HAARLEM'S DAGBLAD
Brieven uit Estland.
Koloniën
Onze L@eimsr.
Onze Laclilsoen;
Sport en wedstrüiicn
ZATER3AG 18 AUGUSTUS 1922 VIERDE BLAD
(Van een 'bijzondere correspondente.),
Nn ik eenige dagen heb gehad om
nil te ruston, zal ik aan mijne belofte
voldoen, om in Haarlems Diaffolaial
een en ander van bet leven lvier in
Estland mee tc deelen. De reis zeil, zal
u wellicht minder intoroaseeren, daar,
tul Berlijn, half Holland le zien en te
hooren was, van Berlijn tot Stettin
was dit aailtal reeds aanmerkelijk ge
minderd, doch op dc boot StettinBe
valHelsiïigfoxs bevonden zich, voor
zoover ik hel ontdekken kon, van de
ruim 300 passagiers, slechts 7 Hol
landers onder de 1ste klassen?. Hoewel
ik, uit Holland, vrij veel kleeron,
thee en nog andere zaken, voor mijne
vrienden in Dori>at had meegenomen
en niets heb achtergehouden, maar
ook niéts speciaal heb aangegeven,
had ik hij geen enkele grens eendgen
last. Toch was ilc blij, behouden op de
ltügen, die'ons over de Oostzee zou
voeren, aangekomen tc zijn, daar de
langdurige zeeliedenstaking eerst on
ze gaiische reis in duigen dneigde te
doen vallen. "Wel moesten wij den
halveu passage-prijs nog extra bijbe
talen wegens verhoogde Iconen en
door de geweldige daling der marken.
In Beval aangekomen, hadden wij
van 's morgens 10 tot 's middags 5
uur den lijd, voordat onze trein naar
Dornat vertrok, en konden deze oude
en zeer sohoone havenstad dius rustig
bezichtigen.
Beads bii de aankomst onzer, boot
hadden wii een prachtig gezicht op
den hoog gelegen ouden Dom. (Russi
sche kerk") met zijn ronden koepel, do
straten zijn eenigazins heuvelachtig,
de winkels zeer eenvoudig van uilstal
ling en de zware sombere huizen zou
den aan alles een weinig opgewekteu
Indruk geven, wanneer niet, zee® vele
pleinen en goed onderhouden plant
soenen licht en vroolijkheid I) ad den
aangebracht. Zooals ik later ook in
andere plaatsen in Estland zag we-
melde het in plantsoenen en pleinen
van duiven, (die duif W33 in Rusland
een heilig dier) die rustig tusschon de
marktkramen en wandelaars rond-
trippelden en ternauwernood op zij
vliegen voor een d'rosehke of vracht
auto.
Consumptie in hotel en lunchroom
was van uitstekende kwaliteit, som
mige gerechten evenwel wat vreemd
van'smaak voor onze West-Europee-
soheï. tong. Van 3 tot half 5 was bet
loket geopend aan bet station en wij
zorgden er voor, tijdig aanwezig te
zijn, om niet aan het einde van de file
te moeten wachten. Om half 5 reed
onze trein voor en namen wij onze
plaatsen in. De waggons hebben veel
kleinere ramen dan bij ons, de deur
aan den kant van den corridor is ge_
heel van bont, dit, maakt den coupé
zeer donker en men moet telkens de
coupé-deuren openen om te zien, of
er nog plaats is. Wij zaten echter heer
lijk ruim op de breede banlcen, waar
van de leuning, omhoog geklapt, voor
bovcnslaapplaats gebruikt kan wor
den, do kaarsen waren reeds vervan
gen door électriscb licht en de fluwee-
léu zittingen, tijdens don oorlog 'ver
nield en bevuild, warén gerepareerd,
zood&t wij nergens over te klagen hadu
don. Langzaam spoorden wij weg,
aan elk stationnetje riep de conduc
teur eenige onverstaanbare klanken,
de menschen spraken Estnisoh of
Russisch, sommigen Einsoh, waarvan
v-een enkele klank one befcendi voor
kwam. Opvallend correct gedroegen
zich jJblïtie, douane en treinpersoneel,
daaraan kan men in Duitscihland en
Holland gerust een voorbeeld nemen.
Om c-if uur bereikten wij onze be
stemming; in 't pikkedonker stroomde
hei publiek hot houten .stationnetje
uit en verdween in de duisternis.
Wii stegen in de kleine drosclike,
Waarin slechte plaats is voor 2 per-,
sonen en hobbelden in woeste vaaa-t
naar de woning van onzen gastheer.
Alle Ëstnischc huizen zien er van bui
ten af, zeer eenvoudig en eenigszins
vervallen uit. In geen woning of tuin
kan, van de straat al', gezien worden.
