HA/ rïLEM'S DJ
BEURSOVERZICHT
ZATERDAG 23 DECEMBER 1922
3BLAO
VrDE BLAD
DE DEELNEMINC VAN AMERIKA AAN HET HERSTEL VAN EUROPA.
LUSTELOOZE M ARKTSTE M Mf N C.
BETERE HOUDINC VAN SCHEEPVAARTAANDEELEN.
15—22 December 1922.
De berichten die in den aanvang
der week uit Amerika werden over
geseind, betreffende ue mogelijke be
reidwilligheid van Amerika om aan
het herstel van nuropa mede te wer
ken, hebben hier aanvankelijk, op de
verwachting dat nu eindelijk, niet de
krachtige hulp van de Line, het ho-
peloozo vraagstuk der schadevergoe
dingen spoeuig definitief opgelost
zou worden, em hooi>voiler steimning
in het leven geroepen.
Waar nu reeds» zoo lang gewacht
ls op een naad die dit netelige vraag
stuk zou helpen oplossen en reeds
zoo lang tevergeefs naar de overzijde
van den Oceaan is uitgezien, van
waar men wist dat het verlossende
woord gesproken kon worden is het
alleszins verklaarbaar dal de eerste
berichten die van een toenadering der
Amerikaansche regcering melding
maakten, met vreugde werden ont
vangen, te meer omdat die berichten
zoodanig vvaron geheld, dat hieruit
de verwachting kon worden afgeleid
dat Amerika bereid zou zijn een be
langrijke leening aan Duitschlond te
verstrekken.
Uit de latere berichten bleek echter
dat wan loening aan DuStrchland
geen sprake kan zijn, vóór dat de
kwestie der schadeloosstel'ing vcor
goud is opgelost, dat de Amerikaan
sche regeering er niet mede kan in
stemmen dat de kwestie der geal
lieerde schulden aan Amerika be
schouwd wordt, als één geheel met
het vraagstuk der schadeloosstelling
en verder dat Amerika niet verlangt
dat de schadeloosstelling welke door
Duitscliland moet worden betaald,
wordt vastgesteld op een bedrag, dat
aanleiding zou geven tot de verden
king dat het Puitscliland zou worden
veroorloofd, zich te onttrekken aan
zijn reohtmatige verplichtingen.
Dit schijnen in hoofdzaak de voor
waarden te zijn waarop Amerika be
reid zou kunnen worden govonden
om aan het herstel mede te werken.
Al mogen dan ook dezo restricties
eenige ontnuchtering hebben veroor
zaakt, na de overdreven verwachtin
gen op de eerste berichten, het feit
dat Amerika in principe bereid is aan
óe conferentes die tot oplossing der
schadeloosstellingskvvestie gehouden
zullen worden, deel te nemen, kan tot
tevredenheid stemmen en wettigt de
hoop dat met het moreel en finan
cieel ov-erwicht ivan dit land, deze
kwestie op de meest rechtvaardige
wijze z"l kunnen worden opgelost.
Mocht dus Amerika bereid gevonden
kunnen worden aan de, in liet begin
van het vo'gend jaar, te houden con
ferentie der geallieerden, mede aan
te zitten, dan zal de uihlag hiervan
allicht met meer vertrouwen kunnen
worden afgewacht, dan lot nu toe
het geval was.
In Amerika schijnt men te gaan
Inzien dat het economisch herstel van
ons werelddeel ook een Amerikaansch
belang is en liet is speciaal op aan
dringen van den landbouw, die voor
de-n uitvoer van tarwe belang heeft
bij geregelde toestanden in Europa,
dat de regeering haar afwachtende
houding heeft laten varen.
De beurs heeft op deze berichten
blijk gegeven van een inatig onfimis-
me, waartoe ook de betere beriohten
uit Lausanne biidroeeen, doch zich
niet laten ver'eiden door overdreven
koersrijzingen op de toestanden voor
uit te loopen, daar dit allicht tot te
leurstelling zou kunnen leiden. Bo
vendien is do tijd van 't jaar met ge
schikt om groute engagementen aan
te gaan. lnlegondeol wordt steeds
kort voor de lectlUagen er naar ge
streefd de speculatieve posities zooveel
mogelijk ai te wikkelen, welk ver
schijnsel ook thans in nagenoeg alle
afdeeüngon viel te conslatecren.
Op de steeds aanhoudende geruch
ten dat in Januari a.s. het dividend
der diverse preferente aandeden be
taald zal worden, konden aand Jur-
gens, mede geholpen door don hoo-
geren Markenkoers van 46} tot GO ver
teren.
De pref. aand. A liepen van 04 tot
70 op. De pref. B. noteerden 585 tot
64J. Aand. Balava Margarine konden
van 34 tct 38} opkomen, liet bericht
dat v. d. Dergh Marg.fabr. 20 int
dividend uitkeert werkte stunule.e-
rend op deze waarden.
In sympathie met Jurgens-waarden
verbeterden aand. Gouda kaarsen van
80 tot S3?. Aand. Rotteril. Droogdok
konden, na het succes der laatste
emissie van 156 5/8 lot 169 hei-stellen.
