HAARLEM'S DAGBLAD
DE DOBBELSTEENEN.
Ingezonden
Rubriek voor Vrouwen.
Fan bat PoIItlnke Tonr-
noolTgifi.
Krlfiven pit Pariis.
O 03SDERDAQ 14 DECEMBER 1922
TWEEDE BLAD
HET STADSBEELD AL8 EEN 80JARIC JUFFERTJE MET EEN ZIJ
DEN BALJAPON? DE HOUTBRU C EN ANDERE VERKEERSQUAES-
TIES. SINCELS DEMPEN? DE DOB BELSTEENEN NAAR HET OPEN
LUCHTMUSEUM TE ARNHEM.
De heer A. J. Toebes verzoekt ons
de navolgende beschouwing te plaat
sen over <le dobbelsteenen eu wat
daarmee samenhangt.
„Na het lezen van de rubriek „Om
Ons Heen", in uw blad van Zaterdag
7'- trof hii de lichtvaardige critiek
uitgeoefend op de vereenigingen.
Heemschut, Haerlem en de M. B. V.
A. Wat zou er van ons stadsbeeld zijn
geworden, indien niet in zeer veel ge
vallen. bovengenoemde vereenigingen
hun waarschuwende stem lieten hoo-
ren en aan de sloopers van ons stads
schoen b>et halt toeriepen.
Nu de kwestie van de z.g. dobbel
steenen weer naar voren komt, ware
het heter m i., de aanmerkingen van
bovengenoemde vereenigingen wat
zwaarder te wegen.
Of de huisiee kunstwaarde bezit
ten Elke bouwkundig® zal hier rond
uit ..neen" or> moeten antwoorden.
Maar zii z'in gebouwd in een ran do
Oude Gn>!:°eh-Romeinsche bouw-
brden en dus kunnen we er>raken van
een architectonische waarde,
Daar we nu on het gebied der bouw
kunst In een tiid leven, waarin men
koekende is naar een nieuwe liin en
nieuwe vormen, daar moeten we
voorzichtig z"n om het oude niet on-
inoodig a.f te breken, zoolang we eg
niets beters voor in de plaat* kunnen
gewen.
Dit is echter niet d.e hoofdzaak van
de kwestie- de schets van dan heea-
jWesseling tennt het nieu'Ve beeld zeer
juist. hoe de aanblik onaer stad daar
'ter plaatse or den uit zou zien.
„Geen nood" zegt de schrijver van
Om Ons TTeen „de kooprnansveesi
ran de diverse eigenaren zal er wel
voor zorgen, dat een keurigef re
clame de ewela wég zullen moffelen.
6ic transit
Waarvoor heeft ons gemeentebe-
Ktuur dan eenigo duizenden uitgege
ven voor reclamezuilen? Toch zekeT
miet omdet er financieel voordeel ln
eat.
Ons stadsbeeld zou er daar ter
plaatve uit gaan zien a's een 80-iarig
vrouwtje met eon zijden baljapon
Saan.
Resumoerend 0daar het stadsbeeld
ier zeer op achteruit zou gaan door
blooptng van deze huisjes eu we er
momenteel uit e.esthetisch oogpunt
biets betera voor in de plaats kunnen
stellen, dienen de dobbelsteenen te
blijven bestaan.
Maar nu de practiik van h"t mo
derne verkeer ter plaatse, toch niet
in hoofdzaak de te smalle Groote
Houtbnig? neon dV? zeer nauwe en
stel'e opritten van singels en vesten is
de hoofdzaak. Laten we nu onze
blikken eens ve-der uitstrekken, het
erootsohe werk aan den Am
sterdam sch en straatweg het Rijk
geeft 5 mill men uit voor de vörbree-
öing ve.n dezen fin de toekomst) groo-
ten verkeersweg.
Wel zal dit werk nog eenige jaren
'duren, maar hebben wij Hnarlem-
fnors er wel eens aan gedacht,, hoe we
den verkeersstroom dan door onze
Btod moeien leiden?
Daar liggen de kwesties. Amster-
damscho Poort, het slingeren van de
E. S. M. in alle mogelijke bochten
door onze stad in levensgevaarlijke
nauwe straatjes, de kwestie toegang
naar het Frans Halsmuseum en last
not least de Groote Houtbrnpr.
Neen deze kwestie van d.e dobbel
steenen is niet zoo gemakkelijk, het
peheele verkeer heeft hier belang bij
de zaak van alle kanten te bezien,
tnaar dan ook radicaal.
Slechts een groot uitgewerkt plan
Vfaarvan elk iaar een gedeelte uitge
voerd zal rr.-iefcn worden, zou een op-
loesing brengon.
Wat denkt men b.v. van het' dem
pen van Raam-, Gasthuis-, Kamper-
singel en Burgwal, een prachtige
Werkverschaffing, we'ke zeer noodig
is. De bewoners vnn deze singels zou
den het voor 90 pet. zeker toejui
chen. van deze kwalijk riekende mod
derwateren verlost, te zijn.
