HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
Is overbevolking voor Nederland
te vreezen?
Rubriek van den Arbeid.
Binnenland
Gemengd Nieuws
k-'eaiileton
BETTY
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1922 TWEEDE BLAD
(Nieuwe reeks^
No. 116
(Slot.)
Wannoor ia oen land overbevolkt? Do rnoeningen van Adams, Hoever en
prof. Kohlbrugge over do „overbevolking" van Europa. De gevaarlijke
trek" naar do steden. Sprekende cijfers voor Frankrijk en Nederland.
In 1840 Amsterdam de eenige stad boven de 100.000 van Nederland. De
verliezen aan menschenlevens door don ooriog. Do „zelfmoord" van Frank-
rijk. De waarschijnlijke gevolgen hiervan voor Nederland In de toe
komst. Conclusies van prof. Kohlbrugge en Mr. Rlos. Een bemoedigend
woord.
Wanneer wij willen nagaan, of
0 ver bevolking voor N edei-
lamd in de toekomst te vTeezeii Is,
hebben wii allereerst de vraag te
beantwoordenWanneer is een
lland overbevolkt? Is het
dat bii 200 inwoners per IC. M2, bij
300 of bii meer?
In ziin prae-advies over de vraag
..Welke invloed' zal de economische
ontwikkeling der laatste jaren uit
oefenen on het bevolkingscijfer, in
het bii zonder van Nederland" voor de
Vereêniging voor de Staathuishoud
kunde en Statistiek wijst Prof. Di. J.
B. F. Kohlbrugge er op. dat er over
vloed is geweest in landen met 300
inwoners per K. M. 2 en hongesnood
ln landen met 30 inwoners per K.M.2.
Een land is overbevolkt ale de inwo
ners niet voldoende produceeren.
Daarbij is het natuurlijk volstrekt
niet noodig. dat het land uitsluitend
voedingsmiddelen produ
ceert. Nederland zou volgens sommi
ge economen ik las deze bewering
iu een artikel in de Econ. Stat. Be-
riohten van 18 Oct. j.J. slechts
voedingsmiddelen kunnen leveren
voor 3 millioen menschen en wij zou
den dus a's wij genoodzaakt waren
ons uitsluitend van eigen bodem tc
voeden -- reeds van overbevol
king moeten spreken bii een bevol
king boven de 3 millioen. Het komt
er vooi een land niet op aan, of liet
voedingsmiddelen dan wel industrie
producten voortbrengt, wanneer het
maar zooweel industrieproducten op
levert. dat het die kan inruilen voor
voldoende voedingsmiddelen, om ziin
bevolking te voeden. Nederland heeft
in de laatste eeuw tot den grooteai
oorlog altiid om het eens populair
te zeggen ,,vol op" gehad. Door do
beperking van het verkeer met het
buitenland, ontstond er plotseling in
den oorlog een tekort aan voedings
middelen .een te kort. dat echter coi
natuurlijk was. omdat het kunetmu-
tig was verwekt
De Ameiikaanscke oedselregelaars
Adams en Hoover, die Europa na den
oorlog zijn doorgetrokken, hebben ab
hun meening uitgesproken, dat
Eurona millioenen menschen te vew
heeft. Prol'. Kohlbrugge komt echter
in ziin prae-advies tot een heel ande
re conclusie. Hij is van oordcel, dat
Europa niet is overbevolkt, doch dat
alleen een door de gevolgen van den
oorlog ontstane kunstmatig© toestand
de gedachte verwekt, als of Europa
overbevolkt zou ziin. Er is geen
honger in DuitschOoetenrijk, omdat
er te veel menschen zijn, maar om
dat men heeft uiteengerukt, wat se
dert eeuwen vereenigd was. En ei zou
eeen gebrek in Duitschland zijn -•
meent prof. KohLbrugee zoo men
zijn industrie niet tegenwerkte door
anti-dumping-wetten en het kapitaal,
lat het land op het oogeinWik ter
jigen ontwikkeling noodig heeft, er
niet aan onttrok door de oorlogsschat
ting
De oorlog heeft heel Europa uit
ziin voegen gerukt, maar kan van
overbevolking worden ge
sproken. wanneer Frankrijk 39 mii-
lioen inwoner© telt en de vruchtbare
Fransohe bodem volgens de mooning
der eigen economen 100 millioen
menschen zou kunnen voeden? Is
er overbevolking in Rusland, dat
vroeger bii grooter populatie graan
uitvoerde? De 40 millioen inwoners
van Engeland schrijft Kohlbrug
ge pioduceeren thans niet meer
voedingsmiddelen dan de 9 millioen
van een eeuw geleden. Het erooiste
deel van den grond in Engeland is
nog altijd in hei bezit van het groot
kapitaal- Enorme oppervlaktes, die
voedingsmiddelen zouden kunnen op
leveren. zijn alleen bestemd voor
jacht, sport tn parken. Volgens A.
