HAARLEM'S DAGBLAD
Vanonzen reizenden Redacteur
Het jubileum van „de Middaghoogte'' en de
huldiging van dr. A. H. de Hartog.
DONDERDAG 5 OCTOBER 1922 CERDE BLAD
(Nieuwe reeks.)
No. 109
De Kinematografie In dienst van het
onderwijs in spreken en zingen.
In mijn slotartikel over „De Film
industrie in Nederland" heb ik er
uitvoerig op gewezen, we'k een be
langrijke taak voor de kinematogra-
piue i3 weggelegd, wanneer zij
meor nog dan tot heden zich in
lienst wil stellen van het onderwijs
en de wetenschap. De Haarlemeche
Filmfabriek „De Polygoon", die in
Ie eerste plaats tot doel heeft films
in den handel te brengen, welke
v aarde hebben voor de volksontwik
keling en het onderwijs, heeft thans
■en zeer merkwaardige film vervaar-
licd, die voor hc-t onderwijs in liet
spreken en zingen van werkelijk be
lang kan zijn. Deze film is ontworpen
ioor de bekende zangpaedagoge Cor-
aelie van Zanten en Woensdagmid
dag werd in "t bioscooptheater ü'ym-
pia te Den Haag voor een schare
eenoodigden de première van het eer-
ite deel dezer wetenschappelijke
film gegeven. De directie van „De
polygoon" had mij een invitatie voor
leze demonstratie gezonden en zoo
oen ik naar Den Haag getrokken om
deze buitengewone bioscoopvoorstel
ling bij te wonen.
Het waren ditmaal voor het mcc-
entled musici onder wie ik o.a.
Johan Wagenaar, Peter van Anrooy,
Tilly Koenen en Jacoba Repelaesr van
Dricl opmerkte, d'ie het kleine zaal-
;je van liet Olympia Theater op het
3riiu^ Hendrikplein vulden. Comelie
ran Zanten begon met een inleiding,
waarin zij er op wees, van hoe vee1
ielang een goede behandeling van de
item voor ieder mensch en in het bij
zonder voor zangers en zangeressen
is, daar verkeerd gebruik het verlies
van de zangstem ten gevolge kan lieb-
nen. Wij dragen de meest kunstvolle
machine in ons en het is noodzake
lijk, dat wij deze machino kennen,
villen wij haar in haar volle waarde
olijven behouden. De groote moeilijk
heid bij het spreek- en zangonder
wijs is, dat men den leerlingen de
„stenimachine", die de woorden en
tonen voortbrengt, niet kan laten
zien. De kinematopraphie stelt ons
ïchter in staat om ook hierin aan
schouwelijk onderwijs te geven; zij
maakt het zelfs mogelijk het hecJe
organisme in werking te laten zien.
Daarom was mejuffrouw Van Zanten
tot liet plan gekomen van deze kine-
patographische opname, die niet al-
'ee-n voor het onderwijs in de adem-,
mreek- en zangtechniek van groot,
nut. kon zijn, doch ook het gewone
publiek op populaire, eenvoudige
wijze een begrip kan bij brengen van
3e manier, hoe geademd, gesproken
en gezongen moet worden.
De filoi bestaat uit drie deelen
idemtechnielc, spreken en zingen. Al-
'ereersfc werd op het doek een demon-
itratie gegeven van spïeroefeningen
zoor buik- en borstademhaling en ge
combineerde buik- en borstademhaling
en daarna werden voorbeelden ge
toond van goede en verkeerde wijze
van ademhaling. Tot hiertoe waren de
opnamen vrij eenvoudig, omdat men
voor deze demonstratie de levende,
ademende mensch zelf tot voorbeeld
had kunnen nemen en dus op het doek
had kunnen brengen. Moeilijker ech
ter werd het om het inwendige organis
me in zijn werking te laten zien. Hier
voor toch was het noodig dit organisme
te modelleeren en wel zoodanig, dat
het ook in beweging kon worden ge
bracht.
Dit ingenieuse werk is verricht dooi
den beeldhouwer Jacques Clavaux te
Den Haag, die de verschillende toe
stellen uit klei, houtlijm of zacht gum
mi heeft vervaardigd. Om te demon-
screeren, hoe de letters moeteu wor
den uitgesproken en hoe men de stem
organen daarbij moet gebruiken, was
voor elke opname een opeenvolging
van 60 teekeuingen noodig, die telkens
schematisch de verschillende
stauden van hppen, tong, verhemelte,
tandwortels enz. aangeven -.in het
oogenbhk van rust af tot het moment,
dat de letter geheel is uitgesproken-
Waar tot heden in leerboeken alleen
met teekeningen en beschrijvingen
moest worden volstaan, kan d-- leerling
dus nu de bewegingen der verschil
lende organen volgen en in hun onder
linge verhouding bestudeeren. Vooral
dit gedeelte van de film leek mij voor
het onderwijs in spreken en zingen van
belang.
