De Huizen van bouwmeester Van Loghem
HAARLEM'S DAGBLAO
WOENSDAG £1 JUNI 1922
OERLE BLAL
TUINWIJK „NOORD'
net groote pujwiek kan gocii ueu-.-
gen vmaen Ui ue buizen, die bouw
meester Van Logiiem ge»u©in hedt
in AuinwyK Zuiu vHaunemiueriiout-
parKj Tuinwijk Noord (Kleverparit)
an oij oen z.y weg op dc voormalige
gronden van net nuu van ueu ncei
Van de Pod. Voorai Turn» ,k Zuiu
keelt net aniju moeten ontgelden.
„EeQ gevangwuis, een gesticht, een
verbeterhuis", waren al zoo ue ter
men, waarmee dit huizencomplex dooi
per tram passeerende beoordeelaars
werd afgemaald.
iot dusver hebben wij ons er vac
onthouden, in dit blad beschouwin
gen te geven over den indruk, dien
aeze woningen naar buiten gotui,
«ie eerste piaate oniuat nog niet
waren en nel evenmin billijk is, c
nog groeiend huis te verooruteltn, als
een schilderstuk, waarvan pus de eer
ste trekken op liet doek zijn gebracnl.
En dan bovendien nog om een andere
reden.
.coaen hebben neiging om ie
hec.u.ón aan oude vo. men, m ue schil
derkunst, in de muziek, in de letter-
kunuc, iq de bouwkunst. Wij worden
met graag opgeschrikt door nieuwe
methoden, nieuwe inz.chton, automa
tisch verzetten wij ons dus tegen -«u
kunstenaar, uie oen anderen v«.-g uiir
wil, een uog mei gebaand» Weg be
treedt en ous dus zou noodzaken het
giiidue aohhaanije an ue eenmaal
geijkte kunstvormen te veriaten.Zelfs
zij 11 wij geneigd, ietwat knorrig te
vragen waarvoor die verandering
dient was het bestaande dan met
mooi en goed? .Maar iedere kunst zou
verstijven, veraorren, verlammen, u*
dien de kunstenaar nog maar alleen
copieenle, wat anderen vóór hem ge-
maakt hebben. Ln de kunstenaar is
immers een levend wezen, uie zijn
eigen persoonlijkheid weten wi- ook
verandert immers het leven zelf, ook
is er verschil van plaats en omge
ving, waarvoor kunstuitingen be
stemd zijn, dit laatste voora.' m de
bouwkunst!
...mi v.y ue gesuuicuclils na van Ue
kunst, dan vinuon wy altijd weer het-
zeilde proces: ue nieuwlichter, in den
uajivang van zyn optreden bespot en
genoonu, nauerounu beter hegicpen,
ten siotie vereerd. Ue reden uaarvan
U ualuurlijk deze, dut net publ.ek ,eu
ooiv wel sommige .akbroeders van
den kunstenaar) lyd noodig hebben
om zich aan te passen bij een zich in
te denben ln het nieuwe, dat hij
ijlt ts ad es heel simpel en voor
ieuereen te begrijpen, maar wy 1 te
ken vergeten het zoo licht, telkens
wanneer wij in oemge kunst weer ui
au n rak mg komen met een kunstenaar-,
die zich in geheel nieuwe vormen uit
drukt. Laat ik daarvoor, om ons te
excuseeren, een goede reden bijbren
gen. Niet alle nieuwe vormen in do
kunst zyn inderdaad kunst. Wij heb
ben er ook beleefd, die alleen maar
gril bleken te zijn, zonder houvast
in de toekomst, buitenissigheid, al
leen voortspruitende uit verlangen om
de aandacht te trekken, maar waar
aan ondergrond ontbrak. Die voimen
waren even spoedig verdwenen a's
verschenen. Daarom zijn wi> leeken
ook wat wantrouwig geworden en
vragen ons af, wanneer wij iets nieuws
zien: „een zeepbel? een blijvertje?"
Bouwmeester Van Loghem nu is
niet van gisteren, wij bedoelen te zeg
gen, dat hij al jarenlang in deze om
geving goixtuwcn -siiciii. Wij Kennen
dus ook zijn qualitelten, weten dat hy
een ernstig zoeker is en dat wat hij
schept weloverwogen moet zijn, al
komt het ons leeken nog vreemd en
bizar voor. Maar 't geldt lner niet
éóu perceel, een enkele villa, een kan
toorgebouw, doch een groot aantal
luuzcji, nonderde zelfs, die min o.
meer hun stempel op unzo umge.mg
druKKon: in 't zuiuen, ui 'l wesi*.u, iu
't noorueh. Daarciu «eek Ous beiang-
weKkenu, een antwoord te hébben ©p
deze vraag, „zyn ueze woningeem
f. "~OI 5 ia ei .lUUai la? mét de
bedoeling, da* als net antwoord be
vestigend zou zijn, wij onze leekencri-
tiek behoorden op te hergen en den
bouwmeester de waardeering te ge
ven, die hem toekomt.
