Stadsnieuws
40e Jaargang No. 11980
Verschijnt dageMiks, behalve op Zon- en Feestdagen
MAANDAG 10 JliLI 1922
HAARLEM S DAGBLAD
&BONNEJVÏENTEN per O maanden: Voor Haarlem en de dorpen inden omtrek waar een Agent gevestigd
ie (kom der gemeente) f3.571/,. Franco per post door Nederland fS.87'/i. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f0.57Vi; franco per post f0.65. Post Giro 38810.
Uitgave dor N.V. Lourcns Coster, Directeur-Hoofdredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
BIJKANTOOR voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wljkeroog, IJmuiden, Beverwijk enz.
ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels f 1.75Iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Ct9 per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivera-advertentiën van Vraag en aanbod van 1—4 regels 60 Cts
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie on Administratie: Groote Houtstraat 83. Telefoannrs. Redactie 600
DRIEHUIZERKERKWEG
VEL8EN,
-niniatratle 724
TELEFOON 3S21
TVLT NUMMER BESTAAT U3TT
V ACHT BLADZIJDEN.
eek&te blab
Hedeai
MAANDAG, 10 JULI.
Bioscoopvoorstellingen.
Oud-Holland, VerwulfL Strijkorkert.
Tea-room Luxor Theater, Grooto
Houtstraat i 's middags 3-3°5-30 en
's avonds 8—10.30 Concertj
ZandvoortG enie en teraads vergade-
xing 7 1/2 uur.
DINSDAG 11 JUL li
Oud-Holland. Verwulft. Btrijkorkeet.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat 1 's middags 3.305.30 en
's avonds 810.30 Concert.
Gebouw „Harmonie", KL Houtstraa',
Vergadering Landel. Fed. van Personeel
in Openb. Diensten, 8 uur. Spreker: de
heer J. Schenk.
Café Brinkmann: Ledenvergadering
Vereeniging „Koninginnedag", 9 uur.
1 Groote Kerk Orgelconcert 23 uur.
Luxor-theater, Groote Houtstraat
Bioscoop voorstelling, 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Or. ilarkt
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Cinema-Palace, Groots Houtstraat
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Boala-fchoator, Kleine HoutstHflt
Blo» coop voorstelling, 8 uur,
OM ONS HEEN
No. 3061
De Stoomtram Haarlem-Alkmaar.
Als den dlag van gisteren, hij wijze
van spreken, herinner ik mij het
oogenblik, toen de stoomtram van
Haarlem naar Velsem, met bloemen,
versierd, haar feeetrit maalde, vol of-
ficieule gasten en wij in de Veilsenscke
remise dat heuglijk feit herdachten
met een min of moer weelderig inge
richte, lunch. De concessionaris, Mau
rice Lnbecké, was daarbij de hoofdper
soon en in zijn nabijheid zat de Fran-
)che Belg, Fiévez, commissaris vatn de
Belgische combinatie, die die lijn on
dernam en aJs ik even de oog en sluit,
tie ik gezichten, diie al laai"- verdwe-
pen zijn: van den provinciaal en in
genieur Scholtens en den Haariem-
Bchen gemeerite architect LeijJi en zijn
.vriend e® mediawerker, den hoofdop-
)dohter MÜohiolse, ook de phyaionomie
>an den heer Weerts, den Volsetiscken
burgemeester, die nu al zijtn tweeden
opvolger heeft. En ofschoon dat alle
maal nog maar ean kwart eeuw gele
den Is, ligt zoowaar de stoomtram zelf
bp sterven, want die Hollandeohe
bpoor, die er eigenares van is, ofschoon
de Noord-ZuirlQiol land scli.e Train wog-
Maatscha.-rm'- i baar exploiteert, "heeft
kan den Minister van Waterstaat ver
kocht, de lijn te mogen opheffen.
Ik zal niet beweren, dia/t zij een
winstgevende onderneming is geweest.
lAibdlera zou de Belgische Maatschappij
die In dien tiid heel Europa, tot Spanje
ïoe, met stoomtrams gelukkig trachtte
te maken,Jiaar allicht niet aan de Hol-
Jiandsoiie Spoor hebben overgedaan.
CM deze maatschappij er geld aan ver
diende, Is minder gemakkelijk na te
gaan .De Hollandsche Spoor was (of
le) een groot lichaam, die gemakkelijk
baider de winstgevende lijnen er eenige
*an hebben waar geld bij moet, zonder
dat dlit haar deert. En ook zonder dat
het zoo duidelijk blijkt. Hier worden
vaak cijfers bij combinaties gegroe
peerd' en alleen de insider kan weten,
of de dagkilometer, met zijn aanhang
van rente, afschrijving en veraieu-
iWingsfonds, een voordceloig overschot
oplevert, te kort komt of quitte speelt.
