Van onzen reizenden Redacteur
luitenlandsch Overzicht
HAARLEM'S BASBLAD
IRIJDAQ I JULI 1921 TWEEÏlB BLAB
(Nieuw* reeks.)
No. 18
Schouwburg-exploitatie.
verlies -
vorige
- ad 13162.22 dat do
pnzen Stadsschouwburg
zotu hooit opgeleverd,
feoft ous or toe gebracht ecus oen uu-
erzoult m '-o stellen naar do wijze van
tplouatio eu de ihuinciecle resultaten
ui tie gemeente schouw burgen ln andere
eden. Wij hebben in dit onderzoek niet
(trokken den Koninklijken Schouwburg
Den Haag en den Stadsscuouwburg te
pmierdaiu, omdat dezo sleden, wat de
teater locstanden betreft, onmogelijk te
irgelijken zijn met de „provinole".
Vulden wij conclusies trekken, die voor
no stad en onzen schouw buig van ee-
tgo waarde zijn, dan moesten wi] ons be
llen lot die steden, welke in grootte on-
iveer met Haarlem ovcreenkoineu,
naroin wij een enquête hebben inge-
éid bij de schouwburg-commissies te
roningen, Arnhem en Nijmegen, 3 ste
in, die evenals Haarlem een gemeente-
ihouwbuig bezitten.
Bij dit onderzoek viel ons allereerst op,
at do exploitatie-kosten van onzen
ladsscliotiwourg aanmorkelijk hooger
jn dan die der andere schouwburgen,
e uitgaven bedroegen te Haarlem aan-
«Hihjk meer dan die te Arnhem, Gro-
ingen en Nijmegen. Op het eerste ge-
clit lijkt dit misschien teleurstellend,
laar wanneer men de oorzaken er vau
sgaat, dan blijkt het al spoedig, dat dit
.nider erg is dan het schijnt, ja, komen
ij tot de conclusie, dat do fin&noieele
.s uitaten van den Stadsschouwburg
oor de Gemeente te Haarlem
let ongunstiger zijn dan in andere ste-
>n.
an Haarlem wordt de Stadssohouw-
ng van 1 September tot midden Mei
jna allo avonden bespeeld, wat in an
no steden mot het geval is. Terwijl net
K-elplan van onzen Stadssohouwburg
irtoiiigingoLi, schooi- en voOtsi uoisieillu-
jn ui net aigeioopen seizoen een lo
at aaogeeu van üjj voorsieiliugen, zijn
t do scnouwburgen te Groningen, Aru-
fiu eu Nijmegen lespeolieveuja 110, 9ó
1 MS vuorsiemngen gegeven. Hei
ireext vanzeli, dat bij oen zooveel ln
Insiévcr exploitatie als te Haarlem de
cguveu iu aues aanmerkelijk nooger
j.u Allereerst natuurlijk aan personeel
rnheoi, Groningen en Nijmegen kun
eu het bijvoor oee.d zonder directeur
(eiien, wat bij een spcolpiau als hier
Haarlem en to ülieriit, waar even
tas lederen avond gespeeld wordt on
.©gelijk zou zijn. Go hoer Van E=stn,
s ijverige secretaris van de Commissie
in Ueheer te Arnhem, zei ous dan ook,
li men bij een speelplan Tau 100 avon
til reeds aan de gicns was en dal bij een
tinngrijke uitbreiding der speelavonden
i commissie onmogelijk de directie op
•zen voet iou kunnen blijven voeren.
Behalve de directeur zijn aan onzen
.adsscliouwburg alB vast personeel ver
raden een boekhouder, een tooneel-
besier, een requisileur, een stoker en
Dit aantal is en wij spreken hier uit
idcrvindnig bij de tegenwoordige ex
citatie een minimum. In Groningen
liter kan men volstaan mot een admi-
strateur, een chef tooneohneester, een
joedo tooneelmeester en eon oonciergo,
Arnhem met een administrateur, een
ljuiiet administrateur, 1 toonoeim-sescer
i 2 tooneelfcnechlen. In Nijmegen, waar
toestanden weer heel anders zijn is
alleen maar één concierge bureaulist
Kir vast aan den schouwburg verbou-
121. Het totaal bedrag, dat aan vast
usoneel wordt uitioetaald, led raagt in
aatlem dan ook volgens het verslag
20 j 15057 tegen 7700 te Arn
!in «n S76f> tn Groningen. Men ztei
is, het verschil is zoor groot.
Br is echter, behalve hei meerdere per-
•ncel, nog een andere oorzaak voor dit
tlaagrijke verschil: de loonen vao
:t personeel zijn t© Haarlem aanmerke-
k hooger dan in Arnhem en Groningen.
aan onzen schouwburg vost verbon-
in personen zijn allen gemeente ambte-
iren en worden ook als zoodanig be
aid. Uit vergelijking met de cijfers
andere steden bleek on3 nu, hoe hoog
i loonen en tractementen van het ge-
rente persoeel in Haarlem zijn. Dit
natuurlijk voor het personeel een
et to miskennen voordeel; op de explot-
tic-rekening van een gemeentebedrijf -
tals de Stadsschouwburg drukken
«o hoog© loonen echter in niet g*
ngo mate. Waar wij dus aan den eenen
alt de goede bestaansvoorwaarden van
is gemeente-personeel mogen oonsta
sren, moeten wij daartegenover tegelijk
i den schaduwkant wijzen, n.l. op de
•oge exploitatiekosten to Haarlem
n een gemeente-bedrijf als de Stads-
houwburg.
