Van onzen reizenden Redacteur
Langs den Duitschen Rijn.
Pers-Overz!efef
De Tweede Kamerverkiezingen,
VERITY aTüo.
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJQAC» 7 -ULI I9fca ÏWÊEDE BLAD
(Nieuwe reeks.)
No. 93
De Duitschers en de Bezettingstroepen.
Hat oordeel van Duitsciere over de bez ettmgstxoepea. Van twee Hollancü
i en een Marokkaan. Bohaadeliug van Duitschers on Hollanders ln het
- De opvatting van een opportunistisch Duitscher. Wat Fran-
- Fransche namen aan Dultsche kazernes. Een
dames
bezette gebied,
echo soldaten mij vertelden.
HollandschDuitsch zangduel op e
Rijnboot.
Hoe Btaan de Daitsohers iu het bezette
gebied tegenover de vreemde troepent"
Dit was een vraag, die rajj op myn tocht
aoor de Rjjustreek telkens sterk interes
seerde. Het spreekt vanzelf, dat een Dult-
acher zich tegenover oen vreemdeling
doorgaans niet anders dan mot een
kero reserve hierover zal uitlaten. Ov
het algemeen schoen meu zioh echter niet
te beklagen te bobben over do houding
fler Fransche en Bngelscba soldaten.
O, zü gedrageu zich heel rustig
kalm!" was meestal hot antwoord, vs
neer ik er naar vroeg.
Öehr austandige Leutol" noemde zelfs
•en caféhouder do Fransche soldaten. Dat
zij ongeveer de helft van al zijn bier con
sumeerden, znl ook wel do voornaamsto
oorzaak van deze bepaald vriendelijke
gezindheid zyn geweest.
Zelfs op het gedrag van do zwarte
troepen had men in Ems en WiesbaJen
weinig aan te merkou. „Ach, diese Leute
Bind nicht so schlecht," zei men mij o.a.
iu een winkel te Eme. „Wenn sio nur nicht
so schwarz waren! (Óch/ deze mensehon
t(jn niet zoo kwaad! Als zij maai niet &>o
■wart waren I
Het is voornamelijk de kleur van
dozo bezettingstroepen, die den Duit
schers een voortdurende ergernis
hierin staan de Duitschers niet alleen.
Ook oader de Engelschen on Amerikanen
zijn er velen, die een zwarte bezetting
voor het prestige van het blanke ras zelfs
op den duur hoogst bodenkelijk achten.
Ik herinner mij, dat verleden jaar een
Engelschmaa hevig verontwaardigd was,
toon onze trein te Hiichst bij de douanen-
controle door Marokkanen wend bewaakt
en een zwarte soldaat hem gelastte in den
tTcin te blijven.
„Zoo iets zou ik vroeger booh voor on
mogelijk hebben gehouden!" zei deze En-
gelschman, die jaren lang in do koloniën
was geweest, hevig geindigneerd.
Men>moet zelf in ludió zjjn geweest om
lets van dozo verontwaardiging moo te
voelen. Do Marokkanen en negers van de
bezettingstroepen voelen zich in steden
als Mainz, Wiesbaden en Fma do meerde
ren van de Duitschers. En hoo is dit an
ders mogelijk, wanneer zy door hun su
perieuren over de Duitsohors meestal mot
minachting hooren spreken en zy in het
bezette gebied de orde moeten helpen
handhaven. Dat leidt tot consequenties,
die zelfs een Hollander nu on dan pijn
lijk treffen.
Toen twee dames van ons reisgezel
schap te Mainz in coq winkel waren, trad
«r een Marokkaan binnen, die gebiedend
to konneii gaf. dat hjj onmiddellijk be
diend wenschte to worden. De employé
vroeg den soldaat oen oogonblik to wil
len wachten, omdat hij juist bezig was de
dames to helpon, maar do Marokkaan trok
zich van dat verzoek niets aan. Hü ging
vlak voor do twee Hollandsche dames
■taan, keek hen een oogonblik spottend
lachen in het gezicht en zei toen, dat. hij
als soldaat van de bezettingstroepen het
eerst, geholpen wenschte worden.
Do D ui lacher haalde zijn schouders op,
maakte zijn «xcusos en onze landgenooton
konden wachten, totdat de Marokkaan
klaar was. Toen de soldaat den winkel uit
was, zei de Duitsoher met een zucht: „Dat
moeton wjj ons hier wel laton welgeval
len, anders krijgen wij maar laat en
moeite 1
Dit kleine maar wel teekerondo inci
dent had mijn twee landgenooten zóó ge
troffen, dat zij nog trilden van veront
waardiging toen zjj het my later ver
telden.
Ook by de taptoe in Wiesbaden was het
byna tot onaangïnuuinhedon gekomen
tusseken een Hollander oen een Mnrok-
kaansek soldaat, die zyn pneiajo lastig
viel en het was enkel aan het kalmeeren-
de optreden vnn de andore leden van ons
reisgezelschap te danken, dat het op dat
oogeublik alleen by enkele woorden bloof.