Intusschen is ook de Hollandlsohe
Bpoor, als ieder ondernemer het liefst
}n de winstpositie. Maar kunnen de
sommen, die zii mogelijk op die exploi
tatie toelegde, zóó groot zijn geweest,
datdéze noodkreet tot den minister
.verklaarbaar was? In den regel houdt
een groote maatschappij als dieze ook
iWel graag voor haar fatsoen zwakke
kindertjes in leven. En het is nog geen
ifcwee jaar geleden dat zij, naast den
dienst HlaanlemAllernaar, een sper
e' don dienst naar Velsen instelde, diie
ijkbaar aan een. behoefte voldeed,
daar er altijd passagiers in de kleine
jWagens zaten. Uit goede bron höb ik
dan ook vernomen, dat niet zoozeer de
pedrijfsrekening die oorzaak van den
wensoh tot opheffing zijn zou, als wel
het feit, dat de lijn versleten is en dus
geheel moet worden vernieuwd. Blijk
baar is dus het vernieuwingsfonds.,
Boo onmisbaar hij de exploitatie van
vervoermiddelen, niet al te ruim voor-
tóen.
__Maar is het zelf dan 0110verkome-
Mik om een millioen gulden bijeen te
krijgen voor de vernieuwing van de liee
Je lijn en vier ton. voor 't gedeelte tot
VelsenBr zijn in dezen tijd toch wel
andere middel an om aan geld te ko
men dan door min of meer onwillige
ttandeel- of obligatiehoudersRijk,
provincie an belanghebbende gemeen
ten zijn toch als de zaak behoorlijk
wordt toegelicht, wel bereid om te
feti'r en.
Het is ons niet gelukt, om bij de di
rectie van de Noordzuidhollandsche in
lichtingen te 'krijgen. Men staat, het
apijt mü dat ik het zeggen moet, in het
kantoor aan den Jansweg de vertegen
woordigers van de pers niet vlot te
Woord, schijnt ons meer als een soort
*an lastpost te beschouwen, dan als
representanten van een instelling, die
er op1 uit is om het publiek zoo goed
mogelijk voor te lichten overdedingen,
Waarbij het belang heeft. En daar hoort
toch, zou ik denken, een openbaar ver
voermiddel wel onder. Maar de directie
Is afwezig en haar vertegenwoordigd
mocht niets mededeelen over verdere
plannen, zelfs niet over vervoercijfers,
die indertijd dan toch gepubliceerd zijn
geworden. Wij zullen die dus langs an
deren weg verzamelen, natuurlijk me'
meer moeite, dan noodig zou zijn gc-
Op dit oogenblik kunnen wij dus geen
antwoord geven op de vragen die hier
boven werden geopperd. Maar als een
«poorwegdirectie 'aan de Regeering
vraagt om een lijn te mogen opheffen,
dan is dat daarmee nog n
Ook de rechtstreeks belanghebbenden
slapen niet op initiatief van den bur
gemeester van Velsen zijn de burgemees
ters uit de streek bij elkaar gekomen en
hebben besloten zioh per request tot den
Minister van Waterstaat te wenden, om
het onheil, dat hun boven het hoofd
hangt, te verhoeden. Zonder twijfel een
onheil. Men kan wel beweren, dat de
spoortrein parallel loopt met de stoom
tram en dat de laatste dus overbodig-
zou zijn, maar de dagelijksche praciijk
leert heel anders. De Santpoortenaar van
den Hagelingerweg heeft meer dan een
half uur noodig om Haarlem te berei
ken, hetgeen hij dan nog maar enkele
malen per dag kan doen, de bewoner
van Velsen moet een flinke wandeling
maken naar het veraf gelegen spoorweg
station, en voor Heemskerk, Limmeu,
Castricum, Heilo is de stoomtram feite
lijk de eenige verbinding, al kan de
maatschappij met haar dienstregeling
theoretisch bewijzen, dat Castricum en
Heilo ook door den spoortrein Worden
bediend. De vergelijking met Zandvoort
ligt voor do hand. Theoretisch gespro
ken kan de electrische tram daarheen
heel goed worden opgedoekt, omdat im
mers ook de spoor daar'ben eindpunt
heeft. Maar in de practijk staat de zaak
heel anders.
