HAARLEM'S DAGBLAD
BEURSOVERZICHT
ZATERDAG 13 .'ANUARI 1923 -
TWEEDE BLAD
RIJZING IN RUBBERWAARDEN.
5—12 Jan. 1923.
All een merkwaardig verschijnsel
kon in ae aigeioopeu week woiuen
geconstateerd aal ae bezetting v&u net
Hoergeoied hoegenaamd geen «ugun-
Btigen invioed op net koeispeü heelt
uitgeoeiend. Weliswaar trad voor dij-
gaand een geringe daling in den i-rau-
scneu wissemoe.s in, doch deze kon
Zich, toen do bozotting eenmaal een
feit was, weder Hink herstellen, zoo
dat deze gebeurtenis, waartegen van
gezaghebbende zijde ernstig gewaar
schuwd is, aan de vaste houding der
beurs geen afbreuk heeft kunnen
doen, hetgeen, in verband met de
fnvoeligheid der beurs bij vroegere ge-
egenheden ondervonden, waar het
kwesties van zulk een ingrijpenden
aard als de onderhavige betrof, als be
iwijs kan gelden voor den innerlijk
versterkten toestand der fondsen-
markt. Overigens zal moeten wor
den afgewacht of deze maatregel de
hiervan verwachtte ongunstige gevol
gen voor Frankrijk zal hebben als
door gezaghebbende zijde is voor
speld. In ieder geval ia de bezetting
met met instemming van Engeland en
Amerika geschied, waardoor Frankrijk
ongetwijfeld in de toekomst zwakker
tegenover Duitschland zal komen te
staan, dan met den steun dezer beide
Janden het geval zou zijn- Mc gelijk
dat, nu Frankrijk de zoozeer ge-
Tvenschte panden in bezit heeft geno
men, eene nieuwe conferentie op een
meer tegemoet komende houding van
Frankrijk kan rekenen, hoewel Poin-
caré het voorstel van Amerika cm
het verschil van meaning voor te leg-
yen aan een uil bankiers samenge
stelde arbitrage-commissie verwerpt,
doch blijkens sim verklaring in de
Kamer ten allen tijde bereiu is met
Duitschland en de geallieerden nader;
besprekingen te houden, zoodat wel
licht op de redeneering dat nu niets
meer aan een definitieve regeling der
sohadeloosstellingskwestie in den weg
etaat, de beurs in deze feiten en ver
wachtingen genoegzame gronden
meent te zien om hare optimistische
houding te hananaven. Mocht eener-
zijds de vrees beslaan dat de toege
paste maaj.rege.eu een verdere desor
ganisatie vun den handel in Uostenjk
Europa tengevolge zal hebben, daar
staat tegenover dat Duitschland niets
heen gedaan om den val der Mark te
voorkomen en he, overbrengen der
groote vermogcTVj naar het buiten
land tegen te guan, zoodat in dit
licht bezien dt> door Prankrij'k nood
zakelijk geachte inpandnemlng van
het Roergebied, door onpariijd.go be-
ooraeelaars neit als ongemotiveerd
kan worden beschouwd, terwijl hier
uit tevens zal kunnen blijken dat vooj
Duitschland geen gematigder voor
waarden op grond van een gehoopte
oneenigheid der geallieerden is te
verwachten
Wanneer nu Frankrijk er in slaagt
de orde in het nieuw bezette gebied
te handhaven en daaruit de verlang
de Inkomsten kan trekken, zal een
nieuwe conferentie tot vaststelling
van het mogelijk geachte bedrag dat
Duitschland met in achtneming van
een moratorium, kan betalen, wel
geen tegenwerking ondervinden zoo
dat dan waarschijnlijk partijen wel
spoedig tot overeenstemming zullen
Kunnou komen.
overigens is ue belangstelling voor
deze kwestie ter beurze dun laatsien
tijd zeer gering, hetg.cn z.jn oorzaak
vindt in ue oiustanuigiieid dat ver-
ocuineude veisciujuselen er op wijzen
dut ae nanuel en inuustrie zich gaan
iic.6K.neu vau ue uOor ae cri
sis veroorzaakt, hetgeen kan blijken
uit ae prijsstijging uje den laatsien
tijd in de voornaamste Handelsartike
len heeft plaats gehad. Nu zou het
ongelwijfe.d van groote kortzichtig-
ueid blijk geven uit de ingetreden
verbetering te concludeeren dat deze
blijvend zal zijn zoolang in oostelijk
Europa nog zulk© verwarde toestan-
uen bestaan en de schadeloosstelling
nog niet definitief is geregeld, doen
dc beurs heeft met de haar ter be
schikking staande fijne zintuigen cn
voorwetenschap meermalen bewezen
de toekomstige gebeurtenissen zeer
juist te hebben voorzien, zoodat het
ook thans niet onmogelijk schijnt dat
de beurs bezig ie de te verwachten
betere tijden, ook in politiek opzicht,
te verdisconteeren. De houding der
beurs in de afgeloopen week wijst al
thans sterk in die richting want niet
tegenstaande ©en gebeurtenis plaats
had welke verstrekkende gevolgen
kan hebben, heeft deze slechts voor
bijgaand de markt beroerd, en kon
spoedig weder een opgaande bewe
ging in nagenoeg alle afdoe!ingen der
beurs worden geconstateerd, welke
naar mate er speciale aanleiding v
was in enkele gevallen meer gepro
nonceerd was.
