Binnenland
De viering van üroningen's Ontzet.
INGEZONDEN MEDEDEELINCEN
a 60 Cts. per regel.
Bêgesrlijk* gerechtea Meelspijzen met
A.J.P.'s ER AM HOZEN-SAUS er orer.
Een halve liter aaus van een pakje
h 71/, cents.
Zeilen
MET H. Z. V. NAAR DE ACHTER-
ZAAN.
Wie ons vorig artikeltjo over dien
yoeht naar de „Waakzaamheid" heeft
gelezen, weet met welk een genoegen
de deelnemers daar aan denken. Ook
Zaterdagmiddag' had de H. Z. V. eon
clubtoeht naar Koog a.d. Zaan uit
geschreven. En weer meer vaartuig
jes dan de eerste maal maakten de
zeilpartij mee. Gunstige wind tot
Zaandam. Een sleepboot bracht ons
op de plaats der bestemming.
's Avonds ie natuurlijk de Zaansche
kermis bekeken. Zondagmorgen vroeg
kwamen de zeilers uit alle hoekjes en
gaatjes opzeten en begon de oucerlin-
go wedstrijd. Weldira was de Achter-
zaan met de tientallen zeilen bedekt.
Ook eenige Haarlemmers deden mee.
Bij de tjotters behaalde de heer Veld-
huvs den tweeden en bij de Schouwen
de heer Bremer den eersten prijs
Ruim vier uur werd vertrokken er.
werd de machine van de „Jonge Wil
lem" aangezet. Voor donker had een
ieder zijn spulletjes opgeborgen. Een
goeden raad mogen de zeilers wel
hebben: zorgt voor sterke sleeptou
wen
Schieten.
SCHIETWEDSTRIJDEN
„NIMROD".
In de Ned. Sport vinden wij het pro
gramma der schietwedstrijden van de
Kon. Ned. Jachtvereeniging „Nimrod''
op de baan te Haarlem op Zondag
10 September. Het luidt:
Eerste wedstrijd. Eindwedstrijd van
den Tir Réglementaire. (Aan dezen
vedstrijd mogen alléén do drie aange
wezen schutters der baan te 's-Gra-
renhage cn te Haarlem deelnemen).
Match 50 pigeons. In 10 series van
5 Pigeons. Tir Continu. Barrage in
2 series van 5 Pigeons van stand 3. Ie
prijs gouden medaille2e prijs zilve
ren medaille3e prijs bronzen medail
le. Uitgeloofd door de Kon. Ned.
Jachtvereeniging „Nimrod". Zij die
niet tot do prijswinners behooren ont
vangen een bronzen herinneringsme
daille.
11 1/2 ure. Tweede wedstrijd. (Open
voor gewone en buitengewone leden).
Match 20 Pigeons. Handicap. In 2 se
ries van 10 Pigeons. Tir Continu.
Barrage iu eene serie van 10 Pigeons
Tir Continu. Indien er onder de
schutters een of meer zijn, die een
oneven handicap hebben, zoo zal de
barrage plaats vinden in 20 Pigeons.
Ie prijswisselbeker, uitgeloofd door
de heeren H. Smidt van Gelder en J.
W. "Wilson en 30 pet. der inleggeldcn.
2e prijs 25 pet. der inleggelden3e
prijs 15 pet. der inleggelden.
Derde wedstrijd. (Open alléén voor
cewone leden). Match 50 Pigeons.
Scratch. In 5 serieB van 10 Pigeons.
Tir Continu. Barrage in eene serie
van 10 Pigeons. Tir Continu. Ie prijs:
Kunstvoorwerp, uitgeloofd door den
heer E. .Turgens. 2o prijs 40 pet. dor
inleggelden3e prijs 20 pet. der in
leggelden 4e prijs 10 pet. der inleg
gelden. Inlegeeld 5.
Vierde wedstrijd. (Open voor gewo
ne en buitengewone leden). Match 10
Doubletten. In 2 series van 5 Dou
bletten. Tir. Continu. Barrage in eene
serie van 5 Doubletten. Tir continu.
Ie prijs: Kunstvoorwerp, uitgeloofd
door den heer Jhr. H. J. Deutz
van Lennen 2e prijs 50 pet. der in
leggelden 3e prijs 20 pet. der inleg
gelden. Inleggeld 2.50.
Golf.
SE^FWJ^STRIJDEN.
Door het Nederlandsch Golf-comité
zijn de navolgende wedstrijden vast
gesteld: 10 Sept. Open Kampioen
schap te Noordwijk aan Zeo (reserve
haan Hilversum). 1 Oct. Competitie
KennemerHaag te Santpoort. 15
Oct. Competitie Hilversum—Kenne
mer te Hilversum.
Olt de Omstreken
De Grensregeling.
IN HET ADVIES VAN DEN RAAD VAN HEEMSTEDE WORDT D
GRENSREGELING, VOOR ZOO VER DIE HEEMSTEDE BE
TREFT, OVERBODIG EN NIET WENSCHELIJK GENOEMD.