De hoofdgebouwen en eenige huizen
uit iateren tiid zijn van steen, maar
het meerendoel is van hout, waarvan
de verf afgebladderd is. "Van binnen
is all03 een verrassing. Groote hooge
hamers, aller, ineenloopend, veel bloe
men en planten in de diepe venster
banken, heerlijke, rustige tuinen ma
ken elke woning tot oen lieflijke,
harmonische omgeving. Toen w" 11a
«.cn lango nachtrust, den volgenden
morgen alles in oogensohouw namen,
begrepen wij pas recht, hoe klein en
benauwd onze vrienden de Holland-
solie woningen gevonden moeten heb
ben. Wanneer men door de voordeur
de kleine vestibule binnentreedt, komt
men allereerst in de grootc zaai, ver
sierd met zware meubelen en prachti
ge palmen, door portieres komt men
aan den ©enen kant in de slaapver
trekken, aan de andere zijde in de
eenvoudige, doch rustige eetkamer,
welke weer aan de groot© keukon met
bijkeukens grenst, vervolgens kan
men doorloopen naar de ruime tuin
kamer, die met die daaraan grenzend©
serre, zeker eene oppervlakte van
712 M2 heeft. De vier, eveneens ge
lijkvloers gelegen slaapkamers zijn
allen van respectabele oppervlakte en
hoogt©. En dit alles wordt frisch en
net gehouden door 2 vrouwelijke
dienstboden, in den winter bn°estaan
door een knecht. Maar er zijn ook
geen zware pluche overgordijnen,
geen zeilen, geen gespijkerd'© kleed en
op den vloer, geen fluweeien tafei-
kleede-n. geen hout- of steenkolen-
bakken, geen gang- of traploopers,
dus geen geklop, gescliuier en stof
afnemen ohne EaideDe keurige,
lichtbruin geverfde en geverniste vloe
ren worden eiken morgen, in de
vroegte, gedweild, de losse, Smyrna-
eoh-e karpetten voor dien divan en de
huiden even buiten uitgeklopt, 'a Na
middags is er dan ook in het geheel©
huis geen. stofje te vinden, zelfs niet op
den zwarten vleugel in de muziek
zaal. Maai-overigens hebben de dienst
meisjes heel wat meer arfoeidl te ver
richten. geheel zelfstandig worden heel
in de vroegte de inknopen gedaan,
want niets wordt aan huis bezorgd.
Op dio groot© marktpleinen staan die
kramen met groenten (heel spaar
zaam), vruchten, champignons, gevo
gelte, vleesoh en fruit, boter en brood
en melk, alles moet naar huis gesleept
worden. Om 9 uur wordt het ontbijt
gebruikt, bestaande uit wit en bruin
brood, kuXQïnetkuchen, speokkuchen,
(koeken met dobbelsteentjes gebraden
spek gevuidl), the© of koffie. Om twe©
uur 's middags .komt men weer in de
eetkamer samen, dan bestaat de maal
tijd uit soep, aardappelen (vreeselijk
van uitzicht, doch goed smakend) een
weinig groente en ©en ontzaglijk©
hoeveelheid vleesch, tot toespijs versoh
fruit of oopófce. Vleesoh wordt hier
enorm veel gegeten, een stuk van
1416 pond is niets bijzonders, d©
smaak is Keel goed, hoewel het niet is
zooala van ons fijn vetgemest vee, de
prijs er van is, omgezet in Hollandsen
geld, omstreeks 25 cents per pond.
Heerlijke sausen verstaat de Ebtniselie
keukenmeid er bii te maken, geweldig
veel melk wordt er ook gebruikt. De
kleine koeien geven minder melilc dan
d© onzen, maar het roomgehalte is
veel lioog.er, room wordt overal in ge
bruikt 111 de vleesch en vischsausen,
over de boeokbtseen, als toespijs de
verrukkelijke melk met een zware
roomlaagdöe na eenige dagen staan
door do warmte verzuurt. Om 4 uur
wordt koffie met kuchen gebruikt, en
om zeven fi half acht u.ur Abend-
essen, bestaand© uit vleesoh, aardap
pelen, saladle met edellcreeft en saus,
of zoo iets dergelijks en thee met fij.11
broad: toe. Thee wordt eigenlijk voort
durend gedronken©n welke the©! 2
kleine schepje© geurige thee gaan in
©en miniatuur-potje met een weinig
kokend water op den stoom der groot©
l küöeilert Samowar-, welk© iu elan
hoeu der eetkamer, op eeu. mariner
tafeltje, staat. Deze samowar wordt
s' morgens geheel gevuld met water,
hetwelk met een paar houispaander-
ties én houtskool verwarmd en op
kookpunt gebracht wordt. De the©,
die uit glazen, in een nikkelen of zil
veren standlaard gedronken wordt,
wordt geheel aangelengd met kokend
water en vormt met een paar flinke
scheppen suiker, die geliefkoosde en
onschuldige drank van eiken Est of
Rus. Is bet koud, dan wordt wat
rlitira toegevoegd, maar ik heb dit
nooit gezien. Doordat zoovele maai
tijden met uitgebreid© sausen, oom-
phes en warme schotel© per dlag ge
bruikt worden, heeft het keuken
meisje druk werk, zij arbeidt geheel
zelfataidig en geniet het volle ver
trouwen, hoewel de afstand tusschon
meestoresee) en personeel groot blijft;
1 wanneer zij vrij af krijgen, zorgen zij,
dat nIlea klaar staat en men er geen
Ilast van ondervindt. De loonen zijn
thans 1300 Eetnische Mark per maand,
dus ongeveer f 10. Waar vindt men
in Holland voor dit loon een zelf-
otandige, ervaren en bereidwillig©
dienstbode 1
Omtrent den woningnood het vol
gende. Geen huisheer mag iemand,
die geregeld zijn huur betaalt uit de
woning doen zetten, de huren mogen
echter verhoogd warden tot 50 maal
het bedrag van voor dén oorlog. Dit
is natuurlijk voor den kleinen rente
nier. die zijn geld in landerijen of hui
zen had belegd, iets onmogelijkszeer
veel tracht men bij te verdienen door
het in .huis nemen van zomergasten
en verder, door al het mogelijke, dat
men vroeger door personeel liet doen,
zelf te verrichten. Onze huisheer bij
voorbeeld, een oude professor, ver
richtte, met zijn vtouw, al het eigen
huiswerk, maar pompte zelf lederen
morgen voor ous, het water in het
groote réservoir, waar-me© ©en be
diende 50 Mark zou verdienen en stak
dit, met de huishuur, zelf in den zak.
