Van onzen reizenden Redacteur
In het Roergebied.
Rubriek van den Arbeid.
Onze Lachhoek
Buiten de W8t|5°sStakertovoordMkïani
HAARLEM'S DAGBLAD
DINSDAG 16 JANUARI 1923
TWEEDE BLAD
(Nieuwe reeks.)
No. 125
Hugo Stinnes en Thyssen, de machtigen! Het Rheinisch-Westfalische
Komensyndicat. Met oordeel van de General Anzeiger fur Dortmund
over de „vlucht" van het kolensyudicaat- Het mannest van den Fran-
schen communistisohen Jeugdbond. De verordening van den staat van
beleg.
ik siond op het achterbalcon van de niern toe, maar de Unksche kranten
elecuiscne tiara van ^ssen naar norse.
De conuueteur, een uixice, geuiooue-
lijae, praatgrage nuitscner w- ile
meest uereiuwnnge gius, dien ik mij
wenscben kon.
„nitr is u op de grens van Bhciu-
laua en \YeStfziieri. Nu komen wij in
het geDied van Qtiuncs. Al de mijnen
om norst, WelUienn en Biaun zijn
van bem. Ja, dat is een kerel, die
StmnesHij is nog machtiger uan
ooit de keizer geweest is. Do xnenschen
denken wel, dat een president en de
Rijkskanselier aan het hoofd van
liuitschland staan, maar wij, hier in
Yi estialen, weten wel beter. Tnijssca
en Stinnes regeersn het ltijk!"
ik moest even glimlachen om dezen
pontiseerenden tramconducteur, maar
toch voelde ik, hoe hij op dat oogen-
bhk den spijker op den kop sloeg. Om
Stinnes en Thijssen, deze al-machtige
hSeren te trefien, daarvoor waren uo
Franschen voornamelijk het Roerge
bied binnengerukt.
De eigenlijxe strijd gaat niet tegen
de Duitsche regeenng, iiij gaat tegen
de i'mtsche kool- en ij zei magnaten.
De beslissingen, welke de Duitsene re
geenng neemt, zijn thans van minder
bmanghet zijn de maatregelen, die
Hugo Stinnes, Tlnjssen, Jiirdori en
Kiupp treilen, waaiaan wy nu en in
de toekomst allereerst onze aanuaeht
zuilen moeten w ijden. \S ant niet- het
wcerioozo Duitsene volk, waartegen
de Franschen met tanKS, pantser
auto's, kanonnen, mitrailleurs en bajo-
netteu optrokken, is de werkelijke vij
and. JJat de bevolking geen tegen
stand zou bieden, dat wist eigenujk
iener in de Roerstreek ook de
Franschman van tc voren, Neen, dc
eigenlijke vijand zit heel ergens an
ders, die zit thans veel verder, aan de
Eloe, in HamburgDaarom is de ver
plaatsing van het ,,Rheiuisch-\V estfa-
lische Rohlensyndieat'' na dc bezet-,
tmg van bet Roergebied door de
Eranscben de meest belangrijke ge
beurtenis van de aigeïoopcn week ge
weest.
Het kolensyndieaat dc macntig-
ste industneeie organisatie van heel
Duitscbland is het lichaam, d-t dc
kolen van alle mijnen uit dc Roer
streek opkoopt en weer aan de ver
bruikers verkoopt. He mijnen tn de
Roerstreek verhandelen niet zeüstan-
dic bun kolenzij leveren die af aan
het syndicaat, dat verder voor den
verkoop zorg draagt. Het kolensyndi
eaat zorgt dus voor de verdeeling der
kolen van de Roerstreek over heel
Duitschland. Toen Huitschland dan
ook door liet vredesverdrag gedwongen
werd voor de „vergoeding kolen aan
Frankrijk te leveren, was het het ko-
lensvndieaat, dat niet de uitvoering
hiervan belast werd. Wanneer Huitseh-
iand niet geheel aan zijn verplichtin
gen inzake de kolenlevcnng heeft vol
daan, is het kolensyndieaat hiervoor
ten deole verantwoordelijk to stellen.
