Van onzen reizenden Redacteur
BuiteÉnijëeli Overzicht
De Avonturen
van ËSarnahas
HAARLEM'S DAGBLAD
DINSD 7 r
TWEEDE BLAD
Nieuwe reeksO
No. 63
De Internationale TBieater-
tentoonstelliné te Amsterdam.
„Is dtt nou alles? Wat valt mij
dat tegen!" h-corde Ik op de theater-
twnlooiisteiling te Amsterdam een
beer" tot een dame zeggen, nadat hij
de Jaalfite zaai bezichtigd had.
„Wat 'n prachtige dingen hangen
hier!" zei mij een jong tooneelkunsto-
naui', dien ik er ontmoette, vol ent
housiasme.
En zie, zij hadden beiden gelijk, de
ontevreden, mopperende mijnteer en
de jonge, enthousiaste kunstenaar Da
eerste was teleurgesteld, omdat hij
niet vond, wat hij verwacht had: een
theatert en toonstelling.
De tweede was verrukt over de
theaterkunst, die in de za
len van het Stedelijk Museum was
bijeengebracht.
Do naam tHieatertentoonstelling
brengt op een dwaalspoor. De ten
toonstelling in het Stedelijk Museum
geeft slechts een onderdeel van de
kunst van het theater te zien en wel
van looneolensceneering, van coe-
tuurnkunsl en voor een klein deel
van theulerbouwkunet. Ook leert
zij ons uitsluitend theaterkunst van
den tegemvoordigen tijd kennen. Een
overzicht van de ontwikkeiig van de
theater of juister, de enscsneerings
kunst van vroeger tijden tot heden
brengt de teiito:om6telling ons zelfs
niet. Dit zal misschien velen, die
zulks verwacht hadden, teleurgesteld
hebben en het zou daarom beter en
juister zijn geweest, wanneer metn de
ze expositie had genoemd: ..Tentoon
stelling van moderne theaterkunst"
Het is sléchts een opmerking, maar
lk meende haar te moéten maken, om
dat er duidelijk uit blijkt, wat de
theaterlentoonstelling te Amsterdam
wél en wat zij niet brengt. Aan mijn
groote waardeering voor het vele
mooie, dat in de zalen van het Stede
lijk Museum) is bijeengebraohl, dost
deze opmerking dan ook niets af.
Want in mijn bewondering sta ik ge
heel aan den kant van den jougen
kunstenaar, di© vol enthousiasme tot
mij zeide: „Wat 'n prachtige dingen
hangen hier!"
Maar nu moet ik kom<n met de
«enigszins beschamend j bekentenis,
dat ik mij op deze thertertentoonetei-
Jing evenzeer een leek voelde als in
dertijd op de rozenlentoonstelling ie
Boskoop en de electriciteitetentoon-
stelliag te Amsterdam. Misschien zaï
u dit verwonderen van een reizend
redacteur, die tegelijk de pretentie
heeft va.n tooneelcritioas t© zijn. Als
ik eahler in dt groene Amsterdammer
lees, dat Top Naeff zich voor een be-
oordeeli-Dg van deze tentoonstelling
minder bevoegd acht, dan geloof ik
te mogen zeggen, dat ik met mijn be
kentenis in goed gezelschap verkeer.
Op de theutortentoonstelüng te Am
sterdam zijn niet de regisseurs of
actei/i's ;uls W'iillom Royaards, F.dnai
Verkade, Adriaan van der Horst en
Jan Musch aan het woord, maar
het woord hier zoowel in figuurlij
ken als letterlijken zin bedoeld
mannen als En Is Lens velt en W. Ti
Wijdeveid, de schilders en architec
ten dus, de theaterdéoorateurs, die
met de regisseurs en tooneelspelers
samen wérken om tot een artistiek,
grootsoh geheel te komen. Voor een
zuivere beoordeeling van dit werk
zou een vakman noodig wezen.
Een ertitiek wil deze beschouwing
dan ook allerminst zijn; niet meer
dan een causerie van iemand, die over
erisccuc-eriug en theaterkunst wat
me r gelezen heeft dan de meesten zij
ner lezers.
Een tentoonstelling als thans te Am-
«sterdam iö er nog maar eenmaal in
Europa geweest en wel te Zürich in
19U. Algemeen is toen liet belang
van zulk ten tbeatertentoynslelüng
begrepe. en reeds te Zürich werd al
les voorbereid om ook te Düssel'dorf
een dergelijke expositie te houden,
toen de oorlog, dio zoo veel in de we
reld in de war heeft gestuurd, ook
deze plannen in duigen deed vallen.
