Ageuüa
AAN ONZE ABONHES TE ZAMDVOORT
OM ONS HEEN
De Hoofdwacht.
Stadsnieuws
89e Jaargang No. 11769
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
DONDERDAG 13 OOTOBER 1921
ABONN EJWENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en do dorpen ln den omtrek waar een Agent gevestigd
lg der gemeente) f3.571/,. Franco per post door Nederland £3.87'/,. Afzonderlijke nummers f 0.15, Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.577,; franco per post f0.65. Post Giro 38810.
N.V. Lourens Coster, Oiroctsur-Hootdrodaoteur J. C. FEEREBOOiVl, Tolctoon 3032
AOVl&KTErSiTBISN Van 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. BI/
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en aanbod van 1—4 regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. k contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Groote Houtstraat 03. Telcfoor.nrB. de Redactie 600 en dor Administratie 724
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
eerste blab
Heden:
DONDERDAG 13 OCTOBER
Stadsschouwburg Wilsonsplein j'
K&mermuidekavond, Maatschappij
tot Bevordering der Toonkunst.
Sociotoit Vereeniging: Ledencon
cert. Baarl. Orkestvareemigiing, 8
uur.
Groote Houtstraat 69, Tentoonstel
ling van 17o eeuwschc schilderijen.
Oud-Holland, Verwulft, Strijkorkest
Bioscoopvoorstellingen.
VRIJDAG 14 OCTOBER.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein i -
Het SchouwtoneelDokter teven jvil
en dank en Belachelijke Hoofsohe
Ju ff ere, 8 uur.
Schouwburg JanswegBalalaika-
Orkest. 8 uur.
Groote Houtstraat 69, Tentoonstel
ling van 17e eeuwsche schilderijen.
Soc. VercenigingCommunistische
Partij. Openbare Vergadering 8 uur.
Oud-Holland, Verwulft, Strijkorkest.
Luxor-theater, Groote Houtstraat
139, bioscoop- en variétévoorstelling
's avonds 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt,
Bioscoop-vooretelling, 8 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat»
Bioscoop-vooretelling, 8 uur.
Scala-Theater, Kleine Houtstraat 77
Bioscoop-voorstelling, 8 uur.
Familie-Bioscoop, Kleine Houtweg
Bioscoopvoorstelling, 8 uur*
Van 17 OCT. a.s. af zal in plaats van den
Heer KL. ZWEMMER, Ver!. Koningstr. 85, de Heer
F. MOL'.'vA&iV, Hulsma straat No. 1
ais agent vcor HAARLEM'S DAGBLAD optreden.
DE ADMINISTRATIE
No. 2949
Wet op de Levensverzekering.
Het wetsontwerp ip het lovcnsvcr-
zekei-ipgslxKlriij'ï, dat nu bij de Twee
de Kamer werd ingediend, is lang
niet het eerste; ook vrooger we-rd.ecn
versclnilende plannen tot reigeJing
van deze zaak ontworpen, maar geen
daarvan is tot nu toe verder dan de
studiie-periode gekomen. Waaraan
dat toe te schrijven is, aan wisseling
wan ministerie, aan tegenzin bij dc
Kamer óf aan verzet van de maat
schappijen, Is historisch misschien
van belang, maar voor de practtjk
doet het weinig ter zake. Feit is, dat
er nu een wetsontwerp ter tafel ligt,
waarvan de kans op aanneming, zij
het dan ook geamendeerd, grooter is
dan die van vroegere ontwerpen, niet
zoozeer omdat de volmaaktheid be
reikt zou zijn, dun wel omdat in de
laatste jaren maatschappijen, waar
in ieder groot vertrouwen stelde, niet
aan hunne verplichtingen hebben
kunnen voldoen, waardoor aan de
verzekerden oen schade is betrokkend,
die op dit oogeublik nog niet eens
kan worden overzien.