Toen ik te Essen aankwam, werd
over het plotselinge vertrek van het
kolensyndieaat dan ook bijna even veel
fesproken als over de vermoedelijke
ezetting door de Franschen. .bij de
nationale straatdemonstraties, die ik
Woensdagavond medemaakte, werd
telkens weer hartstochtelijk gejuicht,
zoodra men het woord „kolensyndi
eaat'' maar uitsprak.
„Het kolensyndieaat heeft ons het
voorbeeld gegeven!" „Het kolensyn
dieaat heeft het Huitsche volk den
weg gewezen„Ziet naar het kolen-
syndicaat# het bolwerk van liet Gen
manendora en ineer van die zinnen
ving ik op en telkens weer werden
deze woorden met een frenetiek
„hoch! hoch! liochbegroet.
Dat de taak der Franschen ontzag
lijk is bemoeilijkt door hel vertrek au
het kolensynaicaat is wel zeker. Een
andere vraag is, of het syndicaat met
dezen maatregel ook Duitschland een
dienst heeft bewezen. De meeste groo-
te Duitsche bladen zijn financieel af
hankelijk en staan daarom geheel on
der den invloed van de Duitsche
groot-industrie. Hugo Stinnes heeft
niet voor niets het eene blad na het
andere opgekocht. Men moet daarom
bij bet lezen van Duitsche bladen zr.er
voorzichtig zijn voor het maken van
zijn conclusie en zich steeds om
den inhoud objectief te beoordeelen
afvragen, welke richting zij vertsgen-
digen. Do rechtsche bladen juichten
de daad van het kolensyndieaat una-
stuaii er live. unuers tegenover en
leek mij nu wy in ue ïcomenue da
gen vvaarscmjulijK nog zoo veel van
uai syndicaat en de levering van ko
len zullen nooren niet van belang
ontbloot eens te vermelden, wat een
Duit.ch blad van linkscihe richting
niet „socialistisch!" de General
Anzeiger fur Dortmund und die Pro-
vinz Westfalen" over do plotselinge
afreis van het kolensyndieaat schreef.
„liet kolensyndieaat is hak over
kop u.t Essen naar Hamburg gevlucht.
Het beduur heeft allo boeken, allo
bescheiden en al liet technisch mate
riaal van de mijnc-n meegenomen. Nu
staat het leege administratiegebouw
in Essen daar gereed voor een intocht
van de Eraiuchen, die als het ware
uilgenoodigd worden, zich daar hui
selijk in te richten en een kolensyn
dieaat naar hun eigen behoefte te
stichten! Eén ding vinden zij in deze
streek nog zeker, de steenkool en dat
za! hun wel de hoofdzaak zijn. Die
kon het bestuur van liet kolensyndi
eaat niet meenemen.
Wij betreuren de vlucht van het
kolensyndieaat uit het diepst van ons
hart, want zij kon Duitschland geen
geluk brengen. Allereerst zal zij in
heel de neutrale wereld wantrouwen
en misnoegen wekken, want vele on-
part.dige menschen zullen nu zeg
gen: aarom ontvangen zii dc Fran
schen niet met de waardigheid van
een eerlijk man, die niet dapper hart
zich Lcwonneri geeft voor onrecht
vaardig geweld on op de rechtvaar
diging van deze daden wacht. Do an
dere Duitse hers moeten toch ook al-
'en in Escen blijven.
Ook bij de Entente zal naar onze
meening de vlucht van het kolensyn
dieaat ten gunste van Frankrijk spre
ken en den liinnenrukkenden Fran-
Èchen sympathieën bezorgen, die zii
anders niet zouden hebben gekregen.
Wij zullen al heel spoedig uit de En-
gelsche bladen liooren, hoe men over
deze daad denkt. Zeer waarschijnlijk
zal men bij de Entente het thans van
de Franschen billijken, dat zii het be
heer van het industricgehied nu zelf
■ter hand nemen en hun de meest uit
gebreide volmacht verstrekken, opdat
de kolenvordermg niet gestoord zal
worden.