Ponsonbv bezat de adel in Engeland
iu 1912 zelfs 15 1/2 millioen aores en
in Schotland werden 563.688 acres
alleen voor spoit gebruikt.
Overbevolking is er in Europa dus
feitelijk niet, maai" wel is er te veel
bevolking in de steden. De groote
bloei van de industrie b gegaan teli
kcote van het platte land. De trek
naar de steden, die men in heel Euro
pa kan opmerken, dreigt op den duur
een groot economisch gevaar to wor
den.
Kohlbrugge geeft voor Frankriik
o. ;j- de volgende sprekende cijfers.
Vóór 1870 leefde 55 pet. «er Fransohe
bevolking od het platte land, in 1911
nog maar 42 pet. en thans vermoede
lijk nog niet 38 pet. In de mij ter in
zage verstrekte nog niet uitgege
ven Bijdrage tot de Statistiek van
Nederland over 1921, vond ik, dat
de gemiddeld© toeneming pee jaar
der gemeenten boven 100.000 inwo-
nais in ons land van 19091920
1,73 pel. bedii&gcii. van gemeenten
van 50100.000 inwoners 1.03 pet.,
van. 2050.000 inwoners 1.49 pet.,
van 520.000 inwoners 0-96 pet en
van de gemeenten beneden de 5000
inwoners slechte 0.61 pet.
„Uit deze oiifers blijkt duidelijk"
zoo lees ik verder in et-ze Bijdra-
K© ..dat de toeneming in de groote
gemeenten dat ia boven 20.000 in
woners aanzienlijk veel grooter 'is
geweest dan in de platteiandsgeineen
ten. En gezien het feit, dat de ge-
ooorte-oversckotien op het platteland
steeds die Lu de groote steden ver
overtreffen, moet daaruit volgen, dat
de groote gemeenten zijn bevolkt ge
worden uit die van liet platteland en
wel in hoofdzaak uit de allerkleinste
gemeenten."
Voor de merkwaardigheid laat ik
hier nog enkele cijfers volgen van de
bevolking van eenige onzer groote
gemeenten In 1840 en 1920, waaruit
duidelijk bhikt. hoe zeer de populatie
ui sommige steden en in indiustrieele
centra ie toegenomen.
1840
1920
Almelo
5997
24558
Amsterdam
111349
647427
Arnhem
16758
71599
Dordrecht
20991
54093
Eindhoven
lUo98
47946
Enschedé
3721
41-488
's Gravenliaga
63556
354987
Groningen
33483
90778
Hengeio
3561
26303
Leiaen
37464
65694
Nijmegen
21082
66911
Rotterdam
78098
516271
Tilburg
14042
6311L
Utrecht
48491
.140309
Zaandam
11139
28828
en ten slotte
Haarlem
24012
77327
en Velzen
2088
28003
Uit deze cijfers blijkt, dat in 1840
dus nog maat één suu in Nederland
Amsterdam een bevolking had
an even boven de 100.000.
Gaan wij thans eens na, welke ver
liezen aan bevolking enkele landen
door den oorlog hebben geleden.
Kohlbrugge geelt biervan in zijn
Prae-advies de volgende aun Doring
en Schweinheimer ontleende treffende
cijfers.
Frankrijk verloor 60 van zijn
mannen van 19—31 jaar, Duifech-
land 13 van die van 2040 jaar.
\oor den ooriog was ei in Europa
een surplus aan vrouwen van_5 mil
lioen, titans bedraagt oat 15 mi1-
Jioc-n. Er zijn thans m Europa 12u0
legen 1000 mannen. Hierdoor zullen
natuurlijk vele vrouwen ongehuwd
blijven, wat een groot verlies aan
menschenlevens in de toekomst be-
teekent. Zeer belangrijk was ook het
verlies door sterke vermindering der
geboorten. In Duitschland alleen wa
ren in 1919 50 minder kinderen
van 1 tot 6 jaar dan in 1914, wat -ge
lijk staat aan een verlies van onge
veer 4 milhoen menschen. Het ver
lies dcor minder geboorten tijdens
den oorlog wordt voor alle landen op
20 millioen geschat. Daarbij komt,
dat tijdens en na den oorlog de sterf
te door toenemende tuberculose,
overspanning, te sterke inspanning
en gebrek véél grooter is geweest
dan vóór 1914. Het verlies van men-
schenlevens door de lioogere mortali
teit wordt op 15 millioen geschat.
Een totaal verlies van menschenle
vens dus behalve de 10 millioen
gesneuvelden van 35 millioen al
leen tengevolge van den oorlog.