De Regeering wil dus de maat
schappijen vun levensverzekering
niet meer vrij en ongehinderd hun
gang laten gaan, maar controle doen
uitoefenen op lium daden. Ongetwij
feld tereclit, want deze ondememim-
gesi kunnen uiet vergeleken worden
met gewone handelszaken, omdat zij
in tegenstelling met doze, die om zoo
te zeggen ruilen op kartem termijn
(gekl tegen artikel) eiew verplichting
tot levering op zich nemen, waaraan
gewoonlijk eerst na vole jaren moet
worden voldaan, ofschoon de betaling
onmiddellijk een aanvang neemt. Het
is dus mogelijk, dat in dien tussclien-
tijd de toestand van eon maatschap
pij zoodanig achteruitgaat, dat zij
wanneer het moment van uitbetaling
komt, buiten staat is om aan liare
verplichting to voldoen.
Natuurlijk ziet de Reget.mg geen
kaas, daarin verbetering te brengen
zonder opzettelijk toezicht op het be
drijf. In dc Memorie van Toelich
ting worden de erscliillende metho
den geschetst, die achter-' en volgens
in de veraweuari ontwerpen werden
aangegeven. Duidelijk blijkt, hoe
men getracht heeft tusschen Scylla
en Charylxlis als twee gevaarlijke
klippen, door te zeilen, de ecne is de
(verstijving vun het bedrijf door al te
veel voorschriften van Rijkswege; de
andere liet gevaar, dat het Rijk zou
kunnen komen tot ovuMuioming der
iwsrantwoordehjldieid van de maat
schappijen, Het eerste bezwaar go-
voelt ieder, die wol eens met ambte-
naarsojivattmgen in aanraking was,
het tweede zal op den duur door het
Rijk niet Kunnen worden ontgaan.
•Wanneer de ltegeerin.g een college
van toezicht instelt, moeten de ver
zekerden iinmurs wel liet gevoel krij
gen, dat voortaan hun belangen vei
lig zijn en olficieel gewaarborgd, zoo
niet rechtstreeks door den Staat zelf,
dan toch indirect door een van zij
nentwege benoemde commissie. Men
moge zich in Den Haag iogen dezo
op valt mg zooveei mogelijk velvetten,
in de practijk zal zij een dwingende
kracht verkrijgen zoo groot, dat al
spoedig de financieolo vcrantwoorde-
lijklieid van den Staat er uit volgen
moet.
Eu waaroiu ook niot! Heeft de Re
geering niet onlangs, zij het dan ook
officieus, in liet belang van den klei
den Nedorlandschcu spaarder, de
waarborg op zich genomen voor het
nakomen van de verplichtingen van
die spaarbanken, welke deel uitma
ken van den Nedcrlandschen Spaar-
KanlcbondY Welk f e i t o 1 ij k ver
schil kan er bestaan tuaschcn sparen
op korten termijn, dus in de spaar
bank an spa,ran op langen termijn,
dus bij lewisVeirzekerinigY Immers
•geen. Men wil in Den Haag toezicht
op de levensverzekeriji g, welnu, hel
toezicht op do spaa-rlxinloeto bostout
al. Heide gaan du» hi dezelfde lich
ting. Al mag in theorie do verant
woordelijkheid van den Staat ten op-
ziolito van het levensverzek.eringsl>c-
drijf vrorden ontkend, zoodra do Staat
op het bedrijf toezicht gaat uitoefe-
ïuin, bestaat die verantwoordelijkheid
in de practijk.
Van }g>e ontzaglijk groote bcteokc-
nis dat is, gejvoelt ieder, die van de
laatste catastrophes in de levensver
zekering het slachtoffer werd. Bij het
maken van wetsontwerpen moet in
do eerste plaats de nuchtere ïiraotijk
worden gediend, de theorie uit liet
Btude3rvertrek kan alleen dienen als
basis ivoor practische beschouwingen.
Als do Minister zegt: „men moot in
de eerste plaats trachten, aan het
publiek de gelegenheid te gaven zich
over de gestie der verschillende on
dernemingen een oordeel te vormen",
dan noem ik dat zuivere theorie, om
dat het publiek daartoe niot in staat
is. Hoe weinig menschen zijn bekwaam
een eenvoudige balans te lezen, hoe
veel minder nog kunnen er zich een
zelistandig oordeel vormen over kapi
taal, rcuerve, belogging vuji eon ver-
zek-ori ngBmaatschuppij -- en wat zul-
leu dio weinigen daar nog aan heb
ben, waaneer zij het inwendig beheer
niet kemitui!