Toch schijnt hot slechts zelden tot con
flicten to komen en moebeu de zwarte
troepen ziek ovor hot algemeen volstrekt
niet zoo minderwaardig gedragen als de
Duitschers het in het met bezette gobiod
,wel eens willen doen voorkomen!
Men maakt zich in Duitsckiand niet
.weinig aan overdrijving schuldig, wan
neer men do zwarten als „beesben" af-
schildort. Dat ie my tenminste- door eewge
Duitschers uitdrukkelijk verzekerd. Wat
niet wegneemt, ilat ilc het met den Eu-
getschiniftu eens ben. die my zei, dat een
spoedige verwijdering der zwarte troepen
het prestige van het blanken ras in do
kolomen slechts ten goede zou kunnen
komen.
Over hot algemeen Is er wel een v
schil in behandeling van de DuHacherB
do vreemdelingen door de bezettings
troepen. Een zoor typeerend staaltje heb
;k daarvan in Wiesbaden meegemaakt. In
ons hotel eischte oen Fransch officier een
kamer voor zich op, die reeds door een
Hollander betrokken was. De hotelier stel
de deu Hollandsehen gast voor eeu andere
kamer te nomen, maar onze landgenoot
weigerde pertinent, ja, hy dreigde zelfs
zich by den Hollandflche consul te zul
len beklagon, als hem de kamer wery
nomen. Mot doze boodschap ging de ho
telier naar don Franschen officier terug
Do Hollander kon zjjn kamer behouden,
maar de hotelier zei nadrukkelijk: „Het
is, ouulat u Hollander bent! Al
Duitscher was. zoudt u onvoorwaardelijk
de kamer moeten Lobben afstaan 1
Niet allé Duitschers beschouwen de be
zetting als een ramp. Ik sprak er één, die
my onomwonden erkende, dathy de vreem
de troepen dankbaar was, omdat zy rust en
orde in de Rijnprovincie hadden gehand
haafd! „Wy hebben hier tenminste geen
last van opstootjes, revolutie en andere
„TJnfug" gehad!" zei hy me. „Als ik
naga. wat men in andere stroken van
Duitsckiand deze vier jaar heeft doorge
maakt, dan kunnen wy hier in Wiesbadon
nog van geluk spreken. Dat is te minste
een goede kant van de vreemde troepen!
Dit is ook eeu opvatting, maar een op
vatting, die niet getuigt voor hot natio
naal gevoel van dezen Duitscher. En ik
betwijfel, of do Duitscho fabrikanten
ïllakwartier in de omstreken
Keulen, die hun villa's aan de Engelscho
officieren hebben moeten afstaan, ook
zullen oordoolen. Op een autobocht
Keulen wees de gids ons al deze pa
leizen van huizen aun, waarvan de be
woners twee of drie kamers te
beschikking hebben mogen houden; de
res.t was „in beslag genomen". Op hot
grootste huis Let eigendom van don
luachtigsten industrieel van Keulen
wapperde do Engelsche vlag van den op
perbevelhebber. en de 2 schildwachten
voor den ingang van het park stonden
daar als getuigen,^ dat <*e 0I"de en rust
in de Rijnprovincie wel heel duur be
taald was.
De Fransche militairen kunnen zich
hot bezetto gebied over het algemeen zoer
goed schikken. In Wiesbaden en ook te
Mainz had ik gelegonheid. mot ©enige
Fransch o eoldaben te spreken. Zy prefe
reerden Wiesbaden en Mainz bovon eeu
klein garnizoen in Frankryk. De dienst
was niet zwaar en het leven was iu
Duitsckiand voor hen heel goedkoop. „En
de Duitschors zyn altijd heel beleefd te
gen ons!" zei één van hen my lachend.
Groote gebouwen zijn door hen in gebruik
genomen als „foyers des soldats", zoodat
zy overal goed ingerichte tehuizen vin
den. Twee maal in het jaar krygen zy
dagen verlof, torwyl de officieren on
derofficieren hun gezinnen in Duitsckiand
bjj zich mogen hebben. Heel zwaar is
het bestaan voor de troepen in het be
zetto gebied dus niet.
Het viel my op, hoe de Frausehon aan
hun kampementen en kazernos bijna over
al de namen van bekende generaals en
miuCrscli alken hebben gegeven. Midden op
de Markt te Bonn stond oen groot zwart
bord, waarop de dislocatie der troepen
was aaugogoven. De vroegere „Köuig Wil
helm Kazerne" hoot nu Quartier Murat,
de vroegere artillerie kazerne, Quartior
Foek, de infanterie kazerne Quartior De
tain. Vorder had men er het Quartier
Key, hel Quartier Napoleon en het Quar
tier Caatelnau. Zoo houdt het Fransche
leger overal ook in andere stoden -
de namen van zyn groote krijgshelden
Dat zy niet in een land van vrienden
leven, wordt den Franschen nu en dan
herinnerd in opschriften op muren eu
schuttingen. Zoo las ik in Neuenalir op
een muur: „Tous les Francais sont eo-
ckonslAlle Franschen zyn varkens
en Jeau du Sau Jau van 't Zwjjn
en ergens andere was op een schut
ting een galg geteekend, waaronder de
woorden: „Tous les Framjais A la poten-
cel Alle Frausehen aan den galg!