Van welk standpunt wij ook dit
plotseling vertrek bezien, nergens vin
den wij, dat het Duitschland ook
maar in éen opzicht van dienst kan
zijn. Ue Koknheeien hopen mnschieu,
dat het den Franschen ingenieurs niét
gelukken zal liet kolenbeüriii' in gang
te houden, maar wie zou men daar
net moest schade mee doen'.' Voor al
les tocli de m.jnwerkers en de kolen-
verbruikende industrie! Zoo veel ko
len als de Franscuon voor zich zeil
noodig hebben, zullen zi] toch in ieder
geval wei weten te krijgen. Of reke
nen do mijn-liceren, dat bloedige op
roeren zu.len komen die de Franschen
tot het opgeven van min bezetlirigs-
plannen zullen noodzaken.? Naar ouze
meening is het een vroeselijk ding op
zulke gebeurtenissen te hopen, want
ook hierbij zal het Duitsche volk de
lijdende partij zijn".
Tot hiertoe het Duitsche blad, dat
zuiver de meening weergeeft van
eenige Duitsc.lnj.rs, die ik te E^sen over
het vertrek van het kolensyndieaat
heb gesproken.
Het voornaamste doel van het Ko
lensyndieaat stagnatie in de kolen-
levermg aan Frankrijk te brengen
is al vast niet gelukt. Zooa's de be
richten uit Duitschland ons melden, is
een voorloopig© regeling getroffen,
waarbij de kolen tegen contante beta
ling aan Frankrijk en België zullen
worden geleverd. Hierdoor wo-rdl.
stopzetten der bedrijven in de eerste
weken voorkomen en is dus het gevaar
voor honger en onlusten voorloopig
afgewend. Hoe de kolenverdeeling aan
Duitschland verder geregeld zal wor
den, zullen wij moeten afwachten. Het.
is wel zeker, dat dezo kwestie belang
rijker is dan de bezetting van eenige
steden meer of minder in het Roerge
bied.
De muren en reclamezuilen van Es
sen hingen vol proclamaties,, protes
ten en bekendmakingen en het. waren
deze gele, groene en witte biljetten, die
overal de grootste belangstelling van
het publiek hadden. Vooral na de
komst der Franschen! De proclama
ties van president Ebert aan zijn1
„Medeburgers" werden feitelijk nog
het minst gelezen, maar het publiek
verdrong zich letterlijk voor de groene
en kleine witte biljetten, waarin de
Fransche soldaten door de nationale
federatie van de Fransche communis
tische jeugdbonden tot verzet en
dienstweigering werden aangespoord.
Hoopten enkele Duitschers weikelijk
nog, dat deze manifestaties succes
zouden hebben? De meesten stonden er
zeer sceptisch tegenover. Voor d#
merkwaardigheid laat ik hier de ver
taling van ueze manifes'cn volgen:
„Soldaten 1
Door een misdadig bevel roepen de
zoogenaamde overwinnaars van den
vreeselijkeii oorlog van 1Ü14—19u
hc-den op om de slavernij van uw
Duitsche proletarische broeders te ver
zwaren!" (Dit „zoogenaamde overwin
naars" zou mij bijna aan den Fran
schen oorsprong van dit manifest doen
twijfelen. De geestige twee stippeltjes
getuigen anders weer van Franschen
esprit). „Soldaten, vergec-t niet, dat
gij in dienst van de burgerklasse zijt!
De vrede is sinds den wapenstilstand
door het verdrag van Versailles niets
dan een kapitalistisch ccmpiot gewor
den, een rijk© bron van winst voor dc
Loucheurs, de Hugo Stinnïssen, de
Schneiderscn, enz. 1
En gij, kleine soldaten, jeugdige ar
beiders van den grond, van de fabrie
ken, van de kantorenOnbewust
maakt gij u medeplichtig aan een
misdaad jegens uw broeders en uw
vaders in 1 rankryk, dien gij van werk
berooft, daar nu proletarische Duit
sche broeders de slaven vau den ge-
tionale kapitalisten, omdat gij door de
bezetting van de Roerstreek aan uw
uitbuiters veroorlooft hen te onder
drukken en vervolgens nog verder uit
l& buiten.
Soldalen, als gij de Roerstreek bin
nenrukt, bedenkt dan, dat gij bestemd
zyt, om tot instrument te dienen van
de kapitaJisten tegen de belangen
het proletariaat van Duitsclnand,
Frankrijk en van heel de wereld.