Ook de groot© tuinen werden thans
door de bewoners zelf bewerkt. Eten
jong meisje, dat tegelijk met ons bij
onze vrienden logeerde, verdient haar
brood met lesgeven en. bijwerken van
kinderen, die op de scholen thans in-
plaats in Duitsch, in de taal der re-
geering, dus Êslniscli, moeten leeren,
verder verstond zij het inbinden van
boeken en studeerde ondertuosohen
zelf verder voor Schuhle-lekrerin.
Over het algemeen is het voedsel hier
zeer goedkoop, daar geen enkele fa
briek werkt en dus alles ingevoerd zou
moeten worden (maar dit kunnen de
kooplui niet meer uit gebrek aan ka
pitaal). Zijn kleed-ing, huisraad en
meubilair zijn -niet I© 'betalen.
Later verder.
C. K.—v. L.
Van Knust en Kunstenaars
Nr. 127.
Allerhande uit, de vacantie, die
(kort was en zakelijk. AJs dit laatste
woord, met vacantie in verband ge
bracht, u al te nuchter voffrkomt, ge
misschien zelfs geneigd zoudt zijn
medelijden te gevoelen voor hem, die
zelfs zijn vacantie zakelijk door
brengt. laat mij u dan mogen ge
ruststellen.
Mijn zakelijkheid is me een ont
spanning en bestaat in h©t gaan ken
nis maken met zooveel mogelijk
nieuwe kunst etn kunstenaars of in
liet gaan hernieuwen van de ver
trouwdheid met oudere. Zooals een
ander dagen aaneen kan gaan zitten
hengelen of tennis spelen, zoo kan ik
dagen lang schilderijen gaan bekij
ken en ben daarmede minstens even
oriisehadelijk voor mijn even-naaste,
als de man, die de nerveuse huppe
ling van zijn donbertje bedroomt of,
in smetloos wlit flanel gestoken de
lijnen en bogen van door de luclit
snijdende en veerende balletjes tracht
te beheerschcnZoo ik meer tijd had
zou ik misschien, als zoovele renais-
sance-geosten onder onze tijdgenoo-
tcn, hst één kunnen doen en het an
dere niet. nalaten; doch, zooals meest
al met lieden die niet veel uitvoeren,
kom ik steeds tijd tekort. Het is noo-
dig diüze tegenstelling te oomsliaUje-
ren met de vooral in necrologieën
modieus geworden verschijning, van
den man, die, met werkzaamheden
overstelpt, steeds voor alles' en voor
ieder tijd vond. Koevele dier werk
zaamheden zoo iemand door anderen
liet doen, worde uit piëteit niet over
wogen. Mijnen toekomstigen necro
loog heb ik nu alvast die frase uu de
pen geslagen; hij zal er wel een paar
andere voor in de plaats vinden.
Doel» waartoe zouden wjj ons langer
daarmee bezig houden, waar ilc van
mijn vaoantie, die kort was, wilde
vertellen!
Na het voorafgaande zal het nie
mand bevreemden dat lik Spa een
oord van verveling en ©rgernisse vind.
Hel, ia soms wel wat spijtig voor mijn
reisgenoote als ilc die oorden in onge
veer drie kwartier „gezien" hel) en
inij, of naai- minder geëmancipeerde
streken rep, of ergens mooie archi
tectuur of kunst ga opzoeken. Wat
dat eerste betreft, kent u, lezer, Sta-
velot en Molmedy 1 Mag ilc; u die
streek vatn den Ardennen kant daneene
aanraden zoo bet petit jeu de Spa ch
de eeuwige patisserie tegenover iede
re bronzaal die zich respecteert, u te
machtig wordt. <*e vindt in Stavelol
een niet te (kostbaar onderdak, en
rondom een landschap van ©ene be
minnelijke grootechhoid. Grootsch,
niet in den zin van overweldigend,
doch het ie er rijk van lijn en rijk van
nuance. Het landschap is levendiger
dan dat- van Thüringeu, hoewel het
er aan doet denken, liet is er één,
waar onze vriend D<?vouge de Nunc-
queszou kunnen schilderen.Hij kwam
er vaak, doch schildert, helaas, de
laatste jaren, niets meer. Na d>
dood zijner vrouw, nu een paar jaar
geleden, kan hij maar niet in zien
waarom hij nog schilderen zou.
Schilderen, vindt .hij, is iets dat men
niet maar kan willen; als de in
spiratie en de lust er met zijn, wordt
liet toch niets. En beide ontbreken
hein thans. Ge weet misschien dat
Degonve tevens botanicus en zelfs
eenigj-sins bekend insectoloog is.
