89o Jaargang No. 11752
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1921
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen inden omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente; f 3.577,. Franco per post door Nederland 13.677,. Afzonderlijke nummers f0.15. GeO-
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken 10.677,; franco per post f0.6&. Post Giro 388)0.
Uitgave der N.tf. Leuren» Coster, Directeur-Hooldredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
ADVEHTENTSEN: Van 1—5 regels f 1.75iedere regel rneer 35 Cts. Reclames 60 Cis per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaa.fatuivers-advertentiën van Vraag en aanbod van 1—4 regels CO Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. 4 contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Piroctlo en Administratie; Qroote Houtstraat 93.Teleloonnra. do Redactie 600 en der Administratis 724
EERSTE BLAD
Agenda
Heden.
VRIJDAG 23 SEPTEMBER.
Stadsschouwburg Wilsonaplein
liet Nedeiiandscli Tooneel, „De Vio-
"ars", 8 uur.
Schouwburg Jansweg, Amstcr-
damsch TooneelgezelscJiap, ,,De Hol'
ud-Holland, Verwulft. Strijkorkoai
Bioscoopvoorstellingen.
Bloem endaal, „Rusthoek'", Tuin-
louwtentoonstelliiig, 9 tot 4 uur.
ZATERDAG 24 SEPTEMBER.
Stadsschouwburg, Wilsonspleln
Het Scliouwtooneel, Polly Pea-klna, 8
sar.
Oud-ilolland, Verwulft. siry orkoaL
Luxor-theater, Groote Houtstraat
139. bioscoop- en variétévoorstelling
'i nam. 2.30 uur en 's av. 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt,
Bioscoopvoorstelling nsmld. 8 1/8
a avonds 8 uur.
Cinema Palace, Groote Hottisiraaft
BiosooopvuorsteUing iiauiid. 8 1/8
a 'i avond» 8 uur.
Scala-theater, Kleine Houtstraat Wt
Bioscoopvoorstelling 'a nunid. 2 1/1
a 'a avond» 8 uur.
Familie-Bioscoop, Kleine Houtweg;
Bioscoop-voorstelling, 's nam. a 'A en
avonds 8 uur.
t)e Algemeen©
Politieverordening.
In de Raadsvergadering v an Woens
dag heeft de lieer Van de Kamp uun-
gedrongcri op de samenstelling van
een geneel nieuwe politieverordening
do voorzitter, erkennende dat deze
nood tg is, doelde mee, dat de samen-
itelluig opgedragen werd aan een
ambtenaar ter Secretarie, die het
«erk 6amen met de commissie voor
de straf verordeningen verrichten zaJ.
Wij hebben toen moeite gedaan om
eens een volledige politieverordening
ander de oagen te krijgen en zijn
daarin geslaagd. Het is een sdioou
schouwspel. Op tal van bladzijden wa
ren artikelen overgeplakt en nog eens
weer overgeplakt op den witten rand
waren gedrukte stukjes ingeplakt en
acinar in "t boekje lagen nog n groot
aantal aanvullingen waarvoor in het
boekj'-' zelf geen plaats was geweest.
Als eon van de eerste voorwaarden
tan con verzameling verordeningen
is, dat zij overzichtelijk zijn, dan
kan wel van deze gezegd worden, dat
lij zoo onoverzichtelijk mogelijk is.
Natuurlijk kan hier niet alleen van
eon administratieven last gesproken
worden, maar wel degelijk ook van
ten practisch bezwaar. Met kunst en
iliegwerk moeten de agenten op
den cursus hun gedrukt exemplarn
lanvullen en bijsclirnvc-n. Meent men,
iat dit in 't belang van een goede uit
telen ing van 't politietoezicht is?
Het wordt hoog tijd, dat de ge
heel© politieverordening wordt her
zien. De laatste herziening is van
1887, dus 34 jaar gei eden, de
laatste herdruk (niet herziening) van
£1 Maart 1911. Natuurlijk is menig
trtikel in dien tijd verouderd of dour
de practijk buiten gebruik geraakt.
Oin al deze redenen dient de zaak
Jpoedig te geschieden. Niet met deu
«uogenatuiidon bekwamen, maar met
thten spoed 1
HOE STAAT T MET
00 Volksuniversiteit?
Do tijfl waarop do Volksuniversiteit vo<
Ilafiikm on Omstreken haar deuren (er
wju hooi wat deuren want, zooals men
*r«et, worden de lessen in vorsen illtmdo
lokalen gegeven) weer zal openen, begint
Het aantal deelnemers, dat zich verleden
jaar aunmclddo, bedroeg 800, liet jaar
daarvoor meldden zich fiCO liefhebsters en
Üeihobbers aan.
