DE ONTHULLING VAN HET;
MAKINE-MUroUMEH l
Te den ilelaer hau zaterdagmid
dag ou «el Uuvenpicül <1© onthulling
nuu nel Marine-monument pluata.
i>ul geuenkteekon re opgericht lei: n-'i-
yedaoaienre ion dé Aiaruit-niannen
uie iu ue uagen van de inomlreauo Lu
ae uiK>cieim»H vuu hun plient oin ircl
leven kw urnen. LI© Koningin en ue,
Puna vvtueu daartoe uaar Den Hel
der overgekomen.
iiii de onthulling van liet monument
liieid eerst <le voorzitter van het co
nn le „Nederland gedenkt zijn blacht-
oilers der Marine" een toespraak;
wuurna prol. P. J- Blok een gedach
tenisrede uitsprak, b© Koningin hield
dun ter onthulling van het monument
ae volgende toespraak:
„Gaarne zal ik voldoen aan het
door Lp namens het hoofdcomité Ne
derland gedenkt zijn slachtoUers der
Marine tot ruij gericht verzoek dezei
geoeuszuil ter herinnering aan do
mannen onzer vloot, die hun leven
gaven voor het Vaderland, te onthul
len.
ik wensch met allen hier aanwezig,
ja met mijn gansch© volk, hulde te
mengen aan nen, die hun plicht heb
ben verricht lot in den dood cn met
weemoed te gedenken de rouw, waar
in de betrekkingen, die zij nalieten,
gemompeld zijn.
Te mogen opzien tot een voorbeeld:
van opolfering, van moed, van
derlanuslielde, tot een daad van lioo-
goii nationalon zin, is een troost, eeue
bemoediging. Moge deze troost, deze
bemoediging in ruime mate het deel
zijn van allen, die treuren over dego-
nen, die zij moeten missen.
Dat voorbeeld blijve steeds in dank
bare herinnering voortleven bij hun
ne Kameraden!
Aan ons te tooncn dat wij weten
te waardeeren, wat zij, wier namen
op deze gedenkzuil gegrift zijn, door
liun leven te geven, voor ons hielpen
behouden en, nu een nieuwe lijd
kring voor ons is aangebroken, onze
algeueele toewijding, onze lies te krach
ten te geven aan het welzijn van ons
dieroaax Vaderland.
Bezield door den wensch zijne hoog
ste boiangen te dienen en trachtende
de neuoelten van onzen tijd le ver
staan, onder Gods zegen eendrachtig
ie arbeiden voor ons aller toekomst".
Na een minuut van stilte als een
hulde aan de nagedachtenis van beu
«iiu vielen, aanvaardde de Burge
meester van den Helder namens het
gemeentebestuur het monument.
Het monument is een schepping van
den beeldhouwer A G. van Loon van
Den Haag. Het lieert do volgende
symboliek:
Een vrouwenfiguur stelt voor het)
Nederlandsche volk, hulde brengend
aan de omgekomenen door zegenend
de rechterhand uit te strekken boven
het slachtoffer. De linkerhand steunt
op liet onklare anker, het vertrouwen
op de Marine voorstelende. Een
slachtoffer, aangespoeld op dc ki
la gedekt door de Nederlandsche vlug
welks plooien worden vastgehouden
door een kind, symbool van het ko
mende geslacht, dat hulde brengt a;ui
de onverschrokken mannen hunner
plicht.
Op da eere-zuil zijn de namen van
allo slachtoffers gegrift. Daarboven
zijn gebeiteld de wapens vun Neder
land en Nederlandsch Oost-ludië. Ook
Inlandsehe schepelingen hebben hun
leven gelaten voor ons Vaderland.
De zuil- we'.ke acht meter hoog is.
b vervaardigd van Moezelkalkstee
drie treden van graniet liggen daar
voor. Het monument wordt afgesloten
door kettingen, afkomstig uit de „G
11", die bleef bij een mijnramp. Zif
beneden. Jaspers kreeg een dubbele
Leeuiractuur cn ernstige inwendige
kneuzingen. Per auto van den Ge
neeskundigen Dienst is hij uaar het
Ziekenhuis Galvarienberg te Maas
tricht vervoerd. Ook de beide andere
arbeiders bekwamen min of meer
ernstige verwondingen. De oorzaak
van hel ongeval ls het breken van
oen ketting van den steiger.
VERKIEZING LID EERSTE KAMER.
Naar de Rott. verneemt, zal
R.-K. Slatenclub van Zuid-Holland
den heer C. D. Wesseling candidaat
stellen voor het lidmaatschap der
Eerste Kamer, in de vacature-prol.
van Swoay»
hangen tusschen'vier zuilen van gra-
nlet
De Koninklijk# Fulrich van Zilver
werken te Zeist heeft een gedenkpen
ning. met een afbeelding van liet mo
nument, ontworpen door den heer
Van Loon, geslagen. Een dochtertje
van den beeldhouwer heeft de Konin
gin deze penning aangeboden.
SPOORWEGPERSONEEL
De aangekondigde conferentie tus-
echen de directie der spoorwegen en
de vertegenwoordigers van het perso
neel te Utrecht gehouden, heeft, vol-
gi-n6 de Tel., geen resultaat opgele
verd. De directie wijkt niet van haar
standpunt af.