Daarin zoekt hij thans vaak afleiding
doch vindt ze zelden. Onze vriend
tobt over zijn verlatenheid: zijn fijne
geest, laat hem, onbewust, met zjjm
verdriet coquetteeren en 'doet hem op
zien tegen alle te werk stellen van
zich zeif en uit zichzelf. Hij heeft aan
Holland zulke heerlijke herinneringen
doch durft niet hierheen te komen uit
vrees voor diezelfde herinneringen.
iNeen, liet is naet vroolijk hij onzen
vriend. Ilc ga 11 opmonteren en u
fluks ©en onder vooratellen. De korte
reis biedt afwisseling in snel tempo.
Het eenige bezwaar is dat van dezen
(liet weifk in Holland niet bekend is.
Jammer genoeg. Zelf kende ilc het
ook niet, want zoo nu en dan eens op
©en expositie in België een weri* van
hem tegenkomen is nog niet zi'n werk
kennen, lleni voorstellend, schrijf ik
u zijn welkllnkenden naam af; Vale-
de Saedeleor. Alleen in het tijd
schrift „Onze kunst" zoudt ge over
hem gelezen kunnen hebben en re
producties naar zijn werk gezien.
■Maar dat moet al weer lang gelede)
zijn, En Jozef Muls beschreef in ziin
hoekje „Het rijk der stilte." (ik heb
dat hoekje in drae rubriek besproken)
■een avond bij De Sacdeleer in diens
tuin aan de 7.eye, in gezelschap van
Gustavo van de Woesteync.
Dat aar dag vertellen van Muls is mij
bijgebleven; ik zag steeds weer den
grooten foicschen man, dde De Saede-
le.er is, zittend op zijn terras in den
laten zomeravond, in het halfduister,
twee van zijn blonde kindei's op zijn
knieën, zachtjes ingedommeld. 11c zag
dat tafereel wederom op deez reis,
toen ilc op de Vierjaürlijksch© te Gcr.t
voor een werk van Dc Saedeleer
kwam te staan. En ik besloot hem te
gaan opzoeken. Er waren voldoende
gemeenschappelijke relaties voorhan
den om mezelf te kunnen introduce©
ren 011 er zou over zulk bezoek al
licht wat na te vertellen zijn. Het
werd een curieuse tocht en een aller
hartelijkste ontvangst. Wij hadden
ons al zoo ongeveer een voorstelling
gemaakt, hoe de man er zou uitzien.
Het spreekt vanzelf dat die vooretel
ling in niets opgevear met de werke
lijkheid klopte. Walter Vaes had me
lachend van den schilder met de tien
kinderen verteld. het waren er
slechts vijf. En welk een vijftal. Vijf
mooie dochters te bezitten, de eene al
aardiger dan de andere, van leeftijd
tueschen de tien en de twintig, welk
oen weelde Maai- laten we niet voor
uit loopen op de ontmoeting die nog
beschreven dient.
Wij moesten eerst van Gent naar
Audenarde, waaraan volgens Baede
ker, behalve het oude stadhuis, niet
veel te zien is. Het lijkt earns wel eens
of Baedeker speciaal voor antiquairs
en gastronomen zijn gidsen bewerkt.
.Er is in Oudenarde nog wel wat
meer to zien. Doch onze vriend woon
de ©en paar uur verder, naar ons la
ter bleek, boven op een berg. En het
regende weer pijp ©straaltjes, wat me
tvealc gebeurt als ilc in Belgié op ex
cursie ga. Gelukkig was cr ook hier
wear een man bij de band 'die een
auto bezit 011 verhuurt, doch, hij zei
het zonder treurnis in zijn stem, dit
vehikel was kapnt, en als ik naar bo
ven wilde, moest ik een ..voituuv"
nemen. Daar er geen keus was, accept
teerden wij de „voituur", een prehis
torische vi gelen tc, waaraan een
paard bevestigd werd dat ons met
eene iets grooitore snelheid dan van
een ongetraind wandelaar, over Au-
denarde's hoekig plaveisel rinkinkel-
de. Het deed ons bepaald genoegen te
bemerken dat bij Audenarde vergele
ken, het plaveisel te Haarlem zoo
uitstekend verzorgd is en wij zouden
ongetwijfeld de stad onzer inwoning
nog hartelijker geprezen hebben, zoo
wij niet, voor wij het wisten de stad:
uit, eii midden in bot prachtigste
Vlaomsche landschap waren geraakt
Doch ik mag niet te wijdioopig wor
den en moet die beschrijving dus wat
inkorten. Laat, hel dan genoeg zijn te
zeggen dat na een flink uur rijdens
niet na een uur flink rijden helaas
at weg vrij sieai omhoog ging. Het
paard, gaf er na ©enigen tijd do brui
aan en liet de voituur met ons er in,
rustig achteruit zakken, naar den weg
berm, waarachter de diepte!
Wij hebben, ons gehaast de voituur
op vrij levensgevaarlijke wijze te' ver
laten terwijl ze door bleef sullen en
de bestuurder niet© deed dan tegen
zijn paard „oei, oei", zeggen. Ol net
door d-eze geluiden oi dooi- het meer
dere geluk boven de wijsheid kwam,
is niet uit te maken doch kort daarop
stuitte de voituur hare afzakking door
tegen een telegraafpaal te hotsen die
daardoor een verderen val en serieu-
ser ongeluk voorkwam. Wij hebben
ons verder niots vau de voituur en
hare motorische kroel) ten bediend, br-
laaiden voor dien tocht ongeveer het
viervoud van het bedrag, waarvoor
men per trein van Ostende naar Luik
rijdt, klommen, thans vergenoegd
over onze zoo juist opnieuw verwor
ven bestaanszekerheid te voet naar
des bergs top waar het chateau van
den sclnlderheer ons als einddoel
onzer pélérinage gewezen was. Over
dc ontvangst en de ontmoeting hoop
ik u in een tweed© ©tukje te mogen
vertellen, daar aan dit een eind dient
gemaakt, nu ik het verevschte aantal
regels bereikt heb. AL ik u ditmaal
niet verveeld heb, zult ge u komende
week nog moer a.rn usee ren. W'.nt wij
kwamen te valien in een Luilekker
land, waar de koning uit Jordaens'
gastmaaltafereelen vorst is, waar de.
fijnste kunstzinnigheid gepaard werd
aan Oud-Ylaamsche leefgenieting en
waar de natuur bovenmatig schoon
ia, Tot het genoegen u weer te zien.