Om in details daarover uit te wei
den zou hier 'e uitvoerig worden,
want dat ook hier veel bezwaren te
gen zijn. ik zal de laatste zijn, dit te
Ontkennen. Doch slechts een naar be
zwaren wil ik aanvoeren en ontle
den.
De scheepvaart door de singels is
zeer gering en de weinige zand- en
bloem er ach copies kunnen evengoed
door de Nieuwe Gracht hun route
nemen.
Nu het vrachtauto-verkeer zoo uit
breidt, wordt het vervoer te water
steeds minder.
„De mooie singels gedempt1" roept
een ntidor
Dit roldt toch zeker niet
voor Btmrwal en Kamnersinnel, voor
Garilurt
n Br-meinwel is iuist een
urseMsolc
ren Lid om variatie te
V- n
onron Tvevenaan'ev. daar
het r>r.'
r verten hooger is dan dat
der alr-oV
De E. F
M. zou haar trog in het
midden vn
•'-an te doown Frans
H-alsLm
urnen r.eraen naar de Ft.
Br.VO. 1
een nieuw te maken wet
naar den
\errte.nb"utwant het ver-
leeer ©r» d
t pi'bJeV-var-r met aan
h<L>
n een spoor'.!in is levens
gevaar1"!:.
Mn sr d
t ^Vomrtmnztek, wel
vet trouw
drt vvir er^riivon onder
de «sndrc
'-VPT1 de bevoegde n-utori-
If* i f •-• r :'-i!
comen.
Critiek
Z"! rr\tvr'"v niet uHb'ii-
ven van
pvi-t 1k mii panb^vobn
h»T-d„.-'<-m
r-de voor nadere dctai'lee-
Tot 7©<vv
•r dc heschomvlntr vnn den
- Met gelntenbeid onder-
na ik de
ni -"ine van lichtvaardig
"zip1!e ven Heemschut en
H<*er>ra
'n vnrdeering vnn deze
vin vu doe ik voor nie-
xelrte dat
•btens I aar doel wel
eens meer
ln gevaar verkceren, drin-
gende e lachen van de practijk onder,
geschikt te maken aan be* behoud
van oude zaken houd ik vo' Ieder
een weet dat. Alleen legt d«> iv*n de
grens anders dan de ander en daar
over krijgen wij dan verschil. De heer
Toebes wil bijvoorbeeld den Burgwal
gaan dempen, typisch overblijfsel van
oud Haarlem ik geef hem de ver
zekering, dat de vereenigingen Heem
schut en Haerlem daar nog veel ster
ker tegen zijn, dan tegen het. sloopen
van de Belgische dobbelsteenen.
Kunstwaarde Bchrljft ook de heer
Toebes aan deze huisjes niet toe,
maar hij wil ze bewaren als staal
tjes van Gricksch-Romeinscho bouw
orde; tk zou zeggen, dat wij die uit
boeken wel vinden kunnen, maar ben
overigens volstrekt niet moorddadig
jegens de dobbelsteenen gestemd. Wil
de heer Toebes ze héél houden,
dan laden we zo op een paor groote
wagens en brengen ze over naar het
openlucht-museum bij Arnhem, waar
iedereen ze kan gaan zien. Als hij er
lust in heeft. wat ik betwijfel.
Natuurlijk is iedereen het met den
heer Tocbes eens, dat de opritten
aan den zuidkant van de brug moe
ten worden verhoogd. Maar weet hij
dan niet, dat ock in het onvoldoende
plan van B. en W. de brug zal wor
den verlaagd En is het hem, wan
neer hij spreekt van een gróót, uitge
werkt plan niet bekend, dat de door
den Raad, benoemde verkeerscom-
rnissie zoo'n plan heeft samengeteld,
waatwan de uitvoering op dit oogen-
bl'k wel afstuiten moet op de belang
rijke kosten: het zou mij zelfs bijzon
der verwonderen wanneer het huidi
ge plan van B. en W. over de Groote
Houtbrug niet een onderdeel was van
de plannen der commissie.
Wat de heer Toebes bedoelt met de
reclamezuilen van de gemeente be
grijp Ik niet goed. Die zullen zijn
leelijk en wanneer er een voorstel
kwam om ze tegelijk met de dobbel
steenen op to ruimen, dan zou ik
dat bijzonder gelukkig vinden. Te
genover de gratuite bewering, dat
de huisjes uit nesthetisch oogpunt
moeten blijven staan totdat er wat
beters komt, blijf lk voorspellen, dat
de hoeken van de Groote Houtstraat
door de eigenaars, in hun eigen be
lang, zullen worden verfraaid zoodra
de perceel en door het wegbreken van
de dobbelsteenen in het gezicht zul
len zijn gekomen.