HET CONFLICT IN DE SICAREN-
I ND USTRIE.
Het bestuur van de Federatie van
Sigarenmakers heeft, zoo meldt
Courant, het volgende telegram ver
zonden aan den Commissaris van de
Koningin in Noord-Brabant:
„Het bestuur van de Federatie van
sigarenmakers acht zich niet
over aanneming of verwerping van uw
bemiddeling te beslissen en beeloot uw
aanbod aan het oordeel van haar lo
den te onderwerpen.
De definitieve beslissing kan u over
enkele dagen worden bericht".
DE RAADH UISBOüW TE HILVER
SUM. Gedep. Staten van Noord
Holland hebben hel besluit van den
gemeenteraad van Hilversum tot deu
bouw van een nieuw stadhuis goed
gekeurd.
STOOMBOOTDIES1ST ALKMAAR-
LONDEN.
Naar de correspondent van
Hbld. te Alkmaar verneemt, is de
nieuwe stooinbootdienst Alkmaar—
Londen wegens gebrek aan belang
stelling stopgezet.
EEN SLACHTOFFER VAN ON
VOORZICHTIGHEID. Tengevolge
van het omslaan vtui een paal, werd
dezer dagen F. V. V., wonende tc
Arnhem, die met eenige" collega's be
zig was arbeid te verrichten op het
dak van het Wijkhuis van den Ned.
Protestantenbond aan den Apel-
doornscheweg, zoodanig getroffen,
dat hij 's avonds aan de bekomen
Inwendige verwondingen is overle
den. Naar wij vernemen heeft de po
li; le tegen twee werklieden, welke
verbaal opgemaakt op grond van het
verbaal opgemaakt op grond vnn het
wrmoeden, dat deze menschen door
ernstige onachtzaamheid het ongeval,
waarbij V. V. het leven liet, hebben
veroorzaakt.
STEIGER INGESTORT Zater
dagmorgen is de steiger van de in
aanbouw zijnde bijzondere meisjes
school te Valkenburg ingestort. Drie
werklieden, Jaspers uit Gculem, L.
I.emmen en H. Donders uit Valken
burg, vielen van 7 M. hoogte naar len van belasting.
KLA VIERAVOND.
Naar wij vernemen zullen da hoeren
J. v. Dantzig en P. de Waardt op
Dinsdag 17 Oct. eeu klavieravoud ge
ven, o-a. zullen worden uitgevocr de
werken voor piano-solo van Bach, Beer
hoven, Chopin eu Debussy.
Na de pauze mee medewerking
den heer P. de Waardt werken voor
twee piano's, waaronder van Bacli.
Chopin en Debussy.
LEENDERT BOER.
Eenigen tijd terug, iu begin
van Augustus, maakten wij melding
van het feit, dat Leenderb Boer 1Z
jaar als bediende werkzaam was in
Soc. Vereeniging.
Wegens zijn ongesteldheid destijds
hadden de leden geen gelegenheid
hun sympathie te doen blijken.
Zaterdagavond echter was die gele
genheid er en werd hem door een com
missie, bestaande uit de heeren H.
van Hooydonk, B. W. Zijfers en L.
Rempt in het bijzijn van zeer vele
den een treffende hulde gebracht.
Mocht hij reeds eerder ondervonden
hebben, dat het bestuur der Sociëteit
zijn v.crk op hoogen prijs stelt, th:
werd hij gewaar, dat de leden hem
niet. minder een goed hart toedragen.
In een hartelijke toespraak getuigcie
hiervan de heer Var Hooydonk, die
hem tenslotte er i envelop met inhoud
aanbood. De heer Zijfora voegde hier
aan toe een fraai zilveren potlood,
hetgeen ook hij met een welgemeend
woord aanbood.
De heer Boer dankte, zeer ondsr den
indruk, voor het aangebodene.
Belasting op vermakelijkhedeB
BIJNA ALLE VEREENIClNCEN
VRIJCESTELD VAN DE BELAS
TING. ALLEEN „OPPERVLAKTE
BELASTING" EN 20% VAN DEN
KAARTVERKOOP.
De Commissie legen de belasting op
Vereen .gingen, bestaande uit de hccren
D. Hoogenbirk, C. Overbeek, A. J.
Hoeben, A. N. Zonneveld en A. Koper,
had Zaterdagavond afgevaardigden van
alle vcreenigingen voor muziek, zang,
tooneel en lichamelijke opvoeding hier
ter stede bijeengeroepen voor een ver
gadering in het gebouw „Zang cn
Vriendschap" in dc Jansstraat.
De bijeenkomst was niet druk bezociii.
De heer Hoogcnbirk bracht verslag ui-
van de verrichtingen der commissie.
Spr. begon mei de slechte opkom si
te betreuren en bracht daarna dank a-to
verschillende niet met name genoemde
personen, die waardevolle inlichtingen
verschaften aan de commissie, waardoor
deze zeer sterk stond tegenover B. en W.
De heer Hoogcnbirk deelde daarna
mede, dat de commissie ruim drie maan
den geleden een onderhoud had gehad
met den wethouder van financiën, Mr.