Of deijgciyke kinderachtigheden voor do
Duitschers nog onaangeuaame gevolgen
hebben, is my niet bekend. Wanneer ik
my echter de verwenschingen en boloodi-
gingeu aan het adres der joden herinner
op schuttingen en muren in Beieren, dan
moet ik zeggen, dat de Franschen er inet
Jean du Saw en Cochona nog niet eens
heel slecht afkomen. Of zouden de
anti-semieten meer moed hebben gehaa,1
omdat zy wisten, dat bet in Beieren min
der gevuarlyk voor hen was hun laffe be-
leedigingeu neer te kalken dan in hot be
zette gebiedt
Dat de Duitschers in de Rijnstreek
oen min of moor geprikkelde stemming
verkeoren, ia my oen der laatste dagen
op treffende wyze aan boord van oen
Rijnboot gebleken. Het gebeurde op de
Friaz Heinrick, een „Schnelldompfor
lusscheu Coblenz en Bonn. Een troepje
Hollanders, dat ós r0'® van Bieberich
aaar Keulen wat lang begon te vallen,
amuseerde zich met ziugen van liedjes
van Speenhof! en Dirk Witte. Heel fraai
ik beken het was hot zingen uiot,
maar onschuldig in hooge mate.
Al dadelijk zag ik dat het zingen den
Duitschers hevig irriteerde. Zy keken
ophourlelyk met nydigen blik aaar liet
clubje Hollanders, die van dozo ergernis
blykbuar niets bemerkten en al maar
lustig doorzongen van „Asperine". „Het
Broekje vnn Jantje" en „Zandvoort aan
de Zee". Vonden do Duitschers het hei
ligschennis, dat °P '■uii Duitschen Bjjn
inplaals van uatiouale liedoren
sehoone verheffende „Zandvoort, Zand
voort aau de Zeo" weerklonk? Zeker
hot, dat de Hollanders van die priemende
blikken niets zageu en al maar door
galmden. Na Zandvoort kwam Hot Meisje
van de Zangvereniging, na do Zangver-
ooniging de Brief van den Marinierl En
by olk nieuw liod steeg de ergernis
de Duitsch ere.
Toen zag ik oen Duitsch predikant
langs de verschillende tafeltjes gaan. By
elk tafeltje werd even geconfereerd; men
knikte dankbaar den geestelijke toe en
blijkbaar voldaan ging deze dan vorder.
De Hollanders merkten niets en aougen
maar door van den BeTgsehen Plas!
De Duitscliere zaten als „in aanvals-
houding" af te wachten. Zy koken allen
naar don predikant, die woer aan
tafeltje haj plaats genomen en nu
dan bemoedigend knikte, als wilde hij
zeggen: „So for^ geht's los!" Met
langen uithaal komt het slot van
Bergsohon Plas. Dan op eens staat
dikke Duitscher aan één dor midden ta
feltjes op: zyn gezicht bolt op. alsof hij
trombone zal gaan bespelen on met
stem, om eon kloin kind moe naar
bed te jagen, red; hy het lied in:
Am Deutsehen Rhein, da wollen wir
(loben,
Am Deutsehen Rhein. da wollen wir
i tegel\jk zingen, wat zog ik, brullen alle
Duitschors mee. Een heer is zelfs zoo fa-
•tiek, dat hy een wandelstok neemt en,
met breedem armzwaai dirigeerend, zyn
landgenooten aanvuurt. Dan zie ik naar
den predikant; hjj staat achter zjjn stoel;
zyn gezicht is paarsch, hjj zingt forto,
fortissimo, hjj zingt met een kracht, als
■il hy alle Hollanders van boord zingen.
En na eiken regel knikt hy de Duitschers
toe, als wil hjj hun toeroepen: „Vooruitl
Vooruit! Harder nog harder!"
Het Hollandsohe troepje zit een oogen-
blik verbluft. Als het lied van de „Deut
sche Rhein" uit is, applaodissoeren zy
meencn in hun onschuld don 'tuitschers
geen grooter genoegen te kunnen doen
dan mot „Tineke van Heulen" te ant
woorden. Maar ik zie onmiddellijk, dat
deze beleefdkoldmaar half wordt ge
deerd. De Duitschers zitten op sprong
om op het geschikte moment den tegen
aanval te beginnen. Zy wachten nu het
einde niet eens af. Zoodra is niet het
eerste couplet van Tineke uit, of de dikke
Duitschers in het midden staat al recht,
zyn stok in do hoogte en nog sterker dan
het eerste liod klinkt het nu over het
va ter:
„Warum ia es am Rhein so schön?"
Ik begin te vroosen, dat de predikant
.Wsten" zal, hy blaast meer dan dat hy
zingt. En alle Duits okers brullen, brullen,
brullen, dat het davert over den Rjjn;
Tegen zulk fanatiek zingen kunnen de
Hollanders niet op; zij blazen den af
tocht. Do Duitschers hebben het terrein
behouden en in dit zangduel overwonnen.