Nog daargelaten do vraag, hoeveel
een nieuwe brug zelf zal kunnen bij
dragen tot de sierlijkheid van de om
geving of, om de langzamerhand ver
slijtende formule te gebruiken: van
het stadsbeeld. Tk herinner
mij nog, dat de architect London
eens zeide, dat ook een brug, ja zelfs
een simpele spiegelruit schoonheid
kan hebben, vcrbruiksschoonheid. Hoe
daarvoor de brug zou moeten worden
gebouwd is een vraag, die Ik .nis
leek natuurlijk niet beantwoordden
kan.
v Maar er dient dan toch cp gewe
zen to worden, dat de heer Toebes,
evenals andere behouders van de
dobbelsteenen, losjes heenloopt, over
de noodzakelijkheid der verbetering
van het verkeer. Zij moeten wel
in verlegenheid geraken, zoodra zfj
dat onderwerp bekijken, omdat getm
afdoende verbetering mogelijk ie
met behoud van de dobbelsteenen.
Van verschillende kanten wordt,
mij do opmerking gemaakt, dat de
beide partijen verzoend zouden kun
nen worden, wanneer de huisje*
eenige meters achteruit werden ge
zet; integendeel komt het mij voor,
dat deze oplossing niemand zou be
vredigen. ..Ilet stadsbeeld" zou niet
meer worden afgesloten en het ver
kor nog altijd zij het ook misschien
iets minder, zeer gehinderd.
J. C. P.
Van ingezonden stokken, geplaatst
niet geplaatst, wordt de kopie den lniender
niet ternggegeTen.
Voor den inhond derer rnhrlek «telt de
Eed se tie zich niet aansprakelijk.
EEN FRIESCHE PREEK IN DE
DOOPSGEZINDE KERK-
Misschien gunt u mij, geachte Re
dacteur, wel een plaatsje in uw
blad om er uw lezers nog eens even
opmerkzaam op te maken, dat a.s.
Zondagavond (18 December) om half
acht (7 1/2 uur) in de Doopsgezinde
kerk te Haarlem een Friesche
preek zal worden gehouden door Dr.
C. B. Hylkcma
Het zal ziin een gewone dienst,
alleen dan in de Friesche taal ge-
houden met zang en al; een dames
koor onder leiding van mej. C. J.
Meijer zal een paar Friesche Psal
men ten gchoore brengen.
Hiermee dan begint de Friesche
verccniging „Gvsbert Japtcx" op
Dr. Hvlkema hier
r nii
wordt den vorigen dag met
feest bij Ikiokmann fdes middags) en
in den Jnriswegschouwburg (des
avondsl besloten. Over deze beide
feestelijkheden sprak ik al tot uw le
zers- Het waa mij nu te doen op dit
begin vnn den mouwen tijd te wijzen
en uw Friesche lezers het zelfverwijt
te sparen, als zii van dezen pelegen-
beid neen gebruik maken, omdat Pet
hun door 't hoofd gevmn wa° Dnt.
toch zou jammer ri:". Met da:ik voor
uw plaatsruimte blijf ik
Uw nn.
J. B. SCHEPERS.
Haarlem. 12 Dcc. 1922.
EENVOUDIG HUISHOUDEN,
D lenstbodenvraagstuk en
bezuiniging. Verschll-
4 lende machines. Onze
electriciteit.
Vereenvoudiging van de huiehou
ding, dat Is een streven van den te
gen woordigen tijd. E11 niet alleen het
dienstbodenvm^gstuk heeft daartoe
aanleiding gegeven, maar ook het
feit dat ii- vele gezinnen bezuinigd
moest worden zoodat de dienstbode
werd afgeschaft en de vrouw des hui
zee voor alle» alleen kwom te staan.
En dat is geen gemakkelijke taak,
want ieder die wel eens een tijd lang
zulk werk alleen verricht heeft, weet
hoeveel er dagelijks te doen rs.lt. vaak
er iet* komt dat lang ophoudt en toch
,,-een uitstel kan lijden, en hoe de bel
van de voordeur het fllnk-opschieten I
naamd, die verwarmd is, wordt te
gen een bekleede rol gedrukt, die da
delijk begint te draaien zoodra de
schoen er tegen komt,zoodat schroeien
uitgesloten is; de stukken worden er
tusschen gelegd en met wat routine,
die bij gebruik van elk voorwerp nu
eenmaal noodig is, gaat het strijken
6nel en netjes. Opzij zijn nog een zelf
de rol en schoen aangebracht, die
zeel kleine, zijn en voor fijner werk
met plooitjes en borduursel dienst
moeten doen
Dan is er ook nog het electrische
fornuis: een oven. met er naast een
komfoor met twee kookgaten. De hit
te hiervan kan op drie verschillende
hoogten gebracht worden, vol. mid
del en zwak, en een rood lampje toont
;nn wonneer er licht achter is. dat
/e komforen nog branden, een veilig
heidsmaatregel die een groot gemak
ierteren keer in den weg staat. Het is 's hr aart oven heeft onder- en bo-
jvmwnprnu in
dan ook geen wonder dat er 6teeds
nreer uitvindingen Worden gedaan,
om het werk te vereenvoudigen en te
hakorten zoodat de vrouw des huizes
naast haar dagelijkache plichten ook
ecg tijd ovorhoudt om zich op de
hoogte te houden van wat. ev dage
lijks in de werdd omgnet. Want dit
veowarmte sn ziet er degelijk uit met
de stevig© dubbele wanden.