Ook voor de gemeente Haarlem is het
van groot belang, dat een dergelijke
verbinding blijft bestaan.- In he. alge
meen. kan men zeggen, dal iedere spoor-
of tramverbinding die recht van bestaan
heeft omdat zij passagiers vervoert, be-
teekenis -heeft voor de stad die zii aan
doet.
Zoowel om de stadsbewoners, die ge
makkelijk naar buiten worden ver
voerd, als om de bewoners van de
buitengemeenten, die naar de stad ko
men. Zulke belangen zijn zeker in
guldens en kwartjes Diet te becijferen,
maar dat zij bestaan is toch wel zeker
en daarom zullen velen met vemr.
ring vernemen,dat de waarnemend
burgemeester van Haarlem aan
de bijeenkomst der buitenge
meenten niet heeft willen deel
nomen, omdat, naar hij berichtte,
Haarlem bij deze stoomtram geen be
lang heeft. Ik veroorloof mij te betwij
felen, dat de gemeenteraad bet daar
mee eens zou zijn.
Iets anders is het natuurlijk, of het
vervoermiddel, dat men nu opheffen
wil, in zijn tegenwoordigen vorm moet
blijven bestaan. De tijd van de
stoomtrams is voor good voorbij en
het is verklaarbaar, als men aarzelt,
daarin opnieuw een som van een mil
lioen gulden te beleggen. Maar aan
een stoomtram is de Hollandsche
Spoor toch. ook niet gebonden. Waar
om zou zij er geon electrische tram
stichten Het verkeer tusschen Haar
lem en Beverwijk alhans is daarvoor
druk genoeg, het zal natuurlijk toe
nemen, zoodra een modern vervoer
middel wordt aangelegd. Is het niet
waar, dat indertijd de Hollandsche
Spoor zelf van plan was. een door
gaande electrische lijn aan to leggen
tusschen Alkmaar en Den Daag? Of
is dat plan misschien door de electri-
ficatie van de spoorwegen weer van de
baan geraakt?
Hoe dat ook wezen mag, de belan
gen van belangrijke gemeenten mogen
zeker niet benadeelt! worden door de
klakkelooze opheffing van een ver
voermiddel. waaraan zij groote be
hoefte heb Den. Velsen, dat toch al
gedupeerd is door de pont, die de ge
meeute in tweeën snijdt, Velsen aat
zich in de eersto jaren door het hoog-
ovenbedrijf tot een stadje van betee-
konis ontwikkelen zal, heeft eer aan
verbetering dan aauverslechtering van
haar vervoermiddelen behoefte. Ligt
niet nog altijd het vraagstuk van een
behoorlijke verbinding van Umuiden
te wachten op een behoorlijke oplos
sing? De tegenwoordige spoorverbin
ding met haar gedwongen overstappen
te Velsen is belachelijk. Hier is een
electrische tram of trein noodzakelijk.
Wel verkeert IJmuiden op dit oogen
blik in slechten toestand, maar ver-
wacht mag toch worden, dat daarin
mettertijd weer verbetering komt.
Wil dus de Hollandsche Spoor de
verouderde stoomtram opheffen, goed,
maar dan niet zonder daarvoor iets
anders in de plaats te geven. Minstens
van Haarlem af tot Beverwijk toe.
En dan, zoo mogelijk, met een aftak
king naar IJmuiden, die ook deze
plaats van haar onvoldoe ide verbin
ding bevrijdt. Misschien is hot juist
voor IJmuiden oen geluk, dat de
Holl. Spoor de stoomtram uil ophef
fen, anders ware allicht de zaak nog
niet ter sprake gekomen. In elk geval
is het zeker, dat de Itegeering niet zoo
maar enkel op verzoek van de maat
schappij, eon belangrijke streek zal
berooven van een verbinding, die zij,
naast de bestaande spoorlijn, noodig
beeft.
J. 0 Z
KUNST IS IN' HAARLEM GEEN
RlEGKERINGSZAAK.
Aon de leden va® de Haart eanseóe
B aciiveivsemgii ig on van de Afdeo-
liiug llaariam van de MaaitscJiappiji
tot Bevordering dor Toonkunst ls de
navolgende circulaire v-ei-zonden.
Wij gevoelen 011a verplicht het na
volgende onder da aandacht omzer
leden te brengen.
