lunar: Miisisii
Euiienigndseh yverzioit
TJüEEöii BLAD.
«oensdag 28 Septsmber 1921
FRANKRIJK EN DUITSCHLAND.
De departementale raden hebben in
Inm tweede zitting algemeen de bui
ten iandsche politiek van Briand goed
gekeurd, die gericht is op een stipte
naleving van het verdrag van Versail
les, wat betreft de schadevergoeding
en de ontwapening. De kamerpresi
dent Péret, die in het departement
Vicune tot voorzitter herkozen werd,
heeft bij die gelegenheid o.a. gezegd,
dar Frankrijk steedö bereid was ver
trouwen te schenken aan een Duft-
Bche rogeering, welke tastbare bewij
zen geeft van haar goede trouw en
van haar wenseh om het verdrag na
tc komen, maar hij verklaarde dat het
onmogelijk i6 te transigeeren over de
nakoming van verbintenissen, welke
Dulteohland 'zeer goed bi slaat is na
te komen. De handhaving van Frank
rijke recht en veiligheid, aldus zeide
Pcrcl, berust op onze vastberaden
houduig ten opzichte van de bepalin
gen betreffende de schadevergoeding
Mi Duitschiand's ontwapening.
In de .Figaro' geeft Recoulty, de
mede-uitgever van de „Revue de Par
ris", berichten over zijn reis door
Duiiseulöjid. Hij bet reu rt het wan
trouwen der Franschen tegen de de
mocratische ontwikkeling van
Duitschland, die, zooals hij als oog
getuige in geheel Duitschlsnd had
waargenomen, ontwijfelbaar aanws
ii:: is, geen bedrog Is of camoufla
gemaar steunt op een sterke macht,
n.l. het grootste deel van het volk, de
geheel e massa der arbeiders, kleine
geëmployeerden en beambten en den
miudentand. De reactie der monarchie
tisohe minderheid toont vele teeikenen
van zwakte.
BIJEENKOMST VAN RATHENAU EN
LOUCKEUR UITCESTELD.
Volgens de Matin werd de voor he
den 2(5 Sept. voergenomen ontmoeting
tuschen Loudheur en Rathenau nog op
liet laatste oogenblik uitgesteld on
zal thans waarschijnlijk 1 en 2 Octo
ber plaats hebben.
KABINETSHERVORMINC IN
DUIT3CHLAND.
Maandag bracht dc leider van de
fractie der Duitsdhe Volkspartij, dr.
Strcscmann, een bezoek aan den Rijks
kanselier, om mei hem besprekingen
tc houden over de hervorming van het
kabinet.
Naar de „Lokal Anzeiger" van goed-
ingeiichte zijde wordt medegedeeld,
moet ear na deze besprekingen reke
ning mede gehouden worden, dal bin
nen enkele dagen do besprekingen
over do vorming van oen nieuw kaibi-
not zullen beginnen.
Hoewel liet standpunt van do Duit-
eche volkspartij nog niet is veranderd,
vorwacht men toCh, dat men met haar
in verbinding zal treden.
Strcscmann bracht ook een bezoek aan
den Minister voor den wederopbouw
Rathenau.
DUITSCHLAND EN DE BEZËTTINGS-
KOSTEN.
Aan «en rapport van don rijksmint'.ter
voor de schatkist over de tot eind Maart
loopendo kosten der bezetting van het
volgende duizelingwekkende getallen:
Uijnland, ontleent de „Vorwarts" do
LÓS654.542 gouden marken; uitgaven van
Dnitselilaisd: 7.715.011.829 papieren markun
DE CRIEKSCH-TURKSCHE
OORLOC.
De Teiups schrijft, dat de militaire
toestand dor Grieken in Klein-Azic be
paald ongunstig schijnt te worden.
Niet alleen wordt de terugtocht van
het Grieksché leger voortgezet met een
haust, welke zelfs hiel wordt gelbruikt
dor overwinnende troepen, die het
initiatief dor operation hebebn behou
den, maar het is zelfs niet zeker, of zjj
nog geheel kan geschieden, zonder dat.
non ©matige ramp plaats heeft. Vol
gers de Turksche berichten hebben do
Kern-ïlislisohe strijdkrachten de hoog
ten van Kirghiz bereikt, welke slechts
30 K.M. van F.skisjehir verwijderd is,
en liet hardnekkige gerucht gaat, dat
dc Turken zich in onmiddellijk con
tact met de Grieken bevinden in de
omstreken van deze stad.
Indien aeze geruchten bevestigd
worden, zou de lijn, waar de Griek-
Bclie terugtocht moest ophouden en
stellingen worden ingenomen, ver zij;
overschreden. O' wel de Grieken zou
den hun terugtocht naar het westen
moeten verhaasten, hetgeen hen zou
noodzaken 'n grootc hoeveelheid mate
riaal in dc honden hunner vijanden
achter te loten, of zij zouden het hoofd
moeten bieden cn de kans wagen van
een laatster» veldslag, die alsdan niet
onder zeer gunstige omstandigheden
zou plaats hebben. Dr elk geval kan
men da peitie der Grieks (the troepen
ds ernstig beschouwen.
Het is mogelijk, dat liet Grieksche
volk zich nog aan illusies overgeeft,
in plaats van zich rekenschap te ge-
van van den werk el ijken staat van
zaken, of de groote verwachtingen be
houdt, dit zij gesteld hadden in het
krijgskundig genie van Koning Con-
stantiju, maar dit zou in geen enkel:
opzicht verandering kunnen brengen
in den 'oop der gebeurtenissen.
