Mpê
msB&ss
Uit de Wereld.
Uit de Donaulanden.
Meclitszaiceii
S^u^kc=iSr™
T,",rVp*ïï:- is
iz?rnaki?s van ,,oode ge-
S"-WH52E
iSpSS-S
=^fe=s=
ïrSpc
7ST STtSTJH
gSEafasg
ft -fi^ndigd.
ïtSSS
sSSTê- r8ekonen
o-p'ïïr'
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG Z» SEPTEMBER 19ZZ VIERDE BLAD
EEN MYSTIFICATIE. Nog gaf Cliasle zich met gewonnen,
Op Maandag 15 Juli 1807 waren dc elf f Wat een verbazingwekkende kennis,
der Frausche Academie van \iu-
tenrth.ppe» voltallig tor vt,g.d..i»g
„-vtomea o» opv.oobaioad. mode-
ieelia» aan to hoocea, dio acht.dage» to
,o,ou dooi eca do, mcoit geachte oo go-
eerde lede» v.a tot geleerd «g»"©*»
den wiskunstenaar Michel Casle. op
de vorigo vergadering had deze de voor
lezing en ovorleggwg toegezegd van on-
nit»egeven documenten, die van t hoo0
atc belang waren voor do geschiedenis
der wetenschap.
Nauwelijks was do vergadering
den President Cheweul geopend of Cbasdo
kwam aan het woord. To midden van do
al»emeeno stilte, een toeken van do go
ïfnnen verwachting, deelde hy medo,
dat do wetten der aantrekkingskracht,
die do bewegingen dor henieüicharnen
het heelal behcerschcn, niet, zooals men
tot nu toe meende,, ontdekt waren doo
Newton, maar .loer den Fxansehen na
tuurkundige Blaise Pascal. 1
De aanwezigen, waaronder dc ara era
der roemrijks to namen op wet®n»f aJ
pclyk gebied, keken den spreker en el
lander verbysterl aan; maar met de
grootste kalmte namCbaslo n paar geel
worden blaadjes uit 'n portefeuille en
goa ze voor to lezen. Het waren i
tweetal brieven en ccn.ge aantcekenin-
gen, door den beroemden Pascal, naar
hij mededeelde, gezonden aau «len En0el-
schen natuurkundige Robert Boyle. Do
brieven dagteekondeu van Mei en Septem
ber 1652. la een daarvan werd gespro
ken van „do kracht, dio werkt in reehto
reden van do massa's en in 0,"SokeeT( 0
reden van do vierkanten van do afstam
den, en die voldoeudo was om de bewc-
Sin»cu der hemellichamen to verklaren
Verlangde men duidelükcr bewys dan 'l«t
om in to zien, dat do eer der ontdekkiue,
die Newton 'zich toegeëigend had loc
■kwam aan oen Franschman, een land0<
noot der aanwezigent
Sommigen van dezen heten 'n luid pro-
lest hooren tegen deze beschuldig"
't adres van den aoor allen hoog vereer
den Newton, maar kalm glimlachend
hoorde Chasle hen aan. Op do eerstvol
gende vergadering, acht dagen later,zou
hij documenten meebrengen, die allen
twijfel zouden doen verdwijnen. En wer-
kelljk den volgenden Maandag legde ny
,p het bnreau Je AeaJr»,. ee»hee-
•«en bundel brieven neer en een YjjftigUl
aantcckeningon in manuscript, alle
de hand van Pascal en gericht aan diens
jongen vriend Newton, student „tot zyu
onderricht'Daarin word o.a. ook ge-
gnroken over do wettan iler aantrekkmgs
kracht in het heelal, dio van het even
wicht en vele andcro wetansehappelyko
kwesties.
Qioot was do verontwaardiging val
vele leden ter vergadering, die do echt
heid van dezo documenten betwistten.
Maar juist prikkelde Chasle, dio'^en-
de een groot kenner van handschriften te
zün. Le Vcrrier, de wereldberoemde as
tronoom, dio zonder een verrekyker
d, oog.» t. *"°e"
oïn<', do planeet Neptunus ontdekt had,
dat wil zeggen aan do Academie
Jensohappefop 31 Aug. 1846 had W
deeU, op «elkr pl»'», «"J™
nieuwe planeet, die hy-zelf nooit aan
schouw,1 had, zich bevond, was ook ter
vergadering aanwezig- Hy bezwoer zyn
collega do horkomst van zyn manuscr.p-
ten op te geven. To vergeefs! Wel bood
lChal° van w2LJ"2* v^Suende bc-
ui van Zweden, maar den eisch om de
herkom,1 -let docmeaM», voor «eiker
«Chthold hii instond to vernielden
bij hooghartig terug.
Do discussion in de Academie vi
te,.schappen bleven niet beperkt tot do
vergaderzaal van het Genootschap Tot
do correspoudoorcndo leden behoordo ie
geleerdo Brewster, een der eersten on
der de Engolscho natuurkundigen en
auteur van een doorwrochte levensbe-
Aebriiving van Newton. Hem werden na-
tuorlük «vr«l, aan do gewoae leder, do
Verdagen -lor Aradomro van W.ten
■ehappontoegeroadea rn wcke rd do
mouten waren afgedrukt, die Chaslo
bii het Geimootschap had gedeponeerd.