Onze besturen hebban zidh in Moairt
gezamenlijk tot Burgemeester en
Wethouders van Haarlem gewand
teneinde te geraken tot een regeling
van de huur dei' gemeentelijke con
certzaal', Wij stelden daarbij op den
voorgrond, dat de uitgilifte van „vaste
plaatsen" t.en behoeve van de ver-
hu/uimter der zaal door de leden als
een grove onMUijkheid wordt ge-
IvoeiLd', omdat zij zich de beste plaat
sen .ontnomen zien tengevolge van
een recht, dat buiten de vereenigin-
gem om vanwege de gemeente gege
ven wordt. Bij het bestaande tekort
aan plaatsen wekt dlit terecht ont
stemming.
liet ernstige bezwaar was evenwel
tvoor ons de reedis in helt vorige oon-
certseazoan doorgedreven eiseh om
Vóór die plaatsbespreking reeds te be
schikken over oen twaalftal plaatsen
ten behoeve van de leden van heit
college van Burgemeester en Wet
houders, die mot hunne dames de
concerten willen bijwonen, zelfs al
zijn zij geen Did onzer vereenigingen
Wij konden namelijk niet inzien dat
het belang der gemeente door inwil
liging van dezen eisch ln eenig op
zicht wordl gediend.
Ten slotte spraken wij do wen-
echolijkheid uit van een uniform ta
rief voor de zaalliuur,
Burgemeester en. Wethouders ant
woordden op ons schrijven, dat zij
text onderhandelen bereid waren,dodh.
gaven te kennen, dat do huurprijs
idle reedis hoog is), zal moetan ver
hoogd worden, on het aantal vaste
plaatsen vermeerderd, terwijl m-en
van die twaalf gereserveerde plaat
san voor het college met hunne da
mes evenmin wilde afzien;.
Wij hebben verschillenden mdddfö-
len aangewend om Burgemeester en
Wethouders alsnog op hunne mee
ding te doen terugkomen, doch tever
geefs. Waar onze pogingen aldus geen
enkel jrejsuJtaajt opgeleverd hebben,
aohton wij ons verplicht de zienswijze
dor leden te vernemen, en roepen U
mitsdien op voor een gecombmeejxle
vergadering op Donderdag 13 Juli
aanstaande, des avonds acht uur in
de tuimaal van caifó Brinikmiainn, en
verzoeken U dringend alledan aanwe
zig te zijn.
De Besturen der Haarlemsdhe
Bachvereenig'ing eai van de
Af dealing II aarlem van do
Maatschappij tot Bevordering
der Toonkunst.
Tot zoover de circulaire.
Wtij zetten hierboven: Kunst is in
Haarlem geen Regeemigszaak. Een
hand wooixk Maar ook ouiveiriliuad?
Gevuu B. en W. etn de-i Raad mder-
u-aad bLykon van belangstelling i^i>
Kunstzakenr/
De Raad verkoos onlangs de
nood verhoerende Haarlemsche Or-
kostvareemgiiig niet te hulp te komen.
De Raad verhoogde maar telkens de
belasting op de openbare vermakelijk
heden. B. en W. vorderden 20 procent
ook van de lidmaatschapskaarten der
muziek- en zangvereenigingen en
brachten hun toch al zoo moeilijk te
sluiten balans in een gevaar, dat nog
geenszins overwonnen ib. Nu weer
iiebben B. en W. besloten, voor Bach
en Toonkunst dei huurprijs van de
zaal te verhoogen, het aantal vaste
plaatsen uit te bx-eiden en een dozijn
van die plaatsen op te eischen voor
de loden van het College en hunne
dames.
Het is mogelijk, dat de Bachver-
eeniging de eèmge van de Haarlem
sche muzlekvereenigingen, die ln goe
den doen verkeert, een verhoogde
zaalhuur kan betalen; zoo ja, dan bre
ken wij voor deze vereeniging geen
lans. Maar Toonkunst staat er an
ders voor. Haar rekening is altijd
moeilijk te sluiten geweest en verkeert
nu in een toestand, die die catastro
phe nadert.
Men kan nu gemakkelijk zeggen (en
wij vermoeden, dat B. en W. dat ook
zullen zeggen) dat van do leden
dan maar een hoogere contributie
moet worden gevorderd. Maar die le
den zijn geen belastingbetalers, die
men kan dwingen zij zijn vrije bur
gers, welke op ieder oogenblik dat
liun belieft kunnen besluiten tot op
zegging van hun lidmaatschap. Meent
men soms, dat het zonder verhoo
ging al nleit moeilijk is, het kuddeke
bij elkaar te honden in dezen tlja
van financleelen tegenspoed, nu velen
op bezuiniging bedacht zijn?
