Buiteniündschövarzicht
HAARLEM'S DAGBLAD
MAANDAG 26 JUNI 1922
TWEEDE BLAD
DE UITSCHE MINISTER VAN BUITENLANDSCHE ZAKEN RATHENAU
GEVALLEN ALS SLACHTOFFER VAN EEN POLITIEKE MISDAAD.
HEFTICE VERONTWAARDIGING TEGEN DE MILITAIR-MONARCHIS
TISCHE PARTIJEN, DIE VOOR DEN MOORD AANSPRAKELIJK GE
STELD WORDEN.
RATHENAU WAS EEN VAN DE CROOTSTE ZONEN VAN
DUITSCHLAND.
OVER ZIJN VERZOENINGSPOLITIEK TECENOVER DE VROEGERE
VIJANDEN.
Zaterdagmiddag' schreven we reeds
op ons nieuwsbord bet uit Berlijn ont
vangen telegram, dat de minister van
buitenlandsche zaken Rathenau te Ber
lijn was doodgeschoten. Met groote be
langstelling las bet publiek dit bericht,
alsook de vele aanvullende bijzonderhe
den die wij in den namiddag en Zondag
op ons bord voor onze bureaux in de
Groote Houtstraat publiceerden.
De Kaiserallee maakt bij de Erdemer
Wallochstrasse een scherpe bocht naar
links, alvorens in de richting van het
station Hallensee naar de Kurfürsten-
dam te leiden. Daar is thans een huis in
aanbouw. De arbeiders waren juist be
zig, voor de deur eenige werkzaamhe
den te verrichten, toen om tien uur vijftig
minuten de auto van Rathenau de Kai
serallee kwam inrijden. Achter de auto
van Rathenau naderde zeer snel rijdend
een grijze, eveneens open auto, waarin
zich naast den chauffeur en binnen in
de auto drie jonge mannen van onge
veer 28-jangen leeftijd bevonden. Alle
vier inzittenden droegen opvallend nieu
we iederen mantels en autokappen, wel
ke zij zoover over het gezicht hadden
getrokken, dat zij onherkenbaar waren.
De auto viel ook den arbeiders op in
verband met de luxueuze kleeding der
inzittenden.
Een oogenbiik later stond een der
mannen in de grijze auto op. Hij haal
de een Parabellumpistool te voorschijn
en lesti daaruit b nuen tnkele se.onden
zes of zeven schoten in de richting van
Ralhenau. Deze werd onmiddellijk ge
troffen hij stond op, doch zonk ter
stond dood in de kussens van zijn auto
neer. De chauffeur, die niet gewond
weid, reed nog een emdweegs door. De
auto der moordenaars snelde hem voor
bij en raatrie door in de richting van
Berlijn.
Ue auto ran den minister reed na den
aanslag langzaam naar zijn villa terug.
Een toevallig in de nabijheid staande
dienstbode vond den minister nog le
vend in zijn auto. Hij was in elkaar ge
zakt, zij hielp hem oogenblikkelijk en
ondersteunde 2ijn hoofd, daarna reed zij
met hem naar een politiepost, waar Ra
thenau voor de deur den geest gaf. Een
dokter, die ontboden werd, kon slechts
den dood constateeren.
Daarop brachten beambten van de
Schutzpolizei den minister naar zijn
woning. Hier was slechts zijn secretaris
aanwezig.
Op de plaats van den aanslag verza
melde zich al gauw een groote men-
schenmenigle. De Schutzpolizei en de
recherche, alsmede de burgemeester van
Grunewald, namen dadelijk de eerste
verhooren af.
liet bericht van den moord bracht in
de lonie Grunewald groote verslagen-
hei,-.
jen één uur versabenen vertegen
woordigers van het Berlijnsche polilie-
presidium op het tooneel van den aan
slag. Zij namen de twee ooggetuigen p'er
auto mee naar Berlijn.
..enige scherven van de handgranaat,
alsmede stukken van dc auto werden op
straat gevonden.
Alle auto-v.-egen werden door auto's
van de Schutzpolizei afgezet. Het wapen,
waarmede Rathenau doodgeschoten
werd, was een Mauser voorlaad-pistool.
Uit een later onderzoek bleek, dat de
„feldgrau" gelakte auto na den aanslag
niet, zooals aanvankelijk werd gemeld,
naar Berlijn was gereden, maar door ver-
«chi lende personen in de Warmbrunnei
Strasse, in Schiuargencr en later iu
Zehlendorf is gezien, rijdend in de rich
ting Potsdam.
De wagen droeg, volgens de eenlui-
dende verklaring van alle getuigen,
geen nummer.
Volgens het „Acht Uhr Abendblatt"
verklaarde de chauffeur bij zijn verhoor
door de politie, dat de aanslag zoo snel
plaats vond, dat het nauwelijks tot hem
is doorgedrongen, wat er was gebeurd.