Romans, bij welk onderhoud ook
controleur der belastingen, do heer Al
bert!, legcnwoordig was. Het had aan
vankelijk een heftig karakter, maar dc
commissie ging toch tenslotte niet on
voldaan huiswaarts. Na drie maanden
kwam echter nog geen nader antwoord
van B. en W. en begin October infor
meerde de commissie aog eens, hoe he:
nu met de zaak stond. 9 October kwam
hierop een schrijven van B. en W. bij
de commissie in. Hierop volgde weer een
onderhoud van de commissie met den
burgemeester, Mr. Boouans en detr lieer
Alberti. In den loop van dat onderhoud
bleek, dat Mr. Bomans van een sub. 1-
an dc vcreenigingen ia quaesiit
wil weten. Maar overigens meende
uumissie na dit onderhoud de ze
kerheid tc hebben, dat van de contribu
ties en giften van donateurs geen belas
ting zou geheven worden, alleen van d'
kaartverkoop.
De vereeniging Door Inspanning Uit
spanning deed hierna dienst als „proef
konijn" voor de commissie en de wijze,
P deze vereeniging bij oen uitvoe
ring erd behandeld, deed bovengenoem
de zekerheid weer te niet gaan. Op ai-
vies van Mr. Bomans stelden de heeren
Hoogenbirk en Overbeek toen een
quest op en dienden dit namens een
commissie bij B. cn W. in. Vrijdagavond
had de commissie een onderhoud met
wethouder Mr. A. Bruch, die steun
zegde en Zaterdagmorgen voigdc
een gesprek met Mr. Bomans cn den
heer Alberti. Hierbij verklaarde Mr. Bo
mans zich bereid, bijna alle vercenigin-
gen vrij te stellen van belasting, maar
n verzocht hij aan de commissie, zorg
dragen dat geen ontduikingen voor
komen. De wethouder van financiën leg-
nog den nadruk op, dat hij, door
toe te geven aan dc wenschen der com
missie. f 50.000 belasting verloor.
Mei applaus begroette dc vergadering
deze mcdedeelingen.
De heer Overbeek las daarna de ver
schillende in deze zaak gewisselde
siukken voor.
In liet schrijven van 9 October van
B. en \V. aan de commissie komen o.m.
de volgende zinsneden voor „Dat bij de
uitvoering van de verordening de be
langen van het vereenigingsieven uit
het oog zouden worden verloten is uit
gesloten cn toepassing van de verorde
ning in dien geest geschiedt dan ook
allerminst. Wij zullen ons beijveren, eer
het tegendeel tc toonen." En „Wij
hopen op uwe medewerking, opdat van
heden af de uitvoering der onderhavige
verordening tot uwe en onze tevreden
heid kan trekken."
Zaterdagmorgen j.l. ontvine de com
missie vin Mr. Bomans de volgende
schriftelijke bcvestigiug„Voor zoover
vcreenigingen, hoewel hei nuttige met
het aangename vereenigend. hoofdza
kelijk ten doel hebben beoefening van
kunst en dc ontwikkeling van kunst voor
en door haar leden, meenen wij dc wer
kende leden, alsmede de kunstlievende I
leden cn donateurs vrij te moeten stel-
Belast Wordt elke 'uitvoering volgens1
oppervlakte plus 20% der alsdau tc
verkoopea toegangsprijzen.
De staat dezer vereen igingen volgt la-
Do heer Hoogenbirk deelde nog mede,
dat in een der eerstvolgende vergade
ringen van B. cn W. dezo staat zal wor
den opgemaakt. De Raad zal die lijst
dan moeten vaststellen.
De heer G. B. Crommclin, voorzitter
der Bachvereeniging, merkte op, dat hij
zich wel kon voorstellen dat dc commis
sie tevreden was, maar spr. vond het
optreden van B. en W. toch nog wille
keurig. Wie er betalen moet, wordt over
gelaten aan het beleid van B. en W.
Deze wijze van handelen achtte spr.
nooit te verdedigen en niet volgens de
verordening.
De heer Hoogenbirk Het staat in de
Rijkswet.
Dc heer J. Kuiper, bestuurslid van
„Zang en Vriendschap", bracht hulde
aan dc commissie, wensclite haar geljk
met het bereikte mooie resultaat en
vond het uitstekend, dat de commissie,
zooals de heer Hoogenbirk had mede
gedeeld, permanent blijft. (Applaus.)
Hierna werd de bijeenkomst gesloten.
GOUDEN ECHTPAAR. Wilhel
mus Zwart en Johanna Har tem ai is
herdenken vandaag den dag, dat zij
50 jaar geleden in liet huwelijk wer
den verbonden. Dit gouden feest trok
in de Schalkwijkerstraat veel belang
stelling; verschillende buren hadden
de vlaggen uitgestoken wel een bewijs
dat het echtpaar daar goed gezien is.
Ten huize van de kinderen in de
Zomerstraat werd het feest in oen zeer
opgewekte stemming gevierd, want
bruid en bruidegom, die respectieve
lijk 75 en 74 jaar zijn, genieten
goede gezondheid.
De heer Zwart, die nog eteeils als
loopknecht bij den heer Hellingman,
confiseur en cuisinier in de Groote
Houtstraat, in dienst is, ontving van
morgen van zijn patroon een envelop
pe met inhoud. Een zelfde geschenk
ontving het bruidspaar van de bu
ren.