Het was er oc-titer vene van, dat deze
lilen de cursussen of voordrachten tol het
laatst bleven bijwonen.
liet werd dus door het bestuur wensche
lijk geacht, in verband met liet. gebleken
bit, dat met alle cursisten met hetzelfde
doel de Volksuniversiteit bcaockeu, dn
jtar als iels nieuws een splitsing in te
lowen.
l)e deelnemers zullen nu n.l. naar ver-
bezing luistcreursussenenwork
cursussen kunnen volgen: de eerste
voor lien, die de Volksuniversiteit bezoe
ken bij wijze van „nuttige ontspanning",
«nar niet bepaald voor studie, de werk
cursussen voor diegenen, die niet tevre
den zijn me* de oppervlakte, maar gaarne
dieper op de zaken willen ingaan.
Op de luistercursussen volgt men du9 als
toehoorder de een of andere voordracht, op
de werkcursussen, die sleChts door een be
perkt aantal deelnemers zullen kunnen
gevolgd worden, is het contact tussehen
Waar en leerlingen veel nauwer: do 'nat
elen kunnen vragen stellen en in 't alge
meen meer aotief zijn dan op de luister-
cursussen.
Op deze wijze hoopt men een „kern" .van
telrouwen aan de Volksuniversiteit te vor-
toen on to verhinderen dat deao als 't ware
Bi oppervlakkigheid verloopt.
Ofschoon we het nu al ©enige jaren zoo
gewoon zijn, onze klokken op «en vooral
v astges telden dag in September een uur
achteruit te zetten en daarmede dennor
malen toestand te herstellen, zal hei toeh
weer een heele overgang zijn. Het zal ons
eerst weer eenige moe.e kosten, aan den
nieuwen toestand te wennen. In dezen
tijd van 't jaar gaat de verandering n ot
zoo onopgemerkt voorbij, als in 't voorjaar,
wanneer de klokken een uur voor uitgezet
worden.
Velen, die tot nu toe nog bij daglicht
alen, zullen nu plotseling hij kunstlicht
liet middagmaal moeten nuttigen! anderen
(dat zijn dan niet de langslapers, maar zij,
die Adema van Selielteuia tot „de workers
en de zwoegers" rekent I) zul Ion opataan,
als 't nog half-donker, tenminste nog niet
geheel dag, is. Eensklaps zullen we een
stuk dichter bij den winter zijD gekomen
en dat Btemt ons altijd ©enigszins somber,
terwijl hel inluiden van den zomertijd
mot vreugde vervult.
Toch is dit niet met allen het geval.
Id de kringen van den landbouw heeft
man zioh, zonder resultaat echter, heftig
verzet tegen het invoeren van den zomer
tijd «n nog blijft men in die kringen
„mopperen". Die ontevredenheid Is ook in
ons blad wel tot uiting gekomen En is co
nigen tijd geleden weer niet een adres
aou de Regeering gezonden, namens isle
landbouwers, met het verzoek, het volgen-
do jaar maar bij den zonnetijd te blij-
Landbouwers bonden zich tóch bij uun
werkzaamheden zooveel mogelijk aan den
„natuurlijken" tijd en storen zich slechts
iau den zomertijd als het niet anders kan.
Zeker zal het dus in de kringen van ilea
landbouw geen droef afscheid rijn (al is
het jaargetijde, waarin het meeste onge
mak werd ondervonden, nu voorbij), in
tegendeel: de landbouwers zullen den zo
mertijd wel wat men noemt „het heilige
kruis nageven."
Wio zich met geen afscheid van den zo
mertijd ophouden zal, dat is de Natuur.
Zij volgt haar ontwikkelingsgang, altijd de-
zolfdo en toch altijd wisselend, zich n.et
storend aan „xnaatrege'en", door den men-
schelijken geest uitgodacht.
i zou het daarom oiganlijk niet beier
m. als wij in 't vervolg onze tijdsver-
deeling maar weer geheel bij do natuur
aanpasten, dus geen kunstmatig onder
schei d rneer maakten tusaclian zomer- en
wintertijd f
Stadsnieuws
AFSCHEID VAN DEN ZOMERTIJD.
Donderdag was het de eerste herfstdag.
Wij hebben afscheid genomen van len
lomer, den mooisten dien wij in jnj9n
bsbben gehad en „in den nacht V3n Z»n-
Mg op Maandag" (om het eons in kranten-
«ijl ie zeggen) zullen wij afscheid nemen
**a den zomer t ij d.
BALDADIGHEID. Door baldadi-
_s bandon is een dor twee vrouwen-
fieruren aan den voet van liet stand
beeld van Frans Hals, op liet Flora-
plein, met een witte vloeistof besmeerd
zoodat het beeld er zeer onsmakelijk
uitzag. De aandacht van Openbare
Werken is er roods op gevestigd, zoo
dat deze sporen van vandalisme spoe
dig uitgewisch zullen worden.
