HAARLEM'S DAGBLAD
Nederland !n 1922
't IJS pfcrofccü
ücaG aarsüag 1572 sn ««1.114
HiBuwiaarstfay 1573 (8 de zien -,e au-mo-fei
ZATERDAG SP DECEM3CR 1922 VlEROE SLAD
Weer een jaar is heengevlogen,
Als de rimpling op den stroom,
Weggezwindeld uit onze oogen,
Als de schaduw van een droom.
Weer een jaar is heengevlogen.
Maar welk een jaar Een jaar, dat in
dien wij letten op den aigcraeenen toe
stand, in handel, industrie en bedrijf,
zeker niet tot de mr est gunstige mag
gerekend worden. Van alien k-nt ma
laise en economische inzinking, die
zich diep in het volksleven doen ge
voelen en die verstrekkende gevol
gen met zich brengen.
Het jaar dat hej.cn ging was in dat
opzicht een ja?r ven omust en een
ja&i van spanning, een van een zoe
ken naar een uitweg uit iet moeras.
Handel en industrie hadden moeite
het hoofd boven water te houden en
waren noodgedwongen genoodzakt al
lerlei maatregelen te nemen, om toch
en Co., te Den Haag, staakte haar beta
lingen Ook de firma Arnold Giiissen
en Co. kwam in fmancieele moeilijkhe
den en de locstand van de „Aigemeene"
is zeer critiek. De Kon. Hollandache
Lloyd zag zich wegens de minder gun
stige resultaten van he: bedrijf ovei 1921
gtnuodzaakt haar schepen de -Limbur-
gia", de „Brabanua' de „Frisia" -n
de „Hollandia" te verkoopen.
Hoe het op politiek gthied er in 1072
voor stond? In de maand Juni hadden
verkiezingen voor de Eerste Kawer
plaats, die het eigenaardig resultaat
brachten, dat 41 leden van recht 'v
van links werden gekozen, doordr,; do
leden van den Vrijheidsbond in de Pro-
manr^eeni^in^de zaken gaande te vinciale Staten mei mei andere partijen
I 1" 1 samenwerkten. Gevolg was dat nu maar
één lid van den Vrijheidsbond in de
Eerste Kamer zit. Er werden gekozen
21 R.-K. 13 A.-R., 7 C.-H.. 4 soc.-dcm.,
4 vrijz.-dem. en 1 lid van den Vrijheids
bond. Daardoor is van een getrouwe
weerkaatsng van de verschillende
groepeeringen van het volksleven in dat
Staatslichaam geen sprake meer.
Ook hadden plaats de verkiezingen
voor de Tweede Kamer. Bij de nadering
van deze verkiezingen werd het aantal
kleine partijen weder aanzienlijk ver-
incerdcrü, lu ecu paai partijen ontston
den conflicten; zoo in den Vrijz.-Deur.
Bond en in de R.-K. Staatspartij. Bij
cenige R.-K. was ontevxedenncid over i.
arbcidsgezinöc politiek van de Rcg'.-
over de leiding in de partij. Dit gal aar
over del ciding in de partij. Dit gaf aan
leiding tot veel wrijving. De N. K. R.
werd geslicht, candidaten weiden ge
steld, waar ten sioiie besloot de N. K.
P. op uitdrukkelijk verlangen van het
Episcopaat de verkiezingsactie te sta
ken, wat niet wegnam dat op de reed»
gestelde Candida ten stemmen werden *rt-
gebraent.
De uitstag van de verkiezingen was
dat de meerderheid van rechts in de
Tweede Kamer werd versterkt. Het
ministerie-Huys hood om formeele
redenen aan do Koningin ontslag
aan. Maar al duurde dan de minisie-
neelc crisis lang eerst in de maand
September was zij opgelost weder
trad een ministerie Kuys op, zij het
dan van eenigszins andere construc
tie, daar een paai- ministers door an
dere werden vervangen. In de dagen
der verkiezingen vas algemeen op
bezuiniging en versobering van de
Staatsuitgaven aangedrongen. Dat
was de cry. Als een weerklank od
dien kreet vermeldde de Troonrede
dat „ingrijpende" beperking van pu
blieke uitgaven onvermijdelijk is". Op
onderscheidene Hoofdstukken van de
Staatsbegrooting werd reeds bezui
nlgd en hij de indiening van de Mil-
lioenennota en in de Kamerdebatten
werden maatregelen aangekondigd,
die het ministerie onvermijdelijk
achtte om tot nog meer bezuiniging
te komen..
Maatregelen die echter niet alge
meen sympathiek zijn. Het geldt 0.111.
het ontnemen van het premie vrij pen
sioen aan liet Rijkspersoneel, en het
door dat personeel laten betalen van
de S 1/2 voor de pensioenstorting.
Ook is in voorbereiding een herclus-
sificeering van de gemeenten. Alge
meen oordeelt het Overheidspersoneel
om nu eens een nieuw, zij het dan
niet mooi woord, in onze taal te be
zigen, dat beide maatregelen „ver
slechteringen" beteekenen. Het Over
heidspersoneel is er dan ook tegen in
actie. Andere maatregelen beoogen
een vermindering in de kosten van
de Raden van Arbeid te brengen. Ook
ereenvoudiging! van liet geheel der
zijn plannen in bewerking tot een
sociale verzekeringen, waarvan mede
bezuiniging wordt verwacht.