Tn een brief van den 6en Augustus rro-
te=teerdo Brewster met den grootsten na
druk tegen do smet, dio door de bedoelde
documenten den gemalen vinder van
•wet'; a der aantrekkingskracht werd aan
-owrovon. B» vartlaard. dcro docu
menten voor hot «erl, van
■Uaris. Hij en twee anderen hadden
illo papieren van Newton in handen ge
had cn indion de brieven van Pascal aan
Newton authentiek waren, moest hy,
■Brewster, of m AC
Newton zelf zo hebben verduisterd. Maar
was meer. Onder do afgedrukte brie
ven van Pascal aau Boylo was or een,
waarin Pascal zegt een memorie ontvan
gen to hebben van Newton, handelend
over verschillende wetenschappelijke ou-
Nu waren er daaronder, dio
tot do mooilyksto behoorden der hoogero
wiskunde. Welnu, Newton was »n 16oS e«
jaar en dacht moer aan vliegers en ander
speelgoed dan aan do wetenschap. liet
si.iv.onomstootelyk vast, dat Newton
r-:e proef nam in 16o3 om do snel
heid van den wind to bepalen En eerst in
1061 begon b« do "l"1'". i"
zouden leiden tot zyn geniale ontdok
"SSljk niet don T.ogolsokta v«dod,E«r
m Notion oor, Hot 4» T»»"'» t«t
terkund'vc Prosper Faugère zyn protest
hooren. Hii, do eerste, dio do »Po°®6°9.
van Pascal in den juisten vorm had tut
gegeven, veiklaardo do door Chasle over
gelegde brieven voor vervalsehingcn, en
dat wel op do volgende gronden. Het
schrift der brieven leek in geen enkel op
zicht op dat der authentieke stukken van
Pascal's hand, zelfs do handtcekening
der brieven leek niet op de echte hand-
teekening van Pascal. Verder do styl der
LriorOn, l»og bij do. ptnjrj;;
den groeten natuurkenner, dio tovens een
der grootste Franscho proza schryvers
w.t» En eindelijk tad do vervalscher mot
bedacht of misschien ook niet geweten,
•lat het in November 1652 juist een jaar
zeieden was, dat de beroemde man af-
scheld genomen had van allo vvcreldsche
zaken, ook van de wetenschap, om zich
uitsluitend to wijden aan stichtelyke
ovorpoinzlngon. (Dit laatste was gebleken
uit een door Pascal nagelaten papier).
zoide hy, zou men niot moeten
dcrstellen in één persoon, die in staat
zou zyn brieven uit te denken van cn a
Pascal, Newton, la Bruyère, Montesquii
Leibitz, en tientallen anderen. En dan
Faugère, mat mengde zoo'n litterator zich
in een discussie tusschen geleerdenf
Faugère bleef hot antwoord niet schul
dig. Hy toonde niot alleen duidelijk aan,
dat do falsaris woorden had gebruikt,
die in do 17e eeuw onbekend waren, maar
ook, dat gehcelo passages uit verschil
lende brieven lottorlyk waren overge
schreven uit bekondo boeken. Zoo kwam
ia een brief yan Pascal van 2 October
1050 aan Koningin Christiania
redo voor op Descartes, overgeschreven
uit do lofrede op Deseartes door Thomas.
Men zou denken, dat Chaslo nu dan
toch eindelijk den strijd zou opgeven. In
tegendeel. Hy had nog in reserve een hee-
len bundel brieven van Galilei aan Pas
cal. Doze reserve bracht hy nu in het
vuur. In verschillende brieven, vooral in
eon van 2 Januari 1641, werd do aan
trekkingskracht besproken! als oorzaak
van do beweging der hemellichamen.
Maar hoe eervol deze ontdekking ook
voor Galilei geweest zou zyn, ditmaal
kwam er tegenspraak zelfs van den kant
van twee beroemdo Italiaanscho sterren
kundigen, Govi cn P. Sccchi. „IIoo zou
Galilei, dio in 1640 blind geworden
in 1641 kunnen corrospondeercn en dat
nog wel in het Franschï Hy kende geen
Fransch," wierp men Ohaslo togen.
Dat boteekent niets, antwoordde dezo
mqn brieven zyn getrouwe vertalingen.
Maar hier hob ik een origineel in het
Italiaansch.
Helaas I Het origineel, naar Florcnco
gezonden, bleek reeds bij bet eerste
woord (Avrei, ik zal hebben) valsch. In
den tijd van Galilei n.l. schreef men het
met oen li.
