Sjjort ea Weistrpen
Letteren ea Kunst
UIT HET HAVENBEDRIJF.
Do afdeeling Rotterdam -van den Cen
trale Bond van transportarbeiders beeft
besproken do voorstellen vau de scheep-
vaartverceniging in zake een bezuiniging
op i(e sociale maatregelen. Naar ineu aan
Lel Hbld. meldt, is besloten met eenige
voorstellen genoegen te nemen mnar niet
met die aangaande een vermindering van
de uitkcering der havenroserve.
ONTPLOFFING. Zaterdagmor
gen beeft te Botterdam in het maga
zijn van de firma S. van Westerborg
en Zonen, grossiers in speelgoederen
aan de Gedempte Binnenrotte zijn
gelijkvloers alle spiegelruiten ver
brijzeld evenaJs aan de Eerste Lora-
bardstraat, waar liet magazijn uit
komt. Binnenshuis is belangrijke ver
woesting aangericht. Ue bmnd, die
daardoor was onU-*a.*n is spoedig ge-
blusoht. Persoonlijke ongelukken
kwam on niet voor.
v GEëlNDlGDE STAKING. Aan
de emailleerfabriek LNeeriandia te
Gaanderen is het werk horvat. Na een
staking van ruim een maand, heeft de
directie de ingevoerde loonsverlaging
weer oneedaan gemaakt.
WERKLOOZEN-DEMONSTRATIES.
Ook te Nijmegen had een demon
stratie va nwerkloozen plaats. De Bur
gemeester werd een adres aangebo
den met verzoek lo. bij de regeering
aan te dringen de werkloozenregeling
van vóór 1921 te laten voortbestaan
en 2o. waarborg van uitbetaling door
de gemeente van de thans geldende
uitkeeringen. Het eerste verzoek werd
«loor den burgemeester ingewilligd-
Omtreent het tweede zegde hij over
weging toe
DE ROOFMOORD IN D^N TREIN.
(Zie ook 2e pagina.')
De Haagsche correspondent van de
Telegraaf schrijft:
In verhaald met het geuit© vermoe
den, dat dc moordenaar zijn afscTiu-
tvei ijken daad volbracht zou hebben
tuseehon Haarlem en Leiden, om zie
in de oude Universiteitsstad uit do
■voeten te maken, liebben wij nog oen
onderzoek ingesteld te Leiden ten eui
de te vernemen of daar wellicht iet»
bemerkt was bij aankomst van den
trein, waar lm de moord op Mr. Wijs-
ui on is gepleegd.
Wij spraken den controleur, die
den uitgang de kaartjes van de reizi
gers in ontvangst nam.
Deze verklaarde niets opvallends
aan de reizigers bemerkt te hebben.
Er waren op dat uur een 70 a 80 pas
sagiers, die de controle passeeren
moesten en van deze was ea- geen en
kele in liet bezit van een eerste klasse-
kaartje. Wel waren er enkalen, 'die
een eerste klas abonnement hadden
en die den controleurs persoonlijk be
kend zijn.
De chauffeurs, welke op het Stations
plein gestatkmneerd zijn, hadden
evenmin iets verdachts bemerkt en
ook van dien trein geen reiziger te
vervoeren gekregen.
He btafionsbeambten hebben in den
trein niets bijzonder opgginorkt en
evenmin de conducteur oie te Leiden
langs den wagen ging.
Het vermoeden wint veld, dat de
moordenaar te 's-Gravenhage is uit
gestegen, temeer daar een passagier
thans verklaard heeft, een reiziger
Woolshoofn uit den trein to hebben
zien stijgen.
He Haagsche recherche ia ijtverig in
d« weer om to trachten dezen man op
te sporen.
Hij meldt voorts:
Van den commissaris van politie in
de 2de afdeeling te D'Cit Haag dié met
het on dei-zoek lielast is van den moord
vernamen wij Maandagvond nog, dat
men tot. nog toe absoluut in het
duister tast, met betrekking tot den
dader.
Het onderzoek te Leiden waar men
eenig vermoeden liad, dat de dader
zou zijn uitgestegen, heeft uilgewe
zen, dat aldaar na aankomst, van
den hewusten trein geen eerste klasse
kaartje is afgegeven. De dader, zoo
deze ten minste de persoon is, die op
hel allerlaatste oogenblik in den trein
te Amsterdam in den. coupé is gestapt
waarin mr. Wijsman reeds had plaats
genomen, had Ir-slist een eerste klasse
kaartje in zijn bezit.
Bij de controleering door den con
ducteur overhandigden alle drie hem
een eerste klas kaartje waarbij de on
bekende lieer zei: „Als u blieft!" (wat
dus tevens een aanwijzing is, dat het
hier een Nederlander betreft).
Ook over de identiteit van de In
Haarlem uitgestapte dame is nog niet.*
bekend geworden. Men hoopt, dot zij
door de courantenberichten van de
misdaad hooft vernamen, maar ge-
rion den angst welken de zwakke ©ekse
joms koestert voor politie en Justitie
moet met de mogelijkheid rekening
worden gehouden, dat zii nieto^di ikt
Kooals gezegd tot Maandagavond
had zij zich nog niet bij de polity
aangemeld. Of zij wellicht medeplich
tig zou kunnen zijn aan de vreeselij
ke daad? Dit wordt vooralsnog door
de autoriteiten ten sterkste in twijfel
getrokken. Ook te Amsterdam is geen
spoor gevonden.