Zeer merkwaardig en vindingrijk
was de opuame in de eerste afdechng,
waarbij geringe en krachtige vulling
der longen werd gedemonstreerd door
de verschillende organen in door
snee tijdens het ademen in huu
varieerende houding en vorm te laten
zien. De daarvoor vervaardigde mo
dellen waren zooals mij werd mee
gedeeld van zacht gmpmi vervaar
digd, zoodat het geheel beweegbaar
was en men tot een werkelijk zeer
merkwaardige nabootsing van het in
wendige der organen bij het ademhalen
kon komen.
Aan het slot werden nog eenige in
teressante opnamen „naar de natuur"
vertoond en wel do gezongen ie, oe en
aa, bij mej. Cornelie van Zanten door
Dr. de Koek van Leeuwen met Rönt-
genphoto'B opgenomen, om hierdoor
te bewijzen, dat de spierwerking van
gezongen klinkers dezelfde is als de
spierwerking der gesprokene, alleen
met dit onderscheid, dat do eerste
krachtiger is.
Deze proeve var onderwijsfilm was
ook voor den leek zeker zeer merk
waardig. Zooals het thans werd ver
toond, ging het alles wat snel voor
bij, was het soms moeilijk de organen
in hun werking en onderlinge verhou
ding precies te volgen e-n liet geziene
dus bij je zelf „vast te leggen". Deze
voorstelling was echter slechts een
demonstratie voor vakmenschen. Bij
het onderwijs kan men langzamer
draaien en desnoods het beeld telkens
laten stilstaan, opdat de 'eerlingen
den stand nauwkeurig kunnen opne
men. Als hulpmiddel voor onderwijs
in adem-, spreek- en zangtechniek lijkt
mij deze kinematographische opname
dan ook zeker van belang, al zal ook
niet alles zooals de opname van de
verschillende standen der stemspleet,
die men ook in hand- en leerboeken
kan vindon voor hen nieu./ zijn.
Belangrijk en instructief worden deze
opnamen eerst, waar men beweegbare
modellen kan toonen, welke men bi]
het gewone onderwijs niet kan laten
zien. En vooral ook, wanneer inen de
gesproken klinkers „in actie" ziet-
Of deze opnamen ook in ruimeren
kring dan bij het spreek- en zang
onderwijs belangstelling zullen vin
den, is een vraag, die xk niet bevesti
gend zou durven beantwoorden. Maai
zoker is het, dat Cornelia van Zanten
en Jacques Clavaux met deze opname
weder een merkwaardig voorbeeld heb
ben gegeven van le wijze, hoe de kine-
matographie voor het onderwijs kan
worden benut. En de Haarlerasche
filmfabriek De Po'ygoon deed eea
goed werk hierbij zijn medewerking
te verleenen.
J. B. SCHUIL.
Stadsnieuws
(Van onzen eigen verslaggever.)
De vereeniging „de Middaghoogte"
jubileert en de herdenking van dat
jubileum is geworden één grootsohe,
machlige en indmkmakende-grootsche
huldobetooging aan haar stichter,
den in vele kringen zoo populairen
dr. A. H. de Harlog.
Voor wie het nog niet wisten, is
.Woensdagavond wol op overtuigende
wijze gebleken, dait dr. de Harfog in
zijn moeizaam leven want ieder le
ven van strijden en worstelen om wat
een persoon de waarheid acht in de
wereld in te dragen is moeizaam
zich mag gedragen weten door de lief
de, de hoogachting en vereering van
een groote schare van aanhangers uit
allerlei kring.
Een liefde, die geldt den persoon,
maar ook en vooral óók het werk van
dr. Ue Hartog. Welk een belangstel
ling Woensdagavond in Amsterdam,
waar in Bellevue de huldiging plaats
had. Het was geen nieuwsgierigheid,
die zoo velen er toe dreef om die hul
diging bij te wonen, maar belangstel
ling, intense belangstelling in den
man, met wien zij zich eens geestes
gevoelen en in zijn levenswerk.
Treffend bleek hoe velen van aller
lei godsdienstige schakeering in „de
Middaghoogte" hun éénheid vinren.
Daar spraken predikanten van onder
scheiden richting en kerkgenootschap
en ook een rabijn en aller woord vond
instemming. Het moet inderdaad wel
ean bijzonder man zijn, die onder zijn
volgelingen dat gevoel van eenheid
.wist te bewerken.
Wij hebben meer dan eens in een
londgdurige journalistieke loopbaan
een man van beteekenis zien huldigen,
maar zelden woonden wij een huldi
ging bij" waar zooveel warmte sprak
als die van dr. de Hartog. Al het ge
sprokene kwam uit het hart tot het
hart.
Daar sprak uit warme toegenegen
heid en groote waardeering. En het
was die groote schare van volgelingen
van dr. de Hartog aan te zien hoe zij
medeleefden in wat werd gezegd door
een groot aantal sprekers. Bij herha
ling steeg een geestdriftig applaus op.