DE NIEUWE TABAKSWET.
Hier tor stede zijn reeds ruim 400 ta-
baksvorgunningen aangevraagd.
DE INFANTERI EK AZERN E.
In dien raad is door den heer Van
de Kamp er maar dan eens op aan
gedrongen, dat liet gemeentebestuur
zou trachten, dat do lnfanteriekaoer-
ne weder ter beschikking van de ge
meente zou konten. Hol gemeentebe
stuur was in dezen diligent, maar de
pogingen stuitten steeds ai op bczwa-
•ii vaat Oorlog.
Thans is do kans gunstig dat de
mfanteriekazerne die de gemeente in
dertijd aan het Rijk voor militaire
doeleinden afstond, eindelijk weder in
handen der gemeente zal komen. Wij
vernemen, dat de wetliouder mr.
Slingenberg een dezer dagen over
vkee aangelegenheid een gesprek met
den minister van oorlog had.
De minister deed de toezegging dat
nadat de nieuwe legerwettan in de
Kamer zullen zijn afgehandeld in
dien ze zijn aangenomen dan zal ln 't
stel sol der kazeruearing verandering
komen en nadat de Legerreorganisa
tie zaJ zijn doorgevoerd, de gemeente
Haarlem weder de vrije beschikking
•ver haai- eigendom: de Infantcric-
azerne zal krijgen.
RIJKSVERZEKERINGSBANK.
In de St. Ct. deelt het bestuur der
Rijksverzekeringsbank mede, dat,
met ingang van 1 October a.s oen
nieuwe dienstkring wordt govonm
(dienstkring XIIlu) met standplaats
llaurlem.
Tot dezen dienstkring zullen behoo-
•eu, van de provincie Noordholland,
de gemeenten: Bennebroek, Bloemeai-
daal, Broek ni "Waterland, Edam,
Haarlem, Haarlemmermeer, Haarlem-
merliode en Spaarnwoude, Heemste
de, Ilpendom, Jisp, Katwoude, Koog
h. d. Zaan, Kwadijk, Landsmeer, Max
kén. Monnikendam, Oostzaau, Pur-
m er end, Schoten, Spaarndam, Volsen,
Westzaan, Wonner, Wormarveer,
Wijdenos, Wijde Wormer, Zaandam,
Zaandijk en Zandvoork
j controleerend-geneeskundige
voor den dienstkring Haarlem ls aan
gewezen de heer F. W. Adrian, tlians
controleerend geneeskundige ln den
dienstkring Nijmegen L
DE UITBREIDING VAN HEIT
RAADHUIS.
De EJerste Kamer heeft z.h.8. aan
genomen het wetsontwerp inzake ont
eigening- voor het uitbreiden van het
Raadhuis te Haarlem.
SYNAG 0GEDIENSTEN.
Ned. Isr, Gemeente.
Op Sabbath: Vrijdagavonddienst bij
don ingang te 6} uur.
Ochtenddienst te 8 uur.
Middagdienist te 14 uur.
Avonddienst te 7.35 uur.
Op de werkdagen: Ochtenddiensten
Zondag te 7 uur. Anders te 6.30 uur.
Middagriienst op Zondag 14 uur
ter Synagoge.
Avonddiensten te 74 uur. ZondagB
te 7.45 uur n.m.
Talmoed Thorah: Op Sabbath: te
12} uur; op werkdagen te 7 uur.
De avonddiensten op de werkdagen
en Talmoed Thorah worden in het ge
meentegebouw gehouden. De middag-
diensten op de overige werkdagen ver.
vallen. Zaterdag 1 Oct. Zeiman Min-
chah.
Het ïooiiosl
De voorstelling van ,,Door Inspan,
ning Uitspanning.
De voorzitter van „Door Inspanning Uit
spanning", de heer Hou bun, had het recht
om in het interview met een lid onzer ïe-
daoliie te zoggen, dat de vereomging in de
laatste jaren alles dood om den kunstzin
van haar leden te ontwikkelen. Dit streven
bemerkt men niet alleen ln de keuze der
stukken, maar ook in do wijze, waarop de
Hukken worden gespeeld. Kr is een stij
gende lijn in de uitvoeringen van „Door
Inspanning Uitspanning de voorstelling
in den Stadsschouwburg van „U«t Onver
mijdelijke" was de boete, die wrj tot heden
van deze dilettanten-vereenigir.g helibem ge
zien.