De practijk is zoo, dat wie zicli
verzekgrt al gaat op den naam van de
maatschappij, dion Jitj wel eens la
boord heelt en vooial op dc reputatie
van den vertegenwoordiger, inspec
teur of agent. Is deze zijn broer, neef
of vriend of aanbevolen door eon
goeden kennis, dan is de zaak ai lang
hi orde en waagt hij zich niot aan
duizeling wok keilde; cijfers -van ton
nen of iiiillioeaeii, nog minder aan
geloeide jaarverslagen. Weliswaar tul
uo Minister een poging doen, om het
publiek ni te lichten, maar die is bij
voorbaat toi mislukking gedoemd. Dc
Vorzq.MU rmgsKamer, net oontrolec-
reiid lichaam, dat de Minister wonsdu
te sticlitcu, zal de bevoegdheid krij
gen aan de verzekeraars advies uit
te brengen over de verbeteringen,
welke haai'3 inziens in de gestie der
ondernemingen bedioorcn te worden
aangebracht. Voert de maatschappij
die -verbeteringen in, dan is 't natuur
lijk goed, zoo niet dan kun de verze-
koringskaniör de zaak publioeeron,
met de heelo cornespoaidentie, die
daarover gevoerd is. De Minister
moi-nt, dat het publiek deze beschou
wingen van weerskanten over stellig
vaak zeer tecluiisclie zaken van ver-
zekeiinigspolitiek begrijpen zoi zelf-
rechter zal hoi worden, meent hij
och urm, geen vijf van de honderd
verzekerden zullen er iets van vatten
(mi de heelc publicatie zal leiden tot
een paniek, onverstandige ojizegghig
van veazwkeruigon, afkoop en een al-
ge in venen alkeer tegen levensvorzeko-
ring in 't algemeen.
Naif zogt de Minister, dat deze pu
blicatio van het advies de Maatschap
pij er v:ui zal terughouden, het ad
vies lichtvaardig naast zioli neer te
loggen. Inderdaad. De Maalscliappij
kan er over van gcxla enten wisselen
met de Verzekeringskamer, maai* de-
zo, die natuurlijk geen advies geelt
don na rijp beraad, zal niet licht van
mceiling ;veranderen, zoodat in dc
practijk liet advies zal neerkomen op
oen bofvel. Met den wensCh, dat het
toezicht geen verstarring mag teweeg
brongen in het bedrijf, is dit stollig
niet in overeenstemming. Maar daar-
oj) ga ik nu nLeit verder in. Hot is
mü er om te doen, te betoogeai dat
juist deze vernouding van zelf mo i
leiden tot de aansprakelijkheid van
den Staat. Want wanneer een Maat
schappij nimmer eon „lievel" tot ver
andering van gestie heeft gekregen of
ieder bevel, gehoorzaam lioeft opge
volgd en dan tocli op icm gegeven
oogenblik aan haar verplichtingen
niet kun ivoldoen, zullen onge
twijfeld de verzekerden de Verzeke
ringskamer moreel aansprakelijk stel
len en achter haar den Staat finan
cieel. Men mag dat niot wenschen,
maar het zal geschieden.
Dit is, zou ik zeggen, geon nadeel,
maar een voordeal. Bemoeit de Staat
zich eenmaal met het bedrijf, dan
moet hij dat goed doen en (le conse
quenties die er uit voortkomen, aan
vaarden. Het is wol mogelijk, dat in
dit licht bekeken hot wetsontwerp an
ders ïzaJ moeten worden. ingericht,
welnu, daarvoor bestaat alle gelegen
heid. Maar de wetgever moot zich
vooral niet paaien nut de overwe
ging, dat het publiek kaai booordee-
len, welke maatschappij liet kiezen
moet en ook niet moenen, dat het de
beteeken is beseft van een uitvoerige
correspondentie tnssclicn Vorzoke-
ring-skamier en Maatschappij. Dat is
theorie, de practijk loert gah-oel an
ders.