Wij hadden iemand achter ons staan,
die een luid „Bravo" aanhief als een
spreker iets zeidie, dat bijzonder in
zijn smaak viel. En met iniens be
langstelling werd al het gesprokene
opgevangen 1
Om 8 uur precies kwamen onder
plechtig orgelspel dr. de Hartog met
zijn familieleden, door de leden van
de feestcommissie begeleid, de zaal
binnen. .Uien stonden op totdat dr. de
Hartog had plaats genomen en het
orgelspel, dat wijding aan de samen
komst gaf, was geëindigd. Daarna
.'ong mej. Roozoineijer een voor deze
gedegenheid door den heer van der
Horst vervaardigde compositie op
teksten uit Daniel, «lie al3 het ware
den arbeid en het streven van dr. De
Hartog vertolkte.
Daarna beklom de heer J a c. R u s-
t i g e, door De Hartog eens genoemd
„mijn trouwe schildknaap, de
kracht in mijn leven en mijn steun"
het spreekgestoelte om zich tot dr. De
Hartog te richten. In een uitvoerige
rede schetste spr. de verdiensten van
dr. De Hartog en het ontstaan en de
geschiedenis van „de Middaghoogte"
Indien, zeide spr. er een karakte
ristiek 111 uw werk, in uw leven is,
dan is het zeker samen te vatten in
de woorden van Schopenhauer, „wat
het hart niet wil, dat laat het hoofd
niet binnen" de woorden waarmede
Ko in 1000 in Haarlem uw debat met
wijlen Domela Nieuwenhuis begon.
En een terugblik werpend op de pe
riode die nu achter u ligt, dan zullen
zij die u van nabij en van verre heb
ben gadegeslagen moeten erkennen,
dat het u zeker niet aan wil ontbro
ken heeft om de afgeslotenheid des
harten van hen die met hun wil de
waarheid tegen stonden, die gij die
nen-wilt, te ontsluiten. Hoe u dat ge
lukt is. de harten te ontsluiten, dat
hopen wij u hedenavond, z!j het in
onvolkomenheid te toonen.
In den breede werd daarna herin
nerd aan de oprichting van „de Mid
daghoogte" en aan de cursusavonden
van dr. De Hartog in Haarlem, als
mede lioe in lateren tijd de Bond
werd gesticht. Het doel zooals dat in
de statuten is omschreven werd
nader gememoreerd.
Medegedeeld werd dat nn de Mid
daghoogte ls gevestigd in Haarlem,
Den Haag, Alkmaar, Amsterdam,
Leiden en Rotterdam. Met instem
ming constateerde spr. dat de Mid
daghoogte aan haar doel heeft beant-
woord. De Middaghoogte heeft dui
zenden levensinzicht en levensverdie-
ping gebracht en de overbezette za
len, vooral in Amsterdam, bewijzen
dat haar streven nog steeds wordt
gewaardeerd. Daarvoor, aldus spr.,
zeer geachte jubilaris, onzen harte-
I ijken dank.
Gij hebt u met groote zelfopoffe
ring gewijd aan een schoon levens
doel, om het volk niet langer dom le
houden, doah om het voor le lichten
aangaande de problemen die hoofd
en hart beroeren.
Aanvaard de verzekering dat het
volk u lief heeft, en uw arbeid waar
deert. Wij zijn verheugd dit van
avond eens in het openbaar te mo
gen betuigen. Deze gelegenheid het
l2J-jarig bestaan van de Middaghoog-
to als geestelijke beweging in Neder
land, hebben wij allen die u hier
aanwezig ziet, aangegrepen als een
dankbare gelegenheid om u voor het
vele dat gij ons schenkt ook een
oogenblik onze toegenegenheid te be
wijzen.
Ais een bezwaar tegen dezen avond
heb ik gehoord, ging spr. voort, dat
wij aan persoonsverheerlijking leden.
Daar willen wij hiereven op ingaan.
Daartoe is deze avond niet georgani
seerd. Deze avond is allereerst vastr
gesteld als herdenking van uw werk
in de Middaghoogte gedurende de af-
geloopon 12 1/2 jaar. En niet minder
om eens te kunnen voldoen aan eene
behoefte om recht te doen. Om eens
van waardeering blijk te geven.
I.aat het vanavond dan maar eens
overloopen van waardeering, het
heelt allang, veel te lang overgeloo
pen van miskenning. En voor per
soonsverheerlijking heeft niemand te
vreezen, daartoe zijn wij te meta-
physisch geschoold, om niet te zoe
ken datgene wat de verschijning
draagt. Wij hopen dat, hoe uw weg
ook verder gaan zal, gij onvermoeid
on onverstoord voort zult werken in
de kracht van den Eeuwigen.
„Want, de Eeuwigheid duurt lang,
en God is eeuwig."
Dan volgden woorden van waar
deering lot mevrouw de Hartog on
werd medegedeeld dat de commissi
rig der Koningin en de burgemeester
van Amsterdam verhinderd waren
aanwezig te zijn. Voorgelezen werd
een huldigingsbetuiging van Lasser
uit Berlijn; alsmede een van vele an-
dero geleerden uit het buitenland en
uit ons land; ook van den oud-leer
meester van den jubilaris prof, dr.