Overigens ging in deze afdeeling zeer
weinig om en bleven de koersvaria-
ties beperkt.
In navolging van N.-York waar de
markt den lautsien tijd een zeer
stabieie houding vertoont, waren
dustrieele waarden afwisselend hoo-
ger en lager, waardoor ten slotte de
koersvariaties zeer gering bleven. De
geruchten over een spoedig uit te ltee-
ren extra dividend door do Steel-corp,
gegrond op het zeer belangrijk sur
plus in voorafgaande jaren gevormd,
werd door den president dezer maat
schappij pertinent tegengesproken,
waardoor do koers vnn dit aandeel,
na tusschentijds tot 109 te zijn opge-
loopen, weder tot 109 terugliep, te
gen 107 de vorige week. Studcbaker
noteeren 135? tegen 135, Am. Smel
ting 57 1/8 tegen 55.
In Cultuurwaarden hadden even
min omzetten van eenlge beteekenis
plaats. De onzekere houding der sui
kermarkt to New-York, heeft lot ge
volg dat ook te Batavia dc markt voor
suiker een lusteloos voorkomen heeft,
hoewel de prijzen op het bestaande
niveau gehandhaafd kunnen worden,
hoewel tie Visp reeds sedert gertiimeu
tijd niet meer in de gelegenheid is ge-
vveest tegen de oude prijzen suiker
van de hand te doen.
Aand. Vorstenlanden noteeren
157 7,8 tegen 155 3/4, II. V. A. 372 3.4
togen 365 1/2, Java Cultuur 310 3 4
tegen 306 1/2, Poervvoredjo 6S 1/2.
Van Handelsvennootschappen lie
pen aand. Compania van 31 13 tot
25 1/2 terug, op hernieuwde geruchten
van belangrijke verliezen door deze
Mij. geleden.
Van Mijnvvaarden valt van geer.
enkel fonds cenige belangrijke varia
tie te vermelden. Aand. Redjang Le-
bong noteeren 102 1/2 tegen 101, Sing-
kep tin 105 tegen 103.
Op Petroleum waard en hebben zoo
wel gunstige als ongunstige berichten
hun invloed doen gelden, zoodat ten
slotte de variaties zeer gering bleven
In de eerste plaats werd als verkla
ring voor het tegenvallende interim
dividend op Koninklijke olie verno
men, dat de resultaten der verschil
lende Maatschappijen, voor zoover
deze reeds bekend ziin, niet ongun
stiger zijn dan over 1920, zoodat van
uit dit oogpunt beschouwd, wel een
onveranderd dividend bad kunnen
worden gedeclareerd, doch men heeft
het dividend lager gesteld met het oog
op de onzekerheid over de in Indië to
heffen belastingen, zoodat de verla
ging van het dividend meer als mani
festatie tegenover de regeering, dan
als het gevolg van ongunstige be
drijfsresultaten moet worden be
schouwd. Verder werd het door de
Mexican Eagle geannonceerde inte
rim-dividend van 8 waar hoog
stens 5 verwacht werd, gunstig uit
gelegd en daar de Koninklijke groot
belang bij deze Maatschappij heeft,
kwam dit aan den koers ten goede,
waartegenover de prijsverlaging van
geraffineerde olie met 50 dollarcent
in Amerika weder ongunstig op den
koers inwerkte, die zich echter ten
slofte op 3971/2 tegen 387 sto'de op
het aanboren van een belangrijke
bron in Venezuela.
Ook voor Rumecnsche oliewaarden
was, in verband met de terugloopende
olieprijzen in het buitenland, de be
langstelling niet groot en reageerden
mand. Geconsolideerde van 127 7/8 tal
126 1/8 terwijl Orions 37 ex 1 1/2
civ. tegen 37 7/8 noteeren. I-Iet be
richt dat de aan de Rum. Petr. Maat
schappijen uit te lceeren schadeloos
stelling door do Rumecnsche regee-
ring moet worden gedaan en met de
aan de geallieerden verschuldigde
sommen moet worden verrekend,
heeft de verwachting omtrent een
spöedig te verwachten uttkeering
sterk doen afnemen.
Rubberwaarden konden evenmin meer
aandacht .01 zich trekken, daar het prijs
verloop van het artikel, dat zich op het
zelfde niveau handhaaft, geen prikkel
tot meer kooplust kon opwekken. Am
sterdam Rubber noteeren, na onbedui
dende fluctuaties, ten slotte 115 5,'S te
gen 1143,8. Larrpong Sumatra 107'»
tegen 110, Seri djadi 265 tegen 259,
terwijl aand. Ind. Rubber van «43 tot 147
konden verbeteren.