Dit punt: de instelling van een
Verzekeringskamer is natuurlijk de
hoofdzaak in het nieuwe wetsont
werp.- Vandaar, dat liet hier in de
eerste plants even werd aangeduid.
Naderhand is ei* nog gedegenheid ge
noeg, op deze zeor belangrijke aan
gelegenheid terug te komen. Geluk
kig dat we al zoover zijn. Het moet
niet meer kunnen geschieden, dat
huizonde voorzichtige mcmschen, die
hun halve loven hebben gewijd aan
zorg voor de toekomst van zichzelf
en hunne familie, plotseling staan
voor het feit, dat die moeite vergeefs
is geweest o? althans te- kort gescho
ten, buiten hun schuld.
J. C. P.
HOE STAAT T MET
hot voetbalspel op Zaterdagmiddag.
\4r is mpelliji; eem andere lak van
sport te vinden, die de laatste jaren zóó aJ
gemeen in alle krbig-en van ons volk is
doorgedrongen, als het voetbalspel. We
hebben de geivouo competities van den N.
V. B., van den H. V. B., van kontoor- en
fabrieksvoetbal. Thans is ook do Zater
dagmiddag-competitie ge-leid door den
N. V. B. in aantocht. Vooral dose laatste
is een ware uilkomst voor do ouders, die er
uit een gosdienstig oogpunt op tegen zijn,
dat hun jongens op Zondag do sport be
oefenen. Het kosite soms aan deze ouders
de grootste iuoeite, te beletten, dat hun
jongens den Zondag gebruikten om te-
gaan voetballen, lioewel zij hot een hard
gelag vonden, hen van dit gezonde en veel
geliefde spel af te houden.
Daar moest wat oji gevonden worden,
ant iaën voelde, dat de jongens toch niet
van het spel af le houden zouden zijn.
Benige heexc-n staken toen de hoofden
bij elkaar, mei het resultaat, «lal door de
lieeren M. Hogenbirk, 0. II. Pothuis en A.
Helmig op 11 Januari 1921 de voetbalclub
„Wilhelmuia' opgericht werd. Deze ver-
eenigdng stelt zich hoofdzakelijk ten doel
het beoefenen van do voetbalsport op werk
dagen. Zij, die als lid toetreden, moeten de
1 (slofte afleggen, in geen geval op Zondag
te voetballen. Een lid van „Wilholmina"
kan dan ook niet zoo deelden ons eenige
bestuursleden ten huize van don hoor Hel
mig mede teveriB lid zijn van een andere
voetbal vereen igi lig, die op /.inning speelt.
Natuurlijk zou incn liet liofst alleen spclon
tegen clubs, die hetzelfde beginsel huldi
gen, maar dit is een ideaal, dat vooralsnog
niet te verwezenlijken is.
Hot spreekt natuurlijk van zelf, dat
„Wilhebnina" heeft ingeschreven voor rle
Zaterdagmiddag-competitie van den N. V.
B. en nog wel met drie elftallen. Want het
aantal leden is al vrij groot. Reeds dade
lijk na de oprichting waren er nl 50 wer
kende- en ndspirantleden. Dit aantal is nu
tot ongeveer 70 gegroeid. Hot bestuur hoeft
evenwel aangevraagd, tegen clubs in den
omtrek van Haarlem te mogen spelen we
gens ae ïmancleele lasten, die aan verdere
uitstapjes noodzakelijk verbondon zijn.
Het bestuur bestaat nu uit de heeicn: M.
Hogenbirk, voorzitter; G. 11. Pothuis, se
eretaris; A. Helmig, per-naigmeester; B.