De Grieksch© regecring had met ha-
militaire pogingen een dubbel doe;
op het oog, n.l. de verovering van
Angora en de vernietiging van het he-
mulistieche leger. Angora is evenwel
niet genomen en de strijdkrachten van
KemaJ zijn zoo weinig vernietigd, dat
zij niet ophouden het terugtrekkende
Grieksche leger te verontrusten.
De Temps besluit, dat het Griekser-
Turkoolic conflict op geen andere wij
ze kan worden beëindigd dan door
een herziening van het verdrag van
Sèvres op redelijke en billijke grond
slagen. Daarvoor is het noodig, dat
dc Grieken en de Turken den toestand
ernstig onder de oogem zien en zich
rekenschap geven van de onmogelijk
heid die voor de een zoowel als voor
de andere partij bestaat, een beslis
sing door de wapenen te verkrijgen.
Een voortzetting van den strijd zou
hun slechts nieuwe beproevingen en
teleurstellingen opleveren. Beide re
geeringen, die te Athene, zoowel als
die te Angora zullen dus goed doen
met den waren toestand te beseffen,
zoo Griekenland iets wil redden van
de veroveringen van Venizelos en so©
Turkije op duurzame grondslagen
worden gevestigd.
EEN GEVECHT TUSSGHEN
TSJECHEN EN HONGAREN.
Uit Rresstourg komt het bericht van
een vuurgevecht tusschein een Tsjecho
Slowaaksrhe afdeeling en een Hon-
gaarsche bende aan do Tsjecho-Hon-
gaarsche grens. E>r bleken achter de
Hongaarschc bende geregelde troepen
gereed te staan. De opperbevelhebber
van het l'sjecho-Slowakische leger
heeft verklaard: „Wij treffen geen
bijzondere voorzorgsmaatregelen. On
ze kanonnen zijn in orde en schieten
kunnen wij. Onze troepen zijn gereed
voor den strijd".
HET GEALLIEERDE ULTIMATUM
AAN HONCARIJE.
Uit Weencn wordt gemeld: De „Neue
Freie Presse" verneemt uit Boedapest
De Hongaarsche rogeering heeft liet
ultimatum van den raad van ambas
sadeurs, waarin gelijk bekend, een
termijn van tien dagen voor de ont
ruiming van Btirgenkind wordt ge
steld, reeds geheel - beantwoord. De
Hongaarsche regeering verklaart zich
in haar antwoord bereid, met volko
men handhaving van het vredesver
drag van Trianon, de ontruiming te
voltrekken.
DE WERKLOOSHEID iN ENGELAND.
Do Labour-parlomeaitsleden Arthur
Henderson en Ciyncs hebben Zaterdag te
Newcastle het woord gevoerd op eon ver
gadering van vertegenwoordigers van 600
arbeidersorganisaties van Northumber
land on Durham. Er werd een morie aan
genomen inzake do werkeloosheid, waarin
er bij do legeering op werd aangedrongen
do productie te prikkelen door regeerinci-
orders voor stapeJariikelen, die door (ie
regeering zoo aioodig op credietvoorwaar
den van de hand zouden worden gedaan.
Ook werden plannen bepleit voor natio-
n.val werk van sociaal nut, subsidies .ion
plaatselijke besturen en een voldoende
voorziening voor liet onderhoud der werke-
Clynes zeide, dat ais de regeering die
orders zou willen geven aam do bekwame
hoofd- en handarbeiders, men in slaat zou
zijn den vijand van den honger te over
'ntnen en aldus do zego zou behalen
er armoede, ziekte en ellende, en al het
clere, -dat voortkwam uit do werkloos
heid.
Hot uitgeven van 105 millioen voor
door de regeeiing in uitzicht gesteld
was, meende Clyncs. niet het middel om
het vraagstuk der wcrldooshied op te
lossen. De man, do werken kon en leeg
liep. was een drievoudige verspilling;
verspilde den eorbied voor zich zelf en hij
de natie.
Henderson schetste de regeering als de
meest reactionaire, die cr m twintig jaar
was geweest; zij luid zich met name on
bekwaam getoond ten aanzien van de
bestrijding tier werkloosheid. Het was
volgons Henderson laster, dat de Labour
partij de werkloc wilde ©xploiteeren
voor politieke doeleinden. Als er geld kon
worden uitgegeven in Ierland, Mesopota
mia, Palestina en andere plaatsen, moest
er ook geld zijn voor de behoeften der
groote reserve van bot arbeidsleger. Het
ging niet aan do verantwoordelijkheid
over te laten aan de plaatselijke autori
teiten; op do regeering rustte de plicht,
werk te verschaffen, of bij gebreke daar
van het geld, noodig voor een behoorlijk
beslaan.
De werkloosheid in de steenkool industrie
ui Wales gaat van kwaad lot erger, zeg;
do „Daily Maü". Allen die daailnj ne
Hokken zijn, zijn wanhopig over cieii toe
stand. Overal is overvloed van steenkool
en slechts weinigen koopen. De mijneige
naars wachten op herleving der indusUie
en de leiders der industrie zeggen dan
dat geen herleving mogelijk is als de
steenkool niet goedkooper wordt, waartegen
di mijneigenaars inbrengen dat zij niet
goedkooptr kunnen leveren bij de hooge
looneii eu werk-kosten en den slechten
staal der mijnen als gevolg der langdurige
staking.