Maar Chasle had nog een exemplaar
van dit origineel en daar stond het woord
met een h. Jawel, maar nu was er nog
oen o to weinig, want in Galilei's tjjd
schreef men haverei.
nog maar steeds bleef Chaslo
hardnekkig instaan voor do echtheid van
zyn manuscripten, toen een ingenieur,
Breton do Champs, ontdekto dat verschil
lende zoogenaamde brieven van Newton
letterlijk waren overgeschreven uit een
bock van Savérieu, verschenen in 1764
onder den titel: Geschiedenis der nieu
were Philosofcn. Een storm van veront
waardiging brak los onder hot koepeldak
der Academie, maar nog bloef Cliaslo aan
allen het hoofd bieden ou sprak by over
do ongerijmdheden, do tegenstrijdigheden
de jammerlijke onbenulligheid der bowys-
"oering van zyn „geachte" collega's.
Eindolyk, den 13en September 1S69,
twee jaar nadat hy met zyn zoogenaamde
onthullingen do gelieclo wotouschappc-
Ipo wereld in rop cn roer had gebracht,
erkende Chasle openlijk, dat hy „mis
schien" bedrogen was en dat degene, die
hem do antographen geloverd had achter
slot en grendel zat.
By het gerechtelyk onderzoek bleek,
dat een zekere Vrain-Lussac, geboren in
oio i- Cbateauduu en zoon van een tuin-
ch schuldig had gemaakt aan op
lichting ten kosto van den heer Chasle,
lid van de Academie van Wetenschappen,
hy een verzameling van eenigo dui
zendtallen antographen had afgestaan
voor honderd vijftig duizend frank. Dezo j
het eigendom van den laatatcn af-
stommel in
zekeren graaf de
Bois-Jourdain, zoo had Vrain-Lussac
zekerd aan zijn slachtoffer. Do stukken
waren niet origineel, maar zeer getrou
we vertalingen uit do lOo eeuw, beweerde
hy. En door middel van allerlei hulpmid
delen wist hij aan het papier, dat hy ge
bruikte een antiek voorkomen to geven.
Dank zy ©enige chemische kennis wist
hij ook oud geworden inkt zoo bedriege-
lijk na tc bootsen, dat zelfs een schei
kundige als Balard, dio indertjjd den inkt
der uutographen had onderzocht, zich
had laten beetnemen.
Den 16en Februari 1S70 werd de zaak
openbare rechtszitting behandeld. De
bankcD, voor het publiek bestemd, waren
bezet door de eerste mannen op het <»e-
bied van kunst en wetenschap. To mid
den van de algomcene hilariteit gaven do
experts een opsomming van do door hen
gevonden „antographen". Behalve do
briefwisseling tusschen Newton en Gall-
lei met Pascal, waren er brieven van
Cleopatra aan Cesar en aau Marcus An-
tonius, van Pontius Pilatua aan keizer
Tiberus, vhn Alexander don Groot-en aan
Alcibittdes, van Maria Magdnlona aan La-
zarus, enz. enz. Do voorlezing van enkelo
dezer prachtstukken voerde do vrooliik-
heid ten top.
De handige oplichter, wien men om bil-
lyk to zyn een buitengewono mate van
kennis op allerlei gebied niet kan ont
zeggen, werd veroordeeld tct twee jaar
gevangenisstraf. Wat zyn slachtoffer bo-
'cdereen was zoo overtuigd van zija
goe-lo trouw en zoo vol achting voor zijn
verdienste op wiskundig gebied, dat men
byna den moed niet had to lachen om zijn
lichtgeloovigheïd.
(Van onzen correspondent.)
EEN TOCHT OP UITNOODIGING DE It OOSTENEIJKSCHE REGEERING
DOOR HET BURGENLAND. DE MERKWAARDIGE TOESTANDEN VAN
DEZE STREEK, DE BEVOLK ING EN DE GEWOONTEN.
GEZAMENLIJKE DIENSTWEIGE
RING DOOR SCHEPELINGEN.
Dc Vijfde Kamer der Rechtbank
te Amsterdam heeft uitspraak ge
daan in dc zaak tegen de elf perso
nen, dio zich to verantwoorden heb
ben gehad ter zake van gezamenlij
ke dienstweigering, gepleegd op 13
December 1921 in dc haven van New-
York aan boord van het Nederland-
schc stoomschip „Sultan van Laiig-
kat waarop zij als stoker, olie-
man of tremmer werkzaam waren.
De Rechtbank verklaarde dc beklaag
den schuldig aan dienstweigering door
tweo of meer schepelingen gezamen
lijk gepleegd cn veroordeelde hen ie
der tot acht dagen gevangenisstraf.
Weenen, 13 BopL
Reeds maandenlang was er vanwege
het ministerie van buitenlandscho zaken
aau het Ballhausplatz, alwaar als onder-
afdeeüng 't bureau Bundesj-resse gevcs
tigd is, dat ons, buitenlandscho journalis
ten steeds op zoo beminnelyke wyze in
allerlei aangelegenheden behulpzaam is,
op aangedrongen, dat de persvertegen
woordigers uit de vroeger vyandelykc en
neutrale staten ccn tocht zouden maken
door het Burgenland, do streek, dio als
gevolg dor jongste verkiezingen cn af
stemmingen grootendeels tot de Oosten-
ryksche republiek is komen te behoorcu.