De afdeelin-y der Scheepvaarten,
was, voor 'zoover er in de afgeloopen
week van ecnige levendigheid sprake
kon zijn, de ecnige hoek waar iets van
belaDg omging, ofschoon ook hier de
omzetten onbeduidend waren. De gelei
delijk aantrekkende vrachtprijzen doet
voor kalme speculatie dc aandacht op
deze waarden vallen, waarbij de overwe
ging geldt dal verschillende aandcelcn
nog ver onder hun intrinsieke waarde
noteeren en bij het aanhouden der ver
beterende situatie op dc vrachtenmarkt,
ongetwijfeld goede vooruitzichten bie
den. Uit bet deze week gepubliceerde
index-cijfer voor de zee-vrachten, blijkt
dat dit gedurende de maand November
met 6'A is geslegen.
Aand. Hn-11. Am. Hjn noteeren 120 te
gen 114'j, Kon. Hell. Lloyd 175/8 tegen
163/4, Kon. Boot 687/8 tegen 651/4,
Ned. Scheepvaart Unie 961/8 tegen 92,
Rotterd. Lloyd 123E tegen 11834, Mij.
Nederland 1351/2 tegen 1281/2.
Van tabaksaandeclen werden geen
berichten bekend, die een veranderde
houding 'cgenover deze waarden zou
den kunnen motivcoren, zoodat bij kal
mer handel, de variaties ïeer gering zijn,
Aand. Deli Bat. Mij. noteeren 272A te-
neg 267Ys, Deli Mij. 23454 tegen 202, Se-
nerebah 3:4 tegen 316 1/2.
Voor thee waarden was evenmin «enige
belangs ei,.ng te constateeren en
variaties die tot stand kwamen, wan
van ongunstiger» aard. Alg. N". Ind. Tbi
reageerdm van 50 tot ;6J{, Rongga v;
99 7/8 tot 97.
In Amer, Spoorwegen waren de or
zetten zeer onbeduidend en dc variaties
bleven hierin zeer beperkt, hoewel tegen
het einde der week iets meer handel in
Mexicaansche spoorwegen ontstond, wel
ke echter niet tot hoogere koersen kon
leiden.
De geringe stijging der Mark heeft
aan de, beurs te Berlijn een niet onaan
zienlijke daling in industrieele aandee-
ten in he: leven geroepen, waarbij als
motief w-itd vermeld dat bij een plotse
linge verbetering der Mark de produc
tie-kosten niet onbeduidend zullen stij
gen en zoodoende de concurrentie met
het buitenland, die toch al reeds m
li.ker werd, nog meer zullen belemmeren.
Geld op prolongatie 4
Stadsnieuws
M DE NIEUWE GEDACHTE. Zon
dagmiddag 24 Dec. a s. te 3 uur, zal van
wege „De Nieuwe Gedachte" in het Ge
bouw v. d. Protestantenbond spreken
Kees Mejjer over Cervantes' Don Quirhot,
muz?, medewerking van Ed. Biele (celloj
en Martjjn Bruyel (piano).
Voor den Polltlerechtor
Vanochtend kwamen onderscheidene
zaken van wederspannigheid en verzet
tegen de politie voor. De beklaagden
werden tot 14 dagen gevangenisstraf ver
oordeeld.
Een jonge man van 26 jaar, die nog
nimmer met de justitie in aanraking is
geweest, werd wegens het stelen van
een fiets uit een garage te Overveen tot
2 maanden voorwaardelijke gevange
nisstraf veroordeeld met een proeftijd
van 2 jaar.
Ik heb je nu uit dc gevangenis ge
red. Maar beloof mij nu goed op ie
passen. Denkt er om, dat je je niet al
leen niet aan diefstal maar ook niet aan
eeriig ander misdrijf mag schuldig ma
ken, zeide de politie-rechter.
En met dien goed-gemeenden raad kon
bekl. gaan!
Tegen een niet-verschenen bekl., die
n fiets, die hij op afbetaling bad,
jduisterd bad, werd 4 maanden ge
vangenisstraf gevorderd.
Het vonnis van den kanton recht er
luidde conform den eisch.
Dan gingen de deuren dicht en dien
den een:ge kinderzaken.
ABGEMEENE NEDERLANDSCHE CHS.
AMBTENARENBOND.
Men schrift ons:
J.l. Woensdag vergaderde in het gebouw
.Sint Bavo" a'.hier, de af deeling Haar-
em van bovengenoemden Bond.
Nadat de vergadering door den voor
zitter op de gebruikelijke w\jze was ge
opend, werd door een daartoe door 't be
stuur nitgenoodigden vertegenwoordiger
ran een Verzekeringsmaatschappij, Uit
eengezet, op welke wijze de leden der
Vereeniging zieh gemoenscbappelijk kan
nen verzekeren togen oen uitkeer.ng bij
overlijden, waarbij alsdan de Vereeniging
optreedt als agor.t. Mo: bijna a'gemcene
stemmen wc-rd door de vergadering .n
beginsel besloten, hiertoe over to gaan
en het bestuur uit te noodigen, zoo spoedig
mogelijk met nadere voorstellen te komen.
Door den voorzitter werden verschil
lende mededeelingen gedaan naar aanlei
ding van genomen besluiten en gehouden
besprekingen in do Commissie vnn Overleg
voornamelijk wat betreft de regeling in
zake promotie, voor ambtenaren.