De auto der moordenaars reed dicht
langs de linkerzijde \an den automobiel
van den minister. De chauffeur week
onmiddellijk uit. Op dit oogenbiik knal
den reeds schoten uit de auto. De
chauffeur had moeite, om het stuur in
dc hand te houden, daar hij door den
schok, dien zijn auto kreeg, bijna van
zijn plaats werd geslingerd.
De sectie op het lijk van minister Ra
thenau heeft*het volgende uitgewezen:
De minister is in zijn auto zittend ge
raakt door drie schoten, die rechts in
den hals gedrongen zijn. Een vierde
schot is links onder den linkerarm het
lichaam binnengedrongen. Een vijfde
schot schijnt den minister links aan den
hals getroffen te hebben. Alle tanden
van de onderkaak waren uitgerukt. Aan
de Imkerhand zijn verscheidene vingers
geheel ontvleeschd. De reohtervoet is
door een granaatsplinter getroffen. De
schoten in den hals moesten absoluut
den dood ten gevolge hebben.
Ooggetuigen verklaarden, dat de auto
der moordenaars en nog een andere
auto een tijd lang voor dat de daad werd
gepleegd in de nabijheid van het huis
van Rathenau stil gehouden hebben.
EEN ROUW-ZITTING VAN DEN
RIJKSDAG.
Zaterdagmiddag om drie uur is do
Rijksdag in rouwzitting bijeengekomen.
In deze zitting zou door de regeering te
vens worden medegedeeld, welke m
regelen zij in verband met den. in
scherpten binnenlandschen polilieken
toestand zou nemen. Reeds eenigen tijd
voor het openingsuur was de zaal reeds
gevuld met afgevaardigden, terwijl de
publieke tribunes zwart van de belang
stellenden waren, waarop minister Ra
thenau tot dusverre placht te zitten,
bouquet witte rozen, omhuld met z\
rouwfloers, neergelegd.
Toen de rijksdagvoorzitter Löbe de
zaal binnentrad, maakte zich van alle
aanwezigen een groote ontroering mees
ter. Tal van afgevaardigden van links
stortten zich op de rechtsche afgevaar
digden onder het uiten van wilde uit
roepen. Vele socialistische afgevaardig
den deden hun partijgenooten en leden
andere linksche partijen verwijten,
dat het aan hun laksheid was te wijten,
dat een dusdanige moord heeft kunnen
plaats vinden-
Vooral de afgevaardigde Helffericü
werd door tal van linksche afgevaardig
den bedreigd en kon slechts met moeite
en bleek van opwinding zijn plaats be
reiken. Hier vereenigde hij zich met de
afgevaardigden Hergt, Schul, Brom
berg, Semmler cn den afgevaardigde
Kardoff, een boom van een man, tol eeo
groep, die aan de aanvallen van de link
sche afgevaardigden krachtig weerstand
bood. Van links werden kreten ge
hoord als 1
Moordenaars J Schurken I
Weg met henonz.
De voorzitter deed eenigen tijd lang
vergeefschc pogingen, de afgevaardig
den tot kalfnte brengen. Eindelijk geluk
te het aan dr. Wirth, zich in het kluwen
vechtende afgevaardigden te dringen en
slaagde hij er in, de kalmte wat te dolm
terugkeeren. De communistische afg>
vaardigde Hólein riep „Maar wij kun
nen dit toch maar niet zoo zonder n
dulden!"
De Rijksdagvoorzitter Löbe
wist zich ten slotte verstaanbaar te ma-
keu en riep uit, dat de rouwzitting zou
woi den opgeheven, indien de afgevaar
digden het tumult zouden voortzetten.
Door een democratisch afgevaardigde
weid geroepen: „Maak deze rouwzitting
nu niét tot een comedie!"
Ten slotte legde de rijksdagvoorzit'er
Löbe, onder groote emotie van de
wezigen, de volgende verklaring af
mens de regeermg.
Duitsche rijksdagafgevaardigden
aldus ving hij aau datgene, wat de
oorzaak is van onze opwinding op het
oogenbiik is een daad, zoo ontzettend,
zoo gruwelijk en zoo ruw, dat ons het
bloed in de aderen stilstond, toen wij
van de daad vernamen. Zooals gij allen
weet, is Rathenau vermoord door eea
aantal laaghartige sluipmoordenaars.
Hij, de mail, die zijn geheele parti
culiere leven, zijn persoondjke neigin
gen en zijn rust heeft opgegeven om
naar zijn bgsto Runnen de Duitsche
republiek to dienen, ie niet meer. Zoo
vaak ik hom van deze plaats hoorde
spreken, kwamen steeae zakelijke
woorden over zijn lippen. Ik behoet
geen uitdrukking te geven aan den
rouw, die wij allen in ouze harten ge
voelen, noch aan de verachting, wei-
vrij voor de moordenaars hebben.
Wat voor ons thans op het spel staat
zijn de Duitsche repunliek, het Duit
sche volk en de Duitóche toekomst.
Hier interrumpeerde de communis
tische afgevaardigde Hóliein en riep:
„Helfferich heeft Vrijdag de moord-
rede gehouden".