Natuurlijk was de inoeilijkheiu.
wie het antwoord op deze vraag
zouden geven. Deskundigen, dat sprak
van zelf. Andere architecten? Daar
waren bezwaren aan verbonden. Toen
hebben wij aan schilders gedacht. De
heeren H. Bui-man en L. Grata-
ma hebben zich met een welwillend
heid, waarvoor wij hun erkentelijk
zijn, bereid verklaard, hunna me
ning ten beste te geven. Eu onze tee-
konaar, de heer Wessehng, ook zoo
als onze lezers wel weten, kunstschil
der van beteekems, zal z.jn opinie
doen kennen en die tevens met eenige
schetsen nader toelichten.
Tuinwijk (Zuid).
Aangenaam was hei mij van de re
dactie van Haarlem's Dagblad het ver
zoek te krijgen eens iets te zoggen
ovei de schoonheid van Tuinwijk.
Velen toch, Lat gewend aan deze
nieuwe bouworde, zogen i t do a us-
«ieke waarde niet van en neermu.'eu
werd mij door lui publiek gevang.!,
wat nu wel het mooi in dezen gemeen
schapsbouw was.
Laat ik beginnen met te /eggen «l.it
een dergenjke opgave ra de hiatsce
eeuw ie;s nieuws 13. Vroeger ha-id-i
wt do boijes met }1Un gezellige ku.is
se buisjes, die door hun pitto.osKe v»r-
Fcbeidenheid dea roem van onze ste
den uitmaken
Do woningnood biacht Jeu coöpe ra
tie ven bouw, middenstands woningen,
arbeidersbehuizingen, ze waren de
vraag van den dag.
Goedkoop en degelijk was het pa
rool.
Welnu wat de hofjes bouw, de houw
111 proveniers en oud mannenhuizen
vroeger was, is de middenstands- en
arbeiderswoningbouw thans.
Dezelfde problemen moeten daar
bij onder oogen worden gezien. Een
voudig en smaakvol dienen de gege-
■ns te worden verwerkt.
Het moeten verschillende huizen
zijn, die gezamenlijk een geheel vor
men. een geheel, waarin ieder onder-
doel [ot zijn recht komt.
Jïet spreekt van zelf dat bij het bou
wen van een dergelijk complex deze
een monumentaal karakter moet hein
ben, als geheel, terwijl ieder huisje
zijn intimiteit moet bezitten.
Dit kan alleen bereikt worden als
een gevoelig kunstenaar de leiding bij
het bouwen heeft, die op de hoogte van
de behoeften van het tegenwoordige
geslacht, deze in den douw weet
tol uiüug te brengen, waarin hij aan
de eis ellen van schoonheid van den
modernen tijd moet voldoen.
Weike eischen stelt de tegenwoordig®
den bouwmeester 'I
Dat hij overzichtelijk en klaar een
platte grond maak», die logisch het
doel vau de verschillende vertrekken
doet uitkomen, dat do ruimteverdee-
ling goed is, dat het huis licht en zon
mg zij. dat de hygiëne betracht wordt,
dat de verhoudingen, en daarop komt
het zoo s;erk in de architectuur
evenwichtig zijn.
Hoe men ook bouwt, het zij met hoo-
ge verdiepingen of met lage, met groo-
le of me1 kleine ramen, uet breede of
mot smalle deuren, steeds moeten de
ze onderdeelen mot het geheel in har
monie zijn.
De Hollandsclv. renaissance met
haar lage zolderragen en kleine iu
lood gevatte ruiten, met haar kantige
gevels,, de löde-eeuwsche Lodewyk
XIV, XV en 571 huizen met hun rui
me vertrekken, met hun hooge deuren
en ramen, zij nadden een harmonie in
de onderdeelen, die de bewondering
steeds opwekt en deze huizen elk in
hun soort tot fraaie woningen stem
pelt.
Wat een verbrokkeling zag niet de
architectuur der 19de eeuw. Imitatie
van alle stijlen, ongevoelige en slaaf
sche navolging daarvan, zonder eenig
enthousiasme vervaardigd, droge, dor
re architectuur, zakelijk en solide,
maar zonder eenige charme. Het was
of ho' verstand alle gevoel had ver
drongen, of de schooi, eid voor een
spanne tijds het menschdom was ont
vlucht. Zuinig bouwen was hiervan
niet de oorzaaa, integendeel, al deze
na apery kostte veel geld.