Soldaten, arbeiders van den grond,
soldaten, arbeiders van de fabrieken,
de kapitalisten van alle landen zijn
uw vijanden, de proletariërs van alle
landen uw vrienden! Tot den dienst
oor de zaak van het proletariaat roe-
jen u op de communistische jeugd
bonden van Frankrijk!"
Den das na den intocht der Fran
scheu wait ii de meeste dezer nil jet-
ten reeds verdwenen en vervangen
uoor eveneens groene papieren
die, als de manifesten der commu
nisten, in het Fransch en liet Duitsch
waren sresteid. Maar boven deze bil
jetten stond nu „ttrrcté" -- dat ls
Verordening en zij waren lnplaats
van door de communistische jeugd
bonden get eekend door generaal De-
<_'outtes.
Het was de verordening, waarb'i
de staat \an beleg voor het nleuw-
bezette gebied werd afgekondigd.
Over het algemeen waren dc bepalin
gen van den ..staat van beleg" zoo
..zachtzinnig" mogelijk en o-unerke
iiik was pun! 5. waarin werd gedecre
teerd. dat aan den achturigen werk
dag niet getornd z<-u worden. Met dit
artikel ..liebaugo'te" generaal De
goutte tegen de Duitsche arbeider?.
Maar al deze vriendelijke bepalin
gen beletten niet, dat de Fransche
tekst van het groote biljet aan het
Raadthuis een half uur nadat het was
aangeplakt, reeds was afgescheurd.
Toen ik den vo'genden morgen weer
voorbij het stadhuis ging, z?~ ik de
..verordening" opnieuw hangen,
maar nu zoo hoog. dat de langste
man er ze'.fs niet met zijn vingers bij
kon keuren. Het hing zoo v6i)lig, dat
ook niemand het lezen kon. Maar
aan het bevel van aanplakken was
tenminste voldaan
In mijn slotbrief nog het een en
ander over mijn*»tocht door het Roer
gebied.
J. B. SCHUIL.
Van hier en daar.
Kerk en School
NED. ÏÏERV. KERK. Beroepen te
Wilnis ds. W. Deur te Zegveld; te Nyker-
kerveen ds. L. Boer te Nieuw-Weerdinge;
te Hagestein ds. H. Japchen te Den Bom
mel.
GEREF. KERKEN. Beroepen te Slio-
drocht ds. J. A. Vorhoog to Willemstad.
Bedankt voor liet beroep to Maassluis
ds. E. Hamming te Doorn; te Alblasscr-
dam ds. P. Deddcns to Den Briel.
NED. HERV. KERK. Beroepen te
Montfoort ds. F. Lckkerkerker te
Delft.
Aangenomen het beroep te 's-Gre-
velduin Capelle door ds. A. Meyers, te
Woubrugge.
GEREF. KERKEN. Beroepen te
Charlois ds. J. W'ijmïnga, te Dronrijp.
Bedankt voor W'ijhe door ds. J. Oos-
terveen te Wilnis.
GEREF. GEMEENTEN. Beroe
pen to Slicdrccht ds. J. R. van Oordt
te Ridderkerk.
REORGANISATIE DER SOCIAXE
VERZEKERING.
Zaterdag j.l. vond ondor leiding van
den Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid de eerste vergadering plaats van
de Commissie voor de Arbeidsverzekering
uit den Hoogen Baad van Arbeid, ter be
handeling van do aan dien Baad voorge
legde vraagpunten en nota betreffendo de
reorganisatie van de sociale verzekering.
De voorsittor deoldo mede, dat hot in
zyn voornemen lag allo vergaderingen
van do (Jomimssio over dat onderwerp te
presideeren, in dc eerste plaats, omdat by
had ondervonden, dat het bezwaren mee
brengt, wanneer men van de werkzaamhe
den van een -ommissie alleen een rapport
ontvangt en niet heeft meegemaakt, hoe
de conclusies uit de dobattcn zyn ge
groeid. Bovendien was hy, in overleg met
den eigenlyken voorzitter der Commissie,
den heer Groeno^eld, tot do conclusie ge
komen, dat deze meer vryheid zou hebben
zyn nota, weiko do commissie in behande-
,;ng zou nemen, te verdedigen, wanneer
hy niet tevens presideerde.
De commissie heeft besloten eens per
week te vergaderen, ten einde haar rap
port zoo spoedig mogelyk te voltooien.