Behalve aan de uitgaven voor vast par
tieel zijn ook door het meerdere bo
elen de uitgaven voor los personeel
rlichting, verwarming, reclame, schoon
Ikon, enz. natuurlijk aanmerkelijk hoo
r dan in andere steden.
tV'ij laten hier eenige cijfers ter verge-
king volgen van Arnhem, Groningen en
tarlem. Aan personeel (los en vast),
in Arnhem in één seizoen betaald
25-» gulden, in Groningen 10166, in
Harlem 26601, voor verlichting in Arn-
an 37SO, in Groningen 2860, in Haarlem
M, voor brandstoffen in Arnhem 1502,
Groningen 3000, in Haarlem 3360. (1)
ie deze cijfers blijkt wel, hoo veel
tor de exploitatie te Haarlem kost dan
'de 2 andere steden.
Wanneer de ontvangsten van onzen
ed'schouwburg in verhouding van oe
idere steden evenveel hooger waren als
I uitgaven, dan zou het financieel resul-
at van de exploitatie gelijk zijn, maar dat
niet geheel het geval. Aangezien de cij-
18 der ontvangsten voor Groningen niet
le to onzer beschikking zijn en het ver
lig voor Haarlem over dit jaar nog
ct is verschenen, kunnen wij hiervan
len cijfers ter vergelijking geven. Toch
Urnen wij een conclusie trekken uit
n vergelijking van het finanoieel resul
at der exploitatie van de verschillende
houwbnreen.
Groningen bad dit jaar voor bot eerst een
jdeelig saldo en wel van 2000 guldon. Dit
idcelig saldo moet echter worden toege-
i aan verschillende groote uitgav.
t ijl"-:,
cijfers
totaal pijn. 11.000. Voor hot kleine, ge
zellige schouwburgje iu Nyme-^en zal dit
bedrag wel véél lager zijn, maar het is toch
zeer zeker aanmerkelijk hooger dan de be
haalde winst uit de exploitatie, zoodat de
schouwburg-exploitatie iu Nijmegen de ge
meente eerder verlies dan winst brengt.
Uit deze cijfers zou men geneigd zijn de
conclusie te trekken, dat de schouwburg te
Haarlem de minst voordeelige resultaten
wij doelen hier natuurlijk alleen op de fi-
nnncieele resultaten voor de ge
meente oplevert en wij kunnen ous zelfs be-
dat sommigen iu verband met deze
u bij opporvlakkige beschouwing de
lag zullen stellen, of het voor Haarlem en
den Stadsschouwburg ook niet beter zou zijn,
als er minder avonden werd gespeeld. 3len
vcrgele daarbij echter niet ©en belangrijken
factor, namelijk het bedrag, dat de gemeente
kas ontvangt aan belasting op de voorstel
lingen, die in den Stadsschouwburg worden
gegeven. Dit bedrag nu stijgt aanzienlijk bij
de toeneming van het aantal voorstellingen
eu alleen reeds om deze reden afgezien
oog van vele andere redenen, die in dit
artikel, dat alleen den fiuancieelen kant wil
belichten, buiten beschouwing kunnen wor
den gelaten kan het geven van vele voor
stellingen worden verdedigd. Het nadeel
de hoog ere exploitatie-koe-
wordt opgeheven door het voor
deel van de meerdere belasting,
die in de gemeente-kas vloeit.
Wil uien bet financieel resultaat van den
Stadsschouwburg beoordeeleu dan moet ook
wel degelijk rekening worden gehouden met
het totaal bedrag, dat aan belastingen op de
entrée's aan de gemeente wordt afgodragen
wanneer wij deze cijfers voor Haarlem
a vergelijken met die van andere steden,
dan blijkt overtuigend, dat de resultaten
voor onzen' Stadsschouwburg verre van on
gunstig zijn.
ln Arnhem waar het beheer ongeveer op
dezelfde leest is geschoeid als te Haarlem,
met dit onderscheid dan dat er geen direc
teur is was het nadeelig saldo van de
exploitatie 1250 gulden. Aan belasting werd
W19.16 in de gemeentekas gestort. In het
geheel heeft de Stadsschouwburg de ge
meente du* een bedrag van f 9319.16 1250
d. L 8069 voordeel opgeleverd.
Voor Nijmegen, waar het beheer in han-
3n is gesteld van een commissie van 3 hee-
m, die het gebouw aan de verschillende
gezelschappen verpacht, «taan ons niet alle
cijfers ten dienste, maar wanneer men re
kent, dat het aantal betalende bezoekers in
liet afgefoopen seizoen 12911 heeft bedragen
tegen 75622 te Haarlem, dan mag men we!
met vrij groote zkerhoid aannemen, dat aan
belasting te Nijmegen niet meer dan 5000 gal
is ontvangen. De winst, op de exploita-
behaald, is te Nijmegen lager dan bet
bedrag der uitgaven, dat de stad zich voor
den schouwburg moet getroosten, zoodal do
stad in geen geval meer dan het totaal der
belastingen van den schouwburg Gekt.
ln Groningen wordt de Stadsschouwburg
beheerd door de Vereeniging tot exploitatie
van den Stadsschouwburg, wolk® Vereeniging
hiervoor 2000 gulden per jaar aan de ge
meente betaalt. De gemeente restitueert ech
ter hetzeirde bedrag aan de genoemde ver
eeniging, waarvoor 4 h 5 volksvoorstellingen
moeten worden gegeven, zoodat op de
schouwburg-exploitatie door de gemeente
geen winst wordt gemaakt doch ook geen
geld wordt toegelegd. Aan belastingen is
dit jaar pl.m. 12000 gulden in de gemeente
kas gestort, een bedrag, dat buitengewoon
hoog kan worden genoemd, wanneer men
bedenkt, dat te Groningen slechts 10 op de
entrées voor belasting wordt gelteven.
