot 6tand komen van do Middelbaar
technische Soli ooi, die hij den a.s. cur-
lus haar nieuw gebouw betrekken zal.
Deze sell ooi «al, naar te verwachten is,
kunnen medewerken om te voorzien in
het tekort aan middelbaar teohnisch:-
.krachten en dus in de toekomst mede
werken aan do ontwikkeling der mdus-
Verder zei do beer Duf our: Wat de
nijverheid in het algemeen aangaat, zoo
heeft ook te Haarlem op de moesto be
drijven de oorlog zijn Invloed uitgeoe
fend. In de afgeloojien Jaren werden er
meerdere, waarvan men groote varwacb
tingen koesterde, opgericht of uitgebreid
helaas een aantal hunner zijn ten gevolge
der gewijzigde omstandigheden to gronde
gegaan. Andere zijn mode in verband mei
die omstandigheden geliquideerd en zoo
kan men wel zeggen, dat de nijverheid te
Haarlem een zwaren tijd doormaakt.
De fabriek der Ha.irlemsohe Katoen-
Maatschappij, het laatste overblijfsel van
dc voorheen zoo bloeiende textielnijver
heid, werd afgebroken en hoewel de ge
meente daardoor een prachtig complex
bouwterreinen verkreeg, verdween eon
inrichting die jaren lang aan honderden
onzer stadgenooten werk verschafte.
lntussehen wordt de oprichting van
een nieuwe dergelijke fabriek voorbereid,
wanneer deze echter in lied rijf zal ko
men, is mij niet bekend. Tal van andcro
bedrijven, waaronder de bock- en steen
drukkerijen, do sigarenfabrieken, do ge
durende den oorlog zoo vergroote confec
tiefabrieken, hebben echter iue« de on
gunstige tijdsomstandigheden te kampen.
Op het voor Haarlem on omstreken zoo
gewichtige hloerobollenbodrijf maakt,
vooral voor zoover hel den export naai
de landen met lago valuta's betreft, moei
lijke tijden door. De uitvoer in 1320 be
droeg sleohte rnim 16.000.000 KG. tegen
e.a. 25.000.000 KG. in do laatste jaren
voor den oorlog. Wanneer men weet, dat
de eerstgenoemde hoeveelheid een waar
de van omstreeks 20.000.000 vertegen
woordigt, b ogrijpt men van welk belang
dit- bedrijf voor onze streek if.
Gelukkig maken enkele takken een uit
zondering en wel in de eeTste plaats, dank
zij de groot© subsidies, dc bouwbedrij
ven. Daarnaast kan ook de metaal indus
trie genoemd worden. Dank zij de op
drachten, die de meeste der worvcn en
fabrieken in handen hadden, is op dit g«.
bied nog geen werkloosheid te oonstatee
ren. Of het echter in verband inet de
scherpe bnitenlandscho concurrentie en
de vermindering in het algonieen van het
aantal opdrachten nog lang zoo gunstig
zal blijven, betwijfel is. Ook hier sohijnt
de crisis, die zich trouwens reeds elders
in ons land vertoont, aanstaande. Behal
ves do opdrachten van de scheepvaart
maatschappijen hebben ook de rogeeringa-
op drachten, zoowel voor het binnenland
als voor Indiè modegoworkt om do mo-
taal-nijverheld in gang te houden, ici
wijl bovendien ook de particuliere bestel
lingen uit Tndië van groot gewicht zijn
geweest,.
Voorts wees spreker op het gewicht van
da in het buitenland werkende Neder-
landsclie lichamen voor ons land en
noemde daarbij de Balaafsclie Petroleum
Maatschappij. Naast do groote winsten,
die ook tot zekore boogie ons land in den
vorm van dividenden op de aandeelen
ten goede komen, moge hier het enkele
Cijfer van haar opdrachten aan Neder-
land8che fabrieken- in het jaar 19?0 ge
noemd worden. Dit bedroeg niet minder
dan 6.660.000, terwijl bovendien aan
Nederlandshho Handelshuizen voor nog
I 5.096.000 opdrachten op buitenlandsche
fabrikaten werd gegeven. Deze goederen
werden zeker voor liet grootste deel uit
onze havens verscheept naar do lande*
waar do Balaafsohe werkt, en bij bet
vernemen van dergelijke cijfers vraagt
men zich onwillekeurig af of ooit eenigo
andor.o organisatie dan een particuliere
maatschappij in staat zou zijn om de be
langen van ons land, dia toch in de eer
ste plaats door den bloei van handel en
i nijverheid gediend worden, op gelijke
wijze te behartigen.
Hetgeen echter voor de nijverheid het
meest do aandacht vraagt, is wol geduren
de de afgeloopen 6 jaren het ingrijpen
van den Slaat in ons bedrijfsleven. Ge
wichtiger, dan de «economische verhou
dingen, die zich per saldo toch na Kor
ten of langen tijd wijzigen, is voor haar
de sociale wetgeving, zooals wij die nu
reeds hebben en zooals die in de naaste
toekomst te Yerwachton is.