De drie voorgestelde leden werden ah
lid der vereeniging aangenomen.
Als curiositeit constateerde do Voor
zitter, dat door toetreding van het lid
J. G. Pel, het ledental tot honilerd is ge
klommen.
Verder kwam in bespreking, liet ver
zoek van het Nat. Verbond van Gemeen
te-Ambtenaren om adhaesie te betuigen
aan het door den Bond bij den Raad in
gediende adres,.inzake den rechtstoestand
van gemeente-ambtenaren. Do vergadering
besloot met algemeeno stemmen geen ad
haesie aan dit adres te betuigen, omdat:
Ie. deze organisatie zich eerst had
moeten wenden tot B. en W. en zoo
dig daarna tot den Raad.
2e. het gevaarlijk is in dezen tijd te
komen met een voorstel voor een geheel
trouwe rechtspositie, los ven de bestaan
de, omdat er anderzijds ook wel eens voor
stellen kunnen komen, die minder goed
zullen blijken dan de bestaande.
Ook andere organisaties hebben reeds te
kennen gegeven, dat het gekozen tijdstip
voor het inzenden van een dergelijk adres
niet gelukkig is.
Tot vertegenwoordigers \oor de C. v. O.
worden de aftredende leden gekozen, t.w.
A. van Driel, P. M. v. d. Sluijs en O.
Smits, en tot plaatsvervangende leden: J.
Meijer, J. W. A. Misset en E. Overboek.
Mot blydschap vernam de vergadering,
dat het totaal ingekomen bedrag voor
steun aan de Oostonryksche collega's
(waarvoor op een vorige vergadering den
leden een lijst ter inteekenicg werd aan
geboden) f 85 bedraagt. Van do tot heden
bij het Hoofdbestuur ingekomen bedra
gen spande Haarlem de kroon.
Tot lid van de C-ommissie voor herzie
ning van de samenstelling voor de C. v.
O. wordt op voorstel van 't bestuur geko-
bet bestuurslid: P. M. r. d. Sinus. In
dezo Commissie zullen o.m. dc vier r.chtin-
uit de vakorganisaties als volgt ver
tegenwoordigd zijn: Moderne Organka
ties: 1 werkman, Nat. Verbond: 1 amb
tenaar, Christel. Organisaties: 1 ambte
naar, Roomscbe Organisaties: 1 werkman.
Ecnige leden verzoeken, zoo moge!i)k in
het vervolg te vergaderen in het gebouw
den Christel. Besturenbond aan de
Bakenessergracht. Door het bestuur zal
daaromtrent een onderzoek worden inge
steld.
VEREENICINC VAN HOOFDEN VAN
R.-K. SCHOLEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
Bovengenoemde vereeniging houdt op
Woensdag 27 December, in het gebouw
„St. Bavo" te Haarlem, haar honderdste
algemecne vergadering. Dc vergadering
wordt geopend omstreeks n uur. De
agenda vermeldt o.m. een voordracht
van prof. dr. F. Roels, hoogleeraar aan
de Rijks-Universiteit te Utrecht, over
„School en Persoonlijkheid".
DE V/ERF OONRAD.
De directie van de werf Conrad
richtte aan haar personeel de volgen
de aanschrijving.
Gedrongen door den nood der tij
den zien wij ons verplicht oen ^ru
stig woord tot u te richten.
Zooa'.s iedereen weet, heersclit er
reeds ruim een jaar een ernstige en
ds in de Xederlandsche Metaalindu
strie, en is vooral de scheepsbouw het
slachtoffer van deze tijden.
Het einde van deze crisis is nog
Diet te zien, en de vooruitzichten dus
momenteel verre van bemoedigend.
De oorzaak of de oorzaken van de
huidige malaise worden natuurlijk
op diverse wijzen besproken en be
schreven, maar niemand uwer zal
toch willen geloovcn dat de crisis
door de directie van de Werf Conrad
is in 't leven geroepen of kaai worden
verdreven.
Wij hebben met de feiten rekening
te houden, en dat wil zeggen, (lat het
sedert langen tijd onmogelijk is loo-
nende opdrachten voor schepen of
molens te verkrijgen.
En wanneer komen de beter tijden
Zeer tot onze spijt zagen wij ons
verleden jaar genoodzaakt een deel
van het personeel te ontslaan, en ook
dit jaar moesten weer verschillende
personen vertrekken.
Evenwel voor de overgeblevenen
komen nog lang niet voldoende or
ders binnen.
De Directie zag zieh ten slotte we
derom voor een zeer moeilijk pro
bleem geplaatst,en moest een keuze
doen uit diverse noodmaatregelen.
Het personeel verder Inkrimpen is
niet mogelijk zonder genoodzaakt te
zijn verschillend© arbeiders met vele
dienstjaren te ontslaan.
Tot dezen maatregel vvensclit de
Directie niet over te gaan, althans
voorioopig niet, wetend© dat dc be
trokken arbeiders daardoor ten zeer
ste zouden worden gedupeerd, aange
zien elders ook geen werkgelegenheid
nestaat. Verleden jaar was het in dit
opzicht nog beter.