Hoe is nu de toestand te Haarlem? Aan
belasting werd zooals ons bij informatie
is gebleken dit seizoen afgedragen
T 21120. een som. die nu reeds aanmerkelijk
hooger is dan in de andere steden en in
de toekomst nog zal stijgen, daar de ver
hooging tot 20% eerst op 1 Januari 1921 is
ingegaan. Hoeveel het nadeelig saldo der
exploitatie dit jaar zal bedragen, is nog
niet bekend, doch wel kan reeds thans met
zekerheid worden gezegd, dat dit eenige
duizende guldens minder zal zijn dan over
het vorige seizoen. En wwnneer wij nu re
kenen, dat zelfs bij een nadeelig saldo van
10000 gulden de gemeente 11120 gulden winst
van den schouwburg zou behalen, een be
drag, dat méér is dan in één dér lor ver
gelijking gekozen andere steden, dan blijkt
hieruit voldoei.de, dat er geen reden bestaat
om „aeh en weel" te loepen over de finaii-
cieele resultaten van onzen Stadsschouw
burg, te meer niet, waar te Haarlem 4 schooi
en 15 volksvoorstellingen in één seizoen zijn
gegeven, d. L meer dan in Utrecht, Gronin
gen, Nijmegen en Arnhem te zanien.
J. B. SCHUIL.
nopens «le Inkrimping tier ma-Til feme
Lo wapening.
Engeland en Japan hebben beiden
reeds dikwijls verklaard, dat zij alls
voorstellen in dien geest willen over
wegen en dus sullen zij nu gelegen
heid krijgen die woorden waar te
maken. De wereld kan er niet anders
dan wel bijvaren, ook al be-
teekent het een reductie in oorlogs
schepen.
Zooals wij reeds meldden heeft de
Valera de uitnoodiging van Lloyd
George niet dadelijk aangenomen,
maar hij heeft die toch niet botweg
afgewezen. Het zwaartepunt van zijn
voonloopig antwoord ligt hierin, dat
volgens zijne meaning een bevredigen
de oplossing niet mogelijk is, als Ier
land'® eenheid niet eerst wordt er
kend ari het beginsel der zelfbeschik
king niet wordt terzijde gesteld. Te
vens heeft de Valera uitmoodigingen
tot een bespreking met hem gezon
den aan de Ulsterregeering, die trou
wens ook door Lloyd George was
uitgenoodigd. Maar de Valera wil
eerst overeenstemming in Ierland,
zelf, voor hij met Engeland wil pra
ten. Nu doet zich liet zonderlinge feit
voor dat Srr James Craig die invita
tie van de Valera heeft afgeslagen,
terwijl de vier Lagerhuisleden-Unio-
nisten van Zuid-Ierland haar hebben
aangenomen. Hier is dus een k3ns,
dat de onderhandelingen mislukken,
wat echter de Ieren zou doen dalen
in de publieke opinie. Lloyd George
heeft Inmiddels bevel gegeven tot
vrijlating van Griffiths die gevange
nisstraf onderging en wien velen als
de ziel von Sinn Fein beschouwen.
Maar de moord- en brandcampagne
van de extremisten gaat onverzwakt
voort.
Een moordaanslag is gepleegd op
den Servisch en Kroonprins Alexan
der. Toen de prins im een rijtuig van
de Nationale Vergadering pahrs-
waarts reed, gooide een arbeider van
een gebouw ean bom naar het rijtuig.
De halsche machine ontplofte echter
onderweg tegen een telefoonpaal en
de prins belef, evenals de minister
president, die naast hem in het rij
tuig zat, ongedeerd. Een omstander
werd door een scherf gedood, terwijl
acht zwaardere en lichtere verwon
dingen opliepen. De dader werd ge
vangen genomen.
Later z:;n no^ verscheidene andere
personen in verband met deizen aan
slag geerresteerd.
In Gonstantinopel zou eene samen
zwering zijn ontdekt, die ten doel
had, de bevolking op te zetten tegen
de geallieerden en de stad in samen
werking met de Turksche nationalis
ten van do zeezijde aan te vallen. De
Briteche autoriteiten zouden mefr
dan 100 Russen hebben gearresteerd,
waaronder drie bolsjewistische com
missarissen en alle leden van een
handelsvereeniging. Naar verluidt,
zou deze samenzwering van Moskou
uit geleid zijn.
Verspreid nieuws
DE KABINETSCRISIS IN ITALIë.
De „Times'1 verneemt uit Rome:
Gehoopt wordt, dat de ministerie el e
crisis vandaag op de een of andere
wijze zal worden opgelost. De koning
zal. stellig Giolitti nogmaals dringend
verzoeken aan het bewind te blijven.
Mocht Giolitti in zijn weigaring vol
harden, dan zal de keuze vallen op
Dr. Nicola, de voorzitter van de Ka
mer, die een bijzonder goede per®
heeft.