Bij onze sociale wetgeving doot zich
het verschijnsel voor, dat al wat zij be
oogde en nog beoogt, reeds langs ande
ren weg in wording was. Heeds bij het
tot stand komen van dc Ongevallenwet
1901 was er een zeker aantal fabrieken,
dat haar werklieden tegen de gevolgen
van bedrijfsongevallen verzekerd had en
werd zulks in de bestekken gccisoht, ter
wijl zoowel ziekte als ouderdomsverze-
kering in den loop der jaren in een
aantal ondernemingen ontstonden. Dc
vraag mag dus wol gesteld worden of
niet door liet opleggen van de verplich
ting aan do werkgevers om voor do noo
digo verzekeringen te zorgen en door
een behoorlijke controle daarop van
rijkswege hetzelfde had kunnen worden
bereikt met veel geringere middelen en
veel beperkter overheidsorganen, don
thans noodig zijn. Door het optreden
van do Eersto Kamer 1b destijds dc
Risico-overdracht in de Ongevallenwet op
gen omen en niemand zal ontkennen, dat
hiermede groote voordeelen, zoowel voor
de werkgevers als de werknemers zijn
vertragen, maar toch moot men de
vraag stellen, of twoe administratieve li
chamen, dc Rijksverzekeringsbank cn de
Centrale Werkgevorsrisicobauk, waarvan
de tosten beide door do werkgevers
gedragen worden, noodig waren geweest
en nog noodig zouden zijn, als men van
den aanvang af meer vertrouwen Ln het
particulier initiatief had gesteld. En dat
men langs dien weg iets bcreiken kan,
blijkt wel uit de ervaringen mot de zee- en
landbouwverzekoring, die zoo voortrei-
felijk werk verricht.
Ook de Invaliditeitsverzekering had
waarschijnlijk op soortgelijken voet kun
nen worden ingericht en ons zouden heei
wat kosten, moeite en rompslomp wor-
den bespaard, indien door onderlin ;o
eamonwerking onder behoorlijke controle,
dezelfde verzekering ware tot stand ge
komen.
Wij kunnen nu alleen nog maar hopen,
dat wij gespaard blijven voor do ziekte
verzekering volgens de wet-Talma en dat
de plannen die door minister Posttiuma,
onzen voorzitter, ontworpen zijn, tot uit
voering zullen kunnen komon.
Komen wij thans tot do Arbeidswet
1919, dan vinden wij, dat sedert geruimen
tijd in do meeste collectieve overeenkom
sten do arbeidsduur was vastgesteld en
Jat aUerwego do strooming was dezen
te verkorten. Alleen de vrijheid om te
gen betaling van een extra premie over
werk to verrichten, bestond en daardooi
waas het mogelijk dat do nijverheid zich
aan een geleidelijke verkorting ook door
de opleiding van nieuwe krachten kou
aanpassen- Dit is nu door de tegen
woordige wet vrijwel onmogelijk gewor
den, want al willen ook de minister en dc
betrokken ambtenaren vergunningen voot
overwerk geven, deze zijn aan zulke ei
genaardige voorwaarden verbonden, dat
het menigmaal de voorkeur verdient, wer-
ken die op een bepaalden datum afgele-
verd moeten worden, af te wijzen, dan
zich aan de gevolgen van het niet op tijd
gereed zijn bloot to stellen.
Men heelt algemeen verkondigd, dat wan
neer au maat' eenmaal ln alle landen dc ver
korte arbeidstijden vvtaron ingevoerd, de toe
stond overal hetzelfde zou rijft en dus de
verhoudingen, waaronder men werkte te de-
zen opzichte gelijk, dat dan de concurrentie
verhoudingen ook weer mot de vroegere zou
den overeenkomen. Afgescheiden van 't feit,
dat een Arbeidswet als dc onze nog nergens
bestaat, en volgens de laatste berichten in
versehiitendo groote industric-staten ook
voorloopig wel niet zal wordon ingevoerd,
kan men toch niet denken, dat ooit do toe
standen weer normaal zullen worden, indien
de productie vermindert en do prijzen stijgen.
Het is zeer te betreuren, dat onzo sociale
wetten gemaakt worden door menschen, die
dikwijls met hooge idealen bezield zijn, maar
die toch o zoo weinig van do industrie als
zoodanig weten. Wanneer deze hoeren zelf
eens cc.R korten tijd de verantwoordelijkheid
moesten dragen, wanneer zij zelf eens moes
ten zorgen, dal zij na betaling van do reke
ningen genoeg moeien overhouden ora aan
het einde der week dc arbcidsloonen to kun
nen uitbetalen, dan geloof ik dat zij geheel
anders zonden oordcelen.
Maar er ligt nog oen ander groot gevaar
in de voortgezette inmenging van don Staat
in de nijverheid en wol dit, dat do menaclion,
die tenslotte de nijverheid moeten maken,
die behalve het geld, dat in het gunstigste
geval nog van anderen gekregen kan worden,
ook hun persoon daaraan moeien geven,
niet moer gevonden zullen worden.