De meeste animo wan ongetwijfeld
voor Rubberwaarden op te merken die
door de voortdurend vaste houding
van het artikel, sterk gevraagd wer
den. Meerde men aanvankelijk dat
de overproductie van dit artikel den
sterken prijsval had veroorzaakt
zocht men ln een beperking dor pro
ductie in de Engelsche bezittingen
een middel om dout een geringe prijs
stijging die hiervan het gevolg zou
zijn, den ondergang van vele onder
nemingen te voorkomen, thans wordt
weder getwijfeld aan de juistheid der
statistieken üie bij aezen maatregel tot
grondslag hebben geoiend en speciaal
van Amerikaansche zijde wordt be-
weerd dat spoedig een tekort aan rub
ber zal zijn te verwachten, waardoor
men verwacht dat auto-banden spoe
dig in prijs verdubbeld zuljen moeten
worden. Amerika heeft echter belang
bij lag© rubberprijzen, zoodat deze
beweringen niet au serieux genomen
behoeven te worden. Bovenden zal,
zoodra de rubberprijs on een basis is
aangeland, waarop do productie ook
door de minder gunstig gesitueerde
ondernemingen met voordeel kan ge
schieden en dc zichtbare voorraad zal
zijn verkocht, de productie-beperking
weder worden opgeheven, terwijl de
bestaande plantages steeds meer pro-
duceeren, zoodat voor een tekort aan
rubber geen vrees behoeft te bestaan
evenmin a s voor een belangrijke rij
zing boven het thans bereikte niveau.
Niettemin is de prijsverbetering
blijkbaar grooter geweest en spoedi
ger tot stand gekomen dan algemeen
werd verwacht, terwijl d© telkens los
komende berichten over afdoeningen
op latere termijnen tegen oploopende
prijzen een sterke prikkel voor Sen
kooplust der betrokken aandeelen ver
oorzaakte.
Aand. .Amsterdam Rubber konden
deze week van 125$ tot 151$ verbete
ren, Ambaloeioo van 76 tot 95, Ina.
Rubber van 153* tot 2Q0, Lampong
Sumatra van llbj tot 129$, Uost-Juva
van 183* tot 243. Silau Sumatra van
94* tot 115i, Serbadjadl van 273$ tot
297*.
Tegenover deze sterke rijzing dost
de ongeanimeerde houding der Pe-
troleutpmarkt onaangenaam aan, het
geen moet worden toegeschreven aan
dc minder gunstige berichten die om
trent het bedrijf der Koninklijke o-ie
in Mexico bekend werden. Niettegen
staande door het bestuur meemulen
ontkend werd dat de verzouting der
oliebronnen in Mexico van ernstigen
aard was. werd deze week bericht cat
de Koninklijke d* i m 'l mn-
pico wegens de belangrljko daling der
productie heeft moeten sluiten. De be
langrijke kosten aan pijpleidingen,
pompstations en opslag-installaties
benevens de kosten der raffinaderij
welke vorig jaar nog wee vergroot en
een capaciteit had vaxi 8 millioon bor
rels per maand, tegon aanvankelijk
millioen bairels, raanl «en belang
rijken schadepost, Èec~*«i ook de rw
ring i» Miaxico xca de «■xuiolleerenae
Mijen groove moeiltikae'hm in den
weg ex>. blijkens «h»v nieuw wets
ontwerp, van plan is U» concessies in
tc trekk-w». Ongetwijfeld zal het pro
test dat tegen dit voornemen door de
belanghebbende is uitgebracht, wel
ten gevolge hebben dat de bestaande
concessies zullen worden gehanu-
haafd, doelt de animo voor dit aan
deel wordt er niet door vergroot, o'-
scnoou deze Mij. in verschillende dee-
len der wereld hare belangen heelt
en o.a. in Argentinië en Venezuela
goede zaken schijnt te maken. Tegen
over de daling die op bovenstaand
bericht intrad, kon de koer» weder
iets aantrekken op het bericht dat de
Mexico Eagle zal overgaan tot aflos
sing van de 7 preferente aandee
len, terwijl ook de productie dezer
Mij. in December met 500.000 barrel»
vermeerderde. De koers die van 391
tot 382 terug liep, herstelde zich we
der tot 400 om tenslotte 394 te notee-
ren.
Aand. Geconsolide.r*« konden op het
bericht dat de Astra Roman a en Mo-
reni, een der rijkste petroteumgebieden
in Roemenië, belangrijke olieterreinc*
heeft verworven en een bron van groote
capaciteit heeft aangeboord, van 125 to»
139 verbeteren om daarna weder to*
'33 3/4 te reageeren. Geruchten over
een a.s. uitreiking van bonus-aan i
deelen werkten tot de betere stemming
mede. Aand. Orions noteeren 363,8 te
gen 37, terwijl Comm. Schibaieff van
i6J4 tot 17 1/8 en de prefs, van 363/5
tot 39 i/S verder verbeterden, op de ver
wachting van de teruggave der olieter
reinen in Rusland, van welk voornemen
ook de Koninklijke, door dc groote be
langen die deze Mij, daar te lande heeft,
eveneens belangrijk zou profiteeren. De
koerstcruggang der Rum. petroleum-
waarden was te wijten aan het bericat
dat de Roemeenscne regeering van plan
zou zijn den a'.geheelen uitvoer van pe-
troleumproducten te verbieden.