Cannegieter en van den oud-prof esöor
v. d. Wijck.
Gezien al deze waardeering noem
de spr. dezen avond oen heerlijken.
,,Ga voort in God",riep spr. den jubi
laris toe. Spr. deelde mede dat het
plan was om een stoffelijk blijk van
waardeering aan te bieden maar ten
slotte tot nader overleg het bijeen
gebrachte bij de dr. Hartogstichting
is gedeponeerd Hij bood aan een al
bum met de namen der deelnemers
en twee schilderstukken, een van den
kunstenaar Jan die Boer en een van
Woldenburg.
Namens de dr. De Hartog-stichtLng
werd aangebeden een luxe exemplaar
van het boekwerkje ..Grondslagen
der dogmatiek" uit de Nieuwe Banen
overgedrukt. Met een levendig ap
plaus, werd de mededeel ing begroet
dat van dit werkje aan alle tlieolagen
in Nederland een exemplaar is toe
gezonden.
Tenslotte bood spr. aan een exem
plaar van een door hem zelf geschre
ven boekje over den pereoon en het
werk van dr. De Hartog en oen exem
plaar van de courantenartikelen aan
dr. De Hartoe gewijd. Onder applaus
werd aan de i.-ers dank gebracht.
De heer Rustige, die zijn rede in rus
tige kracht was begonnen, werd in 't
verdere gedeelte van de rede moor
dan eens door aandoen Lng overmand.
Na deze inderdaad schitterende hul
diging sprak een der andere trouwe
volgelingen van dr. De Hartog, de
heer A. Elffers Azn. van Haar
'om, hem noemde dr. De Hartog,
toen hem te Haarlem een afscheids
geschenk w as aangeboden „den speer-
en banierdrager, die heeft beseft, dat
het niet eerlijk is om een man in zijn
levensroeping te dood en mede-op
richter van „de Middaghoogte".
De heer Eiffers bracht woonden van
dank over van het bestuur en van de
leden der Haarlemsche Middaghoogte
en woorden van dank voor wat dr. De
Hartog in zijn leven is geweest.
Indien aar,, iemand, dan zijn wij aan
i dank verschuldigd zeide spr. Voor
elen en vooral voor de jongeren,
waart gij een sterken steun.Voor zeer
!en hebt «ril het levea inderdaad tot
leven gemaakt.
Mevrouw De Hartog-Meiijes werd
mede hartelijk toegesproken. In mij en
in veler hart is nu grooie vreugde, ging
spr. voort. Hij eindigde dan met nog
maals grooie waardcciing uh te spre
ken voor alles wat de heer en mevrouw
De Hariog voor velen zijn geweest. Ook
deze rede maakte indruk.
Daarmede was een groote rij van spre
kers geopend: van afgevaardigden van
plaatselijke afdedingen van De Middag
hoogte en van vele anderen, die allen
in waardeerenden zin zich uitten over het
levenswerk van Dr. De Hartog en over
den grooten strijd door hem gestreden.
In aller woord sprak groote dankbaar
heid over den arbeid van Dr. De Har
tog en warme sympathie voor het stre
ven van De Middaghoogte en van haar
geestelijken vader.
Minister De Visser had, zoo werd mee
gedeeld, dit telegram gezonden „War
me hulde aan den man die zijn leven
wijdt aan de verdediging der stelling dut
godsdienst en wetenschap geen tegen
stellingen, maar bondgenooten zijn."
Deze mededeeling werd met applaus be
groet,
Dr. G. A, v. d, Bergh van Ey-
singa, van Santpoort, sprak namens de
Internationale school voor Wijsbegcene,
te Amersfoort, van welke school Dr. De
Hartog een der stichters is. Spr. stipte
aan dat het deze school en „De Middag
hoogte" beide om Tev'énsverdiepïrig Is te
doen en schetste Dr. De Hartog al:
man met een ruim hart. In een innige
samenwerking met hem aan de school te
Amersfoort, hoopte spr. zich steeds
kunnen verheugen.
Prof. Dr. J. A. Cramer, van Utrech',
zeide dat 't fn Dr. De Hartog zóó aan
trekt, dat 't hem niet is te doen om eer,
naam of positie, maar om de roeping e
vervullen, die God hem heeft gegeven.
Alles komt bij hem uit het hart en uit
alles spreekt een gevoel van de roeping
door God hem gegeven.
Een van de vele andere sprekers die
dan nog volgden gewaagde met groote
waardeering over het eenrgo jaren
geleden verschenen geschrift van Dr.
de Hartog over het wezen der muziek,
door hem genoemd een „verbazend
mooi boekje". Namens het muziek-
minnend Nederland bracht, spr. woor
den van dank en hulde.
Ds. Stegenga van Amsterdam
zeide heel blijde te zijn dat de Mid
daghoogte er is èn dat Dr. de Hartog
er is. Beiden doen een prachtig werk,
verklaarde spreker. Heine zeide eens
naar aanleiding van Luther „als de
Voorzienigheid één grootsche taak wil
verrichten, dan schept ze daarvoor een
apart man".