En dan maken B. en W. het hun
nog zuur door de handhaving, ja
door uitbreiding van de vaste plaat
sen. Hoe is dit Instituut dei- vaste
plaatsen ontstaan! Zij werden jaren
geleden ingevoerd, om ©enige extra
ontvangsten te verkrijgen ten bate
van de Sociëteit Vereeniging, die haar
zaal moest vernieuwen. Voor de
plaatsbespreking van de inuzieKver-
een igingon was de maatregel natuur
lijk onaangenaam en hinderlijk, maar
zij schikten zich er in, ter wille van
de zaal verhuurster. Nu evenwel de ge
meente hieraan nog uitbreiding geven
wil, is het geen wonder, dat do twee
vereenigingen daartegen opkomen.
B. en W. verklaarden zich tot on
derhandeling bereid, maar gaven in
geen enkel opzicht aan de geopperde
bezwaren toe. Noemt men dat onder
handelen? Het is 't standpunt van den
monopolist, die denkt: „gij hebt mijn
zaal noodig, gij kunt er niet buiten,
gij hebt u te onderwerpen aan mijn
eischen". Zelfs van de twaalf vrije
plaatsen, die B. en W. opeischen voor
zich en hunne dames, ook bij uit
voeringen van vereenigingen waar
van zij geen lid zijn, hebben zij niet
willen afzien. En toch, welk gemeen
tebelang wordt /Bach en Toonkunst
vragen het terecht) met deze gratis
admissie gediend? Geen enkel. Als er
iets tijdens de uitvoeringen voorviel,
waarbij het gemeentebestuur als aco
danig moest optredeu (practisch kan
men zich zulk een geval nauwelijks
voorstellen) dan zou de directeur van
de concertzaal, de heer Deinum, die
belangen voldoende kunnen waarne
men. Daarvoor zijn geen gratis plaat-
Een aan B. en W. noodig. Om van
hunne dames maar niet te spreken!
liet is zelfs onverklaarbaar, dat
deze heerem kosteioozien toegang wen-
schen tot de uitvoeringen van ver
eenigingen, waarvan zy geen lid zijn.
Naar onze opvatting is die, (het i ooge
woord moet er dan 'maar uit) beneden
hun waardigheid
Donderdag vergaderen dan de le
den van Bach en Toonkunst over at
deze dingen. Wat die bijeenkomst
doen zal? Wij denken zoo niet veel
anders, niet veel meer, dan zich wen
den met een waardig doch krachtig
protest tot den Raad die toch feitelijk
aan 't hoofd der gemeente staat.
En die niet kan willen, dat de repu
tatie van Haarlems gemeentebestuur
zou worden verkleind en het muziek
leven langzamerhand geknauwd.
HET ORCEL EN DE STADS-
CONCERTZAAL.
B. en W. deelen nu mede, dat de Comm.
van bijstand in het beheer der openbare
werken met advies van de lieeren Adema
en Robert van oordeel is, dat het orgel
zonder eenigen twijfel, na de voorge
steld e verbouwing, zóó in de Concert
zaal kan worden geplaatst als het in 't
Paleis voor Volksvlijt geplaatst is ge
weest
Daarover zijn de geleerden het niet
ins. Men weel, dat wij op deskundig
ezag hebben doen opmerken, dat een
behoorlijke plaatsing niet mogelijk is
en daarvan door een teekening het be
wijs geleverd hébben. In den Raad zal
Woensdag dit onderwerp zeker nog ern
stig ter sprake komen/
B. en W. deelen voorts mede, dat er
geen aanwijzingen zijn voor een nadee-
lige beïnvloeding der thans bestaande
acoustiek en dat zal ook wel zoo zijn.
De concertzaal in Haarlem is de eenige
niet, die een goede acoustiek heeft en
men moet acoustiek niet voorstellen als
een suikerboontje, dat smelt als het aan
geraakt wordt met een natten vinger.
De derde mededeeling van B. en W.
betreft den toestand van het orgel, die
uitstekend is de alarmisten, die wis
ten te vertellen, dat het op zijn zolder
totaal bedorven was geraakt hebben
dus weer ongelijk.
Op grond van een en ander zijn B. en
W., van oordeel, dat uitvoering van het
plan gewenscht is en stellen voor, zou
denken, om daartoe zoo spoedig
mogelijk over te gaan? Neen, om de
uitvoering tot het volgende jaar op te
schorten, in verband met een goede
exploitatie der zaal.
B. en W. zijn namelijk, hegrijpen wij
er uit, voor dit jaar wat laat.
Maar waarom moet de Raad dan nu
al de benoodigde som van f39.500 toe
staan, zooals B. en W'. voorstellen?
Waarom daarmee dan ook niet een jaar
gewacht?