Grootendeels, zeg ik, want terwjjl byna
de geheelo streek aan Oostenrijk is ko
men to vallen, beleeft men het merkwaar
dige verschijnsel, dat do hoofdplaats
Oedcnbnrg, do éénige plaats van bctee-
kennis, don Hongaren is toegewezen.
Niet onwaarschijnlijk heeft men dat te
danken aau ltaliaansche inmenging.
Het Burgenland is wel een van de
minst bekende streken van Oostenrijk,
het heeft niet zoo een grootschc natuur
als Tiról, Stiermarken- en Vorarlberg,
het heeft niet do weelderige golvende
volden van de Wachau, het hoeft geen
geheimzinnige holen en spelonken,
mammoutbsbolen als Salzkammergnt «n
dus al dozo bijzondere aantrekkelijkheden
mist, heeft het, wat van zelf spreekt, ook
niet zoo een grooten toestroom van
vreemdelingen en toeristen. De mccsten
den vreemdo hebben den naam Bur
genland nooit en tc nimmer gehoord en
tevergeefs zal men ook in menigen atlas
zoeken. Hetgeen echter niet wegneemt,
dat hot land voor het oogenblik een van
do belangrijkste doelen vau Oostenrijk is,
niet zoozeer door zijn tegenwoordigen
toestand, dio nog vrjj middeleeuwsch is,
als wel door zyn oventueele beteekenis
voor do toekomst. Ben streek van land
bouw, van wijnbouw, van ooft, en van
vcoteelt, cn van, hier en daar, industrie.
Juist zulko streken zyn het, dio de Oos-
tenryksche republiek noodig heeft, wil
zij volharden by de lens zich zelf to
helpen. En wil het bewijzen zelf lovens-
vatbanr to zijn en steun van buiten niet
noodig tc hobbcn.
Het Burgenland is gelogen ten Zuid-
Oosten van Weenen, en beslaat ongeveer
4000 KJJ.2 aan oppervlakte. Het aan
tal bewoners bedraagt ongeveer 350.000.
Do tegenwoordige hoofdplaats is Eisen-
stadt, in het Hongaarseh Kismarton ge-
heeten, een plaats van niet meer dan 5000
zielen, die ongeveer 3 1/2 uur van Weenen
uit per spoor to bereiken is.
Het is niet to beschrijven, hoe ontel
bare malen de reis naar het Burgenland
door do hoeren buitenlandscho journalis
ten uitgesteld is geworden, go heelo tocht
had reeds een soort van beroemdheid,
zonder dat zy nog zelfs aanvaard was,
hot gezelschap zou zeer internationaal
vor do to aanschouwen oorden
stelde men zich wonderwat voor en tel
kens werd do hoorlykheid wederom uit
gesteld. Of do droom nooit in vervul
ling zou gaanf
Eindelijk dan beleefde men het won
derlijke evenement, dat gezegd werd, dat
den volgenden dag stellig zou ver
trekken. Eu hoeveel persmannen ver
schenen T Slechts twee, twee van al die
buitenlanilsche corrospondenten, die in
Weenen vertoeven. Slechts myn Parysche
collega mot zyn Henri IV-baardje en één
verslaggever waren de opgekomen trou-
ven, en nog niet eeDs tezamen konden
wy reizen, dnar plotselinge gebeurte-
lissen my noodzaakten overdag nog in
Weenen to blyven, zoodat ik eerst des
avonds to negen uur in Eisenstadt kon
arrivoerou.
Een tiental autoriteiten uit het Bur-
gcnlaud wachtten des morgens tegen half
tien op het porrou te Eisenstadt den
trein uit Woenon af om do buitonland-
•lio gasten te ontvangen, do trein stond
il en er uit stapte alléén de Paryzcnaar
Dio dan ook wel met meer dan gowone
hartelijkheid ontvangen geworden is, zoo
als ook my des avonds zeer veel vrien
delijkheid ten deel viel. toen ik vau het
station afgehaald wa9 door den heer
Seiffert, eectio-chef van het distriets-
bestuur, en door dezen in het grooto ge
zelschap autoriteiten met respectieve
lijke echtgenootcn gevoerd was, welke
zich allen om den kleinen lercndigen
Franschman verzameld hadden.
Reels onmiddellijk by myn aankomst
aan het station zag ik, in wat voor
„stad" ik terechtgekomen was, het
„Bahnhofimmers was niet grooter, zelfs
nog kleiner dan ik dat van de meeste
kleinero plaatsen en dorpen in Oosten
rijk gewoon ben, en om Eisenstadt, do
,landshoofdplaats" te bereiken, moet
men eerst een vyf minuten een klein
smal landweggetje volgen om dan te
midden van uoderigo witgeschil dorde
huisjes to komen. Het hotel, waar we
ondergebracht, en waar dien avond
het reeds bcdoeldo gezelschap verzameld
was, bleek ceu groot boerenlogement to
zyn, met een breede poort cn een binnen
plaats, welke, zooals wy den volgenden
morgen slechte al te vroeg ontwaren zou
den, tot huisvesting diendo van tal van
varkens, honden, kippen, en ander ge
dierte. Edoch, het was het grootst© en
deftigste hotel en vele regeenngsperso-
nen der republiek hadden bier reeds huu
moedo loden nedergestrekt om derzehe
door een gezonden slaap te verkwikken.