Voorts betoogde spreker, dat de werkgever
tegenwoordig voel tijd moet besteden aan dc
toepassing der sociale wetten, welke tijd ont
trokken wordt aan bet eigonJyke werk.
Bjj dc groote bezwaren die het bedrijf
modebrongt, kan ook bij den werkgever wel
eens een zekere moeheid ontstaan.
Ook bet feit, dat in de laatste lijden zoo
veel fabrieken liquideeren, geeft te denken.
Zeker zijn er een aantal, die ln oorlogstijden
zijn ontstaan co die, doordat- zij niet op een
reëelc basis rusten, te gronde gingen, er zijn
er andere, die tqn gevolge van gewijzigde om-
standigbeden niet verder kunnen werken,
maar er zijn er toch ook, die misschien wel
in stand hadden kunnen blijven, wanneer
men niet had opgezien tegen te verwachten
moeilijkheden van allerlei aard.
Zie, ons volk is bij uitstek een bandels-
volk en alles wat hier gemaakt wordt, kan
men ook in den vreemde koopen. Wij waren
en zijn nog vrachtvaarders voor Europa, ook
zonder eigen nijverheid kunnen wij dat Slo
ven. Do noodzakelijkheid om oen grooterc
bevolking te voeden, dan die alleen met han
del en. landbouw een bestaan kan vinden,
maakt "echter het bestaan van nijverheids-
ondernemingen noodig, en wel niet alleen
voor de eigen markt, maar ook voor export.
Houdt men dit voor oogen, dan zal mon moe
ten erkennen, dat men dezo ondernemingen
niet meer dan inet het hoogst noodzakelijke
belasten mag en dat men jntc.gcndeel alles in
het work moet stellen om de lasten dia haar
drukken zoo gering mogelijk te doen zijn
De buitenlandsche concurrentie is scherp.
Elke verdere- vorboogmg der exploitatiekos
ten van een onderneming brengt dus het ge
vaar voor werkloosheid nader.
Spreker sprak zich uit tegen de directe
gemeentebelastingen die men nu weer aller-
wege aan do nijverheid oplegt. Het is dan
ook op grond van bovengenoemde redenen,
dat ik zoo vervolgde spreker naze re
geering zou willen toeroepen: ..Rust thans
een weinig, lout de sociale wetgeving zooaL
wij die op bet oogenblik bebbon, zich eerst
inburgeren, tracht de fouten, die er aan klo
ven, op te boffen, in dc eerste plaats door
de wetten wat minder stroef te maken en
meer vrijheid te geven aan liet particulier
initiatief en laat dan de ervaring leeren
welke stappen men vendor moet doen.'"
Mon moet 2ieh tenslotte afvragen wat
is beter een volledige sociale wetgeving zon
der nijverheid, of een nijverheid met een
sociale wetgeving, die dan misschien nog wat
te wcnscben overlaat.
Tenslotte wijdde spreker uit over dc foest-
plasuen die door 't departement gemaakt zijn
om don bezoekers dor vergadering verpoozing
to bezorgen. (Luid applaus.)
Dezo rede werd beantwoord door den
voorzitter, dr. Posthumo, dio aldu8
begon
Bedrieg ik mij niet, dan overlieerscbt in
de rede van den voorzitter van het ont
vangend departement do mineur toon. Dit
verrast en verontrust ons een weinig. Er
zijn van dio zonnigo naturen van wie men
altijd een vroolijk woord verwaoht, altijd
een goede tijding. Het- departement Haar
lem was tot dusver het Zondagskind van
de Maatschappij.
En nu moeten wij ook van u mijnheer do
voorzitter zorgwekkende dingen liooren
Klachten en sombere voorspellingen....
Ik ga in de blijde stemming van dezen
avond van weerzien op sombere dingen niet
ln. Wij moeten onze klachten en onze
krachten maar tot de eigenlijke vergadering
bewaren, waar de punten die u aanroerde
ook ter tafel zullen komen.
Liever wil ik het trzditioiicele optimism
huldigen en trots uw sombere voorspel
ling mijn. geloof ln de scboone toekomst
van de Haarlemsche Induslrïo nog eens uit
spreken.
Want als wij gedachtig aan het spreek
woord: „Geen kwaad zonder baat" zoe
ken naar een goede zijde van do belemme
ringen, die de overheid dor industrie in
den weg legt, dan vinden wij onder meer,
dat die tegenstand een prikkel vormt om
het onderwijs en do fabrieksorganisatieo
steeds krachtiger te verbeteren. Welnu, op
dit gebied geeft hel HaarloniBohe departe
ment dan toch het goede voorbeeld. Een
model M. T. S. is in aanbouw, de Hoogero
Handelsschool moet worden uitgebreid, en
als men naar fabrieken zoekt waarvan het
bedrijf tot in al zijn geledingen is door
dacht, waar alle krachten economisch wor
den benut, dan komen ons dadelijk Haar
lemsche namen op do lippen.