Wij kunnen ons niet anders voorstel
len, dan dat het dagelijksch bestuur zich
leze quaestie wat zwak voelt en daar-
de zaak maar liever afhandelen wil.
ir dit kan voor den Raad aanleiding
tot uitstel zijn.-
Wij willen op onze uitvoerige betoo-
gen niet meer terugkomen, maar alleen
dit er van zeggen
als de Gemeenteraad in een ongeschikt
geworden Concertzaal n-u het orgel gaat
plaatsen en daarvoor veel geld uil|-even,
dan zal hij daarvan heel gauw berouw
hebben
s de Gemeenteraad aan het Haar
lemsche muziekleven een dienst bewijzen
wil, dan geeft hij geen cent meer aan de
oude concertzaal uit, maar draagt aan
1. en W. of aan een Raadscommissie
op, plannen te maken voor een nieuw
concertgebouw, en daarbij een begroo
ting te voegen, waarin rekening wordt
gehouden met een bijdrage van het Rijk.
Want het Rijk. dat belang heeft bij het
bezit van de groote zaal, moet daar dan
ook wat voor over hebben.
Het hangende voorstel van B. en W.
aannemen beteckcnt: jarenlang tobben
en klungelen.- En bovendien nog veel
geld uitgeven.
G. L. Y. „AMJCTTTA JTNCTI". Tn
de huishoudeljjlce vergadering werd het
bestuur voor hot voreenigiogsjaar 1922
1923 als volgt samengesteld: C. Dyaorluek
Praeees, Mej. G. RoM'ngh, Viearia, M©j.
0. Maas, Ab-aciis 1, H.' Ph. Visser 't
Hooft, Quaestor. F.- G. v»„ speren, Ab
actis EL
EEN MAGAZIJN VAN
Mejuffirouw Jacqueline de Petit, te
Heemstede, zal met drie andere daines,
deze maand een magazyn van eigen ver
vaardigd batikwerk openen ia het
gebouwtje onder de Domiaatjes btj de
Groote Kerk, Oude Groenmarkt 11.
GEVONDEN~*VOORWERP EN.
Terug te bekomen bijA. Beers, Am
sterdam,str. 52, dame8-armbaudhor
loge j J. A. Pardoen. Eikenstraat 10,
Schoten, guiritnibablM. C. Kuyl,
'en Cateslraat 7, br-ule K. Scbreu-
der, Kerkhofsoraat rood, duimstek
A. Sabelis, Or .'in jet 021 straat 79, étui
met abonuom inton j J. 10. l'liikps,
Brouwersvaart 112, huiu v.tn cerf
hond; W. de Gee. Badhuisstraat 25,
leesboekN. Hellingman, Teding van
Berkhoutstraat 20, mut/iP. Visser,
Giebbeistraat 13, muts, T. do Vries,
Leidschettraat 114, 1/2 Litermaat;
B. Dernison, Esschildeis'rant 31, da-
mesparapluieJ. Berlernont. Nassau-
laan 34 D, slobkous; A. Steffers, Zui-
dereR-aat 23 rood, gummischoen P. v.
Leven, Bceketeeg 6 rood, sleuteltje
W. A. Zonneveld, Cavaiei iekazerno,
pak peelgoed; J. Dalum, P. KieBstr.
64, tempeltje. W. Bene, Raaks J,
tachje. F. P. Schorn, Pretoriapleiii
Schoten, vulpenhouder.
De Tweede Kameiwkiezingen.
Persstemmen over den uitslag.
Het Vaderland, dat in zijn
nummer van ZaterdttvoÉldl een tweed©
artikel „Om de stembus'geeft, zegt
daarin dat het de vraagIs de groote
overwinning van rechte ook een triunif
van de reactiendet gaarne bevestigend
beantwoorden, „al hopen", voegt
het daaraan toe, „reactionaire liberale
bladen als Hhaudeidblad en Nieuws
Rotterdam solui Courant zulks.
Het kant tóch daarna tegen die be
schouwingen van dieze bi-aden, die wij
in deae rubriek in ons vorig nummer
aanhaalden en merkt verder op, dat er
■l niet de minste reden voor het ka
binet is om heen te gaanai sluit dit
dan niet uit, dat z.i. het kabinet goed
zal doen zich te vereterken. Vervol
gens schrijft hel o,m. r
„En nu Aoiberse ,de veel aangevoch
ten o. moet hij blijven? Misschien zal
teean hem uitgespeeld worden, dat hij
als Kamercandid'aat geen succes heeft
gehad1. Dit bot eekent echter nietsde
hoor Aalberee heeft nooit een candida-
tuur aanvaard- .om over zijn 'beleid te
laten oord-eden, zoover bekend is
Maar- de Katholieke Staatspartij, die
in haar geheel het beleid van Aal-
berse goedkeurde, is niet alleen de
grootste partij in de Tweede Kamer
gebleven, maar zelfs versterkt- Het is
voor ons dlan ook eenvoudig ondenk
baar, dat zij ooit zou toestemmen in
het opofferen van Aallberse. Het zou
niet alleen de zwartste ondankbaar
heid ziin, maar teven» een kaakslag
aan de Room soke artbedrileTB toeg e
bracht."