Toen ik later hoorde, dat het don Duit
schers verboden was op de Rynbooten na
tionale liedoren te zingen, begreep ik al
les on was my hun demonstratief optreden
tegen het onschuldige Hollandsche troepjo
verklaard. En ik voelde ieta van sympa
thie voor don predikant, die zijn landge
nooten deze voldoening had geschonken.
Zouden wjj, Hollanders, hem in gelyke om
standigheden ook niej dnnkbaar zyn ge
weest?
In mjjn slotbrief hoop ik aan het var-
zoek van eonige belangstellende lezers
;en „programma voor ©en fietstocht
langs den Ryn" te geven te voldoen.
(Slot volgt.)
J. B. SCHUIL.
DE ZAKELIJKE BELASTINC OP
HET BEDRIJF.
Naar aanleiding wam het antwoord
dat het Verbond van Ned. Fabrikan
ten ve reenigingen op haar adres aan
minister van Binnen!andsche za
ken ontving, schrijft mr. C.P.H. Kom
mie een artikel in de Maasbode.
Nadat schrijver de nadeehg© gevolgen
van de zakelijke belaeinng op hoi be
drijf heeft geschetst, levert hij een
beschouwing over liet onbillijk karak-
<r van deze belasting. Hij merkt op:
„Wat toch is hel geval 'f Theoreti
sche grondslag vam de belasting is,1
dat 3e gemeente aan de arbeiders, die'Is 'de zaak landelijk aangepakt. Het» van -WOO Dp 26.000 op te voeren, dlt-
het bedrijf meebrengt, en waarvan het laat zich thans echter aanzien, cl de niua'
bedrijf profiteert, geld tekort komt; belanghebbenden bij bun acties op een
aan dat tekort moeten de onderneimn- eigenaardige moeilijkheid zullen siin-
gen bijdragen. Hiermede wordt een, ten.
in wezen willekeurig gekoaen, groep Bij de behandeling van de voor-
beljBtingbetaJêrs extra belast. JJe ge-j dracht lot invoering van de -eakeiijke
dacliitangang is immers deze: wanneer bedrijfsbelasting in den Amsterdam-
alle burgers naar draagkracht hebben 1 schen Raad hoeft de lieer De Vlugi,
bijgedragen, blijkt er nog een tekort destijds tijdelijk wethouder voor de
te zijn; dat tekort wordt veroorzaakt financiën, o.a op den navolgenden
doordat een groop burgers (de arbei-1 grond de voordracht verdedigd,
dors) te weinig draagkracht be6ft. Nu dert jaren'» aldus de heer
wordt echter dit tekort niet gelegd op Vlugt „is men bezig de Regeering
de sahouders van a 1 i anderen, maai' te bewerken lor verkrijging van een
op de ondernemingenomdat de- betere fiuancioele verhouding tusscben
ze van de arbeiders hebben goprofi-hel Rijk en de gemeenten. Bij wijze
teerd. Voorzoover de ondeme- van noodmaatregel© worden nu de ge-
mingen evenwel van cl© arbeiders heb-meenten in de gedegenheid gesteld,
ben „geprofiteerd", he b ben zij aJ o.a. deze belasting te heffen en nu i6
evenredigheid in de publieke las- 't spr's vaste overtuiging, dat, zoo
bijgedragen en dragen zy dus lang de groote gemeenten haar nog
voor dit profijt tweemaal dijen vow- niet hebben ingevoerd, nog met voi-
zoover er niet van de arbeiders ge- ledig gebruik hebben gemaakt van
profiteerd is wat maar al te weinig de nieuwe bronnen, men bij de Regee-
een academisch geval is dragen de ring tevergeefs zal aankloppen om die
ondernemingen toch voor de arbci- hetere financieels verhouding, omdat
dere bij. zij steeds zal komen inet de uitvlucht:
De onbillijkheid van de zakelijke be- gij hebt niet eens de verschillende be
drijfsbelasting komt te scherper uit, kistingen geheven, waartoe gij in de
al naar male de lndustneale en hau- gelegenheid zijt gesteld".
del8-malaise heviger woedt. En wel Wij meenen, dut een soortgelijk ge-
omdat er geen behoorlijk verband be- luid ook in andere gemeenten geklon-
staat tusscben deze belasting en de ken heeft; in ieder geval hebben wij
draagkracht du belasting-piióhtigen-. den laatslen tijd dergelijke besohou-
het aantal arbeiders is voor die draag- wing als bezwaar voor de gemcen-
kracht immers niet een bepalende ten, om geen zakelijke bedrijfsbelas-
maatstaf; men stelle slechts handels- ting te heffen van meerdere zijden
en induslrieele ondernemingen tegen- gehoord. Maar nu door het Verbond
over elkander, of machinale takken van Fabrikanten-Vereenigingen bij de
van bedrijf tegenover industrieën Regeering wordt aangeklopt, komt
waar het hand-werk een overwegende van daar het antwoord: bij mij moet
rol moet spelen, om van de waarheid ge eigenlijk niet wezen .vervoeg u bij
hiervan overtuigd te zijn. het gemeentebestuur. Van 't kastje
Het is duidelijk, dat in makiise-tij- naar den muur, om niet te zeggen
den als deze tegen een onbillijke bè- van den waJ in de sloottenzij voor
lasting als de zakelijke bedrijfsbelas- hen die, zooafs in den Amsterdam-
ting sterk wordt geopponeerd. In vei- echt-n Raad, hier voor „uitvluchten"
schillende gemeenten wordt een plaat- den- Regeering vreezen, het geciteerde
lijke actie gevoerd, door het Ver- ministerieel© document een afdoende
bond van Fabrikanten-Vereenigingen versperring is. Wij hopen het 1
Fsrsstsmmea over don uitslag.