Provinciaalse!» was natuurlijk het hcele
milieu, waarin we terechtgekomen wa
ren cn toch in zekeren zin weer interna
tionaal, daar zich twee Fran$aises in ons
midden bevonden, een Hongaarschc, ter
wjjl een der heeron, die thans een invloed
rijken post in het Burgonland bekleedt,
onder het bowind Bela Kun in Hongarije
prefect van politie to Buda-Pest was.
Kennis word gemaakt met den uitmun
tenden Burgeulandschen wyn, er werd
gemusiceerd, een enkel dansje werd nog
gedaan, gemijmerd werd bij het hooren
van dat melancholisch makondo lied
„Wien Wiou nu du allein..^.cn toen
om elf uur het electrische licht uit ging
laadelyko gowoonto by de Eisenstad-
ters werd ouder kaarei erlichtiug do
bijeenkomst voortgezet.
Vroeg reeds was het den volgenden dag
opstaan, op U'Ptekende wyze werd ont
beten, tegen negen uur kwamen ver-
schillendo hooge meneeren aanzetten cn
kort daarop werd «Ie toebt aanvaard.
Er behoort een zeker gevoel voor hu
mor toe, om niet direct verontwaardigd
.'er;fhr>kt to zijn, wanneer men tevo-
toegezegd is, dat „auto's ter beschik-
king zullen staan" en men treedt het
hotel uit en ziet op straat oen groole,
bemodderde cu yuilq vrachtauto staan
wachten, waar het gehcelo gezelschap
bovenop gelieschen wordt. Als geïmprovi
seerde banken waren aan weerszijden
den grooten „bak" planken, met pooten
eronder getimmerd, neergezet, die elk
oogenblik dreigden om to slaan, wat dan
ook enkele malen gebeurde.
Onder het aanbieden van yerontacnul-
digingen werd ons medegedeeld, dat alle
andere auto's voor liet oogenblik kapot
de reparatie waren. Met dit ram
melende gevaarte werd du* de tocht over
do allerabominabelsto wegen aanvaard.
Dea avonds laat m Weenen teruggekomen,
had ik het gevoel of alios, wat des mor
gens vroeg nog links in myu hoofd geze
ten had, naar rechts verhuisd was, en
"a's bsb ik in g«™ n»1"1 "P"'"
irorouw van onna d»"
door eigen aanschouw,og uien een land
kan leeren kennou en do economische toe
standen ervan kan begrijpen.
De streek levert een zeer schoonen aan-
blik op met röu golvende benvöbkdn,
waardoor de akkers en weidon lange, al
wijselende lichte en donkere strepen
trekken, at en toe doet bet land denkon
aan ons Limburg, en waren do hooge,
denken in de omgeving van Roermond
of Maastricht rond te rijden.
Hier en daar liggen als witte "bekken
do dorpen, waaruit meest een
mige toren zijn spita n«rboven»teekL
Dozc dorpen bestaan meestal slechts uit
één langd hoofdstraat, zonder éénige zy-
of parallelweg. Vele dezer dorpen zyn
uitsluitend bewoond door Hroaten, ©e
vroemd volkje, dat zich ongeveer 500
Lar na Christus in het land nederge-
laten beeft, gekomen aijndo nit b.t iSan
don van Rusland. Nog stooda hebben de
Kroalen enkele oude gewoonten en
bruiken overgehouden, in du kleedy
derscheiden zy zich ook een wcm.g
do overigo bevolking der landcm»
door den vreemden hoedvorm, doch
rigens verdragen zy zich stekendjnet
do andoren, en zy schijnen tot geen enkel
ander land dan tot Oostenryk te wiUen
bchoóreT Do Duitsehe taal wensehen
zii ook op de scholen tc leeren, en zoo
verdwijnt langzamerhand hou eige
lieden om de blinden voor de vensters
b». woningen h«l liditblanw H
lichtgroen to schilderen, do vier uithoe
ken worden verbonden door een krui»
waarvan in het midden zich een *0«£
figuur bevindt. Hongaarseh wordt ook
nog hier en daar gesproken, oen merk-
waardige kleurrijke taal, dio geon enkele
gemeenschap met éénige andero taal van
Europa heeft cn welke zeer haar Aziati-
Bcheu herkomst laat hooren. Evenals dc
Hongaren toch zelf «ok ecu Aziat^
gepassioneerdheid en warmbloed.gheid
b°ln tvcle dorpen worden do namen der
straten in tweo talon op do naambordjes
bokond gemaakt. Men leest dan byvoor-
bSlï lonigstrasse en vlak Jaaronder
Kiraly Ut (ut beteckent etxaat m he
groot© bergketenen die het
land binnendringen zijn hot 3°®^®
bergte en do Oedenburger Alpen, de laat
sto uitloopers van do Oostenrykscbe
ADengrooie beteekenis, die het land
)or Oostenryk heeft, is, ik ze.de het
roods to danken aau landbouw en vee
teelt in het bijzonder, druk wordt aan
gaazentcelt gedaan, cn veelvuldig wordt
ook wijnbouw bedreven De Burgenland-
scho wyu, komendo van Rust en van C?
geel va» Uenr en beeft een b„-
zonder fy'ncn smaak.