De periodieke Kamerverkiezingen
velen samen met die voor een vt-rnie-
wing der Kamer, noodi? voor da be-
handel!in? der Grondwetsherziening
in tweede lezing. In de korte zittings
periode. die volgde na de Kamerver
kiezingen en vóór de opening van ce
nieuwe zitting der Staten-generaal in
de maand September, werd door de
Twcc.ie Kamer met het werk der
Grondwetsherziening begonnen, naar
die arbeid werd toen nog niet vol
tooid. Kerst in ce nieuwe zittings
periode werd de Grondwetsherziening
m tweede lezing afgedaan. Ook de
Eerste Kamer nam de wijzigings-
vooisteUen aan aan het einde van
het iaar kon nog die plechtige afkon
diging van de voorstc-llan 1ot «Jizi-
ging der Groixhv-ct pi-aais hebben.
Ten aanzien van den parlementai
ren arbeid dient eorst een en ander
vermeld te worden van het lot dal
aan het ontwcrp-vlootwet en deel
viel. Over dat ontwerp was heel wat
te doen. Vooral de Kon. Ned. Ver
een iging „Onze Vloot" was '.ruk :n
actie 0111 dwr middel van haar or
gaan stemming te maken voor aan
neming van de Vlootplannen. Even
kwamen de plannen in de Kamer ter
sprake. Maar... dan kwam een kink
in den kabo!de verdere behandeling
werd#vcr:!aagd en het maakt den in
druk alsof de vlootplapnen voorloo-
pig van de bnan zijn. Van den ven
deren pariementuiren arbeid vermel
den wij, dat liet wetsontwerp tot re
geling van het lvvensverzekemgbe-
drlif, waarvan in de maand Maart het
Voorloopt? Verslag der Tweede Ka
mer verschoon, in de maand October
men ziet daaruit, dat de parieman-
taire molen niet altijd vh-.g maal*
door die Kamer is aangenomen.
Even memoreeren wij. d it Mgr. Dr.
Nolens. ziin 25-iarig lidmav.sch-.p
der Tweede Kamer herdacht, en dat
de S. D. A. 1'. vierde mei feit. dat 25
iaar geleien de eerste soc.-óem. !n liet
parlement hun intrede deden
E11 nu de Eerste Kamer! Ons Hoo
gerhuis verwierp het initiatief-voor-
stcl-Rutgors tot invoering v«r, dc
houden. ^an de algeraoene malaise
was mede eeu gevolg eeu toenemen
de werkloosheid en een veruuriUe-
xing van hel nationaal vermogen.
De werkloosheid cam gaandeweg in
onderscheidene v-> l-ken een schrik-
baarwekkende afmeting aan. Het gaf
reeds in het begin van net jaar aan
leiding tot het houden va - werkioos-
heidsdemoustraties in vele plaatsen
.van het land. En reg steeds neemt de
werkloosheid toe. Van verschillenden
kant werd dan ook aangedrongen om
in hot algemeen belang 10 industrie
van Itegeenugswege te hulp te ko
men. De minister van Arbeid houdt
geregeld met verschillende industriee-
len besprekingen om te trachten een
uitw eg te vinden.
In de Kamer werd de quaestie van de
werkloosheid herhaalde k besproken
en de idee werd geopperd door mid
del van invoerverboden de industrie
ter hulp te komen. Een andere
den van werkloosheid van den Neder
lands-hen arbeider is de toevoer vi
buitoalaudschc werkkrachten, die dan
tegen minder loon dan de Nederlana-
8che werken. In eenige bedrijven
werden reeds maatregelen genome
om aan dien toevoer van buitenland-
scho werkkrachten paal en perk te
stellen.
De malaise maakte dat door fa
brikanten en iudustrieelen werd aan
gedrongen op de invoering van den
IO-urigeu arbeidsdag. I11 de maand-
Maart werd oen wetsontwerp tot wijzi
ging van do Arbeidswet ingediend dat
strekte tot invoering van den gemid
delden 8-wigen arbeidsdag en dat een
regeling van de overwerkuren gaf. Het
deed in het land heel wat stof opgaan
en gaf in de Kamer aanlei
ding tot breede debatten. Maar
ten slotte is de kern van het
ontwerp de 8 1/2-urendag met een 48-
urige werkweek en behoud van den
.vrijen Zaterdagmiddag aanvaard.
Onderscheiden arbeidsconflicten wa
ren van de malaise het gevolg. Lu
meer dan een bem-ijf kwam het tot
een staking wegens een aangekondig
de loonsverlaging of een verlenging
van den werktijd e:i vaak ging er ge-
ruimen tijd mede heen eer dat het
tot een oploss.ng of een compromis
kwam. Wij herinneren aan de staking
in heb llijnsloepvaartbedrijfde uit
sluiting 111 do textie-induEtne en liet
conflict in de sigaremnd' strie. Con
flicten waarmede van beide partijen
groote sommen gelds gepaard gaan.
Het conflict in de metaalindustrie
dat een vorig jaar uitbrak en dat in
de maand Januari tot een oplos
sing kwam, bijv. kostte aan de werk
nemers rond vier millioen; n.l. twee
millioen aan uitkeenngen en twee
millioen aan loonverlies- Te Amster
dam kwam het dit jaar in de bouw
vakken tot een conflict van dc syn
dicalisten tegen de bouw vakassocia-
ties dat echter niet lang duurde.