Prof. Kohlbrugge wijst er op, dat
door den achteruitgang van handel
en industrie dat verlies aan- menschen
levens zich niet direct doet voelen;
or is geen merkbaar ,,le kort" ont
staan. Maar voor de toekomst zal dit
verlies ook voor ons land van
veel meer economisch belang zijn. En
zeer belangrijk voor de beantwoor
ding van de vraag of overbevolking
voor Nederland in de toekomst te
vreezen is, lijkt het mij toe, wat prof.
Kohlbrugge hierover in zijn Prae-
advies schrijft.
„Zoo er in 1919 vijftig minder
16-jarigen in Duitschland waren
dan in 1913," schrijft hij dan
zal Duitschland van 1933 tot 1953 ook
50 pc't. minder werkterachtige man
nen en vrouwen hebben dan in 1913.
In deze periode zal het verlies van
2040-jarigen zich dus bijzonder doen
gevoelen, tenzij Duitschland weer
werkkrachten uit hel buitenland
weet aan te trekken. Hetzelfde geldt
in nog sterkere mate voor Frankrijk,
waar de verliezen door sneuvelen,
vermeerderde mortaliteit sterfte
verminderde nataliteit geboorte
naar verhouding, nog grooter waren.
Daar de nataliteit zich in de oorlog
voerende landen hersteld heeft en de
mortaliteit daalt, zoo zal het kleine
aantal 2040-parige mannen van»
19331953 de vele na hen geboren
kinderen en hun oudei's hebben te
onderhouden. Dit zal vermoedelijk
zeer ongunstig op de eigen vrucht
baarheid inwerken, waarom ik een.
sterke daling der nataliteit van af
1933 in bedoelde landen verwacht*"
Ook in de naaste toekomst verwacht
prof. Kohlbrugge een sterke daling
der nataliteit in dc meeste landen, al
thans in Frankrijk. Do tijdelijke stij
ging in 1919 en 1920 was enkel een
gevolg van de vele huwelijken onmid
dellijk na den oorlog. In Frankrijk
is men dan ook allesbehalve optimist.
Er is geen reden, meent Kohlbrugge,
zich al te bezorgd te maken voor over
bevolking van Europa en allerminst
in Frankrijk, dat zooals de Matin
zich uitdrukte „sterft aan kinder
moordHet aantal kinderen dat da
gelijks vóór huü geboorte gedood
wordt, is volgens Kohlbrugge grooter
dan het aantal gevallenen in een groo-
ten veldslag. Te Parijs alléén meer dan
200 per dag 1
Kohlbrugge baalt in dit verband de
woorden aan uit L'Illustration van
16 April 1922:
„Frankrijk is bezig zelfmoord te
plegen op zijn bed van lauweren". De
Alliance nationale pour l'accroisse-
ment de la population fraugaise ver
wacht, dat Frankrijk in 1940 slechts
35 millioen inwoners zal hebben en ln
1950 slechts 31 millioen.
Ook wijst Kohlbrugge op den
millioenen menschenlevens vernieti-
genden hongersnood in Rusland en de
groofcer6 mortaliteit in het uitgemer
gelde Oostenrijk. „Was Europa over
bevolkt", zoo schrijft hij wel wat cy
nisch, „er komt weep ruimte
Welke zijn nu bij dezen toestand
de vooruitzichten voor ons eigen volk?
Duitschland en vooral Frankrijk zul
len in de jaren 19331953 arm zijn
aan vol-krachtige mannen en vrou
wen en dus gebrek aan werklieden
hebben. ,(_Er kan geen twijfel over
zijn", schrijft Kohlbrugge, „dat de
in de oorlogsjaren geboren Nederlan
ders goede vooruitzichten hebben,
want Duitschland en Frankrijk zullen
gelukkig zijn, wanDeer hun gebrek
aan werklieden door Nederland kan
worden aangevuld. Vooral zullen wij
onze oogen hebben te vestigen op
Frankrijk, een land dat 100 millioen
kan voeden".
Het is landverhuizing, vooral naar
Frankrijk, waarvan prof- Kohlbrugge
dus in de toekomst veel heil ver
wacht.
Wat de snelle toeneming der be
volking in Nederland betreft, prof.
Kohlbrugge acht dit een verschijnsel,
dat verdwijnen zal. Het zou mij te
ver voeren alle motieven, die hij hier
voor aanvoert, in dit artikel uitvoe
rig te bespreken. In hoofdzaak komt
zijn argumentatie hierop neer, dat hij
hetzij de gulden moge rijzen of da
len een periode van groote armog-
de voor ons land voorziet, met als ge-
o!g vernietiging van menschenle
vens en daling van het geboortecijfer.
De slotconclusies, waartoe prof.
Kohlbrugge in zijn prae-advies komt,
zijn
1. Er is geen werkelijke overbevol
king in Europa. Waar dio aanwezig
schijnt te zijn, is zij «aan bijzondere
toestanden van voorbijgaanden aard
toe te schrijven. Verdwijnen deze,
zoo zal een wellicht plaatselijk be
staande overbevolking, als in eigen
land, een uitweg kunnen vinden naar
naburige landen.
