40e"Jaargang Wo. 12078
Verschijnt dage'iiks, behalve op Zon- en Feestdagen
DINSDAG 24 OCTOBER 1922
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f3.57l/j. Franco per post door Nederland f3.871/,. Afzonderlijke nummers f U.16. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f0.571/»; franco per post f0.65. Post Giro 38810.
Uitgave der N.V. Lourens Coster, Directeur-Hoofdredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en aanbou van 1—4 regels 60 Cts
pei plaatsing, elke regel meer 15 Cts. contant; buiten bet Arrondissement dubbele prijs.
Directie on Administratie: Groote Houtstraat 83. Teletoonnrs. Redactie 600 en Administratie 724
BIJKANTOOR voor Santpoort. Velsen, Velseroordl, VVijkerooê, IJmuiden, Beverwijk enz. DRIEHIJ1ZERKERKWEG 2, VELfeE.V, TELEFOON 3521
DIT NUMMER BESTAAT Uil'
TIEN BLADZIJ DEN.
ELRSTE BLAD
Heden:
DINSDAG 24 OCTOBER:
Stadsschouwburg: V'miertje Lang
been, 8 uur.
-cnouv. mirtr Jansweg, Ensemble
&oiser en Hesse „De Koningin van
Mouiwailre 8 uur.
Kleine Gemeentelijke Concertzaal:
Concert James Zwart en Henry Ja-
liriK, 8 uur.
Uua llol.and Verwuift, Strijkorkest.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's mid-daga 3.30—5.30
en 's avonds 810.30 uur: Concert.
xuiisliiandel 1?. H. Smit, Groote
Houtstraat 80: Tentoonstelling van
'Aierstudiea. door J. P- v. d. Berg, 10
Cinema Palace Foyer: Middag- en
A\ondconcert 3j—!>i en 811 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
woensdag 53 october.
Schouwburg Jansweg. Ensembl®
Solse.- en Hesse: „De Koningin van
Montinartre", 8 uur.
Oud-Holland, Vermulft: Strijkor
kest.
Tearoom Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.305.30
'b avonds 810.30. Concert.
Cinema Palace: Foyer, Middag-
Avondconcert 3-j5J en S11 uur.
Kunsthandel F. H. Smit, Grooto
Houtstraat 69: Tentoonstelling van
dierstudies, door J. P. v. d. Berg,
106 uur.
lux ui-'Theater, Groote Houtstraat.
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2.30 en
's avonds 8 uur.
^ehoitwhurp De Kroon. Gr. Markt,
Bioscoopvoorstelling *s nam. 2.30 en
avonds 8 uur.
ineina-Palioi. Groote Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2.30 en
avonds 8 uur.
Sca a-Theater, KI. Houtstraat 77
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2.30 e:
'b avonds 8 uur.
j' 'ra-The..ter. Kleine Houtweg
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2.30 e
's avonds 8 uur.
KRABBELS
QUEUE MAKEN.
„Queue maken" is eon uitstekende
.ordemaatregel.
Overal waar veel menschen samen-
Tomen, voor hetzelfde doel en zij één
voor één geholpen moeten worden,
moet queue worden gemaakt, anders
gaat het mis. „Ordmmg musz sein!"
zeggen onze Oostelijke buren en wij
■Hol1 niflers zeggen bet hun met niet
p' w,i overtuiging na.
TJaarom heeft de tramdirectie het
qe^c-inaken ook ingevoerd bij het
eindpunt te Bloemendaal van de elec-
trieche tram Haarlem—Bloemendaal.
Zondagmiddag hebben wij nog °ons
bijgewoond, hoe het daarbij toegaat.
Wanneer je den hoek van den Bloe-
mendaalschenweg en dc Korte Klever
laan omslaat en naar de tramhalte
loopt, zie je al in de verte een beamb
te van de tram, die je wenkt met
vriendelijk gebaar en uitnoodigend
een kaartje in de hoogte houdt. Dat
is de man die belast is met den vóór
verkoop van de tramkaartjes: ale
aardige, stevige kartonnetjes, waar
op zoo wat alle uren van den dag in
groepen van drie gedrukt staan: C9,
9—12 enz.
Hèb je zoo'n kaartje, dan vöeg je je
bij de wachtenden en „maakt queue",
zoo goed en zoo kwaad dat gaat.