Verder treft men veel boomgaarden
ii waarvan do ooftboomcu, in het na-
ja.; xwrtnr beladen, breed bun tobbe»
ovor do wegen uitsteken.
Met deze wegen is het zoor ongclukJug
gesteld, daar tramlijnen bijna geheel on
gekend zyn en bijna alle verbindingen
tusschen do plaatsen onderling u.t ha
kerige baast onbegaanbare wegen be
staan, in welker midden onze auto her
haaldelijk bleef stoken.
Ook zeer miserabel is do spoorverbin
ding tusschen het noordelyk en het zui
delijk deel van het Burgenland, daar do
directe spoorlijn via Oedenburg
gaat en dus van Baumgarten tot Deutsch-
kreuz over Hongaarseh gebied loopt. Zoo
dat, wil men niot tc voet of rer wagen
oeno deel der streek naar het
andere gaan, men den grooten omweg
over "Wiener Neustadt, ten Zuideu van
Weenen, moet maken.
Het genoemde Deutschkreuz .s ondor
den naam Selem bekend als het oord,
waar oen beroemdo Joodscho hoogeschoo
itigd is, niet minder dan zeven Jo-
den gemec-ntca telt het Burgenland, wel-
ker bevolking een innend jnar gelede»
tegelijk met de M.Sjnren «V"
nit bet Oosten bet Und «6» brnnengebo-
ven. Opmerkelijk is hier, dat de Joden
icb! wat haast nergens voorkomt, ook
met handenarbeid bozig bonden, en
voorts, dat anti-semitismo bij de overige
bevolking absoluut onbekend is- Te op
merkelijker is dat, omdat verder in de
Donaulanden do Jodenhaat ontzettend
groot is. niet «Heen in Hougarye, mmar
?och ook lo Weenen, waar stee Is by de
monstraties, bij bctoogingen cn by op
roer de Israëlieten dc eersten zyn, op
wio het gemunt is, zoodat dezen zich
steeds bij onraad zoo gauw mogelyk uit
do voeten maken.
Alle Israëlitische gemeenten hier heb
ben hun oudo synagogen, waarvan enkele
over do zevenhonderd jaar oud.
Wat do politieke gezindheid vnu ue
streek aangaat, is rooi do hoofdkleur,
do sociaal-democraten tellen dertien ze
tels in den landdag, de cliristen-socialis
ten houden er tien bezot, zes behooren
den Boerenbond cn vier de Groot-Duit-
schc partij.
In aanmerking nemende, dat het Bur
genland een streek van landbouw en van
veeteelt is, zou men mcenon, dat het le
ven hier goedkooper moot zyn df.n in dc
hoofdstad, maar dan heeft men be» toch
geheel en al mis. De Burgcnlanoschc
boer immers is al net hetzelfde als ce
Hollandsehc en als de boer overal, hy
altül zoo-eel van de lui te balen als cr
maar te halen valt. En nu hebben dc
Burgcnlaaders Het ongeluk tc dicht by
do Horigaarscho grens to wouco, aan wel
ker overzijde een andere geldswaarde ge
bruikt wordt, welke fcoogcr staat «laa de
Oostenrykschc. Atzoo berekenen «le Bur
gonlandscho boeren al hun prijzen naur
den stand van den Hopgaar.- hen Kroon
en derhalve is het leven in deze streek
ongeveer 40 procent duurder duu hot Jo
joën in do omgeving van Weenen.
Ik zal myn lezers niet uitvoerig be
schrijven welke routo wy genomen heb
ben en waar wa over afgestapt zyn. Laat
ik alleen do voornaamste door ons bo-
lochto oordon vormeiden en laat ik dan
beginnen to vertellen, dat Eisenstal in
het dorp zelf en in do onmiddellijke om
geving zeer vele grooto gebouwen had,
welko een bezichtiging en een nadere be
schouwing ton vollo waard zijn. Zoo
bobben we «laar bijvoorbeeld het grootc
slot van de vorstelijke familie Ester-
hazy, met zyn enorme bijgebouwen, als
rijschool, stallen e.d. Een weinig vorder
ligt do schilderachtige witto kerk met
haar fraaien styl en haar koepclvormigen
toren. In deze kerk ligt begraven de
grooto beroomdo componist Haydn, die
dertjjd hofkapelmeester was by do Es-
terhazy's. In do kerkruimte is in den
.d een tafel aangebracht ter herden
king aan dezen musicus, velo lauwerkran
sen sieren dozen gedenkplaat en ook aan
do voeten liggen lauweren, welker linten
getuigen van dc groote vereering, wolko
men nog steeds den grooten moester toe
draagt. Onder de kransen bevonden zich
zoowol uit Oostonryk als uit Hongarije en
uit Duitschland.