2. Blijft de economische ontwikke
ling zich bewegen in de banen, die na
den oorlog werden ingeslagen, dan zal
dit tot vernietiging van veel men
schenlevens en een sterke daling der
nataliteit voeren.
Ten slotto nog een enkel woord over
het eveneens zeer belangrijke
prae-advies over hetzelfde oudérwerp
van mr. L. A- R i e s. Ir. lties
ziet den economischen toestand van
Nederland minder -pessimistisch in
|dari prof. Kohlbrugge.
Hij komt aan bet einde van zijn
brochure tot de volgende conclusies
a. Lukt het niet binnen afzienbaren
tijd in Europa weer gezonde economi
sche toestanden in het leven te roe-
peD, dan is ook voor ons land
zoo aanzienlijke achteruitgang in wel
vaart te verwachten, dat de groote
ontwikkelingslijn van de Nederland-
schc bevolkingsbeweging ongetwij
feld oen knik zal gaan vertoonen.
Hij verwacht dan als prof. Kohl
brugge dat in dat geval het geboor
tecijfer aanzienlijk dalen, het sterfte
cijfer aanmerkelijk stijgen zal, zoodat
dan de bevolkingstoeneming van 2
zijden zal worden geremd en hij
vreest, dat dit op den duur op ver
mindering der bevolking zou uitloo-
pen.
b. De tweede mogelijkheid, waaraan
■ij ons met al het optimisme, dat in
ons is, moeten vastklampen
schrijft hii is een, zij het ook
langzaam herstel van de Europeesche
economie. Nederland's positie is van
dien aard, dat het van een algemeene
verbetering dadelijk zal profiteeren,
Idaar het sléchts aan een afgeleide
malaise lijdt en niet aan een eigen
uitputting. Duurt de crisis nog een
aantal jaren hetgeen met het oog
op den chaotischon finanoieelen toe
stand van Europa wei zeer gevreesd
moet worden dan zal ook in Neder
land do levensstandaard ernstig ge
vaar loopen en het. gevolg zou waar
schijnlijk zijn een remming van de
bevolkingstoeneming. Maar een ster
ke vermindering der nataliteit ver
wacht Mr. Bies, bij een niet te lang
voortduren der crisis toch niet, gelet
op den aard van het Nederlandsche
volk. En met veel instemming haal
ik hier zijn bemoedigende slotwoorden
aan
..Men stare zich echter niet blind
op den toestand van het oogenblik
en deBespereere vooral nietEen volk
van zoo groote vitaliteit als het Ne
derlandsche kan door een crisis als de
huidige eenigszins worden gehavend,
het kan er, volgens mijn vaste over
tuiging, niet door worden te gronde
gericht.''
J. B. SCHUIL-
Van hier en daar.
ARBEIDSVOORWAARDEN TER
KOOPVAARDIJ.
Naar aanleiding van de medededic-
■gen gedaan door de werkgevers, die wij
in deze rubriek in ons vorig numme:
vermeldden, wordt in een perscommuni
qué van den Ccntralen Bond van trans
portarbeiders onder meer gezegd
„Wie de mededeeling der werkgevers
Heest, krijgt den indruk, dat hunne
voorstellen nog al redelijk zijn. Men
dient daarbij echter niet uit het oog te
verliezen, dat dit reeds de vierde ve
slechtcrmg is, die de reeders toepassei
Tengevolge hiervan is door de zei
lieden reeds gemiddeld 23 van hei
oorspronkelijke loon prijs gegeven. De
thans door de werkgevers verlangde
vierde verlaging is van ontstellenden
omvang en bedraagt niet minder dan
.2% der huidige gages.
I-Ict is voor de zeelieden onmogelijk,
die te aanvaarden. Door de bezuini
ging ten opzichte van overwerk aan
boord is het loon bovendien nog mee»
gedaald, dan in bovenstaande cijfers
staat uitgedrukt.
Een beroep op de internationale ver
houdingen acht de organisatie niït
juist, daar de gages voor de zeelieden
der grootste maritieme natie, Enge
land, niet lager zijn dan de Nederland
sche.
De organisatiebesturen zijn met het
geen zij tegenover hunne leden wilden
verdedigen, n.l. f 10 verlaging, tot bet
'terste gegaan.
Willen de reeders, zooals zij mededcc-
len, het volle pond van de loonen afha
len, per 1 December, de organisaties
voelen zich dan ol bijzonder sterk te
genover de zeelieden."
Tot zoover dit communiqué.
„De Maasbode" meldt nog
De Nederlandsche Federatie van
Transportarbeiders en de Nederland,
sche Zecliedenvereeniging „Eendracht"
hebben besloten een zoo krachtig mo
gelijke actie te ontwikkelen tegen de
aangekondigde gage-verlaging voor de
Zeelieden.