Hoeveel lirelantytien. obelisken, uit
bouwsels, hekwerk eischte de renais
sance imitatie niet, die handen vol
geld kostte en alleen decoratieve
waarde bezaten.
Ue groute verdiensle van Berlage
was 'iet wel dat hij ons verlos'te van al
dien overtolligeu rommel, die hij uit
het maskeradepak trok der renaissan
ce, hetwelk ons moderne mensche ge
nei met pas, met zijn slechten sni'
Berlage bracht weer bouwkunst, waar
vroeger alleen bouwkunde had be
staan. Hij begon van voren af aan 'e
bouwen, alsoi er geen renaissance was
geweest, van de coustructie uitgaande.
Groot ig zijn invloed op de jonge
reu geweest. Nog steeds werk' die na,
.11 zyn ei in Amsterdam onder aet te
geriwoordig geslacht die vrijere '.aaua
tT..j. sr-T; u Heilage ging (Je
Klerk, v. d. Mey, Staal enz.) M iar
hoe ook de jongeren soms artistiek uit
den band loopen, een umtatieaouw is
do hunne niet en zal die hopen w ook
met weer worden.
<at van Logneiu, als kind van zijn
lyd al de stroomingcn aanvielde a er
door geinspireerd werd dat spreekt van
zelf.We zien dat in de verschillende
uw werken die hij 111 Haarlem zette,
in de huizen in het Haarlemmerhoutpark
uie wel ais een staalkaart van zyn Kun
nen te beschouwen zijn, als Eigen
Haard, Honk, het huis aau den vijver,
de Steenhaag, Sonne, waarin hij ver
schillende invloeden verwerkte.
Hoilandeche boerenstijl. Eiigelsche
Cottageetijl, inv.oaó van Berlaee en
van de modernen vinden wij daarin te
rug.
Het huis van Dr. Valken aan de
Zoi.nekade is wel een typisch voor-
heoid van zijn laatste richting, waar
aan die van Tuinwijk zich aansluit.
Mie vormen zijn hierbij tot de een
voudigste terug"© bracht veel rechte
lijnen worden aangetroffen, we zou
den van een oubisme ui de bouw
kunst kunnen sorekeri. Groot is het
geheel met zijn aangename afwisseling
van hoog en Laag bouw, gehouden,
veen tierlantijnen of overtollige de
tails ziin aangebrachta, klaar em dui
delijk is in het grondplan en in de fa-
Cftden de architectuur uitgedrukt, die
door juist gekozen vormen aan de be
hoeften van het tegen woordfe geslacht
voldoet
Gezellig laag rijn de zolderingen, de
namen met groot maar klein met in
lood gevatte ruiten in juiste verhou
dingen in den gevel aangebracht, Een
heid is er verkregen
De kleuren van het houtwerk zijn
vroolijk, de steen is fraai en niet saai,
zoodat als de planten die er bii"édaeht
zij.n tot vollen wasdom zijn gekomen,
©en geheel van groots bekoordng zal
zijn verkregen. De gemeenschappelijke
turn, onder leiding van den architect
aangelegd, de met wilde wingerd be
groeide pergolas zij zuilen het gehee&e
aspect ten goede komen en Tuinwijk
een der mooiste uitingen van gemeen-
sohnpknnst doen rijn van den tegen-
woordigen tijd, die alleen zijn weder
gade vindt in de beroemde hofjes van
Haarlem, weike echter ln vriendelijk
heid en vrooiijkbeid nog zullen wor
den overtroffen en waarin men zich
beter thuis zal voelen omdat het van
onzen eigen tijd is.
G. D. GRATA MA.
Wanneer men een schilder vraagt,
wal hem het meest trof aan schoon
heid in een stad vol grootsche archi
tectuur, dan kan het gebeuren, dat hij
u als antwoord een studie toont van
een afgelegen hoekje een poortje,
negroe id met wingerd cm een uitgesle
ten steen en trapje, of iets diergelijks
m.a.w. Het is niet het bouwwerk ails
schepping op zich zelf dat hem inspi
reert, maar dikwijls de bijkomstighe
den ais de historie, de ouderdom, de
kleur en belichting, het intieme, welke
voor hem een schoonheid openbaren.
Toch zijn er weer voorbeelden in de
geschiedenis waarbij schilders door
touwwerken in hoofdzaak geboeid
werden en gaven zij hun visie als een
juist vertolkend begrip van het schoooe
effect van een bouwwerk in hun schil
dert len weer. Ik behoef slechts im her
innering te brengen hoe Antonio Ca
nal etto ons de schoonheid van het I7e
eeuwsche Venetië wist te too veren in
ziino schilderijen, waarin Tiepolo de
figuren schilderde, en door welke oom-
ooeiitiies we ons eon werkelijkheid
droom en van de fantastische weelde
van deze grootsche koopmansstad. En
Claude Domain, hoewel in de eerste
plaats Landschapschilder en ziin land
genoot Caüot ln zijn fijne eisen, wat
hebben zij beiden ore, góed-begrepen
architectuur ten aanschouw© «robracht.