De fascistenieider Mussolini heeft
zich bereid verklaard een onderhoud
met den koning te hebben indien
hij daartoe werd uitgenoodigd doch
de socialisten besloten geen koninklij
ke uitnoodiging te aanvaarden.
ENGELAND.
EEN OVEREENKOMST IN HET
MACH IN EBOUVVBBDRIJF.
Na voortgezette onderhandelingen
werd een voorloopige overeenstem
ming bereikt tusschen den bond van
•rkgevers in liet machinebouwbe
drijf en de vereeniging van arbeiders
in dat bedrijf. Aan de conferentie
van gedelegeerden van beide bon
den, welke hedenmorgen gehouden
wordt, zal gemeenschappelijk voorstel
tot' bij legging van de kwestie worden
elke men dit jaar ten behoeve
bouwhnrg heeft gedaan. Zonder deze c
•gaven zou evenals andere jaren -
t zijn behaald van ongeveer l
„i- n
deu
in. Het schouwburgbezoek h te Groningen
«er het algemeen veel grooter dan te
ruhem, Nijmegen en Haarlem, waaraan
>or een deel dit gunstig resultaat zeker
ag worden toegeschreven. De exploitatie
I Arnhem wees tot vóér kort op een voor-
Wlig saldo van pl.m. 2000 gulden per jaar.
e laaDtc 2 jaar hebben echter verlies <p-
Mevcrd en wel van 1250 gulden per jaar.
ïn Nijmegen bad do exploitatie door de
""—•ie van beheer een winst opgeleverd
i gulden, maar daar wordt door do
in tegenstelling met Arnhem. Orj-
en ,"air'cm de verlichting, de ver-
mffi'j i snlarie van den noncicrgc. liet
«ie kosten voor het décor en oe
ondcrlhk r''T8-door do eCD1Mr>t® af-
S!mw ffi ',.U5 bnilen <ie exploitatie om -
JA" ls "iet bekend, hoeveel hier-
vnhem V Wor,U «ilsogeven, maar in
bedroegen deze uitgaven In 1 jaar
DE WERELDONTWAPENING. AME
RIKA NEEMT HET INITIATIEF. DE
1EBSCHE KWESTIE. MOORDAANSLAG
OP DEN SERV1SCI1EN KROONPRINS. -
EEN BOLSJEWISTISCHE SAMENZWE
RING TE GONSTANTINOPEL.
Eindelijk 13 er dan toch goode kans,
dat de drie groote maritieme mogend
heden, Amerika, Engeland en Japan
ernstig over beperking der bewape
ning zullen gaan spreken. Er is wel
veel geschermutseld met woorden ge-
durende het laatste jaar, maar juist
bierdoor kreeg men den indruk, dat
er weinig uitzicht was op afdoende
maatregelen in de naaste toekomst.
Zeo nu en don hoorden wij, dat de
vriendschap tusschen Japan en Ame
rika wel wat beter zou kunnen zijn,
van tijd tot tijd verklaarden Engel-
schen in Amerika en Amerikanen m
Engeland, dat een oorlog tusschen de
Vereenigde Staten en het Iïritsche
Rijk tot de onmogelijkheden behooi-
de, maar ook dat gaf juist to denken.
Nu heeft president Harding plot
seling het initiatief genomen, wat
daarom des te belangrijker is, omdat
Amerika juist nooit ven beperking
wilde hoor en, althans voor het gele
genheid had gehad de vloot te bren
gen op een sterkte, die gelijk was aan
de machtigste oorlogsvloot op de
reld, n.l. de Engelsche.
De President heeft een brief geschre
ven aan de republikeinschen leider
van het Huis van Afgavaardigden,
waarin hij den wensch uitdrukt, van
het Congres een uiting te ontvangen,
dat het gunstig gestemd Is ten o;
zichte van de wereldontwapenin;
Daarop heeft het Huis van Afgevaar
digden met 340 tegen 4 stemmen
amendement op de marinebegrootlng
aangenomen, dat ingediend was door
Senator Borah en dat den president
DE TOESTAND IN BULGARIJE.
Een diplomatieke medewerker van
do „Daily Telegraph" schrijft aan
zijn blad: Ik hoor onheilspellende ge-
ruchtea uit Bulgarije. De communis
tische partij, welke sterk vertegen
woordigd is m da Sobranja, stond
langen tijd geleden in nauwe verbin
ding met Moskou en via Moskou met
Angora. Weer onlangs heeft da Bul-
gaarsche reactie gemeene zaak ge
maakt met de communisten, voorzoo
ver het een geheim vedrag met de
boljswiki tai de KemaÜstetn iVtreft,
terwijl de chauvinistische beweging
andermaal toenemende is. De houding
van het kabinet Stamboelski is tot nu
toe zeer correct geweest en het schijnt
mij toe, dat dit niet 3teeds overal tn
voldoende geapprecieerd is.
De positie van de regeering schijnt
op het oogenbllk echter een weinig
duister te zijn. Stamboelski kan in-
tusechen niet, evenmin ais koning Ho
ris, onbekend zijn met de gevaarlijke
intriges, welke thans gesponnen wor
den, waarop door zekere geallieerden
zijn aandacht wordt gevestigd.
Evenzeer moet het op de hoogte
2ijn van het besluit der Kleine Enten
te, 0111 eike poging tot een herstel
van Ferdinand van Koburg te onder
drukken.