Want het Hollandscne publiete bet
is wel al duizend maal gezegd! is een
eigenaardig publiek: het staat veel
liever in gezellig© groepjes bijeen,
„familie onder mekaar", dan in één
rij. Wil je de menschen bepaald twee
aan twee in een rij hebben, dan moei
een met gezag be ld eed persoon, m. a.
w.: de openbare macht, er aan te pas
komen, anders springen er toch al
tijd een paar vrijgevochten Hollan
ders uit den band.
„Openbare macht" was Zondagmid
dag bij het eindpuntRusthoek niet
vertegenwoordigd en dus (ring het bij
liet queue-maken maar zoo zoo en bij
het bestormen van den eenmanswa-
gen was het een oud-vaderlandsch
dringen, -waarbij het recht van den
sterkste gold. Maar het allerergste
was wel, dat ei' eenige slimmerds'
waren, die om het trgmrijtuig heen
liepen en zich vóór de queue plaatsten,
zoodoende zich een recht toecigenendej
dat hun niet toekwam, want zij be
hoorden tot de 1 aatst-aan gekotne nen
Toen wij eindelijk, gemangeld en
gestreken, het binnenste van de tram
bereikt hadden ontmoetten wij daar
een vriendolijke lezeres van ons blad,:
die ons vertelde, dat 't bij het queue
maken bij de tram in Den Haag an
dere ging. Daar wordt langs den
„kop" van de queue een touw ge
spannen, zoodat er geen sprake van
kan zijn dat vrijheidlievende Neder
landers daar plaatsen innemen, die
hun niet toekomen
Wij geven do tramdirectie dit denk
beeld eerbiedig in overweging.
Stadsnieuws
GBENSXJ I ÏBKE LDING VAN
HAAELEM.
Uit goede bron vernemen wjj, dat in
diening van hei ontwerp tot grensveran-
dering binnen enkele dagen zeer onwaar-
schyniiik is. Op het departement van
Binneulandsche Zaken wacht uien nog op
de adviezen van enkele omliggende ge
meenten. Eerst als dio adviezen of be
zwaren zijn ingekomen, kau het vooront
werp, dat door Gedeputeerde Staten ver
loden jaar reeds aau het ministerie van
Bmneiilandsche Zaken was toegeaouden,
voorzoover noodig veranderd en aange
vuld, bjj don Baad vau State om advies
worden ingediend, waarna indiening bjj
de Tweede Kamer spoedig kan volgen.
Het wachten is derhalve op de trage bo-
sturen van omliggende gemeenten, die
c.ich geheel of gedeeltelijk zullen moeten
.laten inlijven by Haarlem.
Er is dus weinig hoop, dat het ontwerp
nog vuór 1 Januari 1923 tot wet zou kun
nen woylen verhoven. Zelfs kan het wel
1 Januari 1924 worden!
SIGARENMAKERS.
Heden, Dinsdagavond, vergaderen
de samenwerkende sigarenmakers in
Het gebouw van de Centrale, Spaarne.
DEMONSTRATIE VAN WHRK-
LOOZEN.
Het Haarlemsch Werkloozen Agi
tatie Comité heeft aan den Haorl. Be-
stuuiri'ersboiid kermis gegeven, dat
het bereid ie deel te nemen aan de
werkloozendemonstratie. te houden
od Zaterdag 28 dezer.
HET 25-JARIG JUBILEUM VAN
DE KONINGIN..
Donderdagavond a-s. zullen dte
Gierstraatbewoncrs in het Hanzoge-
bouw in de J acobiinestraai vergade
ren ter bespreking van plannen voor
:l. raat versiering enz., ter gelegen
heid van het 25-jarig jubileum van
do Koningin.
PERSONALIA.
Voor het examen acte L. O. is ge
slaagd de heer G. F. Steenvoorden
te Hillegom-
Voor het examen vrije- en orde-
oefeningen zijn geslaagd de heeren C.
W. van Soest en J. E. Terra te Be
verwijk en T. Bergoma te Santpoort.
Voor onderwijzeres aan de Catten-
burgfliechool te Amsterdam wordt o.a.
voorgedragen mej. G. E. Vos uit Haarlem.
HET JAARBOEKJE" VOOR HAAR.
LEM EN OMSTREKEN.
Uit een advertentie in dit nummer
blijkt, dat de uitgever van hef, Jaar
boekje van Haarlem de medewerking
verzoekt van de secretarisser d.rver-
eemgiugen om zoo' spoedig mogelijk de
samenstelling van het bestuur -aan
hem op te geven, benevens do woon
plaatsen der bestuursleden. Wij steu
nen dit verzoek ter wille van de goede
zaak gaarne en voegen hieraan toe,
dat ook de BecretariBsen van uieuwe
vereenigingen, die eventueel geen cir
culaire mochten hebben ontvangen,
verzocht worden hun besturen op te
geven.