Waar de da-der zich heeft verwij
derd is nog -een raadsel.
Bij aankomst van den trein in Den
Haag werd in den bewusten coupé
geconstateerd, dat het portier dicht
was; ook dc raampjes waren geslo
ten. De mogeJijk;u>id, dot dt, moorde
naar dus in Den Haag zov. zijn uitge
stapt is eveneens garing.
Blijft nog «Ie moge. ij meid tot ont-
warring van dit duistere drama door
middel van de drie gevonden patroon-
hulzen, doch ook in -verpand hiermede
zijn er weinig aanwijzingen. De hul
zen zijn van de soort zuoala b.
Brownings oi anJ6re repeteer-pistolen
gebruikt worden, waarbij zij automa
tisch uitvallen, nadat liet schot ge
lost is. Alle0.1 bij revolvers met eon
draaiende lta,maf blijft d-e huls in liet
wapen achter.
Waar intusschen het wapsn zelf
niet gevonden is, nóch andere voor
werpen, die .een spoor zouden kun
nen kunnen aangeven, staat de poli
tie dus tot lieden voor een uiterst
moeilijke taak.
De begralenis van het stoffelijk
overschot van wijlen Mr. Wijsman
zal plaats hebban a.s. Donderdag op
Nieuw Eik en Duinen.
BANKVEREENIGING 'VOOR DEN
MIDDENSTAND. To Den Haag is
Maandag officieel geopend het Laageeho
kantoor dor algeraeenc Centrale Bankver-
eeniging voor den middenstand.
UIT DE STAATSCOURANT.
'Ibenoemd tot ridder in dc or<le
van Oianje-H assnu C. van Wermes-
kcricen, boekhandelaar en uitgever,
handelende onder de firma de ge
broeders van Gleef, te 's-Gravenhage.
Is benoemd lot "lxroeder in de Oi-de
van den Nederlandschen Leeuw, J.
Cupido, te West-Terschelling, gewe
zen schipper van de motorreddingboot
Branaris van de Noord- en Zuid-Hol-
Jaiitdech-e Redding-Maatschappij, ge
vestigd te Amsterdam.
Is toegekend dc eeremedaiUe der
Orde van Oranje-Nassau in zilver, aan
de boden J. P. Gestman en F. A. El.
Lethei-, eerstgenoemde bij den gene
rale n staf. de in dt tweede plaats ge
noemde bij het bureau van den hoofd
intendant.
Bij Kon. toesluit zijn in hun rang
overgeplaatst
a. bij het regiment grenadiers, de
kapitein A. N. C. F. Keyzer, mn het
14de regiment infanterie, tie eerste
luitenant G. M .J. Schaub, van het
11de regiment infanterie, zoomede de
tweede-luitenant K. L. J. Wouters,
van liet 22ste regiment infanterie
bii bet regiment jagers, dc kapitein
J. J. J. van Sluyvesant Meijcn, van
het 4de regiment infanterie, zoomede
de eerste luitenants F. H. Elhbink, F.
A. J. AJofs, W. van Wijk en C. M.
Olifiers, onderscheidenlijk van het
21ste regiment infanterie, werkzaam
bij het departement van oorlog, van
het 17© regiment infanterie, van het
15de regiment infanterie en adjudant
bij het lOd© regiment Infanterie.
Bij Kon. van 31 Dec. is met In
gang van 1 dezer, aan A. R. Vermeu
len, op zij n verzoek, eervol ontslag
verleend alB lcersar aan de Rijksh-oo-
gere burgerschool te Wageningen en
is benoemd tot tijdelijk leeraar aan de
Rijkshoogerc burgerschool te Roer
mond P. K. Krijger, te Endhoven.
Bij Kon. besluit is benoemd
tot ontvanger der directe belastin
gen en accijnzen te Leiden (buitenge
meenten) V. L. baron van Bo-etselaer,
ontvanger derzeRde middelen te Breit
kelen.
Bij Kon. besluit ie. met ingang
van 25 dezer, aan den eerste-Iuitenant
op non-activiteit J. J. .T. Pijnenburg,
van het wapen der artillerie, op het
daartoe door hem gedaan verzoek, een
eervol ontsla^ verleend uit den mili
tairen dienst en tot 25 Januari 1927
benoemd tot reaerve-eerste-luitenant
bij liet 3d-e regiment veld-artillerie.
De gewone audiëntiën van de mi
nisters van Oorlog en van Landbouw
hebber, deze week niet plaats.
Gemsiisintaws
HET ROODE LEGER VA,N RUSLAND.
Op het 9de Radencongres gaf Trotzky
uitvoerige inlichtingen over het Roodo le
ger. Dit leger bestaat nog uit de lichtin
gen 1899—1901 en telt 1.195.000 man. Hot
officierencorps bestaat voor 071/2 pCt.
uit lanbouwers, 12 1/2 pCt. uit arbeiders;
de overige 20 pCt. konien uit de andore la
gen van het volk voort.
De krijgsscholen worden uitsluitend be
zocht door jonge arbeiders.
DE STORM OP DE NOORDZEE.