J. H. DE BOIS.
HET VLIEGONGELUK TE
BATAVIA.
Iemand, die zich C. v. TJ. teekent,
schrijft in dc Locomotief
Behalve en allereerst om de ïn-
dii'oeve gevolgen voor de nabestaan
den van onze collega's en bet diepe
leed door èen vliegongeluk gebracht,
als thans geschied is bij de opening
een-eerste Indisch© luchtlijn voor
passagiers, valt in volgend© instsmtle
ook om andere redenen nog -dit gebeur
dc te betreurenwant laat ons het
kort zeggen de luchtvaart als zooda
nig wordt daarmee in discrediet ge
bracht buiten iemands schuld om.
Is dat zoo?
Ach, laten we niet op den uitslag
van het onderzoek vooruitloopen -
■3 er reden bij de schuldvraag tot
twijfel....
Wat vaststaat on herhaaldelijk
had ik in mijn artikelen over luoht-
vaartverkeer celegenkeid daarop te
wuzen is, dit geldt voor Europa,
dat hel grootst© aantal ongelukken
gevolg isvan nieuwe proefnemin
gen, d.w.z. verband, houdt met speciale
gevallen. (Een voorbeeld daarvan was
ook het ongeluk van een der beste
lYansche vliegeniers, de Roman et,
diie met een door weglating van de
onderste draagvlakken van twee- tot
ééndekker omgebouwd vliegtuig een
proefvlucht wilde maken en doodelijk
omlaag stortte). Het wil mij voorko
men, dat ook nu weer dit ongeluk als
een bijzonder geval moet worden be
schouwd.
Immers, waarom zou hier geen
luchtverkeer kunnen plaats hebben,
even zoo goed ala dit in Europa gere
geld, is. waarbij liet gevaar voor de
reizigers naar waarheid zeer gering is
te achten Een luchtverkeer, dat d4^r
toch reeds een belangrijken omvang
verkreeg op negen internationale lij-
neu, met dageLijksohe personen- en
g-oedererdienst En dat personenver
voer breidt zich geregeld uit- Wan
neer men nagaat dat alléén op het
vliegveld Bourget bij Parijs, per week,
gemiddeld een 150 vliegtuigen aan-
©n afvliegen .vervoerend een 600 ims-
sa&iers, 600 kilo waren en 160 kilo
post!
Waarom zouden hier herhaalde on
gelukken onvermijdelijk zijn, waar
bijvoorbeeld dé K. L. M. in Nederland
heel het afveloopen jaar geen enkel
on gov al had te melden, terwijl zij toch
©cn geregeklen dienst onderhoudt?
Moeten deze ongelukken dan worden
geweten aan onbekwaamheid der
vliegers dat geloof Ik niet, aan de
toestellen?... daar mag ilc zonder
meer niet over oordeel en. Maar -. dat
zelfs het publiek in Europa van pas
sagiersvliegtuigen eeu andere opvat
ting heeft, (het kleinste zoodanige
vliegtuig, en zij worden tot de minste
gerekend, houdt een cabine voor vijf
personen, terwijl op de overzee-lijnen
veelal groote re toestellen niet twee
Dit zomerseizoen, waarin avonturen
romans even overvloedig uit de lucht
komen vallen als regenbuien, bremg-t
nog; wel enkele verrassingen.
Bij Vau H0lk©ma en Waren--
dorf zag een nieuw boek van Ber
nard Canter het licht: „Nieuw
Utopia-''.
Was er waarlijk nog een nieuw ge
luksland te ontdekken na al de fanta-
ziecn over een toekomst-maatschappij,
die dc wereld -liecft gekend? En wat
hebben wij er eigenlijk aan, tc droomen
over een Luilekkerland, terwijl .de we
reld om ons heen en de zorgen over
Jet meest nabijliggend© onze aandacht
en onze krachten in beslag nemen? zal
allicht iemand vragen.
Laat ik u dadelijk geruststellen. De
schrijver heeft zich niet vermaakt met
het borduren van ccn sohoon toekomst
beeld op een bepaalde economische of
politieke leer. „Nieuw Utopia" is ge
heel fantasie en is niet geschreven met
ecu bepaalde strekking, of het moest
zijn een zeer welsprekend en tevens zeer
vernuftig pleidooi voor dc vegetarische
leefwijze, waarvan de auteur warm voor
stander blijkt. In een zeer boeiende schil
dering geeft hij het beeld van een ge
lukkige maatschappij, waarin de rneu-
schen vegetarisch leven, iu verband met
een terugkeer van overbeschaving en
technische volmaking tot de natuur.