Zoolang Haarlem zulke fabrieken bezit,
zoolang de leiders dier zaken nog tijd vin
den om hun ervaring aan het algemeen
belang ten goede te doen komen zoolang
zuilen wij aan Haarlom blijven denken al»
aan hel bevoorrechte departement onzer
Maatschappij.
Ook deze woorden werden met applaus
begroet.
Na dezo redevoeringen worden de aan
wezigen verzocht, een gedeelte van hot
orgelconcert, te govon door den heer
Qeorgo Robert, bij to wonen. Den afge
vaardigden cn hun dames werd oen
plaats achter her koperen hek oangebo
den. De kerk zelf was geheel gevuld. Ou
der diepe stilte werden de drie laatste
o urn mere aangehoord, n&meiijk: Eexs
i .-decile ran de vijfde Üyinpkome van
i'-h. M. Widor; Cantilene van Alph.
.Maüjyj Final van Cesar Franck. l'racn
tig werden deze nummers door den heer
Robert vertolkt; vooral het heerlijke Can
tilene maakte een diepen indruk.
Na dit instrumentaal genot werd ge-
zacrenlijk naar het Stadhuis gewandeld.
Op do Groote Markt was hei on'..toglijk
druk. In de fraaie muziektent eat hot
ilaarlomsoh Muziekkorps, dat ter gele
genheid van dit oongres een concert gaf.
Van het Stadhuis zelf waaide het nc
tionale dundoek. Langs het met eon loo-
jier belegde bordes kwamen de gasten
in de mooie, historische hal, die door
de goed© zorgen van den dienst van den
t on Plantsoenen kwistig en 3niaak-
raot groen en bloemen versierd was.
Do koperen kronen verspreidden een
zocht getemperd licht. Onder de aanwe
zigen waren vele raadsleden en oud-wet
houder De Breuk. Toen alien in de hu
present waxen, kwamen Burgemeestci
Maarschalk (gelooid met do ambtsketen),
de wethouders Bomans, Slingenberg cn
HeerkcnB Tliijssen en do gemeente-se
o rot wis Mr. Wesstra en hunne dames ie
voorschijn en had
de ontvangst door bet Htcr-
ksmsche gcusccntcbestoar
plaats.
De- burgemeester, de beer C. Maarschalk,
hield de volgende begroetingrodc
n dc bepaling uwer wc'., die voorschrijft
dat do algemocnc vergadering uwer Maat
schappij ais regel om de vjjf jaren tc lïaar-
lctn moet worden gehouden, gaat- een vrien
delijke en bekoringsvoüc gedachte uit. Z;j
doet. aan als do daad van piëteit eerier kin
derschaar, die, waarheen 's levens lot. hi.ir
ook voert, op gazetten lijd, als in Keratmis-
stciuuiiiig, terugkeert naar het vaderhuis, om
ondc-r dat wel betrouwde dak. in gewijd en
hartelijk anr.euziju nauwer aan te snoeren
de banden dio binden aan het verleden en
krachten to putten voor de laak die na tiet
scheiden weer wacht.
Al verliep or reeds bijna anderhalve eeuw
sinds uwe instelling als economische tak van
iltooien, de jaren verflauwden ut.
nogeruicid rriei. Nog steeds blijft onze oude
stad voor u hare waards als ouderlijke veste
bezitten.
Hoe kan bet ook anders waar zoovele
blijde herinneringen en glorierijke bladzijden
uit uwe geschiedenis oprijzen voor uwen
geest, telkenmale wanneer gij u opmaakt hier
een nieuw lustrum tc vieren.
Hier was het dal de twee belangrijke
stichtingen uwer Maatschappij hel Kolo
niaal Museum en het Museum voor Kunst
nijverheid worden gevestigd.
Hier werden dc jubeldagen in uw bestaan
plechtig gevierd.
Ilier legde de in 1861 gehouden Nationale
Tentoonstelling getuigenis af van het ernstig
strevou, om liet doe! uwer Maatschappij
vermeerdering van volkswelvaart door de be
vordering der nijverheid in al haar or.dcrdce-
len zoo dicht mogelijk t© benaderen.
Is het dan wonder dat, waar zulk oen aan
hankelijkheid aan onze stad wordt betoond,
als uit dit alles bljjkt, het voor het Gemeente
bestuur «en bijzondere en aangename gebeur
tenis is uwe algomeeno vergadering te ont
vangen. -
Ik heb dan ook met vreugde de taak op mij
genomen n namens dat bestuur te verwelko
men, tc meer waar ik u betreffende den toe
stand der naarlemsehe nijverheid, welker
verheffing en bevordering ook het Gemeente
bestuur na aan het. harte ligt, in het alge
meen gesproken, gelukkig nog geen ongunstig
beeld behoef te schotsou.
Haarlem vermocht door het karakter harer
bedrijven nov weerstand te bieden aan dc
malaise, die iiolaas maar sJ te zeer in vele
doelen van het vaderland wordt gevoeld.