Niettegenstaande de winter nadert is er
weinig vraag naar steenkool. Do directeur
ceuor firma te Londen zcide: „Ik heb in
do laatste 25 jaren niet zoo'n opeenhoo-
ping van steenkool gozicn. Wij kunnen
onze voorraden niet kwijt raken; niemaad
schijnt steenkooi op te slaan.
Dc mijnwerkers in Leicestershire zijn
wanhopig omdat zi;. wekelijks niet meer
dan twee a drie dager, kunnen werken.
Een' maatschappij sluit de mijnen Zater
dagsochtends en heropent zo eerst op Dins
dag. Een andere mijn sluit gedurende een
maand.
DE HULPACTIE IN RUSLAND.
n IIeva! wordt gemeld, dat het Esth
landsche Roode Kruis weigert aan de hulp
actio in Rusland deel te nemen, daar het
dc Russische Tegcoring niet de ver
zekering heeft gekregen, dat de Esthland
solio vertegenwoordigers op voldoende wij-
zo ondersteund zullen worden. De vertegen
woordigers vam Letland hehben zich bij de
ze houding aangesloten.
DE BETOOGINGEN TE VENETIë.
Naar aanleiding vam de belrcurenswaar
digo gebeurtenissen te Milaan en Venetië,
bij gelegenheid van het bezoek van maar
schalk Fayolle en diens missie, welke ge
beurtenissen zulk een schrille tegenstelling
vormden met de geestdriftige ontvangst,
weike de Eransche missie ten deel viel
iu het oorlogsgebied, met name de Vicenza
en Hontetomba, gispen de Italiaansche bla
den de niet te qualificeercu l-.oudmg van
dc verantwoordelijke onrust stokers. De
„Comère della Sera" zegt, dat do geest
van het Italiaansche volk aan de zijde
van hen, die Frankrijk toejuichen en
niet aan die van heu, die betreurenswaar
dige vijandige kreten uitten. De ,,Epoea"
betreurt bet impulsieve gebaar van dsze-
nen, die de gevoelenns van gastvrijheid
en van erkentelijkheid vergaten. De ,.Gi-.r-
nale d'Italia" schrijit, dat niet» de vijan
dige betoogingen kan goedpraten tegen
een missie, die eer kwam bewijzen nan
do roemrijke gesneuvelden an die integen
deel Ln Italië de Iraditioneeie beschaafde
gevoelens der gastvrijheid had behooren
aan lo treffen,
liet bureau Stefani beridhl, dat de tc
Scoring maatregelen heeft genomen tegen
o autoriteiten van Venetië, dlo verant
woordelijk zijn voor het gebeurde.
De Franscho bladen hochton niet veel be
teeken is nan de incidenten en weigeren de
gevoelens van het Italfaainsohe volk te
vereenzelvigen met die van een handjevol
hocthoofden.
DE TOESTAND IN IERLAND.
Twe>8 mijndlrscUuren ontvoerd.
Zntc-rrlng hebben wegen» loonsverlaging
stakende mijnwerkers van de mijnen ie
Castlecomor, in het graafschap Kilkenny,
zich gewapend ei» gom-'Skerd toegang -,-er-
>haft tot «le woningen van den algemee-
on bedrijfsleider Whitlaker en den di?
trlctsleider Hargravers on lien ontvoerd-
Rodcrl heeft men niets van hen vernomen.
Zoowel de repubïikevnsche als (le Engel-
sche politie stellen een onderzoek in naar
verblijfplaats.
DE VOLKENBOND.
Ovor Albanië.
oommissio voor buitenlanilsohe zaken
don Volkenbond heeft twee moties
Lord Cecil aangenomen, Do eerste
beveelt Albanië aan, voortaan do beslissing
van de geznnlenconfcrentie te aanvaarden.
In de tweede motie wordt den Raad
verzocht onmiddellijk een commissie van
drie onpartijdige leden tc benoemen, die
rich dadelijk naar Albanië zullen begeven
en verslag zullen uitbrengen over de uït-
i'vti ag der besluiten van de groote mo-
L'vti'll'.eden, wanneer er onlusten op en bij
de Albaneesche grens voorvallen.
Frankrijk onthield zich van stemming
omdat de geznntenconferen tie op het punt
lend een beslissing >o nemen over de de
finitieve grenzen van Albanië.
Verspreid nieuws
UITLEVERING VAN SCHEPEN.
Uit Essen wordt gemeld De onlangs
gepubliceerde lijst van af tc leveren Rijn
schepen aan Frankrijk omvat 233 boo-
i cn 6o sleepbooten. Dc helft der af
leveren vaartuigen is reeds voor reke
ning cener nieuw opgerichte Fransche
eederij in dienst gesteld.
DE SPOORWEGARBEIDERS EN DE
LOO-NSVERLAGING IN DE VEREENIG-
DE STATEN.
Vulgeus den totnogtoe bekenden uitslag
in een referendum heeft «en meerderheid
.an 186.000 leden der vakvereoniging van
spoorwegarbeiders vöór hot proclameeren
in ocu werkstaking gestemd, zoo de
sell, dat de loonen niel verlaagd worden,
niet wordt ingewilligd. Een eindbeslissing
hangt echter af van een stemming onder
loden der andere spoorwegorganisaties.