Het tekort op de spodrwcgexploita-
tie leidde tot het nemen van verschil
lende ingrijpeudo maatregelen, waar
over heel wat geconfereerd is. In do
eerste plaats ten aanzien van de
dienst en rusttijden van het personeel.
jVerder diendo de Directie voorstel
len in inzako een loonverlaging, waar
tegen de organisaties van het perso
neel gemeenschappelijk front maken.
Gelukkig is het met tot een staking
gekomen. Maar lang had de zaak ecu
dreigend aanzien. Eindelijk in de
maand October kwam het tot een
schikking. Het personeel aanvaardde
een voorstel tot 8 1/2 pet. pensioen
storting, waartegenover de directie
zich verbond de loonsverlaging van
het werkplaatspersoneel van 10 pet.
op 7 pet. terug te brengen en iu 1923
geen andere voorstellen tot loonsver
laging te doen.
Zoo was op het terrein van den arbeid
en van dc industrie alierwege onrust en
groote spanning. De atmosfeer zat vol
elcctriciicit. Het oude instituut van de
Kamers van Arbeid, dat o.m. ook ten
doel had, arbeidsconflicten op te lossen
of om in dat geval bemiddelend op to
treden, maar dat nimmer opgang had ge
maakt. o.a. omdat de uitspraken van de
Kamer geen bindende kracht hadden, is
verdwenen. Of cr iets anders voor in de
plaats zal komen? De Tweede Kamer
heeft wel aangenomen bet ontwerp van
wet inzake vreedzame bijlegging van ge
schillen van arbeidsaangelegenheden en
hel voorkomen van zooaanige geschillen.
Maar tegen eenige bepalingen van dat
ontwerp bestaat bij de industrieelen groot
bezwaar cn het verslag der Eerste Ka-
mer is zeer ongunstig. Het is dus nog
de vraag of die Kamer het aannemen
zal. In ieder geval op die Kamer wordt
grooten aandrang uitgeoefend om het
te verwerpen. Een ander instituut dal
beoogt den vrede op het terrein van den
arbeid te brengen- of te bevorderen door
de idee van de solidariteit toe te passen,
is de R.-K. Centrale Raad van Bedrij
ven. Maarhoe nel daarmede gaan
zal? Hei R.-K. Verbond van Werkge-
versvereenigingen trad reeds uit dica
Raad en een van de leiders van de
R.-K. vakbeweging, de heer Henri Her
mans, oefende op dien Raad en den op
zet er van critiek uit en bepleitte een op
fabrieks- of ondernemingsraden gebouw
de bedrijfsorganisatie.
Op financieel gebied ook onrust.
een zuidwester stom
der meei door dat
het Zwarte Water zonk, elf menuclren
uit die irc-mcente verdronken.
Vorder dient aangestipt de aanva
ring van de schepen „Zuiderdijk" en
,.Ezar<i:.-.n" waarbij elf man omkwa
men. ersohiher.ue groote; e en k.er
ner branoen hadden plaats. Wij noe
men daarvan «en brand in ce fa
brieken val. Werkspoor te Amster
dam, die eer. schade van 111 Ue mii-
.ioenen veroorzaakte. Gelukkig kon
het werkvolk in een filiaal van de
fabriek aan den gang gezet worden.
maakte dat de Regeering öm de vöor- jin de etad. Tri 't laatst van December dochter vaïï Simon Hasselaar. Wc
stellen uit de branding tr redden gp- .overleed Peiler lor.sz. Raad, fabriekhoorden reedo van haar streven een
wijzigde voorstellen Indiende De 'van do Stadswerken Directeur! vrijkorps van vrouwen en jonge doch-
nleuwe worst-ellen werden door der. Opent». Werken). Een gedenksteen te--ter» op te richten, die de mannen in
Senaat rangenomen. gen een pilaar in de Sint Bavo duidt de. verdediging zullen helpen. Zeker,
Voor rampen van gr-ooten omvang zijn graf aan. In den vroegen morgen
of epidemieën bleef het land ge- van 28 Deocmber gaf hij hevelen tot
spa-ard. Doch de zee ging voort met herstellen vtm een bres in het blok-
haar slachtoffers tc ei ach en. Verschil huis, toen eon kanonskogel zijn hoofd
lende schepen strandden aan onze trof. Hij had zeer veel voor de verster-
kusten van dc bemanningen van die fcing cjar sto.d gedaan. In de lunge
schepen kwamen er eenigen orn. Een Decembernachten kon er heol wat ge-
zware pimo trot do Wkiwn» graven worIm loof <1™ Spanjaard
Aw art sluis. In de manlid aLi art brak om jial blokhuis te ondermijnen. Hier
uit, waarbij on- heed men er alles tegen, wat de krijes-'
een veerpont op hunde van die dagen vermocht. Hoe
moeten we nu ons den oudc-jaars-
avond voorstellen I Alles in het kleine
Haarlem stil en onder den indruk eer
tijden. In de donkere si/. en s.ecnus
nu en dan een klein troepje mannen,
dat op wacht gnat of var. a-vcht komt.