Welnu voor de grootsche taak nu
te doen in een stad als Amsterdam is
Dr. de Hartog de man. God spare
hem en zijn echtgenoote nog lang voor
de hun door God opgelegde grootsche
taak.
De weleerw. heer oppen abbijn T a 1
uit Utrecht bracht een woord van
dank uit naam der Israëlieten die in
dank. Moge go nog lange jaren voor
den de waarheid in het Jodendom uit
te spreken, dank zij het ruime hart
xn Dr. de Hartog.
Spr. zeide dat Dr. de Hartog met
de Middaghoogte dc zielen bracht on
der de vleugelen van de Goddelijke te
genwoordigheid, zooals eenmaal de
stamvader der Israëlieten Abraham
deed en daarvoor bracht hij hem
dank. Moogt ge nog lange jaren voor
uw doel arbeiden, eindigde spr.
Daarna 't was al kwartier over
tienen geworden werd gepauzeerd.
Na de pauze spraken nog eenigen om
le verdiensten van Dr. de Hartog in
t licht te stellen.
Tan hen, die nog het woord voerden
na de panzc noemen wjj don bekenden
Amsterdamachen predikant ds. Doevc n-
8, die vooral den jubilaris huldigde
omdat, waar hij optreedt zich het Evan-
i van Jezus Christus niet schaamt en
ds. Netelenbos.
Dan sprak dr. de Hartog zelf, de
an wiens houding en lichaamsgestalte
zen massief zijn als zyn gesproken
woord. In Haarlem zagen wjj hem meer
eens als een geweldige, gelijkend op
de figuur van dion andere als hjj gToote,
op het gebied van het wysgecrig denken,
die cenige maanden geleden van ons is
weggenomen en wiens opvolger men had
gehoopt, dat dr. de Hartog worden zon.
man, die zich alle krachu i in
spande, om, al worstelende tot de diepte
door te dringen en vandaar de waarheid
uit te putten. Thans, bij een hulde, in
waarheid om er stil onder te worden,
■tond hjj daar, als iemand, die zich klein
gevoelde, maar aan den anderen kant ook
blydc. Bljjde bjj do steTkte- en kracht
gevende wetenschap, dat hij bij misken
ning eenerzyds toch ook wordt gedragen
door de liefde in hot hart van allon, door
wie gaat één trek van verwantschap,
„een ideaal van liefde en vuur nit den
hemel" zooals <lr. de Hartog dat noemde.
Dank aan allen werd gebracht die aan
den avond hadden medegewerkt, maar
bovenal aan Godt En daarmede was ver
vuld de wensch van den hoor Jac. Rus
tige in zjjn openingswoord, dat dc avond
mocht beginnen en eindigen „in danker
kentenis aan den Eeuwige, nit, door en
t wien het al bestaat!"
Het was een moment van groote ont
roering. Een slot dat p03te, volkomes
paste op een huldiging als dl
dagavond. Na zulk oen avond komt men
tot de conclusie, dat er toch ook nog wel
iets moois in een menschenlcven
looie is veler éénheid; maar ook het
mooie is waardeering ondervinden op een
erk van zworen omvang.
PROVINCIALE STATEN VAN
NO ORD-HOLL AND.
Verlaging der belasting.
Verschenen is de begrooting voor 1923
van de provincie Noord-Holland. De in
komsten en uitgaven zyn geraamd op
f 24.542.840.
De rekening over 1920 sloot met een
batig saldo van f I0.I35.609.8S 1/2, maar
opr een groot deel is daarover reeds be
schikt.. Overgebleven is f 1.935.014.13.
Gedeputeerde Staten schreven no:
„Wjj zjjn van meening, dat het geen
laubeveling verdient dit snldo te gebrui
ken tot dekking van do gewone uilga-
n van 1923, doch achten het geweuscht,
afwachting van de beslissing der Prov.
Staten op ons voorstel van 8 Jun: 1921,
inzake de fiuancieele positie van het Pro
aal Elcctriciteitsbedryf, een aan
zienlijk gedeolte daarvan, ten behoeve
dat bedrjjf te reservoeren. Wjj stel
len daarom voor, voorloopig een bodrag
f 1.900.000 renteloos nnn dat bedrijf
te schieten, waardoor het in staat
zal worden gesteld, de geleende'kasgelden
gedeeltelijk terug te betalccn. Indien de
Prov. Staten overoenkoniftlg ons bovcn-
•errneld voorstel van 8 Juni mocht beslui
ten, zal dit bedrag te zijner tijd worden
kwijtgescholden; in het tegenovergestelde
geval zal het,uit opnieuw te verstrekken
kasgeld kuunen worden terugbetaald en
ten bate van een volgend dienstjaar wor
den gebracht.