Profiteerende van hot prachtige
herfstweder maakte liet bruidspaar
met de overige familieleden per „Jan
plezier" een rijtoer.
Verder op den dag ontbrak liet
uruidspaar waarlijk niet aan belanj
stelling.
DU1TÓOHE LEVENSVERZEKERING
GEÖTEUNDI Er soliynt sprake van te
zyn, dat de Nodorlautlsolio schatkist zou
bijspringen voor laudgouooteii, die mot
eeu Duitsche levensverzekering o»u co.*
tract van verzekering hebben aangegaan.
Door de valuta verkeert die maatsohappy
in begrypolyko moeilijkheden en do verze
kerden zoeken naar steun, wat-even ver
klnurbaar is.
Geen verwyt kan dus een-van do par-
tyen treffen. Maar 01" daarom do Neder-
iauileeke schatkist bijspringen moet? An
ders gezegd: of wy bolustingbetalcrs ouz-
la ml go 1100 ten voor schud© moeten b.
schutten? Wy kunnen do noodzakelyldieiu
daarvan niet inzien en de rodelyklieid
evenmin. Heeft ieman.l cr aan gedacht
oni dc by eeu Nederlandsche maatschappij
verzekerden voor groote verliezen te vrij
waren, toon dezo maataohappy, gedeelte
lijk ook door buRenlandec-lie aangelegen
heden, hare verplichtingen niet kon na
komen? Immers noen. Waarom mootou wy
belastingbetalers, dan opkomen voor een
Daitsche mnnbscbappyl
Vooral niet, omdat, zooals wij nu ver-
netun, dc reserves voor de Nedeilaa
sehe verzekerden niet in guldens, ma...
niarken zyn belegd. Op voorschrift van
1 Duitsohc wetl
Als bet waar ie, dat de Duitaeho Ec-
:ering over dezo zaak mot de onze con
fereert of laat confe-reerea. dam kan or
alleen voor gezegd worden, dat zij te
laat komt. teil halve eeuw te laat of zoo.
Eu verder dit: dat het wel hoog tijd was,
aan deze buitenlundsohe -maaisahajj-
pyöu in Nodorland voorwaardon op te
loggen, ten voordeel© van hun verzeker -
>n in Nederland.
Dit is nu by de niouwo wet geschied.
Dok vyftg jaar te laat!
INCEZONOEN MEDEDEELINCEN
a 60 Cts. per regel.
Gem. Concertzaal
MORGENAVOND 8 UUR (KI. Zaal)
KLAVSEtfAVÖhlD
TE GEVEN DOUR
JAN VAN DANTZIG
na d# pauze met medewerking ran
P. DE WAARDT
Kaartou af 1.pl.r. bij ALPHENAAR.
Het Tooneel
AFSCHEID MEJUFFROUW N. J. M.
KRUUSMAN.
Men sohryft ons:
Na ruim 35-jorigen dienst werd mot in
gang van 10 October op haar verzoek
aan Mejuffrouw Kruyaman, ©he -icfo-
nisto op hot Centraal-TelefoonburceJ, eer
vol ontslag uit 's Ryks dienst verleend.
Toen Mej. Kruijsman op Zondagmorgen,
den laatstcu dag van huren dionsl, het
kantoor betrad, vond zy daar voreenigd
directie en het nagenoeg voltallig
personeel van den telefoon- eu van den
toolinischen dienst.
De Directeur, de heer P. Raadsveld,
sprak namens allen een hartelijk af
scheidswoord; hy bracht in herinnering
hoe mej. Kruyaman, nu 38 jasr geleden,
do eerste telefoniste van don telefoo. a
dienet te Haariem, toon geëxploiteerd
door de Bell Telephoon Maatschappij, was
ruimschoots hot liel' en leed van dien
dienst heel't godeold, om ten slotte op te
klimmen tot haar tegenwoordige positie;
hy dankte haar voor ue toewijding waar
mede zy zich stoods aan haar moeilijke
■aak zoo ondankbare taak had gege-
en bood haar namens allen oen om
lijste ets aiui, vergezeld van oen album,
bloomen en foto's van hot personeoL
Do oudsto toozichbhuudater, Mej. Kei
ler, sprak namens de. ambtenaren van
den telefoondienst eveneens woorden van
groote waardcering en vriendschap voor
■Je scheidende ohef, die allen met wee*
moed zien vertrekken.
De heer de Kort, chef van dan teck-
uisohen dienst, braoht de vele jaren van
aangename en dikwijls inspannende sa-
cttweiking by de Bell Telephoon in her-
nering; ook by den tedhnischen dieDst
,wcrd de scheidende ambtenares zeer hoog
gewaardeerd en was haar advies dikwijls
in veel behing.
Toen ten slotte de oud-directeur, de
heer H. Tjebbes, dank braoht voor de
aangename on zaakkundige samenwe
king in dikwijls mooielylee dagon bij den
overgang van den telefoondienst aan het
ryk en in volgonde moeiliike periodes en
haar welverdiende rast toe wensch te,
blook slier instemming door een hartelijk
applaus.