Do keuze van mevr. La Oh spade's too-
neelspel, dat ons bekend was van de op
voering door Royaards in 1012, was een
zeer gelukkige. Het is geen stuk met grove
effecten, de dialoog is vlot en beschaafd,
het „geval" is logisch behandeld, zonder
dat men op groote toevalligheden stmt, de
personen zijn voldoende gcieekend en er
gaat een zekere warmte van het werk
uit, die sympathiek aandoet. Men voelt,
dat de schrijfster haar stof met liefde
heeft behandeld.
Ben fout van het werk is, dat wij reeds
a 5minuten weten, wat hot „onvermij
delijke" is, waardoor onze belangstelling
voor de handelende personen wel wat
spoedig verflauwt. Wanneer wij in do eer
ste tooneelon hooren, dat Nelly Raadveld
7 jaar lang met een groote, innige liefde
op haar verloofde die in ImciiS was
heeft gewacht en als wij Trudi. haar jon
gere zuster, een aardig, vrooiijk en koket
ding van 13 zomers, Nelly hooren vragen,
of zij niet .bang is, dat Otto van Walden
haar verouderd zal vindon een vrij on
handige vraag tussehen 2 haakjes dan
behoeven wij nog niet eens het topje van
den neus van het zoo lang verwachte jon
ge menacli te zien om te begrijpen, dat wij
hier een herhaling krijgen van de geschie
de uit „De Bruidsdagen van Annie de
Boogh".
or 4 bedrijven is het gegeven ook wel
mager vooral doordat mevr. Ia
Chapelle verzuimt ons den innerlijken
id van Otto van Walden te laten mee-
len en bij do laatste acte krijgt
sterk den indruk, dat de schrijfster
daar een epiloog goeft op oen stuk, dat
-a de 3de acte reeds nit was.
Wij hebben dus wel bedenkingen ook
a. tegen de onbeholpen wijze, waarop me-
rouw La Chapelle do menschen soms
in het tooneel afstuurt maar als ge
heel is „Het Onvermijdelijke" oem stuk van
beschaafden huize, waarin vooral de fris-
sche teekening van het jougo meisje Trudi
zeer gelukkig is. Do overgang van dit on
gegeneerde, vroolijko Uokvisctije tot vronw
heeft de schrijfster zeer knap gegeven en
in de voorstelling van gisteren werd ook
deze meisjesfiguur voor ons de groote ver
rassing.
l>e vereeniging „Door Inspanning Uit
spanning" heeft in inej. Stam een jong
actricetje gevonden, dat werkelijk wat
belooft. O, lang niet alles was nog, zoo
als het wezen moest zoo had zij als
bakvisch uitbundiger kunnen zijn en was
zij in haar verdriet nog veel te gereserveerd
maar wij zagen toch zeiden een zoo
gelukkig dobuut van oen jonge dilettante.
Mej. Stam is een alleraardigste tooneelver-
sehijning, die onmiddellijk toonde begrip
van tooneelspelen te hebben. Zij is blijk
baar een natuurtaleutje. Haar bewegen,
haar loopen en staan, het is alles steeds
van een prettige gemakkelijkheid. Bij haar
denkt men niet, zooals bij zoo vele andere
dilettanten, telkens aan Komediespelen.
Under goede, strenge regio zal zij zich on
getwijfeld tot een van onze beste dilettan
ten kunnen ontwikkelen. Haar dan moet
zij allereerst leeren zuiver te spreken. Nu
gaf rij telkens nog blijk een onvervalschte
Haarlemsche te zijn en oj> het tooneel kun
nen wij een al te ver doorgevoerd pro-
vtnciahsme nu ee-oniaal niet lolereeren.
Laat zij «en voorbeeld nemen aan mej.
BusRuet en den hoer 8cliruyer, die bei
den uitstekend spreken en haar misschien
ir. dezen nog voei kunnen leeren. Üok had
ile regie er haar op moeten wijzen, dat
het wanhopig wringen van den zakdoek
een leelijk gebaar is, vooral wanneer het
telkens hertia.ild wordt. Maar overigens:
mijn gelukwensehcm aan de veroenigir.g
„Door Inspanning Uitspanning" met deze
zeldzame en gelukkige aanwinstI
Mej. Busquet heeft ons het leed van
Nolly zeer goed doem gevoelen. Mej. Bus
quet heeft ln Ihaar spel een graad van
ontwikkeling bereikt als slechts heel wei
nig liefhebbers. Zij is een dilettante, die
een dramatscOio rol werkelijk kan dra
gen. Een enkele maal geeft zij wel eens
wat te voel, wat to moer opvalt, doordat
anderen meestal te weinig geven.
T~ mevr. Bergman heeft do vereenigi.rg
een zoer beproefde kracht. Als mej.
Hardstra was zij In het begin wel wat 'e
snibbig, maar het vortiaal van het treurige
leven van Nelly gaf zij heel goed. Mevr.
Bergman is bovendien iemand, die op bet
tooneel weet te „luisteren". Trouwens heel
haar stil spel is altijd goed en af.