HEEMSTEDE IS MET ZIJN TIJD MEEGEGAAN, DE AANTREKKE
LIJKHEID TOT VESTIGING IS VERHOOGD.
HAARLEMSCHE ARGUMENTEN VOOR DE GRENSREGELING BE
CRITISEERD.
SAMENWERKING TUSSCHEN GEMEENTEBESTUREN ZONDER
ANNEXATIE.
OVER SCHADELOOSSTELINGEN EN BELASTING BETALEN.
Verschonen is het ontwerp van het
idvies van den raad van Heemstede
»p het ontwerp der Grensregeling,
volk rapport in de zitting van den ge
meenteraad van Woensdagavond aan
de orde komt.
Aan dit ontwerp ontloenen wij o.a.
Volgens grondwettelijk voorschrift
moet de considerans bevatten de be-
v eesredenen der wet. Bij het soort
gelijk ontwerp van 1902, dat op ver
zoek van Haarlem in 1906 is inge
trokken, werd overwogen, dat grens
wijziging noodzakelijk wasthans
echter wordt deze alleen wenschelijk
om zou kunnen worden volstaan met
speciaal ten opzichte van Heemstede
aan to toonen, dat de voorgestelde
grenswijziging niet gewenscht is. In
de verweerschriften van 27 December
1917 en 30 December 1918, alsook in
d brieven van 20 Juli 1919 en 14 April
1921 aar Gedeputeerde Staten hebben
Burgemeester en Wethouders reeds
zeer vele ernstige en gegronde bezwa
ren opgesomd en daardoor het ongo-
wenschte der grenswijziging aange
toond. Met den inhoud van die stuk
ken gaat de raad geheel accoord en
hij onderschrijft de bezwaren ten vol
le. waarom bjj ze als in dit rapport
opgenomen wenscht beschouwd
sien.
Burgemeester en Wethouders heb-
oen, zoo wordt verder opgemerkt,
in genoemde stukken volgens tijds
orde en daardoor verspreid dat aan
gegeven, wat sedert de intrekking van
het vroegere wetsontwerp is gedaan
voor de verbetering en verfraaiing, in
een woord voor ontwikkeling der ge
meente. In weerwil van de weder in
getreden periode van rechtsonzeker
heid is gestadig doorgewerkt, waarom
de raad het nuttig heeft geoordeeld
in een staat van 25 punten de voor
name werken in 't kort samen te
vatten.
Herinnerd wordt aan den bouw van
net nieuwe raadhuis, stichting der
gasfabriek, oprichting der duinwater
leiding en electriciteitsbedrijf, aanleg
van goede rioleering, aankoop van 't
wandelbosch Groenendaal, aanleg
van twee zwemvijvers, aankoop van
Leeuw en Hooft, o.a. ter behoud van
de sportterreinen, uitbreiding van Eet
politiecorps, verbreeding Zandvoort-
ache laan, schoolbouw, enz.
Geconcludeerd wordt, dat de ge
meente in elk opzicht met den tijd is
meegegaan. Daarbij is er. tot nu toe
met succes, naar gestreefd alles zoo
geleidelijk te doen, dat de gemeente
ui eens niet te veel werd bezwaard,
zoodat de aantrekkelijkheid tot ves
tiging niet alleen bleef bestaan, maar
zelfs toenam.
Daarna vervolgt het advies:
Mag nu van oen dergelijke levens
krachtig© gemeente het belangrijkste
en schoonste gedeelte worden afgeno
men, alleen omdat dit wenschelijk
wordt geacht?
De door Haarlem in zijn brief van
2-i Januari 1917 aangegeven motieven
voor annexatie zijn geheel afdoende
weerlegd op bladz. 10 tot cn met 17
van het reeds meer genoemde verweer
van Burgemees Ier en Wethouders van
December 1917 en nieuwe motieven
van Haarlem zijn niet tor kennis van
ons Gemeentebestuur gebracht.
De door Gedeputeerde Staten in hun
brief van 12 Juni 1918 aangegeven re
denen voor grenswijziging zijn door
Burgemeester en Wethouders geheel
ontzenuwd, speciaal op bladz. 1 en 2
van hun verweer van 30 December
1918.
In den door Gedeputeerde Staten
aan ons Gemeentebestuur ter kennis
gebrachten brief van 25 Februari 1920
deelt dit College mede, dat de daarin
omschreven grensregeling naar hun
voorkomt voldoet aan den wensch, dat
er binnen Haarlem behalve terreinen
voor handel en industrie, ook voldoen
de ruimte bestaat voor hen, die daar
willen of moeten wonen. Verdere me-
dedeelingen zijn niet ontvangen, zoo
dat wij het er voor moeten houden,
dat bovenstaand verlangen in de
oogen van Gedeputeerde Staten grens
wijziging wenschelijk doet schijnen.