Wjj vonden te eerder reden tot hot bo
nvcrmeJde voorstel nu hot mogelijk
blijkt, om ook zonder dat het genoemde
saldo aan den dienst 1933 ten goede komt
het aantal opcenten op een lager bedrag
te bepalen dan het vorige jaar mogelijk
bleek. Voornamelijk is dit een gevolg van
ruimere opbrengst der opcenten waar
door het Provinciaal Bestuur bij voortdu
ring de beschikking heeft over de noo-
digc kasmiddelen, zoodat tot nu toe zoo
min als tot het sluiten van een definitieve
geldleening als tot het uitgeven van pro
messen behoefde te worden overgegaan.
Voor het jaar 1923 behoeft dus niet, zoo-
n voorgaan do jaren te worden gere
kend op de aflossing van de te sluiten
geldleening of op het betalen van rente
over het volle jaar voor zoodanige lee
ning of voor geleende kasgelden. Voorts
behoeft thans niet zooals voor 1922 bij
hot ramen van den post voor onvoorziene
uitgaven rekening te worden gehouden
met de verbetering van do finaneieele
positio van het Provinciaal Eleetriciteits-
bclrjjf.
Het aantal te heffen oDcentea zouden afnemen» milian
wjj willen Hëpalen op 26 vóór de gebouw
de en eveneens op 26 voor de ongebouwde
eigendommen, op 24 voor de personeele
belasting, op 12 voor de rjjksinkomsten-
belaating en de vermogensbelasting. Voor
1922 worden op de eerstgenoemde drie
belastingen 34 en op de beide laatstge
noemde 17 opcenten geheven. By het ra
de opbrengst der opcenten op de
rgksinkomstenbelasting en de vermogens
belasting hebben wjj rekening gehouden
met de naar onze meening te verwachten
aanmerkelijke daling van de opbrengst
dier belastingen en daarom de hoofdsom
de kohieren dier belastingen voor
hot dienstjaar 1920/'21 met 30 pet.
minderd.
De opbrengst is geraamd op_: gebouwde
eigendommen f 822.744, ongebouwde
eigendommen 1 191.433, personeele belas
ting f 1.401.936, rjjksinkomstenbclasting
f 2.876.196, vermogensbelasting f 251.0J6.
Onder do uitgaafposten vindon wjj de
'olgende bedragen: Bjjdragcn in de kos-
on van verpleging van behoeftige krank
zinnigen f 1.462.800, kosten van verple
ging van behoeftige krankzinnigen, die
rechtstreek# door de provincie betaald
worden f 947.000.
Verder bijdragen ten behoeve van han
delsscholen f 90.000, bijdragen aan ge
meenten inzake het Nijverheidsonderwijs
f 350.000, bijdragon aan behoeftige ge
meenten f 25.000, bijdragen in de kosten
van werkloosheid f 200.000,, bijdrage aan
de Noord-Hollandsche Vereeniging tot
bestrijding der tuberculose f 20.000, bij
dragen aan gemeenten of vereeDigingen
en stichtingen ten behoeven van de ver
pleging van tuberculoselijders f 40.000,
bjjdrkgen aan vcreeniglngen en stiehtin-
,gen ten behoeve van de verpleging van
zwakke en prae-tnberculose kinderen in
horstellingskolonie3 on gezinnen f 70.000
bjjdrage aan de stichting „Amsterdamsche
Kolonieverpleging voor kinderen" in de
kosten van rentebetaling cn aflossing van
een aan deze stichting verstrekt voor
schot f 4000, bijdrage aan de Vereeniging
„Amsterdamsch Sanatorium voor berstljj-
ders Hoog-Laren iu het tekort op de ex
ploitatie van het sanatorium na do daar-
te geven uitbreidiug f 10.000, bij
drage aan de Vereeniging „Amsterdamsch
Kindersanatorium" in het tekort op de
exploitatie van het Sanatorium ,„Hoog-
Blaricum" na de daaraan te geven uit
breiding f 14.450, bijdrage openbare lees
zalen f 26.000, subsidie Concertgebouw
te Amsterdam f 10.000.
Onder de buitengewone uitgaven zyn
opgenomen: uitkeerinj» aan het Provin
ciaal Electriciteltsbedrijf ten behoeve
van de uitbreidingswerken f 1.055.400,
nitkec-ring aan het Provinciaal Water
leidingbedrijf ten behoeve van do uit
breidingswerken f 1.610.000.
De post onvoorziene uitgaven is gesteld
op f 1.003.263.
De provincie heeft op 1 Januari 1923
f 31.374.000 schuld: de verplichte aflos
sing is in 1923 f 815.000.
Aangeboden wordt de begrooting
.an het Provinciaal Waterleidingbedrijf
voor 1923. De eindcijfers zyu f 3.130.000.
Het tekort voor 1923 is geraamd op
f 100.000.
Ook wordt aangeboden de balans,
winst- en verliesrekening van het Pro
vinciaal Eleetricitcitsbedryf over 1921.
De balans wijst aan f 21.051.574.271/2
daarop komen de volgende posten voor:
veriiessald© volgens balans op 31 De
cember 1920 f 1.324.298.57, extra afschry-
ingea f 1.094.857.631/2, verlies 1921
f 544.553.601/2.
inst- en verliesrekening sluit met
f 1.945.890.50 1/2.