De N. R. Ct. zegt in baar nummer
van. Donucraagavonü:
lot zoover wy do cijfers ontvangen
hebüiji valt er nog weinig positiefs
te zeggen omtrent den uitslag dar
vers lezing. Bene sterae tenue iu in
een of ander richting vait er nog mei
uit op te maken.
in uen iLiwi&i'iiig Kottei uuin o_n
niormcuo ie negmiien ziju ue reen
ter partijen goou voor üui uag geno
men. Do liOomscii-kaliimieken nep
bon runn ioUO stemmen meer behaaiu,
dan mocuit woruen veiwaoht, wan
neer men uo wjicla Von us vorige Vei-
kiezing tot basis voor zijn hereaeüing
nam en die wegens ue veimoèiueiing
van Let aantal kiezers (vrouwenkies-
rent) v-erdunbeiole.
Ook de anti-revolutionnaircn zijn
stork vooruitgegaan, z.j verkregen
runn lü.UOO stemmen boven liet als
zooeven aangegeven berekende aantal
De populariteit van hun eerste canai-
daat neeft daartoe zonuer twijfel het
noodig© hijgedragen. En naar die
zelfde wij zo van necijfc. zy.i ue
cüristelijk-historisohen ongeveer even
veel naar boven gegaan, lietgeen hier
zooveel te meer zegt, wanneer men
de vooruitgang afmeet in percenten.
Percentsgewijze is de vooruitgang der
chr.-hist. ruim 100, die der ann-rev.
ongeveer 50, die dei- roomsch-katho-
11e ken ruim 20.
Tamelijk sterke vooruitgang is ei
ook bij de vrijzinnig-democraten. Zij
hebben een 2000 stemmen meer, dan
werd verwacht, een vooruitgang van
ongeveer 50 pet.
Achteruitgang valt te constateeren
bij de S. D. A. P., die op klein 80.000
had moeten komen, doch er een 10.000
onder ie geblevn. Ook de communis
ten zijn (eenige honderden stemmen)
bij de verwachting achter gebleven.
De vrijheidsbond heeft wat minder
gekregen dan kon worden verwacht,
een deel daarvan is vermoedelijk aan
cle groep-van Houten ten goede ge
komen, uie het o. engtnis m Rotter
dam met ver gebracht neeft.
Hier voigt eeu staatje van het aan
tal stemmen in percenten (globaal be
rekend) uitgebracht op enkele par
tijen t£ Rotterdam üi 1018 en 1022.
1918 1922
De rechterpartijen geza
menlijk 21 42
Rooiusch-kathoJieken 14.5 17.5
Anti-revolutionairen 11.5 16.5
Christ.-historisclten 4.3 8.5
Vnjz.-democraten 2 2.7
Vrijheidsbond 13.5 11
S. D. A. P. 43 34.5
Te Amsterdam zijn vergelijkbaar
der cijfers beschikbaar uit de gemeen-
teraadsvörkiezingen van April 1921.
men die ais grondslag
neemt blijkt daar ondanks het „Dool
hof-advies van het Handelsblad de
Christ.-Hist, wind alweer aan het lu
wen. Van 26.000 vielen zij op 17.000.
zichzelf gebleven. Zij boeken een voor
uitgang van enkeie konUeruen stem
men. En voor de anti-revolutionairen
geidt hetzelfde.
De Vrijheidsbond is sterk achteruit
gegaan. Zij verliezen ongeveer 8000
stemmen, als men het comité-Den
Hertog (in 1921) en de groep Van Hou
ten (in 1922) buiten rekening laat.
Telt men deze meur ,dan wordt het
verlies ongeveer 10.000.
De vrijzinnig-democraten daartegen
over gaan een 5000 stemmen vooruit.
Sociaal-democraten boeken een klei
nen achteruitgang (ongeveer 2000
stemmen).
De communisten hebben oen voor
uitgang van 4000 stemmen. Daarte
genover is de Rapaiiiepartij, met
iU.000 stemmen mmder, ineengezakt.
Ruwweg berekenu bekaaluen van
hot totaal te Amsterdam uitgebrach
te stemmen de hier volgende partijen
in percent: s 4
1918 1922
Vrijheidsbond 21 8
Vrij:z.-d«mooraten: 7.3 6.4
Roomsch-katholiekea 15.2 16.6
Chr.-Hlstomclien 3.1 li.5
Anti-revolutionairen 6.25 7.6
S. D. A. P. 27 30
Communisten 11.3 8
Te Zaandam zijn op de sociaal-de
mocraten, de communisten, dc socia
listische partij en de lijst-Van der
Zwaog te zaïiïcn 5319 stemmen uitge
bracht, of 40 procent van het totaal,
zoodat Zaandam geen roode
meerderheid meer zou hebben.