Tenslotte noemen wij ook nog den
stofzuiger, die zeker wel het moest he
kend en ook het meest in gebruik is
vnn al deze electrische machines, en
die door bijna ieder een groot gemak
wordt gevonden. Tedere fabriek zoekt
UI W) "ff-Ml ■.tUKHi'l. vv 8111 1)11
l-.aute vooral Is ©m groot nadeel van fabrlka,lt natorarlnk in kleine
het ploeteren ln een huishonden zon-1 ~e". weer P* vwlieterm en zoo ro
der eenige hulp dat het van den mor
gen tot den avond de volle aandacht
vraagt zoodat er voor Iets enders
geen- tijd overblijft
Dat de electriciteit bij alle uitvin
dingen op huishoudelijk gebied een
belangrijks rol speelt. Is vanzelf
sprekend: het is zoo eenvoudig om
enkel met het omdraaien van een
knopje den boel in gang te krijgen,
en bovendien ls het alles zoo duide
lijk, dat er bijna geen meer ideale
manier denkbaar ia alleen, electri-
cdteit als warmte-gever ls nog te duur
In Amsterdam, waar aparte meters
geleverd worden voor electriciteit als
krachtsverbruiker met een veel lager
tarief dan de licht-electriciteit, is dit
bet bezwaar niet, maar laten wij ho
pen dat ook in Haarlem de populari
teit van de electriciteit binnen niet
al te laneen tiid enorm verbreid zal
worden, door een lager tarief voor dé
krachtmens.
Intusscnen heeft echt» de fitösa
Heenk's Ijzerhandel gtmeond deze
electrische toestellen voor de huishou
ding die zooveel moeite en tijd bespe
ren, hier ook eens te moeten demon-
streeren, zoodat zij meer algemeen#
bekendheid krijgen. En wie dat ge
iten heeft, kan niet anders zeggen
dan: wat gaat het allemaal eeuvo*'
gen wij aan dezen stofzuiger ook aller
lei schijnbars kleinigheden als verbe
tering aangebracht, die toch veel
waard zim. De horizontale motor
maakt 9200 toeren en zuigt dus rr.et
kracht het stof op; de borstel kan af
gezet worden en men rijdt den zuig«r
gemakkelijk op wieltjes de geheel e
kamer rond. Nog meer kleine verbe
teringen zijn aangebradht om het
werk te vergemakkelijken en wie
maakt er nu nog wat van om een
vast kleed schoon te maken, terwijl
zij vroeger na het strooien van thee
bladen met den borstel ln de hand
over den grond kruipen moest, steeds
in een geheimzinnige wolk van stof
gehuld?
.Maar oiae electriciteit is noc
zoo duur en zoolang dat niet vertui
dert, zullen al deze machinerieën
voor de me-eta huisvrouwen een illu
sie blijven. 1
Intusschen had de flruia Heenk bij
haar demonstratie in het zaaltje van
„Zang en Vriendschap" ook gedacht
aan de kleinere voorwerpen, die door
de electriciteit zooveel gemak in huis
geven. Zoo loopt de naaimachine lue-
tig in haar centje en de naaister
houd* twee handen vrij voor het stu
ren en spreiden van liet goed, een
electrische ventilator in een lyncher
dig. De machines zijn er alle crp be- jKemakkel[ik koelte bij le
rokend, dat er niet veel ruimte ln 11 yonken-schie-
.4-DiA m r. 1-f .-Irt r.,,,
huis is. dus ook ge-en groc.w keuken.
Bijvoorbeeld de waschmacbine kan
ook buiten staan, want de motor ia
waterdicht afgesloten cn de overige
deelen zijn voor regen «/gedekt. Da
bordenwascJKaachin6 behoort na
tuurlijk in de keuken thuis, maai- 7
doet teens dienst als. keurig aan-
©oht of als tafel, een voorwerp dat
selfs tot ln de kleinste keuken niet
mag ontbreken.
Wij wiilen hier echt'r 00É eenige
an de machines, die vaa de Ameri-
kaansche fabriek Western Electric,
komen, hespreken, zoodat men een
overzicht krijgt, wat er al met elec-
'iciteit gedaan kan worden.
Allereerst dan de waschmachine die
het goed, dai in een trommel met
gaatjes wordt gesloten, vijf toeren
naar reciiis draait, daarna automa
tisch versohm ft-, en het ook weer vijf
toeren naaT links omwerpt. Zoodoen
de wordt het natuurlijk aan alle kan
ten goed schoongemaakt. Een ge-
icht van tien lakens kan er tegelij
kertijd in, en ls het go6d schoon, dan
wordt het door een electrisoh mangel
tje dat op de machine staat eo op de
zelfde motoi loopt, uitgewrongen. Het
werk is zoodoende heol wat minder
zwaar geworden en voor wie met de
machine vertrouwd ls, is het een tijd
besparing ook. Zij kan onder de hand
nog wat andera aanpakken, want ook
do veiligheidsmaatregelen ziin niet
ergeten.