De rijksdagvoorzitter verweet dezen
afgepaardigde zijn interruptie «n
vroeg hem ol hij meende dat door die
interrupties de indruk zijner wooruen
zou worden verhoogd.
Löbe vervolgde zijn rede: De moor
enaars hebben een organisatie van
andere moordenaars achter zich,
waarvan de leden elkander wederkee
rig beschermen. De schuld van den
moord komt dus niet alleen neer op de
hoofden van de moordenaars zelf,
doch ook op de hoofden van diegenen,
die hen tot deze daad hebben aangezet.
Sedert de twee jaren waarin ik met
het vertrouwen van den rijksdag deze
functie van voorzitter vervul heb ik
mijn best gedaan dezen post steeds
met een zoo groot mogelijke onpartij
digheid te bekleed en. Deze onpartij
digheid stelt mij thans in staat te
verklaren, dat deze vreeselijke bloed-
daad niet zou zijn gebeurd, indien ze
kere kringen zouden hebben afgezteu
van de hetze tegen de mannen, die
aan het bewind zijn.
Er schijnt geen bescherming moge
lijk tegen deze moordenaars, vervolg
de spreker. Zij ontvangen hulp, die
er voor zorgt, dat rij na hun. daad
verdwijnen en hen verder in bescher
ming neemt.
Met tranen in de oogen riep Löbe
daarop uit: De een na den ander wor
den wij allen het slachtoffer van die
hetze-campagne. Heden hebben zij ©en
man getroffen, die een begaafd per
soon was en in staat, de banden n.et
de andere naties welke door den oor
log waren verscheurd weder aau te
knoop en. Wij hebben door hei op
slaan van onze zetels dam; getracht
aan den man, die zajn le en i - n bet
welzijn van zijn vaderland bad gewijd
en wij hebben aan ons medelijden met
de grijze moeder ui.ing gegeven.
Löbe besloot zijn reoe met cl© opwek
king om het werk, dat door Ha;heLau
is begonnen voort te znten.
De sociaal-democratische afgevaar
digde Wels riep daarop: Leve de re
publiek. De geheels linkerzijde deed
met die woorden haar instemming
blijken, terwijl naar de lectintzho®
ultroejien werden' geslingerd als: Weg
met de moordenaars!
De rodo van don
Rijkskanselier
Toen alie» weer rustig mus gewor
den iicun ue rijKskansciier jir Wirïh
bei wooru. in ue oercte o- genb.;kken
was iuj zoozeer door ue e.m.vie viu.
bet oogenbiik getroilen, uat zijn w uur
uu waren.1
11 herinne
ring, waarop te Oenua ae slotzitting
van de conlerentie werd grin. uaeu.
Hij bracht 111 berixmei mg, 110© tlien
dug door vele staatslieden redevoerin
gen werden gehouden, waarrim de
meeste echter voorbijgingen zonuer al
te zeer de aandacht te trekken. Toen
kwam Rathenau evenwel aan het
woord en de woorden, di-> h;j toen
sprak, getuigden van 2ijn edele en
humane gevoelens en van zijn stieten
voor de verbroedering van de ma sch
heid. Mannen, die ut dusverre een
afzijdige houding hadden ir genomen
tegenover de woorden, welke to Ge
nua door Duitsche staatslieden weren
gesproken, toonden plotseling belang
stelling en gaven uiting aan cn geest
va toenadering. Het was Puthenau's
streven om over de grenzen dei na
ties heen verbroedering onder de vol
ken te bewerkstelligen. hans hgt hij
daar en zijn zetel is met rouwfloers
overdekt.
Rathenau is niet alleen als offer
voor zijn eigen volk gevallen, doch
ook voor de verbroedering van de ge-
heele wereld, van de gehee'e mensch-
heid. Wee hun, die dit grootsche werk
dor verbroedering te niet willen doen.
Het is onze taak, dit we Toert te zet
ten. Wij hebben Rathenau van zeer
nabij gekend en rnochter. hem onzen
vriend noemen. Hij heeft vele tegen
standers gehad en ik weet nu. waar
door die haat tegen hem is ontstaan.
Vroeger heeft hij zijn gedachten neer
gelegd in litterairen vorm Van het
oogenbiik, waarop hij in dienst van
de republiek trad, had hii niet alleen
tegenstanders, doch kreeg er doods
vijanden bij.
Van links werd geroepen: Hulfftricli!
Het werk, dat Rathenau zich had
voorgesteld tot een goed eind*
brengen, vervolgde spr., dent door ens
te worden voortgezet. Het t roven
voor het welzijn van het Duitsche
volk en voor de beschot m:ng var» de
republiek, mag door zijn dood niet
worden onderbroken.
Het geheel© Huts, uitgezonderd ae
rechtsche partijen, bracht mat dtze
laatste woorden zijn instemming op
luide wijze tot uiting.