UIT DE TEXTIEEINDTTSTRIE.
Het Hoofdbestuur van den Ned. R.-K.
Testielarbeidersbond St. Lauibertus, dat
Zaterdag te Utrecht byeen was, besloot
gezien de toenemende werkloosheid en
den toestand waarin do werkloozeukas
van den Bond zich bevindt, waardoor die
üas niet meer kan blyveu functiouneeren,
die uitkeering uit de kas stop te zetten.
Het dagclyksch bestuur word opgedragen
a. Alle pogiugiii aan te wenden om een
noodioestanu, waarin do leden van die
nas kouien te verkeerea, zooveel mogelyk
verzachten;
b. Er by de regeering op aan te drin-
geD, dat zoo spoedig mogelyk dusdanige
maatregelen getroffen worde;i voor dat
deel der textielindustrie hetwelk het
meest van do hecrschonde malaise te lij
den hoeft, waardoor aan dien crisistoe
stand een einde worde gemaakt.
DE HAVENARBEID.
Do besturen van do tócheepvaartver-
eenigiugen Noord- en Zuid, van den Cen-
tralen Bond en van de Katholieke en de
Chnstelyke organisaties van transport
arbeiders hebben overeenstemming be-
re.kt ten aanzien van een loon van f 23.50
per week voor de vaste en f 5.85 per dag
voor d© losse havenarbeiders, met een 48-
urige werkweek en een arbeidsdag van
5 1,2 uur.
Do besturen hebben zich wederzydsch
verbonden, deze voorwaarden by hun le
den te verdedigen. Deze wijzigingen moe
ten u.tcrlijk 22 dezer ingaan; mochten
de arbeidsorganisaties zo verwerpen, dan
zullen de werkgevers zich aan dit aanbod
n.et meer gebonden achten.
HIT DE AARDAPPELMEEL-
INDUSTRIE,
Meu schrijft uit Veendam aan Het
Volk:
De Bond van particuliere Aardappel
meelfabrikanten heeft besloten over het
jaar 1022,1923 geen contract meer af te
sluiten meer do verschillende Fabricks- en
Uandarbeidersbonden. Tot Februari a.s.
zal het bestaando grondloon van f 21 per
week worden gehandhaafd. Na dien tijd
wenschen dc fabrikanten zich in geen en
kel opzicht ineer gebonden te achten.
UIT HET BOUWVAK.
De werknemersorganisaties in de bouw
vakkon hobben aan do patroonsvorconi-
ging Friesland bericht gezonden, dat zy
niet bereid zijn over het aangebodon col
lectief arbeidscontract met de patroons
te confereeren, zoolang daarin de ver
lenging van den gemiddelden arbeidsdag
tot S 1,2 uur gehandhaafd blijft. Intus-
schen wordt in Friesland overal doorge
werkt.
HET CONFLICT EN DE TYPOGRAFIE.
Een communiqué van do werkgovers,
dat wy in de Niouwe Crt. opgenomen vin
den, meldt, dat thïns alle partieele sta
kingen in het heele land zijn geëindigd.
Slechts wordt in het Gooi bij enkele druk
kerijen gepost, namelijk wanr stakers door
anderen vervangen zijn. Het ontslag aan
de gezellen, leden van den A. N. T. B.,
dat Maandag iu verband met het niet
teekeuen vau de nieuwe 0. A. O. zou in
gaan, is ingetrokken.
aan sommige kassen een heel wat hoogere
subsidie dan 200 pet. gegeven. De /inbe-
woging hoeft willen meewerken, hot ver-
zekeriugskarnkter weer meer te doen
spreken. Zy moest echter eischen, dat de
werkloozen ia ieder goval werden ge
steund.
Daarvoor werd in het advies van den
Werkloosheid-raad de 3e groep kassen ge
schapen, wier leden steun zouden krygen
en geen uitkeering uit do kas, terwijl do
kas voortging bijdragen to innen.
Op het oogenblik dat dc heer Aalberse
toeliet, dat da golven van reactie deze
derde groep wegsloegen, waren de over
blijvende voorstellen van den Werkloos-
ieidsraad onvoldoende en onaannemeiyk.