De recktsche partijen kregen 4287
stemmen of 32 procent, de vrijzinnig-
democraten, de Vrijheidsbond en de
lijst-Von Houten te zamen 1642. Op de
kleine partijtjes werden 2200 stemmen
uitgebracht, waan-an 864 op Nine
Minnema.
Het Volk levert eveneens be
schouwingen over den uitslag in de
drie groote steden. Ten aanzien van
Amsterdam schrijft bel blad na de
opmerking: „Wij hebben bij de Ka
merverkiezingen ten volle den verba-
zïngwekkenden uitslag van het vorige
jaar bij de gemeenteraadsverkiezin
gen gehandhaafd" onder meer het
volgende:
Overigens voltooit deze verkiezing
hier in .Amsterdam de déb&clq van
den Vrijheidsbond, die het vorig jaar
reeds inzette. Bleken zij toen, niet
tegenstaande het kiezerskorps meer
dan verdubbeld was, sedert 1918 ge
daald van 37.000 op 81.000 stemmen,
thans behaalden hun drie lijsten te
zamen slechts ongeveer gl.500 stem
men. Van het Amsterdamsche libera
lisme is niets meer over, in weerwil
van de hevige actie die het voerde, op
den verkjzmgsdag o.'a. met twee
honderd auto's.
Een geweldigen te mg gang sedert het
vorig jaar vertoonen ook de christe-
lijk-iiistorischen. In 1921 verbluften zü
De roomsch-katholieken zijn vrijwelieder door sedert 1918 hun stemmen* Rijswijk
niual zijn het er maar ÏG.UOO. Dat
zeggen, de kern „er reactie is in Am
sterdam fel ges ageu. Ue hoofdrtad
wil met Vr,|heidsbondsciie of chrl.?te-
lijk-hlstorische reactie niet- van doen
hebben. En udvies van het tenmual
machtige „Handelsblad i; slechts in
staat het tegendeel ti» bereiken van
wat aangeraden wordt. Dt vrijzmnig-
democruten echter profiteeren ervan,
al blijven zij ook nog een eind onder
hun peil van 1918.
Deo uitsla? in Rotterdam noemt het
blad eon „ornstico tegenvaller" voor
de scc.-Ljem. Het zegt verder:
Heeft het vrouwenkiesrecht in de
onbewuste doelen dier Rotterdamsche
bevolking te onzien nadeel e gewerkt!
Wij beschikken niet over voldoende
nlaatselijke kennis om het juiste ant
woord te geven. Vermoed olijk ligt
hier wel ter. der oorzakenDat rechts
aoowel als links te Rotterdam de
haard dor reactie was, zal ook meege
werkt hebben. Maar waarom het vei-
bloemen? de hoofdoorzaak zoeken
wij ln onze Rotterdamsche gemeente
politiek, drie de vastheid miste welke
de eerste voorwaarde voor het ver
trouwen der massa ia.
Wij zu'len ea- niet meer van ze<*gen
onze- Rotterdaimecho vrienden zijn zelf
het best ot> de hoogtehet is hun vol
komen toevertrouwd, om deze schaar
ln ons slagzwaard weer uit te slijpen
aan hun energie, wij zijn er zeker van,
zal niets ontbreken.
Wat aangaat den Haag schrijft bet
bied
De Haagsche uitslag is voor one, zoo
is onze eerste indruk, ook zeer bevre
digend. Aan die verdubbeling van ons
kiezereoorps beantwoordt een verdub
beling van ons stemmental.
De communisten echter haalden, bij
verdubbeld kieaemoorpe, in den Haag,
nog iets minder stemmen don in 1918.
Ook dit iB het einde.
ONCELDICE BILJETTEN.
De Tijd schrijft
Nu reeds staat het vast, dat er weder
om een groot aantal kiezers van de
stembus is weggebleven en ook dat
een onibehoorlijk quantum ongeldige
biljetten is ingeleverd. Men kam dit
ntet schuiven op de nieuwigheid voor
de vrouwen, wijl ook te Amsterdam,
waar de vrouwen, reeds voor de twee
de maal moeeten stemmen, de ongel
dige stemmen buitensporig tslriik wa
ren. Het is niet na te gaan, bij welke
groepen de onhandige kiezers en kieze-
ressen schuilen ze zullen wel verdeeld
zijn over alle partijen en liet meest
zitten onder de zoogenaamde neutra
len, die „nog in de grondverf staan",
geen of slechts neutrale bladen lezen
en geheel nuchter Wijven van de in
lichtingen en instructies, d«e in verkie
zingsdagen toch ruimschoots te verkrij
gen zijn.
Ook het enorme cijfer thuisblijvers
en de tienduizenden stemmen die op
de kleine partijtjes en op enkele losse
personen zijn uitgebracht, zijn ken-
teekenen, dat het verplichte zoomin als
het algemeen kiesrecht volkomen pas
een bij de onrijpheid van ons volk,
dat voor een groot deel met zijn „zelf
bestuur" den draak steekt of er vol
maakt onverechtllig voor is.
Onze huidige Kieswet is, diat staat
vast, de laatfte niet..