JMoolenaar, A. Grootegoed, F. Kuit en
M. Blonk, leden.
Aanvankelijk dreigde liet aantal loden te
verminderen, omdat de verecuiging geen
eigen speelterrein had; er werd wel op het
gemeentelijk speelterrein geoefend, maar
dit was tooh liGt ware niet. Thans heeft het
bestuur beslag kunnen leggen op twee
heel geschikte terreinen aan do Zanilvoort-
seholaan, bij de Leidschcvnarl, die geheel
in orde gemaakt zijn. Er is zelfs
flink kleedlokaal op geplaatst. Dit ter
wordt a.s. Zaterdagmiddag met serie-
strijden nngawijd, waarover in de rubriek
Sport en Wedstrijden nadere modedcelln-
gen gevonden kunnen worden.
De animo onder dc lodon van „Williel
miua" is vrij groot, niet alleen onder de
jongeren, maar ook onder do ouderen. In
liet eerste elftal komen o.a. eemgo goh
de spelers uii. De penningmeester, do 1
A. Helmig, die 35 jaur oud is, speelt op
de rechts-backplaats en doet dit nog
jeugdigen ijver. Hij is trouwens wat
noemt een echte voetballer; jarenlang
hij o.a. aanvoerder van het eerste elf lal
van A. F. C. Ook de secretaris, de heer
II. Pothuis, speelde vele junen in
V. V. te Winschoten,
Men moet Zaterdagmiddag rnaar
gaau aien, hoe er op liet nieuwe veld
„Wilhelmma" gevoetbald wordt.
waren uitg-enoodigd. Over deze zaak,
die tot een schriftelijke vraag aan den
Minister van Koloniën leidde, wfllen wij
echter nu niet schrijven. Wèl over den
persoon van den man, wiens fabuleuze
geldmiddelen deze onderneming op Java
zou financieren.
Hugo Srinnes is door ïijn landgenoo-
ten eeD geheimzinnig man genoemd en
de aanduiding is in zooverre gerecht
vaardigd, dat in de wereld weinig men
schen 2ijn aan te wijzen, die met nie's
begonnen, door vjen werkkracht :n
zoo korten tijd een reusachtig fortuin
hebben verworven. Deze man is c-r in
geslaagd zonder invloed, geld of ge
boorte voordeden in weinige jaren den
gr-ondslag te leggen voor de grootste
zaken, ooit door een enkel persoon be
heerd. Zijn belangen zijn waarlijk enorm
en strekken zich uit over mij'nen, ban
ken, textielfabrieken, spoorwegen, sche
pen, cellulosefa'brickcu en peiroleum-
znaatschappijen, terwijl hij eigenaar
van dagbladen en hotels en groote wa
renhuizen beheert lin Be-.l-in. Keulen
en Dusseldorp.
Zijn eerste stap was op het gebied der
mineralen en in deze exploitatie heeft hij
het eerst oen groot fortuin 'gemaakt.
Er is geen groot geheim verbonden
aan de methode waarmede zijn groot fi-
nanciëel succes is behaald. Het is een
voudig het resultaat van harden arbeid,
onwrikbare volharding en een voortdu
rend klaarsta, i tot het met beide han
den aangrijpen van iedere gelegenheid.
Aan het begin van zijn han'delscar-
rière werkte Stinnes twaalf uur per dag
voor eenige marken per week als
klerk op een kantoor. Een moeizaam
vergaard spaarduitje wist hij door han
dige belegging te vergrooten. Deze ge
lukkige greep werd gevolgd door een
tweeden en de tweede door een derden.
Na eenigen tijd vroeg de klerk bru
taalweg aan zijn chef, hem deelgenoot
in de zaak te maken. Toen de chef van
zijn veibazing bekomen was,.ontsloeg hij
zijn bediende op staanden voet. Srinnes
pakte zijn hoed, verliet het kantoor en
kocht de gehede zaak met zijn opge
spaarde geld. Toen keerde hij terug en
ontsloeg zijn vroegeren chef.
Van ijzererts giing dc financier-in-den-
dop over naar petroleum en van petro
leum naar steenkolen.