AMERIKA EN IERLAND. Beschul
digd van medeplichtigheid aan een samen
zwering van Britsche onderdanen oan aan
Ierland wapens en munitie te leveren le
gen Britannie heeft de Amcriknansche po-
litie zekeren Rorek, comnitssiehandelaar te
Washington, gearresteerd. Rorek wordt er
ook van verdacht, betrokken te zijn bij
in beslag genomen machinegeweren aut
boord van het stoomschip „Eastside".
Rorek is gearresteerd op telegrnfiBchen last
van procureur-generaal Daugherty.
FASCISTEN EN SOCIALISTEN. - T!t
Innsbruck woidl gemeld: Naar de bladen
uit Mcran vernemen zijn zes fascisten fin
der leiding van den secretaris van don
Etrijdbond de redactie van do „Südtiroler
LandeezeituTig" binnengedrongen waar zij
een redacteur dreigden liet gebouw in de
lucht te laten vliegen, omdat hel blad vij
andig aan de fascisten was.
Siaiismenws
TIJ DING ZAAL.
In onze Tijding-zaal, Groote Hout- g© menscnen samen over nu
straat 93, zijn foto's tor bezichtiging kooren spreken, het werd als
gesteld van scenes uit het tooneelstuk
„Bekentenis" de aanbieding van een
vaandel aan de Boxelsohe Burger
wacht den brand in de Groote Kerk
te Delft; de groepsvergadering tc Wor-
mervecr van het Algemeen Neder-
landsch Verbondvan dc wedstrijden
op de ïtijewijksche wielerbaan van
graaf de Kerckhoven de Denterghem,
gouverneur der Belgische provincie
Oost-Vlaanderen, die het groot-offi'
cierskruls van de Oranje-Nassau-orde
heeft verkregenvan dc fecit vergade
ring van het Kon. Instituut van Inge-
nieure; van het nationaal congres voor
de weermacht, te Apeldoorn gehou
den: van de Dahlia-tentoonstelling in
den Dierentuin te Den Haag gehouden
van het perceel Peperstraat 10 te Am
sterdam, waar een zware brand heeft
gewoed van het jubilé van de (beken
de Amsterdamsche Voetbalvereeniging
„.Amsterdam"; van den Holkndschen
wielrenner Piet Dickentman, die op de
Rijswijksclio wielerbaan is gehuldigd
van de onthulling in den Haarlemmer
hout van de Philip Lootsbank.
Het ïooneel
.Waarom Trouwen?" Blij
spel in 3 bedrijven, van J.
L. Williams, door De
Haghespelers.
De avond tan Maandag tras zoowel
voor den regisseur als dc-a acteur Edu-
ard Verkade een zeer groot succes. Zoo
als hij in eenige weken van zijn Hagho
spelers een werkelijk ensemble hc-ctt
weten tc maken, is werkelijk bewonde
renswaardig. Hier speelden nu bijna allea
jonge krachten waaronder eenigen,
die tvij nauwelijks van naam kenden
voor het eerst samen en het werd een
geheel, zoo gedistingeerd en artistiek,
als tvij ons alleen van de oude Haghe
spelers herinneren. En toch hadden wij
geen oogenblik als bij Royaards
het idee sujetten te zien spelen; Verkade
had allen doordrongen van den geest en
den stijl want ook zulk een Ameri-
kaansch blijspel vereischt s t ij 1 waar
in gespeeld moet worden.
J. L. Williams, de schrijver van „Waar
om Trouwen?" heeft blijkbaar een groo
te bewondering voor Shaw en Wilde. Zijn
wijze van schrijven doet sterk aan deze
2 groote voorgangers denken; het is de
zelfde geest, de zin voer paradoxen van
Sh'aw en Wilde, die wii cok b:j dezen au
teur aantreffen. Het is een amusement
om telkens naar hem tc luisteren, maat
bij heeft toch met zooveel te vertellen
als een Shatv. Het is bij Williams aües
lichter eu luchtiger dan bij dezen Ier-
schen schrijverhet blijft bij hem bijna
het heele stuk door causeeren. Hij
praat alleramusementst over huwelijk cn
echtscheiding en er is ook dikwijls heel
eel ernst en soms zelfs bitterheid
bii wat; hij zegt, maar dat hij het au fon'l
erg séricus m'ïut, dal hij in dit blijspel
een probleem heeft willen oplossen, dat
gelooven wij niet.
Emcst, een jong, knap chemiker ca
Helen, zijn assistente, hebben elkaar
lief. Maar zij houden te veel van elk
ander om te trouwen. Zij beiden hebben
hun omgeving geleerd, wat het huwe
lijk voor vele mcnschen betcekem Zij
zien het aan John en Lucy, die alleen
bij elkar.t bisjvea, omdat zij getrouwd
zijn, zij zien het aan oom Everett, die
althans in de eerste 2 bedrijven niets
-erlangt dan te scheiden, aan
Rex en Jane, die zonder liefde door de
familie aan elkaar gekoppeld moeten
orden. Volgens Helen is het doel van
het huwelijk alleen, menschcn bij elk
ander te houden, die elkaa: niet meer
liefhebben. Hel huwelijk is volgens He
len een „contract" en daar contracten
alleen maar worden gesloten door inen-
schen, die elkaar niet vertrouwen,
wenscht zij dit contract niet aan .e
gaan. Er is in dc verhouding tusschea
Ernest cn Helen iets zeer liefs en heel
teers In dit milieu van onmogelijke inen-
schen want Williams zal toch niet heb
ben verwacht, dat wij hen „au séiieux"
nemen leven werkelijk Ernest en
Helen met hun mooie, jonge liefde voor
ons. Dat zij ©j> het laatst toch nog sa
men trouwen al gebeurt het dan oo'-c
door overrompeling beschouwen wij
dan ook meer als een toegeven aan een
gril van den schrijver dan ais een nood
zakelijke consequentie. Om deze twee
menschen werkelijk te overtuigen, dat
ook voor hen het huwelijk ten slotte de
eenigc uitweg was, daarvoor zou Wil
liams minstens nog eenige bedrijven
noodig hebben gehad. Maar daar hij
wel wist, dat het geduld van het publiek
na 3 bedrijven causeeren is uitgeput,
liep hij de toekomst vooruit en maakte
hij met een Franschen slag een eind aan
zijn stuk.