In Holland om nog enkele te noe
men. De Delftsche Vonneer (Het
straatje.Pieter Saenredam (Maria-
plofcn te Utrecht) Be rok-Hey ic
(markt mot St.-Bavo te ILaariem). En
Rembrandt, ofschoon zijne Bohe»rCng
moest boven eene juiste weergave dor
arahitootuur uitging, hoe raak la dik
wijls de schoonheid er van geaccen
tueerd ln vele van zijne schetsen van
Arasterdam o.a. „Huizen ln het bol
werk" een karakteristieke teekenmg
van een echt-Hollamdsche huizen
eroep.
Zoo kam men uit den Utoren tijd
noemen Klinkenberg, Springer, Bes
boom ais interieur-schilder van kerk
gebouwen en Bauer, die on» een su
blieme voorstelling suggereert van de
grootsche Moskeen in het Oosten.
Wel dient opgemerkt, diat het voor
ieder in hun tijd meest reeds oude ge
bouwen waren, welke hen inspireer
den.
'Nu kom ik Jia deze inleiding tot de
.bespreking welken indruk de nieuwe
huizengroepen van den arohiteot van
Loghem uit een nittoresque oogpunt
zullen moeten maken.
Nu moet ik beginnen met een ver
gelijking en wel met die huixengroe
pen van 25 en 50 jaar terug voor
welker bouwwijze bedoelde huizen kun
nen geacht worden in de p'aats te rijn
gekomen.
Komende van de rtadzijde op den
Ziilweg waar men luiks cu rechts in
afschuwelijke zijstraten, reeksen hui
zen ziet onder één kroonlijst, totdat
men de laatste straat met recht links
laat liggen ontwaart men plotseling de
straten van Van Loghem, en waar
deert men dat de Anslynstroat niet
op dczS'fd© wijze is voortgebouwd
als de voorgaande zijstraat.
meuw, maar ik kan mij Indenken, d-'
over jaren hier evenzeer motieven wor
den gevonden als in hef Proveniers
huis, woon eer de aardige goed gepro
portioneerde ram on tusschen het groen
door komen kijken.
Wat Ik nu jammer vind in de meer
jirttailbasohouwang van de architec
tuur, is het ontbreken hier en daar
van wat rijker uitgewerkte versie-
ringanxutievon. Nu weet ik wel, dat
ook do huizenrijen waarmede Ik voor
af deze groepen vergeleek, geen ver
siering van eenige bet-eekenis hebben,
en ook dal de tijdsomstandigheden er
met naar zijn om meer kunstrijke dé
tails te kunnen iaten uitvoeren, maar
de versiering geeft te veel den in
druk dat men met weinig koeten om
zoo te zoggen van niets, Iets heeft wil
len maken. Hoewei dat iets in veel
opzichten wee smaakvol bereikt Is,
kan mij niet bekooren de bruine olan-
ken baliustrale der balocne in de Zon
nel aan. Ofschoon wat meer verzorgd,
doen deze mij te veel donkon aan de
ééndaags-afslu.itingen der stoepen in
een academiestad om eon maskerade te
zien ijasseeren. Ook doem de hoofden
boven deze balustrade uitkijkende,
hoe gracieus ook, vreemd aan. Renoir
zou hier nooit zijn beroemde schilderij
„Het baloon" hebben geschilderd.
Laat ons hopen op betere tijden,
want juist voor de middenstandewo-
uingen, die groote oomplexem zullen
vormen, zou men in de toekomst meer
der goed ornament wensoban, waar
van de uitvoering etsi bekwame kun
stenaarshand vordert, zoodat ook deze
culte door knappe jonge, artiesten,
welke thans door de kunstnijverheids
scholen worden gevormd, zal kunnen
ontwikkelen.
Het streng gehouden, breed uitge
voerde mooie relief bij den toegang
naast de bestuurskamer, van den
beeldhouwer Van den Eynde, Is daar
„ROSENHAGHE"
De huizen teekenen zich als een mas
sieve schoone silhouet tegen de lucht
af en zonnige tuintjes on vroolijke
kleuren lokken den voorbijganger de
straat eens in te loopen. Aardige pers
pectieven zijn verkregen door de ver
sorüigonde rooilijn en flauwe bochten
in de volgende, de Hoofmansiraat.
Gezellige, kleine vensters, aangenaam
van verdeed ing, in het muurvlak.