Het is aan de vereeniging „Kunst aan
bet Volk" in Amsterdam te dunken,,
dat eindelijk dit jaar in ons land voor
het eerst na Zürich weer een theater-
tentuonetelling wordt gehouden en dat
hel groote belang van een dergelijk©
tentoonstelling' voor de theaterkunst
ook in het buitenland algemeen wordt
gevoeld, blijkt wei uit de talrijk© in
zendingen van de meest bekende too-
noeldecorateur* uit bijna alle landen
wi mt de interesse voor de expositie
van \ooraunstaand© kunstenaars al'S
Edward Goruon Craig, Jessner, Co
peau en anderen. Voor ons, Neder
landers, is deze tentoonstelling van
bijzondere waarde, niet alleen omdat
zij in ons laud wordt gehouden, maar
nog meer, omdat zij ons de verblijden
de overtuiging schenkt, dat ons'land
ophot, gebied van de theaterkunst
minder achterlijk is dan wel eens
door sommigen, die van hun eigen
landgenooten nu eenmaal nooit het
goede willen zien, wordt beweerd.
Maar bovenal, omdat zaj ons doet zien
dat wij in Erils Lensvelt en H. Th.
Wijdeveid twee altisten bezitten, ciu
op linn geibied de vergelijking metbui
tcnlaudsohe kunstenaars rustig kun
nen doorslaan. En ook en zeker
niet het minst omdat de invloed
van deze tentoonstelling ons Hoi
landsch tooneel niet anders dan ten
goede ken komen. Zij wekt belang
stelling voor het theater bij het pu
bliek, doet ons vergelijken en zal ons
in de toekomst steeds meer doen
eischen
De tlifcatertentoonsteliing is voorna
melijk een demonstratie van de Uhear
terliervorming in de laatste 20 jaar.
Na het realisme, dat het tooneel op
den duur dreigde te verstikken, is
voor de theaterkunst een tijd van her
leving, vam opbloei gekomen, die
voornamelijk van mannen is uitge
gaan, namelijk van den Engelsen-
man Edward Gordon Craig, dei
Zwitser Adolphe Appia en den Duit-
scher Peter Behrens. Het meest zeer
zeker van Gordon Craig! Craig, die
de eenheid op het tooneel predikte,
eenheid in de ensceneering, de costu
mes, de regie, do muziek, den dans
en het spel, is de groote tooneelhcr-
vormer geweest, wiens inv'ocd alle
beroemde regisseurs als Reinhardt,
Jessner, Copeau, Roller on anderen
lic-bben ondergaan.
Ook in ons landWat Willem
Royaards en Eduard Verkade, niet
medewerking van artisien als Wijdeveid,
Lensvelt en Nel Bronger i'n de afge-
loopen jaren ons hebben gebracht, was
voor ons land nieuw. Toch was het fei
telijk niets anders dan een voortbouwen
op de ideeën, die Gordon Craig in zijn
Art of the Theatre had verkondigd en
die in het buitenland reeds lang werden
toegepast, lk weet wel, dat Craig nog
veel verder gaal, dat hij zelfs het spelen
van Shakespeare al ontwierp hij ér
verscheidene decors voor en natuur
lijk in nog heviger mate van een meer
lyrisch dan dramatisch dichters als Von
del veroordeelt, maar dit doet niets af
aan het feit, dat hij een zeer grooten in
vloed op het tegenwoordig tooneel heeft
gehad. Vooral in Duitschland, dat ook
na den oorlog op het gebied van het too
neel bovenaan slaat.
De invloed van Craig voelt men in
bijna alle zalen van deze theatertentoon-
stelling. Gordon Craig staat nog' steeds
in het centrum van de moderne theater
hervorming; hij is de belangrijkste van
allen en het is geen wonder, dat aan
hem en aan Adolphe Appia die door.
Craig de grootste tooneeldocoraieur is
genoemd de ,,eere2aal" is gewijd
Wanneer nten onder de fantastische-,
rood-groene poort is doorgegaan en deze
eerczaal betreedt, wordt men onmiddel
lijk getroffen door de stemmingsvolle
omgeving-. De theatertentoonstelliug is
in het Stedelijk Museum een afzonder
lijk geheel geworden, intiem van toon,
vol sfeer en in sommige zalen door be
lichting en ornamentiek van werkelijk
feëerieke stemming. Professor Roland
Holst heeft in het moderne tijdschrift
Architect u ra dan ook terecht ge
zegd, „dat de theatcrtentoonsielling als
tentoonstelling zelf een kunstwerk ge
worden is". Dit danken wij aan den
kunstenaar Wijdeveid en zijn medewerker
Lensvelt, die daarmee ook aan de
buitenlandsche gasten een bewijs
hebben gegeven van groote pbantasie en
ongemeene architectuur.
De eerste zaal is wel de belangrijkste
door de inzendingen van Craig en
Appia. Zij is geheel aan deze twee kun
stenaars gewijd. De inzendingen van
Adolphe Appia troffen mij zelfs nog
meer dan die vau Craig. Prachtig zijn
de Parsifal- en Orpheus-ensceneeringen
dezen Zwitser. Welk een eenvoud,
maar tegelijk hoe groot en hoe verschei
den van stemming 1 Van kleur en lijn
zijn deze ontwerpen van een zeld
zame innigheid. Met welke schijnbaar
eenvoudige middelen weet deze kunste
naar groote effecten te bereiken! Het
meest trof mij wel het boscluléoor voor
Parsifal met die donkere stammen als
mysterieuse, dreigende silhouetten voor
het wijde, zonnige landschap op den
achtergrond. Daarnaast de Rembrand-
licke to.oneeletsea van Gordon Craig. Bij
Craig nooit een nabootsiug van de na
tuur. Deze Engelscbman werkt doo.-
gaaus tuct platte viaicken en zware
schaduwen, en de stijgende, vcrtikale
lijnen van zijn ontwerpen geven aan het
geheel den indruk van het forsche en
overweldigende als bij geeu ander.