Bewogen dankte Mej. Kruysman; zy
rkende dat zy haar taak steeds mot lief
de had vervuld en dat de dienst dagelijks
haar volle werkkracht en belangstelling
had genobon; het sdhelden van haren
werkkring viel haar zwaar, evenwel do
rust zonde haar thans welkom zyn, al
zal hot haar den eersten tjjd moeilijk Tal
len, zich aan het ambteloos bestaan aan
te passen, Zy beval z-.oh in aller blijven
de vriendschap aan.
Oe jubileum-voorstelling van
Herman Heyormans.
„De grootmeester dei realistische
tooneelschrijfkunst", zoo heb ik Ileycr-
ïi^ns genoemd iu mijn artikel
leiding van de eerste jubileums voorstel
ling in hel laatst van Juni te Amstc;
dam en na de opvoering van „Schakels'
herhaal ik het hier. Wanneer men dit
„vroolijke spel van den huiselijken haard
vergelijkt met werken van de meest be
kende „realisten" uit bet buitenland,
als Brieux cn Hauptmann, dan valt het
eerst recht op, hoe HeyennaUs in dit
genre op het tooneel heeft uitgemunt,
„Gij zijt de eerste geweest," heb
o.a. Zaterdag bij de huldiging tol Heyor
mans gezegd, toen ik hem eeu krans na
mens den Haarlemse nen Schouwburg
mocht aanbieden, „die dei tig jaar ge'e-
den, toen het met onze Ncdcrlandsciit
tooneelschrijfkunst nog zeer dioevig ge
steld was, een nieuwen tijd heeft inge
luid!" Waaruit bestond alj wij „Vor
stenschool" uitschakelen 30 jaar ge
leden ons oorspronkelijk répertoire?
drama's van Van Nouhuys waren door
het publiek en de pers als een „evene
ment" begroet. Plaats een stuk als
„Goudvischje" eens naast de eerste
ken van Heyermans, die slechts eenige
jaren later versohenen, en ieder zal be
grijpen, wat Heyermans voor
neel is geweest. Wanneer wij thans een
drama als „Goudvischje" zien. verwon
deren wij er ons over, dat men 35 jaar,
geleden blind was voor al het onechte
van dit drama. Een werk als „Schakels"
daarentegen, dat 20 jaat oud is, doet
nog even frisch en krachtig aan, als it
den tijd, toen het ontstond. Pancras e<
Hein Duif zijn scheppingen, die altijd
zullen blijven leven, omdat
zoo gezond, zoo levend zijn.
Ik zou in herhalingen vallen v3n mijn
artikel van 1 Juli, wanneer ik hier weer
moest schrijven, wat Heyermans voor
mij als tooncelschrjjver beleckent. Laat
ik alleen dit nog eens mogen zeggen
„Wie schreef een zoo meesterlijken dia
loog als Heyermans? Hebben wij allen
'lat Zaterdag bij de opvoering van „Scha
kels" niet weer gevoeld? Hoe lééft in
dit werk het woord! Dat is he* grootste
geheim van Heyermans' kunst. W
door hel woord leven ook zijn personen
op het tooneel. Heyermans heeft het on
zen Nederlandschcn tooneelspelers niet
moeilijk gemaakt, succes met hun rollet
te behalen. Daarom is het voor de
meeste artisten zulk een vreugde is
Heyermans' stukken op te treden.
Vraag het Louis de Vues met welk e.'.a
liefde hij Pancras Duif speelt! Hij be
kende hei mij Zaterdag tijdens de pauze
no.g. „Het is een pracht van een rol!'"
zei hij' me. En De Vries heeft haai
prachtig gespeeld! Door en door Hol-
landsch is zijn Pancras Duif! Hol
was mii oen genot Louis de Vries in
„Schakels" te zien. omdat ik dezen
flCJeur zoo gaarne in een jol vol h.
'ie spelen. Weet De Vries zelf wel, welk
i-en uitstekend blijspelspeler bij
zijn gezonden, sappigen. meoschcliikea
humor bob ik hem Zaterdag het meest
bewonderd, al vond ik henr ook
tragische gedeelten heel zuiver en mooi.
In Heyermans' stukken voelen onze
acteurs zich spoedig „thuis". Ik h-
„Schakels" in verschillende bt-zetiing'
gezien, maar bijna altijd werd de opvoe
ring tot een bevrodigend resultaat. Ook
nu weer, terwijl toch niet alle rollen
even sterk waren bezet. Ecu zeei goe
den Hein Duif gaf Jan van Dommelen
ons te zien, hartelijk en ruig, den bes
ten misschien na Frits Bouwmeester.
Ook Cor Ilermus als Dirk en Ko Ar
nold: als Toon urenen genoemd
den. Truus Post was de huishoudster
.Marianne. Zij speelde de rol wel wat
heel erg in mineur, ook in het beg-n
toen het nog niet noodig was. Haar groo
te scène met Pancras in II hoe prach
tig heeft Heyermans die geselt rev
was echter héél goed.
Als hij de eerste opvoeringen ha:l
Schakels" een heel groot succes bij het
Haarlemoche publiek, dat op dezen
bileum-avond in goeden getale was op
gekomen. De e.genlijke huldiging bad
plaats aan het slot. Zoodra Heyermans
eenvoudig als altijd de huiskamer van
Pancras Duif binnentrad, stond heel her
publiek op en daverde het applaus hem
tegemoet.