Men besloot ook overleg te plegen
et dc overige aangesloten organisa
ties in 't transportbedrijf, ten einde
.n zoo groot mogelijk eensgezind ver-
t voor te bereiden.
DE LOONSVERLACINC IN DE
TEXTIELINDUSTRIE.
Zooals wij reeds meldden, kwamen
Dinsdag de gecombineerde hoofdbe-
;n der vier textïelarbeidersbonden
te Utrecht bijeen ten einde de situatie
opnieuw onder het oog te zien en te be
spreken wat verder kon geschieden.
Algemeen stond men op het stand
punt <la't stakiug tegen de aangekon
digde verlaging, die niet voldoende ge
:iveerd werd geacht, rechtvaardig
was. Van de verschillende bezwaren,
welke vaar voren kwamen was bet zee»
grooto aantal bij deze verlaging be
trokken ongeorganiseerden (plus minus
2000) wel een van de voornaamste. D:i
bezwaar, dat door alien in meer of min-
mate gevoeld wordt, kon ondanks
uitvoerige besprekingen, nog niet on
dervangen worden.
Naar „Het Volk" nader verneemt,
hebben de hoofdbesturen van dc R.-K.
Christelijke textielarbeidersorganisa-
tics afzonderlijk vergaderd. Het resul
taat van deze beraadslagingen is, dat
deze organisaties staking tegen de aan
gekondigde loonsverlaging gemotiveerd I
achten, doch om tactische redenen mee-
neu er niet toe tc moeten overgaan.
INKOOP VOOR PENSIOEN.
Het hoofdbestuur van het Nationaal
Verbond van Gemeente-ambtenaren
heeft aan B. en W. der verschillende
gemeenten een adres gezonden, met hei
verzoek, waar dc Pensioenwet 1922 dooi
de bepaling dat het vierde deel der in
koopsom op den ambtenaar kan ver
haald worden, de mogelijkheid open-,
dat ook de gemeente dit bedrag voor
haar rekening neemt, aan den Raad te
willen voorstellen, de inkoopbedragen,
evenals thans te 's-Gravenhage ge
schiedt, voor bet volle bedrag voor re
kening van de gemeente te willen ne
men.
DE CLASSIFICATIE VAN DE
GEMEENTEN.
Aan de ministers van Binnenlandsche
Zaken en van Financiën en aan de
Tweede Kamer is de volgende motie ge
zonden De Vereeniging van Rijksamb
tenaren en ambtenaren in zijdeling-
schen staatsdienst te Briellc protes
teert tegen eiken aftrek naar classifi
catie en verzet zich tegen het plan ceaer
herclassificatie, zooals dit door den
voorzitter der classificatie-commissie is
aangegeven, daar dit een ongemoti
veerde bevoorrechting is van de groote
steden wegens vermeende meerdere
duurte.
OVERCOMPLEET P.- EN T.-PER-
SONEEL.
Aan de hoofden van dienst is mede
gedeeld, dat de administratie bii P. en
T., eer zij overgaat tot toepassing d;r
wachtgeldregeling, zooals deze door de
Centrale Commissie voor georganiseeid
overleg is geadviseerd, een opgaaf ver
wacht van de voor den dienst onge
schikte elementen onder hun personeel.
Dezen zullen in de eerste plaats vooi
ontslag worden voorgedragen.
DE CHRISTELIJKE VAK
ORGANISATIE.
„De Gids", orgaan van het Chr. Nat.
Vakverbond, deelt mede, dat dc kwur-
taalsiaat per 1 October weer een be
langrijke daling van het ledental aan
geeft. De daling beliep niet minder dan
2322 leden of 3.71 pCt. 1 October 1920
had dit ledental zijn hoogste punt be
reikt, t.w. 76.756 leden. In die twee jaar
liep het ledental met 11.364 terug.
Veria.
De raad van Groningen heeft aange
nomen de voorstellen van B. en W. be-
oogendeie. intrekking van den va-
cantiebijslag; ae. verlenging van de
werkweek van 45 tot 48 uur 3e. pen
sioenstorting van de gemeente-ambte
naren en werklieden van 3% pCt.
In de gemeente Beerta (Gron.)
hebben de Coöp. Stoomdorschmachine-
vereenigingen op verzoek van het ge
meentebestuur den S-urigen werkdag
ingevoerd, waardoor de dorschtijd met
ongeveer één maand wordt verlengd
en dus de werkloosheid voor het per
soneel zooveel later intreedt.
Naar aan „Het Volk" wordt mee
gedeeld daalt hel loon aan de Arnhem
sche bandfabriek door de aangekon-
digde verlaging en de wijziging voor!
den werktijd aan deze fabriek van
29.35 tot f 22.03 per week.
De raad van Kampen heeft beslo-:
ten tot de invoering van de 48-urige j
erkweek voor de gemeente-werklieden.