Reeds spoedig bemerkte Stinnes dat
het eigendom van een courant hem voor-
deelen It-on bezorgen. Hij is nu eigenaar
van de „Deutsche Allgemeine Zcitung", -
de „Augsburgar Ab-nd-Zcitung" (Beie
ren) en een aantal kleinere couranten
Bovendien bezit hij eenige persbureaus,
die honderden couranten in Duitschland
Centraal-Ëuropa van nieuws voor-
en.
Begrijpelijkerwijze heeft hij reeds lan>T
;n groote voofttefde voor het ban
kiersvak. Hij is de grootste aandeelhou
der van een belangrijk syndicaat van
banken en va., verscheidene groote fi-
fianciëele instellingen in Duitschland.
Oostenrijk en Hongarije.
Met gewone effectenbeurs-transacties
heeft hij zich echter weinig ingelaten.
„Iedere dwaas kan geld verdienen met
spcc-uleeren," heeft hij eens beweerd.
„Speculaties hebben geen aantrekkel-.-k-
heid voor mij."
In zijn verschillende ondernemingen
>ert Stinnes feitelijk alleen de opper
ste leiding. Hij -heeft geen deelgenooten
niemand genlot zijn volle verrrou-
Toch staat hij in nauwe handels
relatie tot eenige andere magnaten. De
voornaamste van dezen zijn wel Alfred
Hugenbetg. de eerste-directeur van de
Krupp-fabrlcken en Siemens de staal-
„borring".-
Het uiterlijk van Hug-o Stinnes is
...arkwaardig. Hij is een groot, zwaar
man, met donkere huidskleur en sterke,
onbewogen gelaatstrekken. Hij is bijna
50 jaar oud, maar door ziin gitzwarten
baard en haar van dezelfde kleur, lijkt
hij veel jonger. Over den afgeloopen
oorlog denkt hij met een soort van ge
amuseerde onverschilligheid.
„Vechten," zei hij eens legen een
Tiend, ,.is alleen goed voor schooljon
gens. Laten wij over zaken praten, of
anders dat de moeite waard is."
Het gebouw der vereeniging Haerlem".
TIJDINGZAAL.
93,
HUGO STINNES.
Onlangs is de naam van den Duitschen
geldmagnaat Hugo Stinnes genoemd in
verband met de stichting van een Duit-
sche fabriek van ijzerwerken, spoor
wegmateriaal, bruggen enz. in Neder-
landsch-Indi*. De Nedcrlandsch-Indi-
sche regeering had aan deze fabriek een
groote opdracht 'gegeven, waarbij geen
Nederlandsche fabrieken lot inschrijving
In onze Tijdingzuul, Gr. Houtstraat
zijn foto's ter bezichtiging gesteld van de
feesten van de jaarlijkswo herdenking:
dag van Alkmaar's Ontzet. Verder van fac
door de N.V. Het Sohouwtooncel in de:
Stadsschouwburg te Haarlem voor li»
eerst opgevoerde blijspel „Z. B. B. H. H.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
Ln de week van 2 tot an met 8 Octo
ber kwamen voor te Haarlem 3 geval
len van roodvonk en 4 gevallen van
diphtheritiste Haarlemmerliede c a
1 geval van roodvonk en te Velsen 2
gevallen van roodvonk.
GEWETENSGELD.
Ten behoeve van 's Rijks schatkist
is ontvangen bij den inspecteur der
directe belastingen, le Haarlem, 1ste
afdeeling, f 1095.56 wegens te weinig
betaalde bedrijfsbelasting bij den in
specteur der directe belastingen, enz.
te Haarlem, 2de afd., f 1375.22.
f 2669.31, f 2640 en f 1677,39 wegens
te weinig betaalde inkomstenbelas
ting over 1915 '16 tot en met 191S 19
f 1665.10, f 1371.80 en f 750.50. we
gens te weinig betaalde verdedigings
belasting II over 1916.'17 tot en niet
1918/19f 58.50 en f 10650 wegens
te weinig betaalde oorlogswinstbelas-
ting over 1914 en 1915, f 6350.08
wegens gewetensgeld.
yw..