Naai 1 uit goede bron vernomen
heb, lur 't hij onlangs een bezoek ge
had van Buigaarscbo notabelen, hei-
peen ongetwijfeld niet zonder bt>ioe-
iing is geschlèd. Het is niet om
baar, dat een poging van hem, om
den Bu'gaarsaiien Woon te iwrovo-
ren. samen zou gaan met <y~i tweede
poging van ex-konmg Karl ui Hon
garije.
De betrekkin gen dezer beiden zijn
zeer vriendschappelijk.
ZWITSERLAND.
EX KONING KARL.
Het Alg. Hbld, verneemt uit Zurich, dst
bet niet buitengesloten is, dat Karl van
Halisburg Zwitserland niet vóór 20 Aug
verlaat, doch den Bondsraad verzocht om
verlenging van der termaj'n, die hem is toe
gestaan.
Do verzoeken, die Karl zoowel tot Spanje
als tot Engeland heeft gericht, om zich
daar te lande te mogen vestigen, zijn van
de hand gewezen. Met Griekenland wordt
nog onderhandeld, doch ooit dit land
schijnt met geneigd Karl op te nemen.
Of de Zwitsc-rsohe Bondsraad 01120 deze
omstandigheden Karl van het asylrecht zal
laten gebruik maken, moeten worden afge
wacht.
HET BEZOEK VAN HET BELGI
SCHE KONINGSPAAR AAN
ENGELAND.
De maatregelen ter verwelkoming
van het Belgisch koningspaar zijn
thans gereed. Koning Albert en ko
ningin Elisabeth zullen Maandag
a-s. hun eerste officieele bezoek bren
gen en hun verblijf zal tot 8 Juli du
ren.
Het voretelijk paar zal met een der
Yachts van deoi En gelachen koning
uit Ostende vertrekken en de gaston
zijn van koning George in Bucking
ham Palace, Bij hun aankomst te
Londen zullen zij door den koning en
de koningin worden verwelkomd.
EEN SAMENZWERINGT
Do ochtendbladen berichten, dat er, naar
de Temp3 verneemt, van de Associated
Press in Londen cene samenzwering zou
iijn ontdekt om eenige Britsche ministers
m andere hooge staatsambtenaren te ver
moorden. Sensalioneelo onthullingen wor
den verwacht.
DE SAFEGUARDING OF INDUSTRIES
BILL:
Bij de behandeling der Safeguarding of
Indutries Bill ln het Lagerhuis werd een
amendement om de wet niet van toepas
sing te doen zijn op goederen, die in En
geland worden te koop aangeboden tegen
prijzen ido door de depreciatie van den
wisselkoers in het land van vervaardiging
lager zijn dan die, waarvoor zij mét
:n hei Vereenigd Koninkrijk kunnen
den vervaardigd, verworpen met 189 tegen
S0 stemmen.
IERLAND.
De Valera heeft aan Craig geseind, dat
hij het betreurt, dat dezo niet in slaat if
de conferentie van Maandag bij to wo
nen. Hij voegt or aan toe: het is duidelijk,
dat bij het onderhandelen over den vrede
met Engeland do Ierschc afvaardiging niet
moest worden gesplitst, maar als
héld. op een of ander gom eenzaam principe
moest handelen.
M<;n verwacht dat de
machtigt met Japan on Groot Brit-' blin, niettegenstaande Craig's weigering
tannic in onderhandeling te treden toch zal doorgaan.
DUITSCHLAND.
DE ONTWAPENING.
Do ontwapening en inlevering van wa
pens is vrijwel geëindigd en aan de inter
geallieerde controle-commis3Ïe is kennis ge
geven «lat alle bepalingen van 't ultimatum
betreffende de ontwapening, dat gisteren
afliep, zijn nagekomen. De inlevering van
wapens heeft de verwachtingen der autori
DE VREDE TUSSCHEN DE V. B. EN
DUITSCHLAND.
Naar de „Times" uit New-York verneemt,
zou president Harding voornemens zijn «Ie
Amcrikaonsche troepen, behoorends tot het
bozettingaleger aan den Rijn, zoo spoed!j
mogelijk terug te' trekken.
Hij heet dat voornemen te hebben mede
gedeeld aan de regeeringen van Engeland.
Frankrijk en België opdat zij dadelijk
kunnen zorgen voor overneming van de
bezettingstaak te Coblenz.
In het geval het congres de vredesreso-
lulie tijdig aanneemt, zal de president haar
terstond teekeren om dan de Amerikaan
sehe troepen op 4 Juli terug te roepen.
Volgens een Reuterbericht te Washington
ontvangen, is de door beide Huizen het
congres overeengekomen resolutie voor op
heffing van den staat van oorlog tusschen
Duitschland en Oostenrijk, heden door het
Huis van Afgevaardigden aangenomen,.
DE SANCTIES.
De Duitsohe I.ijksdag heeit gistere de in
terpcllalie der Duitsche Volkspartij, be
treffende de sancties behandeld.
Een afgevaardigde lichtte de interpella
tie toe. Na de aanvaarding van het ulti-
malum moesten volgens hem de sancties
worden opgeheven, aangezien zij niet in
overeenstemming waren mc-t hel Verdrag
van Versailles en de beginselen viui het
volkenrecht.