Zeer sterk valt dit op bij zijn ontwerp
van Electra. Hoe klein cn« nietig doet
'm dit décor 3e menscheliil-e figuur, 'die
bij er midden in plaatsu I En hoe weet
Craig ook dikwijls met deze schijnbaar
eenvoudige middelen ons een diepte ie
suggerccrenl
Zeer merkwaardig en teekenend voor
de opvattingen van Craig zijn de. drie
maquettes (i), die tusschen de eerezaal
en de zaal van Engeland in den wand
zijn ingebouwd. De maquettes vau Craig
zijn zuiver „gestileerde" tooneelen het
décor bestaat alleen uit witte, hoog
oprijzende vlakken. Vooral het middel
ste met de hoog opgaande trap
trof mij door zijn eenvoud en strenge
stijleenheid.
Prachtig zijn ook de teekeningen der
„marionetten". Hoe suggestief bijvoor
beeld is zijn M o z c s met dien breed
uithangenden mantel, hoe teer en fijn
van lijn Suzanua eu hoe huiveringwek
kend de „Honger"! En onvergetelijk
zal voor mij blijven de Blinde, met die
donkere kap voor zijn oogen.
Den invloed van Craig ik schreef
bet reeds bespeurt men in bijna alle
zalen. Het meest wel in die van Ame
rika waarin vooral opvalt de ensce
neering voor Swords van Robert Ed-
mond Jones en van Duitschland. Dit
artikel zou te uitgebreid worden en
voor mijn lezers, die de tentoonstelling
niet bezochten, misschien ook weinig
interessant, als ik hier al de zalen uit
voerig besprak. Daarom wil ik mij
tot eenige opmerkingen bepalen.
Het valt onmiddellijk op, dat de
Fransche inzendingen, in vergelijking
met die der andere landen, .maar een
zeer kleine ruimte beslaan. Verwonderen
kan dit niet, wanneer men denkt aan
de plaats, die het Fransche tooneel in
de laatste jaren heeft ingenomen. De
I-'ranschen zijn op looneelgebied wel
het minst met hun tijd meegegaan. Een
Franschman zei mij eens „De
vloek van het Fransche tooneel is het
„Théatre francais". Het Fransche too
neel zit te vee] vast aan zijn traditie.
De tooneelspeeiku n s t staat nog
altijd te Parijs op een zeer hooge trap,
inaar het tooneel is er achterlijk!"
De Franschen meeneu, dat het too
neel alleen maar belangrijk is in Frank
rijk. Over de grenzen zien zij liever
niet. En terwijl het tooneel in andere
landen vooral in Duitschland op
bloeide, bleef men in Frankrijk hangen
bij het oude of verkocht men er
wat nog erger was zijn ziel en zalig
heid aan de Parijsche boulevard-theaters.
Wel hebben kunstenaars als Antoine
vooral in den tijd van het naturalisme
en Lugné Poe invloed op het Fransche
tooneel gehad, njaar met den modernen
tijd, die werd ingeleid door mannen als
Craig en Appia is men in Frankrijk
toch niet meegegaan. Eerst j.Jacques
Copeau heeft in het kleine théatre du
Vieux Colombier het allernieuwste ge
bracht. Hij gaat als regisseur zelfs ver
der dan zijn tijdgenooten in het buiten
land dan een Jessner in Berlijn bij
voorbeeld en zeer belangrijk zijn
daarom de inzendingen van Louis
Jouvet van de zaal van de Vieux Co
lombier in 1913 en 1919 en zijn ensce-
neeringen, vooral van Pelléts en Mé-
lisande en Le Pauvre sous l'Escalier.
Deze teekeningen geven ons slechts ten
dcele een denkbeeld van de opvattin
gen van Jacques Copeau, maar zij bren
gen ons toch eenig idéé bij van de een
heid van het tooneel en de zaal, zooais
In de Vieux Colombier thans be-
en de ensceneering o.a. met de
•veie frappen welke de regie van
Coueau verlangt.