De onveranderde houding der suiker
markt was oorzaak dat voor Suikerwaar
den de belangstelling zeer gering was,
waardoor do koersverschillen in deze
rubriek zeer gering zijn. De Visp gaai
voort superieure suiker van de hand te
doen tegen f 13 per picol, een prijs die
onder de tegenwoordige orasiandighe
den bevredigend kan genoemd worden,
doch geen prikkel tol meerdere koop
lust vormt. Aand. Vorstenlanden notee-
ren ten slotte 156H tegen 1583/4, H. V.
A. 3S0 tegen 3733/4, Java Cultuur 31 ih
tegen 316, Poenvoredjo 681/8 tegeu
68 3/4.
I Voor ScTieepvaartaandeelen wa= aan-
vi-T-kellik iets meer belangsiellmg, waar
door de koersen voor de voornaamste
fondsen eenige procenten konden verbe
teren, doch tegen het einde der week,
zakten de koersen weder in op de min
der gunstige houding der vrachtenmarkt.
Aand, Holt. Am. Lijn noteeren 123Yt
tegen 122K, Kon. Boot 77 tegen 76, Ned.
Scheepv. Unie, die, tegelijk met de Indi
sche lijnen gevraagd worea op de ver
laging der vrachten op Indië, waarin
meer vervoer verwacht wordt, noteeren
1051/8 tegen 1027/8. Kon. HolL Lloyd
liepen op geruchten van reorganisatie
plannen, waarbij de aandeelen tegen
winstbewijzen zouden verwisseld worden,
van 163/4 tot 13*4 terug.
Tabaksaandeelen konden vooral voor
Iwat de Mijen betreft die groote rubber-
belangen hebben, flink in koers verbe
teren. Aand. Deli Mij. muetse-dea van
255 tot 272 3/4, Deli Batava van 293H
tot 296J4. Senemhah v»t n* 353.
Van Thee-aandeeleo Banjoe-
wangi van 83 tol 87 op Komen
Van HolL industrieele aanoeejea valt
jovfi belangrijno rijzing in a^d. Gn-dg»
'knarsen van 93 tot 120 te vvnelden.i
Aand. Jurgens noteeren 62 5/3 tegen
605/8. Ned, Gutta Percha 37 tegen
33. FurnessStokvis 58K 'egen 54K.
Overigens waren de variaties in deze
rubriek onbelangrijk.
De berichten uit de Am. Staalindustrie
blijven gunstig luiden en de belangheb
bende- eerwachten dat de vraag voor-
loopir aanhouden. Daartegenover
staat dat net aantal onuitgevoerde or
dent der Steel Corp. een vermindering
ecu wij* van 94000 ton aan het einde der
i maant. December. Op deze tegenstrij-
dige gegevens bleef de Am. industrieele
markt nagenoeg ongewijzigd. Comm.
Steels noteeren ten slotte 107 3/S tegen
109^4, Studebaker 120 ex 25 claim
tegen 148.
Van diversen valt nog een rijzing ia
aand. Atlanta van 263/4 tot 37% te ver
melden op geruchten dat op dc terrei
nen een bod zou worden gedaar. van
f 950.000.
Op de nieuwe 6 Nederl. Staats-
leening is voor zulk een bevredigend
bedrag ingeschreven dat een toewijwng
van 20 verwacht wordt. De nieuwe
obligaties noteerden met J4 agio.
Geld op prolongatie noteert 3Y1
Stadsnieuws
Ittj HAA3.UJ3MBCHE BE8TU URDERS-
BOND EN HET W. A, O.
Set Werk .jozcd Agitatie Comité zet in
f-r ont gezonaeu sefcryvoji de redenen
dio de tot het W. A. C. Mhoorende
werkloozen noopten bij den heer Popp*.
secretaris van den Hanrlemsdheu Eestuor-
dersbond, „op bezoek te gaan''.
Door do Commissie tot Steunverieenlujf
nan "Werkloozen ls een circulair» ge aai
den aan de besturen der vakbonden, nm
dio door hun leden to laten onderteo-
kenen.
Hot W. A. C. meent, dat bjj ondertee-
kening van deze circulaire de vakbonden
worden uitgeschakeld in hun strjjd voor
handhaving der loonen. Daarom besloot
het W. A. C. bij den Huarl. Best. Bond er
op aan te dringen, hun afdeel in gen te ad-
viseeren, genoemde circulaire eerst te be
spreken en te trachten, er eerrge veran
deringen in aangebracht te krijgen, vóór
z\j onderteekend werd.
Daarvoor begaven de W. A C -ers zich
naar den heer Poppc, bovreesd als zy wa
ren, dat, wanneer eerst officieel een on
derhoud werd aangevraagd, zjj een weige
rend antwoord zouden ontvangen.