DE VERGUNNINGSQUAESTIE.
Maandagmiddag, juist even te laat om
nog in het nummer van dien dag op te
nemen, vernamen w(j, dat door do Justi
tie het beslag, dat indertjjd gelegd was
op den voorraad sterken drank in den win
kel van den heer Th. G. O. H. in do
Kleiuo Houtstraat, is opgeheven. De be
trokkene had indertjjd tegen deze inbo-
slagmomiug, op last van don Ambtenaar
van hot O. M. bjj het Kantongerecht, ge.
protesteerd- Do heer H. kan dus nu weer
over de voorraden die in zyn winkel ach
tergelaten waren, beschikken. Verkoop in
den winkel is evenwel vooralsnog niet
toegestaan. Donderdag, 2 November
wordt de vergunningsquaestie in hooger
beroep voor de rechtbank behandeld.
DE HALVE CEN'i
Er gaat een gerucht, dat halve cen
ten en 2 l/2-cent-sfcu';ken door de bank
instellingen niet meer ter inwisseling
worden aangeuomeu. Dit is onjuist.
De georganiseerde bankinstellingen
nemen noch geven den halven cent
meer in betaling, maar wie een
even aantal halve centen terin wi s-
3 e 1 i n g bij de banken aanbiedt
wordt zonder bezwaar geholpen.
De 2 1/2-cent-stukken worden als
altijd zoowel ter inwisseling als in be
taling aangenomen.
CHRISTELIJKE DRANKBE
STRIJDING
Zaterdagmiddag werd te Hilversum
onder leiding van ds- A. J. Montijn,
de najaarsvergadering gehouden van 't
Disirictscomité Noord-Holland der
Ned. (Jhr. Geheelonthoudersvereetu-
ging. Vertegenwoordigd waren o.a. de
alaeelingeu Haarlem, Amsterdam,
Den Helder, Enkhuizen, Alkmaar,
Hoorn, Besloten werd, dat voortaan
de voorzitter zal gekozen worden uit
en door het bestuur eu niet meer door
de aigemceue vergadering.
V oorts besloot do veigadering om
zich te wenden tot het Comité der
Noord-Hollandsche Teutzendiug met
verzoek in bepaalde gevallen by hare
openbare byeenkouisteu ook te wii-
len wijzen op bet alcoholgebruik. De
heer Hoekstra zegde toe dit verzoek
te zullen steunen bij het comité dei-
genoemde Teutzendiug. Uitvoerige be
sprekingen werden gehouden over ver
schillende afdeehngeu en de winterpro-
paganda vastgesteld.
De heer Ovenneer van Haarlem hield
een inleiding over den plicht en de
taak der leden van de N.C.G.O.V-,
waarbij hij vooral er den nadruk op
legde, dat de besturen veelal de oor
zaak zijn als een af deeling slecht
werkt. Daarna hield de heer Van der
Leer, eveneens van Haarlem, een re
feraat over de indrukken der jaarver
gadering te Lanteren, waarbij ook hij
wees op de plichten der leden. Naar
aanleiding van het door beide heeren
gesprokene, ontspon zich een geani
meerde gedachtenwisseling, die tot re
sultaat had, dat verschillende opmre-
kingen zullen worden overgebracht
Ten slotte werd nog bepaald, dat
aan de afdeelingen.
de voorjaarsvergadering te Haarlem
zal worden gehouden.
Te zes uur werd de vergadering ge
sloten. Des avonds had een bijeen
komst plaats onder leiding van ds.
Van Leeuwen te Hilversum.
HAMLET. De klassieke tooneel-
stukken blijven trexken. Maandag
avond was in den Stadsschouwburg
weer een vrij talrijk publiek, dat ge
noot van de welverzorgde voorstelling
die de Haghespelcrs van „Hamlet"
gaven- Vooral Ed. Verkade als Ham
let werd vooral toegejuicht.
BOEFJES.
Zondagavond heeft de politie te
Bloemendaal 4 jongens van 12 tot 15
jaar op heeterdaad betrapt toen ze
aan bet inbreken waren in de onbe
woonde villa ,,'t Hoekje" aan den
Bloemendaalschen straatweg. De jon
gens hadden gordijnen en andere Klei
nigheden al klaar gezet om mee te
nejnen.