De zaad Duilsckland en Oostenrijk,
behoort wel tot de belangrijkste. In
geen land is op liet gebied van het
tooneel zoo veel „geëxperimenteerd"
oi.s iai DuiitechJand. Max Reinhardt
heeft niet voor niets een wereldnaam,
maar zelfs deze groote tooneelhervoi
mer schijnt zijn tijd al weer te heb
ben gehad en in liet moderne is hij
door een Jessner en de expressionis
ten al weer overtroefd. En ik spreek
Qiier neg niet eons van den schouw
burg de T ribu 11 e, waarin men
aJie decors een tijdlang bande en
alleen voor liet woord aandacht
eischle.. De ontwikkeling van het
Dudlsohe tooneel 'is gedemonstreerd
door de inzendingen van Reinhardt's
medewerker als Ernet Stern, Emil
OrJLk, Emil Pi re ham thans decora
teur van Jessnor -- Rochtts Gliese en
anderen.
'Opmerkelijk vooral ook is de ens
ceneering van Romai'n RolCand's
Danton, waarbij d© speiers voor een
deed zijn opgenomen in het publiek en
das geheel met do ides van „Illu
sion Bühne" gebroken is. Van de
expressionisten zug ik slechts een
enkele inzending, o.a. van de ensce
neer in g van Toller's Die Wandlüng
en de maquette van het kerkhof van
Fritz von Unduch's Das Gcsclilecht.
De zaai „Nederland" met inzendin
gen o.a. van Lensvelt, Wijdeveid,
'Henman Rosse cn Nel Brongw is ze-
Ikex niet het minst belangrijk, vooral
voor hen, die de meeste van deze
decors eai costumes in werkelijkheid
hebben gezien, liet viel mij bij verge
lijking op, dat de decors van Wijde
veid door de boogvormige afsluiting
welk systeem ik ook bij eenige
Duitschers zag iets gedrukts krij
gen, waardoor zij het forsche en
hooge van de ontwerpen van een
Crag bijvoorbeeld missen.
Het laatste zaaltje van 'de ma
quettes mag zich liet meest in de
belangstelling van het publick ver
heugen. Hier zien wij in kleine, too-
verachtig-verlichte hokjes de decors
wel Üiet meest In hun eigen sfeer, al
deden ze mij persoonl. dan ook teveel
als „speelgoed" aan. Ik zog er oude
bekenden als Poutsma's De Paradijs
vloek, Marieke van Nim wegen en
Lensve'lt's Driekoningenavond terug.
Zoo in het klein vond ilc ze meer
eigenaardig dan mooi, maar voor de
on ingewijd en bleek dit beeld „ach
ter de schermen" van de tooneelde-
corateurs het meest interessant.
Plaatsruimte verbiedt mij nog
meer over deze hoogst belangwek
kende tentoonstelling te schrijven.
Ik had gaarne nog stil gestaan bij
de prachtige, geestig ontv.orpen cos
tumes van den helaas jong gestorven
I.óvat Eraser e>n van den Rus Leon
f Bakst, 3e zeer fantastische énsce-
neering van Maobetii door Rochus.
Gliese en bij bet ontwerp van een
.theater voor 600 personen zonder
bal cons en loges van Van der Velden,
maar ik vrees, dat de buitensporige
lengte van bet artikel dan velen zou
weerhouden het te lezen. Laat ik
daarom alleen nog allen, die in het
modame tooneel en zijn ontwikkeling
belangstellen, aanraden deze inte
ressante tentoonstelling, die nog
eenige weken geopend blijft, zelf te
bezoeken. Ik ben ervan overtuigd,
dat velen als de jonge enthousiaste
kunstenaar zullen zeggen: „Wat
'n prachtige dingen hangen hier!"
J. B. SCHUIL
1) Maquette noemt met het ver
kleinde model van een tooneeldecor
•op ongeveer 1/20 van de ware
grootte.
DE SPOORWEGSTAK1NC IN DUITSCHLAND DUURT NOC VRIJWEL
ONVERANDERD VOORT. DE REGEERINC HEEFT TOT DE STAKERS
EEN ULTIMATUM GERICHT OM HET WERK ONMIDDELLIJK TE
HERVATTEN.
ERNSTIGE GEVALLEN VAN SABOTAGE KWAMEN VOOR.
BERLIJN ZONDER CAS, ELEC TRICITEIT EN DRINKWATER.
KANS OP EEN ALGEMEENE STAKING TE BERLIJN.
De spoorwegstaking In
Duitschland
duurt nog steeds voort.
Er is de laatste 24 uur ook niet veel
verandering in den stand van zaken
gekomen.
In Pruisen en Beieren staat bet ver
ier vi ij wel geheel stil. Dit maakt na
tuurlijk dat er in de stad aan veel ge
brek komt. Ook de ineikvoorziening
loopt gevaar.
Maandagavond had op bet ministerie
voor het Vcrkeerswez.en nog een bespre
king plaats over een van de moeilijkste
punten van het conflict, namelijk over
de kwestie van de strafmaatregelen, wel
ke er tegen de stakers dienen te worden
genomen. Bij deze besprekingen bleek,
dat de rijksminister voor het Verkeers-
n in deze .aangelegenheid de vrije
hand wenscht te hebben, terwijl door de
rtegenwooTdigers der vakverenigin
gen werd aangevoerd, dat de Reichsge-
wcrkschafi ais een van haar voorwaar
den heeft gesteld, dat er geen verdere
strafmaatregelen tegen de stakers mo
gen worden genomen. Indien de regee
ring op haar standpunt zou blijven
1, zouden de onderhandelingen reeds
te voren als mislukt moeten worden
beschouwd. De besprekingen werden tot
Dinsdag verdaagd. Allereerst zullen dan
de leiders der coalitiepartijen hun mee
ning ten aanzien van de genoemde kwes
tie uiteenzetten, waarop ook in het ka
binet de kwestie ter sprake zal worden
gebracht.