EEN KATHOLIEKE VROUW IN DE
KAMER.
De Tijd schrijft
Ofschoon de verkkcingscijfers nog
niet vaststaan, kan toch nu reeds wor
d'en gezegd, dat er groote kans bestaat
voor het slagen van dc candidatuur
van mevrouw BronsveldVitringa.
Telt men de Katholieke stemmen van
Amsterdam en Rotterdam bijeen, pm-
dot de Katholieke lijsten dezer krin
gen verbonden zijn, en neemt men als
kiesdeóler 27000 dan i; dezo driemaal
in het totaal van 81.706 stemmen be
grepen.
En dian komen de drie zetels aan de
heeren Van Dijk en Stuleineijer en
aan Mevrouw BronsveldVitringa.
Zoo niet, en stolt men den kiesdcoler
üd 28.000 dian is het gezamenlijk over
schot op beide lijsten zóó groot, dat zi
als derde gekozene toch in aanmerkini
komt.
Indien dit zoo is. dan volgt hieruit
natuurlijk niet, dat het aantal Katho
lieke Kamerleden uit dien hoofde zal
toenemen. Want wat Amsterdam ei.
Rotterdam samen gewonnen hebben,
komt in mindering van de overige
lijsten en dan krijgt een andere kring
©on mannetje minder.
STEM BUSVAR IA.
Prins Hendrik is te Apeldoorn gaan
stemmen
De voorzitters van de stembu
reaus in de gemeente Baarn hebben
op verzoek van ©enige vrijzinnige-de
mocratische kiezers een ruikertje
bloemen uitgereikt aan dc vrouwen,
die het eerst haar stem hebben uitge
bracht.
In Rijswijk heeft eon dame twee
biljetten gekregen, die liaar in staat
gesteld hebben twee stemmen uit te
brengen, oen in Den Haag on een te
Feuilleton
uit bet Engeisch
van FRED. M. WHITE.
(Geautoriseerde vertaling).
Oude Joe en ik Houden vannacht
OP de Stella de wacnt, zei Avory.
We zijn bezig een lacing van hei
Stoomschip Konig, dat in de buurt
van Tower Briujje ligt, op onze schuit
over ta brengen.. Vannacht moeten we
nog de wacht houden, want pa- mor
gen wordt de boel aan de geconsig
neerden overgedragen. Hei zijn mag
neten voor motors, keurig netjes in
kisten verpakt en dus gemakkelijk
te kapen. Ik wou, dat het M morgén
was. Twee bewakers zijn met voldoen
de voor zoo'n kostbare lading. Als-je
vannacht soms met je bootje bij ons
ln de buurt bent, moest je maai1 eens
een oog in het zeil houden.
Met genoegen, Bill, antv.oordde
Ellis. Je denkt dus, dal ze liet oog
nebben op jou lading?
Ja, dat geloof ik vast. Die vent
daar met zijn rooden baard vu trouw
ïk geen zier. Hij is te lui. om op een
eerliik© wiize ziin brood te verdienen
on houdt er warempel een optiekje m
Hearn Bay op na. Hij wil het niet we
ten, maar ik ben er locu achter ge-
i komen.
I Eli is keek steelswijze naar den mau
met den rooden baard, die met een
zestal andere zeelui aan een tafeltje
zat en blijkbaar het hoog:te woora
voerde.
Hij ziet er anders niet bepaald
als een million n;»r uit, Bill, zei EHia
lachend.
Een millionnair is hij misschien j
nog niet, antwoordde Avory eveneens
iacneiiu, maar nij zit er toch
warmpjes in. ik uenk, dat er men
sciion acuter die dielslaüen zitten, uie
royaul voor hoi smerige wera betalen.
Best mogelijk, dat je geiijk liebt,
Bill, zei Ellis, terwijl hij zijn pijpje j
uitklopte cn zich naar de deur begaf.
Ik zal vannacht eens goeu uitkij-
ken.
Het was zeven uur, voordat Ellis
thuis kwam eu zijn eenvoudig avond
eten gebruikte in de weinig aantrek
kelijke kamers, die hij voor het oogen
blik gehuurd had. Toen hij er mee
klaar was, begaf hij zicli door mist j
en regen heen naar de werf, waar zijn I
motorbootjo vastgemeerd lag. Even
later bevond hij zicli midden op de ri
vier en stuurde in de richting van
Tower Bridge. Weldra was hij in de
buurt van do Stella, de schuit, waar
op Bill Avnrv en zun kameraad dien'
nacht de wacht moesten houden. Het
kon, dacht hij, geen kwaad hun even
oen bezoekje te gaan brengen, om te
zien, hoe het er gesteld was. Hij
maakte zijn bootje aan de schuit vast
en wilde juist op liet dok klimmen, 1
toen hem van de kleine kajuit uit een 1
geroep om hulp bereikte. Ellis sprong
oji liet dek, riep Bill oemge gerust
stellende woorden toe en deed, alsof
hij met meer personen was. Opeens
schoten twee gedaanten langs liem
heen en sprongen ui een bootje, dat
aan de andere zijde lag. Voor hij hen
kon tegenhouden verdween het bootje
in den mist en do duisternis. Op het
zelfde oogonblik kreeg hij de boot van
de havenpolitie in hel oog en riep die
aan. Rij vertelue in korte woorden,
wat ei- aan de hand was en zei:
Ik zal wei even beneden gaan
kijken, om te zien, vvat er gebeurd is
en gaan jullie onderwijl die- snuiters
achterna.