De daders zijn aangehouden cn na
verhoor en proces-verban' aan de ou
ders teruggegeven. Alle deugnieten
wonen in het Leidsche kwartier te
Haarlem.
Uit ds UmstreliGn
HEEMSTEDE.
Ons wordt verzocht de aandacht te
vestigen on den V redenhof-Bazar, die
Woensdag 25 en Donderdag 26 Octo
ber ten huize van den heer en me
vrouw Beels vau Heemstede, Dreef 34
te Haarlem, peihmiden zal worden. De
bazar hceift ten doel het verzamelen
van eeld ten behoeve van den bouw
van een geschikte lokaliteit in Noori-
Heemstede tot het houden van gode-
dienst-oefefflingen, catechisaties, ver
gaderingen enz. De opening zal nlaats
hebben Woensdagmiddag te half drie,
voorts zal de Bazar baric dagen ge-
oi»end znn des middags van 2 1/25
uur on dee avond» van. 8 1/210 1/2
uur.
Den eersten avond zullen mevrouw
van Eeehen—van Leirnep on jhr. F-
J. E vau Lennep te 9 on te 9 3/4 uur
een stukie opvoeren, waartoe men te
gen bete line van f 2 toegang kan krij
gen. Den tweeden avond zaden de
literen Vau Gennep en Schollen uit
Alkmaar enkele liedjes zingen, waar
na clan de afslag zal plaat» hebben.
De toegang tot den Bazar zelf is
voortdurend vriialleen den tweeden
avond wordt een entreo-priis van
25 cent geheven.
LISSE. Ernstig motor
ongeluk. Zaterdagavond tusschen
6 en 7 uur sprong een band van een
motorfiets waarop de heeren Nieu-
wenhuizen en Meindere uit Lisse ge-
zelen waren. De heer N., die stuurde,
rioeg over het stuur en werd in zorg
wekkende» toestand per auto van
de Eerste Hulp bij Ongelukken naai*
het Diaconessenhuis te Leiden ver
voerd. Zondag was zijn toestand zeer
ernstig. De duo-rijder M. kwam met
eenige schrammen* en den schrik;
vrij.
SCHOTEN. De Rijksstraat
w e g. Men schrijft ons:
Nabij het wachthuisje der tram'
aan het einde \,on h>et Soendaplein
bevindt zioh het stoomtram-emplace
ment waarop een draaibord voor «1e
stoomtraiulocomatief cn waar enkele
goederenwagens worden geladen of
gelost. Dat emplacement is door een
leelijk houten hek gescheiden van
den Rijksstraatweg. Het verkeer voor
al met moderne vervoermiddelen,
neomt steeds meer toe langs dien weg.
Nabij het Soendaplein immers loopen
de op zichzelf reeds drukke straten,
het Julianapark als verlengde derf
Cronjéstraat en de Soendastrant op
den Rijksstraatweg uit en langs dezen
smallen weg moet alle verkeer naar.
en van Haarlem zich een weg banen.
Dat verkeersongevallen nic-t dikwijls
voorkomen mag een gelukkig ver
schijnsel zijn, wonderlijk is hel, dat
er niet meer ongelukken voorkomen.
Vcrbreoding van den Rijksstraatweg,
den. hoofd- en eenigen verkeersweg
Is daarom dringend noodzakelijk en
ook zeer wel mogelijk. Door 't behou
wen van verschalende terreinen wordt
liet verbroeden automatisch bevorderd
Dan immers wordt de nieuwe rooilijn
uitgezet en dra wordt een breed trot
toir aan den weg toegevoegd. Door
het in exploitatie brengen van liet ter
rein tusschen het Raadhuis en de?
tramremise en den aanleg van een
liroede nieuwe straat naar het N. B.
Spaarne wordt de Rijksstraatweg
daar ter plaatse met eenige meters
verbreed. Nu doet zich de moeilijk
heid voor, dat juist tusschen dat ge
deelte en het breede Soendaplein het
emplacement der Stoomtram ligt met
hei houten hek er voor. Enkele meters
dus. Men behoeft slechts te herinne
ren aan de enorme drukte van toete»
rende en blazende auto's en motor
fietsen, bellénde fietsrijders en de dui
zenden voetgangers na afloop van do
voetbalwedstrijden des Zondags om-
aan te toorien, dat de veiligheid daap
lederen dag (en Zondags bovenal^
groot gevaar loopt Dat emplacement
en het hek daarvoor moeten dan ooto
noodzakelijk verdwijnen. Men wachte
daarmede niet tot dat de stoomtram-
lijn eventueel eeélectrifioeerd wordt?
of geheel verdwijnt.