Alien, die het met het vaderland cn
met het DuiLsche volk goed moeiten,
zuilen uit Katnenau's doud de kraciit
putten, sterk te staan tegen degenen,
die den ondergang van do republiek
wenschen.
By deze woorden barstte de geheel e
zaai, van het centrum tot aan de com
munisten uit in een stormachtig ap
plaus.
üok van de republieke tribunes
weerklonken levendige uitroepen van
bijval.
ündor nog steeds groeiende opwin
ding verklaarde de rijksk.un.-oller: De
Duitsche arbeiders hebben ln Je da
gen van de revolutie niamaud, die
aanhanger bleef van het oude régime,
ook maar een haar gekr311.it e'i ock
thans wenschen zij niet iemand een
haar te krenken, die de oude 11 rger-
lijke politieke opvattingen blijft hul
digen. Van de aanhangers van het
oude régime daarentegen tan niet
worden gezegd, da! zij eenzelfde loya
le houding aannemen.
Van bet Noorden tot het Zuiden, van
het Westen tot he' Dosten voeren zij
een betzecampagne, gericht tegen de
regeering en in volksvergaderingen
zweepen zij de massa op to' misda
den.
Voortgaande zeide de rijkskanse
lier: Mijn vermoorde vriend heeft
nooit geen enkel slecht woord over
zijn poli'ieke tegenstanders gespro
ken. Ik kan a) mijn collega's in he'
kabinet ah getuige aanroepen, dat hij
over de schandelijke aanvallen in de
pers, die hem wegens zijn werk voor
de Duitsche republiek en de verzoe
ning der volken heeft belasterd, geen
enkel kwaad woord heeft gezegd, i
koesterde geen wrok. Hij had de
reine ziel van een kind. Nog Vrijdag
middag heef' bij de onlang3 aangebo
den politie-bescherming van de nand
gewezen. (Levendig geroephoort,
hoor').
Na de rede van den rijkskanselier
werd een voorstel van de meerder-
heidssocialistischen afgevaardigde
Meuller Franken en den onafhanke-
lijken afgevaardigde Hoffmann
de redevoeringen van den rijkskan
selier en den rijkspresident,
eveneens Rathenau had herdacht
een oproep aan het Duitsche volk had
gericht om aan de republiek vas'
houden, op kosten van de republiek
door openbare aanplakking te doen
verspreiden, onder algemeen© goed
keuring aangenomen.
Tegen stemden slech.de beide
rechtsche par'ijen, de Duitschna'iona-
len en do Duitsche Volkspartij.
Dit feit werd door do meerderheid
van den rijksdag met levendige
roepen van afkeuring opgenomen.
Daarop werd de rijksdag verdaagd
tot acht uur des avonds.
Over het tumult in den
Rijksdag.
Omtrent de handtastelijkheden welke
zich Zaterdag na het bekend worden
van den moord op minister Rathenau
in den rijksdig hebben voorgedaan,
kan nog worden gemeld, da' het tu
mul' begon, toen de afgevaardigde
an do Duitsche volkspartij Schoch
werd aangevallen en uit de zaal
a. Klaarblijkelijk
dreven. Klaarblijkelijk had
te doen met het vervolg van een
'wiet, die zich <e voren in de wandel
gangen had afgespeeld.
Toen generaal von Schouch do nog
vrij leege zaal binnentrad, werd hij
door tal van 'afgevaardigden der so
cialistische partij uitgejouwd. Ver
volgens kwam het 'ot een wooidenwis
seling, waarbij eenige afgevaardigden
op den generaal toeliepen. De aange
vallene 'rachtte aanvankelijk zich te
verdedigen. Daarop vluchtte hij even
wel door een deur. La'er. toen de
zi'ting echter nog steeds niet was ge
opend. trad een onafhaukehjke afge-
vaardige met een groot bouque' rozen
en eiken bladeren, versierd met een
zwart wit-rood lint, de zaal binnen.
Hij 1 "ep 'oen uit,,Di' is hier zoo even
voor Holfferich afgegeven als een
eere-geschenk. Van links werd daarop
geroepen,,Pfui die Mórderbande".
De bouquet was door een 18-jarigen
jongen in do wandelgang gebracht.
Hier werd hem door 'al van personen
de bouquet ontnomen. Zij sloegen den
jongen, gooiden hem de 'rappen af en
gaven hein daarna over aan een in het
gebouw aanwezig 2ijnde politde-be-
amb'e7 die den jongen arresteerde.
Het lint, dat aan den bouquet was
bevestigd, droeg het opschrift „Aan
Helfferich, den verdediger van
Duitschlands eer."
D0 bouquet zou door leden van den
Duitsch Zuid-Afrikaanschen Soldaten-
bond gebracht zijn.
Ook tumult in 't Pruisische huis
van afgevaardigden.
In den Pruisischen Landdag kwauj
he' tot rumoerige tooneelen, toen de
moord op Ka'henau bekend werd. De
president verdaagde onmiddellijk
zitting voor een half uur. Toch bleven
de afgevaardigden in Degrijpelijke op
winding in de zaal.