De Deensche driemaster „Hoeanuah'
in zeer gebavenden toestand op de rede
van Deal nabij Dover aangekomen, llet.
schip heeft dagen lang in den stoim op de
Noordzeo ronddgedobberd. Het vaartuig
was beroofd van alle zeilen, het want was
aan flarden gescheurd en het dek door de
hooge zeeën geheel schoon geveegd. De
nen waren wegens de groote "erm«
en totaal uitgeput. Dag en uaeut
den zjj moeten pompen om bet schip boven
water to houden. In de laatste dagen had
den zjj zoo goed als geen voedsel meer
gehad.
DE NOOD IN RUSLAND.
Ellende in de
Wolga-gebieden.
Uit Riga wordt aan de „Chicago Tri
bune" gemeld, dat op de bijeenkomst
van het al-Russische congres der Sov
jets de afgevaardigde van Samara, An-
tonof Ovensko, rapport heeft uitge
bracht over gevallen van kannibalisme,
welke thans in de provincie Samara
voorkomen. Hij 2eide, dal m het dis
trict Ramekovekski de menschen hun
dooden niet durven begraven voordat
de lijken tot ontbinding zijn overge
gaan. De Sovjet-regeering voedt slechts
15 pCt. der hongerlijdenden, verklaar
de hij.
Daar het al-Russische hulpcomité te
gen half Januari slechts 50 pCt. der
kinderen en 5 pCt. der volwassen be
volking van voedsel zal kunnen voor-
-ien, zijn de overigen ten doode opge
schreven, omdat de volgende oogst
eerst over zeven maanden verwacht kan
worden.
De menschen sterven in afwachting
van hulp, die niet komt en waarover in
het buitenland slechts opgeblazen rede
voeringen worden gehouden, zeide hij.
Wij bezitten berichten, dat ouders
hun kinderen vaak naar de steppen
medenemen en ze daar in den steek la
ten, dat moeders gek worden en hun
kinderen dood ne en dat andere mis
daden worden gepleegd, die te ver
schrikkelijk zijn om op te noemen.
Ovensko deelde mede, dat alleen in
Samara 2 millioen menschen van hon
ger omkomen. Het coDgres hoorde ook
zijn verslag aan over den landbouw.
Volgens dit rapport zijn de resultaten
der belasting in natura over 1921 ont
moedigend geweest. De ontvangsten in
graan bedroegen slechts 75 pCt. der in
1920 uit het confiscatie-stelsel verkre
gen hoeveelheid.
HÜ verklaarde, dat in het Wolgadis-
trict, dat een derde gedeelte van de
totale oppervlakte van Rusland beslaat,
waar graan wordt verbouwd, geen be
lasting in natura kan worden gelie
ven. Hij verwachtte, dat ook Turkestan
en de Oek'ainc in 1922 graan van bui
ten noodig zullen hebben en dat dit
een economische catastrophe voor Rus
land zal beteekenen, tenzij middelen
worden gevonden om het tekort aan te
vullen.
Te Kazan.
Het Hooge Commissariaat van het
„Comité International de Secours h la
Russie" deelt mede
„Monsieur Gorvin, vertegenwoordi
ger van Dr. Nansen, te Moskou, seint,
dat de honger en de epidemieën in de
stad en het district Kazan verschrikke
lijk zijn. Een gedelegeerde uit deze stad
te Moskou teruggekeerd, rapporteert,
dat de hospitalen te Kazan in een onbe-
schrijfelijken staat van wanorde en ver
vuiling verkeeren. Er is volslagen ge
brek aan het meest noodige, wat be
treft geneesmiddelen en sanitaire hulp
middelen en dc bevolking reeds ver
zwakt door den honger, heeft geen
weerstand tegen de verschillende ziek
ten.
Het ds dringend noodzakelijk naar
Kazan levensmiddelen en geneesmidde
len te zenden, want deze stad wordt
een broeinest van epidemieën, vau
waaruit West-Europa bedreigd zou
kunnen worden.
Craan uit Amerika.
Te Londen is dezer dagen door Wal
ter Lyman Brown, den directeur in
Europa van de American Relief Admi
nistration cn Krassin, een overeen
komst geteekend, inzake de' hulp aan
Rusland. Volgens deze overeenkomst
zal de Sovjef-regceiing aan de Relief
Administration 10 milicien gouddollars
betalen- voor den aankoop van vocdsel-
voorrade nen zaaikoren voor de bon-
gebieden, meldt de „Daily Chronicle".
In Ameiika is de eerste order ge
plaatst voor zaaikoren ten bedrage van
3>j millioen dollar, De partij zal biu-
eenige dagen uit New-York verzon
den worden. Het geheele bedrag zal
binnen 2 maanden worden uitgegeven.
DE MOOltD TE BOURNEMOUTH.
Zaerdag heeft men bjj Bournemouth, op
zes in ijlen afstands van do plants, waar
juffrouw Wilkins, door oen telogram der
waarts gelokt, vermoord werd gevonden,
haar valiesje ontdekt aan den kant var
weg; de inhoud lag over den grond
verspreid. Er waren ook twee telegram
men in; een ervan is vermoedelijk dat,
hetwelk zjj van den moordenaar heeft ont
vangen. Vormoed wordt, dat de dader do
chauffeur van een particuliere auto is,
die door afwezigheid van den eigenaar
tijdens do Kerstdagen, de beschikking over
dit voertuig had.