De heerenkrachten zijn met uitzon
dering van den lieer Bchrayetr bij „Door
Inspanning Uitspanning" niet zoo sterk
als de dames. De heer »cbniyer verrast
te ons weer door zijn typeering en zijn snel
in de rol van den ouden heer Raadveld.
Vooral trof hij ons opnieuw door zijn mooi
getimbreerd, warm geluid. Hij moet cr
echter om denken, dat de stadsschouw
burg scherper articulatie oisoht dam do
kleinere schouwburg aan den Jansweg.
Nier altijd was de heer Sohruyer gisteren
overal even goed verstaanbaar.
Do beer Hoeben gaf een beschaafden Ka-
rel Somerhof te zien. De hoer Hoeben be
weegt zioh gemakkelijk op het tooneel; in
de groote momenten durft hij zich echter
nog niet geheel te laten gaan. Bij den
heer P. Wouda, die Otto van Walden
speelde, is het juist omgekeerd. Hij wordt
1de groote tooneelen spoedig te heftig,
ar mist de pretiigo gemakkelijkheid van
bewegen van den heer Hoobun.
De regie viel over hot algemeen te roe
ien. Men had van het stuk heel veel
•erk gemaakt. Zoo zag het tooneel ar in
alle bedrijven uitstekend verzorgd uit. Al
leen was het in de sorro wat to vol, waar
door de sorties van bijna allen mislukten.
Men zorge ar steeds voor, dat vertrekkende
personen vooral na dramatische scènes
nooit door in den wog staande meubels
gehinderd worden.
Jammer, dat het publiek bij „Door
Inspanning Uitspanning" te veel zoekt
naar komische effecten, ook waar zij in het
geheel niet zijn. Dit maakt het spelen
voor de spelers niet altijd gemakkelijker en
dankbaarder;
J. B. SCHUIL.
DE PHILIP LOOTS-BANK
I--J L
Wij bieden onaen lezers hierbij een
afbeelding- aan van de Lootsbank, die,
zooais wij in ons nummer van Woens
dag meldden, a.s. Maandag in den
Hout zal Qjxthuld worden.
De bank. vervaardigd van zand
steen, staat op een hardsteenen voet en
draagt, zooals op da teekening te zien
is, de inscriptie,,In Memoriam Phi
lip Loots" en als versiering een harp
in de leuning.
Wij wilien van deze gelegenheid ge
bruik maken om Leknopt te herinne
ren aan de vele verdiensten van den
begaafden toondichter, den eenvou-
digen, beminnelijker man, die Philip
Loots was. Toen hij 31 Juli 1916 op
bijna öl-jarigen leeftijd aan de Noder-
laadsohe toonkunst ontviel, leed ook
het Haarlemsohe muzikale leven een
gevoelig verlies. Hij was daarmede
samengegroeidtal van uitvoeringen
werden onder zijn bekwame leiding
gegeven, hij organiseerde Kamermu-
ziek-avondon, hij gaf lessen aan de
Toonkunstsohool, vormde vele leerlin
gen en schreef zeer gewaardeerde op
bouwende muzi ekbeoordeejingen in
ons blad.
Loots componeerde buitengewoon
gemakkelijkgaarne doen liedertafeis
voor baar uitvoeringen een keus uit
Hjtf.
zijn talrijke koorwerken aisLente
dauw, De Winter, Mijn Hof, Morgen
lied, enz.
Onder zijn liederen nemen de „Tra-
Dendichtjee", waarin hij als het ware
een satyre leverde op de z.g. „wereld
smart", een bijzondere plaats in. Ver
der schreef hij o.m. Kerstliederen en
Kinderliedjes.
Als Roomsch-Kaihoiiek kerkoom-
ponist leverde Philip Loots tal van
werken niet minder dan zeven mis
sen en talrijke motetten verschenen
van zijn hand.
Zijn zwanenzang was: „De Legen
de van St.-Servaas", een openlucht
spel, godicht van Prof. Ghr. Mertz,
Voor de St.-Servaasfeesten te Maas
tricht. Op zijn ziekbed heeft hij dit
werk voltooid, maar hij heeft het niet
meer hooren uitvoeren, kon geen ge
tuige moor zijn van den diepen indruk,
dien het werk op de toehoorders maak
te.
Philip Loots was niet alleen een
groot kunstenaar, maar ook een goed
fijnvoelend en edeldenkend men&ch.
Velen zullen hem in stiite dankbaar
gedenken, als Maandag het huldeblijk,
dat wij hierboven afbeelden, onthuld
en aan de gemeente overgedragen
ordt.
PROF. DR. H. H. KUYPER.