De aanschaffing van zoo'n machine
is natuurlijk een groote uitgave in
eens, maar van het waschgoed rankt
dan ook niets weg, en de slijtage moet
wel veel minder zijn dan bij gebruik
van een ruw waschbord.
Een familie die zoo'n machine In
gebruik heeft, laat ln een halven dag
de wasch van vijf personen er in
schoonmaken van twee weken, dus in
zes uur tijd»
Hoevelen zijn er niet die ook met
het wasechen van de vaten een massa
-d zoek brengen: de practische Ame
rikanen, die al deze machines al eeni
ge jaren kennen, hebben er een ma
chine voor bedacht, die het keurig
netjes doet en die zooals wij reeds
schreven, in bet geheel geen efa-in-
den-weg behoeft te zijn. Ongeveer vier
liter zeepsop wordt in den schuin af
loopenden bak gegoten, terwijl de
rekken er in vol gezet zijn met bor
den. kopjes, glazen enzoovoorts. Een
entilator aan den laagsten kant
wordt Ingeschakeld en deze spuit hot
zeepsop met groote kracht tegen bet
aatwerk aan. In acht minuten ls
alles zoo schoongespoten, maar er
moet natuurl ik om gedacht worden,
de vuile zijde der voorwerpen in <io
richting van <l"n waterstraal te zet
ten; dan kan door een kraan het wa
ter weeloopen, en door de groote hit
te binnenin den bak drogen dj voor
werpen schoon op.
De glazen alleen moeten nog wat
nagewreven worden, maar dat is dan
ook hel eenige Bij de pannen wordt
natuurlijk van tevoren losgesohraapt
elk vuil er aan gekoekt zit, en dun
kunnen zij, als het rek met borden
kopjes tv uit is, evengoed in de
machine om schoongespoten te wor
den. De bordenwaschmachine doet
dus eigenlijk dienst als de kom mot
zeepsop en de kwast, maar een drorifj-
doek behoeft er daarna ook niet meer
an te pos te komen.
Terwijl deze beide machines voor
een particulier huishouden zeer ge
schikt zijn, is de striikmachine me- r
oor een inrichting l>edoeld. of men
moet het doen zooaL de farnlli^ in
n villapark, die er een kocht mot
er andere zinnen sa en, waar
oor het d - rno pp toen loonde.
Een metalen rol, „schoen" ge
tende alijpsteenlje maakt de messen
flink scherp, wat in veel huishou
dens een ongekende weelde is. Zelfs
een polijstmnchinelje voor hét polijs
ten van het zilver Is niet vergeten.
Verder zijn er dan nog een fön, de
Lekende kleine haardroger, die ook
als ventilator hijvoorbeeld dienst kan
doeu, een verwarmd kussen dat tot
lichaamswarmte verhit en deze warm
ta steeds automatisch blijft regelen,
een eiorklutseiztrijkijzer en nog an
dere kleine dingen.
Maar de belangrijkste vinding van
ui deze voorworpen is zeker wel de
WBtchmachine, die z.oo verbazend
veel werk bespaart. En wanneer wij
ons dan hier ook nog eens kunnen
verheugen op de goedkoop© kracht
stroomlevering, dan zullen er heel
wat huisvrouwen ziin. die het dienst-
bodenvraagstuk met het aanschaffen
van electrische huishoudelijke ma
chines gaan oplossen.
E. E. PEEREBOOM.
TWEEDE KAMER.
13 December.
Lascr-ondonvijs-wet
Minister de Visser'a ant-
woordTede.
De Kamer on 'er hoogen druk wei
kond om vóór Kerstmis nog door de
begrootinsen Kians is „Oorlog"
aan de beurt on dbor de herziening
der laeer-ondenvijswet heen te ko
men. heeft vandaag, den tweeden
vergadsrrniddac over laatstgenoemde
wet, de tromcene beschouwingen
hierover weten te beëindigen en het
zelfs tot in de artikelen weten te
brengen.
Het k3H den parlementairen insider
en 1 mindere mate wellicht <»ak
ce:i -chen beschouwer daarbuiten
rut zijn ontgaan, dat de oppositie
tegen de.to herziening hierbinnen héél
waf geringere proportie© heeft aan
genomen dan de actie daarbuiten,
met name het petitionnement der
G00.000 meerderjarigen, zou hebben
doen vermoeden.
Dezen middag hebben no? de so
ciaaldemocraat Van Zadelhoff, de
spti-revolutionnnir ven der Molen, de
liberale mejuffrouw Van Dorp cn <lt
communist Wijnkoop hun oordcel
doen hooren (bovendien maakten een
viertal onderen nog korte oomerk'n-
"?n) on daarna heeft minister De
Visser in een beknopte, welverzorgde
rede ziin aanvallers weerstaan, zóó,
dat de repliek zich tot de beschouwin
gen in eerste instantie heeft verhou-
•en als ecu verfrommeld, nieti». leeg-
"o'oopen ballon-omhulseltie tot ecu
ri-anzeaid gevulde.