Dc denk hierbij aan den toestand in
Twente en andere textiél-ceiilra, in de dia
mant-industrie, ln de glasblazerijen, in de
sigaren-industrie thans weder een'igermato
herlevend, 'm do scheepvaart, en in zoovele
andcro bedrijven racer, die ate slachtoffer
van den wereldramp, hun toekomst ernstig
zien bedreigd.
Het moot ln tijden als deze u onwillekeu
rig dan ook te moede zijn ais den leden der
Maatschappij in hare eerste moeilijke dagen.
Er zijn treffende punten van overeenstem
ming tusscben de toenmalige toestanden eu
die, welke nu den bloei der nijverheid be
lemmeren of dreigen te verstikken.
En al is hot op andere wjjzo dan toen, ook
thans is er aanleiding te over voor uwe
Maatschappij om van de vele nitstckende
krachten, waarover zij beschikt, partij te
trekken in bet belang van het vaderland.
0, zeker! Uwe Maatschappij is thans niet
meer de ccnige stuwkracht, zooals zij dat
was ten tijde van hare oprichting in 1777.
De ontwikkeling van ons land op allerlei
gebied in de laatste eeuw gaf het aanzijn
aan vele andere organen, die zich de verzor
ging van een of ander gemeenschapsbelang,
tot taak stellen en de Overheid verzekerde
zo door hare wetgeving en talrijke maat
regelen geregeld en nauw contact bij vrijwel
alles wat. de volkswelvaart raakt.
Niettemin, diezelfde ontwikkeling heeft aan
het volksbestaan een zoo samougesteld cn
veelzijdig aspect gegeven, dat bet te bewer-
groot. Het gevolg daarvan la geweest,
dat men het maJcen van do watten dn
i.o in.vl:schappij behMrschea overliet aan
allerlei knappe geleerde iiiensofaen, die
«venwel niet altijd evenveel contact had
den met het werkelijke maatschappelijke
Ook dc uitvoering van do wetten droeg
van het weinig medeleven van bet groot
ste deel der maatschappij den stempel.
De uitvoering der wetten was aan d«
ambtenaren overgelaten.
Toen kwam de oorlog. Do omst&ndighe-
cn wisselden schier dagelijks. Do maat
schappij in haar geheel ondervond de
gevolgen van dio wisseling cn hel was
dien tengevolge wel noodzakelijk om de
wetten die gemaakt waren voor wat ik
kortweg wil noemen normale omstandig
heden, te doen aanpassen bij de plaata-
mdende wisselingen.
Ven terrein op buitengewone wijze is Ter
ruiind.
De nieuwe tijd, zwaar van nieuwe vraag
stukken. cecht uwe belangstelling. Hij esseht
uiet alleen uw» belangstelling, hij heeft voor
al behoefte aan den geest waarin dc arbeid
uwer Maatschappij immer werd verricht.
Dc tegenwoordige tijd, waarin conflicten
zoo dikwjjls een scherpen vorm aannemen,
deze tijd, die zoo dikwijls nog tc kort schiet
bij zijn pogingen om alle krachten samen te
brengen ter behartiging van het ééue ge-
nieeftschappdhjke doei, beeft bovenal behoef
te aan dc verwezenlijking van het ideaal,
dal van den aanvang af den arbeid uwer
Maatschappij hoeft geadeld.
Zooals destijds gebruikelijk was, werd ter
eere tan dc suckling uwer Maatschappij een
gedenkpenning geslagen. De eene zijde daar
van vertoont con plechtige zitting in dc groo
te zaai van liet toenmalige Diaconiehuis, ter- i vindende wisselingen,
wijl aan de andere zijdo een boom ie afge- Mon mocht wel trachten dit door mid
bocld waarvan oen tok wlor.lt afgeleid, die jd?1 va" wijzigingen der wetten to doen,
it een nieuwen boon. zal uitgroeien. Jlot, g'oote aantal en de snelheid
Eu daaronder, kort en kraehtic. ak devies: opvolging der wisselingen, maakten
..Eén hart, één doel". j hct «°°dzake!i)k, dat den uitroerder det
Dat devies ia door uwe oude, doch niet wetten grootere ruimte van werken werd
verouderde Maatschappij immer boog gehou- j geiaten can men hem in vroegere tijden
daardoor gelokt te v/or-110„
Het nantal voorschriften stapelde zich
cp, do uitvoering der noodzakelijke maat
regelen moest met stroeve gestrengheid
geschieden en dit alles kon geen andere
gevolgen hebben, dsn con onvrijheid,
dia ieder onaangenaam aandeed.
Op deze aarde, komt aan alles een ets
de en zoo is, hoewel veel la Ier dan oor
spronkelijk was verwaoht, ook aan den
wereldoorlog een einde gekomen.
Do groote vraag die zirfi nu opdring'
is deze: moeten wij ter zake van het
wetten maken eu weiten uilvoeron wee*
den ouden weg inslaan 1
Spreker wilde zich voor Ihoden bij
hot tweede deel der vraag liepalen.