De toestand van Prof. Dr. Kuyper,
die nog steeds in het DiaconessenhuU
verpleegd wordt, is vooruitgaande.
?an liet Politieke Tour-
nooivslfi.
EERSTE KAMER.
22 September.
Adres van antwoord op de
troonrede. Diversen.
Weinig colleges in ons land hechten
zéé aan tradities als de Eerste Ka
mer. Toen er in Den Haag op één na
geen enkele vergaderzaal meer was,
waarin do duisternis nog door middel
an gaslampen werd bestreden, toen
'as die ccno uitzondering de biste
risohe zaal van onzen Senaat. En de
gaslampen zouden n^g niet door
electrische kronen zijn vervangen,
als niet op zekeren avond, thans twee
jaren geleden de lamp met veel ge
raas was uitgeploft.
Van electrische schellen ter waar
schuwing bii stemmingen enz. voor de
in de koffiekamer vertoevende Sena
toren wil men er nog immer niet we
ten. Neen. bij dergelijke gelegenheden
gaat de bode met 'n antiek koperen
klepelbelletje de diverse vertrekken
langs!
Het adres van antwoord op de troon
rede. dat aan de overzij allang als een
nietszeggende formaliteit is afgeschaft
wordt in den Senaat natuurlijk nog
bestendigd. Men ls er di maai weer in
geslaagd, de voornaamste alinea's der
troonrede om te bouwen in dozen
trant :,,M«t Uwe Majesteit is de Ka
mer van oordeel, dat de gevolgen van
den wereldoorlog".... enz.
Vandaag is het ontwerp-adres
dat men gisteren in dit blad reeds
heeft kunnen lezen goedgekeurd,
zonder eenige tegenstribbeling.
Daarna heeft d:e Senaat alweer zon
der discussie, een dozijn ontwerpen,
waaronder de onteigeuing voor de
uitbreiding van het Haarlemsclie
Raadhuis, onder den hamer laten
doorgaan.
Tot den avond van 11 October rust
dit collego nu op zijn lauweren.
TWEEDE KAMER.
22 September.
'Ambtsaanvaarding voorzit
terschap. Installatie Mr.
Ankcrman. Onze Hooge
Raad. Steun aan Gemeen
ten.
Het Lagerhuis heeft vandaag even
eens zijn kalmen dag gehad.
Voorzitter Kooien heraanvaardde
zijn ambt met een degelijk speech je,
dat niet sleohts getuigde van dank
baarheid voor de bijna unanieme
stemming, waarmee hij door de leden
1 op de voordracht werd geplaatst,
maar dat vooral nog bedoeld was als
opwekking aan de leden om van het
parlementaire stelsel opvoedende
kracht te doen uitgaan door het be
trachten van zelfbeheersohing en za
kelijkheid bij het bespreken der te
behandelen wetsvoorstellen en andere
aangelegenheden.
Mr. J. Ankorman, het nieuw geko
zen christelijk historische lid, dat den
kamerzetel van jlir. de Geer zal bezet
ten, werd met de gebruikelijke plicht
pleging geïnstalleerd, of eigenlijk ge-
lierinstalleerd, want tot vóór eenige
jaren maakte hij reeds eerder van dit
college deel uit.
Mr. Oud deed een voorloopige po
ging om het aantal Raadsheeren in
den Hoogen Raad met twee vermin
derd te krijgen.Op de agenda prijkten
nl. ontwerp-naminaties voor twee va
catures, welke de heer Oud, zuinig-
haldaluUve onbazai wensdhte Le Laten.
Daar dit Incidenteel niet mogelijk was
- de heer Oud was de eerste om zulks
erkennen verlangde hij uitstel der
nominatie totdat omtrent een en
ander langs legalen weg zou zijn be
slist.
De voorzitter en prof Visser van
IJzendoorn achtten dit uitstel on
grondwettig de professor gewaag
de zelfs van parlementaire werksta
king daar de Kamer huns inziens
verplicht was, thans de voordracht op
te maken, doch Mr. Oud beriep zich
op een soortgelijk geval dat in 1878
had plaats gehad.
(Na eenige discussie werd men het
er over eens, thans in één vacature
'n vooidrach'. op te maken en de an
dere uit te stellen omdat (toevallig)
de daarin eerstvoorgedragene per te
legram had bedankt.
De voordracht werd na herhaalde
stemmingen aldus in elkaar gezet: 1.
Prof. Mr. B. M. Taverne, te Amster
dam; 2. Mi-. Dr. J. van Gelein Vi-
tringa, te Den Haag en 3 jhr. mr. Ei.
A. E. van Meeuwen te Den Bosch.
Eon desbetreffende motie-Oud komt
op 'n nader te bepalen dag in behan
deling. Men zal dan het aantal tftch
met twee kunnen vermindereu daar
juist mr. Loder (wiens vacature nog
niet is besproken) heeft bedankt.