Scherp wee dezen middag alleen
de oppco.tie van den heer Van Zn
'b'hoff. Überhaupt was ook de heer
Wijnkoop in de felle oppositie, maai
"'ezo ging "eheel Lines het ontwerp
heen over het beginsel van de ar
boidseanhei l a's grondslag der 1 agore
•vjhool. Dc heer Van Zade'hoff den
herinnerde met zekeren trots aan de
f-Vstandkoming der 'neer onderwijs
wet ln 1919—'20, waai aan ook hij
arne h°eft mfdegewerkt Dat on-
derwboeebopw vn architect de Vis
kbsgde de heer Van Zv
Vhof.' -
net op het mint. weer ce-
o«-den. De reehterz/de
hem nfet meer vrii om
reu. pu de ie~eerin?
s-hiirt te he-cVptiwen
heer Van Wijnbergen triomfeerde,
die reeds bii den bouw dezer wet op
vergrooting der klassen en op uitstel
der verbeterde onderwiis-opleidtng
aanstuurde. Dit nu zijn wel de
voornaamste beide bezwaren die de
S. D. A. P. tegen deze herziening
heeft. Verder heeft zij bezwaar tegen
het uitstel van de Invoering van het
7e leerjaar welk uitstel daarenboven
eon conflict zal brengen ten opzichte
van de arbeidswet, d'ie aan kinderen
boneden dAn 14-langen leeftiid het
verrichten var, loonarVid verbiedt
Daarvan vrrnsde de hear Var Zadel
hof f funeste gevolgen.
Uit een g.-rsch ander »aatje tapte
de heer Van der Molen. Hii betoog
de. dat re hier te doeu hebben met
—n stuk rsViteikiDOlStteV. waaraan
e ons door <Jen nood der tiiden moe-
n onderwar;^ 5 Kraohric kwam hii
•e?en de voorat el ling tu den heer
Gerhard on als zou bij rechts de lief
'e voor hot onderwijs ontbreken en
zon dozs «'.'een bil links te ylnden
zijn. Heeft dan zoo gromde hii
door zijn zwaren baard niet juiat
'0 rechterzijde tientallen van jaren
achtereen de grootst mogelijke offers
gebracht aan het bijzonder onderwijs
cn kan link» daartegenover op offers
harerzijds wijzen? Ten opzichte van
het pctitionnemfïit gaf de heer Van
der Molen als ziin oordeel te kennen,
dat dit niet rond kon ziin op het
oorspronkelijke wiiziginesontwerp.
Mat op 3 Juli werd ingediend) doch
dat het eerst is ontstaan na ae ver
schoning der nota vn wiizlginv van
October, die ook door hem niet ge
lukkig werd goac-ht. doch welker be
zwarend effect lnturachen alweer ls
verdwenen.
an de gelegenheid maakte de
heer Van der Mo'en nog eens robruïk
om z'in stokpaardje der afschaffing
van den leerplicht vap sta! te halen.
Voider bepleitte hii een zéér gelei
delijke invoering van het 7e leerjaar,
onverminderde handhaving der paci
ficatie en behoud van het vervol e
onderwijs. Voor het overige hield
zich de heer Van der Molen over
tuigd. dat de bijzondere onderwiizers
lala voorheen ook na de herzie
ning moed. kracht en offervaardig
heid zótllen toen en in het belang van
het onderwijn, waarvoor zii zoo
vele iaren in ..de hitte van den dag
en de koude van den nacht" Labben
geri-eden.
Mei. Van Dorp achtte den. tijd ee
komen ont te reaeéeren op de onder-
viis-pacificatie, tegen welke reeds
voeger door Tydeman en Visser van
IJzcndoorn tot het laatst toe was ge
waarscbuwd omdat op deze basis
nimmer een behoorlijk onderwijsge
bouw zou kunnen worden onge
bouwd. Toch wil zij zooals ze reeds
aeide bii da Or.dorwiisbegrooting
wel bijbelonderricht op df» lagere
school zien ncgeven en wel op do
openbare school, zoodot de voornaam
ste aanleiding ven velen tt het kiezen
r.-.n een sectarische school zou komen
te vervallen.
Van vergrooting der klassen ia
mei. Van Dorn geen tegenstandster,
evenmin als van uitrtel der nieuwe
onderwijsopleiding. V'at deze laatste
betreft maakte zii de niet onaardige
•pmerking, dat de bestsand© oplei
ding blijkbaar zoo kwaad nog niet is,
daar er andera r.iet is daar er anders
niet zoovele onderwijzers (tuischen de
15 en de 20)... in deze Tweede Kamer
zouden ziin gekomen
Tenslotte beam! de hooggeleerde
spreekster aan. gebruik te maken
van de leerkrachten der in de betere
standen aanwezige s-vmnaoiaal of H.
S.oogevoede tong© dames, die
thans meestal doelloos tea-en en dan-
■n....