Gespeeld ls aft blijspel voortreffelijk?
Wat ons bij deze voorstelling wei het
nicest cn het aangenaamst heeft ge
troffen, was het zeldzame samengaan
van deze bijna alle mooie stem.
men. Zelden hoorden wij op het toonecl
zoo mooi spreken als gris teren. Er \v
werkelijk harmonie in deze stemmen, het
was, of ze elkander opvingen en in elk
ander overvloeiden. De tooneelen tus-
schen Joh. de Meester Jr. en Nelly
Staats Ernest en Helen werden een
genot ook voor het gehoor. Deze 2 jon
ge inenschen samen over hun liefde u
liefdes
duet, dat door den klank van hun stem
men, ons zeer sterk bekoorde.
De grootste vreugde gaf ons Maandag
Ncily Stants, een jong actrice, <lie ons
tot nu toe geheel - onbekend was. Zij
speelde Helen met een zekerheid, als had
z:i reeds jaren lang op dc planken ge
staan. Haar spel was van een natuur
lijke distinctie, als wij op het tooneel
slechts heel weinig zien. En daarbij toch
vol gloed en spontaan! Hoe voornaam en
mooi waren telkens haar standen, hoe
warm klonk steeds haar mooie stem!
Zeer mooi paste zich daarbij aan het
spel van Joh. de Meester, die van iea
jongen chemiker een zeer fijne creatie
maakte. Hij was werkelijk de voorname
geleerde, die in de liefdesscènes toch eer.
weldadige warmte wist te brengen. Hun
samenspel schonk voortdurend een zeer
groot genot. Joh. de Meester en Nelly
Slants ontroerden door hun jeugd en hun
raeoschelijkheid.
Eduard Verkade maakte van oom
Everett, den man, die 25 jaar tegen het
huwelijk had gestreden om er tenslotte
door zijn echtscheidingsproces den
triomf van te erkennen, een prachtig
type. Zeer geestig en raak lanceerde hij
al de aardige gezegden van dezen leven ;-
vijzen raisonneur. Zcoals Vcrkade di:
kan, zoo fijn en zonder eenige „ge..rid-
heid", doe: niemand in ons land het
hem na. Saiah Heybloin speelde Lucy
zonder de gemaniëreerdheid, die wij tot
nu 10e van haar gewoon waren. Wij ho-
j»en zeer., dat deze serieuze actrice onder
leiding van Verkade zich in deze lijn
verder zal ontwikkelen. De avond van
Maandag geeft er alle hoop op. Met
genoegen zagen wit Paul de Groot, die
jaren lang in Zuid-Axnerika is geweest,
bij Vei kade terug. Hij speelde den geld
man John met het noodige aplomb. Noe
men wij nog Van Dalscm als Theodore,
Dirk van Veen als Rex en Willy Haak
als Jane, die alle geheel pasten in dit
gedistingeerde milieu, dan zijn wij hier
mede aan het eind van ons verslag.
Als geheel dus een voortreffelijke voor
stelling van een amusant stuk, die als
een verfrissching was in het tot nu toe
al heel duffe en saaie tooneelscizoen.
J. B. SCHUIL:
JUBILEUM. Op 2 October zai het
25 jaar geleden rijn. dat de rangeer
der H. Caesee Lij den dienst der H.
II. S. M. aan het goederenstaüon
dienstig werd. Naar men ons mede-
ik üt, zal die dag niet onopgemerkt
voorbijgaan.
VEREENICINC VAN STAATS
BURGERESSEN.
De bovenzaal van de Sociëteit „Ver-
eeniging", waarin Dinsdagavond de
afdeolmg! Haarlem ttfui d'e veredni-
glng van Staatsburgeressen vergader
de, bood een geéelUgen indruk. Nu
eens niet de stoelen zij aan zij, wat
altijd stijf en koud staat, maar hiel
en daar om kleine tafeltjes geplaatst,
vaasjes bloemen er op, wat de
zaal een vrij wat wanner aanzien
deed verkrijgen.