Een voorst el-Oud, om beide nomi
naties uit te stellen, was tevoren met
57 tegen 27 stemmen verworpen.
De wijziging der Kieswet werd
heden met 75 tegen 9 stemmen aan
genomen, de wijzingingen der pro
vinciale gemeentewei respectieve
lijk zonder stemmingen met 79 legen
6 stemmen.
liet ontwerp tot verhooging van
den Riikseteun aan de gemeenten
werd (na verwerping van het amende
ment-Van den TemDel met 65 tegen
21 stemmen) met. 49 tegen 35 stem
men aangenomen.
Men weet, dat dit ontwerp de vo
rige week vooral van plattel an dszifde
was bestrcden/i, terwijl de anti revo-
lutionnairen reeds rondliepen met
plannen om revanche te nemen op
het ontslag van minister De Vries.
Vandaag hebben alle anti-revolu-
tionnairen op den heer Smeenk, den
Arnhemmer, na tegengestemd. Maar
bovendien 16 Katholieken en doic
partijgenooten van minister De Geer!
En eindelijk stemden tegen de Vrij-
hefdsbonders Rink. Bijleveld, Ter
Hall en Van Rappard, de vrijzinmg-
dcmocraat Teenstra en de plattelan
der Braat.
Het ontwerp i s er. Maar 'n a n-
g e n a m e overwinning is bet voor
den nieuwen minister niet, al zou ver
werping hem nog minder aangenaam
zijn geweest
Tot 12 October is de Kamer uiteen
gegaan, met dien verstande-, dat in de
week daarvóór aideelingtfiijeenkom-
sten zullen worden gehouden.
INTIMUS.
Binnenland
AMSTERDAMSC.HE RAAD.
De Raad van Amsterdam nam aan de
voordracht van B. en "W. inzake de
sluiting van de gasfabriek „Oost". De
gasprijs werd op 15 cents per M3 be
paald. Verder werd besloten met in
gang 1 van 1 November voor de tram
het dubbeltjes tarief in te voeren.
DIENSTWEIGERAARS. Naar
aanleiding van vragen van liet Ka
merlid Van Zadelhof! heeft de minis
ter van Oorlog medegedeeld dat het
hem niet bekend is op welke wijze hij
zou kunnen bevorderen, dat de zich
in arrest bevindende princlpleele
dl sust weigeraars onmiddellijk in vrij
heid worden gegtedd, omdat de ln
arrest gesteld en met meer ter bochlk-
kiiur van de militaire overheid zun.
Miszaken
De zaak van de Rotterdam-
scüe Handels- en Land-
iiQuwbank.
Broekheys heeft zich te verantwoorden
Donderdag diende voor de rechtbank té
Rotterdam de zaak van W. H. Broekhuijs,
thans gedetineerd. Aangaande do behande
ling van de zaak, die veel belangstelling
trok, ontleenen wij aan De Telegraaf het
volgende
DE DAGVAARDING.
Bij dagvaarding Is hem tea laste gelegd als
zoude hij in het tijdvak tussehen Augustus en
December 1920 met het oogmerk om zich en
anderen wederrechtelijk te berodtdeelen ver-
schüiende personen (met '„aam genoemd)
hebben bewogen tot de afgifte Tan geldsbedra
gen reu fJO ot feolTondon daarvan, althans
van geldbedragen, zulks door listige kunst
grepen ea een aamenwcefBel van verdichtsels,
wel wetende, dat tem wegens zijn zeer slecht
financieel en moyee! verleden geen geld zou
worden geleend, heeft hij door middel van ad-
vertent'öa getracht zich dit te verschaffen door
het te doen Voorkomen, alsof te Rotterdam
bestond een vertrouwenswaardlge Instelling,
genaamd de Rotterdamsche Handels- en
Landbouwba'rifc, waaraan men geld leende of
deelnam ja een door dlo „bank" uitgegeven
proulleleenlng. Bekl. wel wetende, dat de
„Bank" niet é,an haar verplichtingen zou kun
nen Voldoen hield zich daarbij achter dé
sohertjieU-
Óp bedrieglijke wijze werd in de Staats»
courant »n ln het openhaar Vennootschap»»
register bet doel der „Bank" omschreven ali
„het koopen en rerkoopen van effecten, In
deposito nemen en ultleenen van gelden, uit
geven Vaa leentagen, deelnemen in indus-
Irieeje óhdernemlngen, dlsconteeren van wis
sels" enz. Ten einde voor het publiek aanne
melijk te maken, dat de Bank haar vele belof
ten kon nakomen werd ln een advertentie van
de „Limburger Koerier" van 6 October 1920
melding gemaakt van een bepaalde import
zaak, waarop de „Bank" een winst zou heb
ben behaald van f14059. Deze transactie is
echter nimmer door de „Bank" nltgevoerd.