Dit wyken voor de reactie heeft ook de
katholieke vakbeweging in beroer:ng ge
bracht. Het was voor haar .veraard
moeilijk tot een pili'iek optreden te ko-
mee tegen Aalberse's praktijk. Moeilijker
nog wordt de positie, wanneer de regee
ring ook na bet gevmcnlyk optreden der
Vakcectralen blijf' voort gaan met dc
mishandeling van de wcrkloozeuzorg. Er
is dan geen andero vvng dan die van agi
tatie buiten hot parlement en optreden in
het parlement.
Het zal do vraag zijn of hot R. K. V.
dan naast het N. V. V. wil staan en of
Kuiper en Van Byzewyk dan met van den
Tempel in het parlement zullen willen
pleiten niet alleen, maar een uitspraak
zullen wilen uitlokken, die niet misver
staan kan worden.
Bij deze zaak zyn de belangen van dui
zenden arbeiders betrokken. Wy erkennen
do moeilijkheden van de voormannen
eecer vakbeweging die deze regeeriug
steeds heeft geholpen en gesteund. Maar
de nood van duizenden en de toekomst
van de arbeidersbeweging en de arbei
dersklasse staan op het spel. In zulk een
situatie moet alles wyken voor wat noo
dig is om het belang der arbeiders te
dienen.
OVER TIJDELIJKE INVOERBELEM-
MERING.
,,De B.-K. Werkgever" schrijft onder
Als de Minister van Financiën een
sterk argument wil gebruiken, om zyn
hoorders te overtuig-i van do ondoeltref
fendheid van tydel.k? invosrbelemmering,
dan wysrt hy op Zwitserland en nademaal
het napraten van gezaghebbende pers>
een gewoon verschijnsel is, kan het
tig zyin even vast te leggen, dat het
voudig onwaar is, dat Zwitserland geea
heil heeft gevonden b\j bescherming.
Vooreerst is het indexcijfer der kosten
van levensonderhoud aldaar zoor sterk ge
daald, veel sterker dan in Nederland zon
der protectie.
Doch zie: volgens de officieelo rappor
ten zijn de resultaten zeer bevredigend.
Uit „Handelsberichten" citeert het
blad het volgende:
„De berichten uit de industrie luiden
ovor de maand November niet ongunstig.
Het aantal werkloozeu is wodorom ver-
Voornamelijk schynt de schoen- en le
der conjunctuur te profiteeren, daar alle
schoenfabrieken ruim van ordei
oorzien en ook in de reisartikelenbranche
geen arbeidsloozen meer voorkomen.
Ook voor de confectiebedrijven zyn de
vooruitzichten gunstig, terwyl in
meeste takken Ier textielindustrie c-
verbetering valt waar tc nemen."
Is het in dit verband niet merkwaardig,
dat de Nederlandsche schoenfabrikanten
een weigerend antwoord ontvingen van
onzen Consul-Generaal en onzen Gezant in
Zwitserland op hun verzoek om inlichtin
gen over de werking der bescherming in
dat landt
Mag het Nederlandsche publiok niet
ingelicht worden over de lichtzijde der
tijdelijke bescherming?
Zou een Kamerlid daarover niet eens
een vraag willen stellen t
3
Uit de Pers
DE WERKLOOZENUITKEERINGEN.
In Hot Volk schrijft St.:
Het teekent den toestand, dat de katho
lieke vakbeweging met de moderne één
congres houdt om publiekelijk en gemeen
schappelijk te demonstreeren voor een be
tere regeling van de werkloozenverzeke-
ring.
De nu door minister Aalberse getroffen
regeling is onnoemelijk veel slechter dan
die welke voor 1922 gold.
Toen werd, in flen vorm van extra-steun
Op *en ba2ar werd aen Jonge man
aangesproken door een aardige ver
koopster.
Meneer, vroeg zij met haar be-
minnelijksten glimlach, wilt u niet
iets koopen? Een doos cigaretten i
Neen, dank u, was liet antwoord,
ik rook niet!
Een doos chocolade
ik eet nooit chocolade!
Of deze mooie ponnenwisschor,
door mij zelf geborduurd?
Ik achrijl nooit!
Meneer, zei dc jonge dame, haar
geduld verliezende nu zooveel weige
ringen, koopt u don dtno doos zeop
van mij!