„Wanneer dc Graef hier op hei Sand
Sijn I'rincen woninch had geplant
Zoo was di'l loflick oud geslicht
T-ot Haerlems Kaedhuis ingericht."
Velen, die in vreemde landen musea,
ïonumenten eu oude gebouwen bezoe
ken, loopen in de plaats van hun inwo
ning merkwaardige gebouwen gedach
teloos voorbij en zoo zouden wij ons
zeer goed kunnen voorstellen, dat er
Haarlemmers zijn hun aantal is waar
schijnlijk niet eens zoo gering die
niet weten, dat bovenstaande régelen te
lezen zijn in den mooien, -ouden
gevel van het gebouw op den
hoek van de Groote Markt en de Sme-
des:raat, het gebouw van de Hoofd
wacht.
Zooals de lezers van ons blad - kunnen
weten, is dit gebouw sedert Januari
1920 verhuurd aan de vereeniging
„Haerlem", die het zal inrichten als
plaats van samenkomst voor haar be-
ir, voor vergaderingen met haar
leden, bowaarjilaa's 6e bibliotheek,
tentoonstellingen," kunstbeschouwingen.
Dezer dagen is de verbouwing gereed
gekomen. Het zal evenwel nog eenigen
tijd duren voor het nieuwe verecnigings-
gebouw in gebruik genomen kan wor
den, omdat nu de zorgen voor een pa's-
sonde meubileering dc aandacht vragen.
„In overoude tijden," aldus begint dc
heer C. J. Gonnet in het tijdschrift „Ei.
gen I-Iaard" van 19 Maart 1921 een ar
tikel over „De Hoofdwacht te Haarlem",
waaraan wij hier het een en ander ont
kenen, „waarschijnlijk wel van de eer
opkomst der stad af, stond het
Haarlemsche Raadhuis aan de Groote
Markt op den hoek van de Smedestraat.
Het heeft voor dit doel tot bij, of in, de
veertiende couw dienst gedaan, maar is
dan, weder een paar honderd jaren later,
angen door het gebouw, dat de
Haarlemmers thans nog, als de voorma
lige hoofdwacht, daar ter plaatse ken-
;n."
Bovenstaand rijmpje heeft wel eens
aanleiding gegeven tot verkeerde ge
volgtrekkingen. Men heeft het n.l. wel
eens zoo verklaard dat in den ouden tijd
waarvan in het versje sprake is, het te
genwoordige raadhuis door dc stad voor
stadhuis gebouwd is dat de stedelijke
regeenng later haar raadhuis ontruimde
om hei als vorstelijk palcis door de gra
ven van Holland te doen betrekken en
dat er toen een huis, hoek Smedestraai-
Sand ('t Sand dc Groote Markt) als
zetel van de stedelijke regeering werd
ingericht.
In werkelijkheid valt er uit het rijmpje
niets anders te lezen dan dat in zeker
tijdperk de graaf op het Zand woonde
en hier (hoek SmedestraatSand) het
raadhuis was.
Men moet zich dan ook de zaak aldus
voorstellen, zegt de heer Gonnet
Tusschen 1287 en 1360 een juistere
benadering is niet tc maken kan het
Stedelijk Bestuur op de een of andere
wijze, door schenking of koop, in het
bezit zijn gekomen van het voormalig
grafelijk paleis. Het heeft daarin toen
zijn zetel gevestigd en het eerste Raad
huis (hoek SmedestraatSand) verla
ten.
Wat er toen van het Raadhuis is ge
worden
Deze vraag is niet met zekerheid te
beantwoorden, tenminste niet de vraag,
wat er toen d a d e 1 ij k van is gewor
den.
Wel is bekend dat in dc helft van de
zestiende eeuw het oude Raadhuis in 't
bezit was van Jan van Zuren, een geacht
en vermogend burger van Haarlem,-
burgemeester van 1561 bij afwisseling
tot 1569 en na dat jaar nog herhaalde
malen schepen. Van Zuren liet voor
zich, ter vervanging van het oude per
ceel op dezelfde plaats een woning hou-
wen, die, wat het uitwendige betreft,
sedert de stichting nio.t veel veranderd
is. De spraakmakende gemeente bleef
deze woning no-g jaren lang „het Oud©
Raadhuis" noemen.