De veiligheid van tienduizenden
waaronder dage'ijks honderden school
kinderen eischt, dat .spoedig hierin
wordt voorzien.
Werd het slootje langs liet gemeen
telijk speelterrein gedempt en het
mooie trottoir aan die zijde van den
weg, al voor 6en groot deel aanwezig
doorgetrokken ook vóór de I.ighal,
de Rijksstraatweg zou tot aan de brug
over de Jan Gijzenvaart een voor de
zen tijd zeer bruikbare en doelmatige
verkeersweg zijn.
Waterstaai zou dan wel spoedig
moeten besluiten tot vernieuwing en
verbreeding van die oude, ondoelmn
tige brug.
VELSEN
Men schrijft ons:
De Groote Beer. De Groote Beer kali
niet brullen zoolang ge ene Koninklij
ke goedkeuring is verkregen op de
verordening op de heffing ©ener plaat
selijke directe belasting naar het in
komen te Velsen. Hei gemeentebe
stuur van Velsen en de Raad dier ge
meente zijn, althans, mede schuld,
eraan, dat die verordening eind Oc
tober nog niet Koninklijk is goedge
keurd door niet te zorgen voor tijdi-
ger goedkeuring door dm Raad. B.
en \V. en ztj alleen, konden dus
waarschuwen, „dat het Rijk er wel
niet spoedig mee zou komen" want
juist zij konden en moesten weten,
dat de Koninklijke goedkeuring, dank
zij ook hun talmen lang op zich zou
moeten laten wachten. De waarschu
wing was dus schuldbesef, alleen
niet van de edelste soort. Het Rijk.
wellicht ook de gemeente, worden cr
de dupe van.
ZANDVOORT.
Israël. gods dienstige
school. Zondagmiddag jl. werd
de Israël. Godsd. echoot ie Zand-
voort, gevestigd in de O. L. S. leiior
D. daartoe door B. en W. welwillend
afgestaan, geopend.
Behalve hei bestuur van „Ella"
waren, zoo meldt hel Ilfcld., o.m. te
genwoordig de opperrabbijn van
NnonL-Hohand dc neer A. S. Onder
wijzer, dc hoer S. Ph. de Vries rab
bijn te Haarlem, de heer A. de Lle-
me, voorzitter van den kerkeraad te
Haarlem, de heer li. de Jong hoofd
der school de a.s. onderwijzers de
heeren Z. Mossel en S. Hakker, be
nevens dertig leerlingen met huu
ouders.
Na het dankwoord van den voorzit
ter van „Elia" den heer Jesaia Lis
eauer, aan allen die tot de stichting
van de school hebben medegewerkt^
wees dc opperrabijn op het gewicht
van het Godsd. onderwijs. Spr. hoop:,
dat liet geleerde op school thuis
worden toegepast.
ACHT DAGEN IN BERLIJN
BELEMMERING VOOR VREEMD E LI NCEN SMOKKELAARSHANDIG
HEDEN MIJN AMERIKAANSCHE REISGENOOT PLOERTIGE NE
DERLANDERS— WINST EN VERLIES OP MARKEN EEN VALUTA
FILM DE VREEMDELINC IN STAATSINSTELLINGEN ZWAARDER
BELAST.
I die toch in Nederland was gemaakt
en die natuurlijk op de heenreis zon
der bezwaar was toegelaten. Nieuwe
koffers en tasschen'ontkomen ook niet
gemakkelijk aan liet scherpe oog van
den grensbeambte; de glans van het
nieuwe ligt er nog op en wanneer de
I bezitter dien wegnam, door er een
poos in de coupé nico te smijten, dan
i was immers' de aardigheid er totaal
af. Die bestaat juist hierin, dat hij
er bij zijn thuiskomst mee kan geu
ren: „is dat geen prachtige tascb 1
kost maar zóó weinig, hier in de Hol-
landsche winkels minstens tweemaal
zooveel maar 't heeft moeite ge
kost, ze over de grens te krijgen!"