,EEN NAUWKEURIGER METING
VAN DE 'LICHTSNELHEID
Prol. Albert Mujliie.son, de be
noemde natuurkundige aan de univer
siteit to Chicago, lieeit bij zijn tenig-
komst van het Mount Wilson obser
vatorium verklaard, dat de daar door
iiein verrichte waarnemingen '11 nauw
keuriger meting van de snelheid van
het licht ten gevolge zullen hebben.
Den volgenden zomer hoopt hij de
snelheid van het licht zoo nauwkeu
rig te kunnen meten, d<at het niet mce/r
dan een paair mij kin per seconde lean
velschillen.
Prof. Miohelson deelde nog niet
mede welk materiaal hij gebruikte
Wel heeft hij verklaard, dat hij een
verbetering heeft aangebracht in den
stand van de splegais, wiaardoor men
oetere controle krijgt over de licht
stralen.
Op de vraag welk practisch nut uit
het meten van de lichtsnelheid voort
zou komen, antwoordde de hoogleer-
aar:
„Ails we desnellieid van het lidht
-jonden meten tot op één miJJïoeriste
nauwkeurig, zouden we de moeilijke
driehoeksmeting niet ineer noodig
Lebben om b.v. den afstand te bepalen
van bergen die 50 k 100 mijlen van
elkaar verwijderd zijn.
Nauwkeuriger meting van de licht-,
snelheid zou ons ook helpen om den
sterrenhemel beter te loeren kcrineu.
Artillerie-officieren, vooral bij de
sust artillerie, zouden er eveneens
door geholpen worden bjj het bepalen
van hun schot."
DE GRIEP TE BERLIJN.
Terwjjl in de vorige week liet aantal
griep-patiënten in de ziekenhuizen te Bei
Ijjn toenam, kon men thans constateeren,
dat minder patiënten werden opgenomen.
Bedroeg do vorige week het gemiddelde
aantal opgenomen patiënten per dag 200,
thans is dit gemiddelde 130, zoo meldt hot
Handelsblad.
DE «iPOORWECSTAKING IN
UITSCH LAND.
Uit Berlijn wordt aan hel Alg. Han
delsblad geseind:
De stakende spoorwegarbeiders heb
ben Maandag m de 'velschillende star
lions en werkplaatsen liet wérk weer
hervat. Toch was het verkeer nog niet
volkomen in orde. Om 10.50 verliet de
eerste trein naar Keulen het Schleei-
sch-e Bahnhof.
Volgens berichten, die het ministe
rie van verkeerswezen uit verschil
lende districten gekregen heeft, is de
toestand in Siiezië verscherpt. De or
ganisaties van het Deutsche Eisen-
bahnverband te Breslau, waarin de
munisten en de onafhankelijken
de overhand schijnen te hebben, wil
len geen gevolg geven aan de instruc
ties van het Berlijnsche centraal be
stuur van liet Deutsche Eiisenbaïm-
verband. Wat eigenlijk de bedoeling
der stakers te Breslau in, woef. men
niet precies. Een feit is echter, dat te
Breslau geen koleiitneinen uit Katto-
witz toegelaten worden. Personentrei
nen schijnen nog te loop en.
Do toestand in het Rijnsch-West-
phaalsche industriegebied was Maan
dag nog zeor abnonnaal. Een gedeelte
dei' radicale arbeiders ging slechte
aarzelend weer aan het werk, omdat
zij de Berlijnsche overeenkomsten niet
erkennen. Het locale treinverkeer was
Maandag steed's nog zeer onregel
matig; de sneltreinen daarentegen
liepen vrij normaal.
De schade aan die industrie veroor
zaakt, door gebrek aan kolen, wordt
sterk merkbaar. De Rhein. Metallwa-
ren Maschinenfabriken in Dusseldorf
maken bekend, dat er volkomen ge
brek aan kolen is, en zij genoodzaakt
zijn om liet Nieuwiejaar met stillig
gen van het bedrijf te beginnen, roet
uitzondering van enkele kleinere af-
deelingen. Zoo i« de toestand oök bij
een. ander bedrijf.
Volgens een med/edeeling van de be
trokken spoorweg-autoriteiten, gelooft
men, dat beden, Dinsdiig, ook het per
sonenverkeer weer vrijwel normaal
zal zijn, hoewel het gebrek aan loco
motieven en de noodzakelijkheid het
goederenverkeer te ontlasten, nog
storend op het personenverkeer zal
inwerken.
Kerk en School
BELANGRIJKE GIFT. Een, on
bekende heeft aan den zeereerw. heer
F. de Rooy, pa6toor der Parochiekerk
van de H. Wlllibrordus, buiten 00
veste te Amsterdam, de belangrijke
gift geschonken van 50.000, waar
door het mogelijk gemaakt werd, nog
dit jaar de groote koepeltoren te plaat
sen oj> de St. ,W il lebrorduskerk.
SCHAATSENRIJDEN.
IJ SKA ART'.