Intussehen bleek dezi volgenden mor
gen, dat de meeste besturen de circulaire
reeds hadden laten onderteekecen, zoodat
het bezoek van het W. A. C. dien dag
overbodig was.
VECETARIïRS.
Men schrijft ons'
Voor de afdeel ine Haarlem van
den Nederl. Vesretariërsbond zal
dir. OvardPrffer, directeur van bet
Sanatorium Rh ei n berger bij Sahff-
hausen, een lezing houden met licht
beelden od 15 dezer in gebouw ..Rote-
haghe".
Dr. Oberdörffer is Zwitser van ge
boorte en is de ziel van zijn stichting,
zijn levensleuzeHet kwade overwin
nen door het goede, gevoed door veel
nadenken en groote ervaring, maakt
naast de bijzondere sprekersga
ven het hooren van dezen nierk-
waardigon man tot eenot. Dr. Ober-
dörffer is een dokter-wijsgeer die ons
wat te vertellen heeft en daarom
achtte de Nederland fiche Vegota-
riörsbond het nuttig hem naar Haar
lem uit te noodtecti.
Ir .D. de Clercq zal mede als spre
ker optreden en lichbcelden welke op
het gesprokene betrekking hebben,
vertoonrn.
GJFT. Kerkvoogden der Ned.
Herv. Gemeente te Haarlem berich
ten ln Haarl. Pred.blad dat zij on
der dank hebben ontvangen in de col
lecte van de Nieuwe kerk een gift van
f 25 van een dankbaren werkman.
LBGEE DES HEELS. In de tehuizen
voor daklooze mannen, vrouwen en kinde
xen, aan het Spaarne werden in do af-
geloopen week verstrekt 1708 portios
voedsel en 427 nachtverblijven.
VEER LETTERKUNDIGE AVO'NDEJT.
Men schrjjft ons:
Ten einde het kunstliovend publiek in
ons land, dat steeds niet alleen voor de
Nederiandsche, maar ook voo. de bui-
tenlandsche letterkunde een grvvte be
langstelling aan den dag beeft gelegd,
meer in contact te brengvn met do groote
fignrea der hedendaagsche letteraunde,
beeft men gemeend zulks te bevorderen,
door een reeks van de voornaamste let
terkundigen uit te aoodigen, in verschil
lende plaatsen van ons land lezingen te
komen houden, waarin zjj beschouwingen
geven over hun standpunt tegonovcr de
bedcndaagscho lcuuat en maatschappij en
zooveel mogelijk in dit verband eigen
werk voordragen.
De avonden te Haarlem zullen plaats
hebben in de Bovenzaal van de W-reeni-
ging en zijn a'.s volgt vastgesteld:
1. Maandag 15 Januari: Georg Her
mann, de geestige schrijver van „Jettchen
Gebert"', wiens'wokelyksche verslagen in
bet „Algemeen dandolsblad" over de
nieuwste Duitscbe literatuur zeer de aan
dacht trekken. Hij zal een beschouwing
houden over de maatschappelijke positie
van den modernen letterkundige en eigen
werk ton gehoore brengen.
2. Maandag 36 Februari: George Duha-
mel, een der voornaamste »ertcgvnwoor-
dig«rs van het moderne literaire Frack-
.Uk. die o.a. de tegenwoordige Fransche
literatuur zal behandelen.
3. Dinsdag 6 Maart: Onze uitmuntende
schrijfster Top Naeff, die een keur van
fragmenten uit eigen werken zal voor
dragen.
4. Dinsdag 27 Maart: Onze groote dich
teres Henriëtto Roland-Hoist, dte een
voordracht zal honden over „De wording
en verwording Tas het tegenwoordige
drama
Opdat velen deze belangrijke serie rul
len kunnen bijwonen, de abonnements
prijs voor de vier avonden zéér laag ge
steld. De diploma's zijn niet persoonlijk,
en verkrijgbaar bij hot Concertbureau A.
Yen» out.
GEVONDEN VOORWERPEN. Te
rug te bekomen bij: Jutte, Talmastraat
21, Scboolkaart Ned. Sp.wegen, D. Beer,
Molensteeg 6rood, Sehoolkoart Ned. Sp.
wegen, M. v. d. Huuren, de Haasstraat 10
atlassen, W. VeHeman, Leidschevaart 120
beursje, W. P. Smits, Floraplein 26, rol
letje geld, J. Paap, Hooi markt 13, ge
wichten, J. EL van Ekeien, Barcndsestraat
l8rood, nummerbew0s, C. Hendriks, Wou-
wermanstrant 35. porteznoan»:», fnr-
ren, Doelstraat 42, pantoffels, E. Kievit,
Castclcynstraat 16, rozenkrans, G. Meijs,
Gravinnesteeg 7D, shawl, B. Krano, de
Witstraat 36, schoen, R. v. Leeuwen, Doe
len (Werkplaats waterleiding) tasebje, S.
v. d. Pot, Slachthuis* tra at 8zw„ vulpot
lood, W. v. d. VSugt, Hagestraat 10 (wees
huis), zilverbon.
NED. HERV. KERK. Haarl.
Pred.bld. meldt: Wegens vertrek uit
deze Gemeente van den heer John
Smelik werd in de daardoor ontstane
vacature in het College van Collectan
ten der Ned. Herv. Gem. door Kerk-
voogden benoemd den heer M.