Het „Centrum" verneemt, dat er
iet veel kans bestaat, dat er voorloop»?
weer voor onze sigarenfabrieken werk
komt voor de Spaansche regie. Een be
langrijke order heeft de Spaansche re
geering in Zwitserland geplaatst.
DR. C. W. BROERS.
Te Utrecht is overleden, 54 jaar
oud. de heer di. C. YV. Broers, direc
teur van het centraal laboratorium
voor de volksgezondheid aldaar.
DE TABAKSWET.
Het comité van actie uit de siga
renwinkeliers en klein© handelaren
heeft tot den voorzitter en tot de
leden van de Tweede Kamer adres
sen gericht, waarin uitvoerig wordt
betoogd, dat de Tabakswet in de
piaktiik van winkelier en kleinhan-
lar geldelijke offers eischt op een
wijze, als nooit in de bedoeling van
den wetgever heeft kunnen li geen.
Zii schrijven, dat op 1 Juni alle Jjlein-
li andelaren op door hen geteokonde
lijsten opgaven, alles wat zij aan be
werkte tabak in voorraad hielden. Op
dien dag waren zij voor dien voorraad'
10 a 15 pet. accijns sohuldie, beiekend
naar den verkoopprijs. Het lag iri de
bedoeling van de wet dat deze accijns
od den consument zou worden ver
haald. Was dit nu maar mogelijk ge
weest, dan had men wel moeite ge
had. maar geen schade geleden. Ech
ter was het voor de winkeliers een
absolute onmogelijkheid, door de
heerschend© invloeden geheel onaf
hankelijk van hun wil, de accijnabe-
dragen op de vei bruikers te verhalen.
Het comité meent, dat liet den mi
nister bij al gemeen en maatregel van
bestuur wel mogelijk zou ziin, in deze
aangelegenheid hulp te verleenen.
UIT HET BOEKBINDERSBEDRIJF.
De commissie van onderhandeling
omtrent een vernieuwing der arbeids
overeenkomst in het boekbinders!»
drijf heeft de voorloopige besnrekin*
ffrn, onder leiding van den heer F. L.
van der Bom gevoerd, geëindigd, 0-n
met algemeene stemmen een ooncftpt-
arbeidsovereonkomst vastgesteld, om
deze aan de organisaties aan te bie
den.
De 48-urige werkweek. Juli f.1. in
het bedrijf ingevoerd, werd gehand
haafd. Het uurloon werd voor to©p I
van 80 op 75 cent teruggebracht, ter
wijl het totaal der contractueel vast
gestelde loonen met het o<yr on den
noodtoestand waarin het bedrijf zich
bevindt met 10 pet. werd verminderd.
De duur der overeenkomst werd op
een iaar bepaald.
HET BEZOEK VAN DEN FRAN-
SCHEN MINISTER DIOR.
Van officieele Frapscke ziidc wordt
bericht
Het program van het verblijf in Ne
derland van den heer Lucien Dior.
minister van Hand©', en Nijverheid
iu Frankrijk, is als voigt vastge
steld
De heer Dior zal Vrijdag 1 Deveni-
ber te 12 u. 46 min. te Amsterdam
aankomen. Ten 1 ure zal hij aanzit
ten aan een noenmaal, aangeboden
door die Lyonscht afdeeling van de
tentoonstelling. In dien namiddag zal
de minister de tentoonstelling in het
Paleis voor Volksvlijt bezoeken.
Daarna zal een officieele ontvangst
plaats hebben in het Bureau voor den
Fransohen handel. Des avonds einde
lijk wordt een maaltijd aangeboden
door het gemeentebestuur.
Den volgenden ochtend. 2 Decem
ber. zal de minister Amsterdam be
zichtigen. het Rijksmuseum, liet
Rembrandthuis en het Deseartee.huia.
Ten 1 ure zal hii deelnemen aan een
dejeuner, aangeboden door de Ka-
van Koophandel to Amsterdam».
In den namiddag zal hii zich naar
V-Gravenliaga hegeven. waar hij
door H. M. de Koningin zal worden
ontvangen. Teruggekeerd te Amster
dam, zal hij aanzitten aan een diner,
aangeboden door het bestuur van cfe
tentoonstelling.
Zondag 3 December zal de heer Dior
de gast zijn van den heer Cbarleo Bo-
noist. gezant van Frankrijk te
's-Gravenhagc. In het gezantschap»-
«ebouW aal een lunch ter zijner cere
plaats hebben. De heer Dior zal
avonds Den Haag verlaten om naar
Parijs teiug te keeren.
De Frarsche minister voor Hond©)
en Nijverheid zal worden vercezeMI
door mevrouw Dior. de lieeren
Jacqnee en Pierre Dior. den heci Ker
nand David, oud-minister, lid van den
Senaat, commissaris-generaal «Üer In
tern. Tentoonstelling van decoratieve
en moderne industrieele kunst, en
mevrouw Fernand David, de li eer en
E. Labouchère, chef van 's ministers
kabinet.