We ontvingen den vierden, verbe
terden druk der OfflcieeJe IJ.'kaart
van den Ijsbond „Hol.lands Noorder
kwartier", bevallende de voornaamste
waterwegen en in het zijzonder de
verkeerswegen der aangesloten afdee-
.lingen De kaart, die zeer duidelijk is
en er kourig uitziet, is ontworpen dooi
den vioc-voorzitter van den ijsbond,
den heer J. Cock, te Amsterdam.
Bij de Nieuwjaarsontvangst ten
Hove bevond zich ook Prinses Juliana
nan de zijde van baar oudersi.
BILJARTEN.
A. BOS NAAR AMERIKA.
Vol eens de „Tel." zou dé biljart
speler A. Bos. hedenmiddag- van Am
sterdam near Rotterdam vertrekken,
vanwaar liii hedenavond met de
Noord a 111" naar Amerika Vertrekt.
Het blad verneemt, dat een aantal
Hoflanden:- te New-York het plan heb
ben cpaevftt, huil landgenoot bij zijn
aankomst in New-York te venve'ko-
Vootlial.
LANDENWEDSTftUD IN 1322.
Aan Let Ijjstje in de „Sporüir.der
landcmvedstrjjden, die voor 1922 zijn vast
gesteld, outlecuen we de volgende ont
mootiugen:
26 Maart. Antwerpen: BelgiëNeder
land.
17 April. Amsterdam: NoderlandDo-
nemarkon.
7 Mei. Amsterdam: Nederland—België
DE WEDSTRIJDEN DER
TRAMVOGELS.
Door een vergissing is van twee berich
ten over wedstrijden vau de Tramvogels
het slot weggebleven.
Do Tramvogels-combiuatio speelde te
gen Toeringclub Stormvogels 3—3 gelijk.
Bjj den wedstryd Graficus IDroste I
kwam niet het einde met 11, maar de
rust. Daarna maakte Graticus nog vier
doelpunten, zoodat de laatste niet 51
Financiëele Berichten
Dili KOERSVERLIEZEN AAN DE
BEURS Het weekblad In- m Uit
voer heeft een overzicht gegeven van
de koersverliezen, die er iri de eerste
tieoi maanden van dit jaar op de Am-
sterdamsche effectenbeurs zijn g&e-
deo en de waardeverminderingen die
daaruit voor cte houders van aande©-
len zijn voortgesproten.
In het laatste nummer geeft de
schrijver een samenvatting van zijn
ecijferingen. Hij komt dattrij tot een
totale waardevermindering sedert het
begin van dit jaar v,am f 1.491.345.000
globaal dus 11/2 millard gild. Indien
de vergelijking werd gemaakt met
het hoogste koerspei'l in 1920, dat men
voor de meeste fondsen ongeveer m
het tweede kwartaal van dat jaar
heeft te zoeken, zou men natuurlijk
tot een nog aanmerkelijk liooger ver
liescijfer kouten. Het door den schr.
gevonden verlies van 1 1/2 milliard
gkl. is over de versolt lillende door hem
behandelde rubrieken aJs volgt ver
deeld:
Bankaattdeeten f 209.567.000, rajver-
heklsaojide-eien f 2if7.918.UUO, suiker-
aandee.en f 168.806.000, hajidelsondern
1 108.605.000, mijnaaiiclaelen f 4.903.600
petroleumaaridoedei! f 514.988.000,
scheepv.aand. f 151.046.000, rubber-
aandeeien f 21.217.000, koffieaande©-
jen f 1.139.000, tlieeaaudeeh t 1.825.000,
tabaksaondieelen i 64.628.000 en diver
sen f 6.709.000.
„Wij mogen wel aannemen", aldus
besluit de schr. zijn overzicht, „dat
dit cijfer (1 1/2 mikiard gld.) rj»?
saldo ook vrij nauwkeurig het totale
verlies aangeeft, dat al'le beucsfond-
sem in d'e eerste tien maanden van het
loopande jaar hebben geleden. Daarbij
komen 11.1. nog de verliezen op de niet
in aanmerking genomen aamdeeleit
verschiLende mdiustrieele obligation.
Russen enz., maar hiertegenover staat
de waardevermeerdering welke onze
slants-, provinciale en gcmcentelee-
ndngen ondergingen."
De eerste tien maanden van 1921
alüeen brachten dus voor ons inheeim-
sche fondsen een tweede Russische
débacle.
LASTIGE GETUIGEN.
Yoor de Vjjfde Kamer der Amsterdam-
sche Rechtbank stond terecht, zoo lezen
in de Tijd, een 47-jarige man, omdat
hj) een jongetje had afgeranseld. Bekl.
'de het jongetje niet te hebben gesla-
n. Hij had hem alleen mnar van don
grond opgetild. Het jongetje had een duif
van hem doodgemaakt en van een uiidefe
een poot gebroken. Ook had het eenige
ruiten bjj hem ingeslagen.
Op zekeren dag had hij den kwelgeest
te pakken gekregen. Iljj had hem toen
■an den grond opgetild en anders niet.
„Hoeft. U heiu toen niet een draai om
;ijn ooren gegeven," vroeg de president,
,ik had hem in dit geval er wel oen gege-
Bekl. hield vol, dit niet gedaan te heb
ben. Ook had hij het jongetje niet tegen
een hek aangedrukt. Bjj had hot alleon
aar opgetild. „Ik dacht toen nog, jou-
:n, wat ben je licht", verklaarde bekl.