Vreeken.
VOOR DE NOORDERKERK. In
Haarl. Pred.bld. doelt ds. Barbas me
de dat door hem voor de Noordcrkerk
een gift van f 2UU0 ls ontvangen.
Binnenland
ZAKELIJKE BELASTING OP
HET BEORIJF.
In den raad van Apeldoorn staakten da
stemmen over een voorstel van twee
raadsleden om dc zakelijke belasting op
het bcdryf in te tiekkea.
EEN AANKLACHT. De „N. R.
meldtDe heer Schaap, bao'ricr
Wormerveer, heeft een klacht inge
diend tegen den soc.-dem. wethouder
Binnendijk, die tn een openbare verga
dering er op heeft gerinspeeid, dat de
heer Schaap in igoa zou hebben gespe
culeerd met onder hexu berustende gel
den van het Wonnerveersche begrafenis,
fonds.
EERSTE KAMERDe Eerste Ka
mer heeft, na de beide vorige dagen
en den ochtend aan afdeelingsonder-
zoek te hebben gewijd. Vrijdagmid
dag zonder stemming en zonder dis
cussie aangenomen ue ontwerp-verdra
gen van Genua betrefende 1.iet-toela
ting van kinderen beneden 14 jaar tot
den arbeid op zee, betreffende plaat
sing van zeelieden in het algemeen
en betreffende schadeloosstelling in
geval van werkloosheid tengevolge
van schipbreuk e.d., alsmede liet 1 g.
loodgietersbrandgevureriwetje, de be
zuiniging op de militair-rechterlijke
macht cn de dekking van het mil-
lioenentekort op de spoorwegen o* er
1922.
Tot nadere bijeenroeping la de Se
naat daarna uiteengegaan.
HET VLIEGONGELUK OP ftET L
C. A. R. Lu,ietwat-vliegenier Meuris^
die op 10 ttept- >or Ll. zeer ernstige ver
wondingen ber. ,im oü een vliegcnger&l
op het I. C. A. ft. waarbjj zjja makker lui
tenant Sauveur zoo jammerlijk het leven
liet, heeft Vrijdagmiddag het Gemeente
ziekenhuis aan den Coolsingel te Botter
dam verlaten en :s om 1.54 u. n.m. naar
Brussel teruggekeerd,
DE MOORDAANSLAG TE VAL
KEN'SVV AARD. De heer Desmet u ia
erre hersteld, dat hij zich Donder
dag te voet naar zun woning op den
Emmasingc! te Eindhoven heelt mogen
begeven. H:j zal a-cldra voorgoed het
R.-K. gasthuis kunnen verlaten.
In verband met den moordaanslag te
Valkenswaard heeft, meldt de N. R. Ct,
ook mevrouw D. volledig bekend. Inder
tijd schynt ook al een plan tot vergifti
ging te zjjn beraamd, dat echter niet tofc
uitvoering gekomen is.
AANGEHOUDEN. De administra
teur van het Gemeentelijk Electrictteits-
bedryf to Nibbikswoud (N.-H.), die voort
vluchtig was, is te Leiden aangehouden,
daarna ter beschikking gesteld van
den officier van justitie te Alkmaar.
naarlemmer Halletjes
JEEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
Waar moet het met dit wintersei
zoen naar toe? Het héét November en
December en Januari, maar wordt het
niet. lederen morgen als we het huis
uit stappen cn naar den dichtstbij-
zijnden windwijzer kijken (denk er
om, eerst te informeeren of hij mis
schien vastgeroest is, want daar heb
ben die dingen een handje van) iede-
ren morgen, zeg ik, waait de wind
uit het zuiden, een enkelen keer ter
afwisseling ook wel uit het westen,
maar naar noord en oost waagt hij
zich niet. Van Stuiteren, die wel eens
meer mis is, beweert dat onder den
druk der tijden de aarde een kwart
slag uit haar baan is geduwd, zoodat
wij nu de hc.ist beleven, daarna aan
den zomer zullen toekomen, vervol
gens de lente meemaken en daarna
eindelijk den winter zullen krijgen,
dien we nu hadden behooren te heb
ben. Ik neem dat niet aan en heb zijn
voorstel om het te bewijzen, afgewezen
ik hou er niet van, dat iemand mij
iets bewijst, dat ik niet gelooven wil.
't Geeft maar last
Met weemoed kijk ik af en toe naar
een aandeel in een Friesche schaat-
senfabriek, dat een van de commissa
rissen mij indertijd in een onbewaakt
oogenblik heeft weten aan te smeren,
omdat, zei hij, er toch maar tien pro
cent op behoefde te worden gestort
Destijds heb ik dat ook voor een voor
deel aangezien, Jatc-r ben ik tot an
dere gedachten gekomen. Als er winst
is, krijg je niet veel, want tien pro
cent van honderd gulden 16 maar tien
gulden, je steekt zoo'n biljetje in je
zak en bent een paar dagen daarna
vergeten, dat ie 't ooit gehad hebt.