Op de blokhuizen, torens an poorten
den gelijkmatige;) tred d-r w.icninele
benden en i-ca/nullen dr oesnec-uwde
velden en hie en daar in <v verte het
geflikker der Spaanse!: /u^htvuren
r-- en bij het aflossen der vvhve- eenige
tabakswet waar zoo veel verdoofde klanken. Op Oudejaarsdag
er is to doen geweest, trad in de werd nog een uitval gedaan buiten de
maand Jvvu in werking. Herdacht Schalkwijkerpoort, waarhij drie Span-
werd de bevrijding van den Briel op )o:e-n sneu-A/Jen. De onzou brachten;
1 .April 1572 en het ontzet van Grontn- 22 musketten mee.
gen in 1C72. Onderhandelingen ge- Naar omstandigheden brak er een
voerd om te komen tot een lusie van rustige Nieuwjaaiedag aan.
het A.N'.V. cn het N.V.V. leidden Hoe da stemming was, is te begrij-
niet tol oen gunstigi resultaat. De [en. De tairijkc schaar van wevers,
groote vakcemraien zagen hun leden- brouwers, nvoutmakers, scheep-:!m-
tii afnemen. Met de invoering van merlieden op andere ambachtslieden
iiet instituut vtrn den Politie- èïi den v.as nu soldaat. Toch zat er op Xieuw-
Kinaerrechter is een eiernent in de jaarsdag menigeen van hen in de her-
rechtspraak gebraciit waarvan ecu hergen rondoi". het marktplein en re-
heilzame uitwerking kan uitgaan. dene-erde over ae godsdienstig© en po-
Memo:v/eii wij voorts, dat in da iitieke onderwerpen van den dag.
maand Fc-hvuari te den Haag plaats Daar was hv. de dood van Van As-
had de opening van het Hof van Ju- sendolft, die met tweb anderen naar
stitie vaj.- den Volkenbond; dat in de Amsterdam was gegaan om Haarlem
residentie werd gehouden de Inter- den ijpanjoard ovor te geven. Dan
nationale conferentie voor het voeren sprak mem over jonkheer van Schu-
van economische en finantieele Be- gen, die ook bij het drietal behoorde,
sprekingen als een uitvloeisel van het over Dirk de Vries, die wijselijk in
vredesverdrag, die evenmin als de Amsterdam gebleven was. Vrouwe van
conferentie te Genua tot resultaat Duivenvoorde, de echtgerooie van
leidde en een wereldcongres van het den kolonel der Schutterij kwam ook
het I. V. V.; dat de Koningin aan dc meermalen in hei gesprek. Zij zat
Skandinavische rijken een bezoek gevangen op het /vis Ter Kleef. Wie
bracht, dat een Pasteursherdenking zou de toekomst ra - Has./]era. voor
plaats had en dat mr. Zimmerman spellen? Men zag slechts benauwdheid;
tijde-ijk een benoeming als Hooge toch wilde zoo menig Burger po her.
Commissaris van den oixenbond in over wat hij op de wallen had gedaar.. d© knerpende,
Oostenrijk aanvaarue en dan lieteu Zij lieten de kroezen en glazen niet
\vy, het voornaamste van 1922 de re- lang ledig staan. Somwij.en vroeg
vue passeeren. men zich af, bij dat '<s zien: „Is
Het Koninklijk Huis weru io rouw Haarlem wel in nood?" Toch was liet
gedompeld door liet overlijaen van well zoo. Daar buiten zag men fiere
Groot Hertogin Marie van Mecklen- mannengozichten met den gloed van
burg, do moeder van Prins Hendrik, moed en volharding en vaderlands-
Van hen die aan ons land kwamen te liefde, ten' '.jfl een glimp van dank-
ontvallen niemoreeren wij: G. Wiels- baarheid op het gelaat lag voor wat
reeds op den vijand was bevochten.
Menig gelaat toomde ook duidelijk,
dat men het hachelijke en ernstige
van den toestand doorvoelde. De
kleeding toonde gem pronk of tooi
jna, bekend Kritisch dichter en schrij
ver; Prof. dr. 1'. J. II. Daudet, hoog
leeraar aan - do Technische iloogu-
school te Delft; dr. H. J. M. Schoo,
bekend patholoog-anatoom;
En he
zaho Grond we tshrzieniu? i:i
T .I, '^zin? en tegen liet ontwerp i
bekende bank- en kassiersfirma L. \V. de bureerliike pensioenwetten
Boissevam, Directeur-Hoofdredac- rneer. liet goud en zilver zou weldra
teur van liet Algemeen Handelblad, in de smeltkroes gaan en geofferd
prof. J. v. o. Groot, Hoogleera-.r ucn worden voor noodmunt. Op Kerstdag
de gemeente-universiteit van Amster- had het Kerstgitde volgens oud
darn; Prot. G. J. I'. J. BoUand, Hoog bruik nog zijn optocht gehouden,
leeraar nan de universiteit Ie Lei len, op Nieuwjaarsdag vergat de jeugd eoii
mevrouw mr. Clara Meyer-vYh-h- oude gewoonte niet. Zij kende beter
mann, hoofekommies bij het Centraal- dan die van nu de sage van de innc-
Bueau voor statistiek; S. L. van Looij, ming van Damint© rloor do ilaarlem-
uitgevqr. mers. In optocht gingen de jongens
Verder mr. E. van Lennop, direir- en meisjes door de stad met beeldjes,
teur van de Xcd. Grootboekbank, gcp. met stokjes en kleine vaartuigen, met
vice-adrrtir.ial P. ten Bosch, oud-lid zaagvernrige voorstevens en kisten,
van den llaud van- State; Aug. Prins, maar ook bij hen ontbrak de gewone
letterkundige; J. W. Gunning J.Wzn., vioolijkh-eid. De ernst die uit de oogen
secretaris vuilZendingsStudie'raad der mannen en vrauwe-n straaide, was
mr. E .J. M. A llcelcers, lid der Eer- ook op de kindergezichten te lezen,
ste Kamer, Prof. J. C. Kapteyii, oud- Laten we nu eens zien, hoe het bin-
Iloogleernar aan de Universiteit te non de muren der woningen is ge-
Groriingen; T. Jonker, directeur van etelcL
hei huis voor onbeliuisdea te Amster- 't Is tegen liet noenmaal. Een bree-
i; prof. A. E. J. Hohverda, dr. H. de schare van stadgenoolen is in de
Buitenrust Hettoma, dr. N. A. J. Voor- Sint Bavo ter kerk© geweest, waar de
hoeve, bekend homeopathisch genees- predikant Ds. Symons tot bijbeltekst
heer c-n II. ten Bruggc-ncate, oud- had gekozen den 39en psalm en wei de
inspecteur van het Middelbaar onder- woorden: „Zie, Gij hem ruijne dagen
wijs. een handbreed gesteld en mijn loot-
Was 1922 oen jaar van onruel en tijd is als niets voor L".