Als getuigen werden gehoord een juf
frouw en een jong meisje. Do juffrouw
legde een andore verklaring af dan zjj
voor den rechtercommissaris had afgelegd.
Het meisje verklaarde den end niet te
willen afleggen. „Ik mag het niet doen
van moe," lichtte zo toe, „maar jk mag
wel beloven de waarheid te zoggen."
De president hield haar voor, dat ze <len
eed af moest leggen, als c-r goen gods
dienstige bezwaren wnren, en dat zjj by
weigering in de gevangenis kon worden
gezot.
Getuige hield echter koppig vol, dat zij
deu eed niet mocht afleggen van moe cn
het daarom ook niet wilde doen. En ze
glimlachte zjjdelings triomfantelijk tegen
de andere getuige, de juffrouw.
„Is je moeder niet hier," vroeg dc pre
sident.
„Nee," antwoordde- getuige.
„Toe leg nou den eed af, zei do president
gemoedelijk. Het. sop is de kool niet waard
Wat heb je er nou aau den eed niot to
willen afleggen.
,Ik wil het wel thuis aan moe
hjj het meisje er nog eens ernstig op ge
wezen bad, wat do gevolgen van haar wei
gering konden zjjn, wist hjj eindeljjk ge
daan te krjjgen, dat zjj hem de verlangde
woorden nazoi.
Maar de koppige getuige bleek niet veel
meer van het voorgevallene te weten. En
voor den roehtor-cominissaris had zjj toeh
een heel duidelijke verklaring afgelegd.
Toen had zjj gezegd, dat zjj gezien had, dat
beklaagde het jongetje een klap had ge
geven en togen een hek had gedrukt. Nu
zeido zij dit niet gezien te hebben.
't Jb ook al oen kalf jaar geleden,"
verontschuldigde zich get.
Do officier van Justitie, mr. Massiuk,
vroeg vrjjspranlc van bekl., maar vev-
logndo, dat de twee getuigen zouden wor
den vastgehouden, en na afloop der zit
ting voor hem zouden worden gebracht,
omdat cr termeu aanwezig waren oor een
onderzoek naar meineed. Aan dit
werd voldaan.
MINA BUDERMAN—VAN DIJK.
Mevrouw Buderman viert den 9den Ja
nuari haar zeventigsten verjaardag. Do re
dactie VEii do „Dameskroniek" vond daar
in aanleiding oen „Wio vnu zich doen
spreken" te wijden aan do kloeke Pieter
nel, die door haren bekwamen directeur
werd uitverkoren om in dit liefeljjlc cn
schuldig zangspel do rol van do gozellige.
vol-vau-wenschen-zjjnde boerin te spelen
naast den oubolligen, vaardigen Thomas-
vaer van Louis Gimborg.
„Als Nieuwjaarsavond in den Amster-
damsehen Stadsschouwburg Thomasvaer
en zijn Pieteruel do goê-gemoonte hun hcil-
wenschen komen aanbieden, dan kan het
wel niet anders of de gedachten der bijna
zeventigjarige zullen teruggaan naar den
tijd van bjjna vijf-en-vijftig jaron her,
toon Mien van Djjk, haar "er-te echte
contract had afgesloten. Met het volste
recht kon zjj, do vijftienjarige, zich lid
noemen vau t' gezelschap, dat onder Al-
breekt en Van Ollefen deu Rotterdam-
sollen Schouwburg bespeelde.
Den eersten Januari begon zjj met het
dochtertje in de „Gjjsbreeht" en 't kleine
boerinnetje in „Kloris en Roosje"."
Dit was het eerste officicele engage
ment. Veel eerder al was zjj oj.gegrooid
in een artisten-familie geroepen kin-
derrolletjes te spelen.
Wjj vinden dan verder medegedeeld hoe
allengs bleek, dat Mina van Djjk 't best
in do operette tot haar recht kwam.
„Mevrouw Buderman zélf, releveert bjj
't herdenken van wat achter haar ligt,
wel het liefst den tjjd, te Gent doorge
bracht. Dat was vau 1878 tot J8S2 onder
directie van Pauconnier. Van alles en nog
wat heeft zjj toen gespeeld: operettes, blij
spelen, drama's. En hoewel zjj nooit
Pranscli geleerd had en het, naar zjj gul-
erkent, nóg niet spreekt, gingen de
rollen gesmeerd.
,Tn 1882 als „gast" naar Amsterdam ge
komen, debuteerde mevrouw Buderman
bjj Prot Zoon als Manoln, in „Dag en
Nacht", 't Volgend seizoen word zjj voor
vast aan den Prascati-schouwburg verbon
den en gedurende oen negental jaren
prjjkte haar naam bjjna avond aan avond
op de programma's."
,Het waren de jaren, dat do schouwourg
arin mevrouw Buderman-Van Djjk op
trad, avond aan avond overvol, uitver
kocht was. Dat was, toen de vlotte, luch
tige, Pransche operette hoogtjj vierde.
Wjj noemen: „Surcouf do Kaper" en heel
Amsterdam glundert nog. Wy noemen:
,De Regimentsdoehter„De Yke-Admi-
raal"; „De dochter van Madame Angot",
.Rooie Au oe", en Amsterdam denkt aan
Prascati en den liollandschen Schouwburg
'rouw Buderman en aan do drie
0 in do godaanten van Kelly,
Kreeft en Kiehl maandon en maanden van
zich deden spreken."