Toen de onafhankelijke afgevaardig
de Meier zei..Hedenmorgen is Ra
thenau vermoord." Gisteren zijn Esche-
risch, vön der Tanne professor Schlös
Ber, von Reicher' en von Reiclienber
ger hier aangekomen en in Kaiserhof
afgestapt. Daar hebben we de tegen-
reevolutie", klonken van links toornige
uitroepen tegen rechts „Er uit met de
de Mordbuben, er ui» met de moor
denaars."
Ook na de hervatting der zitting
kwam het tot stormachtige looneeleu
toen de Duitsch nationale afgevaardig
de Oclze zijn plaats als griffier wilde
iuifCmen. Op verzofk v»n den voorzit
ter verliet hij ten slotte zijn plaats.
De geheele Duitsclie pers. veroor
deelt ©ejisgeaLnd den moord op rijks-
imii uister Rathenau. üok die Duit&ch-
uaUoiiale bladen wiilien van deze
misdaad niets weten. Zoo zegt de
„Deutsche Tageszeoting", dat dit oen
der laagste misdaden ie, die de ge
schiedenis der mensckheid 1 loeft ge
kend. En deze verschrikkelijke daad
zal de nationale zaak kwaad doem,
zoolang de verdenking blijft bestaan,
dat de moordenaars in hét rechtsche
kamp te zoeken zijn. Het blad ver
langt derhalve een streng onderzoek
en alle mogelijke opheldering en
durft er dan op te zinspelen, dat men
hi or even goed te doen kan hebben
met een provocatori&chon moord van
üttnkscturadlLcale zijde gepleegd, als
met een daad van rechts.
De „Lokal Anzeager" schrijft: „Op
het veld van eer is hij gevallen. De
misdadige hand heeft weder een man,
wiens gezindheid boven alle verden
king verheven was, en die door zui
vere vaderlandsliefde waa bezield,
getroffen".
Geheel Duitechland gevoelt, dat
deze misdaad van onafzienbare
draagwijdte ie. Men moet echter be
twijfelen, of aan dezen moordenaars
oorlog met normale middelen een
einde kan worden gemaakt.
Zekere richtingen, die belang had
den bij onzen cn machtigen toestand
zijm zeer zeker in moreel opzicht de
medeschuldigen aan zijn dood.
De „Deutsche Zoitung" schrijft:
Deze moerd is meer dan een mis
daad, alleen uit kortzichtigheid be
gaan.
De „Keuszzeitung" wijst iedere
verantwoordelijkheid voor dezen aan
slag af.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
schrijft: Deze moord brengt een
nieuwen gevaarlijken schok toe aan't
toch ai zoo wankdLa volkslichaam, ge
vaarlijker dan eenige vorige schok
is geweest. Deze steeds weer terug-
keeronde moorden maken iedere in
nige samenhang van het volk onmo
gelijk en drukken de natie terneder.
Een burgeroorlog moet er tenslotte
het gevolg van zijn.
EEN KARAKTERSCHETS VA^T
RATHENAU.
Ia Rathenau verliest de Duitsche
geeriag en het Duitsche volk een der
beste, verstandigste en bozadigete verte
genwoordigers.
Rathenau heeft tweemaal deel uitge
maakt van het kabinet Wirth. AJs minis
ter van wederopbouw trad hy in Juni van
vorige jaar in de regeering. Later, bij re
constructie van het kabinet in October
van hetzelfde jaar (nu de voor Duitsch-
iaud ongunstige beslissing over Opper-Si-
le/.ic) is hg een tijdlang ambteloos ge-
woest, tot hy zich enkele maanden nadien
bereid verklaarde als leider van de bui
ten!» ndseSie politiek des rijks op te tre
den. ln beide functies hoeft hij getracht
don haat, die als gevolg van den oorlog
zoowel tusscheu de volken als de klassen
is ontstaan-te verzoenen.
By zijn optreden als lid van de regee
ring heeft hij dit verzoeningsgezinde stre
ven in zijn maidagspeech in den Rjjksdag
voorojtgesteld. Hij had toen den moed
verhalen over opzettelijke verwaarlooziog
•door Frankrijk van het verwoeste gebied
tegen te spreken en met cijfers aai
toon en, hoeveel Frankrijk reeds voor
stel ba,i gedaan.
Later heeft hij door de overeenkomst
van Wiesbaden en do ovoreenkomst-Be-
meimans getoond, dat Duitschland onder
zijn leiding alles in het werk wilde stellen
om het herstel van de oorlogsschade
veol mogelijk te bevorderen. Door een en
ander had hij zich den onverzoenlijke»
haat van de nationalisten op den hals
liaal cl.
Rathenau was in vele opzichten
een merkwaardig man.
Een karakterschets in een Duitsch blad
zenic na zyu aanvaarding van den m
terpost in Juni 1921 van hem: „Hjj
rasj altijd door zyn onafhankelijk
deel. dat vaak heel nnders uitvalt dan
mede- en tegenstanders hadden gedacht.