In voornoemd vennootschapsregister werd
op 18 Ootober 1920 vermeld, dat het kapitaal
der Vennootschap uitgebreid zou zijn tot een
tnllHoen gulden.
Ook omtrent de beleggingen der „Bank"
zijn per advertentie opzettelijk misleidende
mededeellngen gedaan.
Men meldde aankoop eener drukkerij Toor
f 100.000. Bedoeld was de drukkerij der firma
Van Staal en Co. De koop was echter slecht3
Oen schijnkoop en het beheer over het gekoch
te goed werd 15 jaren aan de Bank onthou
den, wat opzettelijk verzwegen ls. Binnen en-
kelo weken werd de inventaris weer aan ver-
kooper^ terug verkookt.
Aankoop van eon kantoorpand van f 70,000
was eveueeps een schijnkoop, daar bedoeld
kantoorpand „Siugelzlcht", Noordslngel 190,
behoorde aan beklaagde en binnen enkele ve
len weer werd teruggekocht. De waarde van
I 70.000 wag denkbeeldig.
Ï31J de mededeeling „betaling van 3 termij
nen op een te Apeldoorn voor f 250.000 aan
besteed bankgebouw" werd listiglijk verzwe
gen, dat er 25 termijnen van f 10.000 waren
overeengekomep.
Bij de ultloüng ten behoeve der aflossing
Ieenlng-1920 zijn de nummers der obligaties
niet door 't lot ,doch naar willekeur bepaald.
Niet minder dan 8^3 van de 760 uitgelote
obligaties waren reeds In het bezit van bcki.,
hetzij omdat zij nimmer waren uitgegeven het
zij omdat zij door de houders tegen obliga
tion «lef leerilng 1920/21 waren Ingewisseld.
Villa ,j3oseh en Veld", hoofdpremie der
leeqing 1980 en extra premie der leening
1920121 zou volgens advertentie „Rotterdamseh
Nieuwsblad" ie ket nummer van 6 October
1920 gekost hebben f 10.300. Verzwegen werd
dat deze koopsom betaald is niet ruim f C 00
in geld, en f 7000 aan waardclooze aandeelen
ook, dat de vorige eigenares de villa één
jaar te voren gekocht bad voer f 5500.
De als premie in de leening 1920/21 uitge
loofde rentenierswoning to Kelhel zou ge
kocht zijn voor f 18.000 (Advertentie Rotter-
damsch Nieuwsblad 28 Oct. 1920). De werke
lijke prijs bedroeg f 14.0UO.
De waarde der premiën voor zoover deze
uit lijfrenten bestonden, zijn op bedriege-
lijke wijze veel te hoog opgegeven.
Als verdediger van beklaagde fungeert Mr.
E. G. S. Bourlier uit den Haag. Er zijn in
deze zaak 27 getuigen i charge en 5 èi dé
charge gedagvaard.
Als ambtc-uaar van het O. M. fungeert Mr.
A. Rombach.
Bekl. erkent de recidive. Overigens ontkent
hij alles wat hem bij dagvaarding is ten
laste gelegd en wotgert hij op eenige vraag
te antwoorden.
T)E GETUIGENVERHOOREN.
Als eerste getuige wordt gehoord J. D. M.
in Beyn Snoeck. Inspecteur van Politie t»
Rotterdam, die bij do gehouden loterijen van
de „Bank" óc invallen leidde on mededeel'.n^ïn
doot over dtails van zijn prooessen-verbaal.
Hij verzegelde de ln beslag genomen bussen.
Ook heeft hij destijds Mr. Zijderlaan gesom
meerd de boeken over te geven.
Op eon vraa gran den verdediger verklaart
getuige dat de deurwaarder Kruyne hem ge
zegd had de bnsaen onmogelijk te hebben kun
nen control eer en. Getuige weet niet dat re
chercheur Levle miet toet nawerken der bussen
belast, alles accooixl heeft bevonden.
Dan komt de deurwaarder B. Kruyne die bij
de loterijen als deurwaarder dienst dood. HU
kan bekl. reeds een Jaar voor de bank werd
opgericht.
De president; „"Wist U dat BroekhuyB bij de
Bank toetrokken was".
GetAilge: „Ik behoefde het niet te weten.
Uit advertenties had Ik gezien dat hij afscheid
nam van do practijk."
De president„U wtet het blijkens uw ver
klaringen bij den Rechter-Commlasarls."
Getuige veitJaart dan dat hij met de con*
trole der breaeu en loterijen was belast en hij
de processen-verbaal opmaakte. Bij de leeniug
1220—21 stond o» do obihtaüea de naam B.