spanning, van een zoeken naar een We wandalen naar de Kleine Hout-
uitweg om te komen uit de m-alaise, straat, dicht bij de Vest en bemerken
om de staatsfinanciën weder in even- nog vele huizen met rieten daken, cn
wicht te brengen; ten aanzien van dit kloppen aan bij burgemeester NïoUies
alles zijn bij het einde van het jaar var» der Laan, die een breed huis met
de vooruitzichten nog somber. ilet spichtigen trapgevel bewoont nu-Oij do
siaat nog tc bezien, of het niet tot een Turfsteeg. In 't aankomen zien we dat
conflict in do typografie zal komen 't m-et pannen is gedokt. In de kruis-
naar aanleiding van het nieuwe ont- ramen ronde en vierkante glasschij-
werp-contract. en wie weet welk con- ven. Als we den klopper laten vallen,
flict nog meer dreigende is. zien we het fraaie snijwerk in liet
Quo Vadis 1923? Naar het dagen deurkatf, dat krullende kopgolven
van een opleving op het gebied van fraai nabootst. Als de maagd ons
handed eu industrie, naar een beteren heeft opengedaan, treden we het rui-
economisehen toestand of naar een me voorhuis met zijn marmeren vloer
voortgaande malaise Niemand die het binnen en worden de salet bi nu en ge
zeggen kan. Hopen wij het eerste en laten. Helder wit zijn de kalkmuren
behouden wij inmiddels die blijnioe- waartegen kostbare schilderij'cn van
digheid te midden van a.le versobe- Mostaart en Maerten van Heemskerk
ring, die noodig is om m liet leven hangen. De eerste indruk is er ai een
staande te blijven en die berusting, van degelijkiieid, van oud-IIoüan 1-
die kracht geeft. schen eenvoud en netheid. Op de keu-
Vol van verwachting dan tegemoet rig onderhoudon eikenhouten meube-
gezien, wat 1923 brengen zal. Be- len staat sierlijk glaswerk en echt
tracht het woord van De Genestet: Delftsch. Het koperwerk blinkt als
;al zij naar burgemeester Van der
Laan gaan om daarover te spreken.
2 Januari is spoedig het bericht door
heel Haarlem verspreid van de goed
keuring, die burgemeester van der
Laan aan Kenau Hosselaars voorne
men hechtte en de aigemeene geest
drift, waarmee tal van vrouwen
jonge dochters zich voor 't vrouwen-
vrijkorps aanmeldt. Binnen een paar
dagen zijn er ©cn driehonderd en dat
Guurtje, Kenau's dochter cn Alida,
Maria en Anna van der Laan Cot de
eersten behoorden, laat zich denken.
(Oudejaarsavond-vertelling) door
CONS r DE RAYMOND.
Den laatstea dnq van het jaar
ojocütte de schroefstoomboot ,,'ieic-
graaf lil'1, vau do reeuerij Cor Smit
en Co., mot heel veel moeit« haar
reis te vervolgd', om zoo mogelijk
uog voor den a^i-nd, de plaats van be-
sCsiuming te kunnen bereiken.
Sfdert eenige dagen was dc vorst
ingevallen, dc wind naar her. Oosten
gedraaid, en het vriezend weder blij
ven aanhouden, zoodat de rivier wel
dra met groote schonen ijs was be-
de'/r. Voor zeilschepen en kleine
stoombootcn was de vaart al dade-
ujk zoo goed als gestremdde groo
te/-' konden nog blijven varen, hoewel
het ;js een zware belemmering, en niet
weinig gevaar voor die booten ople
verde, in de machinekamer en in de
kajuiten, veroorzaakten die voorbij
gaande ijssciiollen, langs aen ijzeren
wand van het sclnp, ecu stootend en
knerpend en schurend geluid, hetwelk
er op duidde, dat do boot vrij sterk
moest zijn, om dat bij voortduring te
kunnen uithouden.