Wij zouden hieromtrent willen te
kennen geven, dat hier moet gelden
de spreuk: „Schijn bedriegt". In
Januari 1917 toen Haarlem bij Gede
puieerde Staten op annexatie aan
drong, streefden inderdaad vele han
dels- en industrie-ondernemingen
naar uitbreiding, maar thans liggen
handel en industrie zoo goed als stil,
terwijl de komende jaren geen bloei,
maar eerder beperking en achteruit
gang in uitzicht stellen. Overigens be
hoeven wij hier niet verder op in te
gaan, omdat voor zoover bekend Haar
lem zich de handels- en industrie-ter
reinen niet aan de zijde van Heemste
de denkt.
Blijft dan over het motief, (lat in
Haarlem geen voldoende ruimte zou
bestaan voor hen, die daar willen ot
moeten wonen.
Door Burgemeester en Wethouders
is reeds vroeger aangetoond, dat Haar
lem aan de zijde van Heemstede nog
lang niet is volgebouwd. De uitbrei
ding van Haarlem gaat in andere
richtingen, niet naar die van Heem
stede. Het is juist opmerkelijk hoe wei
nig huizen in de laatste jaren in dit
deel -van Haarlem zijn bijgebouwd.
Bovendien zou Haarlem door de grens
wijziging aan de zijde van Heemstede
met een betrekkchu; hoeveel
heid bouwterrein verrijkt worden,
daar reeds een groot gedeelte is vol
gebouwd en wij niet willen aanne
men, dat Haarlem er over denkt den
Hout met de bekende sportvelden en
het mooie weiland, zoodra die terrei
nen binnen zijne grenzen zouden zijn
gekomen, in exploitatie te brengen.
Bij de thans bestaande grenslijn na
deren de bouwcomplexen elkaar nau
welijks over een derde gedeelte van de
geheele grens en verder zuidelijk zal
bezwaarlijk zoo'n natuurlijke en juis
te grens gevonden worden. Bij do voor
gestelde grenswijziging zal er direct
aansluitende bebousving zijn of zeer
spoedig, wegens de bestaande bouw
plannen, komen over bijna de geheele
grens; een bewijs dat de nieuwe grens
lijn veel minder juist en geheel wille
keurig is. Heemstede vormt een ondeel
baar geheel en ontwikkelt zich regel
matig over zijn geheele lengte cm
breedte. Dat de ontwikkeling een 15-tal
jaren geleden in het Noorden der ge
meente sneller ging dan in het overi
ge deel was uitsluitend een gevolg
van den aanleg der electrische tram
Amsterdam-Zandvoort, evenals na
1917 de snellere onlwikkeling van mld
den Heemstede tegenover het noorde
lijk deel een gevolg is van den
leg der electrische tram naar de kom
der gemeente, waardoor ook van daar
uit een betere verbinding met Amster
dam werd verkregen. Heemstede is
derhalve gegroeid onafhankelijk van
Haarlem.
Wij willen nog even de aandacht
vragen voor den weg, die door den
wetgever in de laatste jaren vooral
sedert 1917 steeds meer wordt bewan
deld, nl. op bet vastleggen in de wet
van de samenwerking van gemeenten
voor bepaalde doeleinden en de mede-
betaling in die kosten, die de eerie ge
meente maakt mede ten behoeve van
andere gemeenten. Als voorbeeld zij
slechts gewezen op de Warenwet, de
Vleeschkeuringswet, de Lager-, Mid
delbaar- en Hooger onderwijswetten
alsook op de Nijverheidsonderwijswet,
terwijl in het Werkloosheidsbesluit en
in de regeling der arbeidsbemiddeling
een gelijke gedachte is neergelegd.
Met het oog op dezen nieuwen koers
lijkt elke annexatie overbodig, dus
niet gewenscht Vooral verdient in
dit verband nog de aandacht de zeer
belangrijke en wij zouden haast
gen onbillijke wijzigine der Gemeen
tewet voor zoover betreft de forensen
belasting waardoor dezen in de werk-
gemeente twee derde van den aanslag
moeten betalen. Juist toch door de
forensen moet de p'attelandsgemeente
aan stedelijke eischen met daaraan
verbonden groote kosten gaan voldoen
en die gemeente ontvangt van hen
slechts twee derde van de belasting,
terwijl de werkgemeente die voor hen
weinig of geen kosten heeft te maken
hen eveneens voor twee derde mag
aanslaan en bovendien nog bedrijfs
belasting van hun personeel mag hef
fen en opcenten op de dividend- en
tantièmebelasting kan genieten. Ook
behooren dè Haarlemsche forensen in
't algemeen niet tot de rijkeren, het
geen wel hieruit ban blijken, dai hoe
wel zij iets grooter in aantal zijn in
het te annexeeren gebied dan de Am-
sterdamsche forensen, hun inkomen
slechts ongeveer een achtste en dat
der Amsterdammers ruim twee vijfde
gedeelten bedraagt van het totaal in
komen der bewoners van dat gebied,
dus ruim driemaal zooveel als dat der
Haarlemmers.
Elk© gedachte van profiteeren van
den buurman vervalt zoo wel geheel
en daardoor tevens dat oude afge
leefde, maar nooit behoorlijk bewezen
argument dat zoo dikwijls bij annexa-
tievoorslellen dienst heeft moeten
doen.