AUTO-EXPEDITIE DOOR DE sa
HARA. De Petit Parisien maakt be
kend, dat ccn Franseho expeditie mei
vier automobielen door de Sahara zal
plaats hebben. Men hoopt de woestijn van
10 Dec. tot 10 Jan. o\er een afstand var
30üö K.M. te doorkruisen.
roekeloos rijden.
Uit Detroit in den Amcrikannsrhen
staat Michigan wordt gemeld, dat daar
bestuurders van automobielen, dit
gerechtelijk vervolgd werden wegen* roe
keloos rjjden, op last van den rechter wer
den gebracht naar het stedelijk ziekenhuis
aar hun de Iqken werden getoond van
ncn personen, die door auto's waren
verreden en gedood. In tegenwoordig
heid van deze cooden moesten zij hun rech
terhand opheffen eu plechtig zweren,
jan de voorschriften voor het rjj-
verkoer getrouw na te leven. Na deze
.ilochtighcid, die denken -loet aan een
niiddeleenwsch godsgericht, waartoo de
rechter was overgegaan om te trachten
paal en perk te stellen aan het toene
mend aantal ongelukken op straat, wer
den de onvoorzichtige automobilisten
'oggeleid, om de gevangenisstraf waar
toe 2ij veroordeeld waren, te ondergaan.
(Geautoriseerde vertaling uit het
Engeltcli.)
fNadruk ven-'"!en.)
37)
„Lord Cleeve zei de dikke tlr.
Ponderby, terwijl hij over zijn pruik
streek, „ik ben zelf ook geen puri
tein en ik drink wel graag een glas
wijn
,Uo flescli staat naast u, meneer",
zei de majoor vanuit zijn luienstoel.
„Matig heb je ooit!" lachte do
Kolonel weer terwijl hij een snuifje
liam.
..Dank u, majoor", zei Dr. Pon
derby, en vulde op ziin gemak zijn
glas „en, Lord Cleeve, over den
rib van onzen patient gesproken, ik
herhaal dat de gezonde toestand daar
van geheel en al tc danken is aan
een jeugdige en buitengewoon krach
tige constitutie, en
..Matig h.aha!" ladhtc de Kolo
nel. „Af en toe, meneer, kan Jack
zoo matig zijn als Bachus! Tk herin
ner me nog be«t den laatsten keo
«lm wa twin fuif hadden liaha! Het
was bijna dag en we waren aan on
zen vijfden liesch, of was het de ze
vende, Jack Sir Benjamin's punch
niet te vergeten en het was toen
bijna dag, zeg ik en ik keel» zoo een»
om ine heen en miste verscheidene
gezichten. „Waar zijn zo toch alle
maal, Jack", zeg ik. „Onder de ta
fel", zegt hij kalm en waarachtig
meneer, daar'waren ze, en Jack was
nog zoo nuchter als u zelf niette
genstaande zijn hm matig
heid!"
j „Hm!" riep Dr. Ponderby uit.
dronk zijn glas leeg en stond op. „En
I toch, majoor d'Arcy, voorspel ik dat
u over een week weer op do been zult
zijn, mits— zeg ik énlet wel, me
neer, ik zeg het met nadruk mits
u wat vrooi ijker wordt, sombere en
melancholieke gedachten laat ver
dwijnen, cn probeert vroolijk te zijn
in de zon te zitten, goed te ©ten. wei
nig te drinken en zooveel mogelijk te
I slapen".
„Een ingewikkeld recept, meneer!"
zuchtte de majoor vermoeid.
„Vroolijk? "bromde Lord Cleeve,
„opgewekt? O. o, hij is even vroolijk
en opgewekt als een galg! Hij zit
maar in elkaar gedoken ln die ouuc
dienstjas en kijkt den heelen dag som
ber, en nis het nacht wordt, ver-
wenscht hij zijn bed, vèrwensclit zich
zelf cn wenscht zijn besten vriend
naar den drommel en dat ben ik,
meneer zijn vriend bedoel ik".
„Neen George, dat doe ik nooit",
zei de majoor glimlachend, en schuil
de ihet hooftl.
„Maar j© bent toch erg somber,
Jack!"
„Dat hoort niet zoo", glimlachte
Dr. Ponderby „zoo gaat het niet.
Die melancholie moeten we weg zien
te werken
„Weg werken'" riep de Kolonel
„weg werken ja, man, maar
hij wil niet drinken en u zult het
tocli met 111e eens zijn dat die port
uitstekend is.
„Hij moet gezelschap liebben..."
„Maar ben ik dan» goen gezel
schap?"
„Uitstekend gezelschap
„En dan Viscount Tom, en..."