Eet duurde oenage niLanleu, voordat
de heer M. H. Re i na Ida namen© de
„teestcoiminaaie" aan het woord kon ko
men. Dc heer Roin&kla prees Heyermans
voornamelijk als onzen gmoten realist,
die met zyn kunst het volk wroet te vat
ten. „Ut denk hier «p dit oogoablik", zoo
ongeveer eprok de heer Roiiwtlila, „aan
een avond in Antwerpen, eenige jaren
geleden, waarop ik uw Peest, <li© ontroe
rende gevangeniaschets zag opvoeren.
Toen by hot laatst© tooneel, vóór het bin
nenkomen vnn een politieken gevangene,
tuditcr dc solierimm liet lied word gezon
gen, dat voor velen" de vrylioid symbol
soort, toen namen plots allen iu don
schouwbuug dat lied ovor en machtig
lclonk het vryheiJsiied door de stamp
volle zoal. Toen bleek het my, hoe gy,
liererman?, met uw .kunst niet alleen tot
io harton \an ons volk, maar ook tot hot
Viajamedbe volk wist te sproken!" Mot
den krans, dien de heer Rcinalda aan
bood, sprak hy den woueali uit, dat
Hoyemnaus spoedig weer zjju groote, war©
lcun6t aan het Noderlandeche volk zou
geven.
Tn de sprekersrjj mocht ik namens den
Haarlemschen Schouwburg den heer Roi-
nnlda opvolgen. Ik meende or o.a. op te
moeten wijzen, dat Heyermans, die als
-. hryver steeds bewezen had ware te zyn
van. uiterlijk huldebetoon, enkel en alleen
op deze tournêe ter wille van zyn gezel
schap de nol van „jubilaris togen wil en
daalt'' hnd opgenomen.
Hierna werd nog het woord gevoefld
door de heeren Poppe namens de af-
'1-eotóng Haarlem van de S.D.A.P. en den
Bo'tunrders Bond en Wardenburj»
namens do NederUiiideehe Vereeniging
mu Spoor- en Tramwegpersoneel. Bolde
sprekers wonen er op, wat Heyormans
mot zyn werken speciaal voor de arhc
dersklas so had gedaan; de hoer Poppc
sprak zyn wensch uit, dat Heyermane
spoedig weer eeu geregeld medewerker
vaa „De Nieuwe Tjjd" on „De socialis-
tisohe GÏ/Ib
icu dc hoer Wardenburg herinnerde met
dankbaarheid aan de geslaagde voorstel
lingen van stukken van iicyvnnaue, welke
in het vorig soiaoen voor hot sp
trampersoneel warea gegeven.
Ann het riot kwam Heyermans zelf
aan hot woord: „Ik zon niet van Haar
lem willen vertrekken," zoo sprak hy
ongeveer, „zonder een welgemeend woord
van dank aan allen. £k zeg dat niet als
eeu banaliteit. Het ia algemeen bekend,
dat deze „jubeltocht" is aangevangen,
opdat do autour weer vry zal zyn. Tien
jaren ben ik tihans tooueel-ilireeteur.
Dezo 10 jaar zyn gesn genot voor my g
vreest. Hot is eeu slavoubostaau, waarvan
het publiek geen begrip heeft. Maar het
heeft ook zyn goode zijde gehad, want
het heeft my als auteur tot groot-ere
rypheid gebracht. Ik doe nu een beroep
op u allen. Help ons, hot tooneel uit do
klem te halen! De opera, die 1 October
is begonnen, kan niet vorder werken.
Verkade, eon man van talent, ©vownint
Kn meerderen zullen m'msckien volgen. En
de hand, toegestoken door regeerlng en
gemeente, komt meestal te laat. Een
sutour cn feitelyk oen schryver zit vast
aan het gezelschap. Er moot iots gedaan
worden, niet aüeeu mot het woord maar
ook met de daad. Als ik mot de tournee
iets iu dezen gedaan kryg, dan ben ik
over een avond als doze moer dan t
vredon!
Lang en enthousiast applaus volgde op
deze «yruvoudig uitgesproken rode. Dat
dezo woorden van Heyermans niet voor
niets gezegd mogen zyn: Dat is het, wat
ik Heyermans en het tooneel in Neder
land tecwensoh.
J. B. SCHUIL.
HET TOONEEL.
Men deelt ons uit zeer goede bron
mede, dat Alexander Molssi, de bekende
Dui'.ichc toonce'.speler, dezen winter
met een eigen gezelschap een lournée
door Nederland zal maken.
Hij zal hier „Hamlet" „Fcdja" en „Her
Levende Lijk" van Tolstoi spelen. Im-
pressano is de heer Hugo Halm. die hier
dezen zomer het Judische Kiinstler-The-
ater heeft gebracht.
HET SCHEIDSGERECHT VOOR
GEMEENTE-WERKLIEDEN.
Naar wij vernemen is dit de eerste
maal dat het Scheidsgerecht te Haar
lem wordt saamgeroepen teneinde
uitspraak te doen in een zaak vn
straffing.