Als lid der burgerlijke democratische par
ty ziet hjj er geen boen ia socialistische
denkbeelden aan te hangen, als Duitscher
is hij nochtans niet anti-Franech gezind,
als pacifist dringt hjj niettemin in Octo
ber 1018 op nationale verdediging aan,
twee Jaar later voorkomt hjj ter confe
rentie to Spa de brouk met de Entente,
waarop Stinnes aanstuurt cn ia den jong
ste» tyd waarschuwt iiy (inhet Berl. Ta-
geblatt) tegen aanneuuiig van het ultima
tum van Londen, om kort daarop dea mi
nisterpost aan te nemen, waarop hg in
hoofdzaak de uitvoering van dat ultima
tum mogelijk zal maken.
Feuilleton
Dunsiow,
E. R. PUNSllON.
(Geautoriseerde vertaling).
19)
Zij gingen even zitten uitrusten m
liet Heerlijke gevoel, dat er weer hoop
was, dat ze hun leven nog zouden
kunnen redden.
We zijn daarom nog niet liceie-
maal veilig, zei Harold. Ze kunnen
ons nog best inhalen.
Welken kant zullen we opgaan?
ivroog Phyllis.
l-Iarold dacht even na. Het was ver
standiger, niet naar Mnirton te gaan,
al lag dat ook het dichtst bij, daar zij
diui Jeans hadden Macsarlane tegen
te komen. Zouden ze naar de herberg
gaan, die op de Muirton-Dunslow weg
lag? Maar hij wist niet precies, hoe
zii die het best bereiken konden.
Zij besloten dus eindelijk liever in
noordelijke richting voort te loopen,
die wee waa nog al bewoond, en ze
zouden allicht op een boerderij nacht-1
verblijf kunnen krijgen.
Er moet ergens, niet ver hier i
vandaan een hutje zijn. zei Phyllis,!
terwijl ze in noordwestelijke richting
wees. Juffrouw Hall heeft mij wel
eens gesproken over de menschen, die
daar woonden.
Laten we trachten, het te vin
den, ze Harolcl. Hoe voel jo je?
O, heel goed, verklaarde zij, hoe
wel haar blteke wangen, ingezonken
oogen en onvaste gang deze woorden
maar al te zeer weerspraken.
Denk je, dat je vijf of zes niiji
zou kunnen afleggen? vrotg hij,
zoover zal het hier toch wel vandaan
zijn.
Ja zeker, antwoordde zij, dat
zal wel gaan, laten we inaar gauw
voortmaken.
Zij begaven zich weer op weg en nu
in de door haai- opgegeven richting.
Hoewel zij in liet begin flink voortstap
ten, werden ze weldra moe. Dc zon
was brandend heet en er was nergens
schaduw. De dorst, die zij leden, werd
hoe langier hoe erger, hun koel waa ge
zwollen, hun lippeai waren gebersten.
En toch moeien zij voort, wildon zij
niet door hun vijanden gevangen ge
nomen worden.
Als ze liet eerst in deze richting
gaan, zullen ze ons spoedig Inhalen,
zei Harold.
We zullen wel gauw bij het huis
je zijn, zei Phyllis.
Als je dc wandeling maar kan
volhouden, zei hij zuchtend.
Zoolang het moet, kan ik wel
voortioopen, antwoordde zij.
Hij greep haar hand en drukte die
zachtjes.
Ik zou wel eens willen weten,
zei hij, wat die Macsarlane uit
Muirton is gaan halen.
Misschien wel een teüecope ol
zoo iets, om ons mee op to spcien,
antwoordde zij.
Dat zou kunnen zijn, zei hij,
maar ik wou, dat ik het wist.
Meer dan een uur lang strompelde»
zij voort en toen 23 bijna uitgeput van
vermoeienis waren, za^cn ;e en-lelijk
l^t bedoelde huisje liggen met een
stukje bouwland er achter. 'Kt zien
er van gaf hun reeds nieuwe kucht,
maai' toen zij naderbij kwamen, zei
Harold op teleurgestelden toon:
Ik geloof, dat er niemand thuis
is.
Zij duwden het hekje open en gin
gen hot tuintje in. Er verscheen nie
mand, geen hond blafte, >-n geen
rook kwam uit den schoorsteen.
Het schijnt werkelijk, alsof er
niemand thuis ie, herhaalde Harold
en zuchtte opnieuw. Wo zijn er
hier dus niet veel beter aan toe dan
op de heide.
Het was de vreeselijke stilte en een
zaamheid van de hei geweest, die
liem het meest gedrukt had, en toen
hij het huisje in het oog kreeg, had
hij gedacht, nu eindelijk ••<-- r tren-
schen te zullen ontmoeten, die hun te
Onze LacMoek
Beleefdheid.
Meneer Meyer ging per tram huis
waarts, na etsi good diner. Toen een
daanc instapte, bood hij haar onmid
dellijk zijn plaats aan.
Den volgenden dag ontmoette hij
den conducteur, die hem keilde.