Ellis begaf zich daarop omlaag en
vond er Avory al weer overeind zit
ten, nog half versuft echtor door den
slag, dien hij op z;ir. hoofd gekregen
had.
Ben je alleen? vroeg Ellis.
Helaas, ja, zei Avory. Mijn
maat ging een uur geleden even weg,
om bier te halen en is niet weer te
rug gekomen. Ik denk, dat een van
de bende hem tijdelijk onschade'ijk
heeft treiuaakt. oDdat de anderen hier
hun slag konden slaan. Gelukkig heb
ik een van de schprken herkend.
Bedoel je, dat je weet, wit hel
is?
Ja, er waren er twee, die zich
op mij wierpen, voordat ik bijna nog
wist, dat er onraad was. Toen riep ik
om hulp, en toen u antwoordde, sloeg
die eene kerel mij op mijn hoofd, maat
niet voordat ik hem herkend en hem
dat ook gezegd had.
Zoo, en wie was het dan?
Een oud official' van me uit den
tijd, toen ik nog bootsman was. Hij
noemt zich nu Gilmour en ie op kan
toor bij Verity Co. in Great Bower
Street, maar ik kan me niet in hem
vergissen.
EUis zei hierop niet veel, maar
dacht zooveel te meer, want er wem
liem opeens iets duidelijk, wat hem
tot nog toe duister was geweeet. iNa-
tuurlijk was het beter, ziju metgeze.
niets van zijn gedachten te laten ra
den. Deze zou er spoedig genoeg a
van hooren, zoodra de politie achter
het complot was. Een half uur later
kwam er een tweede bootje van de
havenpolitie langs, die dadelijk een
paar mannen op de schuil achterliet
en zoodoende Avory en Ellis in -staat
stelde, om aan wal te gaan, Avory om
zijn maat te zoeken, on Ellis om aan
inspecteur Lock door do telefoon mee
te deelen, wat er zoo juist had plaats I
sehad.
Deze was zeer blij met de inlichtin
gen en beloofde Ellis, hem over een
half uur te zullen opbellen, daar hij
dan waarschijnlijk wel wal meer zou
weten.
Toen het half uur verstreken was,
en Lock hem opbelde, hooide Ellis,
dat de havenoolitie er niet in ge
slaagd was, 3e dieven te pakken en
dat Lock geloofde, dat Ue schelmen
hun bootje hadden laten zinken en
naar alle waarschijnlijkheid verdron
ken waren.
Ellis .was het daarin niet met nem
Ze «uilen op zoo Iets wel voorbe
reid zijn geweest, zei hij, en al
zwemmende den wal bereiüt hebben.
Als ik jou was, spoorde ik Gilmour
dadelijk op. Ik ken hem persoonlijk
en heb hem nooit vertrouwd. Ik üeb
zoo n ideo, dat je hem te Cray zult
vinden. Hij zal natuurlijk wel zijn
best doen, zijn alibi te bewijzen. Als
li ij niet op zijn kamera is, moet je dus
dunkt me, rechtstreeks naar het Moot
House gaan.
Dat is geen kwaad Idee, zei Lock.
Wie weet, of meneer Crojt zelf ook
niet ln de zaak betrokken is.
Dat is onzin, Look.
Dat zegt u nu _wel, inaar men
kan nooit weten. Er zitten in ieder ge
val men schen met geld in het com
plot. Een arme slokker zou al die
hulpmiddelen niet tot zijn beschik
king hebben. Ik ga dos maar gauw
op dien Gilmour af. U komt zeker
morgenochtend wel even bij mij hoo
ren, hoe ik gevaren ben.
Toen Ktlis echter den volgenden dag
op het bureatf kwam, moest hij tot
zijn spijt hooren, dat de zaak noe niet
tot klaarheid gebracht was. Bill Avo
ry moest zicli in den persoon vergist
hebben.
Het kan niet anders, zei Lock.
Gilmour was, toen ik ruim een uur
na het gebeurde op het Moat llouse
kwam, daar iii keurig avondcostuum
aanwezig, zoo kalm en rustig als iets.
Hij vertelde m. mi zichzeif, dat hij
er niet gedineerd had, doen pas met
den trein van liaif negen te Cray was
aangekomen. Hij kan het onmogelijk
alle» m zoo korten tijd hebben klaar
gespeeld, tenzij meneer Croot hem be
hulpzaam is geweest, en dat is niet
aan te nemen. Het spoorkaartje is
daarenboven een afdoend bewijs. Ik
heb aan het station geïnformeerd, cn
voor den trein, waarmee Gilmour zei,
dat hij gekomen was, werd toevallig
maar één kaartje eer-te klasse afge
geven. De andere lielft was in het be
zit van den conducteur te Cray. Daar
van gaat niets af.
vervolgd).