Door den Algemeenen Bond van
Overheidspersoneel is verzocht de zit
ting van hei scheidsgerecht openbaar
tc doen zijn, omdat men meende
daardoor zekerder le zijn van een on
partijdige uitspraak. Men deelt ons
mede dat dit verzoek evenwel is af
gewezen.
TE WATER. Zondagmorgen 11
uur had J. C. het ongeluk in hel wa
ter van den Heerensingel te vallen.
Hij werd door J. dc R. in totaal be
wust eloozen toestand uit het water ge
haald.
TENTOONSTELLING. Men schrijft
ons: De kunsthal del der firma Smit,
Groote Houtstraat alhier, zal eenige
der scliilderijen tentoonstellen van Me
vrouw M. Naessens Wardenaar. On
geveer een jaar geleden maakt deze
kuustschilderes een studiereis door
Java. Thans tracht zij in beeld weer
geven het mystieke leven van den
■aan. Deze kinderen van een ge
ldig groolsche, en schitterende zon
gloeiende natuur, zijn in hun gemoeds
leven naïef gebleven, trouw aan him
geloof cn eigen opvattingen. Voor de
ze menschen is elke levensgebeurtenis
het symbool cener voorbeschikking.
Eigen Telegrammen van
Haarlem s Dagblad
DYMAMIET-ONTPLOFFING IN EEN
HOTEL.
BRISTOL .Illinois) (N. T. A.) Een
man is gedood en twaalf personen zijn
gedood ten gevolge van een dynainie*-
ontplolfing op het Hlinoishoiel alhier.
Do ontploffing had des middernach's
plaats cn was zoo hevig, dat het gebouw
zoo goed als gelijk met den grond werd
gemaakt, terwijl de schok door de ge-
heele stad gevoeld werd. Aan de achter
zijde was onder het gebouw een groote
hoeveelheid dynamiet aangebracht.
EEK DRAMA IN DE LUCHT.
CLEVSLAND (Tennessee). Een
twintig-jarig jong meisje, Eva Moss ge-
heeten cn stcno-typisie to Chattanooga,
had zich ook oj> de vliegkunst toegelegd
eu haalde daarbij hel waagstuk uit om
met behulp van een ladder uit het vlieg
tuig te klimmen en dan aan haar tanden
ie gaan hangen. Toen zij Zondag weer
dit „kunstje" maakte, geraakte zij öf zoo
uitgeput öf zoo door schrik bevange«,
dat zij weigerde weer in het vliegtuig te
klimmen. De aviateur vloog daarop 30-
ven het water en schreeuwde haar toe in
het water et springen, doch ook dit wilde
zij niel. Toen hel donker werd bleef den
vlieger niets anders over dan te dalen.
Hei meisje werd een eind over het veld
gesleept en gedood.
34 UUR IN DE LUCHT.
PARIJS (13. T. A.) De aviateurs
Bossoutrot eu Drouiliin zijn 34 uur 14
minuten 7 1/5 seconde onafgebroken in
de lucht gebleven, waardoor zij bet
officieel© duur record op hun naam
brachten.
DE HANDEL MET RUSLAND.
PARIJS (B. T. A.) Naar-de Echo de
Paris uit Berlijn verneemt heeft Her-
riot tezamen met de Sovjets de grond
slagen ontworpen voor een economi
sche overeenkomst, krachtens welke
de huurcontracten der Fransche fir
's voor eene periode van GO jaar-
zijn gewaarborgd. Deze maatschap
pijen zullen in ruil hiervoor aan de
Russische regering tien tot dertig
jrocent der netto-winst afstaan. De
'abrikanten zullen het absolute eigen
domsrecht bezitten over de door hen
te bouwen fabrieken. De arbeidersbon
den zullen geen aandeel hebben in het
'bestuur der fabrieken.
UITGESTELD.
BERLIJN. (N-T A. draadfloos). De
voorgenomen reis van Duitsohc in-
dustrteelen naar de verwoest® gebie
den in Frankrijk ia voorioopie oj>ge-
rever».
Binnenkort zal nu Lubenwo naar
Berd in komen om met Stinnes defini-
tievo besprekinsen to 'den betref
fen-'-; de gesloten overeenkomst en
zou wordea als voor 1914 haar practische tenuitvoerlegging.
DE HONGERSNOOD IN RUSLAND.
GENEVE (B. T. A.) Op de jongste
conferentio van gedelegeerden uit d®
Ruseiache hongerenoodgebieden werd
openlijk verklaard, dat binnen twee of
drie maanden in de meeste districten
wederom liougersnood zou keorscken.
Op de eerste plaats werden genoemd
de districten der Don Tsarifzine en
Nicolaiev.
DE ONLUSTEN IN BERLIJN.
BERLIJN. (N.T.A. u raadloos).
Naar ooggetui^n weten mede te deo-
len. werden bij de botsingen die bij.
het circus Busch plaats vondten, (al
rijke Russen opgemerkt ouder de aan
voerders.
HARRIOT'S MEENING.
BERLLJN. (N. T. A. draadloos).
Harriot arriveerde iö October te
Straatsburg van zijn reis uit Rusland
en deelde aan den correspondent dei
Petit Journal mede. dat zijn rei? naar
Rusland hem tot de volgende prar-ti-
sche gevolgtrekkingen had do-n ko
men. Frankriik moest onmiddellijk
naar Rusland vertegenwoordiger*
sturen van de industrie en van do
geestelijke beroenen en tevene inor-st
eon dergelijke delegatie uit Ruslawl
naar Pariis komen om dc moeilijks
.:raagstukk©n aangaande d-e staats
schulden en de particuliere eigendom
men op te lossen
DE EERSTE TERMIJN BETAALD.