Fon dienstplicht voor deze ontwik
kende schoonan als hulponderwiize
resoen ®>u haar zelfs niet onbillijk
voorkomen I
De overige redevoeringen waren
vsn zeer korten duur of van weinig
i'Pg. De he^mi Bulten en Fm eer k
pleitten de hsndliaving van hel 7e
orja-ar. de heer Moerel (R.-K.)
dro"1" aan on de erkennipc vm plaat
leliiko cursussen ftls aanvr.Uing'eom
vs.rt lager onderwijs op de heer Heu
ke'« wen-vchte hr»iVriie schoolexamen.
Minister de Viseer bracht in zijn
'-.voord dank aan degenen die hem
dep revieren steun hadden toeve-
zeo-d. TTü verklaarde gaarne dat hii
zelden zulk oumettig werk had aap
gevangen als th«p=, nu er op het on
derwijs, dat hem lief is. zoo aanmer
kelijk moet worden bezuinigd. De
noodzaak is evenwel onmiskenbaar.
He eindciifer der vorige onderwijs-
bogrooting bedroeg 148 millioen,
warvan 17 pet. bezuiniging 25 mil
liocn zou hebben bedragen. Van de
nieuw© beoTOoting (1923) nu is het
eindciifer 151 1/2 millioen, zoodat
feitelijk 23 1.2 millioen behoorde te
worden bezuinigd. Het grootste deel
daarvan hs nu in perspectief gezocht
moeten worden en als men dan be
denkt dat het lager onderwijs alleen
110 millioen kost. dan aat het zich
wel begriinon. dat daarop het leeu
wendeel der bezuiniging moest wor
den gevonden. Niettemin wordt ook
op het hooger- en middelbaar onder
zooveel mogelijk bezuinigd,
hetgeen binnenkort nog wel nader zal
bliiken.
Ronduit erkende de minister dnt
een bedrag van 110 millioen aan la
ter onderwijs \oor ons land onhoud
baar is, en het is in dit verband niet
mogelijk behoorlijk te bezuinigen
zonder \ermindering óf van de sala
rissen of het aantal der onuer
wijzers. De regeering heeft gemeend,
beide factoren in toepassing te moe
ten brengen, omdat anders de bezui
niging te eenzijdig zou drukken. Een
ander middel nl. verhooging der ont-
angsten door een herziening der
schoolgeldheffing, is in voorbereiding
Aan opheffing van den onderwnsrnnrt
kan niet worden cedaoht en de in
specties zijn volgens den minister
reeds zoo economisch mogelijk ingc-
rioht..
liet uitgangspunt vnn deze herzie
ing ls nu dit' dnt Riik en Gemeen
ten moeten samenwerken om tot ver
mindering van uitgaven óók voor het
onderwijs te geraken ter verkrijging
i'an ©eu gezonden flnnncieelen toe-
•tand. Het bezwaar der vergrooting
,an de klassen achtte de minister
terk overdreven: deskundigen heb
ben erkend dat klassen van 36 leer
lingen zeer gord mogeHik zijn.
Van reactie weel zich de minfst-
reeind. \VU men reageeren op de o
clflcatle. 'dan aldus fle minister
kom© men met een weloverwogen
avant-projet, waarover dan te praten
zal zijn.
De kwaliteit van het onderwijs be
hoeft door deze herziening niet ach
teruit te gaan en mocht dat toch hier
of door het geval blijken dan wensch-
te de minister daarvan het odium
niet te aanvaarden daarbii in elk ge
val „contre coeur" dezen herzienings
arbeid heeft ondernomen. Indien dit
wordt erkend zal de minister tevre
den zijn.
Na enkele korte opmerkingen iiï
repliek van heeren Ketelaar en Ger
hard en mej. Westerman waren de
artikelen aan de orde. Gerulmen tijd
praatte men over een amendement
Westerman het herstel van de moge- -
ltjkheld van onderwiis in een der
moderne talen ln de 5e en Ge klasse, j
welke mej. Westerman in het belang
van het peil van het lager onderwijn
en ter vergemakkelijking van verdere
studie met warmte verdedigde, bij
welk pleidooi zich de heeren Tilanus
en Dreseelhuys aansloten, vooral
omdat zoo vele ouders dit onderwijn
voor hun kinderen wenschen. De hee-,
ren Alharda, Gerhard en Van der
Molen bestreden het op de bekende
gronden, die in 1919 tot de afschaf
fing hebben geleld.
De debatten hierover worden Don
derdagmiddag voortgezet.
INTIMUS.
PirtlcBlIern Rorresnonrleatle t'S
Haarlom's Dasblaö.
Parijs, Novembe?«"S.