Na het openingswoord van de pre
sidente, droeg mevrouw Jo Loosjes
Gedeking van Mcdemblik een gedicht
oor, waarna het woord was aan ras-
rouw dr. Aleita 11. Jacobs, eere-
presidente der vereeniging, die sprak
over „Hoofdlijnen voor een moderne
.1 wel t j ksw etgeving'
Spr. zeide dat onmiddellijk nadat
rt \TOU-.venkiesrecht was verkregen
de vereeniging besloot den strijd aan
t© binden voor een hetere huwelijks
wetgeving. Door haar werd een com
missie benoemd om een sdhema voor
een andere huwelijkswetgeving saam
te stellen. Het door haar ontworpen
schema werd op eon algomeene verga
dering der vereeniging aanvaard. In
derdaad is een andere wetgeving noo
dig oordeelde spr., omdat de onze in
hooge mate verouderd is.
Volgens wijlen prof. Tellegen stelt
die wetgeving elkon mun in staat, den
tyran ovc-r de vrouw te stielen. Het is
een schandelijke wetgeving. Mr. Fok
ker concludeerde dat in die wetge
ving voor de vrouw i li.an plichten
en voor den man allooi» rechten zijn
veizekerd en dat zij een besihaafde
natte onwaardig is. Toch, dit alles
werd jaren geleden reeds geschreven
en nog vrerdt de bestaande huwelijks
wetgeving gehandhaafd, die van 1838
dateert.
Omdat in den regel de mannen be
ter dan de weiten zijn, zoodat vele
vrouwen niets merken van de schan
delijke huwelijkswetten, waaronder
zij leven, word niet eerder togen die
1 weiten geprotesteerd, hen tweede re
den dat dit niet geschiedde Li. dat ve
le gehuwde vrouwen di- v i« .«riet
kenden. Voorts oordee!dcn de ttrij.t-
sters voor vrouwenkitsdat c-ersi
voor de vrouw het ki-I imoest
zijn verkre-gon, om, indien dat een
maal is gebeurd, onmiddellijk don
strijd nou te binden voor een hinvö'
lijkswetgc-vlng, zooals dlo eert le-
scha af do natie past.
Wij weneohen een huwelijk- wetge
ving, waarin, aldus spr., man er
vrouw als twee gelijkgerechtigde per
sonen worden beschouwd en do vrouw
liet zelfljesdiikkingsreoht hooft; waar.
111 het huwelijk is een verbond van
twee gelijkwaardige personen. Inmid
dels om dat te bereiken wacht ons
een zware strijd.
Daarna deelde spr. eenige staaltjes
van de bestaande huwelijkswetgeving
mede, om daartegenover 1e stellen dó
verlangens van de vereeniging in
haar schema ontwikkeld, waarin tel
kens van een „gemeenschappelijk
overleg tusschen man cn vrouw'"
wordt gewaagd. Zij eindig'!© met een
opwekking om de bestaande littera--
tuur over deze materie van do ver
eeniging te gaan lezen en om, indien
men 't- nog niet is, lid der vereeniging
te wordc-n.
Na eon kleine rustpooze, waarin
thee werd aangeboden, droeg mevr.
Jo Loosjes—Gedéking nogmaals een
paar gedichten voor. Deze druk be
zochte vergadering, die een geze!Ii-
gen loop had, is als propagandar
avond zeker goed geslaagd.
PERSOOCALIA.
- Op het drietal voor predikant bij
de Gereformeerde Kerk te Leeuwar
den komt voor cs. G. R. Kuvper, te
Haarlem.
CENTRALE RAADSVERGADERING
HAARLEMSCHE HANZE.
Woens ae 26 October a zal de 34ste
vergadering van den Centralen Raad
der R.-K. Middenstandsveretniging in
het bisdom Haarlem worden gehou
den te 'e-Gravenhage, in de zalen van
het Koninklijk Botanisch Genoot
schap.
In deze vergadering zal de geeste
lijke adviseur, rector J. G. Jansen,
worden geïnstalleerd.
De leden van het hoofdbestuur, de
heeren W. Boon Jzn., F. Meyer, en A.
J. van Rest, treden periodiek af, doch
zijn herkiesbaar.
Plannen zul en worden besproken in
verband niet de wijding van het H.
Hart-altaar in de „St.-Bavo", en de
viering van het 15-jarig bestaan van
den Bond.
Daags daarna zal de vergadering
plaats hebben van de Dagelijksche Bo-
sturen der afdeelingen.
De volgende inleidingen met gedach-
tenwisseling zullen plaats hobben
lo. Be acteekenis der Han2e-Bu-
aux van Advies in het bisdom Haar
lem. door A. B. A. van Ketel, alge
meen adviseur der Bureaux van Ad
vies.
2o. De middenstand en het lidmaat- 1
schap der Verbruikscoöperatie. Uitge-
noodigd dr. J. van Beurden, te Hees-
wijk
3o. De Laak van den voorzatter cn den
secretaris van de afdeelingen der R.-K.
Mld'denstandsvercemging, dooi- W.
Boon .17-11Bondssecretaris
4o. Stof voor het vergaderseizoen
19211922, door Chr. M. Jansen, di
recteur van het Centraal Hanze--bu
reau.
ilnhriek voor Vragen
VRAAG: Aan een varenplant zitten
een menigte zwarte beestjes. Wat 2tin
dat t Wat is daartegen te doen
ANTWOORD: Dat zullen wel de
z.g. dopluizcn zijn. Onder ©en dun dek
seltje vindt u de witte eieren. De
eenigste manier is, deze met een ste
vig kwastje te verwijderen en daarna
de geheel e plant flink af te sproeien
met lauw water.
VRAAG: Een jong poesje heelt vree-
selijke last van jeuk en trekt heele
bosjes uit. haar huid. Wat is daarte
gen te doen
ANTAVOORil): Consulteer een dieren
arts.