En steeds werd door den blijvenden
vorst het ijs dikker en zwaarder, cn
hoe langer hoe moeilijker de doortocht.
De machine werkte met volle
kracht, en geen brandstof werd
spaard, den Ketel op sioom te hoti-
cfen. Toch vorderde de boot slechts
langzaamtrillend en stampend baan-
zij zich moeilijk een weg, tusschca
merpende, logge ijsblokken.
Oe kapitein op ue brug en de
op den „uitkijk moesten aanhou
dend het ijsveld scherp begluren, ten
einde zoo .nogrbjk te ontdekken,
waar het vaatwater nog eenigszins
open was. En de bemanning had ban
den vol werk, om de voorzijde van het
schip, ter hoogte van de waterlijn,
met ijzeren platen cn planken te be
veiligen, tegen ue scherpe hoekpun
ten van do steeds meer botsende ïjs-
schollen.
Tegen drie uur in den namiddag,
naar schatting, vermoedelijk, ander
halve kilometer voor dc haven, van de
piaats van bestemming, werd het krui
end ijs zoo dicht op elkaar gestapeld
dat er aan doorvaren niet meer te
denken viel. liet ijs zette zien, en pak
te saam tot over een wijd veld rondom
het schip. De kapitein gaf orders het
anker te laten vallen, en met lan
taarns werd geseind om ;1hu!p". De
ijsbreker, die in de have aanwezig
was, zou daarop waarschijnlijk uitva
ren, en trachten do „Telegraaf" te be
reiken, om de boot in veilige haven
te brengen. Dit moest worden afge
wacht, cn tot zoolang bleven kapi
tein en bemanning, eu niet liet minst
de passagiers, in onzekerheid omtrent
het lot, dat hun zou zijn beschoren,
een toestand, welke niet geheel zou-
der gevaar was.
In de eerstc-klasse kajuit waren niet
veel passagiers, meest lieden, die za
ken hadden gedaan in eeu andere
plaats, cn nu nog naar huis wilden,
om „oud eu nieuw" in huiselijken
kring te vieren. En slechts een vier
tal vrouwelijk© passagiers maakte de
reis mede. Een van deze Mara Ker
sen kwam terug van haar Oom cn
Tante, bij wie ze gelogeerd had, van
oor de Kerstdagen af, maar nog
Durf te leven, kwel u niet
Met te veel gedachten,
Werk uw werk en zing uw lied
Onder blij "verwachten 1
j goud. De bruin gewreven armkast
j glinstert u tegen. Laten we nu eens
naar de figuren op ons schouwlooneel
(zien. Nummer één is de Leer dts irai-
zes, burgemeester Van der Laan, die
Want: wij moeten voort, ook door l)as van stadhuis is teruggekeerd,
kou en onweersvlagen. Daarom moe- na een korte bijeenkomst met zijii
dig het lot gedragen, mede-magistraten. Naast hem zit Aga-
I'ka van Schoten, zijn huisvrouw, te-
a j i 4frtn genover hen Anna met haar halfzus-
11. ir-nr, t Maerten Rulckhaver is getrouwd. Om
- rlr, n der' ecn r,uit9cJien hopman, aange-
üCQllclll. [trouwde neef van do huisvrouw. Dzn
noemen we van Duivenvoorde, den
t Is nu 2b0 jaar geleden, dot Haar- kolonel der Schutterij, zi,n nicht Ma-
ic-tn door dc Spanjaarden belegerd ria, eertijds kloosterzuster, maar nu
werd. In 't N W cn O. was de stad met burgemeester Van Vliet gehuwd,
nauw ingesloten; buiten de Schalkwij- en dan nog burgemeester ICms met
ker en Spaarnwouderpoort was Haar- zjjn vrouw. Vaandrig Hasselaar is net
Jem tot en op do Haarlemmermeer de Vv,g, de dienst op de wal.en riep hem
baas. Eén stormaanval, waarbij tot weer. Maar onze onbescheidenheid
ieders verwondering slechts 7 Haar- heeft al lang genoeg geduurd Het
lemmers waren gesneuveld, was er al Was hier het wel en wee der stad, dat
geweest. Men was den mijnooriog besproken werd. Vim Vliet was naar
van weerszijden begonnen en ondanks Zaandam. Hoe verlangde zijn vrouw-
het Kerstfeest was men er mee voort- naar zijn terugkom.-.t' Wat was men
gegaan, üolt waren cr reeds verschei- somber over het lot van Vrouwe van
dene luistergolenjen, die op geheime Duivenvoorde. Neen, nu geen vrooüjk
plaatsen in ih- grac.it oen ingang had- gesnap over tochten naar de M eligon
den. erschetdene Haarlemmers had- Berg bij Hiüegom, ever dwalen door
den met levensgevaar de stad verlaten het Overveenschc duin, over epelcva-
oru oneven aan den Prins te bezor- ren op het Spaarne. ieder is ernstig
gen ot levensmiddelen en buskruit cn een opkomende glimlach is zoo
binnen tc brengen. Dat was wagen, gauw bohcerscht.