Later, ais zestigjarige, zong zjj nog be
langrijke rollen in het Rembrandttheater
den 12dcn April 1917 herdacht zjj haar
gouden tooneell'eost in „De Mascotta" ter
wijl Kreeft cn Groot void nog eens weer
Jiet haar op de planken stonden.
Willem Royaards had haar toen roods
sinds eenige jaren aan zjjn gezelschap ver
bonden. Bjj het Nederlandse!! Tooneel
speelt zjj thans als reeds gezegd Uo
„Pieternel
vragen", zei hot meisje. Maar dat vond
de president toch wel onislnchtig. Nadat1 tjeve kunst op kleiner
HET TOONEEL IN RUSLANtï.
In Moskou wordt avond aan avond
in alle schouwburgen gespeeld die er
vroeger waren en nog in enkele meer,
schrijft een medewerker van de
„Frankfurter Ztg.", zoo lezen wij in
„De Tel."
De „Proletkult", hel fijn-verlakte
systeem van volksontwikkeling, dat de
munistische staat voor e«m zeer be
langrijke taak houdt, heeft een speciale
voorkeur voor het tooneel, dat de beste
tribune is voor dc verkondiging van
nieuwe ideeën. Maar het moet ook
kunst zjjn, wat geboden wordt. Dat
hebben de ijverige profeten van de pro
letarische kunst ook wel begrepen, en
zij stelden alles in het werk om uit het
schema van de oude stulcken-fabrica»
ge te geraken. Maar een nieuwe kunst
laat zich niet uit den grond stampen.
En nu is liet merkwaardig dat in het
geheel geïsoleerde Rusland dezelfde
richtingen opdoken als in het overige
Europa. Men kan zelfs zeggen, dat de
dispuien over futurisme, iinaginisme en
expressionisme niet specifiek Russisch
g'etint zijn. Een avond in Café Domino,
een cabaret in de Twerskaja, vertoont
al evenzeer het Parijsche model als el
ders. Men moet daarom niet in de fout
vervallen, al het literair-excentrieke,
Rusland ziet, een vrucht uit
den tuin van het communisme te noe
men. Ten slotte is ook de „Prolet
kult" niet anders dan staatsbemoeiing
de vrije volksontwikkeling in an
dere landen, die ook veel onbedachts
heeft voortgebracht.
Slechts één ding is een echt Russisch
producthet collectieve theater, dat
colleciieve stukken en opvoeringen
brengt. Wat de bedoeling- is, blijkt uit
een beschrijving van Kerschenzew
„Door arbeiders, van wio het
mcerendeel nog nooit een echten
schouwburg bezocht had, was door
collectieve bemoeiingen een stuk uit
den revolutietijd gewrocht. In een scène
van dit stuk beproeven arbeiders den
muur te vernielen, die de oude wereld
symboliseert. Toen de acteurs oj> het
tooneel zich met kreten van woede op
den muur wierpen, stonden de toe
schouwers instinctief als één man op
om mee te helpen."
Het is bekend, dat in Pelrograd op
den eersten verjaardag van de revolu
tie de bestorming van het Winterpaleis
plaatse zelf plastisch herhaald
d. Thans heeft men van zulke reu-
zenfilms afgezien. Maar ook dc collcc-
schaal, waar
van Kerschenzew spreekt, schijnt meer
sporadisch te zijn voorgekomen, lu do
proyincie-stedcn bestaan nog „studie-
ateliers", waar zonder hulp vau acteurs
het „geïmproviseerde tooneel" wordt
beoefend.
De positie van dc2e kunst, die vau
evenveel kunstzin bij de boeren spreekt
als hun houtsnijwerk en kunstarbeid, is
reeds twee jaar geleden besproken op
congres van de arbeiders- cn boc-
theaters. De meerderheid meende,
men het oude theater niet moest
veroordeelen, daar het geen belemme
ring was voor de nieuwe kunst.
zjjn menschen, die betreuren, dat
de kiemen van een uit dc revolutie
groeienden massakunst ieeds beginnen
verdorren. In de theatertijdschriften,;
men aan de kiosken kan koopen,
wordt druk gesproken over het pro
bleem van het mystieke realisme" cn
de „improvisatie". Deze pogingen heb
ben wellicht meer sociologisch dan ar
tistiek belang. Zij tooncn, hoezeer de
Russen hangen aan wat zij beleven, hoe
bij hen alles streeft naar artistieke en
dogmatische verklaring. Dat is een
nationale karaktertrek. De Russen, die
in hun taal de karakteristieke en vaak
voorkomende wending hebben „het
dunkt mij", waren altijd sterk in dc ab
stractie, in het opstellen van theorieën*
Nog grooter meesters zijn zij in de on
bezorgdheid, waarmee zij tol dc ver-'
wezenlijking overgaan.