VRAAG: Hoe is de naam van <ls
Bouwvereetaiging die huizen laat
bouwen bij de Schreveliusstraat na
bij de Leldschevaart Hoe luidt, het
adres van den secretaris?
ANTWOORD: „Voorzorg", secreta
ris de heer Van Brussel e Barents»-
straat 27, Haarlem.
VRAAG: 1. Is er een examen af te
leggen voor de chauffeursschool in
den Haag 2. Hoeveel bedraagt het
schoolgeld 3. Ie de leertijd beperkt
tot een kwartaal of duurt hij 1 an gort
4. Kan men dtiar ook opgeleid wor-
- den tot monteur?
I ANTWOORD: Wend u tot den eige
j naar van een der auto-garages in on
ze stad.
VRAAG; Welke dames-turnverec-ni.
gingen bestaan in Haarlem!
ANTWOORD: Die kunt u in hei
ta (tasten Kunstenaars
No. 121.
Iets over pseudeiiymt 11 in de bi el
Jende kunst. Wol is wiur k mt do
pseudo- oi' schuilnaam in dc beeldende
kunst minder voor dan in de letter
kunde en de journalistiek, doch ze
R-ordt er van tijd tot tijd in aangetrof
fen, evenals zelfs de anonymiteit, de
naamloosheid, onder gegeven oinst.an-
ïigheden voorkomt.
De motieven, die tot een schuilnaam
anleiding geven zijn uitteraard vtoor
leide kunsten gelijksoortig de wensch
>m onbekend te blijven, of wel verwar
ring met gelijknenrigen te voorkomen,
üf, ten slotte, de begeerte den eigen,
ti in der welgeval Hgon naam door een
inderen, dan meest fraaieren te ver-
Vangen.
Voor anoniem schilderen, of althans
hot anonym geschilderde in omloop
ïrengen, bestaan dikwijls respectabele,
loch ook wel eens verdachte motieven
in zooals „anonym geschrijf" als uit-
trulcking, een onaangename» klank
leeft zoo kan ook het anonym geschil
der" al hoort men die uitdrukking
Einder vaak, nu niet 'bepaald welwil-
nd klinken. Het is in deze materie,
ieeds lang voor professor Einstein de
iclativiteitstheorie lanceerde, duidelijk
geweest, dat alle waardeering 'be
trekkelijk is.
Twee belangrijke verschillen tusschen
ae letterkundige en de schilderkundige
scheppingen, zijn in dit verband wel
opvallend. Zoo komt het in de letter-
kundige kunst wél voor, dat eenzelfde
artist van beteekenis onder meer dan
één schuilnaam werkt, en is in de
schilderkunst de enkelvoudige pseudo
al een rariteit. Daartegenover staat dat
de herdooping of naamsverandering in
de schilderijenkunde, dc laatste jaren
een doodgewoon verschijnsel is en dit
geval bij de studie der letterkundige
geestesproducten zich slechts sporadisch
voordoet.
Ik wil met deze inleiding, die den be-
driegelijken schijn eener wetenschap
pelijke verhandeling gaat aannemen, u
niet langer vervelen, doch liever trach
ten, u met eenige illustraties van het
voorafgegane, te amuseéren. Daar er
echter toch ook alweer. zelfs in de
dwaasheideen soort van systeem
schijnt te beslaan, is het gewenscht
langs de volgorde van het hierboven
reeds aangevoerde, te gaan.
De begeerte dan om onbekend te blij
ven vindt men bij den schilder, die een
schuilnaam aanneemt niet of bijna
niet. Het ligt in de rede.- hij wil liever
vandaag dan morgen beroemd zijn.
Komt het een enkele maal voor, zooals
bij den grooten Franschen teekenaar
Steiulen, die als „Petit Pierre" aan
een blad van zeer uitgesproken poli
tieke richting meewerkte, dan valt dat
samen met de motieven van den schrij
ver onder pseudo, die niet zijn eigen
roem, doch een zeker, buiten hem zelf
liggend doel beoogt, cn dat niet aan
de groote klok wenscht tc hangen.
Het artistiek hoogstaande werk dat1
onze Marius Bauer als „Rusticus" in
dertijd voor P. L. Tak's Kroniek ver
richtte, is misschien onder eenzelfde
L-weging ontstaan, al lijkt het
naief te veronderstellen, dat, juist bij
zulke eminente kunstenaars, het werk
den maker niet spoedig zou verraden.
Om verwarring met gelijknamigen te
voorkomen is het aannemen van een
pseudo voor den schilder zeer aanne
melijk Kr is geloof ik, niemand die pre
cies weet hoeveel schilders de Holland-
sche familie Koekkoek onder haar le
den telde. Ik ken er al vast een stuk of
zes. Niets verwonderlijk dus dat één
KoekEoek dat voldoende vond en zijn
werken signeerde met „J. van Cou-
ver", wat bovendien in Amerika hij
maakte veel „echt-HolJandsch land
schap" niet kwaad klonk.