Waarom ook niet, als men toch 'rie-
kwert van groote ramen met gordij
nen plecht te .bedekken, daarvoor in
pl&ads kleine vensters, die alle licht
laten LnÊtroomen. Heit geheel maakt
een riamten indruk.
De huizen aan de KI ever laan geven
den schilder weinig reden tot opmer
kingem. Wel gevoelt men terstond dat
hier een knap architect aan het werk
waa Ofschoon ook hier de verdeeling
en proporties aangenaam aandoen met
massieve silhouetten en onderbrekin
gen van loggia's, de straat is wat
lang en die reeks van luifels boven
de deuren doet eentonig aan. Maer
men moet zich hierbij in de toekomst
denken een allee van boomen die
door hun schaduwen een gpèlende
lijn ovor de muren en vormen zullen
teweeg brengen. De beplanting is een
element dat de schilderachtigheid ook
van de huizen in hooge mate bevor
dert. Mijns inziens is door den archi
tect ook duidelijk rekening daarmede
gehouden.
Denken we ons het veel geprezen,
veel geschilderde en geëtste Proveniers
huis eens zonder boomen, het zou veel
van rijn charme hebben verloren pi
is de architectuur bekoort ijk.
Zco is ook Tuinwijk in het Zuider-
houtpark berekend, volgons mijn ge
dachte. half achter groen verscholen
te gaan.
Dit bedoel ik niet als een verkleinee-
ring van de architectuur, want ik heb
ook hier telkens veel mooie effecten
ontdekt. Maar om niet als een te mas
sief hlok in het park van villa's te
blijven aandoen, wat het nu nog
eeniesrins doet. Het zal echter wel
.goed" groeien. Ik denk daarbij ook
rfle nog te verrijzen villa's aan don Mid
denlaan. Ook den gomeonsohappelij-
ken hof moet mc-n zich denken onder
broken hier en daar door een opgaaiv
den boom. De ligusterhesgen doen
nog te ijl naast de planken-hekjes, 't Is
onlangs eerst alles aangelegd.
Het is voor een schilder alles nog te
bijzonder eoed aangebracht ln het
groote muurvlak.
Ten slotte Wij stadgenooten mogen
dankbaar zijn dat een knap architect
als van Loghem deze groote bouw-com-
plexen in handen had. Over zijn
werk was op het oogenblik slechts deze
bespreking, maar gelukkig zien we ook
door andere bouwmeester» knappe ge
bouwen verrijzen.
Wie Tuinwijk nog niet zog, zal
goed doen op een zonnigen dae. wan
neer de schaduwen een mooie licht-
verdoeling aanbrengen, deze eens te
gaan riem. Ik weet niet of de bewo
ner» eon hepa-alden wasbhdag hebben
imfjeeteld. Men vermijde dan dezen,
Want ik zag eens op vale loggia's de
wasch drogen, die het geheel zeer ont
sierde. Een artistiek huis moet men
ook leeren bewonen.
H. BUIKSLAK.
E>n duidelijke verklaring te geven
waarom men iets mooi of leelijk vindt
is in veie gevallen moeilijk en vooral
geld: dit voor een schilder ten opzichte
van de architectuur. Want heel spoe
dig zal hij zijn oordeel laten leiden
door z'n gevoel voor het meerdere of
mindere toeken- of schilderachtige,
wat natuurlijk voor de bouwku nst een
ondergeschikt onderdeel kan zijn.
Bij ondervinding weet ik, dat de
huizc-nconiplexen (b.v. Tuinwijk en
Roeenhaehej gebouwd door den ing.
Van Loghem, door schilderij zeer ver
schillend beoordeeld worden. Hierover
te poleomseeren is niet mijn taak en
volgens mij overbodig, omdat het ver
schillend aanvoelen van Iets, hetzij
mooi of leelijk, niet in een paar zin
netjes is op te lossen. Alleen wil ik
ois mijn x>ereoonlijke overtuiging uit
spreken. dat ik deze hataettmassafo
steedB bewonder en er een bevrediging
voor m'u schoonheidsgevoel in vind.
Mii is de geestige opstapeling van
eenvoudig vierkante massa 's in him
steeds wisselende werking van Uc-ht en
schaduw een genot. Onverschillig van
welk punt men ze beechouwt, geven
die vlakken steeds een nieuw en ver
rassend aspect. De verhoudingen lijken
mij buitengewoon zuiver en niet aan
met schroom zette ik mij er toe hier
van teekeningetjes te maken, omdat
uit den aard der zaak dezen nooit zoo
nauwkeurig kunnen zijn, al» ■- teere
proporties in dezen bouw dit ven
eischen. De kleur der steen en met
een bui'cngewonen smaak gekozen en
ed :ii overeenstemming met de alz
iende lijnen van deze krachtig», kloe
ken en karakteristieken bouw. Men
ondergaat volgens mij het best de
schoonheid hiervan aJ6 men na dezen
woningbouw bezichtigd te hebben eens
direct daarna een bezoek brengt aan
de bouwerij b.v. in de Bllderdijk-
straat en andere straten ln de buurt
Roeenhsghe. Ik wil hiermede na
tuurlijk geenszins zeggen, dat er niet
op verschillende andere manieren een
schoon bouwwerk kan ontstaan.