M o i e r: Tom, loen je die vijf
bonbor^ met je zusje gedeeld hebt,
heb je »r toen dri" aan haar gege- en?
T o m: Neen moeder. Ik heb er
eerst een opgege'en, enders kon Ik
niet eerlijk deelen
Varia
De saamwarkende patroonsorganisa
ties in do bouwvakken te Amstordam hob
ben besloten zoolang dc staking by den
bouw van het postkantoor to Amsterdam
voortduurt geen werklieden, aangesloten
by de Federatie van Bouwvakarbeiders,
meer by hun leden in dienst genomen zul
len worden.
De Middenstandsunie heeft zich met
oen adres gericht tot Gedeputeerde Sta
ten van Utrecht, waarin verzocht wordt
de goedkeuring te onthouden aan het
Raadsbesluit der gemeente Utrecht, waar-
by besloten werd een toeslag van 5 pet.
boven het loon of salaris van het gemeen-
tepersoneel toe te kennen met uitzonde
ring der ongehuwden, die geen kostwin
ners zyn.
De raad van Tilburg besloot met
197 stemmen de arbeidsweek voor ge
meentewerklieden en -ambtenaren op on
derscheidenlijk 48 en 411/2 uur te bren
gen en den vacantietoeslag voor 1923
voor de helft te verminderen.
Het oud-lid der Tweede Kamer de
heer B. J. van Stapcle heeft aanvaard de
functie als Bondsbostuurder van den Con-
tralen Ned. Arabteuanrabond meer in het
byzonder belast met do behartiging van
de belangen van hot belastingpersoneel.
Stadsnieuws
Hat Tooneel.
MAX PAU'-ENBERC.
Het verwonderde mij, dat enze Stads
schouwburg Zondagmiddag niet stamp
vol \va>, vaat een acteur van zoo gre-oto
komische - kracht als Max Pallenbcrg
krijgen wij toch waarlijk in Haarlem
niet icdcrcn dag tc zien. l'allcnbcrg
kwam hier met Wau-wau, het Engelsche
blijspel, dat ook Roy.aards eenige jaren
geleden onder den titel van Grompie
heeft gespeeld. Ilct stuk is van gecner-
lei betcekcnis cn wordt trouwens in de
vertooning, die de Duitschers er van ge
ven, absoluut bijzaak. Bij Royaards was
het, naar men mij mededeelde zcLf
heb ik Grompie door de nicbilis3tie nooit
kunnen zien meer een geheelin
deze Duitsche voorstelling werd het een
lange solo van l'allcnbcrg met zeer
bescheiden begeleiding van eenige
hem omringende dames en lieeren, on
der wie Ernst Wicland opviel door zijn
aardig spel als dc bediende Ruddock.
Dit was de ouderwetschc sterrc-vertoo-
ning, waarin alle aandacht zich con
centreerde op den giooten gast.
Het spel van Max Pallenberg is van
een verbluffende virtuositeit. Men komt
bij het volgen van zulk komisch spel
om het nu maar eens in het Duitsch te
zeggen „nicht aus dein Stauaca
herausZooals Max Pallenberg dezo
rol uitspeelt tot in de kleinste finesses,
en wat hij er met zijn rijke verbeelding
nog bij fantaseert, is werkelijk phenorae-
naal. Van alles weet hij iets te maken,
voortdurend blijft hij boeien door zijn
spel. Zelfs als hij gewoon in een stoel
ligt te slapen, let men alleen op hem,
vergeet mén, dat er ook nog andere
menschen op het tooneel staan. Zijn
handen spelen, ook tn zijn slaap, altijd
door en geen moment laat hij enkel
door dat handenspcl je los. Trouwens
om zijn prachtig handenspcl alleen zou
men Pallenberg moeten gaan zien. Pal
lenberg spreekt met zijn handen; die
banden zijn zóó agressief, dat zelfs een
doove hem moet kunnen verstaan.