Over
gevallen van sabotage
wordt aan „De Telegraaf" geseind
ln den toestand in het spoorwegdis
trict Frapkfort is een geringe wijziging
te .bespeurep, daar de technische hulp
dienst er in geslaagd is, eenige belang
rijke spoorwegwerkplaatsen legen sabo
tage te beschermen. Vrijwillige hulp
krachten hebben zich in grooten getale
aangeboden. Men was er in geslaagd,
voor het vervoer van levensmiddelen en
ten behoeve van de markten enz., eeni
ge treinen samen te stellen. Deze kon
den echter niet vertrekken, daar de werk-
Jligen door stakers werden lastig ge
vallen.
De daden van sabotage nemen in aan-
1 toe. Zoo werd het station Hanau
Ost door ongeveer tweeduizend stakers
bestormd. De leden van den tcchnischen
hulpdienst werdén zwaar 'mishandeld, cn
de dienstdoende ambtenaren werden ver
jaagd. Naar verluidt, is het later ge
lukt, het station met behulp van de
politie door de stakers te doen ontrui-
Ook in de groote electrische Rijn-
centrale aan den Rijn werd sabotage ge
pleegd. De technische hulpdienst kon
echter de schade bijtijds herstellen.
Naar de „Kdlnische Zeitung" uit
Frankfort a/M. verneemt, is aldaar een
aantal ernstige gevallen van sabotage
door het stakende spoorwegpersoneel
voorgekomen. Men heeft den waterto-
laten leegioopen om te verhinderen,
dat de locomotieven van voedingswaler
worden voorzien. Talrijke locomotieven
•erden door de verwijdering van klep
pen en andere ondcrdeelen onbruikbaar
gemaakt. Rijdende locomotieven werden
met steenen geworpen, en de stakers
makten in sommige gevallen het door
rijden onmogelijk, ten einde de lcvcns-
middelenvoorziening van de stad te ver
hinderen.
Ook uit Gelsenkirchen wordt een ge
val van sabotage gemeld. Een onbeken
de heeft een locomotief in beweging ge
bracht, ten einde deze op de draaischijf
te laten derailleercn. Hierdoor zouden
natuurlijk alle locomotieven in de ma-
chineloods buiten dienst zijn gesteld.
Dé aanslag mislukte echter. De dader,
die, naar verluidt, niet tot het spoorweg
personeel behoort, werd gearesieerö.
De opper-burgemeester van Berlijn
gaf te kennen, dat het gemeentebe
stuur door
de staking va nde gemeente
arbeiders te Berlijn
evenzeer was overvallen als de bur
gerij zelf. Zondagmorgen had nog een
bespreking plaats tusschen den bur
gemeester en de etakingsleiding, wear
bij eerstgenoemde verlangde, dat de
volgende punten zouden worden inge
willigd: ten eerste, dat de leiders der
stalling zouden mededeelen. welk nood
ikelijK werk door de werklieden zou
•orden verricht, ten tweede, of de lei
ders bereid waren, dadelijk onder de
gemeentewerklieden e-rm stemming te
houder, omtrent de staking.
De stakingsleiders gaven echter ten
antwoord, dat zij voor de beantwoor
ding nier twee punten geen mandaat
hadden. Zij stemden er echter in toe,
een nadere verklaring te geven. Zulké
is evenwel niet geschied
Zondagavond heeft het gemeentebe
stuur een bijeenkomst gehad, waarin
werd besloten, zicli tot de groote vak-
ereenigingen te wenden, om dezen te
■erzoeken, Laar invloed aan te wen
den, opdat er onder de gemeente-ar
beiders een stemming omtrent al of
niet staken zou worden gehouden.
De technische hulpdienst werd in
allerijl gcrequireerd zoodat het mocht
gelukken, reeds Zondag Ln de vroege
morgenuren csnigen arbeid le ver
richten om de waterleiding weer op
gang te brengen, terwijl later ook de
electricïteltswerken ter hand werden
genomen. Op deze wijze hoopt men
Maandag reeds het bedrivf zoodanig'
:p gang tc hebben gebraoht, dat m
le voornaamste behoeften zou kunnen
worden voorzien.
De Berlijneohe politie-president
heeft een proclamatie uitgevaardigd,
waarin hij tot het bewaren van rust
en orde aanmaant en erop wijst, hoe
zekere radicale kringen uit de vak-
vereemgingen dit incident tot een po
litiek avontuur trachten te vergroo-
ten. Teveno geeft hij de verzekering,
dat dc politic op een eventueele po
ging om de orde op gewelddadige wij
ze te verstoren, goed is voorbereid.
zood.it een dergelijke poging reeds in
de kiem zal worden gesmoord.