I)e bij het aannemen van het ultimatum
aangegane verplichtingen kon Duitsch
land zelfs niet bij benadering vervullen,
wanneer het door de bezetting van eco
nomische belangrijke steden en door het
voortduren van de Tolgrens lang»
den Rijn in two douanogebie-
werd verdeeld, waarvan één aan
de Duitsche handelswetgeving was ont
trokken.
interpel.uie werd beantwoord door
den rijksminister van Buïtenlondsehe Zs
keu, dr. Rosen, die onder grooten bijval
van het Huis betoogde, dot de sancties
iederen grond hadden verloren. Het vm
:n eisch der loyaateit, dat de sancties on
jrwijld werden opgeheven. „Met groot
leedwezen", aldus dr. BoseD, „hebben wij
keiiuis genomen van het standpunt der
Fransehe rc-gee ring. hetwelk volgens het
oordeel der Duitsche regeering onv^reenig-
baitr is met recht en billijkheid. Niels is
nagelaten om do opheffing der sancties tc
verkrijgen. Wij hebben hoop, dat onze op
•atling bij een deel der geallieerden in
stemming zal vinden"..
De Duitsche gezant te Parijs, dr. Mayer,
.ie tn opdracht der rijksregeeriug had ge
wezen op het onrecht der sanctie», hnd van
Briand ten antwoord ontvangen, dat de
sancties nog niet konden weiden opgehe
Ook de Fransehe Kamercommissie
had zulk een besluit genomen.
Duitse.hland's wil om do aangegane vo
pliohtingen na te komen, was door Ratln
bewezen en zou in de toekomst nog
nader worden bewezen.
Dr. Rosen sprak tenslotte zijn hoop uit
op het gezond verstand der tegenpartij cn
«1e erkenning, dat de opheffing der aano
ties een eisch der rechtvaardigheid was.
Dé buitenlaudschs commissie uit
de Fransehe Kamer heeft een motie
aangenomen, waarin zij verklaart op
«le regeering to rekenen voor de hand-
havind der militaire en economi
sancties tot de volledige naleving der
Duitsche verplichtingen. Vcrde
aangedrongen op eon spoedige rega
ling van do Opper-Silezischo kwestie.
Daar do Fransehe Oostersche poli
tiek gericht is op het herstel vun den
vrede, is de commissie van oordeel,
dat tengevolge van de Griek®che wei
gering geen enkele middellijke of on
middellijke militaire of economische
hulp aan Griekenland mag worden
verleend.
Brieven nit de Hofstad.
DLXin.
Zondag is de residentie weer een
het tooneel geweest van eou demoi
stratie die ::i ton kloppartij it ge-
cimligd. De biadeu heLb.-n er al uit-
votiig over bericht on bel gewone ge
kibbel over de vraag of er uoodeloos
op gerammeid ja tu de politie te-
voorbarig was met haar daadwerke
lijk optreden is natuurlijk aanstonds
bétonnen. Zoo iets geschiedt aitiju
weer nu dergelijke gciegenhaden. Het
is altijd heel moeilijk uit te maken
omdat de g«tuigeawcrklaringen <nti. -
tegenstrijdig zijn.
Het geval op zichzelf dat de de
monstratie onmiddellijk tegen een
minister plaats heeft, 1 s ongewoon.
Wij «taan geheel builen liot geval,
maar één opmerking moet 011s van
het hart.
In de Tweede Kamer der Staten-
Geioeraai hebben we de kwestie der
dienstweigering al jaren lang hooren
behandelen, is eens een regeling voor
getroffen, maar die getuigde van
zulk onverstand, dat doze niét au se
latux genomen kon worden.
Het lijkt ons gezien de plot
selinge opleving van dit vraag
stuk dringend noouig dat daar
voor een oplossing worde gezocht. Nu
de loting terugkomt en slechts eeu
klem ueei van aüe jongelui in dienst
o-noeft, is het vraagstuk misscmen
minder moeilijk. Het is tocli een be
vattelijke toestand, dat de één ooor
él lol vrijkomt en de ander, die
er «vegende bezwaren heeft tegen
en dienst, gedwongen wordt als 11c,
iot hem ongunstig js.
Hier is nu eous een gelegenheid
voor de scherpzinnige geesten om een
uitweg te vlnaen. Als men eens eun
prijsvraag uitschreef'!
Dezer dagen kwam ous een eigen-
iirdig geval ter oore. Iemand
wordt op een politiebureau ontbouen.
rloewel de politie mets te ontbieden
heeft, werd toen maar het uur er hij
gouoemd ui. tusschen 11 en 13 uur
'sniüigeus. De man een eenvoudig
werkman verzuimde anderhalf uui
zijn werK, spoedoe zich naar het bu
reau, waar hem dood-leuk werd mee-
gtde-jld, dat meneer ile inspecteur
er met was en dat hij maar eens
moest terugkomen. De man is teen
.onds gegaan en werd te wooro
«au. Zonder eenig nadenken is
dezen man een verlies van anderbah
loon berokkend, zonder eenig be-
van verantwooruéh ikheid heeft
men drie uur tijd van hem (jevraagd.
Dit is een typisch staaltje, dat wel
licht door ieder kan woruen aange-
ald met een ander, want ieder vn-
srvindt allicht eens iets dergelijks.
Op 76-jarigen leeftijd is dozer dagen
oerleden ccai oud-wethouder van
Den Haag, aan wiens nagedachtenis
wel eenige woorden mogen wij
den. Hel is de heer J. Simons, die ais
•ethouder van financiën degene is
goweest die het ouderwetsche stelsel
van llOOtdelijKen onisl ig licirlt voraa
derd in de gemeentelijke inkomsten
belasting. Hij was etui scherpzinnig
handelsman, die een goeden kijk
op de gemeentefiuancien, hetgeen wel
erkend werd o.a. door zijn benoeming
tot dii'écteiur van de gemeentelijke
Credietbank, een functie die hij io«
zijn dood iieeft vervuld.