BERLIJN. (N.T.z». draadloos).
1 ?St15 Pok!1>el" Engeland aan
het New Yorksohe filiaal der General
Reserve een cheque van 50 millioen
dollars aJe eersten termijn der Bngel-
sclie oorlogAsohulden aan Amerika
doen toekomen.
CONCRES DER FRANSCHE COM
MUNISTEN.
BERLIJN. (N. T. A. draadjloosY
Te Parijs werd op 15 October hel
nationaal oongres der Fransohe com
immistisohc partij onder voorzitter
schap van Marcel Cachin. geopend.
PRIJSDALING.
BER1JJN. iN. 'i'. A. diae-noos).
De Weeneohe indexcommissie heeft
berekend dat van midden-September
tot midden October de prijzen met 8
pet gedaald zijn.
Leusrau en Kunst
N.V. GEBOUW VOOR KUNSTEN EN
WETENSCHAPPEN
Aan den heer G. H. Koopman is op
zijn verzoek eervol ontslag verleend
als directeur van de N.V. Gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen to
Amsterdam. Tot directeur is nu be
noemd de heer C. R. Manus le 's Gru-
venliage.
relspafisGii Wssriierisiit
naar waarnemingen verricht in den
morgen van 16 October. Medegedeeld
door het Kon. Meteorologisch Insti
tuut te De Bildt.
Hoogste barometerstand 772,1 m.M.
te Valderaund, laagste 753,5 m.M.
te Biarritz.
Verwachting tot den avond van 17
October: Zwakke tot matige Oostelij
ke tot Nooi'd-Oostelijke wind, neve
lig tot licht- of h-altbewolkt, waar
schijnlijk droog weer; iets kouder.
BAROMETERSTAND TE HAARLEM
Vorige stand 774 m.M. Stand van
hoden 768 m.M. Vooruit.
ïksrniomstersia'r..
16 Octobo»
Hoogst# gisteren F. 55
Laagste hedennacht F. 42
Heden 12 uurF. 52
Burgelijke Stand
HAARLEM.
BEVALLEN: 12 October: S. de Jong
—de Haas, z. 13 October: C. M. v.
d. PuttenDriessen, z. S. Brouwer
v. Ginhoven, d. A v. Koningubruggen
Engels, d. J. M. G. SpoorPisioor,
d. W. M. H. v. OostenStribos, z. IL
Jacobsv. d. Horst, d. 14 October:
E. A. Sohmit JongbloedTerbaolq
A. Ranzijnde Boer, d. E. M.
Wilkesde Bonte, d. J. Hagen—Exui-
to, d. 15 October- E. T. Woudenberg—
Schaiibing, d. A. C. BuséWinnubst,
d. J. H. FiegeVredenburg. z. C. A.
KnapeMiezenbeek, z. 16 October
GausSukkel, 7, M. J. Marlens—do
Vries, z.
OVERLEDEN: 12 October: A. Visser,
81 jaar, M. v. Heemskerkstraat. 13
October: A. KrconRoozeboom di
Vries, 63 jaar, Brouwersplein. C. M.
Hansaens, 68 jaar, Brouwersvaart. 14
October E. \V. v. Beest Mo'itoor, 33
jaar. de Haaastraat.
Mstoiaisgiia Beurs
IIOLLANDSCHE HANDELSBANK
Openingskoersen van Maandag 16
October 1022.
5 pel. Nederland 1919 93 3 15 pet,
Nederland 89 1/46 pet. Nederland
99 1/4 G pet. Nederland 99-
Deli Bat. 260Dell Mij 208Se-
rtembah 300.
A msterdam Rubber 97Ned. Rul>u
ber 58.
Gew. Dordt 440Gec. Hall. Olio
128 Kon. Pc-troleum 460 Orion
36 1/2.
Marine 16 Java China 80 1/2; Holl
Lloyd 18 Kon. Boot 70; Nw Boot
60Pak et vaart 88Unie 98, RotL
Lloytl 126 Nederland 135
Centr. Leather 42 1/2Studebakor
45; Cis are 83; Steels 113 1/2; Eirie
16 1/2 -. Rails 27 3/4; Unioin 158.
Kol. Bank 120 1/2; Iud. Bank
94 1/2; Cert. Handel 12S 1/2; Gew.
Cult. 151 Actions 126; H. V. A 319;
Java Cult. 305Comp. Aireent. 37
Philips 250Poerworedljo 66 1/2.
Kerk en School
GEREFORMEERDE KERKEN.
Beroepen te Meerkerk db. E. J. v.-m
Voorst te Kootwijk.
Aangenomen het beroep te Ilaruie--
len ds. H. Brinkman te Westerlöe.
NED. HERV. KERK. - Aangeno
men het beroep te Amsterdam door
ds.. J. F. van Bruggen, te Delfshaven.
Bedankt voor het beroop te Stap
horst door ds. B. N. B. Bouthoorn, l#
Wapenveld.