Naar Zondag laat in den avond
kond werd, schenen ook n'e arbeid-
van de Berüj'iische Hoohbahn het
voornemen te koesteren, Maandag een
vergadering te beleggen, om te stom
men over de kwestie of ook zij Ln sta
king zuilen gaar..
Met dezelfde plannen loopen ook de
heamb'en en arbeiders bij den omm-
busdienst rond, terwijl de chauffeurs
eveneens in staking willen gaan.
Met nadruk wordt er steeds van de
zijde der gemeente op gewezen, dat
de werklieden goheel zonder gegron
de reden iu stuiting zijn gegaan eu
ook de leiders der groote vakvereeni-
gingeri spreken Juin afkeuring over
de staking uit. Ook de „Freiheit,"' en
de „Vorwarts" uiton 'zich in scherpe
bewoordingen tegen de staking.
Zij schrijft do „Vorwarts". dat de
sociaal-democraten mpf. een actie,
welke op een dusdanige roekelooze
wijze wordt gevoerd, niets te makeu
willen hebben. Het blad noemt de
staking een schande en een ongeluk
voor de arbeidersbawegïng. Ai kun-
nen wij weinig tegen deze beweging
doen, schrijft liet blad, wij kunnen er
'tenminste onze groote moreel© afkeu
ring ovei uitspreken.
De „Freiheit" schrijft: JIct besluit
der Bcrüjnsohe stakingsleiders is een
onverantwoordelijke daad. Het is een
otigeoor.oofd Jets om zonder vooraf
gaand overleg met de andere organi
saties tn geheel op eigen houtje een
dusdumgo, zoovele ernstige gevolgen
met zk.li medebrengende staking op
touw te zetten.
De staknigeleiding van de stakende
gemeente-arbeiders had bij bet afkon
digen van de staking te kennen gege
ven, dat
hot allernoodzake
lijkste work
zou worden verricht. Dit is echter
zoo meldt de correspondent van de
Telegraaf niet gebeurd. Daardoor
bleven ook de ziekenhuizen van gas.
water en electriciteit vetetoken. In
een kinderziekenhuis, waar honder
der. zieke kinderen en zuigelingen
werdén verpleegd, kon voor de patiën
ten niets worden gekookt. Zelfs moest
aan de zuigelingen koude melk wor
den gegeven.
Ook de andere ziekenhuizen onder
vonden veel hindernis van de staking.
I11 enkele gevallen had men gepoogd,
met een wagen zich wat water le ver
schaffen, orn ten minste de centrale
'orwarming ta kunnen branden. In
•el© ziekenhuizen kwamen nude-rs
hun zieke kinderen halen, om ze me
de naar huis te nemen, opdat de klei
nen ten minste niet in de onverwarm
de zickenzaler behoefden te blijven
Do toestand welke te Berlijn'is ont
staan tengevolge van de staking der
gemecintewcrkLeden heeft Maandag
geenerlei wijzaging ondergaan. Het
gemeentebestuur vaai de stad Berlijn
lieeit eon proclamatie tot de gemeen
te-arbeiders gericht, waarin aan
dezen te verstaan wordt gegeven,
dat zij zich uiterlijk Dinsdagmiddag
om twee uur weer op hun werk moe
ten hebben gemeld, daar zij andeiu
ontslagen zullen worden. Ooit do
Ailgemeine Deutsche Gewerkschnfls-
bund hoeft tot de gemeantearhéiderc
een oproep gericht, waarin wordt
gewezen op de érnstige gevolgen
welke deze staking met zicli mede
brengt, terwijl voorts te kennen
wordt gegeven dat de staking zonde/
eenige grondig© reden is geproola*.
mterd etn wordt doorgezet. Derlia-lvs
wordt van de werklieden verlangd,
dat dezen onverwijld liet werk weer
zullen opnemen en eetn einde aan de
staking zullen maken. Dócr genoem
den bernd wordt ten slotte de vei-zeko-
ring gegeven, diat er voor zal worden
gezorgd, dait do onderhandelingen
met liet gemeentebestuur spoedig tot
een goed einde zullen worden ge
bracht.
De stakin^ECOlfdie zich over Ber
lijn heeft gestort, wordt naar de Tele
graaf oeint, door de communisten ge
bruikt voor een teueellooze agitatie
mot als einddoel een algemeene sta-
kino"-
Tegen Maandagavond was een vcr-
raderin? bijeengeroepen van alle
Berliin&che beclriifsradcn, welke over
do afkondiging van ©en al-
H getnaene staking tor onder
steuning van do Borlijnscho
stedelijke arbeldzrs
zou beraadslagen.