Maar in tegenstelling met andere
Utopisten stelt hij 't niet voor, alsof die
geluksstaat een blijvende zou zijn.- Hij
geeft dien slechts te zien als een
droombeeld, dat verschijnt en verdwijnt.
Dat er, behalve een idealistisch ook
een sterk critisch element in dit werk is,
behoeft eigenlijk niet uitdrukkelijk ver
meld. Alle idealisten zijn critisch, om
dat het verlangen naar een betere samen
leving ontstaat uit afkeer van de be
staande. En Canter is ons door zijn-
werken bekend als een groot idealist,
tevens scherp in dubbelen zin cri
ticus.
Daarbij is hu een groot fantast. Zijne
verbeelding neemt hooger vlucht dan
die van de mcesten zijner schrijvende
landgenooten, wat wel mede een
reden is, waarom hij niet altijd voldoen
de is begrepen, wat hem tot bitterheid
stemde, waaraan hij herhaaldelijk uiting
gaf, niet altijd op even symathieke wijze.
In „Nieuw Utopia" echter kunnen wij
hem met meer genoegen volgen. Wie zich
door zijn oordeel óver vele dingen ge
prikkeld gevoelen, zullen toch, als ze
onbevooroordeeld en onbevangen lezen,
moeten erkennen, dat 't niet in de eerste
plaats te doen was om hekelen, noch
om propageeren, maar om zijn dichter
lijke fantasie te laten spelen.
Het boek is dan ook niet -gebouwd als
een vermakelijk spel voor hen, die gaarne
getuigen zijn, als er rake slagen worden
uitgedeeld, onverschillig wie ze uitdeel'
en wie cr door getroffen wordt.
't Eischl van den lezer meer inspan,
niug dan een sensatie-roman, wijl de
schrijver op vernuftige wijze ook we-
teuschaj)j)elijke .onderwerpen aanroeit
en zelfs schertsend werkt met quasi-gc-
leerdc redevoeringen en formules, dik
wijls met fijnen humor. De hoofdper
soon is een professor, genaamd Lcyden
en werkzaam aan -de universiteit te Lei
den. Deze hooggeleerde bereikte den
leeftijd (70 jaar), waarop de wet hem
verplicht tot het emeritaat., Hij is hier-
nmde niet tevreden, omdat hij zich nog
jeugdig van geest gevoelt. Kon hij nu
ook maar aan het lichaam, weer jonge
kracht geven, „dan verloor', zeker voor
dien verjongden menscli, de wet haar
eigenlijke bedoeling. Maar juristen heb
ben een afkeer van de eigenlijke bedoe
ling der wetten. Rechter en advocaat zijn
altijd met elkaar in strijd ten aanzien
van de ware bedoeling der wet en bii elke
rechtszaak is er ten slotte slechts één
persoon, die -diep in zichzelf de ware be
doeling van de wet ervaart, dat is dc-
geen, die tot de lijdende partij behoort.
Want in zijn ziel ervaart hij, en hij
alléén, waar de wet des menschen faalt
en de wet Gods niet."
(Men begrijpt, dat in dit boek de ju
risten. en de „officieele wetenschap" 't
soms hard krijgen te verantwoordeu;
maar zij kunnen zich er mee troosten,
dat ook andereu hun portie krijgen.)
Professor Leyden dan neemt zijn toe
vlucht tot een middel, gebaseerd op een
piodera-wetenschappelijke theorie. Hij
laat door een operatie in zijn lichaam
klieren van apen overbrengen, om er
nieuwe vitale kracht aan tc geven-.
De operatie gelukt uitstekend, maar
dc narcose, waarin de geopereerde :s
gebracht, duurt buitengewoon lang, zoo
dat de omgeving van medici en vci-
pleegstcrs z:ch ongerust maakt. Wat is
er intusschen gebeurd? De ziel van den
jxrofessor heeft zich gescheiden van het
lichaam eri is gekomen in sferen en di
mensies. waarmee de aardsche geleerd
heid geen rekening houdt, waar heden,
verleden en toekomst niet scherp ge
scheiden, maar als 't ware één zijn..
De ziel van den professor ontmoet een
bevriend^ ziel, die van een meisje, dat
hij vroeger heeft liefgc-had, en dat hem
ook liefhad, zonder dat hij 't wist. Zij
is reeds verheven tot een hoogeren staat
van weten en aanschouwen.
De ziel van den professor ziet veie
dingen, ondergaat vele gewaarwordin
gen, waarvan hij, gebonden aan zijn
aardsche lichaam, nooit heeft gehoord;
zijn zelfbewustzijn als geleerde krijgt
menigen deuk.
De bevriende ziel (Eumcuia heet zij)
leert hem vele dingen, laat hem, veel zien,
en doet hem ten slotte het verhaal van
een heilstaat, waarin een deel van het
mcnschdom zal verkecren, omstreeks het
jaar 2000» Maar verleden en toekomst
zijn hier ondergeschikte begrippen.
Leyden ziet die menschen op het top
punt van hun bloei. Doch hun geluk zal
niet duurzaam zijn, Eumenia vertelt
hem, dat ze ten onder zullen gaan. omdat
bij al hun volmaking de persoonlijkheid,
het individueele is verdwenen en opge
geven in het communale. De menschen
waren machines geworden.