Zoo verheugen menschen, die hoh-
derde guldens op reis hebben uitge
geven, zioh kinderlijk over de bespa
ring van een paar rijksdaalders'
Kostbaarheden, horloges, armban
den, colliers, toon eel kijkers en derge
lijke zijn gemakkelijker mee te ne
men; Die blijven immers uit den kof
fer, de reiziger stopt ze in zijn zak.
Men kan aan de grens toch niet
iedereen aan den lijve fouilleeren,
zooals dat in oorlogstijd gebeurde.
Een Amerikaan met wien ik terug
reisde had in Berlijn een ivoren col
lier gekocht en kwam daarmee veilig
over de grens, nadat hij het in zijn
achterzak had gestopt. Naar mijn
meening deed hij daarmee eön wel
daad, want zoo'n leelijk ding heb ik
maar zelden gezien. Als zijn arme
vrouw in Texas dat dragen moet, zaf
zij er uitzien als een Roodhuiden
squaw, die in vroeger jaren zich op
tooide met alles wat maar fonkelde en
blonk.
Natuurlijk zijn ook hier de overtre
ders altijd slimmer, dan de speurders.
Slimmelingen nemen liet etiquetje,
dat de "douane op den binnengebracii-
len koffer plakte, er af en kleven dat
op een verboden artikel als een ky-l
ker, die terug wordt meegenomen.
Dc oude koffer moet dan maar voor,
De Rijksdag-afgevaardigde Dr. Lau-
ter heeft een voorstel ingediend, om
ten spoedigste een wetsontwerp voor
te bereiden lot stopzetting van het
"tvervloedige bezoek aan en hel leeg-
toopen van Duitschland door valuta-
Aieemdclingcn. De voorstelier wil dat
önder anderen trachten te bereiken,
fioor een hoogen toeslag op de spoor
wegtarieven voor buitenlanders.
Dr. I-auter komt met zijn wijsheid
een beetje laat. Toen een halfjaar of
een jaar geleden buitenlanders van al
les en nog wat ongehinderd over de
grenzen konden slepen, leerwerk,
bont, kostbaarheden, zonder dat
iemand daarop toezicht hiedd, toen
.was het voorstel logisch geweest
sedert de Duitsche douane aan de
grens strenge orders heeft om alles
.wat in Duitschland gekocht werd, te
gen te houden, komt Dr. Lauter met
de mosterd na den maaltijd. Wie dat
niet gelooft, moet maar eens pro-
boeren een nieuwen bontmantel over
de grenzen te krijgen de ambte
naren hebben het ding onmiddellijk in
't oog en laten den eigenaar zoo ste
vig betalen, dat hij beter het kostbare
6tuk in de Barleljorisstraa; te Haar
lem had kunnen aanschaffen. Toen ik
irit Duitschland terug kwam, had ik
een demisaison aan, cn een regenjas
over den arm of die ook dc aan
dacht trok van den ambtenaar, dien
iedereen in zijn armoedig opgetim
merd hokje te Benthcim passeeren
moet! Wantrouwend keek hij onder
de kraag naar den firmanaam van
een Duitsohen kleermaker en eerst
toen hij dien niet vond, mocht ik
verder gaan. Had hij getwijfeld, dan
zou ik hem trouwens de quilanti© van
de Ilaarlemsche firma die de jas le
verde, getoond hebben.
Neen, kieedingstukken krijgt men
zoo gemakkelijk niet meer over de
grens. Er zijn zelfs dames geweest,
die op dc terugreis groote moeite
bobben geil ad met een zijden japon,
zichzelf zorgen. Ook worden cr wel
merken van Nederlandsche kleerma-
keis uit oude pakken weggenomen en
ingenaaid in nieuwe Duit scha kiee-
ren. De grenswachters moeten deze
en andere trucs wel kennen, maar
hoe willen zij die bewijzen aan de
honderde vreemdelingen, die iederen
dag ovor de grens gaan! Daar vindt
niemand afdoende middelen voor, ook
Dr. Lauter in zijn verontwaardiging
niet.
Maar de angst voor de scherpe
coiitröie (er is aliijd kans, dat een
verdachte uitgepikt en aan een scher
pe exaininatie onderworpen wordt)
houdt zouder twijfel al te brutaal
smokke.cn tegen. Daarbij is er nog
een andere kant aau de zaak, die Dr.
Lauter cn zijn medestanders wel e->ns
mogen overwegen. Ai is voor de bui
tenlanders de mark weinig waard, de
hóteihouder, de restaurateur, de kof-
fiehuishouder verdienen blijkbaar aan
de marken, die zij bij hen verteren.