Wanneer het den communisten in
derdaad mocht gelukken, de afkondi
ging van een aJeomec-ne stoking- door
te zetten, zou de politieke toeslound -
kritiek genoemd moeten worrLu
znn oordeelt de Tel.-correspmuR 111
Maandag werd nog gcscfoid: Naar
de bedrijft-raad der
Hoch- en Under*
grundbahn
mededeelt, ht-bben de .vertrouwenslie
den .Maandagmorgen besloten, het ne-
drijf stop te zetten. Als reden wordt
aangegeven, dal het verkeer ten ge
volge van de buitengewone drukte le
vensgevaarlijk is geworden. Be di
rectie doel pogingen óm den bedrijfs-
raad tot intrekking vam dit besluit te
bewegen. Komt het tot een staking,
dan bezit Berlijn nog slechts een zeer
bcpëikt vervoermiddel, de autobus
sen. Maar oo chauffeurs daarvan wil
len ook gaan staken
Nader wordt geseint:
De' stemming onder de arbeiders
van de Hochbahn had tot resultaat,
dat. ©en groote meerderheid zich tegen
afkondiging van een staking verklaar
de.
Naar de „Freiheit" mededeelt,
heeft de Berliinschc afdeeline van
den Bond van Post- en Telegraafper
soneel een vergadering gehouden,
waarin werd besloten, dat ook het
past- en telegraafpersoneel Dinsdag
middag om 12 uur in 9ta.ki.r1g zal
gaan, indien de eiech van de Reich»-
gewcvrkschaft, dat de regeer ine geen
strafmaatregelen op de stakers zal
toepasten alsmede de eisch, tot looms-
verhooeïng niet zullen zijn ingewil
ligd.
Frofessoi dr. Langshein, directeur
vau het Kaiserin Augusta Victoria
Ziekenhuis ter bestrijding van dc zui
gelingensterfte te Berlijn, heeft als
voorzitter van de particuliere cn ge
meentelijke ziekeninrichtingen een te
legram tot liet Berlijnsche gemeente
bestuur gericht, waarin hij wijst op
de groote gevaren, waaraan de pi-
naar het Engelsch van
JEFFERY FAJRNOL
(geautoriseerde vertaling, nadruk
streng verbod enj.
46)
Dit post scriptam moest Barnabas
eenige malen overlezen en daarna den
briei sDel eu heimelijk aan zijn lippen
drukken voor hij hem in den zak stak
cn den brief van den kapitein opende
en begon te leien r.
The Gables
Hawlclnirst
Juni 29, 18—
Mijd waarde Beverleigk
Hoe gedraagt zich de mode en de
Elegante Wereld? Even triviaal nt3
steeds, wil ik weaden De nieuwste
sensatie is, als ik mij niet vergis, de
kozakken pantalon, heb je dn al aan
geschaft? Maar laat ik tot mijn on
derwerp komen.
De Hertogin van Camberburst, die
mijn hui?, metiiaar aanwezigheid lieert
voortdurend, hoewel het nog vakei
voorkomt, dat zij mij entert. Om het
duidelijk uit te drukken, door de te
genstroom en do hooge zeeën en don
veranderlijken wind, dio plotseling
opkomen en het heelo compas in de
wai sturen, ben ik voortdurend mijn
roer kwijt, als het ware en daar het
onmogelijk is, om den kop in den
wind te leggen en een rechten koers
te sturen, moet ik voortdurend van
bakboord naar stuurboord rennen, eu
dan nog ben ik telkens uit mijn koers
want een vrouwentong is, geloof
;me, erger dan eenige zee, dio ik ooit
bevaren heb.
•Vandaar dat mijn lieve Cleone met
haar voortdurende zorg, mij, na mijn
noodseinen gezien t© hebben, heeft
aangepraat, dat jou aanwezigheid een
kalmeerend effect zou hebben. Daar
om, mijn beste jongen als je in staat
bent je eenige dagen van de hooge
wereld los te maken, kom dan bier en
beschut een oude gehavende schuit
tegen den storm. Ik zal er trotBch op
zijn je als gast te hebben.
Je trouwe dienaar
John Ohumiy.
P.8. Breng jc bediende mee, Jê
zult hem noodig hebben, want de Her
togin eischt-, dat wij ons netjes maken
voor het diner. Mijn Trafalgar-jas
heeft hier on daar reparatie noodig,
de bootsman ziet er geen kans meer
toe._
Hierna moest Barnabas weer even
wachten om eenige van de zinsneden
iti het krabbeltje handschrift van den
kapitein over to lezen en er kwam eet.
ander licht in zijn oogen toen hij het
zegel van den brief der Hertogin ver
brak.
Mijn waarde lieer Beverley.
Dezo streek, hoewel zeer idyllisch,
(wat zijn hooischelven romantisch en
ik heb altijd veel van koeien gehou
den op schilderijen) is buitenge
woon stil cn ik moet eerlijk toegeven,
dat ik in het algemeen een man vev-
kies boven een varkenskot en de stem
van een mau boven liet gemurmel van
beken, of het gezang van een leeuwe
rik hoewel ik u verzeker, dat ik ze
niet graag missen zou (ik bedoel de
leeuwerikken) zij geven mij zulk
een verhangen naar Londen.