Vorder heeft Eisenstadt de gowezen
militair© school, tbaD8 zetol vnn den
Landdag.
Zeer interessant was dan nog ons be
zoek aan bet middeleeuwsch slot Forcb-
tenheim, een trotsch zieh op eeï heuvel
verheffende burcht, welke eveneens der
familie. Esterhazy toebehoort. Nog steeds
wordt dit kasteel bewaakt door vorste
lijke grenadiers in vorige-eeuwsche kos
tuums; ©cn zeer krygshafbgen indruk
maken deze wakers echter niet, daar zy
by de komst van vreemde bezoekers, die
h raisou van 600 kronen het slot kun
nen bezichtigen, op hun doode gemak
zich in hun blauwe uniformjas hyschcD,
zich de hoogo pet opzetten en zich met
voel omslag don sabel omhangen.
Hot slot lovert oen zeer uitgebreide
collectie oudo familieportretten en an-
dero schilderijen en voorts ccn ongeloof
lijk grooto vorzameliug oude wapens, be
staande uit kanonnen, geweren, pieken,
sabels en la Deen, harnassen, maliënkol
ders, belmeu en berenmutsen, genoeg om
een heelo armee mee uit te rusten. Be
roemd is verder de put naast den burcht,
welke dieper is dan «Je Steplianstoren te
Weenen hoog is, namelijk 141 meter. Wan
neer men een steentje in den put laat
vallen, kan men langzaam tot zeven tel
len en dan eerst hoort men het aeerplas-
scn in het water. Buitengewoon sterk is
ook de echo, die alle geluiden dubbel
vorsterkt onmiddellijk weerkaatst.
Sauerbrunn, de tweede plaats van het
land, is aanzienlijk kleiner dan Eisen
stadt en bevat verschillendo regeerings-
burcaux, die voor een deel ondergebracht
zyn in een vroeger hotel. Een echt villa
dorp is Sauerbrunn, in den zomer tolt het
steeds velo gasten, want bot is een „Kur
ort", bekend om zijn gezondo lucht, en
lioflyk gelegen aan den voet van hot go-
bergte. Bovendien heeft hot een vluggere
spoorverbinding mot Weenen, dan Eisen
stadt.
Over de geschiedenis van hot land zou
veel te vertellen zyn, laat ik echter slechts
mcedeelen, dat reeds in do oude Kolti-
scho tijden groote nederzettingen zich in
deze streek bevonden, van wier verblijf
aog talloozo opgegraven voorwerpen ge
tuigen, dio den grondslag vormen van een
buitengewoon interessant mesoum. Door
alle eeuwen heen was het land het ta
fereel van groot© goveehten en van oor
logen, vooral in den Turkenstryd heeft
hot veel tc lyden gehad. En nu nog is
niet geheel en al do rust hersteld, daar
toch telkens de Hongaren in bonden het
land binnendringen en ophitsen tegen
het tegenwoordige bestuur. Men )ms do
krantenberichten slechts na, telkenmale
zal men zien, dat in het Burgenland weer
vijandelijke elementen aan het werk zyn,
die des to ruimer arbeidsveld hebben,
daar do militaire troepen slechts uit ccn
vierhonderd man bestaan, zulks in vor-
band met do noodgedwongen enorme in
krimping van het leger volgens voor
schrift van 't vredesverdrag van Saint-
Germain. En ook do gendarmerie telt
slechts enkele honderden manschappen
De mannen, die heden ten dage in het
Burgenland het bewind voeren, maken
den indruk krachtige en energierollo
personen tc zjjn, die met sterken hand hot
volk zullen weten te leiden en het m.i.
wel klaar rallen spelen hun wil met
kracht door te zotten en het bestuur ia
goede banen zullen weten te leiden.
Wat voor Oostenryk, vooral in verband
met de heden ten dage zoo dikwyis uit
gesproken leus, dat de republiek xieb
zelf zal weten to helpen, van groote be
teekenis is. En zoo zal het Burgenland
kunnen worden een modern georganiseer
de Oostenryksche republiek en een der
grootste steunpilaren des lands.
[W. M. BEKAAR.
VERVOER VAN VEE PER SPOOR.
Verschonen is het verslag van do com
missie voor vervoer van vo© per spoor.
Deze commissie had tot opdracht te on
derzoeken, op welke wyz© het vervoer
van vee per spoor bespoedigd kan wor
den, welke maatregelen getroffen rouden
kpnnen worden ter verzekering van een
behoorlijke verzorging van het vee, zoo
wel onderweg als tijdens het verblijf op
de stations, of wijziging van de inrich
ting van voor het veeverToer bestemde
spoorwcgniateriaal noodig i» en zoowel
bicrover als omtrent andere bjj het ver
voer van vee per spoor betrokken belan
gen desvereischt voorstellen in tc dienen.