De koopkracht van de mark i n
Duitschland is altijd grooter,
dan in 't buitenland, al is voor ons
moeilijk te zoggen hoeveel. Wat den
ken Qcze personen over 't weghouden
van vreemdelingen? „Die Auslander
nnissen nur ruhig kommen, dann ver
dienen wir auch etwas", zeggen zij
en tie winkeliers zeggen hel hun na.
Er is ten slotte veel, dat langs den
regeimatigen weg naar Nederland
verzonden wordt, via het officieel©
mivoerkantoor, dus na betaling van
de voorgeschreven uitvoerpremie.
Wie kan hiertegen bezwaar hebben!
De Nedci-landsche winkelier alleen.
Maar om diens belangen zat de Duit-
che Regeering zich wel niet bekom
meren!
Neen, de quacstie is zoo ampel niet,
als Dr. Lauter wel meent. En hij ver
geet bovendien, dat het Duitsche vi
sum op de pas negen gulden kost cn
veelal voor een onnoozeie veertien
dagen gegeven wordt Dat is een bij
slag van beteckenis op een schijnbaar
goedkoop reisbiljet. Y'oorloopig be
hoeven de buitenlanders dan ook niet
bang te zijn. dat Duitschland hen
weren zal daarvoor brengen zij ten
slotte te veel geld over dc grens.
Natuurlijk is het niet te ontkennen,
dnt cr Nederlanders vooral vlak hij
huis, in de Rijnstreek op ongeioofe-
Iijk ploertige manier met hun marken
overvloed zijn opgetreden. Lieden,
die thuis al niet onder overvloed van
beschaving gebukt gingen, deden
,over de grens hun Protzerei on
belemmerd uitschijnen en wekten
den afkeer op van iederen rustigen
landgenoot, die het ongeluk had m
hun buurt tc komen. De staaltjes lig
gen voor 't grijpen. Een Nederland
sche dame te Berlijn had hel bijge
woond, dat zoo n llo'.landsche reizig
ster tót haar man zei: „Wim, zullen
we hem weer eens laten dansen?"
daarmee den armen drommel van een
kellner bedoelende, die gretig placht
te komen toeschieten op de groote
fooien, die Wim hem toewierp. Dat
zulke dingen prikkelen is geen won
der. Op onze reie naar Berlijn zat
er een viertal van dal verfoeilijk type
in den spijswagen, vooal een van dc
vrouwen maakte opmerkingen, waar
voor je liever de ooreu maar dicht
hield. Dat is 't verachtelijke soort,
dat onze reputatie te grabbelen gooit.
Kon Dr. Lanter die uit zijn lend hou
den, dan zou hij daarmee wel den
grootsteu dienst aan het overige Ne
derland bewijzen. Maar het is van de
Duitsche douane-beambten niet te
wrgen, dat zij naast af hun werk, de
binnenkomende vreemdelingen ook
nog examöneeren op innerlijk© bescha
ving aangenomen al, dat Duitsche
grensbewakers daarvoor de ware
examinatoren zijn!
Tact is immers ook niet het onbe
twistbaar erfdeel van liet lia?le Duit
sche volk geweest. Wat zegt men wel
•an een Duitsciien hotelhouder, die
in antwoord op een bescheiden brief
je van een Neder!andechen geleerde,
een briefkaart terug stuurt met iiiots
dan dez© woorden: „bleiben Sie wo
Sie sind, Vafuta-Scliwein(blijf
waar je bent, Valutavurken!), Of va:
het publiek te Miinohen, dat een zeer
matig optredende Nederlandsche
vrouw naschreeuwde met oen soort
gelijk compliment.
Het is voor een groot de©!, wat in
een soldatenterm genoemd wordt d e
kift. Woede over de eigen machte-
looza ellerde, afgunst op den gelux-
kigen buurman. Dat liet ook in dit
opzicht niet alles goud is wat blinkt,
kunnen vele Dirifschcra zich maar
moeilijk voorstellen. In particuliere
gesprekken hebben wij weJ gezegd:
„zeker, wij Nederlanders leven hier
goedkoop, maar weet u wei, hoeveel
liet Nederlandsche volk verloren heeft
aan Duitsohe marken?" Ik weet wol:
medelijden met deze niarkeaispecu-
lanten is overbodig, niemand dwong
hen er toe. Maar een feit is toch maar,
dat marken ingekocht voor vier, tien,
twintig, dertig, ja veertig cents, in
een tijd, toen velen geloofden, dat de
mark haar ouden koers terugkrijgen
zou, nu zoo goed als waardeloos zijn
geworden en dat Duitschland daar
aan in Nederland alleen tallooze nni-
licencn heeft verdiend. Of zijn wij
vergoten, dat zoo goed als iedereen,
tot loopmeisjes en slagersjongens toe,
gokte in marken en kronen
Moreel staat het argument natuur
lijk niet hoog. Maar als het uitslui
tend om nuchter-financieelc beschou
wingen te doen is, dan kan ook dit
dienen.