De begeerte den eigen naam door
een mooieren te vervangen heeft na
tuurlijk velen bevangen. Toch schijnt
dat iets van modernen aard tc zijn,
want het is in vroegere, glorierijke da
gen, iemand die Steen, Cuyp of Hals
heette, niet ingevallen, zich daar dik
over te maken, en ze zijn er toch geko
men.Ik kan 't echter één onze knappe,
jongere houtsnee-makers, die bij den
Burgerlijken Stand als Niemandsver
driet staat ingeschreven, best toegeven
dat Jan Frank, zooals hij thans signeert
minder nrovoceerend is. Zijn wijziging
is geen luxe, zou ik meenen. Dat kan
men toch wel zeggen van den grooten
„Gavarni", den tijdgenoot van Dau-
mier. wiens familienaam Jean Sulpïce
Chevalier toch warempel al mooi ge
noeg was. Men kan zich afvragen of
het putblieeeren van werk, uitsluitend
met den voornaam geteekend, tot het
pseudoniem voeren moet Worden gere
kend. Vooral als die voornaam loch al
eenigszins apart is, ais bij Rembrandt,
schijnt dat overbodig. Men heeft het
Van Gogh, die vaak alleen „Vincent"
teekende, doch meestal absoluut niet
signeerde, willen aanwrijven, dat hij
daarbij Rembrandt imiteerde. Ten on
rechte. Van Gogh schilderde princi
pieel anonym, signeerde met zijn voor
naam die werken die hij voor zijn
broer, zijn moeder, zijn zusters bestem
de. De stap is groot, maar bij den mo
dernen Hollander Kikkert, zal wel een
poging tot verbetering van den wcl-
klank heüben voorgezeten, toen hij
zijn werk met „Conrad" onderschreef.
Immers, nu hij te Parijs gevestigd den
uitspraak van zijn naam niet meer als
eene herinnering aan de Hollandsche
sloten kan genieten, teekent hii weder
om „Kiokert" en is tevreden. Hoewel
er al heel wat artisten zijn geweest, die
Jansen heetten, is het te begrijpen, dat
er één komt, die er den brui van geeft,
het is de helaas te vroeg gestorven tee
kenaar en schilder „Henricus" dien
niemand ooit als meneer Jansen ge
kend heeft.
Een paar gevallen ge zult begrij
pen, lezer, dat ik den voorraad niet
uitput, doch maar een paar gevallen
ter illustratie vermeld van anonyme
kunstwerken onder de productie van
den lateren tiid in die goedige oud
heid was bijna alle gouds anonym
mogen nu nog volgen. Ik sprak al van
Van Gogh, wij kunnen cr Cézanne bij
voegen, die het. ook zrriden noodig vond
om zijn naam of een naamteeken op
zijn werk te zetten. Moer principieel is
het weigeren van uutoren bekendheid
bij bepaalde groepeeringen van gelijk-
gezindo kunsibeoefenattrs. Zoo vindt
men b v. bij alle kerkelijke kunst door
de artisten uit de school ie Beuro»
rvaardigd, den maker verzwegen.
Respectabele motieven voeren tot die
zelfverloochening. Minder respecta
bel is de bescheidenheid van slechten
huize, waarmee, ten allen tijde zooge
naamde „flikken" of „vliegen" ge
maakt zijn. Naar reproducties van
goede schilderijen of foto's naar de
natuur worden op dunne triplex-
plankjes schilderijen samengeflanst,
die voor den voorbij gaandon leek uit de
verte den indruk van kunst maken. Dc
productie dezer schilderijen gaat fa
briekmatig, de aflevering per liaif of
heel dozijn. De kostprijs is miniem.
Hoe het mogelijk is, dut de „kunste
naars" die zich daarmee bezig houden,
die zaken nog voor vier gulden per 6tuk
(ik heb zoo'n adres) in elkaar draaien,
is mij een raadsel, maar 't i s zoo. Daar
komt een staaflijst omheen, die meer
kost dan het kunstproduct en dan arri-
veeren deze zaken in den „kunsthan
del", van de meest onwaarschijnlijke
signaturen voorzien en met een pijnlij
ke nauwgezetheid geprijsd met f 67.75,
f 28.35 en dergelijke.
De goegemeente w°et niet altijd, dal
deze zaken met kunst niets te make*
hebben en laat zich straf voor haar
domheid wel eens vermakelijk beet
nemen. Zoo is het voorgekomen dat
een handelaar in dat soort kunst, die
een expositie in een Brabantsch stadje
er mee ging aanrichten, eerst eens in
ciat stadje rondliep en er de namen van
de notabelen noteerde. Toen ging hij
naar huis en zette die namen, met an
dere voorletters natuurlijk, op zijn ano
nyme kunstproducten. Toen zijn expo
sitie geopend was, waren de plaatsge»
noolcn verrast, dat bijna ieder een ar
tiest in zijn familie bad gehad. De
meesten herinnerden zich flauwtjes
dat er wel eens een neef geschilder^
had. Dat was-ie natuurlijk. En ver
scheidene kunstwerken verhuisden
naar Brabantsche salor.s. Hier hebben
wij het geval van de veelvoudige pseu
donym. Aller geestelijke vader woont
in Amsterdam en eet koude aardappe
len. Over de herdooping tenslotte wil
ik kort zijn. Dat is weer streng weten
schappelijk werk. Het kan voorkomen
dat iemand, bijvoorbeeld de staat dei
Nederlanden jarenlang een Rem
brandt bezit, die op een kwaden dag in
een Ferdinand Bol verandert. Voor de
bezitters zijn die herdoopen gewoonlijk
niet amusant. En u zullen zo vermoe
delijk ook niet ajnuseeren.
Dus.... finis voor heden.
J. H. DE BOIS.