Bovendien, de kapitein (hoewel hij
een waarlijk edele ziel is en de beste
aller gastheer en) behandelt mij zoo
ongeveer alsof ik een schip was en is
zoo -vreeselijk vriendelijk.
Wat Cleone betreft, het lieve kind
gaaptrtofc mijn oogen tranen (hoewel
zij inderdaad mooie tanden heeft) en
zij is zeer gehoorzaam en twist altijd
met mij, als ik dat. wensch. Zij kan
'piet schakon, dat is waar, ook maakt
zij steeds fouten met whisten en geeft
dan blijk van een even slecht humeur,
als ik in dergelijke gevallen heb.
Kaartspelen is, naar ik vrees, nog ge
heel boven baar macht, maar zij Is
nog jong. Natuurlijk kan de tijd hier
in verandering brengen, maar daar
ben ik toch niet geheel gerust op. In
deze treurige omstandigheden wend
ik mij tot u, mijn beste meneer Be
verley (Cleone kende, naar het
scheen uw adres) en Bchrijf deze rege
len om u te smeeken neen te be
velen hier te komen en onze eenzaam
heid op te vroolijken. Cleone heeft
een nieuwe japon, die zij zoo dolgraag
zou dragen en ilc heb veel te vertel
len, waarnaar u geduldig zult moeten
luisteren, zoodat ik maar waarheid
zal kuuucii leekenen.
Uw dankbare vriendin
Fanny Camberburst:
Toen hij ook dezeu brief uitgelezen
liad, zuchtte Barnabas en glimlachte
terwijl iiij zich oprichtte en zieh om
draaiende, zag hij daar nog den boots
mau staan, den hoed in de hand, in
gedachten starende naar het vergul
de plafond. Daarop greep Barnabas
zijn hand en schudde die weer 01
lachte van puur geluk.
„Bootsman, hoe kan ik je genoeg
bedankenzei hij, „deze brieven
hebben mij opnieuw hoop gegeven
nieuw leven en on daar laat- ik jou
maar staan, suffert die ik benEu
met niets te drinken, vergeetachtige
dwaas die ik ben. Ga zitten man, pa
zitten wat zal het zijn, wijn?
Brandewijn?"
„Meneer Beverley", antwoordde de
bootsman, terwijl hij zich op den stoel
zette, die Barnabas naar voren had
gehaald. „U bent heel vriendelijk
meneer, maar als het niet te onbe
scheiden is een glas bier meneer?"
„Bier!" riep Barnabas. „Een vat,
als je wilt!" cn hij trok aan de bel,
op welks gebiedend bevol de gepoe
derde knecht met ongemakkelijke
piomptheid verscheen. Barnabas be-
j val onmiddellijk. „Bier de beste
soort en flink wat 1 Kn vraag meneer
Pefcerby om dadelijk hier te komen!"
voegde hij er aan toe.
„Meneer", zei de bootsman toen de
deur gesloten was. „ztilt u het anker
lichten cp koers zetten naar Hawk-
hurst, misschien?"
„Wij gaan over een oogenblik op
weg", zei Barnabas, die druk bezig
was, de vet'spveido papieren op den
vloer en do tafel to verzamelen, waar
door hem de ongeruste blik_ in do
oogen van den bootsman ontging.
„Meneer", zei do bootsman, terwijl
hij zijn houten been nauwkeurig iu
het midden van een roos op het kar-
pet neerzette, „neem me niet kwalijk,
.maar mag lk u een vraag doen?"
I „Natuurlijk bootsman, wat is ei
aan do hand? informeerde Barnabas,
-'oor het eerst opkijkend van de ver-
ïietiging van zijn pogingen tot correa
pondentio met Cleone.
„Meneer Beverley", zei de boots
man en hij bewerkte de roos met zijn
bouten been, terwijl hij sprak, „gaat-
u -- ik wil niet brutaal zijn en vraag
vergiffenis gaat u naar Hawkhurst
om Lady Cleone''"
„Ja bootsman, dat is de reden".
„Nou, meneer", 2ei de bootsman,
1 zijn blik dwaalde weer naar het
plafond, „met uw permissie waar
om meneer?"
„Omdat wij dit gemeen hebben,
bootsman, dat wij beiden van haar
houden".
Op dit oogenblik liet de bootsman
zijn hoed vallen cn hem weer opra
pende, draaide hij betn verlegen tus
schen de groote, bruine vingers rond.
.,Maar, meneer", zei hij en keek
plotseling Barnabas aan „en meneer
Horatio dan?"
„O, die heb ik er al weken geleden
van verteld. Dat moest ik doen. Hij
doet mij do eer aan van zijD vriend
schap. zio je".
De bootsman knikte en glimlacht e.
„O, dat verandert de zaak meneer"
zei hij. „En wie zou er niet van Lady
Cleone houden, meneer".
„Inderdaad, wie niet, bootsman!"
j ..Hoewel ik 11 zou willen herintio-
ern meneer, orders zijn orders en daar