We herinneren ons den levendigem
man vaak te hebben hooren debattee-
ren en wie het met hem aan den stok
kreeg had het niet gemakkelijk. Fi
guren als deze verdwijnen helaas uit
de gemeentelijke raadszaal en wat er
voor in de plaats komt is meestal
veel minder. De nagedachtenis aan
Simons mag wel in eore blijven, h
heeft zich ook op het gebied van den
woningbouw verdienstelijk gemaakt
dat in oen tijd, toen liet nog niet
gelukte op de gemeentelijke of etaats-
schatkist te leunen, gehjk thans bij
woningbouw gemeenlijk het geval is.
Van woningbouw gesproken, einde
lijk zal het nu gebeuren dat de leeg
staande woning:» ambtelijk worden
erhuurd.
In dit opzicht is België ons vooruit:
ile maatregelen 'tegen den huur-woe-
ker zijn daar zeer krachtig en iedere
bewoner van eeu huis weet zich daar
althans veilig in zijn woning.
Het is merkwaaxditr zoo weinig hui
zenhandel als er op dit oogenblik in
Don Haag is eu hoe veel de prijzen
dalen. Men verzekerde ons, dat aan
het eind van 1922 het woning-tekort
in de residentie overwonnen zal zijn-
!n hoeverre dat juist is, kunnen
niet beoordeel en maar wel bespeuren
we dat de woningzoekenden over het
algemeen gemakkelijker, d.w.z. iets
minder moeilijk aan een woning ko
men- Het aantal in aanbouw zijnde
huizen is Rroot, maar veór den oorloe
was het evenzoo het geval. Het te-
ort inhalen wordt vergemakkelijkt
door de omstandigheid, dat de bevol
king niet zoo snel toeneemt als vroe
ger liet geval was, hetgeen op zich
zelf natuurlijk een nadeel is voor de
gemeente, maar nu fai dit seval een
gemak voor hen die genocxlzaakt zijn
in Den Haag een woning te vinden.
Het zijn wel geen fraaie woningen
die thans gebonwd worden en ze zijn
zeer duur. maar beter duur dan niet
te huur, geldt zeker als spreuk voor
hen die een dak boven het hoofd en
een rustig tehuis zoeken.
HAGENAAR.
Dingen die niet Iedereen weet
HOE MEN DEN AFSTAND EN DE
GROOTTE VAN DE MAAN BEREKEND
HEEFT.
hetzij op aarde, ticlijj in bet heelal, fungi
af van twee dingen, n.1. zijn werkelijke
grootte en den afstand, waarop hel zich bc-
viwU van -Jin oog. met andere woorden
de schijnbar® hoogte van een vuurwerp liank
af van den hoek waaronder uien bei ziet, «lat
is van den hoek, gevormd door dc twee lij-
het
punt en uaar het toppunt
Een eigenaardige o« rokenirig leert on», «laf
wanneer deze hoek 1 graad «<f het 360atq
deel van eeu cirkelomtrek bedraagt, het
voorwerp 57 maal zijn hoogte van ons ver
wijderd is. Inderdaad, 1 graad het 360sto
deel van deu omtrek van den cirkel, waar
de bceucn van deu hoek de halve mid
dellijn of straal vormen. Laat het voorwerp
een doorsnee hebben van 1 Meter, dan «lo
cirkelomtrek 860 M. en de h/.lvc middellijn
of straal de helft van 360 M. gedeeld door
3.14, of_57 M. ruim, «lus 57 maal «le door
snede. Nu moet de middellija van dc maan
schijf van de aarde uit gezien ruim oen hal-
ven graad, dus "ls do afstand der maan tut
de aarde iets minder dan 2 X 57 maaa-
middellijnen, namelijk 110 nuanmiddeliijnea.
Maar hoe groot is nu die middellijn- ln
het jaar 1752 hebben twee Franscl:© «lerrcn-
kundigen, Lalande cn Lacaillc. gelijktijdig
waarnemingen gedaan, <lc eco ie Berlijn en
de ander aa dc Kaap de Goede Hoop. De
!©rsle bepaalde de groolle va den hoek. ge-
«N -md door de lijn van Herlijn naar liet mid-
de.pnnt der maan cn «le lijn van Berlijn naar
Kaap de Goede Hoopdc tweede bepaalde dc
grootte van den bo«k. gevormd door laatst
genoemde Iqn en de l|jn van den Kaap
naar het middelpunt der maan. Wanneer van
ee driehoek twee boeken bekend zijn. is «ie
derde het eveueen». Deze laatste was de
hoek, waaronder van het middelpunt der
maanschijf uit, de afstand van Berlijn tot der.
Kaap de Goede Hoop gezien wordt. Nu was
het voor de geleerden een lichte taai. u>
berekenen onder welken boek de middellija
der aarde gezien wordt van dc maan uit. Dt
uitkomst der berekening wu 1 gr. 57 min. of
bijna twee graden de aarde is dus op iets
meer dan de belft van 57 aard middellij nen
de maan verwijderd, en wel 30.13 of in
ronde getallen 30 aardmiddellijnou. We zien
dus, dat 30 a.-trdmiddellijnen gelijk zijn aan
- -middellijnende middellijn der
dus 30/110 of 3/11 van die der
aarde (juister 273 duizendsten).