Overigens Is Heemstede steeds be
reid geweest en nog steeds bereid
voor aan zijn inwoners bewezen dien
sten behoorlijk te betalen. Getuige
weer hel pas onlangs genomen be
sluit om de vee- en vleescbkeuring
onder te brengen in het Haarlemsche
abattoir is Heemstede steeds bereid
na overleg op den voet van gelijke
rechten tot loyale samenwerking, wel
ke zich misschien zelfs tot eenige wij
ziging der grenzen zou kunnen uit
strekken.
Het geheele annexatie-voorstel van
Haarlem met betrekking tot Heemste
de, ontdaan van alle franje en geheel
en al ontmaskerd, heeft naar onze
overtuiging de Haarlemsche pers is
in dezen heel wat openhartiger dan
het Haarlemsche gemeentebestuur
slechts deze bedoeling: de i n 1 ij -
ingvaneeuaantal kapi-
aal krachtige n, dienende
als welkome bron van in
komst voor zijn wein ig ge
vulde gemeentekas.
Een bouwterreinmotief met plan voor
oen groentenveilinggebouw moet nu
dienen als vlag om deze kostbare lar
ding te dekken en in veilige haven te
brengen.
Heemstede zou door de annexatie on
geveer twee derde van zijn belastbaar
inkomen verliezen, terwijl de lasten
niet noemenswaard zullen verminde
ren. Het gevolg zou worden een ver
hooging der belasting in het overblij-
end Heemstede. Vee' kapitaalkrach
tigen, die reeds thans een „tot hiertoe
en niet verder" laten hooren, zullen
dan de gemeente verlaten om zich te
vestigen in gemeenten met e n meer
dragelijke belasting of wel in het bui
tenland, hetgeen een vernieuwde ver-
hoogin? der belasting voor de over-
blijvenden of zelfs van het geheele
land beteekenL De trek naai- Heem
stede zal verdwijnen, villa's zullen er
niet meer gebouwd worden en be
staande villa's zullen tot meer-gezins-
woningen worden verbouwd.
Ziehier het toekomstbeeld van over
blijvend Heemstede, wanneer <it an
nexatie mocht worden verwezenlijk!
Is dit niet in schrille tegenstelling met
de schoon klinkende verwachtingen
van Haarlem van bevordering van den
bloei der streek?
Met den besten wil bezield is het
ons College niet mogen gelukken ook
maar één lichtzijde te vinden aan deze
grenswijziging voor overblijvend
Heemstede.
Met het geannexeerd gedeelte van
Heemstede is het al niet beter gestold.
Ook daar en in nog veel sterkere
mate dun in overblijvend Heemstede
- een verdwijnen van kapitaal krach
tigen met grooten acheruitgang in
waarde van de particuliere eigendom
men, een ledig staan der gror.tcre vil
la's of inrichten van deze tol pen
sions of meergezinswoningen. Zji die
moeten blijven wonen, zullen behalve
door de waardevermindering hunner
eigendommen, worden getroffen door
de reeds thans zware en door de an
nexatie zeer waarschijnlijk- nog stij
gende Haarlemsche belastingen. Zui
len, zouden wij nog kunnen vragen,
bovendien hunne belangen door Let
grootero complex wei zoo goed behar
tigd worden als thans door Heem
stede? De bebouwing van het nog on
bebouwde gedeelte zal, daar de aan
trekkelijkheid tot vestiging ia verdwe
nen, worden tegengehouden tot groo
te schade voor de Bouwmaatschap
pijen.
Of de grenswijziging eon Haar-
lemsdh belang is moeten wij betwij
felen. Haarlem denkt er financieel
krachtiger door te worden, maar het
zal zich vergissen als het meent, dat
de geannexeerde kapitaalkrachtigen,
dóe aan eecn stad of dorp gebonden
zijn zich gewillig door de belasting-
pers zullen laten uitknijpen.
Velen zoo niet de meeeten zul
len hun toevlucht elders zoeken. Bo
vendien hebben velen bezwaar in liet
Haarlemsche stadsverband to worden
opgenomen, eenvoudig omdat zij niet
in een groote stad willen wonen, maar
in een buitengemeente, waar de om
geving cm het gemeenteleven lien-
i meer aantrekt en waar dó gemeente
liike huishouding meer overeenkom
stig hun eigen wenschen en inzichten
wordt bestuurd.
Haarlem na de annexatie opgeno
men in de rij der steden boven de
100.000 inwoners zal onwillekeurig
zijn vlerken wijder willen uitslaan
en willen doen wat een stad van een
dergelijk zielental pleegt te doen.
litteratuur is het er over eens en de
praktijk, de geschiedenis heeft het be
wezen, dat vergrooting van het stads
gebied oen meer dan evenredige koe-
Lenvermeerdering met zich meebrengt
en daardoor de (belastingen in do ge
meente nog hooger worden dun ze
vroeger in de annexeerende stad wa
ren. Waar nu 'bijna al wat b:j Haar
lem zal worden gevoegd groote lasten
zal meebrengen, waartegenover het
gedeelte van Heemstede in lusten vol
strekt niet kan opwegen ".s deze giona-
wijzigine voor Haarlem minstens een
hoogst gewaagde speculatie, waarbij
de belangen van alle tegenwoordige
reeds zeer zwaar getroffen Haarlem
sche belastingbetalers en ok van de
nieuwe Haarlemsche belastingbeta
lers op het spel staan.