Do oorlog legde menige wonde pleg ln
maatschappij bloot, maakte veel vraag
stukken urgent, die zeker anders nog ja
ren slepende waren gehouden, wijzigde
de verhoudingen van do standen 'in de
maatschappij, veel sneller dan. voor den
oorlog kon worden verwacht en bracht
dientengevolge een machtsverhouding, die
van do voor den oorlog beslaande, sten:
afwijkt. Het gevolg van dit alles moest
«jn, het maken van wetten, aanpassende
bij dio a::<iero verhoudingen, overeen
stemmende met die gewijzigde mocht en
bedoelende do geslagen wonden te ver
zachten of to genezen. Biijft men nu in
den gedaefctengang van voor den oorlog,
«Jan lxéiooreii voor de uitvoering van Al
die wetten weder personen te werden aan
gewezen, hetgeen dus telkens een groote
vermeerdering van ambtenaren en dus
van kosten met zich brengt. Hier komt
nog bij, dat de roods vóór den oorlog
bestaande kosten verdubbeld zijn cm do
nieuw ontstane kosten op deze verhoogde
basis moeien worden gemaakt. Kan do
maatschappij die uitgaven dragen en
moet dit inderdaad de weg wezen waar
langs wij ons blijven bewegen7 Mijn ant
woord daarop is ontkennend.
Voorts betoogde spreker, dat de stroeve
gang van zaken gedurende den oorlog
heeft tengevolge gehad, dat de leden der
maoatscbpp:j zich hoe langer hoe meer
van medewerking aan dien gang van za
ken hebben onttrokken en dezo mede
werking dikwijls m tegenwerking is vet
anderd.
Bovendien Nederland is geen volk dat
zich in alles laai oominandeeren. De Ne
derlander wil meespreken, hij houdt
van regelingen, zooals hij dat noemt, van
onderop en niet Tan bovenaf. Hot liefst
zon hij alles wat liomzelf betreft alleen
doen, maar zijn nuchterheid doet hein
beseffen, dat dit niet kan. Daarom is hij
bereid met anderen overleg te plegen. Dit
geldt zoowel van individuen als van ver
eenigingen.
Na deze overweging kwam spreker tot
de hoofdvraag:
Mag worden aangenomen, dat d« mach
ten, die in de maatschappij samen zou -
den moeten gaan, in staat, zijn elkander
m evenwiolit tc houden I Voor zoover ik
in de maatschappij heb rondgekeken cn
deze heb doorzier., antwoord ik daarop
zonder eenigo aarzeling, zeer zeker.
Spreker betoogde, dat het niet noodig
is voor nieuwo regelingen steeds ambte
naren aan to stellen. Bovendien kan do
maatschappij de kosten daarvan niet
dragen.
Is liet, zoo vroeg spreker verder, niet
mogelijk de toepassing van de regeling
van de wot regelende den arbeidstijd over
to laten aan de belanghebbende groepont
De gelegenheid tot het nemen van* con
proef be-staat juist nu bij twee belang
rijke sociale wetten. De «cn is dio, wel
ke den arbeidstijd regelt.
Tk wil hier niet ingaaan op de ocino-
gelijko positie waarin Nederland is ge
komen, nu hoe langer lioe meer blijkt dat
men van dc „Overeenkomst van Washing
ton" in andere staten it in het geheel
niets wil woten, öf wel wil overgaan tot
med<j-ond«rteekening van die overeen
komst, zonder ecnigoo waarborg dat de
bepalingen ook zullen wordon toegepast.
Wij Nederlanders zijn, en ik prijs dit
gelukkig, nng altijd oen volk, dat zich,
ook als volk, aan overeenkomsten houdt
en de daarbij gegeven voorschriften angst
vallig juist opvolgt, maar als wij dit al
leen gaan doen, dan moeten wij ons er
waar allen elkander kun-
•n ontmoeten, die «tc vermeerdering der
ilkswcivaart in al baar geledingen bcsclioo-
vren als «en fck-éel goed van hooge waarde.
Als voorheen uw voorzaten zul: ook gij
thans wederom uwen belangrijken arbeid Ter-
.1 zijn tot bcboud cn versterking van
werd bereikt, tot hulp en
sieun voor wat door rampspoed om nieuwe
banen vraagt.
Moge ook nu één hart, één «joel owe be
raadslagingen leidon, die oude leuze u bezie
len tot nieuwe daden, tot iieil van ons arbeid
zaam cn nimmer ontmoedigd vaderland.
Ik boet u allen hartelijk welkom en ledig
dit glas op den krachligen bloei van dc
Maatschappij van Nijverheid on op baar
ut ci« ijverig bestuur. Applaus).
....jrzitter der Maatschappij, dc heer
Postbuma, dankte voor de hartelijke ont
vangst. JliJ zei oa.
De oude band die onze Maatschappij van
Nijverheid aan Haarlom bindt en de eer
waarde plaats deze prachtige historische
iri uw gemeentehuis vmarin u ons
bobt willen ontvangen, trekken als
vanzelf onze gedachten naar het verleden.