Een ander© maatregel, n.l. minder
uren tc gaan werken, brengt ook
groote bezwaren mee.
Na rijp beraad heeft dc Directie ge
meend in 'tbelangvanhet go-
heele personeel te handelen,
door te besluiten een flinken hopper
voor eigen rekening te laten
bouwen, en op deze wijze werk tc
verschaffen.
Men gelieve vooral te bedenken dat
nu de bouw van het onderhanden
zijnde schip No. 50S alsmede van den
nieuwen hopper No.509 voor eigen
rekening plaats heeft, het r i s i-
r. o daaraan verbonden, zeergroot
is, en uitsluitend voor rekening Van
de Werf Conrad komt.
Derhalve is het vanzelf sprekend,
dat de Directie het risico-beding zoo
veel mogelijk wil beperken, en roept
daarom de. medewerking in van al
len, die tot het personeel behooren
te rraenten net scnip zoo g o e a
zoo goedkoop mogelijk te
ten, en bet met ais een „melk
koetje of „een toevlucht voor onbe-
huisden" te beschouwen.
Ook is het duidelijk dat voor dit
werk niet de hoogste 'oontarieven ge
geven kunnen worden.
Nu de Directie zulk een groot risi
co op zich heeft genomen, verwacht
zij ook van het personeel de grootst
mogelijke medewerking, en dat ieder
zal trachten met de te geven tarieven
zoo goed mogelijk uit te komen.
De Directie hoopt en vertrouwt, dat
door iedereen zal worden begrepen,
dat het hier gaat om aller belang.
RAADSSTUKKEN. B. en W.
steüen voor van het onderwijzend per
soneel van de buitengewone school
voor lager onderwijs no. 1 .over te
plaatsen naar de nieuw te openen bui
tengewone school no. 2 dc onderwij
zers F. A. van Ri t en O. P. Schuijt
cn de onderwijzeressen mej. S. liout-
kooper en mevr. wed. A. 1'. Hiem-
stra gcb. in 'fc v^cld.
Voor hoofd an de nieuw te openen
school no. 2 is de volgende voordracht
opgemaakt: 1. de heer F. A. van
Riet, 2. de heer /v Scheffener, onder
wijzer te Hilversum en 3. de heer S.
Bosnia, onderwijzer te Amsterdam.
Voor lid van het college van cu
ratoren van het gemeentelijk gymna-
5.am te Haarlem is de volgende aan
beveling opgemaakt1. Jhr. mr- dr.
A. Röeli. 2. mr. J. Deenik.
Mej. S. M. Hulshoff verzocht
eervol ontslag als onderwijzeres aan
den vervolgcursus no. 2.
HET HILDEBRAND-MONUMENT.
Men schrijft ons het volgende
Zeer moeilijk is he: voor een leek om
zich een goed oordeel te vormen over
cacen ca denkwijzen der kunstenaars.
De impulsieve natuur gepaard met
groo'.e wijsheid aan de ecne zijde en
kinder!:; -:c naïveteit aan de andere zijde,
vormei: de factoren ,c:c in hun e:gen-
.-nging soms zoo ondoorgron
delijk zijn, dat» de leek zijn hoofd ver
liest tegenover deze creaturen. Aan de
eenc zij-de is daarvan het gevolg, dat de
Vunst r it te veel gespaard wordt bij te
kortkomingen, aan de andere zijde wordt
hij soms onnoodig hard gegriefd. Zoo
is het ook verklaarbaar, dat toen Prof.
Bronner (in dien tijd nog Jan BroaDer)
dc prijs won voor het Hildebrand-monu-
inent in den Hout, de lof wellicht wat te
groot is geweest, maar ook volgt daar
uit, dat Je kritiek op hem, toen hij ons
ts lang in den steek liet met de verwer
kelijking van zijn idee, onnoodig hard is
geweest. Het is waar Prof. Bronner laat
ons langer wachten dan wij gedacht had.
den, maarzal het niet blijken een
winst te zijn voor ieder, die de kunst
hoog wil houden, cn wat is een paar
jaar tegenover den tijd, dien wij en ons
nageslacht kunnen genieten van de
beeldwerken van Bronner. We zijn in
ons lan.I aic; verwend ten opzichte van
beeldwciksn, die in het openbaar te ge
nieten vallen, dus wanneer we ze kunnen
veroveren, laten ze dan ook van de
beste gehalte zjjn, ook al moeten we
wat geduid oefenen. Nu ik deze week na
een tusschenpoos van veel maanden
den ar": van Bronner in zijn atelier
gezien heb, kan ik uit den grond van
mijn hart zegger. „hebt geduld", want
zijn beelden aan de Camera ontleend,
hebben ontzag'.: ;k gewonnen door de
herhaalde wijzigingen en geheele om
werking m den loop dc -'aren. Bronner
is een moeilijk werker. Hij kan niet van
zpn werk afstappen, voordat hij er zelf
geheel over tevreden is. Laten we dus
bedenken, als we hem cri'.lseeren of hetq
gecrit:seerd hebben, dat deze kunstenaar
het zeker moeilijker gehad heeft met zijn
w erk da:i w ij allen tezamen in onze te
leurstelling over de langzame vervul
ling.