Tenslotte rijst nog de vraag of deze
grenswijziging een algemeen be'ang
is. Na het hiervoren vermeide, waar
in is aangetoond, dat de grenswijzi
ging niet in het belang van over
blijvend Heemstedle, noch in o t van
geannexeerd Heemstede en het be
lang van Haarlem zelf daarbij van
twijfelachtigen aard is, kan al
heel moeilijk meer worden gespro
ken van een „algemeen" belang.
Of kan het als een algemeen belang
worden beschouwd, dat vel© kapitaal
krachtigen beu van den Nederland
sch en fiscus, zich In liet buitenland
gaan vestigen
Of is het in het algemeen belang
wenschelijk. dat bloeien.!© gemeenten,
gezonde oorden met ruime bebou
wing. afgewisseld door bosch cn wel
land, langzaam maar zeker v-orden
eemetamorphoseerd in drukke, woeli
ge stadswijken
ïsPeeo», het algemeen be-
;n g eischt juist het b e-
houdvandiege meen ten.
Het Is een Nederlandsch b
n g, dat de geheele duinrand in
hot bezit blijft van kleinere gemeen
ten met lage belastingen en een lagen
levensstandaard, als plaats van vesti
ging voor menschen, die zioli niet la
ten dwingen om in groote steden te
wonen en die het rustig buitenleven
verkiezen boven het geroezemoes der
stad.
Het ia het belang van geheel Neder
land, dat deze oase te midden van de
belastingwoestijn ongerept wordt in
stand gehouden.
Uit een oogpunt van algemeen be
lang bezien is de voorgestelde annexa
tie dus ook evenmin wenschelijk.
Wij spreken de hoop uit, dut de
kennisneming van dit advies uw col
lege moge overtuigen van het groote
onrecht, dat speciaal ten opzicht© van
onze gemeente dreigt te geschieden, en
daarom uw College aanleiding zal ge-
vem althans onze gemeente bulten cc
plannen tot grenswijziging te laten."
Hoewel de raad uitdrukkelijk op
den voorgrond stelt, dat hij het ge
heele ontwerp volstrekt ïoet verwer
pen, worden over enkele artikelen
opmerkingeL gemaakt
In artikel 3 is enkel rekening ge
houden met kaiastrale grenzen," zoo
ais die in 1917 bestonden.
De Craijenestervaart behoort geheel
aan Heemstede te blijven vooral ook
met het oog op de waterverversching
door het nompstation bij de JCoediefs-
la&n.
In art. 15 ontbreekt ©en regeling in
zake de schadeloosstelling uan eige
naars van onroerende goederen gele
gen in het annexatiegebied, welke
door de annexatie In waarde zullen
dalen. Deze schade zou b.v. door een
drietal door de Haarlemsche recht
bank tc benoemen deskundigen, waar
van één wonende in Haarlem, één in
het annexatiegebied en één Lu het
overige deel van Heemstede, liu.nen
getaxeerd* worden waarna de recht
bank de geleden schade zou kunnen
vaststellen, alles voor rekening van
Haarlem.
Voorla is het niet meer dan een
eisch van billijkheid en oen plicht
van rechtvaardigheid dat in dc wet
wordt vastgelegd, dat inwoners van
het geannexeerde gebied de eerst© 5
jaren ©en reductie van 50 pet. en de
volgend© 5 jaren een reductie \an 25
pet. genieten van de Haarlemsche be
lasting of belasting naar liet inkomen.
Deze billijkheid springt te meer in
het oog, wanneer men bedenkt, dat
de schadeloosstelling die
Haarlem aan Heemste
dezaltobetalen hebben
mede moet worden ge-
dragendoorhen, die te n-
eevolge van de annexatie
tegenhunwilvanHeem-
sted e na ar Haarlem over-
g a a il
ben geleden en gestrodon voor hun vr().
heid. Hjj eehetsto voorts den loop dei
voorbereidingen. Het eigenlijke werk
gedaan door den heer Minderhoud, secrc.
taria .Ier Gron. Mg. van Landbouw, dié
van het begin tot het oinde de ziel i'
geweest van allo werkzaamheden.
Dank brooht hjj voorts aan allen, die
t het welslagen jltr tentoonstelling
hebben medegewerkt. Ten slotte bracht
hjj bjjzonderon dank aan den Minister
van Landbouw, wien hjj vervolgens het
woord gaf.