Het einde van den maaltijd waa dauv
t Oogenbhk om een eenigszins sleepende conJ
versatie te beginnen. Want de animo onw
breekt ten eenenmale om een onderwerp bi^
den kop te vatten als het diner werkelijb
zeer copieus was en het gezelschap, deels uit
Nederlanders, deels uit Franschen bestaand,!
niet meer den moed heeft om zich te veel ia*
te spannen. Het niveau van de gesprekken)
erbeft zich dan niet boven dat, wat de Bock
n Leman ons als vloeiende Franscbe oon-J
versatie meenden te mogen voorzetten. j
Hoeveel van dergelijke diners heb pc alj
meegemaakt en hoeveel zullen er nog in dy
toekomst op het programma staan. Zoeken!
naar elkaar's wederzijdscho kennissen, dis-»
cussies over den aard der gerechten, (vra-j
gen wat is dat? en wat is dót? om na ijverig»
uitleggingen tot do slotsom te komen: neo.
dat wil ik allemaal niet hebben) trachten doj
intimiteit te verhoogen door aanknoopingM
punten in het verleden op te zoeken. Worden!
vervolgens de gerechten opgediend, dan doj
opinies (c'est bon of ce n'est pas bon), achuM
ven de stoelen knus tegen de tafelpooten1
hoelang denkt u in Parijs t© blijven zuilent
we eens afrekenen wat zou je er van zegJ
gen, om ergens anders de koffie to nemen J
Volgt een wandeling naar een naburig caiéj
(met een strijkje), zonder dat een woon»
wordt gezegd. Wat niet wegneemt, dat in hetj
Fransche kamp opgemerkt wordt: praat nie»
zooveel, mon coco, "het is te koud, je xul^
kou-vattenj
En dan na een eenigszins schamper lachj^
te hebben gehoofd in de brouhaha van r&te^
lende karren, daverend© autobussen, knar^
sonde taxi's en alle rammelende ellende vajj
het groote stadsverkeer, zwaaien we door de
wenteldeuren van een groot café, waar zoo*
juist het strijkje met Oostersche overdrijving
snikjes een polpouri van Leoncavallo's
Paillasse heeft aangestreken. Wanneer wfl
dan nog aannemen, dat de koffie niet M tq
gemeen is en dat do likeur niet ól te kurkj
achtig smaakt, dnn kom je langzamerhand
wel in een wat wezenlijker stemming. En zoo^
als te doen gebruikelijk, beginnen de vreea»*
de, de Nederiandsche elementen hun opmerJ
kïngen te maken, te vertellen van dat, »a*
hun vreemd aandoet in deze wereldstad, vaw
dat, wat verschilt van de smaken en gewoon-*
ten in het dierbar© vaderland. Ze lijn nie«
getroffen door een verschil tusschen Placa
de la Concorde en het Koningsplein, niet
aangedaan door de grootere schoonheid van?
een Arc de Triompho in vergelijking met dea
Haagsche Gevangenpoort, maar voornamelijk»
wordt hun conservatisme geprikkeld bij heft
aanschouwen van andere gowoonten cn gmay
:n van het publiek.
Zulks kwam onmiddellijk tot uiting, taxa*
zich schuin tegenover ons op de rood £la»
weelen bank een paartje nestelde, dat, on^
danks het smartlicd van den bedrogen Pail
lasse, aanstalten maakte om het geroekoekoo
der amoureuzen te beginnen tusschen twe<
slokken bier in.
Kijk nou toch eens nee maar kijkï
nou toch eens hè, jasses 100 iets xoc*
bij ons toch een onmogelijkheid zijn
Het aardige kindje begon nu poeder op haar
neusje aan te brengen en na deze belangrijk©
operatie (nee maar kijk nou eens) draaide
ze weer ia extase en met hemelsche blikkert
aan de knoopen van des vrijers overjas,
fnuikte wat aan zijn das, waar niets t« fnur-
ken viel, legde vertrouwelijk haar handje op
zijn knie. Ik zal u verdere details onthouden;
alleen dit zeggendat ze alles deed om hem
te behagen. Tegenover deze amoureuzen zat
een ander stel. Maar die keken allebei zóó
nuchter, dat je geen Sherlock Holmes hoefde
te zijn om in éen oogopslag te zien, dat de
zen er minstens twaalf-en een-half jaar had
den op-zitten. Hij las een krant en zij luister*
de met engelengeduld naar het strijkje. En
heel dien avond zei ze niets dan: zullen we
morgen eens tomatensoep eten? hetgeen er
zoo gewichtig uitkwam, dat zij op deze vondst
minstens twee uren heeft zitten 2'
Deze inleiding om u het prototype van de
■Fran^aise te schilderen. Er zijn natuurlijk
uitzonderingen, wc hebben hier ook Kenan
Simon Hasselaars, Xantippes, Charlotte Cor-
day's, Jeanne d'Arcen en vele Pompadour®
en Dubary's, de belachelijke boofsche, de no-
belo, de kunstzinnige cn dwepende vrouw onfc*
breekt niet op het appèl. Maar het algemeene,
hot door-de-weeksche type, dc huis-tuin- en
keuken-Fran^aise zou ik niet beter dan zoo
als hierboven kunnen typeeren.
De beschrijving sluit vele complin aten inj
Man toen ik zoo het type eens za.: en eetf
volmaakte gelijkenis vond bij alle vrouwen
rond ons, toen dacht ik aan mijn raiddagtaak:
debatten aan te luistei om aan al die da
mes kiesrec!te geven Neen. neen, hoeren
^natoren en Kamerafgevaardrgdcn. begint
I niet met deze dwaasheid, met deze krankzin-