Bent u weer lieelemaai heter
meneer? vroeg de conducteur belang
stellend.
Beter? Maai- ik ben niet ziek ge
weest! antwoordde Meyer verbaiuxL
Gisteravond was u toch niet liee
lemaai in orde 1
Maar. man, wat bedoel je toch!?
Wel, u bood uw plaats aan oen
dan 10 aan!
Dat is toch pure beleefdheid!
Jawel, zei de conducteur droog
jes, maar u en die dame waren de
eenige passagiers!
„Een veelzijdig man, die oude plunje
weet af te öanJcen en nooit by de pakken
gaat neerzitten. Hy is natunrvorscher,
ooral chemicus, filosoof, econoom, teth-
licus.. hij etel in het kort belang iu alle
ormen van het monsehelyk denkeD. AJ«
zoon van den stichter der Allg. Elektrixi-
tütsgeselleehaft, stodeert hy in natuur
kunde en lectroohe-mie, maar volgt tovona
de colleges van Hemkoltz en Dilthey. Na
zyn jiromotie vindt hy oen procédé om uit
halogeenzouben door electrolyse chloor en
alkaliën te winnen, hjj stioht maatschap
pijen om deze vinding te exploiteercn in
zjju vaderland. Poleu en Frankrijk, en
publiceert terzelfder tyd rijn eerste afo
ristische geschiften op allerlei gebied.
.Dan bouwt hji, tegen de dertig jaar,
fabriekasta-l Bitterfeld, clectrif-dae
centrales te Manchester, Amsterdam, Ba
koe, Buenos Avres, bestudeert de kolo
nisatie in de Afrikaansche bozittingen
van Duitsebland en Engeland en volg', op
43 jarigen leeftjjd zjjn vader op als lei
der van de A. E. G., die hjj opvoert tot
een wereld-onderneming.
Tooh vindt hjj in deselfdo jaren tjjd
zjjn twee hoofdwerken tc schrjjveu: .,Krr-
lik der Zeit" en „Mochanik des Geistcs"
waarin hjj zich doet kennen als anti-mili
tarist, anti-kapitalist, internationalist,
waarin hy' opkomt voor vereenvoudiging,
Plauwirtsebaft, internationale economie
en waarschuwt tegen de overmatige ma
terialistische verbizoadering vas de»
geest."
Tjjdens den wereld-oorlog heeft hjj in
het begin een groote rol gespeeld. Hjj
was het, die de voorziening der centrale
mogendheden met grondstoffen zoo voor
treffelijk organiseerde, dat zjj de blok
kade langer hebben kunnen uithouden,
da» wie ter wereld ook zou hebben go-
dacht. En dat alles binnen den tjjd van
een half jaar, want reeds in Mei 1915 wn.
ren zjju tegenatnnders er in geslaagd,
hem weg te werken.
Thans, zes jaar later, is hij voorgoed -
verdwenen van het politieke terrriu,
waar hy nog zooveel goeds voor zjjn
laud had kunnen doen.
EEN POLITIEK TESTAMENT VAN
RATHENAU.
Rathenau ha,: Vrjidag nog een onder
houd met den Berljjnschen vertegenwoor
diger van de New Yorksehe Hears;-bla
den dat eenigszins als een politiek testa
ment kan worden beschouwd.
Rathenau legde ia dit onderhond den
nadruk op het volkomen vredelievend ka
rakter van het verdrag van Rapallo. Iljj
wees voorts op de beteekemis van de j>u-
blicatie der acte» van het ministerie van
Buitenland scire Zaken over do voorge
schiedenis van den oorlog.
Hjj deed in het bijzonder een beroop
op Amerika. Rathenau verklaardo het te
kunnen begryja-n, dat Amerika togen-
woordig anti-Europeesck gezind is, nïaar
de Ver. Staten zullen sjioedig moeten er
kennen, dat zjj zich niet van deelneming
aan de Europeesche gebeurtenissen kun
nen onthoudcu. Evenale Amerika den
oorlog beslist heeft, zou het ook den
vrede moeten beslisseD.
Rathenau noemde de besprekingen der
financiers te Parjjs een groote schredo
voorwaarts. Financiers verstaan de rnoei-
ljjke vragen, die zich op het oogenbiik
voordoen, beter dan iemand anders. Op
het oogenbiik bezit de wereld mensclieu,
die de hand op eikaars keel houden. Do
vooroordeelcn uit den oorlogst jij moeten
eerst verdwjjne», opdat het gezond ver
stand weer terugkeert.
Rathenau vergeleek den tegenwoordi
ge n Buropeescbon toestand met dién nn
den oorlog van 1871. Toen was er slechts
één zwak punt, n.l. Elzas-Lotanringen;
op het cogenbhk zjjn er echter ve-ri vaa
dergeljjke zwakke jmnten.
DE INVLOED VAN DEN AANSLAG
OP D UITSCHLAND'S POLITIEK.