De M:nistor van Landbouw, de heer
Van IJajelsteyn, begon zjfn rode met
uiteen to zetten dat do welvaart van
Groningen boven en voor alles afhangt
van don landbouw en alles wat daarmede
in verband staat en met er aan te herin
peren dat Groningen de pionier is ge
weest op het gebied van het landbonw-
onderriihL Hjj prees verder de eneTgio
van de Groninger landbouwers.
Dan ging do minister door met
schetsen de crisis, die dc Nedorfaodscho
landbouw nu mode maakt. Hjj legde cr
nadruk op dat men aal moeten trachten
door de verschillende cultcien zoo we
tenschappelijk mogeljjk to le-den, de
voortbrvngingekoeoen zooveel l/iegeljjJc te
verminderen, en de producten zoo hoog
mogeljjk op te voeren.
Hit den aard der zaak, zetde do minis-
r, is het daartoe noodig, dat het o-uler-
wjjs aan hooge eisohen voldoet en dat do
landbouwers van dat ouderwijs zooveel
mogolgk gebruik maken.
De minister eindigde: Het inoge mjj
vergund zjjn nog een persoonlijk woord
te spreken. Gedurende 4 jaren zjjn thans
de belangen van den landbouw aan mjj
's miaister toevertrouwd geweest.
In oen uiterst moeilijk tjjdperk, waar-
Nederland dreigde to verhongeren, heb
ik de portofeuille aanvaard.
Ik heb bjj de maatregelen, die genomen
moesten worden om do voedselvoorziening
zoo goed mogeljjk te leiden, nooit anders
dan medewerking van den Nederland-
sohen en in het bjjzonder van den Gro-
ningschen landbouw ondervonden.
Hieri om maar een voorbeeld te noe
men, heeft de invordering van granen,
ook dank zjj den voortreffeljjkcn Regee-
ingacomniissaris, niet tc wenschen over-
stad Groningen heeft °PSe-
maakt tot een luisterrijke viering van
Groningen's ontzet, nu twee en et-u hal-
euw geleden. Door de overal aange
brachte versieringen heofj heel do stad
oen keurig en fleurig aanzien. Vooral ile
keurige versiering van het oude stadhuis
maakt oon kenrigen indruk. De schoone
Martinitoren, dio hoog en statig boven
do stad uitrjjst, zal van avond electrisch
verlicht worden en dan ongetwijfeld een
schitterenden aanblik aanbieden.
Ook do illuminatie van den vjjver in
jt Plantsoen belooft schiitterenrd to
worden. De spuitende fonteinen zullen
iet wisselende kleuren uit vier schjjn-
erpers werden belicht. 5000 lampjes zul
len den vjjver, de torens en den gondel
omzoomeD. Het spiegeleffect zal bijzon
der fraai worden. Op de trappen van het
bassin zullen lichtende rozen worden ge
legd, terwijl de toegangslanen naur den
vjjver met 3000 kaarslampions zullon
worden verlicht
De aankomst van de
Koningin en Prins Hendrik.
Reeds Zaterdagmiddag kwam on de Ko-
ngin en Prins Hendrik, die van de Prin-
is vergezeld waren aan.
Ter begroeting waren op het perron
inwezig de commissaris der Koningin,
jhr. mr. E. Tjitrda van Starkenborch, de
burgemeester mr. E. van Ketwich Ver
schuur ou do kaïnerheer in buitenge wonen
dienst jhr. nir. W. Alberda van Ekenstein,
met wie de Koningin en de Prins even
spraken. Twee zoontjes van den gemeen
tesecretaris, mr. Van der Bljj, boden hun-
bloemen aan. De Koningin was in den
rouw, de Prinses droeg een zeegroenen
mantel met een zjjden hoe<j van iets lich
ter kleur. Prins Hendrik was in bur-
;er. Toen de Koningin zich met kaar ge-
naal en dochter op het bordes vertoonde,
steeg er een luid gejuich op uit de tal-
rjjke menigte, die buiten wachtte.
Het gejuich plantte zich voort langs
den vrog, dien de stoet er werd in
open landauers gereden en de paarden
werden van den bok bestuurd volgde
laags den Stationsweg, door de Heere
straat, over do Groote Markt uaar het
regeeringsgebouw. In de OudeBoter:ngc-
straat boden kinderen van bewoners dier I
straat Koningin en Pruis bloemen aan.
het bordes van het regeeringago-
bouw af groettcn dezen en Prinses Ju
liana (Ie menigte, dio z,ieh eerst ver
spreidde, toen de vorstelijke familie naar
nnen was gegaan. Daar boden klein-
lontjee van den commissaris der Konin-
;B bloemen aan.
Om half negen zou de zanghuid o, welke
de Liodertafel Gruno eu een aantal chris-
tolijke zangvereenigingeu der Koninklijke
familie zouden brengen, aanvangen. Het
werd kwart voor negen, toen de deur
het regeeriagsgebouw in de Oude
Eotoringestraat geopend werd en de Ko-
u, Prins Hendrik en Prinses Juliana
op het bordes versoheoen, luid toege
juicht door de wachtende zangers cn zan
geressen en de menigte die in de onmid
dellijke omgeving van het regooringsge-
bouw een plaatsje veroverd heul.