Maar hot 'leek mij van de Redactie
van Haarlem's Dagblad goed gezien,
tegenover de vernietigende critiek
van het publiek eens oen andere stem
te mogen doen hooren.
H. J. WES9EL1NG.
Rubriek voor Vragen
VRAAG: Ik woon in een dicht bevolk.0
jtadswijk ea heb des morgens reed»
van 3 uur af^ zeer veel hinder van kraai
ende hanen van mijn buren.
Bestaat er in Haarlem een politiever
ordening hiertegen? Ik mee a van in
Amsterdam wel.
ANTWOORD: Wanneer buren u last
en hinder veroorzaken, xpoet u dit ter
kennis van den commissaris van poütla
brengen.
VRAAG: Op welke tijden en waar vaa
daan vertrekt de Meppelerboot uit
Amsterdam,
ANTWOORD: Vertrek van Amster
dam (De Ruyterkade, Steiger 8): Maan
dag, Woensdag en Vrijdag 7 uur v.m.
VRAAG: Is de lens (objectief) van een
fotografietoestel, vergroot- of verkleïn-
glas?
ANTWOORD: Die lens is vergrootend,
iaar u kunt die niet als vergrootglai
gebruiken.
VRAAG: Is men verplicht om als me»
in de wandclbosschen to Santpoort ea
Bloemend aal wil vertoeven, een wandel-
kaart aan te vragen? Zoo ja, waar? Zijn
daor kostca aan verbonden?
ANTWOORD: Vraag u dit eens aan
den heer H. C. Reinders Folmer, He>
ren weg 52, Heemstede.
VRAAG: Een werkster komt Maandag»
1 Donderdags maar kon Dinsdag niet m
plaate van Tweeden Pinksterdag komen,
Meet mevrouw <be dag uitbetalen
ANTWOORD: Het is gewoonte, dat te
doen.
VItAAÖ: Ik ben als huishoudster werk-
_sun. Beu dag van te voren schreef rnyn
patroon mjj af. Heb ik redht op schade
vergoeding? °P hoeveel?
ANTWOORD: Wy maken uit uw vraag
op, dat u een dag voor uw indiensttre
ding weid afgeschreven. Uw aanstaande
patroon kon evenwel de gemaakte af
spraak niet meer verbreken en is u scha
devergoeding schuldig; voor zoover vry
kunnen oordeelen het bedrag van het
loon, gelijk aan dat over den koristen op
zegtermijn, dien ow patroon in acht zon
hebben moeten nemen, ais u bjj hem in
betrekking waart gekomen.
VBAAÖ over een jongentje dat niet
goed door zijn patroon is behandeld en
nog steads behandeld wordt.
ANTWOORD: Geen recht op schade
vergoeding teuzy inderdaad nawijsbaar
de bemoeiingen van den gewonen patroon
het buiten werkzaamheid of betrekking
blijven van uw zoontje ton govolgo heb
ben.
VRAAG: Ik ben aangeslagen voor
f 1600 en heb 3 kinderen onder de 10
jaar. Ik moet in Haarlem inkomstenbe
lasting betalen, maar ook" :n Amsterdam
Is dat wel goed?
ANTWOORD: Indien U :n Amsterdam
werkzaam is moet U daar foreasenbeisui-
ting betalen.
VRAAG: Twee vac onze kippen hebben
de snot, zij zijn min of meer lusteloos.
Wat ia daartegen te doen?
ANTWOORD: Geeft uw kii-pen voor-
loopig enkel licht verteerbaar en krach
tig voedsel, zooals gekookte ryst met
vleee oh afval, good ochtendvoer enz.
VRAAG: Waar en wanneer houdt de
keuringsraad in Haarlem zitting?
ANTWOORD: De zittingen vau de Keu
ringsraden zyn afgeloopen. Voor den lier-
keuringsraad is dit nog niet vastgesteld,
doch cruioedoiyk einde dezer Of begin
volgende weck. Gjj krpgt daarvoor een
oproeping, zoo dit n betreft en kunt dit
ook nog op hot raadhuis i
VRAAG: Welke is de korts to weg van
van Haarlem naar Lanteren? Hoeveel
KJJ. is die? a
ANTWOORD: Haarlem, -Amsterdam,
Watergraafsmeer, Weeep, Buaaiun, II. 1-
renna, Baars. Amersfoort, Scherpenzeei,
Renswoudc, Lanteren. Ongeveer 8b KAL
VRAAG: Wie zyn de bestuursleden der
Nederlandsoho Heidemaatschappij te Arn
hem gevestigd?