De beelden, die bij den aanvang van
goede kwaliteit waren, maar zonder vol
doende s; arming als levenwekkend be
gins:!. hfbben nu een spanning gekre
gen. .icn verte boven het vriendelijk
burgerlik;2 van de Camera doet uitko
men. Er is een grandezza, een fijne
hoogheid in enkele figuren gekomen, die
ze in de ware beteekenis tot moderne
kunstwerken stempelen. Beets, die aan-
flaarlsmmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
...De ervaring 'eert", /ti van
Stuiteren, dat iemand die gold r.oohg
Reeft, het niet krijgen kan er dat
iedereen wol £eld zou willen leenen
aan iemand die het niet noodig
beeft."
lu dezen geest praat van Stuiteren
dikwijls. Zoon beetje cvniteh, we
reldverachtend en ik hou du at niet
van.
..Och Stuiter, moet ie nu weer zco
bitter praten in dezen feesttijd 1"
„Het is de waarheid." zei liij, .als
je er de proef van nemen wilt, zul je
het gauw genoeg merken". Vol
vuur antwoordde ik, dat net niet
waar kon wezen, maar zweeg opeens
beschaamd stil, want juist den voll
een dag....
„Waarom zwijg je zoo opeens?"
vroeg van Stuiteren. „Heb je ie somè
bedacht S"
Ik wou eeu ontwijkend antwoord
geven. maar zoo gemakkelijk kom ie
er bij \'an Stuiteren niet af. Hij
praatte 200 lang. dat ik hem einueliik
de zaak vertelde Den vorigen dag
was er juist iemand lui mij geweest
om honderd gulden te leenen....
„Ein ie hebt hem natuurlijk wegge
stuurd." viel hii inii in de icde.
„Ja maar", aoi ik, om mij ie ver-
ontschuhiic-n hn zag er zoo verba
zend sjofe.' uit...."
„Reden te meer om hem geld te lee
nen. Zou ui willen dat icuiand met
een bontjas aan hii ie kwam om geld
te leenen?"
..En ik had geen zekerheid. dat
ik het terug ZOU krijgen
„Dat is het risico van Iceuer.. An
dere zou er ecer. verdienste aan zijn,
0111 iemand geld te leenen.
Zijn spottende manier van apreken
verdroot mii en bijna cor ik het wist,
had ik gezogd ..ik verzeker dan,
dat ze mii wel honderd gulden zouden
leenen."
„Ze? Welke ze?"
„De vrienden van de krans bij
voorbeeld".
„Ja. dun maak jij ie het jezelf al te
gemakkelijk. Je famil.e'edt-n mee to 11
er buiten blijven en je allernaaste
vrienden ook. ofschoon ik niet ©eet,
of die allemaal wel klaar zouden
staan om
„Stuitei riep ik, verontwaardigd.
„Word maar niet lvoos. Was d>e
man. die iou honderd gulden to leen
kwam vragen, een goeie vriend of
een gewone kennis?"
..Een kehnie. zooals een mensch er
wel honderd heeft."
„Best. Dan ia het ook eerlijk, dat
je naar gewone kennissen gaat on
hun vraagt om honderd gulden ter
leen. Hoe vaak zullen we Ie proef
nemen
..Mii onverschillig, ik ben toch ze
ker. dat de eerste, aan wien ik het
vraag, ze mij geeft. Noem zelf maar
een aantal. Zes? Twaalf? Zeg het
Van Stuiteren keek mij afkeurend
aan en schudde zijn wereldwijze
hoofd.
..Je weet niet wat ie zegt. Twaalf?
fk zal ie tegen jezelf beschermen.
Vier. Wij spreken af vie r. Niet
moor. Na het vieide bezoek Kom je
bij mii 0111 je wedervaren te vertellen.
Zonder de honderd gulden, dat voor
spel ik ie.
„Na het eerste bezoek kom ik hij je
met honderd, misschien wel tweehon
derd...."
„We zullen zien". Toen bespraken
■ve 1102 e enige bijzonderheden, daarna
ging elk zijns weegs.
Toen ik den volgenden morgen
wakker werd, was het geen aangena
me gedaohte, dat. deze dag- aan bede
len zou zijn gewijd. Als je dat niet
gewend bont is het onplezierig en
bovendien leek liet bedrag mij niet
genoegeliik. Een gulden bii een ken
nis leenen. als ie toevallig vergoten
hebt ie beurs over te 6tekcn heeft niets
ve i;>steekenen dat heb ik wel cons
gedaan on zonder moeite, of tegen
zin. Ook steekt er niets onplezierigs
ui, om voor je zaken een leaning van
honderdduizend tri lden uit te soLrii
zen. Zelfs staat dat wel gekleed. „Ik
geef een ton ob'igaties uit", zoo ter
loops tot vrienden cn kennissen ge
zegd. verhoogt i-: eredict. „Groüte za-
;:en doe. die Fidelio toch", zegger. ze
aan.