„Het geheelc „Rijk der Hannoni-
schen" was zooals eens de Oud-Egypti
sche rijken als de dood in den pol. En
inderdaad werden mannen en vrouwen,
meisjes cn jongens, zoo passief, dat bet-
vermogen ging ontbreken zich aan ver
anderde uiterste omstandigheden aan tc
passen. Men deed alles precies 200ais
die voorvaderen hel gedaan hadden. De
gezangen waren als formules gewor
den."
Dit wordt nog verder uitgewerkt ca
dan eindigt het Rijk der Harmonischen
op vreemde wijze: de menschen, geheel
in geestelijk verval geraakt, hulpeloos,
worden verdreven door dc ratten
Plotseling zijn we weer uit hei droom
leven terug te Leiden.- De professor is
uit de narcose ontwaakt, die slechts en
kele dagen en nachten had geduurd.
Eerst toont hij zich daarover verwon
derd „maar hij had te veel in zijn nar-
cose-toestand vernomen omtrent de zon
derlinge mogelijkheden van veianderd
tijdsbesef cn tijdsbewustzijn, dan dat die
verwondering laug duurde."
Zijn ontwaken uit de narcose was ge
volgd, toen een der collega's op het ge
lukkige denkbeeld was gekomen, de
apenklieven weer uit het lichaam te ver
wijderen. Daardoor was hef lichaam
bevrijd van de levende dierlijke psyche,
die cr met de klieren was ingekomen cn
belette, dat de ziel van den professor
er in terugkeerde.
Leyden wordt niet verjongd; hij krijgt
zijn emeritaat en zijn pensioen, met nog
een Nederlandschen Leeuw toe. Maai
bij is niet bedroefd en niet ontevreden.
De openbaringen uit de sfeer waar een
geheel veranderd tijdsbesef en tijdsbe
wustzijn was, hadden hem dit geleerd:
„dat elke menschenmaatscliappij op
zich zelve volmaakt is, waarin ieder
niensch persoonlijk naar beste krachten
tot zijn einde, in dienende liefde arbei
dend, zijn plicht vervult als een roe
ping!"
Er wordt in dit boek veel aangeroerd,
ook over den Bijbel en de uitlegging van
dc H. Schrift vindt men gesproken in
hef Nieuwe Utopia; diepe ernst wisselt
er af met ironie en humor, maar het
effect wordt niet barok, noch aanstoot
gevend voor wie zich de moeite doet tot
des schrijvers wezenlijke bedoelingen
door te dringen.
't Is niet een „grappig" boek, zooals
de omslagieekening zou doen vermoe
den; geen zomerlectuur in dien zin, dat
men ze slechts even vluchtig zou kunnen
doorloopen. En natuurlijk geen lectuur
voor jongelieden, die de ontwikkeling
missen, noodig om den schrijvti te vol
gen in de vlucht zijner verbeelding en
zijner gedachten.
H. J. STRATEMElJERj
Wij hebben nog eenige boeken aan te
kondigen, die behooren tot de rubriek
Amusementslectuur.
Bij Van Holkcma c n Waren-
d o r f, te Amsterdam, verscheen een
tweede druk van „Dc vrouw die trouw
bleef", door G u i<io da Verona,
vertaling van mevrouw Moiesco
Brants. Hel is wat dca verm betreft
soms wel artistiek werk, met hier en
daar een cvnisch-filosofisch tintje en
vele psychologische of paradoxale op
merkingen over de vrouw; maar in
wezen toch een sensatie-roman, door te
veel details over amoureuze avonturen en
schurkenstreken, eindigend met ccn
vuurwerk-effect van moord cn zeli-
moord.
Dezelfde firma geeft in -haar Daalders-
editie „De Diamantmijnen van Koning
Een filmacteur moest een scène spe
len in een iccuwonkboimaar. toon
de er niet veel lust in.
U behoeft niet- bang voor den
leeuw te zijne zei de temmer, hij heeft
nog nooit rauw vleesch geproefd.
-- Dat kan wel zijn, antwoordde de
acteur, maar als hij nu toevallig eens
graag zou willen weten hoe het
smaakt 1
Dokter, zei mevrouw Praatziek,
ik ben bang, dat mijn man een ziekte
onder de leden heeft. Ik kan soms
uren praten en don bemerk ik in eens,
dat hïi niet heeft gehoord wat ik zei.
Dat is geen ziekte, mevrouw, dat
is ©en gave, luidde het antwoord van
den dokter.
motoren worden gebruikt), kan wel
geconstateerd.
Een goed "eregeld luchtverkeer ver-
'angt rnen, maar waarin bestaat in In-
dië eigenlijk cle regeling van het lucht
verkeer: wat ziin de desbetreffend©
voorschriften en (bepalingen, welk©
het personenvervoer met vliegtuigen
beveiligen, waaraan heeft dit te vol
teen, wie oefent daar controle op uit
*n in hoeverre wordt hier het pub'iek
-a kei ijk over voorgelicht?
Wel tragisch, dat altijd eerst onge
lukken moeten gebeuren, aleer de
noodzakelijkheid van regeling en or
ganisatie wordt ingezien, om daarna
maatregelen te treffen.
CRICKET.
CRICKET-OVERZICHT.
Haarlem heeft Zondag iu Schiedam
ecu goeden wodstry(j gespeeld. Kchj in
den „Haarlem "-geest behaalde dit elf-
lal met vele invallers op de familie's Of-
l'erman en lingering een groote overwin-
Uaarlom batte eerst, seorendo 204 runs
voor het verlies vun slechts i wickets.