GELDLEENING.
Gedeputeerde Staten stellen voor, ten
laste van de Provincie aan ie gaan geld-
loeningen van zoodanige nominale bedra
gen als noodig zullen blijken om een som
■erkrijgen ter voldoening van:
f 137.900 wogens bijdrage voor don
bonw van een nieuwe sluis te IJmuiden,
alsmede voor het maken der daarbjj be-
hoorendc toeleidingskanalen;
b. f 1.055.400 wegens kosten van uit
breidingswerken ten behoeve van het
Provinciaal Elcctriciteitsbedrgf;
c. f 1.610.000 wogens kosten van uit
breidingswerken ten behoeve van het
Provinciaal Waterleidingbedrijf.
Met bepaling dat deze leeningen zul
len worden aangegaan tegen een rente
van ten hoogste 6 pet. 's jaars en dat de
aflossingen als volgt zullen geschieden;
do sub a genoemde leening in 40 jaren,
sub b in 40 jaren, sub c in 40 jaren.
Deze aflossingen zullen beginnen met
het jaar, volgende op dat, waarin de lcc-
ningen worden gesloten.
WERKVERSCHAFFING.
Zooals wij in ons vorig nummer heb
ben gemeld, is door de Spaarnestich-
ting, onderdeel van de vereeniging
„Maatschappelijk werk bij zenuwlij
den en krankzinnigheid, een maand
geleden een werkverschaffing begon
nen in een der bovenkomers van het
Proveniershuis, hiervoor door de ge
meente afgestaan.
Een twaalftaljongens en mannen,
oud-leerlingen van de buitengewone
school alhier, zijn daar bezig onder de
bevoegde leiding van een werkmees
ter, den heer C. Wilkes, allerlei bor
stels en matten te maken.
Wij hebben eens een kijkje genomen
bij deze werkverschaffing en den voor
raad borstels, boenders, luiwagens,
wisscliens, zeil&toffers, lange stoffers,
vatenkw asten enz. gezien, die in ten
maand tijds is vervaardigd.
Het is begrijpelijk, dat hier alleen
wordt gewerkt door jongens, die we
gens hun achterlijkheid niet in de
maatschappij bij een patroon kunnen
aangenomen worden. Zooals gezegd:
de lokalen zijn door de gemeente be
schikbaar gestekt, vuur en licht me t
de Stichting betalen, die hiervoor 10
pCt. op de loon en der jongens kort.
Uti den aard der zaak zijn deze loo-
nen niet groot, het hoogst-uitgekeer-
de weekloon (de jongens werken in
zoogenaamd „stukwerk") bedraagt
5.50, maar toch werkt het z&if-verdic-
ncn verheffend op de jongens. Hun
leeftijd varieert tusechen H en 19
jaar. Ouderen dan 19 jaar worden
niet aangenomen. Er wordt gewerkt
van half 9 tot half 1 en van 2 tot 6
uur, Zaterdags tot 1 uur.
Dat de inrichting levensvatbaarheid
heeft, blijkt wei hieruit, dat men met
een voorraad materiaal, waaraan men
vier maanden genoeg dacht te hebben,
maar één maand toe kon.
Er moet voor den vervaardigden
voorraad nu een afzetgebied gevonden
worden. Beetellingen van particulie
ren zullen natuurlijk welkom zijn (zij
kunnen gedaan worden bij den heer
L. Broekhuizen, voorzitter dar Stich
ting), maar in 't bijzonder hoopt het
bestuur, dat gemeentelijke bureaux en
instellingen en groote inrichtingen
De BedoeRng is: de jongens, dfe Tri
zeer opgewekten geest in de werk
plaats l>?zig zijn, zoover te krijgen,
dat zij ten slotte thuis kunnen werken
en het door hen vervaardigde op go»
zette tijden aan de werkplaats komen
afleveren. Zoo blijven zij toch voortdu
rend onder controle en komt er in tie
werkplaats weer ruimte voor ande
ren.
Wie om dit nuttige werk te steunen
een gift over heeft, kan die zenden
aan den penningmeester der Sticb
ting, den heer C. L. W. van LJsen-
dijk te Aerdcnhout, bij wien men zich
ook voor een vaste, jaarlijksche bij
drage kan opgeven.
Vermelden wij ten slotte, dat in de
werkplaats ook reparaties aan stof
zuigers kunnen verricht worden.
Voor het volgend jaar is door de
stichting een gemeentelijk subsidie
van 1200 aangevraagd.
Het spreekt vanzelf, dat in deze
werkvci schaffings-inriditing slechts
eerste-klas materiaal wordt verwerkt:
vooral voor deze soort werklieden is
dit noodig.
Binnenland
MOORDAANSLAG TE AMSTER
DAM. Bij een twist op deu Zeedijk 'e
Amtserdam ontving iemand it den buut
levensgevaarlijken messteek. De da.
der is aangehouden.