Na den dood van Jan van Zuren werd
zijn dochter Eiuerantia eigenares van
het huis, dat daarna in verschillende
handen overging. 10 November 1739
kwam het aan het Aalmoezeniers- en
Werkhuis. Maar nu aldus de heer
Gonnet zou er een einde komen aan
de herhaalde overdrachten. 3 Maart 1755
kocht de vroedschap het gebouw om
het als hoofdwacht voor de schutterij te
doen dienen.
De schutters hebben het „Oude Raad
huis" betrokken en zijn er gebleven,-
waarschijnlijk tot 1S10, toen Haarlem
een vast garnizoen kreeg van het staan
de leger. Tot voor omstreeks 20 jaar
was het gebouw werkelijk „hoofdwacht",
d.w.x. de plaats, waar huzaren en sol
daten wacht hielden. In den laaisicn 'ijd
diende de „hoofdwacht" alleen om er
enkele uren van den dag bureau te koiv
1 den.
OVERSTE GRAAFLAND. zijn kernachtigheid niet denken aan liet
De heer J. H. Sauveur heeft in ons Fransche: „Debout les Mortsl" Welk
blad van gilsteren Jhr. Graafland ge- een kracht, welk een diepe betcckenis
schetst in zijn groote sympathie voor j lag er in dien enkelen korten zin! Met
Frankrijk. Laat ik hem niet een herinne-i dat korte woord stelde Graafland aan
ring uit mijn Indische jaren mogen her- zijn -manschappen den allerzwaarste»,
denken als de woorden zijn gespio- ccn oppersten eisch. Niet versagen, zoo-
ken op het ridderfeest te Rotterdam Jang er nog een sprankje leven is!
.ridder par excellence"! I En diezelfde onderofficieren, van wi©
Het was te Batavia in 1897. 's Morgens Graafland in het oogenblik van gevaar
.-aren de Atjeh-decoraties van '96— het het allerhoogste, het leven cisch'.e. spra-
,aar van Tookoe Oemar's afval uil- ken over hem met een bijna kinderlijke
gereikt cn 's avonds zaten wij, jonge of- aanhankelijkheid. Ik heb gezien, hoe
ficieren, aan een feestdisch aan met I dc tianen hun m de oogen sjirougen, als
eenige sergeanten, die onder Graafland zij het over kapitein Graafland hadden*
hun Willemsorde hadden behaald. Het Het was dezelfde liefde, dezelfde ver-
gesprek liep natuurlijk heel den avond ocring die de soldaten van Napoleon
over Atjeh, de inarechaussce'S en ka- hun kleinen korporaal toedroegen,
pitein Graafland. Toch vertelde een van Graafland was een geboren aanvoerder*
deze onderofficieren ons een episode. Alleen dezulken kunnen manschappen
die mij bijzonder trof, omdat zij Graaf- in de ure van het gevaar toeroepen,
land zoo geheel en al tcekendc als alsof bet de meest gewone zaak van de
menseb cn soldaat. wereld geldt„En je leeft nog!"
Het was bij de bestorming van een Toen ik gisteren aan zijn graf stond*
benting dooi de marechaussees, dat ccn was het run een behoefte deze episode,
sergeant uitgeput neerviel. Kapitein die Jhi- Graafland zo volkomen als mi-
Graafland had het uiterste van hem iitair teekende, naar voren tc biengen*
gevergd hij kon niet meer. i Nooit heeft het Indische leger een offi-
„Wat doe je?" hoorde hij Graafland cier gehad, die zóó bemind cn door zijn
roepen. ondergeschikten zóo vereerd is ajs ao
„Ik kan niet meer. kapitein!" ant- marechaussee-kapitein Jhr. Gilles Graaf-
woordde dc onderofficier.
„Jc kan niet meer? En je leeft nogl"
riep Graafland hem toe.
„En je leeft nogJ" Doet dat woord in
land.
J. B. SCHUIL»