„Jawel, meneer", glimlachte de dok
ter, „maar u draagt geen van allen
rokken!"
„Rokken!" riep de Kapitein uit en
ro'.öe weer met de oogen.
„Mijn recept te. veel rokken, veel
vrouwen en vaak vrouwen. Het is
altijd somber in huis als er geen
vrouwen zijn
„Ja u heeft gelijk, u heeft gelijk!"
knikte dc Kolonel heftig.
„Neen!" protesteerde tie majoor.
„Ja", riep de Kolonel uit. „Kijk
nu eens naar mijn huis in Surrey
somberder, akeliger hol heb je nooit
aanschouwd
„Neen George, den laalsien keer
dat ik er was
„Was het een akelig, somber hol,
Jack", viel de Kolonel hem in de re
de. „Ik heb nooit begrepen, waarom
ik dat huis nooit kon uitstaan
maar vandaag is het me volkomen
duidelijk geworden er ontbreekt
een vrouw aan en Jack ik krijg
gauw een vrouwheel gauw, haha
en jij ook!"
„Nooit", zei de majoor op sombe
ren toon.
„Hoor nou toch dien armen kerel
eens wat een verdriet, wat een
ellende!" riep de Kolonel op senti
mentcelen toon uit „hij wil niet
drinken en hij wil geen vrouw heb
ben! Jack, ik zeg je dat een vrouw
voor een man zijn zijn nu zijn
vrouw is en een man zonder de
zachte en veredelende invloed van
een vrouw ls is alleen maar
maar een man. Kijk eei® naar mij!
Na al die jaren heb ik ook oen vrouw
gezocht. Jack".
De majoor mompelde iels van wat
voor den een deugt, deugt nog niet
voor den ander, waarop Lord Cleeve
bromde en zijn oogen liet rollen toen
hij opstond om den dokter naar de
deur te brengen.
„Vrouwen, zei u?" vroeg hij. „En
dê vrouw zal komen!"
„Vooral vaak toedienen", knikte
da dokter. Dit zeggend schudde hij
den ziek© de band, glimlachte en
verdween.
„Hal" riep Lord Cleevt uit, „dat
is oen man met veel gezond verstand.
Jack".
„Ja, jal" knikte de majoor een
beetje ongeduldig „maar ilioe staat
het met Effingham, je zei immers dat
hij niet meer m Westerham wasV"
Hij is ongeveer om 12 urn- vanmid
dag verdwenen. Jack".
„Voor goed?"
„Dat schijnt zoo, hij was bepakt
en bezakt. De schurk schermt uitste
kend. dat moet ik zeggen".
„Buitengewoon goed", knikte de
majoor, terwijl hij een steonen pijp
begon te sloppen.
„Jack, ik daoht op 't laatst warem
pel dat hij je geraakt had".
„Neen, ik was er op bedacht,
George en ik weerde hem nog af. Ik
had hem wel kunnen raken bii die
gelegenheid maar ik kwam niet ver
genoec, zie je
„Dat kwam door je gebroken rib.
Jack!"
„Die ellendige rib!" riep <^e ma
joor uit. „Het ls toch dwaasheid, dat
ik hier a!s een zieke hond moet blij
ven zitten voor zoo'n kleinigheid als
een rib, zie je
„Maar het is Jiiet alleen die rib,
Jack!"
„Wat scheelt cr dan nog meer
aan?"
„Algemeen© somberheid cn luste
loosheid, veroorzaakt door gebrek ep
behoefte aan een liefhebbende
vrouw".
„Onzin", pruttelde do majoor,
maar hij bloosde toch.
„Over Dalroyd gesproken, je hebt
zijn rechterarm geraakt, Jack!'
„Maar hij leeft nog, George, hij
leeft nog en misschien is hii wél
op dit oogenblik waar is Totn
waar is Pancras? Misschien zijn ze
op dit oogenblik wel aan het ducllce-
ren!" En de majoor stond half op uit
zijn luien stoel.
„KuJm wat, Jack, ka'm wat!" zei
de Kolonel, terwijl hij hem zachtjes
terug duwde „die jongen vecht
niet, en hij zal niet vechten ook. Ik
zweer jc nogmaals, dat hij niet met
Dalroyd of Effingham due 11 eer011 zal,
zelfs al moest ik den schurk met
eigen hand doodschieten, dus
maak jc daar maar niet ongerust
over, Jack".
Dc majoor zuchtte cn leunde ach
terover in zijn stoel, terwijl I.ord
Cleeve naar hem keek, e«n snuifje
nam en vol medelijden zuchtte:
„Jc ziet er akelig uit, Jack. riet
dat lange gezicht en die vrceseJijk*
oude rlïenstjas".
„Het is dezelfde die ik bii Ramil-
lie, heb gedragen", zei de majoor, ter
wijl hii naar de verschoten jas keek.
„Zoo? Ik zou hom niet herkend