HONGAARSCHE KINDEREN
Woensdag arriveerde te Zevenaar uit
Boedapest een speciaJe trem met vier
honderd naar Nederland gaande
Hongaursche kinderen van Prote
stants cite oudere. Een groot aantal
geleidsters vergezelden de kleinen.
GEZANT BARON VAN ASBECK. -
De gezant te Warschau, baron Van
Asbeck, is van verlof op zijn poöt te
ruggekeerd en heefl de leiding var
het gezantschap hervat.
R.-K. UNIVERSITEIT.
De Tijd deeU mede, dat het ComiU
tot voorbereiding der stichting vaz
een R. K. Universiteit zich tot het ge
meentebestuur van Nijmegen heef!
gewend om te vernemen, in hoeverre
van deze gemeente steun kan worden
verwacht bij de \estiging eener Ka
tholieke hoogeschool in genoemde
stad.
BEZUINIGINGSMAATREGELEN
VAN DE RECEERINC.
Naar de Rce.bodi: verneemt, heeft
de Regeering verschillende bezuini
gingsmaatregelen getroffen, welke op
1 November a-s. reedf= in werking
zullen treden.
Eén ervan is, dal de bezoldiging
van het tijdelijk personeel in 's Rijkt
dienst, waaronder het geheele hulp
personeel van de Posterijen en Tele
grafie zal gerekend worden, met in
gang van dien datum niet meer be
tekend zal mogen worden volgens de
rijkssalarisregcling maar volgens de
loanen. die Ier plaiitec voor onge
schoolde werklieden, gelden.
Deao maatregel zal voor de Poste
rijen en Telegrafie alleen reeds tot
een aanzienlijke bezuiniging leMcn,
vooral in drukke dagen van SL Nico-
laas. Kerstmis en Nieuwjaar.
DE NIEUWE KATHOLIEKE PARTIJ
Naar het Centrum verneemt, heeft
een bespreking plaats gehad tus-
schen liet dagelijksch bestuur der R.
K. Staatspartij cn enkele leiders der
nieuwe Katholieke Partij. Deze leid
de vooralsnog tot geen practiech re
sultaat
Zaterdag zal een vergadering bij
een komen van voorzitters en secre
tarissen der Rijkfrkieskrinpen waar
het standpunt der R. K. Staatspartij
ton deze nader zal worden bepaald.
In den loop der volgende week heeft
een bijeenkomst van leiders der N. K.
P. plaate.
Van het Politieke Tour-
nooiveid.
TWHEDE KAMER.
4 October,
Het invoerrecht op sisaren.
Twee interpeliatie-aanvra-
sen.
Hst vergaderingetje van heden, dat
niet langer dan tien minuten duurde
de darnee en heoren waren mco-
rendeels toch in de residentie in ver
band met hc-t gisteren Leconnen af-
deeünEfonderaoek was alleen uit
geschreven orn twee nieuwe ontwer
pen van de reseering nos aan het loo-
pende afdeelingsonderaoek toe te voe
gen, nl. het voorstel van minister l>e
Geer, om, nu dc la?e markenstaud het
30precents invoerrecht op sigaren
vrijwel nrooir heeft gemaft kt, dit
recht te stellen op een minimum vim
15 eulden i>cr 1000 stuks en het ont-
werpje tot wijzieiiur van wetten, die
den officiéél aLroeohaften minister
van Landbouw, Nijverheid en Hande'
met name noemen.
Tot deze toevoes^pe aan de afdee-
linesagenda weru zonder stemming
bestoten. Alleen de lieer Schaper or
perde aanvankelijk eenige bezwaren,
omdat hij van rr.ecning was, dat hei
protect ionistteolie voorstel van den
minister van Financiën niet in be
handeling mooht worden genomen
vóórdat omtrent het lot van het ini
tiatief voorstel Staalman tot opschor
ting van de geh.eee tabakswet zou zijn
beslist. De memorie van antwoord
over dat voorstel moet echter nos
verachijnen on daarop meendo de
voorzitter mocht men de regeertng,
die op spoedige behandeling van het
invoerrechtontwerp had aangedron
gen. niet laten wachten.
De goleeenheid door dit korte bij
eenkomst je geboden, werd te baat ge
nomen door de heoren K. te» I^aan
cn TroeJstra voor het aanvragen van
interpellatie». De heer Ter Laan wil
interpe'.leeren over het nieuwe regio-
inent van krijgstucht waarbij al da
delijk de pasbenoemde Marineminis
ter. dc hear WesterveM, voor het
voetlicht zaJ kurmen treden en Pieter
Jelke w il een tounnooi mot de re
geering beginner, over haar voorn©*
men tot korting der 8 1/2 pet. pen
sioenpremie op de Riikstractemen-
ten.
Donderdag 12 October komt de
Kamer weer bijeen en dan zal over
deze interpellatie-verzoeken worden
beslist. Er staan, met inbegrip van
deze heife. nu al eon half dozijn in
terpellaties op het program.
ivninifl.