Gruno zette .le hulde ia met het zingsn
van Dom in a valvam fac reginam nostrum
en liet daarop volgen: O Heer, die daar
dos hemels tentc spreidt. De ohristeHjko
zatiggczeleehajijxin, bogeloid door hot
christelijk muziekgezelschap "Wilketandna,
an Zuidhorn, zongen achtereen volgons
Psalm 134:3: Dat 's Heeren zegen op u
daal'; Komt dai'kt nu allen God, en twee
eonpletten alt het Nederland*#» volkslie
derenboek van Snel. Gezamenlijk werd
door eon kleine duizend zangeressen en
zangers ten slotte het Wilhelmus naar
de oudo toonzetting gezongen.
Aan de Koningin en Prinsee Juliana
worden bloemen aangeboden.
Do hoeren Cor Batenburg, directeur
van Gruno, W. E. Corporaal, directour
der Christelijke Oratoriumverecniging,
Drost, voorzitto- van Gruno, nogendorp,
voorzitter der commissie voor dc zaug-
hulde, eu Dc Boer, directeur va» Oranje,
werden aan de Koningin voorgesteld,
en de Prine verklaarden zich zecr inge
nomen met wat ten gchoore was gebracht
Onder veel toejuiching trok de vorste
lijke familie zich daarna in hare vertrek
ken terug.
Zondagochtend in do kerk.
In De C<mrant lezen wg dat de leden
van de Koninklijke Familie Zondagoch
tend in de'Martinikerk de godsdienst
oefening bijwoonden. Voorganger
ds. Pioraon, dio een rede hield naar
leiding van 1 Koningen 8.
Des middags brachten de Koning,
de Prins-os oen bezoek aan het „Groene
Weeshuis", later ïn den middag werd
andermaal uitgereden, nu om een bezoek
te brengen aan hej clubhuis van de Ver-
eeniging „Watersport" te Paterswolde.
Daarbjj werden do loden deer Koninklijke
Familie begeleid door den Commissaris
der Koningin.
Naar het stadhuis.
Heden, Maandagochtend maakten de
Koningin, Prins Hendrik en dc Prinses
oen rjjtoer door de stad, om daarna naar
het stadhuis te gaan. Daar sprak de Bur
gemeester do Koningin toe en had eet
défilé van vereeuigingen plaats. Voorts
gaven duizenden schoolkinderen een uit
voering. Do Koningin beantwoordde de
toespraak van den Burgemeester met de
volgende rode:
Mynheer do Burgemeester,
U diuikend voor de woorden, waarmede
U ons uamens het gemoeiitebestuur van
Groningen en do burgerij hebt welkom ge-
hoeten, is het mjj aangenaam, U de ver
zekering te geven, dat het ons een bijzon
dere voldoening is, tegenwoordig te kun
nen zjjn bjj de herdenking van het feit
van nationale betoekenis: het ontzul van
Groningen in het jaar 1072.
Wij gevoelen ons één mej Groningens
burgery in hare blijdschap en dankbaar
heid, dat het moedig standhouden gc-
xroond werd met de overwinning en met
de bevrijding van de noordelijke gemeen
ten, govolgd door die van geheel den va-
derlandschen bodem. Hulde aan bare
wakkere voorzaten, met name den dap
peren Rabenhaupt. Hun daaj zal steeds
een lichtend voorbeeld zijn in donkere
tijden, want hun zelfojwffering en toe
wijding maakte het schier onmogelijke
mogelijk. Ons volk heeft altijd op ondub
belzinnige wijze getoond hoezeer het ril"
hoogste goederen weet te waardoeren.
In Godsvrucht en vrijheid gTOot ge
worden, dankt het daaraaa zijn nationale
oenheil en daarloor ijju onafhankelijk
heidszin. do rijke ontplooiing vun zijn
geestelijk leven, den hoogen bloei der we
tenschap en dc ontwikkeling van zijn
krachten op stoffelijk gobied.
Die gehechtheid uan zijn hoogste goede
ren blijft de beste waarborg voor de toe
komst. Dit bewustzijn vormt deu niet
genoeg te waardceren grondslag, waarop
w\j ondanks de moeilijke omstandigheden
met vertrouwen voortgaan te arbeiden en
te bouwen voor de toekomst.
Met groote waard coring begroet ik
steeds dien geest van opofferende toe
wijding, die ingeeft voor het vaderland
te doou wat dc hand vindt om te doen.
Onze volle aandacht en werkkracht
schenkende aan de iiooden en vragen van
onzen tijd en ons ia oendracht sterk ge
voelende, moge liet zyn zooals vanouds
in mooielijko dagen: Oranje met Ne
derland!
Opening der Landbouwtentoonstelling.
Vanochtend om 11 uur werd de land-
bouvrtentoonstelling, die in hoj stadspark
ordt gehouden, geopend.
Daarbij sprak namens de Croiiinger
Maatschappij van Landbouw en den
Veenkolonialca Boerenbond do heer J. B.
Westerdijk, lij der Eerste Kamer.