Do commissie is, zoo meldt bot U. D.
tot de conclusie gekomen, dat veetrans
porten niot langer dan 24 uur in Neder
land onder weg mogen zijn, te rekenen
van hot tijdstip, waarop het vervoer per
trein aanvangt.
Dit kau bereikt worden door:
1. to verbieden, dat vee ten vervoer
wordt aangenomen, als op het tijdstip,
waarop dat vee in den spoorwagen gela
den wordt, ree«ls vaststaat, dat by do
door belanghebbende gowenechte wyze
van bevrachting het vervoer per sjioor
zoolang aal duren, dat het vee niet bin
nen 24 nur na vertrek op het station van
best«mmiog zon aankomen:
2. het vervoer door de Nedcrluadsche|
spoorwegen zoodanig te doen regelen, dat
by gelijktijdige aanbieding van hoeveel
heden, groo: dan dc taling Tan een of
meer wagonladingen, do verzending van
dc overblijvende stuks onder toepassing
van hot daarvoor in aanmerking komende
stuketarief als regel met denzelfden trein
zal geschieden, waarmee do .vollo wagon
ladingen vervoerd worden -
3. den verzenders te verbieden, vei
van het station aan te voeren resp.
te laden vroogor dan byv. vier uur vooh
't vertrek vau don trciu, waarmee 't ver*
voerd zal worden, -behoudens door dea
spoorwegdienst te stollen uitzonderingen.
Eindelijk ware nog domedewerking
van de directio der Nedcrlaudscho uj.oor-
wegen in te roepen voor het aanbrengen
van verbeteringen aau wagens, drinkbak
ken op los- en laadplaatsen enz. voor zoo»
ver daaraan niet reeds ingevolge toezeg
gingen voldaan ia.
DE RIJKSPOSTSPAARBANK.
In <ie toelichting op de water*
staatsbegrootingwordt de volgende
mededeeling gedaan
In verband met ccn door de bezu!»
nigingseommissic over dc rijkspost
spaarbank uitgebracht rapport, is een
wijziging der personeelsorganisatie
in overweging, waarbij de rang van
schrijver zal worden ingevoerd. Het
ligt in de bedoeling een aantal werk
zaamheden, die thans door ambtena
ren van den rang van klerk en hoo-
ger worden verricht, in de toekomst
aan schrijvers op te dragen, waardoor
op den duur een niet onaanzienlijke
bezuiniging zal worden verkregen.
Voorts ligt het in de bedoeling den
rang „aspirant-klerk", die reeds
meermalen moeilijkheden heeft opge
leverd, af te schaffen. In plaats
daarvan zullen dan indien vervul
ling van een klerkenvacature noodig
is tijdelijke klerken worden in
dienst genomen. Het ligt in het
voornemen de thans in dienst zijnde
aspirant-klerken, met ingang van
den datum van inwerkingtreding der
nieuwe organisatie waarover bij
het opmaken dezer begrooting nog
het advies van de bijzondere commis
sie van overleg voor de rijkspost
spaarbank moest inkomen te doen
overgaan in den schrijversrang.
DE ZUIDERZEE.
NM wLyiüering' Pre5"knt van de
Eed. Bank en voorzitter van de 7ui-
derzee-vereemging, heeft zich lat"!;
do?,r dejj iedacteur van
„De Controleur' over do droogleg
ging van de Zuiderzee.
Van belang is wat de lieer Visse-
?e;de1 ,over de bij de droogleg,
ging betrokken geldquaestie.
a,dïls do lieer Vissering, op
belangrijke kwestie wijzen," dio
iordt Vaak over hel gezien
Het geld, dat voor de Zuidentce-
leend moeten worden. Maar onze
S ATeml"r?en <iMr '«'"Hit uic-t
I er.iets ecn productieve uil-
Z \S' 15 d,t üet toqh wel!
ISu kan het bekend warden geacht
dat ik er steeds op aangedrongen heb'
ta fSS0Sta£teb®erooting sluitend
r. d0 ""gaven ongedekt, dan
leidt dit toch noodzakelijkerwijze lot
°"°d«r in din S dor
taSvïï' .'WZ' 'k' guldon da"11
.f",;/™"1- Loiidi-n an elders, cn
'"!crdc ""'den bcleakanq
him toename van duurte. Dit zon
Maar n°inaI®-rönip k'mnen worden.
Maar als wij gaan leen en voor pro-
Wi a doel£>nden, staat de zaak ge
heel anders. Dan tod» getuigt het ha
grnnen varf dergelijke ?rootf werken
au toenemende energie en liet ver-
be"(K 'JiKd kapitaal is stellig fa
len m.i weldra1 wi©k<i ,eeninSe» *"l-
van dedépréci&Ue S j '4'"'3
missL-bien reuliteit z™ w 1 5111(1011
eyateenj ovrr S '™rat 's b«t
ml» tusschen d» voür
gedenkteeken scheveninc.
X- SC"E VISSCHERS.
aa» hot Hbld. verneemt za! do
sS*!."", <le" 0,,d«" S«hcvem4ï
Icgcnovcr J-ct Fr» li ken.