Verleden week bestond er iets 25 jaar
de fabriek of de directeur of het huwe
lijk van den directeur en toen kwam
de commissaris bij me, om een bijdra
ge voor dat feest. „Hoeveel moet dat
zijn?" vroeg ik edelmoedig, maar
voorzichtig. „Hoeveel had je ge
dacht?'' vroeg hij, niet minder voor
zichtig en edelmoedig. Hoewel wij
geen van beiden een cijfer noemden,
begreep ik ten slotte wel, dat er een
tientjo van mij verwacht w-erd. Ik
haalde dus een blauw papiertje voor
den dag, natuurlijk een ander dan ik
van de fabriek gekregen had en gaf
het bem, zeggende: „wat, van u
kwam, keert, tot u weer!" Dit scheen
hij niet aardig te vinden- „Als iemand
in een mooie zaak geïnteresseerd is",
zei hij, „dan moet, hij dat, waardee-
ren".
Om hem niet te ontstemmen, vroeg
jk hoe het met de fabriek ging.
„Prachtig", zei hij, „we hebben een
maand of drie geleden een nieuwe
Amenkaansche machine gekocht,
waarmee driemaal zoovool Bckaatsen
gemaakt kunnen worden als met de
oude machines. Je moet hot ding zien
de schaatsen vliegen er om zoo te
zeggen uitI" „Heel mooi," zei ik,
„maar vliegen ze daarna ook uit de
fabriek? Ik bedoel: worden ze ver
kocht?'' „Ja, dat zou best lakken,
als 't maar wou vriezen. Maar dat
doet het niet, zie je. We maken
dus voorraad. Het magazijn is al
propvol en de gang ligt vol en de trap
ligt vol en als het zoo doorgaat, moet
een gedeelte van de directeurswoning
ontruimd worden om ze daarin tc ber
gen".. „Allemaal door die schrik
kelijk vlugge Amerikaansche machi-
no', zei ik. „Maar Kun je die dan niet
op halve kracht laten loopen of den
halven dag laten stilstaan?" want de
gedachte aan die uit do fabriek pui
lende schaatsen benauwden me een
beetje. „Neen", zei hij, „dat kan niet,
want dan wordt de prijs van aanmaak
hooger en die moet zoo laag mogelijk
blijven". „Ja, maar wanneer jo al
dio schaatsen toch niet verkoopt..,."
„Mijn goeie Fidelio", antwoorddo
hij, wat uit de hoogte, „laat, dat nu
liever aan onB over. Het eenige waar
we wat mee zitten is kapitaal, de aan
deelhouders zullen moeten bijpasse*
je knorrig en toen is hij heengegaan,
een beetje verongelijkt, geloof ik. Kan
ik het J elpen? Eerst krijg ik een tien
tje dividend, dan moet tk datzï.'fde
t ei Ije afstaan voor een jubité van
den directeur en per slot zal ik ook
nog vierhonderd gulden moeten bij-
jiassen, omdat die Amerikaansche ma
chine zooveel schaatsen maakt, die
niemand koopen wil. Ik vind dat een
onvoordeelig zaakje, 'k Heb nooit veel
met de Amerikanen op gehad en ik
weet nu waarom.
Ziedaar waarom ik iederen morgen
naar den windwijzer kijk, of hij niet
naar 't oosten draait. Ieder is zich
zelf het naast, denk ik maar, namelijk
in financieelen zin en vannacht heb ik
al van die duizenden paren schaatsen
gedroomdzo kwamen bij drommen
uit do fabriek, presenteerden zichzelf
heel vriendelijk en beleefd aan de
menschen die voorbijkwamen, maar
niemand wou ze hebben, zoodat ze
als bijen tegen zonsondergang weer
in hun verblijfplaats terugkeerden.
Het is zoo gemakkelijk niet om geld
to verdienen. Soms heb ik wel oens
den indruk, dat iedereen het kan in
een tijd van bloei, wanneer alles in
de maatschappij goed gaat en dat
niemand het kan in een periode van
malaise, als alles tegenloopt. Indien
dat zoo is, wat is dan het verschil tus-
schen een knappen en ccn dommen
man van zaken? De knapheid, dacht
ik, moest er juist in zitten, dat een
knappe koopman geld kan verdienen in
een slechten tijd, wanneer een audor
er geen kans toe ziet. Toen ik dat ge
zichtspunt eens tegenover zoo'n zoo
genaamd knappen man van zaken
ontwikkelde, zei hij niet veel, maar
langs een omweg moest ik hooren, dat
hij mij eigenwijs gevonden had- Nu be
hoeft iemand zich daar niet veel van
aan te trekken. Eigenwijs heet iemand
namelijk, als hij het met een ander
niet eens is wanneer hij diens opi
nie deelt, wordt hij geprezen ais een
man met een breeden blik. Het is dus
eenvoudig genoeg, om een goede re
putatie te krijgen, maar je kunt het
toch niet altijd met andere menschen
eens zijn.