Daarover wordt aan „De Telegraaf"
geschreven
Sedert eenige weken kijken de demo
craten van alle landen met een gevoel
van angstige spanning naar Duiisch-
laud, waar de democratische republiek m
een gevaarlijken toestand schijnt tc ver-
keeren. De linksche bladen publiceerden
alarmeerende waarschuwingen, betref
fende de steeds dreigender wordende ac
tiviteit der chauvmisisch-reactionnniro
groepen en der duistere organisatie,
door welke deze gesteund werden. Men
heeft zich met angstige spanning afge-
liulp zouden komen. De hut was ech
ter schijnbaar veriaten. liet was Ha
rold, alsof hjj alles zou hebben wil
len geven, orn een mensciielijk wezen
te zien, dat hun vriendelijk tegemoet
trad. Do teleurstelling v\as bijna te
groot, om te dragen. Ook Phyllis was
voor een oogenblfk geheel terneer ge
slagen, maar zij herstelde zich het
eerst.
We zullen tenminste onzen dorel
kunnen lesschen, zei ze.
Gelukkig was de deur van hot huisje
slechts op de klink. De bewoners wa
ren hier in de eenzaamheid zeker niet
bang voor dieven. Het eerste, wat
Harold deed, was een nap water uit
de regenton te scheppen en Phyllis te
laten drinken. Toen dronk hq zelf,
totdat zyn dorst gelescht was en daar
na frischten zij zich wat op. Fr smeul
de no« ten vuurtje in den haard en
toen hPyllis een kastdeur r pende, za
gen zij een brood op een Jer planken
liggen en ook een stuk spek. B.j na
der onderzoek vonden ze o-.-k img een
schaal met eieren en een uusje thee.
Vind je, dat we er iet9 van dur
ven nemen? vroeg Phyllis.
Natuurlijk, zei hij. We kunnen
immers er voor beta'en. We zullen bet
geld ergens neerleggen.
Phyllis blies nu wet een b'aasbalg
het vuurtje aan, zooals -ui het juf
frouw Hall zoo menigmaal had zien
doen er. onderwijl zette Harold alles
klaar.
Toen ze liet spek met een paar eie-
ron gebakken, de thee gezet en zich
daarna aan een en ander te goed ge
daan hadden, gevoelden beiden zich
«eer verkwikt.
Ilarold legde daarop wat geld op
een schoteltje en vroeg:
Zou het niet heter zijn, als we nu
Misschien is het dus wel het verstan
digst, voorjoopig hier te blijven.
O ja, riep Phyllis verlicht uit. Do
gedachte weer in den brandenden
zonneschijn van de helde te moeten
verder trekken, scheen haar vrcese-
lijk toe, en ze snakte er naar, een lan
ge rust te nemen.
Ga maar in de slaapkamer, zet
eer verder gingen' hij en slaap eens goed uit.
O, laten we hier oog even blij-Maar wat zullen de bewonen,
ven. zei Phyllis op smeekenden toon. wel zeggen, als zij terugkomen en mij
Het is me, alsof ik voorioopig geen 0p hun bed vinden?
stap meer zou kunnen doen. Niet datik wou, dat ze er al waren! riep
ik me ziek voel, voegde rij er haastig hij uit, we zouden dan lenrjiiiii-M»
aan toe, toen Harold haar bezorgu 1 veilig zijn.
aanzag. maar ik ben nog zoo heel Kun je ook^niet wat'gaan rusten?
erg moe. vroeg zij. Je ziet er zoo vermoeid
Ik ook, zei hij. Als ik geen uit.
voedsel liad gekregen, zou ik, geloof j Neen, ik geloof, dat ik er ver-
ik, geen mijl meer hebben kunnen standjg aan doe, als ik de wacht 1-c.ud.
gaan. Ik wou maar, dat de bewoners E11 even later voegde hij er aan toe.
gauw thuiis kwamen, want voor dien
tijd zijn we niet veilig.
Dat is wel wat overdreven, bracht
Phyllis hier tegen in. ZeUs al zoeken
zo nog naar ons, zullen ze ons hiei
toch zeker niet vinden.
Zo begrijpen natuurlijk, dat wé
zoo mogelijk in een huisje een schuil
plaats hebben gezocht, zei Harold op
somberen toon, en ze zullen, als zc
hier komen, het dus zeker dadelijk
doorzoeken. M n eenige hoop is. dat
zo hier reeds geweest zijn en met I dig thuis kwamen,
voor oen tweede maal hierheen gaan. i Om Harold plezier te
Ik wou, dat ik wist, wat die tchurk
in Muirton is gaan uitvoeren.
Als hij werkelijk een teüscoop is
gaan haleu, zullen ze ons hier er toch
niet mee ontdekken, zei ze glimla
chend.
Dat is zoo. antwoordde Harold.
Hij vreesde echter, dut het 'e<s eigtrs
was dan een teüscoop. In ieder geval
waren zij niet minder veilig dan op
de heide, en bovendien bestond nog
de kans, dat de bewoners veer spoe-
doen, ging