Mealy maakte er hiervan 101. hetgeen
zijn eerste century is dit jaar, en boven
dien de eerste century iu 1922 van een
Haarlemmer in den N. C. B.
Toen Haarlem ging bowlen, nam Healy
kalm 4en bal ter hand, en stuurde
Öehiedammers naar huis, voor JS runs.
A. Maas bowlde weer underhan-ds en nam
a23. I'Vuui cricket is anders dit soort
Dowlen niet, 't lijkt altijd of de bowler
ecus oen vrooljjk oogenblik wil hebben,
011 't verwekt by het publiek altijd een
oubedwingbareu lachlust. Enfin, Arnold
bad succes en wo zullen er dun nog wel
ecus méér op onthaald worden.
Rood en Wit maakte Korte motten niet
V. O. C. I)o Rotterdammers zaten voor
70 aan den kant, waarvan alleen v. d.
Wolf een behoorlyk aantal bjjoeugeslagen
had (02)- Als Rood en Wit naar de mat
trekt is hot droog, waardoor dus dc Rot
terdammers vry wat minder last van 't
veld hebben, dan Rood eu Wit had ge
had. Maar het Haarlemscho openings
waar batte uitstekend, het eerstn wicket
valt pas op 63. Dat liet toen geen moeite
meer kostte, oin het V.O.C.-totaal te be.
reiken, spreekt vanzelf. Rood on Wit bat
nog een tydje door, maar op 150 is het
gedaan, precies het totaal, dat wy Rood
"11 Wit in ons vorig overzicht toedachten.
Van Manen scoorde .in zyn eentje 76,
juist wal do V. O. C.'ers tc zameu pijeen.
sloegen.
Zondag speelt Rood- en Wit tegen V.
V. V. Dc-ze wedstrijd geldt voor de Tele-
graafbeker. Drie weken geleden speelde
Rood cn Wit een draw tegen V. V. V.,
wat voor den Telegraafbekcr niet geldig
is, zooilat Zondag ten derden male Svvens
en Grootnioyer moeten tossen. Rood en
Wit zal er nu misschien in slagen, V. V.
V. to kloppen, mits de batsmen de 200
kunnen opbrengen.
Ha3Tlcm ontvangt aan den Schoterweg
V. O. C. Eu ook hier zal do thuisclub
wel do baas blijven. Haarlem znl op den
V. O. .C.-aauvai wel niet veel runs ma
ken, maar Healy's bowl or y is voor d©
Rotterdammers allicht te machtig, zoodat
V. O, C. nog wel minder zal prestecrcn
aan bat. Haarlem zal het hoogstwaar
schijnlijk nog zonder Schmeink moeten
stellen. mnnr Do Ruig is woer van do
party.
Haarlem IT, dat tegen V. E. A. II do
mindere bleef, moot Zondag naar V, V.
V. 11; ook nu zullen de Amsterdammers
wel aau het langste c;ud trekken. Rood
on Wit TI heeft Zaterdag j.l. kaar laat-
sten wedstrijd tegen V. R. A. II, gewon
nen, wnardoor de onderste plants voor
Albion, dat van Vleermuizen verloor, i?
aangewezen.
Do Ereo IToresrers kobben door uns
lanfl getoerd, en zes dagen achter elkaar
gecricket togen vrijwel 't zelfde elftal.
Salomo", en den meest bekenden roman
van H. Rider Haggard een span
nend verbaal van jacht- cn andere
avonturen inct vele geheimzinnigheden.
De nalatenschap van Jack Lon
don schijnt onuitputtelijk. Dc uitgevers
J. W. B o i s s e v a i n en Co., le Haar
lem, geven een vertaling van Smoke
aud Shorty", onder den titel; „Tusschen
twee rassen". Een geschiedenis van
blanken en Indianen uit her goudland
Klondike, met veel gevaarlijke avontu
ren en veel natuurbeschrijving, ook veel
oprechte liefde.* Ernst en humor gaan
et samen als in een boeienden Jilm-
roman.
Van A. W. Bxu 11 a en Zoon,
Utrecht, ontvingen wij „Het huwelijk
van Lady Tancred", 'door E1 i n o 1
G lyn. 't Is een roman van liefde cn in
trigue, spelende in een internationale
omgeving. De lange, maar niet verve
lende roman besluit met een :oast „op
vier zielsgelukkige menschen!"
Eind goed, al goed, zullen wc maar
zeggen.
In dc Feuilletonbibiiotheek van de
Drukkerij Jacob van Campen, te
Amsterdam, werd opgenomen „Liefde
in de wildernis", naar Otcwc!
B i n n s. Het gaat om een valsehc be-
schuldiging van een jongen Engclsch-
man, die ten slotte smetteloos als
sneeuw zijn meisje ten huwelijk leidt.
„de gloed van den dageraad verlichtte
hun weg met pracht en heerlijkheid";
Van geheel ander gehalte is een ander
werk uit die serie„Dc leeuw der
rotsen", door J. H. R o s n y, een prach
tige fantasie van het leven der oer-men-
schcn, vol dichterlijke natuurbeschrij
ving. Mevrouw C. Dumoulin— Goedkoop
besteedde veel zorg aan de moeilijke
vertaling uit het Fransch.
De uitgeversmaatschappij Hok
land te Amsterdam, bezorgde een vier
den druk van Nelly" en >,Otto van
Valckenaer", door M.- van W a 1 d r i-
c h c m, vroeger als één bock verschenen*