want indien g. -napt, zouden zij geen Op straat teruggekomen zien we twee
genade kunm-n verwacliten. Daags vrouwengestattcn naderen, ia- cn-
voor Kerstmis b.v. was Wijnans Mi- voudig in diep bruin laken gekleed,
ckie.s met Alwijn de Jager naar den i„ de vrouw met dc witte kap en dc
Prins geweest en oen dag of wat later nauwsludtonde keurs herkennen we
kwamen weer drie \Yaal6che vendels Manning Boret's weduwe, Kenau de:
difc jaar weer i.aar buis ging, om den
Oudejaarsavond bij haar moeder te
kunnen doorbrengen. Haar vader,
oud overste der infanterie, was ge
storven, ria enkele jaren gepension-
ncerd te zijn- Ofschoon baar moeder
niet geheel onbemiddeld was, bad
Mara zich toegelegd op de studie der
muziek, waardoor zij thans als piano-
leerares, als liet moest, haar eigen
brood zou kunnen verdienen. Zij was
nog al luchtig van aard en steeds vroo
üjk gestemd, met lust tot altijd zin
gen, en neiging de onafwijsbare moei
lijkheden des levens, steeds van de ko
mische kant te bekijken. Z:j zag dan
ook het gewichtige niet in, van het
oogenbhk, toen de „Telegraaf III"
stopte, moest stoppen, omdat het
doorvaren in deze ijs-massa, met meer
mogelijk bleek. Zij vond het akelig en
vervelend, daar het nu zooreel langer
zou duren, eer zy bij haar moeder
was, maar dat cr ook gevaar aan het
oponthoud verbonden kon zijn, daar
aan dacht ze geen moment.
Onder de mannelijke passagiers was
een stadgenoot van Mara, Herman
van Aar, een onderwijzer, die niet zoo
ver van haar afwoonde, cn waarmede
ze wel eens in gezelschap was geweest.
Hij meende zelfs opgemerkt te heb
ben, dat ze hem met geheel onver
schillig was, maar blijkoaar was z'n
bescheidenheid te groot, om voet te
geven aan hetgeen luj gaarne wer.seh-
te. Ook thans, had hsj haar beleefd
gegroet, doch vcrder was bij op een
aistand gebleven, terwijl hij haar toch
opmerkzaam bleef gadeslaan, naar z;j
voortdurend kon constateercn. Hjj
stond bekend ook, als 'n stil, ernstig
man, en hij maaxm wel een groot
contrast met Mura, die zco'n vrooiij-
ke „spring-in-'t-veld" was, maar toch
mocht zij hem wel. en zc vceluc, dat,
hoe vreemd ook, ze van hem
nen houden.
Daar de meeste passagio -s, bij
vastzitten der boot, naar dek
gegaan, om zich van de reden va
ojjonthoud te gaan overtu»gen,
ook Mara dc kajuit veria.vn. cn
aan dek begeven. Toen zij nan een
heer, die hij Je kajuitskap stond,
roeg wat er aan de hand was, bleek
het. dat zij die inlichtingen had ver
zocht, aan lierman van Aar, die ce
nigszins schrikte, maar toch klaarblij
kelijk met veel genoegen, hn.tr aücs
omtrent het incident uitlegde. Wel
lachte ze spotachtig, toen uc heer van
Aar sprak van lang niet denkbeeldig
gevaar, dat er kun komen, wanneer dc
„Telegraaf" niet tijdig in dc haven zou
kunnen worden gesleept. Doch toen
i kun-
het
i liet
had
'zij cok dc overige passagiers ernstig
boorde gewagen van gew°nschte spoe
•Jige hulp en uithoudingsvermogen van
het «chip, toen begreep z<-, dat van
een oudejaarsfeest bij moeder, wel
eens niets zou kunnen komeu, dat ze
nog in heel onaangename toestanden
zou kunnen gernxen,
De seinen van de „Telegraaf" sche
nen aan do haven cl begrepen te tijn,
want kort daarna kou men de ijsore-
ker, een zwaar stoomschip met schuin
en spits toeloopende staieu platen aan
den boeg, de haven zien verlaten. Zoo
lang de ijsbreker zich nog bevond
tusschen de met den stroom afdrijven
de schollen, naderde het schip toch
zienderoogen, doch het moeilijkste
werk kwam eerst, ais het genaderd
zou zijn tot het veld, dat zi<X >.n de
„Telegraaf" had vastgezet, -ei- 'uw
oppervlak van compacte 1»I- - >sa.
Bet verblijf aar» dek was -nuDcr
aangenaam- Ecn scherpe Oosten K-nd
Ones voortdurend over het schip, iet
vroo- geducht, terwijl de heldere
ma?*, en de fel flonkerende sterren,
er op -vezen, dat de vorst voorloopig
nog niet geëindigd zou zijn.
Mara eu de luier van Aar waren
weer spoedig afgedaald naa. de ka
juit, waar een milde temperatuur
hcerschte, om verder maar gelaten af
te wachten op t nader gebeuren.