Maar honderd gulden. dat is een
r»aai middending. Te veci om niets en
:e weinig om iets te zijn. Maar 'och,
toen ik na liet ontbiit op mijn eer
ste bezoek uitging, woei de kille
noordwester mijn laatste aarzeling
weg. Ik ging naar Van Klaveren Se
nior. Hii de vrooliike, opgewekte
man, altiid klaar met dc nieuwste
aardigheid cn een geopend© sigaren
koker: „toe steek eens op. nc schin
ken nogal". Van Klaveren Senior,
die door al ziiu kennissen als te eken
\an gemoedelijke vriendschap b e-
nior genoemd werd, zonder zijn
eigenlijken naam er bij, die 11 mn zou
mii geen hondei d gulden Iconen 'I Hot
was al te dw aas om er ook maar een
oogenbiik aan te denken
la vond hem op zijn privé-kantoor,
met zijn zoon. Dit was een onverwach
te complicatie. Honderd gulden ter
leen vragen in het bijzijn van zoo n
jongmensch, neen, daar zag ik te
gen op.
„En wat verschaft me de eer van je
bezoek?" vroeg Senior, nadat ik de
gul aangeboden sigaar opgestoken
had.
„Als je 't niet kwalijk neemt, zou ik
je wel even onder vier oogon willen
spreken."
„Natuurlijk, natuurlijk," zeiden
vader en zoon, tegelijk. Maar op het
gezicht van den vader zag ik een uit
drukking van twijfel en de zoon keek
nijdig, al hield hij zich goed. Zoons
voelen maar zelden sympathie voor
de kennissen van liun vader.
Wij bleven alleen. Mijn tong voelde
zwaar in mijn mond. Met den moed
der wanhoop viel ik aan.
„Zeg Senior, wil je mij 't plezier
doen me even honderd gulden te
leenen."
„Honderd gulden?" vroeg Senloi,
met voor mij pijnlijke verbazing.
„Waarvoor heb je. neem me niet
kwalijk, hoe kom je daarbij
„Wel," zei ik netelig, „iemand kan
toch wel eens gebrek aan honderd
gulden hebben?"
„Zeker, zeker." Hij keok even vooi
zich hoen en het was, alsof zijn gezicht
veranderde, Senior?Dezc man met den
stroeven trek om zijn mond en die
koude oogen Ik begreep, dat wat ik
van Senior kende, de buitenkant was,
liet gezicht voor de wereld, maar dó',
er een andere Senior bestond, d'c mij
geen honderd gulden leenen zou.
Hij stond cp. ,,'t Spijt me wel, maar
op dit oogenblik conveneert het mij
zelf niet. Je neemt mij niet kwalijk?
k Heb het bijzonder druk vanmorgen.
Adieu!"
En zonder mij uit te laten, liet hij
mij gaan, na een uiterst slappen
handdruk.
Dit was de eerste ervaring en zo
was verre van bemoedigend.
Maar er hieven nog drie kansen.
Zou Van Klaveren Senior niet een op
pervlakkig man wezen, met zijn vrien
delijkheid jegens iedere-en? Eu zou ik
niet veel verstandiger hebben gedaan,
door-mij dadelijk le wenden tot J. J.
Ouöts, met wien ik zoo vaak naar
Amsterdam spoor? Als we elkaar aan
"t station aantreffen, maken we altijd
een praatje en reizen in uezelfde cou
pe. Ja, Oudls, een hartelijk, maar
ernstig man, zou bij de eerste woor
den naar zijn portefeuille grijpen en
mij die simpele honderd gulden geven.
Ouöts was druk aan 't werk, toen
ik bij hem binnenkwam. Men den wei-
willenden ernst, die hem kenmerkt,
stond hij op en gaf mij een stoei.
Vreemd dat toen plotseling een onaan
gename gewaarwording van verlegen-
iieid mij overviel. Ik begreep op eens,
dat hij mij zeker geen geld zou leenen,
al had ik niet kunnen zgegen waarom
niet.
Hakkelend kwam mijn boodschap er
uLt. ,,'t Is zeker wel niet te veel ge
vergd, Oudts, als ik je vraag om mij
honderd gulden te leenen?"
Even keek hij verwonderd, daarna
had hij zijn zclfbeheersching terug en
zei op den kalmsten toon van de we
reld: „te veel gevergd is 't niet, maar
uit principe leen ik nooit geld, even
min blijf ik borg. 't ls een vaste regel,
waarvan ik ook tegenover mijn eigen
broer niet zou afwijken. Je neemt du
dus niet kwalijk?"
Wat kon ik kwalijk nemen? Wat
bleef mij anders over, dan zoo goed
als ik kon de deur uit te komen en mij
op straat verwijten te doen, dat ik
niet beter van mij afgesproken had,
niet gewezen op mijn vaste voorne
men om het terug te betalen, al was
het binnen een w eek dat was dc
uiterste termijn, dien van Stuiteren
mil had toeccstaan.