Nergens als liior voelt de Maatschappij, zoo
zeer dat zjj wortelt. In een Terleden
haar vorpliclit tot ecu boog ideaal en haar
noopt tot T bevorderen van een gemeen
schappelijk doel in de veelzijdigheid «fer stre-
vingcn van dezen tijd, gedachtig aan do oude
leuze dal bet welzijn van het geheele ge-
meenebcst de eerste en voornaamste taak is
an onze handelingen.
Spreker wees er op. dat 'l Koloniaal Mu
seum naar Amsterdam verplaatst is, maar
daardoor zal het Museum van Kunstnijverheid
meer ruimte krijgen. Museum en School wer
den in de belangstelling en goede zorgen van
't gemeentebestuur aanbevolen.
Aan don bouw van 't paviljon Welgelegen,
waar nu de Maatschappij gezeteld is, is een
legende verbonden.
Het i* een van de drie hoerenhuizen van
Haarlem, die, naar men zegt, gebouwd wer
den tengevolge van een weddenschap wie
do Spanrneslad met bet mooiste huie zou
verrijken.
Een aantrekkelijke vorm van naijver, want
nu dienen alle deze drie huizen bet algemeen
belang.
Dat aan do Nieuwe Gracht is de ambtewo
ning van den vertegenwoordiger «Ier Ko
ningin in dit gewest.
Dat aan het Spaarne diont de wetenschap
cn ons Paviljoen aan den Hout dc kunst
toegepast op de nijverheid.
verder herinnerde spreker er aan, dat
eoaige jaren geleden een ingezetene aan Haar
lem een schouwburg schonk en dst in een
aangrenzende gemeente een man woont, dio
uit eigen middelen een model badhuis slicht.
Ik wensch Haarlem dergelijke burgers toe
of liever dat bet u moge gegeven zijn hier de
atmosfeer to scheppen die burgers kweekt,
met Holde en offervaardigheid voor hun ge
meente.
1 Dal 7,.iI bet one kind, het mooie museum,
ook we) gaan.
Spreker eindigde met heilwenschen voor
Haarlom. (Applaus).
Hierna weril de «erewijn rondgediend.
Nog «eaiigon iijd bleven de congressis
ten in dezo mooie omgeving napraten,
waarna alien zich naar buiten begaven,
om van bet concert op de Maikt te ge
nieten.
Dezo avond was «on waardig begin vau
dezo vergadering.
DE ALGKfflEENE VERGADERING.
Hedenmorgen werd de jaanergaderin^
van «Ie Maatschappij van Nijverheid ge
opend met een uitvoerige rede van den
voorzitter Dr. F. K Postbuma over
..Langs nieuwe wegen".
Sprokor begon niet er aan te herinneren,
dai toen in 1914 de groote wereldoorlog
losbrandde, deze de overgroote menigte
gansoh onvoorbereid en in een toestand
van zelfgenoegzaamheid vond. De zaken
marcheerden zooals altijd met ups and
downs, maar do algemeen© indruk van
het wcreldbovinden was ongetwijfeld goed.
Dc olgomeene belangstel 1 mg in de pu-
jj't" ~oor den oorlog niet
blïoko
Dl &UBSIEK VAN RO£L
OE F?AKKF.R.
70 JAAR GELEDEN.
Het is 70 jaar geloden dat het Haar
lem's Weekblad het levenslicht aan
schouwde. Het doel van het blad was
„om nuttig en belangrijk ie zijn voor
velen, liefst voor allen". Tot liet be
reiken van dit dool gaf het blad we
kelijks vier pagina's, van voor onze
moderne begrippen zeer Me'iii for
maat, nieuwst ij dan gelif, advei'tentiëai
en mengelwerk, zooals de kop ver
meldde.
Vergelijkingen tusschcai de toestan
den die toen heei-schten on die, waar
in wij ons thans verheugen, zijn wel
licht ,,voor velen nuttig en iZang
rijk".
Gemeenten leenden in die dagen
nog niet bij milJioenen. Het eerste
nummer vam 7 Februari 1851 meldt:
B. en W. vu® Haarlem hebben kennis
gegeven dat zullen worden afgelost:
op 10 Februarij 1851
al de nog overgeblevene obligat-ën
van de geldleening groot 25.000
(1848).
De oorlogvoering m akt 70 jaar ge
leden nog geen gebruik van vracht
auto's. Op 21 Februari) mdkit het
Weekblad:
In de Verecmigiie Staten van Noord-
Amerika is men voornemöne om de
kameel bij het leger in te voeren, tot
vervoer va® ammunitie en bagaadje.
De Duitsohe vloot had ook in die
dage® blijkbaar niet veel waarde:
De Duilscho vloot zal ©erlang aan
den meestbiedende worden verkocht,
zegt althans het nummer van 4 April.
De schrijver van „Allerlei" legde
den lezers zijn nieuws op humoristi
sche wijze voor, zooals bijv.:
Door ©en dronken boer, van de
markt komende, is 6.— a 700 verlo
ren, de berigtgover voegt er bij, d^t
het een welgesteld landbouwer is,
cuiks is de man vleijen, het is heel
slecht met hem gesteld en wij wen-
schen hem beterschap.