ANTWOORD: De namen der bestuurs
leden zijn ous niet bekend, net adres van
het kantoor den cursus en het museum
dezer maatschappij is Apeldoornschc Weg
te Arnhem,
Feuilleton
juunsiow
E. R. PUNSHON.
(Geautoriseerde vcrtaline).
15)
Ik begrijp uog niet, dacht Ho-
Told, dat ze ous maar niet dade
lijk beneden van kont gemaakt heb
ben. Ik dënk, dat ze een boqtje huive
rig waren bij de gedachte aan het on
derzoek, dat zeker plaats zou gehad
hebben, als de bottelier vermoord was.
Er zou stellig wat voor Soame® opge
zeten nebben, maar daarna zullen ze
toch begrepen hebben, da: dat nog
minder erg was geweest, dan dat ik
ze nu aanklagen kan.
Zyn leven liep dus nog steeds ge-
raar, want Macsarlane en Soamea zou
den, om hun dool te bereiken, voor
niets terugdeinzen. Hij was er ver
zekerd van. dat zij niet zouden rus
ten, voor zij hem van den aardbodem
hadden doen verdwijnen. Zij waren
oriz overstuur gerankt, toon zij hoor
den. dat zij do verkeerde verdronken
hadden er dat Phyllis Grey, om wier
dood het hun voornamelijk ging, nog
In leven was. Dat had hen even doen
aarzelen ea daaraan had hij het te
danken, dat zijn leven nog gespaard
was gebleven. Zoodra Macsar.ane en
Soames zich echter geheel en al van
hun schrik hersteld hadden, zouden
zij met nieuwen moed weer aan het
werk gaan, dat was zeker.
Ik zal bijzonder op mijn hoede
moeten zijn, zei Harold tot zichzelf,
terwijl hij over den muiu* klom, die
het park van den hoofdweg scheidde.
Als hij er goed over nadacht, had
hij nu voldoende gegevens, om rich
tot de politie te wonden. Deze zou dan
natuurlijk dadelijk een onderzoek in
stellen en Macsarlane en zijn hand
langers in arrest nemen. Maar waar
was Phyllis? Wat was er van haar ge
worden? Wat be toekende haar ver
dwijning als noch Macsarlane noch
oen der anderen er iets van afwisten?
Hoe kwam het toch, dat Clara zich
voor Phyllis had uitgegeven en wat
had er tussclien Euston Station en
Dunslow plaats gehad?
Dat waren vragen, die voortdurend
zijn hersenen bestormden, en waar- j
voor hij geen enkel antwoord kon vin
den. Toen hij eindelijk het dorp be
reikte. vond hij het politiebureau ge
sloten. De inspecteur cn de veldwach- J
ter waren afwezig, doordat zij op on
derzoek van een diefstal uit waren,
die op een der boerderijen op de hei
de had plaats geliad. Zij zouden waar-
schijnlijk niet voor donker terug zijn.
Harold was hier door zeer teleurge
steld en wist niet, wat hij doen zou.
Zou hy naar Glasgow gaan en aan de
politie daar de zaak in handen geven?
Zij zouden daar. dat was zeker, beter
weten, dan de dorpspolitie, hoe hier
I opgetreden moest worden. Ongeiuk-
j lagerwijs had hij weer den laatsten
trein gemist, en het was te ver, om
j nog te voet do stad voor den nacht
I to bereiken.
Er was niets aan te doen, maar
toch hinderde het hem, daar hij er
van overtuigd was, dat er ln zulk
een dringend geval geen minuut te
verliezen was. Mucsarlan© en Soamea
zouden spoedig inzien, hoe leelijk het
er voor hen uitzag, en natuurlijk al
les in het werk stellen, om aan den
dans j,e ontspringen.
Een zegen ia het, dacht Harold,
dat zij evenmin als ik weten, waar
Phyllis Is, en er ook niet zoo gemak
kelijk achter zullen komen. Misschien
hopen ze nog half en half, dat de po
litie aan mijn verhalen geen geloof
zal slaan en de zaak eerst grondig
onderzoekt, voor zij oen aanklacht in
dient tegen den eigenaar van Duns
low. maar zoodra Phyllis gevonden
wordt, zijn ze er natuuriilk bij. Het
eenige, wat hen dus redden kan, is
zich zoo spoedig mogelijk van Phyllis
meestor le maken.