Daar de middellijn der aartle 12732 K.M.
groot 13. is die der maan 3484 K.M., haar
omtrek 10940 K M, haar oppervlakte 38 mil-
lioen vierkante K.M. (ongeveer vier maal zoo
groot als Europa) en «lo inhoud 22150 miliioen
kubieke 31. (1/49 van den inhoud der aarde.
De afstand tusschen maan en aarde i*
ruim 30 aardmiddellijncn of in runde cijfers
384 duizend kiloroe'.' r
thans :n vele gtva.icii tignjke
sommen noodig hebben, en zich di
vaak niet anders tlan op zeer bezwa
rende voorwaarden kunnen verschaf
fen.
lntusschen werden ook versmallen
de bezwaren tegen de voorgestelde
statutenwijziging geopperd.
Men vroeg zich af of de staat door
het op zich nemen van een groot deel
der administratieve verantwoordelijk
heid niet de zedlijko verplichting aan
vaardt, om, ingeval <1® Bank in moei
lijkheden mocht geraken, de noodige
hulp te verleenen, cn achtte liet ba-
denkelijk, dat de Staat in dezen zoo
groot verantwoorde!ij'kiieW op zich
Ook was men beducht, dat de Bank,
eer mog dan Gedeputeerde Staten,
zich mot de gemeentelijke administra
tie zal bezighouden.
Deze opmerkingen werden van ar-
dere zijde weerlegd.
EEN HALVE TON VERMIST.
Eeu kanloorlooper van eeu effecten-
firma te Amsterdam was Woensdag
uitgezonden met een portefeuille,
•e effecteu en bankpapier bevatte
Bij 's mans terugkomst bleek het geld
f 54.000 verdwenen. libld.)
PSEUDOINSPECTEUR. Twee
'rouwen uit de Rustenbnrgerstraat
en uit de Queliijnstraat te Amster
dam, hebben bij de politie aangifte
gedaan, dat zij Jezor dagen van een
persoon, die zich uitgaf voor inspec
teur der Rijksaistribtitie van kleeding
en die zich door een kaart legitimeer
de, e?n lap stof hebben gekocht voor
f 47ÓÜ. Het is later gebleken, dat df
stof geheel waardeloos was.
tamliieSerlciitBii
BIT ANDERE DAGBLADEN.
Getrouwd: L. I'olk en L. M. Zieken
oppasser.
Bevallen: 29 Juni: Mevr. Polenaar
Mftnson, z., Arasterdam. Mevr. Bakker
van Teylingen, Amsterdam. Mevr.
Bausch v. BcrtsberghHeydanus, d.,
Haag. 30 Juni: Mevr. MoscowDa
Idson, d., Amsterdam.
Overleden: S3 Juni: .T. Tak—Tak. 6»
Amsterdam. Ch. M. C. Ba merel d—
Kiesevreiler, Hilversum. JI. S. van En
gel, 83 j., Bussuiu.
litmoütai
.Blijkens het Voorloopig Verslag
der Éérste Kamer over hel wetsont
werp betreffende deelneming in het
kapitaal der Bank door Neder'.and-
sche gemeenten, werd met dit ontwerp
vrij algemeen instemming betuigd.
Inzake den steun, dien do Bank voor
Neder'andsche gemeente zal kunnen
verleenen bij het planteen van geld-
Icmingcn, weid door ©enige leden de
opmerking gemaakt, dat die etounver-
lecning voor kleinere gemeenten
wel onna o dig is, daar die er in deh
regel wel :n slagen hare leening
plaatsen, en dat hot werkkapitaal
der Bank {10 millioenj hoezeer ook
vergroot, toch onvoldoende zal zijn
om grootere gemeenten van de noodi
ge geldmiddelen te voorzien,
Daartegen werd in het midden ge
bracht, dat juist kleinere gouieenten
Sport en Weistrijuon
WATERPOIA).
R. D. fiiu.NKA (0—1).
Hoewel met zes speelster uitko
mende, heeft Zlgnea Demoerdagavond
in Rotterdam k.-ns gezien, met 0—1
van R. D. Z. te winnen. De liotter-
damsche club wenschte geen speel
ster te laten uitvallen.
Ziguea verscheen met de volgendt
opstelling:
Mevrouw Warnier,
Mej". T. van Gelderen, inej. Ten
Broeke,
Mej. S. Dumout,
Mej. De Boer, Mej. T. Smits.
In de eerste helft konden de par
tijen het net niet vinden. Na de rust
gaf mejuffrouw T. Smits aan Zignea
de leiding (0- 1), waarmee het einde
kwam.
De overvriunin^ was welverdiend.
MOTOR W1KLRIJDEN.
WIMPBLTOCHT.
De Apeldoorn «oho Motor-Club zal
(schrijft ke< Hbld.) iu samenwerking met
de K. N. A. 0. e:i K. N. M. V. op Zaterdag
30 Juli oen ..Wimpeltooht" organiseerea
naar Apeldoorn en Zondag 31 Juli een
groote demonstratie houden niet het vol
gende programma:
Klasse A. Motoren tot 3S0 c.MJ in»
boud.
Kl.v
Mot
C. Mot
bO'
1 bovc
1 500 c.M3
500 cM3 m-
Klasse D. Motoren met duo passagier.
KlasBe E. Motoren roet tijspxn.
Kloste F. Driewieler* en lichte automo
delen. Klasse O. Zware automobielen.
De aaukomot der deelnemer* heeft plaat»