Tenslotte maakt liet blad naar aan
leiding van den strijd tegen Aalberse
tog een enkele opmerking ter zake
an_de wijziging der arbeidswet.
Bij die wiiziging aldus het blad
s een groot en nieuw beginsel in de
wet gelegd. Als werk gevers en werk
nemers het onderling eens kunjien
worden, dan trekt de Staat zich terug.
En die weg moet het uit. De sociale
■e.tgeviïig is slechte een steun voor den
zwakke; zsoodra de arbeider over d!e
geheel© lijn door zijn vakorganisatie
sterk genoeg staat om als economisch
gelijke een oonti-act te sluiten, is de
staatseurateele niet meer nood%. En
dus zijn wij n,u ln de lijn van een zich
langzaam terugtrekken van den Staat,
on daarvoor heeft Aalberse den grond
slag geleejd.
H e t V o 1 k zegt, dat weliswaar hot
huidig kabinet een votum van ver
trouwen van een groote meerderheid
van het kiezerscorps heeft gekregen
maar dat er den nadruk op moet wor
den gelegd, dat dit vertrouwen uitge
sproken is in het ministerie, z o o q. 1 s
het den 1 a a t b t e n t ij. d op-
tra d, dat wil zeggen in een naar dien
geest heel ander kabinet dan dat van
1918.
In de eerste jaren .betoogt het blad,
beijverde het ministerie zich om den
Indruk te maken van een overtuigd
voor democratische en sociale hervor
mingen ijverend kabinet te tójamaar
daarna werd het er een dat „volko
men op zijn aanvankelijke democrati
sche en sociale hervormingsstreven was
teruggekomen.
Het is het „uitgesproken reactionair'
geworden ministerie", dat het vertrou
wensvotum in ontvangst genomen
heeft en diat feit drukt zich duidelijk
uit in de belangrijk naar rechte gewij
zigde samenstelling der coalitie-verte
genwoordiging in de Kamer.
In zooverre i» het dus vólkomen be
grijpelijk akilus het blad dat het
hardnekkig gerucht de ronde doet. dat
minister Aalberse, wiens aanvankelij
ke sociale politiek den stempel op hot
miuistc-rie-R/ays in zijn eersten ver
schijningsvorm drukte, zal aftreden.
De „Telegraaf" bericht wel, dat ook
deze minister zou aanblijven, maar
dit lijkt ons weinig waareoliijinliik 011
het zou althans niet op den verkie
zingsuitslag kloppen.
Het is waar, dat de heer Aallberee
tóch dien laatst en tiid vlijtig aan den
reactionairen koers had aangepast en
wij kunnen niet beoordeelen, in hoe
verre de beweringen juist zijn, dat hij
dit tegen zijn zin en overtuiging ge
daan heeft. Maar ln ieder geval staat,
dit wel vast.,, dat, wil het kabinet, dat
met de nieuwe Kamer te fegeeiim
heeft, ook geheel met de nieuwe Ka
mermeerderheid in overeenstemming
zii.11. een reconstructie naar reohte niet
kan uitblijven.
Uit dltt gezichtspunt zulten wij het
•rloop der weldra intredende kabi
netscrisis bHjvcn volgen.
DeNleuweCt. oordeelt dat men
1 de constellatie van de Nieuwe Ka
rn- a* den wensch dor kiezers kan zien,
dat zii wenschen met meer bezonnen
heid. vooral op financieel gebied, gere-
vrd te worden. Ze schrijft in vei-
band daarmede in haar nummer van
Zaterdagavond ij
Do stembus van 1922 heeft zich ge-,
vuld onder den dringenden eisrh van
bezuiniging.
Dat. daaraan een ministerie-Ruy&'l
Aalberse in zijn huidige samenstelling
zou voldoen, valt te betwijfelen. Een
gereconstrueerd! ministerie, waarin
nieuwé krachtige figuren den nieuwen
koers durven Inslaan, of een geheel
nieuw kabinet met een enkelen, in
deze tijden van internationale politiek
haast onmisbaar geachten minister,
zouden we ons kunnen voorstellen, dat
uit de stembusactie van deze week te
voorschijn kwam. Ge 011 ministerie'-
Ruve Aalberse tel quel. Dit zou ter
stond in de rijen der naaste geestver
wanten ontevredenheid verwekken.