Maar dit behoort alles tot hel ter
rein dor bespiegelingen. Wanneer men
onbevangen rondkijkt en niet verder
wil zien dan de uiterlijkheden, consta
teert men allereerst, dat alle theaters
lijden onder den algemeenen nood. Zij
kunnen niet opvoeren wat zij willen, de
Staatstheaters evenmin als dc particu
liere. Zij moeten putten uit het oude
répertoire en het oude decoratie-ma
gazijn. Men ziet op de biljetten Sha
kespeare, Gogol, Heijermans, Shaw,
Oscar Wilde, Scribe, Gorki en Maeter
linck aangekondigd. Dus hetzelfde als
vroeger. Men vindt ook de prijswoeke-
rende opkoopers, met dit verschil dat
de beste plaatsen thans 50.000 roebel
in de kasse hebben gekost.
Stanislawski leidt zijn gesocialiseerd
theater nog steeds als artistiek dlrec-
Zijn beste krachten heeft hij in
den loop van den burgeroorlog vcrlo-
zij spelen thans in Berlijn. Mnar
at hij heeft, weet hij nog veel te
maken. Stanislawski leidt ook de „Stu
dios", de tooncelschool, die al haar
klassen voor het publiek brengt. De
;chool staat open voor ieder, die be
gaafdheid heeft. Het vroege rconiact
met den toeschouwer schijnt zeer op
voedend te werken, hoewel het natuur
lijk van den talentloozc geen geaie
maakt. Al deze jonge ensembles geven
blijk van een attislieke toewijding, die
steeds interessant maakt. Er zit iets
van de Russische kunsireligiositeit in,
die hun dans en ballet zoo boeiend
maakt.
Stanislawski acht naturalisme en rea
lisme op het theater verouderd. Eens
was hij er de apostel van. Futurisme en
expressionisme verwerpt hij. Die ziet
men in de kleinere theaters. Men werkt
er veel met gordijnen, die door ecu
weinig ornamentiek den karakteristie
ken noot krijgen. Ook hier is men
reeds van het extremisme terugge
keerd.
Opera's worden in drie schouwbur
gen gegeven. Het repertoire reikt van
Tsjailcofski's „Pique-Dame" en „One-
gin" tot Moesorgski's „Boris Godoe-
now" en zijn, wellicht nog echter Rus
sisch „Chowantsjtsjina".
MOLTERE HERDENKING.
Meu meldt uit Amsterdam aan de
N. R. Ct.:
Ter gelegenheid van de herdenkit-g van
Molière's geboorte, drie eeuwen geleden,
zal daags daarna, den 16en Januari, in den
Stadsschouwburg onder Royaards' leiding
een vertooning gegeven wordeu vau Dn
MiBautliroop. Deze voorstelling, waartoe
de gezant der Pransche republiek zal wor*
uitgenoodigd, zal worden geopeud met
korte beschouwing over Molière door
den voorzitter der Alliance francaiso to
Amsterdam, Mr. O, Tj, de Vries Peyens, en
besloten worden met een der „Intcrmè-
uit Molière's „Lo malado imagi-
3", waarin een huld'ging van do»
grooten blijspeldichter' ingevoegd wordt.
EEN NIEUW REGENTENSTUK.
Naar Het Vad. verneemt, wordt het
Ministerie van 1914 geschilderd door Piet
an dor Hem.
De volgende ministers worden geportret
teerd: Gort van der Linden, London, Ort,
Treub, l'leyte, Posthuma, Rumbounot, Bos
boom en Lely, zooals z\j in Min'etcrraad
vereenigd zjjn.
Do opdracht tot het maken van dit Re
gentenstuk is gegeven door deu heer
Broese van Groenou, die, zegt het blad.
Maandag zjjn SOsten verjaardag viorde.
Mogo dezo kunstzinnige grjjsaard, vu
rig voorstander van do vredesbeweging,
door deze schoone daal hei wil hul
digen, die ons land voor den oorlog hebben
bewaard, nog langen tjjd de voldoening
smaken, aldus het blad vorder dezo
schilderij op een openbare plaats opgehan
gen te zien als een Bymbool der vredes-
godaehte.
STOOMV.-MfJ. NEDERLAND.
SAPAROEA vertr. 2/1 v. Saigon n. Ba
tavia.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
FAUNA, arr. 2/1 v. Lissabon te Rot
terdam.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
ANDIJK arr. 2/1 v. Hamburg to Rot
ter dam-
ROTTERDAM—Z.-AMERIKA LIJN.
ALGHTBA, (thuisr.) vertr. 30/12 Ri«
Janeiro.
ALCOR (uir.) pass. 1/1 Duugeucss.
MERAK, (thuisr.) arr. 2/1 to St. Viucect
ZUJDERDIJK vertr. 29/12 v. B.-Ayrog
tar .Rotterdam.
HOLLAND—ZUID-AFRIKA LIJN.
SPRINGFONTEIN arr. 2,1 v. Hamburg
to Rotterdam.
HOLLAND—OOST-AFR1KA-LIJN.
BEN NE BOM, arr. 29/1.2 v. .Delagoabaal
to Port. Natal.
TISONDABI vertr. 31/12 v. Amster
dam naar Oost-Afrika.
HOLLAND—O OST-AZIë-LIJN.
TOSARI (thuisr.) arr. 31/12 te Suez.
HOLLAND—AUSTRALlë-LLJN.
1'JIKANDI (nitr.) arr. 1/1 te Ant
werpen.
STV. MIJ. OCEAAN.
HECTOR.,' v. Japon 11. Amster., arr. 2/1
te Gibraltar.