Moeüiik is het leven soms wel, on
verschillig of het vriest of nieL Zoo
wordt er in miin kring heel wat zo
nraat oivor het Zander^instituut in
het St-Eniaafceths-ffasthuis, dat nieuw
ingeriaht moet worden cn nu ver
schillen twee van mijn kennissen
van meenine over de vnaae, of de
eemeenteraad daarvoor veertigdui
zend ruiden beschikbaar moet stellen
of niet. „Ik heb er z*lf geen verstand
van", zegt de een, „maar dokter A.
weet het natuurlijk wel, en die heeft
me verzekerd, dat het geld best be
steed zal zijn." ..Ik ben ook geen
deskundige", erkent dan de ander,
..maar dokter LI heeft, mij verklaard,
dat de Zanderbeliandeling aoo'n
beetje luxe isie kunt dezelfde resul
taten best od een andere manier ver
krijgen."
Ja, hoe is nu do waarheid? Noot de
waarheid volgens X. en IJ., maar DE
waarheid? Moeten we. om daarach
ter te komen, een referendum uit
schrijven onder de Haarlemscae dok
toren en er wel of niet toe overgaan,
wanneer met 30 tegen 29 st-nunen
wordt uitgemaakt van wel o: van
niet? Overtuigend kan immers zoo
iets ook nooit wezenEn de doktoren
die liet verloren hebben, blijven dan
van meaning, dat hetzelfde aantal
collega's plus één, dat er andere
over denkt, od een dwaalspoor i&.
Aan het aantal medici, dat ik daar
noemde, wil ik natuurlijk niet gehou
den zijn. Er kunnen er in Haarlem
meer zijn of minder, ik heb ze niet
geteld. Dit 19 evenwel ziekerzij heb
ben het tegenwoordie niet druk in
de Dractiik. De wachtkamers zijn
leeg. Vreemd toch, de heele wereédl
had gedacht, dat er na den oorlog uit
gebreide epidemieën zouden ontstaan
en nu het er od aankomt, zijn \vo nog
nooit zoo gezond geweest. Hoe dat
zoo komt. heeft tot nu toe niemand
weten te verklaren. Sommigen bewe
ren. dat de verhoogde tarieven de
menschen hebben genezen» Al» dat
zoo was. dan zou ie haast moeten 1
denken, dat ziek zijn eon slechte ge
woonte is, zooals pruimen of snuiven
of ie schoenen 6oheef loopen, die je
als het inoet wel af kunt leggen. Dit
is een onvriendelijke veronderstelling,
Hie wij dus moeten laten varen. Ik
heb een heel ander idee. Br zijn in de
laatste tien of twintig jaar veel jonge
Joctaren aangekamen en hun vereen
de krachten, gepaard aan die van
nun oudere collega's hebben dan ein
delijk datgene bereikt, waarnaar zij
immers allang gestreefd hebbende
meneohen gezond maken. Het is er
mee als met het bouwen van een groot
fiuiszot ie er tien metselaars aan,
dan gaat het heel Langzaam, maar
stuur ie veertig metselaars den ladder
op. dan is het werk gauw gedaan.
Zoo ia bet ook met onze geneeskundi
gen gegaan. Met vereenae krachten
hebben zij het Nederiandsche volk
gezond gemaakt en wanneer er al
eens iemand om den dokter stuurt,
dan is dat uit ouder gewoonte, daar
nij heeletnaal niet zdek is.
Dit vormt de tegenstrijdigheid in
het beroep van den medicus: dat hij
zijn eigen belang benadeelt, naarma
te hij zich meer inspant Daarom is
het vak zonder edelmoedigheid niet
uit te oelenen. De grootste tegenetel
img hier mee is wel de rijwielherstel
ler, die 's morgens vóór dog en dauw
zijn huis uitfiluipl, om honderd meter
rechts en Unas van zijn we nep laats
stukjes glas en puntige spijkers neer
te strooien, waarop wielrijders hun
banden *ck rijden. Mon zegt, dat zoo
iets op buitenwegen wel eens voor
komt, weliswaar hoeft het niet in de
stad, omdat daar de menschen zelf
wel allerlei ongerechtigheden op
straat eooien, waarop de wielrijder
verongelukt.
Van wielrijden gesproken, de ge
meente Amsterdam begint er over te
denken, om op het voorbeeld van an
dere groote steden, een gedeelte van
het verkeer onder den grond te ber
gen. Wielrijders en andere menschen,
ctie zich boven of tusschen wielen
voortbewegen, zijn lang n:ct onschul
dig aan dat plan. Dachten we tol du»
verre, dat zooiets ln den slappen bo
dem van de hoofdstad eenvoudig on
mogelijk zou zijn, dc architect Gulden,
lid van den gemeenteraad, heeft ver
zekerd, dat daar heelemaal geen be
zwaar tegen is. Vóórdat we zoover
zijn, zal er nog menige Gulden noodlg
wezen, maar onze kinderen of kinds
kinderen hebben tenminste kans, dat
ze onder het Paleis op den Dam, on
der de Keizersgracht en onder de
Leidschestraat door naar den ande
ren kant van de stad zullen kunnen
trammen»
Want de administratie haast zich
nieL De administratie haast zich
nooit Daar is ze niet voor. Zij moet
te midden van het drukke gewoel des
levens zijn als de rots, waarop de gol
ven breken en die pal staat, zonder
van haar plaats te komen. Soms heeft
dat ook zijn goeie zijde. Lit betrouw
bare bron heb ik eens gehoord van
een gemeentebestuur in een kleine
plaats, dat op zekeren dag beeloot, ue
petroleumverlichting in de gemeente
door gasverlichting te vervangen. Bur
gemeester en Wethouders moesten na
tuurlijk dat besluit uitvoeren, 111
de oude burgemeester was een tegen
stander van gas en nam zich voor. ai
het mogelijke te doen om de nieuwig
heid tegen te houden. Hij vond die
onnoodig en had bovendien een sage
vrees dat zijn gemeente door z<
gas, dat je niet zien, niet hooren tn
alleen maar ruiken kunt, op e^n
goeien dag in de lucht zou vliegen.