Gedeelte'ijk omdat liij te rusteloos
.was, om zich naar bed te begeven, en
gedeeltelijk ook, omdat hij vreesde in
het dorpshotelletje niet veilig te zyn,
ging hij de hei op en zocht daar een
beschut plekje. Hij behoefde daar met
hang voor zijn vijanden te zijn, want
niemand kon hem er ongezien nade
ren. Daar ln de schemering en met
de stilte van de heide rondom zich,
trachtte hij tot een oplossing te ko
men omtrent de verdwijning van Phyl
lis, en omtreni jietgéén er gebeurd
kon zijn op haar reis van Londen naar
Dunslow. Hoe had mevrouw Fulton
hot klaar gespeeld, om zich voor
Phyllis te kunnen uitgeven. Het plan
was naturlijk reeds te voren, door
Clara ln elkaar gezet, en zij had het
geheel alleen ten uitvoer gebracht.
Haar man, daarvan was Harold over
tuigd. had er niets van af geweten.
Had zjj Phyllis vermoord en daarna
zelf het lot ondergaan, dat voor Phyl
lis bestemd was geweest?
Harold had de laat-t© dagen van
zooveel afschuwelijke dingey gehoord,
dat het hem niet meer zoo onmogelijk
toescheen, dat een wouw alleen uit
winstbejag zoo iets doen kon. Toch
was hij er niet ten volle van overtuigd j
dat Clara tot moord kon zijn overge-1
gaan, al was zij ook nog zoo jaloerecli
op Phyllis en bijna radeloos over de
financteele moeilijkheden van zich
zelf en haar man geweest. Neen, een
moord had zij niet op haar geweten 1
gehad, toen zij pp zulk een ontzetten-
de wijze den dood vond. Want hoe
kon zij de misdaad in den trein heb
ben bedrewn, zonder een spoor van
haai* slachtoffer achter te laten? Het
was onmogelijk! Zij had waarschijn
lijk een ander plan gemaakt, om z:ch
voorloopig vn Phyllis te ontdoen. Was
Maurtoo er misschien achter geko
men on was hij ter wille van Phyllis
naar Muirton gegaan? Hoe kwam hij
andere op de heide, terwijl liij oor
spronkelijk toch van plan was go-
wee st, naar Dunslow te gaan en daar
poolshoogte te nemen?
Macsarlane on. zijn bondgenooten
hadden zich er immers eveneens over
verbaasd en Chicago Jane had zelfs
de mogelijkheid geopperd, dat hij er
naar Phyllis was gaan zoeken.
Hoe was Maurice echter op de ge
dachte gekomen, dat Phyllis daur er
gens in de buurt kon zijn?
Terwijl Harold zijn hereenen zoo
pijnigde, herinnerd© h:j zich op eens,
dat Clara haar jeugd ui deze buurt
had doorgebracht en met de geheele
omgeving goed bekend was. Had zij
nfü=ticluen «Tienden Iq den bmtrek
wonen, die bereid waren geweest haar
bij de uitvoering van haar plan te
helpen? En nu herinnerde hij zich
ook. hoe Fulton eens tegen hem over
een zekere Juffrouw Hall gesproken
had.de min cn later de kindermeid va 1
Clara, die ergens niet ver van Duns
low. House woonde.
I Het eerste, wat hij doen moest, was
natuurlijk juffrouw rian ©p te z©CKtn
en haar uit te hooren. Waarschijnlijk
was ook Maurice dut van p an ge
weest en was deze op weg naai- haar
toe, toen ho op de eenzam© heme den
dood vond.
Bevend van opwinding liaalde Ha
rold den plattegrond, dien hij dien
morgen gekocht had. Uit zijn zak en
bestudeerde hem nauwkeurig, voor
I zoover de schemering hem dit toeliet.
I De plattegrond was op oen grootu
1 schaal, en hij kon dus zonder moeite
het pad er op vinden, dat Muurice,
toen hij van Muirton kwam. gevolgd
was. Hy zag, dat dit pad ten sloito
naai* een eenzaam roi.*-ac..t g stuk
grond aan ue kust leidde, en dat er
slechts een enkel huisje aan net t-.nd
van het pad was
Harold gevoelde zich daardoor ten
volle overtuigd, dat dat hutio bewoond
werd door niemand andem dan juf
frouw Hall en dat Phyllis waarschijn
lijk bij haar was.
Hij sprong haastig op, cm er zich
dadelijk van te gaan overtuigen, dat
hij goed geraden had. De weg er heen
was wel e>?n goede vijf en dertig mijl
lang en voor een groot gede©!t© onge
baand. Toch dacht h:i er geen oog- n-
bltk over, zich hierdoor te laten weer
houden, al was de avond daarenbo
ven ook reeds gevallen, cn bestond <r
.weinig kans, dat hij het een of onder