Wij zouden hieraan toe kunnen voe-
fcen. dat. de man wel erg dronken
Wat is er Oh, papa, Groote Wat bont Ik kan hem Wie, Die anno Jantje is Maar je zei Nee, papa, ik
gebeurd, Jantje.™. grutjes! u dapper niet vinden, papaf Jantje daar niet, tochwou zeggen
Roelf jongen, papal vont. natuurlijk! papa. <1® Jantje mijn
hoed in 't wa-
tor had gegooid.
moet geweeet zijn, als hij niet bij be
nadering het bedrag van zijn verlies
zes gulden h zevenhonderd wist te
noemen.
In Kaufman's etablissement, zegt een
ander bericht, kan men zich geheel
kleeden, van af liet hemd tot een rok
of jas voor 4.90; 't of te duur of
schande koop.
Te duur zouden wij vier gulden ne
gentig zeker niet willen noemen.
Nog eonige aanhalingen van den
„Allerleischrijver":
„Op don dag der zonsverduistering
16 een humoristische voorlezing ge
houden over het thema: „Morgen ver
gaat de wereld, Wat zal overmorgen
de gemeenteraad doen om dit onge
luk tc verhoeden?"
„Dc heer A. F. E. te Brommen is
wegens genezingen door middel van
koud water tot geldboete veroordeefld,
de rechtbank heeft geene confiscatie
van de geneesmiddelen uitgespro
ken".
„De heer L. Napoleon heeft na veel
tobbens weder een hoopvol ministerie
bij elkander gescharreld".
(Wij zegge® dat tegenwoordig
fraaier en beleefder). i
En tenslotte: De voiksvertegenwoor-
digeT Pierre Leroux to Parijs, heeft
met de® grootsten ernst het voorstel
gedaan, om het kiesregt in Frankrijk
ook tot de vrouwen uittestrekke® en
9 mlllioen dames tot de stembus toe-
telatem: elk heeft erom ge'.agche®, en i
er is verder geen notitie vaan gene-
De beroemd© danseres Isadora Dun
can gaat op verzoek der Sovietregec-
ring naar Moskou om de® Bolsjowiki
dansen te leeren. Binnenkort zullen
dus waarschijnlijk alle Ruseen de
nieuwe nationale dansen, Lenin-wals
en Fox-Trotsky vcflkomen meester
zijn.
Manhattan!
De oorsprong va® den naam „Man
hattan", het eiland, waarop een ge
deelte van de stad New York gebouwd
is, ie niet onaardig.
Toen de Hollanders op dit eiland
aankwamen, weiden zij zeer vrien
delijk door de Indianen ontvangen eu
beloonde® dezen met groote hoeveel
heden sterken drank. Als de Indianen
danig gedronken hadden, kwamen
onze voorvaderen met hunne koop
plannen voor de® dag en de Indianen
beloofden hun zoovedl land te verkoo-
peu als zij met een ossenhuid kenden
omspannen. De Hollanders sneden
daarop den huid in smaJle riemen en
omsjianden er op deze wijze het ge
heele eilaaid mee. De koop kwam tot
stand en de Indianen doopten de
HoLlandsche nederzetting Manohack-
tanienks, wat vertaald beteekent: ,.de
plaats waar wij alle® dronken wer
den". Uit deze woorden is langzamer
hand de naam Manhattan gedestil
leerd. Tliaais is er eohter geen streek
ter wereld waarop de oorspronkelijke
benam mg minder toepasselijk is.
Wij hebben altijd gedeerd, dat Me-
thusalem nog steeds het wereldre
cord va® ouderdom op zijn naam
•heeft. Aan de juistheid hiervan kan
echter gerechte twijfel rijzen, nu een
Inzender in ec® buitenlandsche cou
rant schrijft- „Deze architectuur
brengt mij steeds het steene® tijdperk
in herinnering".
Wolk een leeftijd moet de schrijver
hiervan reeds bereikt hebben, ook al
nemen wij aan, dat het steene® tijd
perk slechte een herinnering uit zijn
prilste jeugd is.
J UWEELENXMEFSTAL.
Het reizende toonee1gezels«:hap wae
juist bezig aan de voorbereiding van
de eerste voorstelling in een dorpfij
theatea-, toen de man, belast met het
toezicht op de bagage, het kantoor
van den directeur kwam binnenstui
ven:
„Meneer", riep hij zenuwachtig,
„er is iet6 vreeselijke gebeurd. Een
dief heeft de juweekn van Cleopatra
en de® besten kroon van Salomo ge
stolen en bovenden de keizerlijke m-
weêlen die in „de Blauwe Huzaar'*
gebruikt worden".
„Wat?" bracht de directeur, hevig
ontsteld uit.
„Het is een feit, meneer!"
„Hoor eens hier!" zei dc directeur
streng. Het is jouw taak om de ju woe
ien te bewaken, Jansen. Ik zal de
volle waarde van de gestoten juwee-
len, vier gulden vijf «ai zestig cent,
van je salaris moeten afhouden."
(Daily Skotob, Londen).
ROEL DE RAKKER: Gered.