Deze herinnerde er aan, dat de Land
bouwtentoonstelling op initiatief van
Groningens burgemeester werd georgani
seerd, ^waardoor do herdenking tevens
worden gemaakt tot een feest
Toen de moeilijke tijden voorbg waren,
hej mÜ 000 voorrecht geweest, den
landbouw zoo spoedig mogelijk weer den
vrijen teugel te laten, al meende dez<
ook wel eens, dat die vrijheid nog snellek-
hebben kunnen verkregen worden
dan ik verantwoord achtte.
Het doet mij meer leed, dan ik U kan
eggen, da^ ik, aan het eind van mijn mi
nisterschap, geen bljjder tonen voor d«
toekomst van den Landbouw kan doeu
hooren, dan ik daar 9traka deed. Regee-
ringsmaatregelen zullen al zeer we-tuf
tot verbetering van den toestand kunnen
leiden. Alleen, zoo mogelijk, nog ver
hoogde werkkracht der landbouwers
zelve, zal er toe kunnen bijdragen om d«
donkere wolken, die zich alle-rwoge sa
mentrekken, «enigszins te doen ver
dwgnen.
In elk geval kan een tentoonstelling
als doze aanleiding geven, dat nieuwe ge.
ziohtspunten geopend worden, dat nieu
we of verbeterde methoden wordon toe-
gepa&t en kan deze aldus ook medewer
ken tot verheldering der toekomst-
In dit vertrouwen verklaa- ik de®e ten
toonstelling voor geopend."
Vanmiddag zou
prof. Brugranna
houden.
do Mttrtinihnrk
herd ©aki ngsr ade
stad eu laud, zooals z'g ook samen heb- geen kiudüreo.
VAN DEN EX-KEIZER. De ge
wezen Duitsol»© keizer heeft met zijn
adjudant von Ilsingen Donderdag
avond per auto Zeist bezocht. Vooraf
was de gewezen Duilsclie kroonprins
in Zeist gekomen. Beiden zijn dien
avond de gast geweeet van mr. \V. H-
J. Blankenliage. De gewezen keizer,
ihoewel oud geworden, zag er gezond
en opgewekt uiL ongeveer in.dder
nacht vertrok liet gezelschap weer per
auto naar Doorn.
VALSCHHEID IN GESCHRIFTE.
Te Winschoten is, naar de N. R.
CL meldt, Zaterdagmiddag na ver
hoor door de justitie naar liet huit
van bewaring overgebracht W. M., "uit
Onstweddertonge, terzake van valsch-
heid in geschrifte in zijn functie van
penningmeester der afdeeling Onst-
wedde van den Nederlandschen Chris
telijken Landarbeidersbond.
BEDRIEGBLIJKE BANKBREUK.
De officier van justitie te Amster.
dam verzoekt aanhouding en voorg»
leiding van den 36-jarigcn D. A. V.
directeur der N. V. Algemeene Metaal-
arbeidersvereeniging, vroeger wonend
te Amsterdam. Tegen liem .s recht»
ingang met last tot instructie en bo
vel tol gevangenneming gebet terza.
k© van bedriegelijke bankbreuk.
GERED DOOR TEGENWOORDIG
HEID VAN GEEST. Men meldt uit
Maastricht:
Een sleepboot, welke in hut kanaa»
aan de grens de Smeermaas lag, ware
door een paar schippers nagezien.
Een hunner stootte oen petroleumkan
omver, waarvan de iniioud zich over
de kberen van den schipper A. uit
Dixmliidcn <15.i verspreidde; di© klee-
ren geraakten tol overmaat van ramp
door een vlam van een lampje ii'
brand, zoodat A. weldra een vlam
mende zuil geleek. Gelukkig rende hij
naar het dek on sprong in liet water.
Hij was echter al deerlijk verbrand,
zoodat hij met moeite uit het water
werd gehaald en per auto van den ge
nocskundigen dienst naar bel hc^pi-
taaJ Calvariénberg wend gebracht.
Zijn tegenwoordigheid van geest red-
"2 hem evenwel het leren.
ERNSTIG ONGELUK. Het Hbld.
meldt:
Op de Torenlaan l© Laren is Za
terdagochtend een droevig ongeluk ge
beurd, dat weer is te wijten aan da
schandelijk© onvoorzichrtigiieid van
een kwajongen, lien werkman van het
electriciteitsbedrijf was op een dub
bele ladder bezig met het verrichten
van werkzaamheden aan den weg,
toen een Hufzer jongen, op een fieta
gezeten, tusechen de beide beenen van
de ladder door wild» rijden, met het
gevolg, dat hij tegen de ladder aan-
reed. Deze sloeg om ©n de werkman
kwam bij dun val op 't hoofd terecht
cn bleef bewusteloos liggen. Dr. Cats
uit Blaricum was spoedig ter plaatse
en moest don dood constate eren. Het
lijk werd per tram vervoerd naar Hil
versum, de woonplaats van den onge
lukkige. Het slachtoffer van dit ern
stig ongeluk was gehuwd, doch had