Op een morgen ontmoette ik in de
hall van 't hótel den heer IJenno, wel
bekend a2e dc exploitant van de groo
te zanl van de Sociëteit Vereeniging
voor bioscoop- en variété-voorstellin
gen. Hij was in Berlijn aan 't fil
men met Dorische en Nederlandsche
artisten: Kees Pruis, den hoer en me
vrouw Solser cn anderen. Het onder
worp was natuurlijk {hoe zou het
haast andere kunnen<le valuta-
Janus, in de Amsterdarnsche Jor-
daan, heeft uit de loterij getrokken
en besluit met Kees zijn vrouw, ook
©ene naar Duitschland te gaan. Daar
maken zo lieeiwat avonturen mee.
„Het zal pakken", verzekerde de heer
Benno, „liet zal pakken, ik heb zelf
het scenario geschreven en de film al
naar verschillende Duitsche steden
verkocht In Holland gaat hij natuur
lijk ook, maar waar weet ik nog niet."
Ik moet bodenkelijk gekeken heb
ben, toen Ik vroeg: „maar, meneer
Benno, de Duitschers kijken ons toch
soms *al zoo scheef aan over de goed
koop© marken, zal dat niet nog erger
wonden door zoo'n film?"
De heer Benno had daar geen vrees
voor. Er zat niets onaangenaams in
de film, de menschen zouden er al
leen maar hartelijk om lachen. Hij
liet mij groote photo's zien van Kees
Pruis als Janus (een andere Jan»'
Tulp) cn van mevrouw Solsei „Ir*
Kee, en beschreef, hoe hij op di'
oogenblik opnemingen maakte: met
een spijswagen, in de vestibule var
een hotel, in de Friedrichsirasse
ik heb er liet beste van gehoopt cr
den heer Benno het beste toege-
wenschi. Maar of deze film het aan
zien van Nederland in den vreemde
zal verhoogen
In andere Duitsche Staten of steden
wordt een afzonderlijk tariel voor
vreemdelingen toegepast, in hótcla,
cafés of restaurants, terwijl men in.
vele winkels in 't goheel niet aan bui
tenlanders levert. Daarvan ie te Ber
lijn geen sprake: „overal zijn de prij
zen voor „Eingeborenen" en „Aus
lander" gelijk, behalve in de schouw
burgen en andere instellingen, die
vanwege den Staat worden geëxploi
teerd.
In de Staate-Opera, waar wij dt
Meisteremger vnn Nihnberg vrilden
zien, werd bij wijze van veronderstel
ling geopperd, dat wij we! vreemdelin
gen zouden zijn. Natuurlijk bevestig
den wij dat De toegangsprijs *.n.:s
niet minder dan 3500 Mark per plaats.
Duit sobers die ons aan .liet loket op
volgden, betaalden voor denzelfden
rang 500 Mark; het bleek mij toen,
hoe het onderscheid gemaakt werd.
De Duitschers hebben allen een pa>
in den zak, dien zij bi gelegenheid
moeten tooncn en waarop zij o.a. dez
plaatsen tot den verminde-den prijs
kunnen krijgen, 'r Avonds, wanneet
het publiek binnengaat, staat er poli
tie bij de loketten om fraude tegen te
gaan. In elk geval betaalden wij
voor onze entree nauwelijks minder,
dan in <1© Nederlandsche Opera, naar
een waarde van 800 Mark voor een
gulden bijna vier cn een halven gul
den. Ik moet wol erkennen, dat de
opvoering heel wat beter was, dan wij
ooit in ons eigen land kunnen eischcn
of verwachten.
Een dag of wat later werd mij voor
den toegang in een van de musea 200
Mark gevraagd, terwijl de Duitscher
voor 20 Mark zijn biljet kreeg. Dit
was ook een Staats-instelling. Maar
nergens* elders hebben wij met dit dub
bele tarief te maken gehad.
J. C. P.