Toeu de holmeester passeerde, vroeg
de heer Van Aar, of Lij haar een kop
kotfifl mocht aanbieden, welk aanbod
zeer gaarne werd geaccepteerd door
iiet meisje. Zij kortten den tijd door
gesprekken, waarbij het Herman
.eek, aisof Mara met veel genoegen
naar hem luisterde. H'. vertelde: dat
:.ij des morgens even naar de stad was
gegaan, om een boek te halen, dat hij
voor studie noodig had, en er niet aan
gedacht had, dut Je reis met de boot
terug, zooveel bezwaar had kunnen
opleveren. Heel veel Jater kwam bet
uit, dat Herman a.»een op reis was
gedaan, omdat lxij toevallig had ver
nomen, dat Mara dien dag met de
.ïdiiagboot van hare- /«.cantie zou te
rugkeer en, en hij wilde trach
ten met haar die »erc ro maken. Het
geen wonderwel jeukte, maar welke
»eden door hem tuen toch angstvallig
gecamoufleerd was.
Langzamerhand werd hij vertrouwe
lijker, en. weldra bleek het Mara, dat
zij zich niet had vergistzijn vragen
de oogen, welke hij at en toe met oe-
wondermg naar haar opsloeg, vertel
den haar meer dan gunoeg- Wel moest
ze soms even lachen, om het mee. dan
ernstige gezicht, cat Heiman meende
te moeten zetten, bij zelfs de eenvou
digste mededeelirigen, dan was ze wei
eerst geneigd, met ecu humoristische
opmerking, zijn gewichtig betoog in
't water te doen rallen, maar zij ge
voelde telkens, dat hjj overwicht op
baar bad, dat hij niet v as als
de anderen. Zijn 1 jzijn imponeoide
haar, maakte haar gelukkig.
Na ruim twee uur moeitevol zwoe
gen, was de ijsbreker de „Telegraaf"
genaderd. Door in de verkregen geul
eerst heel langzaam achteruit- en dan
weer „volle kracht'' vooruit te gaan,
waarbij de schuin- en spits-toeloopen-
de stalen boegplaten, onder het ijs
grepen, werd ht: glas-harde vlak ge
spleten en in stukken gescheurd.
Terug met de „Telegraaf" op sleep
touw, vorderde men iets vlugeer, me
de door het weder in werking brengen
der machines van do Telegraaff',
want thans was 't ijs gebroken, even
wel al weer zoo lang 't duurde.
Maar 't gevaar voor zinken, door
de aanhoudend botsende scherpe ijs-
schollen tegen het schip, was nu weer
grooter geworden.
De hijgende en stampende machi
nes deden het schip trillen, bij de
worsteling tusschen de knellende ijs
blokkeu uit te komen. Het scheeps-
olk was joortdurend in actie eu be
dacht op eik gevaar, dat de boot zou
kunnen dreigen, door dat botsende en
schurende scherpe ijs-
Eindelijk, tot op een honderd me
ten. was de „Telegraaf" de haven ge
naderd, toen het ijs weer zoo vast en
dicht werd, dat voorioopig van verder
gaan werd afgezien. Er was besloten,
dat, met behulp van de bemanning,
de passagiers over het ijs tot den ha-
endam zouden gaan, ten einde aan
cn verder oponthoud te ontkomen.
Eerst werd dc bagiigo .aan land ge
bracht, daarna hielp men de passa
giers.
Mara vond een krachtigen steun
aan den. heer van Aar, die steeds aau
haar zijde bleef, en haar voor vele
moeilijkheden oj» dezen moeizamen
tocht beschermde.
Ten slotte waren allen zonder onge
lukken aan land gekomen, waarvoor
men kapitein en bemanning hartelijk
dank zei. Herman wist zich van ecn
rijtuig meester tc maken, bij de aan
legplaats der boot aanwezig, en haast
te zich Mara te verzoeken daarvan
mede te gebruiken, aangezien haar
rijtuig, dat eenige keeren te vergeefs
bad gewacht, vermoedelijk nu niet
meer kon tcrugkceren.
En zoo kwam het, dat Mara en
Herman gezamenlijk reden naar de
woning van haar moedor, in het stille
stadje, dat ongevee. oen uur verwij
derd was van de rivier.
Maar het paard, dat oud was, suk
kelde slechts langzaam verder, en
bleef ongevoelig voor tikjes met dc
zweep. Er kwam geen verandering in
z'n gang. de bot-achtige f! aken ble
ven in dezelfde cadans bewegen.
Toch beweerde lierman later, dat
hij nog nooit zoo vlug gereden, zóó
snel den bekenden weg had afgelegd.
En de maan, vol gouden schitter aan
den strakken hemel, keek lachend
naar omlaag, cn wierp haar fel-ge!e
stralen door de bevroren portierruit
van het rijtuig, als rnnt-goud op de in
zittenden. Het geheel geleek oen
idvlle.
Waaraan zij dachton? Waarover zij
spraken?....
Het was de oude geschiedenis, die
altijd nieuw blijft. Maar toen voor
dc woning van Mara's moede/ het
rijtuig stil hield, bleek dadelijk, dat
daarin, gedurende de rit, eveneens
..'t ijs gebroken" was. dat was aan het
uitstappen vac f e beide jeage rr.en-
scbe-i onmiddellijk te bemerken.
Dat Herman de- oudejaarsavond
verder verbleef bij Mara en hear moe
der, wie zou het nndcrr gedacht heb-
Mn was het te verwonderen, dat de
heer en mevrouw van Aar ik mag
het gerust vertellen, want net vol
rond jaar vierden ij n-eda hun vijf.cn-
twintipi irig huwelijkt feest voortaan
"ten oudejaarsavond als een ze©- dank
baren hcrinneringsavond zouden blij
ven gedenken?