Want wie nu wil regeeren, zaJ moe
ten durven, durven bizuinigen en een
deel van ons volk dwingen ona zijn
wenschen te matigen in overeenstem
ming met den drek, dien de oorlog nog|
voor Lange jaren op ons economisch Ie--'
ven zal doen gevoelen.
De Standaard logt den nadruk
op de verantwoordelijkheid die op de
rechterzijde rust.
Het zal daarom, aldus het blad, wel
overweging verdienen, alvorens tot
meer uitvoorlgo besprekingen over te'
gaan, eerst tóch de zekerheid to ver
schaffen .dat er overeenstemming te
verkrijgen is op het. stuk van de finan
cieel© kwestie. Dit punt overheersend
alles. Indien er géén volkomen zeker
heid bestaat ,d(at de rechterzijde op dit
punt eenstemmig handelen kan, is het
beter om maar niet te beginnen. Want
bestaat die zekerheid niet, dan kou ec-n
rechtech Kabinet binnen het ja-M- tegen
don grond liggen.
Wij _hetfl>an wel eens gedacht aan de
mogelijke noodzakelijkheid om een
Kabinet op broederen grondslag te for
me eren. Daarbij hadden wij een toe
stand op liet oog, waarbij de rechter
zijde met 49, 50 of 51 zetels geroepen
zou zijn geworden om het bewind
voort te zetten maar met een sterke
meerderheid als thans verkregen
wordt, is er voor die gedocht© geen
plaats meer. De drie groepen van
rechts hébben de klaar!ijk aangewe
zen taak om den regeeringskoc-rs te
bestendigen.
Naar de meening van hot bhid moet
regelrecht wordien aangestuurd op het
ontwerpen van een financieel program,
dat ons brengen moet het evenwichts
herstel van '3 Lan-.s geldmiddelen.
Eu op dat program moet de volle, de
onverkorte instemming van de gehec-Ie
rechterzijde verkregen worden. Eerst
dan kan men z.i. verder gaan.
,D 0 Nederlander" betoogt
dat dé stembusuitslag bewijst, diat ons
volk de drie overwinnende groepen
vertrouwt.
„Niet slechts de geoi-gauiseordo
kiezers, die Kiesvereenliglngen vormen
on parolen volgen, doch ook de over-
groote meerderheid, die wisselt van in
drukken en dus van stem.
Men heeft gemeend, dat de invoering
der evenredige vertegenwoordiging een
stollen van den terstond zou tengevol-
hebban, Ei- grijpen zoo mecnf
men in het volksdenken als geheel
geen groote veranderingen pl0,11.3nu
dit zich eenmaal uit bij wege vari
evenredige vertegenwoordiging, is
groote wisesling van stembus-uitslag
uitgesloten.
Thans bleek toch wel, dat dit alles
/aar zeer ten deele juist is. Er blijft
ruimte voor veisclmiving.
En ditmaal beduidt de verschuiving
niet het opzeggen van vertrouwen aan
wie den last gedragen hebban.
Dit zegt veel.
Maar het zegt meer dan veel, wan
neer men let op dleze nuchtere en on-
omfitooteliike waarheid, dat door geen
dezer drie groepen met beloften is ge-
-erkt."
Het U t a-. D b I. tóet in den uitelog
er verkiezingen de „verheugende mo
gelijkheid van een krachtig© regee-
ring."
Heit zegt
De onvoorwaardelijke plicht van
den Vrijheidsbond' is. om de komende
regeering zijn meest voistrékten steun
te géven bij eiken bezuinigingsmaatre
en iedere sociale verkwisting van
■egeerlng zoo kei tig mogelijk te be-
kampcin. En het is niet ondenkbaar en
wel noodzakelijk, dat de Vrijheids
bond, vereeuigd mét élementen van
rechts, welke hem economisch verwaait
zijn, door de 10 6 11 menschen d<te hij
in de Kamer heeft, den invloed der 27
ultra-democraten kan vernietigen.
De Vrijheidsbond heeft af te tóen
•an iedere poging tot vcistondkouding:
met. de democratische groepen linies
en hij hoeft eveneens af tc tóen van op
positie quund-même. Hij stelle zijn.
eigen beginsel van spaarzaamheid en
reconstructie 011 beoordééle daaraan en
daaraan hoofdzakolijk of hij de re*