Hier m Haarlem komt zooiets na
tuurlijk niet voor. maar niemand kan
ten volle beeeflen, hoever een iilatte-
lands-burgemee6ler het weJ brengen
kan in de kunst, om iets dat hij met
wil, niet uit te voeren. Ik zaJ den le
zer niet vermoeien met de opsomming
van ai de middelen, die hij daailoc
in het werk steaae. Wetnouaers kwa
men cn gingen, de hcele gemeente
raad werd vernieuwd, stormacutige
tooneelen kwamen herhaaluehjK voor
o\ex het wegblijven van de gasver
lichting, maar niets baatte, liet gas
kwam niet. Hij was wel zoo eliin om
met ronduit te weigeren, hij deed het
eenvoudig niet. Zijn jaren stegen, bij
werd oud en ouder, onmensclieiijK
oud. Lk geloof, dat de taaie wil
het gas tegen te houden, hem levens
kracht gaf eindelijk kwam de eJec-
trische verlichting. Hij zag zun kans
schoon, doed een voorstel om dc ge
meente electrisch te verlichten en
sleepte liet ex door. Zijn gemeente
was een van de eerste, die het nieuwe
licht gebruikte en op den avond van
de feestelijke inwijding word hem
van allo kanten hulde gebracht voor
zijn profetischen geest. Had hij niet
jarenlang begrepen, dat er iets beters
op komst was, dan dat stinkende gas?
De oude burgemeester genoot van
zijn triomf. Den volgenden dag stierf
hij. Er was niets meer tegen te hou
den. Hij had seen levensdoel moor.
Ik wil maar zeggen, dat de admi
nistratie niet al te gretig moet In
gaan op het nieuwe, ofschoon ik toe
geef, dat mijn burgemeester hot over
dreef. Maar de heer Gulden met zijn
lergrondsche plannen zal toch ook
goed doen, met de ontwikkeling van
het verkeer in dc lucht bij te houden.
Hij zal bijvoorbeeld dienen tc letten
op den Nederlandschen vliegtuigen
bouwer Cariey, die bezig is con soort
van vliegfiets te bouwen. Denk eens
aan: eon fiets, die meteen vliegen kan
wat zou eenvoudiger zijn, dun een
soort vun haasje-os er verkeer voor te
schrijven, waarbij de wielrijder bij
wet cn verordening verplicht ts. over
den voetganger dten hij tegenkomt,
heen te springen, ongeveer als een
menschclijke i.ungocroe. Hoe dat op
onze Groote Markt zou gaan, kan ik
mij nu al levendig voorstellen. Het
zaJ sierlijk staan cn elegant, het zal
een nieuwen sport scheppen en de
veiligheid van den voetganger einde
lijk waarborgen er zullen, nu er dan
toch geen ijs meer schijnt te komen,
schoonheidswedstrtjden mee geuou-
den kunnen worden, voor hoeren en
dames alleen en voor paren.
Daarom moeien wij nog even wach
ten inet het omiergiondschc verkeer-
Liever dan de mol zu.ien wij de vo
gel willen zijn!
En nu ik dun toch van vervoermid
delen spreek: ls het niet wonderlijk,
dat er in den laatsien tijd allerlei
autobUBuIenstcn worden lnge&tcld
van omliggende plaatsen naai Haar
lem en terug, terwijl niemand schijnt
te denken over een verbinding van
dc Amsteruainsche buurt en '1 Siacht-
huinkwartier met het centrum? Da-vr
zit zou ik deuken, wel ccn winstje ln.
Heft traject is niet lang en kan dus
goedkoop z;;n, terwijl hét lang ge
noeg is, om dc menschen te gerie
ven. Gaat het niet, dan stuurt d" on
dernemer zijn autobus een andeun
kant uit, wat tiet groote voordcel u
van dit middel van vervoer.
Wie waagt de proef? De weg, t'>n
zoo'n auto zul moeten gaan a m «en
westkant is wel niet breed en luim,
maar als wc moeten wachten 11 dear
ln afdoende vcrbctorlne komt, tuben
de bewoners van deze twee r.ia-ts< v :r-
tieren heelvvat zolen en achterlappen
hebben versleten. De administratie,
niet waar gaat zeker, maar langzaam.
Wat de bo'angen van mijn schnat-
senfahrlek betreft, terwijl ik dit slot
schrijf is de lucht helder, de wind
draalt r.our 't noorden misschien
komt er toch nog afzet voor de waar,
die de fabriek uitpuilt. Maar wat
rnoet er dan worden van de heesters
:n den Hout. die nu al beginnen te
knoppen, ja zelfs blad maken' Arme
stakkers die zich door d ze vergi ing
v an Moeder Natipir laten foppen.
FIDELIO.