En toch. zoo dacht ik dan weer,
wat zou het me gebaat hebben? Te
genover den muur van Oudts' prtn
cipes zouden immers al mijn verzeke
ringen zijn afgestuit?
Zoo ging ik met looden schoenen
naar mijn derden man, Halm, .alge
meen bekend, van Halm cn Co., de
drukke, ietwat zenuwachtige man,
toch flink zakenman. Hij zat met zijn
procuratiehouder te werken, dien ik
dus moest wegsturen. „Wat doe je
geheimzinnig", zei Halm lachend, „ik
zou aan je arme zondaarsgezieht
haast zeggen, dat je geld komt lee
nen. Ha, ha, jij gold leenen bij mij!
Wat een grap zou dat zijn. Probeei
het maar niet, want ik heb zooveel
uitgaven, dat er niet aan te denken
valt'
t Werd alles in scherts gezegd,
maar het sneed mii door de ziel- Én
toen, ja ik moet het erkennen, toon
begaf mii de moed. Ik durfde niet
voor den dag te komen met :niin
boodschap, die aldus al bij voorbant
afgewezen was. Dus maakte ik een
boodseh.npje: om samen wat Rijnwijn
te kooncn van e n Dnitrche firma cn
hoeveel hij noodig had?
,,'t Zal er thuis o.er spreken, hoor.
maar voor R'jnwün is het alles hok li
ve de tijd. Moest daarvoor mijn pro
curatiehouder de kamer uit? Gegroet
hoor, aangename Kerstdagen!"
Nu kwam mijn vierde en laatste
kans. Bij den rijksten van mijn
kennissen, den van de rente
nier, Both van Strijvu, een eenvou
dig man met wien ik het wei vinden
kon. Hot leek inderdaad ondenkbaar,
dal zoo iemand die <"j meer dan vijf.
tigduizesnd (gulden inkomen geschat
werd, goon honderd guldden aan een
kennis leenen zou. Dus begon ik te
spreken op vroolijkcn toon, ie vroo-
hjk: liet klonk mijzelf geforceerd in
de ooren. Toen ik uitgesproken had,
stond bij op en zei:
„Kijk, dat vind ik nu zoo jammer.
We waren vriendschappelijk met el
kaar, daar komt nu weer zoo'n ver
zoek 0111 geld tusschen en krijgen wc
ruzie. Nee. schud je hoofd maar niet,
ik weet dot bij ervaring. Geef ik het
mat. don ben j© boos op mij cn geef
ik het wel. dan kr:?g J<; een hekel aan
mij, zooals hel altiid gaat Weet je
wat? ik vergeet, dat je hier geweest
bent, het was een dubbelganger van
jo en wij blijven goeie vrienden'.' En
eer ia het zeil nuusi wist, iiad liii liet
meisje geheld om mij uit te laten.
„Adieu, tot ziens".
Zoo kom ik dan, met een viervou
dige teleurstelling, aan liet huis van
mijn vriend Stuiter en hel aan. Hij
doet zelf open en lacht niet, waarvoor
ïx hem dankbaar ben, zegt alleen:
„je bent met geslaagd, zeg er maar
mets meer van.En mj haalt een si
gaar en we zitten samen te rooken,
totdat :x zeg: ,je hebt het nu gewon
nen. maar daarmee is de zuak niet
uit. Nu moet je me rehabiliteeren".
„Wat bedoel je?"
„Jij moet naar mijn vier kennissen
ga.m en hun verteken, dat ik eigen-
1.,.-: geen geld noodig had en dat 't
maar oen grap is geweest'
„Zoo!" zegt hii- We rooken «en
poosje door. Dan zegt hij: .als je dat
doet, maak je vier doodsv ij.anden in
èèu klap".
„Hoe zoo?"
,Ze zullen je nooit vergeven, dat
jo ze er hebt laten inloopen en ze
zullen zich houden, alsof zc je niet
gelooven tot overmaat van ramp
/.uilen zc er in hun boosheid met an
deren over spreken. Doe dat nooit!"
Ik voel dat hij gelijk hoeft en ga
suffig naar huis, boos op mijzelf over
mijn gebrek aan mensciicnkennis.
Maar nu ben ik dan wijs geworden.
Nu weet ik wtj hoc ze zullen kijken
waneer ze mij ontmoeten: Senior met
een wrakken trek om ziin mond,
Oudts vermanend principieel,
Iialm lacherig en bang (want die
heeft wel begrepen, dat 't niet om
Rijnwijn was!) en Potli van Strijen
vriendelijk, tnaar vol herinnering, al
sprak hö van vergeten
En dat alles 0111 honderd pulden
ne<-n, een rijkaard ben ik niM, verre
v,-u dien. maar om honderd gulden
behoef ik toch niet bij een nndcr aan
te kloppen-
's Nachts, nis ik wakker lig. zal ik
mijzelf te'kens weer dat domme ge
brek aan menschenkennis van-widen.
Van Stuif f rep wensea ik liet beste
W-. maer tor ha .Tannnri heb ik aan
rijn ger'cht geen behoefte.
FIDELIO.