Zooals Pallenberg moeten de vroegere
komedianten van de „comedia dell' arte"
hebben gespeeld. Hij speelt met een heer-
lijke fantasie, vult telkens de rol aan,
schept feitelijk buiten de schrijvers
een geheei eigen Wau-Wau, laai
zich „raan naar z:jn cogenblikkelijkc in
spiratie. Daardoor is hij telkens zóó
onverwachts, dat zelfs zijn medespelers
soms moeite hebben 2Ïch goed te hou
den. Er was één moment, dat een der
ttgenspelers zichtbaar zich moest be
dwingen om niet in lachen uit te bar-
slen en zich op het laatst om zija
figuur te redden maar kalm om
draaide. Een stuk van aiiisticxen inhoud
en geconcentreerde actie zou zulk spel,
waarbij de omgeving eenvoudig „dood"
wordt gespeeld, natuurlijk niet kunnen
verdragen, maar een blijspel als Wau-
wau wordt er pas interessant door. Pal
lenberg exposeert er zijn enorm kunnen
in en zijn rijke verbeelding.
Zijn spel is van zoo groote komische
werking, dat hij de zaal in een voort-
durenden schaterlach houdt. Heerlijk was
zij'n spel aan het ontbijt, als bij met zijn
handen, zijn oogen, zijn mond, ja heel
zijn lichaam telkens zijn geïrriteerdheid
uitdrukt en tusschea al dat „bijspel"
door. geslepen ca fijn zijn onderzoekin
gen omtrent de camelia voortzet. En
het mooiste van Pallenberg is, dat hij,
hoewel hij soms de grens van de carica-
tuur nadert, deze toch nooit overschrijdt
en altijd een mensch weet te blijven.
Zijn scène aan de ontbijttafel culmi-
neerend in zijn uitval tegen Merrident
was wel het meest kostelijk deel van
den middag. Hier was Pallenberg on
weerstaanbaar en bij het ronddraaien
op hel tooneel om zyn jas aan te trek
ken, draaiden do menschen in de zaal
mee van louter uitgelaten plezier.
Hoe deze acteur soms ook even een
gevoelig accent weet te treffen, bleek,
'oen hij tegen Jenny, zijn lieveling, zei:
v - - o; m k| -rj- te. 'omsloten door de groote Saskat-
IP Ut JL JL K "w Hl chewan kwamen slechts weinig ne-
derzettingen van blanken voor en Ste-
jj a ft ff aI ve Heweitt vond de afwezigheid van
I-Iet was voor het grootst© deel wei- 1
.Naar het E n g e 1 s c h va
GEORGE SURREY.
(Geautoriseerde vertaling).
24)
land, hier en daar onderbroken door
bojehjes eikenhakhout en lage hoo
rnen. die de door een boschbrand ver
nielde inheenische pijnboomen ver-
- - - - vangen hadden. Er waren veel beek-
Hij voelde dat hij tenminste een klem jgg en meertjes, moerassen en weilan-
l""1 den cn zandrtiggen. Ook was er wild
en visch in overvloed.
Grantley vervolgde fluitend zijn weg.
Hij \oelde dat hij tenminste een kle -
deel van zijn schuld afbetaald had.
HOOFDSTUK XIX.
Eenmisrekening.
Onbekeud niet den dienst die hem
Hier zou hij gemakkelijk een schuil
plaats kunnen vinden, waar hij den
geheelen winter zou kunnen blijven.
bewezen was, zette Steve Heweitt zijn Misschien zou het hem dan in het
paard lot steeds forscher draf aan. voorjaar gelukken de welbewaakte
Hij wist zenei", dat hij de uitdruk- I grens tusschen Regina en Prins Al-
king van Jim Carney's kleine oogjes bert over te trekken. Dan bestond er
niet verkeerd gelezen had, cn aunge- misschien een kans uit dit doolhof
zien ear heel wat klaploopcrs op Grant van waterwegen ongemerkt te ont-
ley's gu heid >an uen vorigen dag snappen. Het Westen lag voor hem af
zouden zijn, die de politie over zijn gesloten, misschien zou het in het
idcniiteit zouden kunnen Inlichten. Oosten beter gelukken een weg over
was het raadzaam zoo spoedig moge- de grenzen te vinden cn tiaar dan een
li k deze streek te verlaten. nieuw leven ie beginnen.
Toen hij de ried sv inow rivier te- Als het Noodlot legen hem was,
reikt had, wendde hij zich regelrecht welnu mislukking kon slechts één be
naar het oosten. Edmonton versperde teekenis hebben. Koude, honger, wol-
hem in het noorden den weg en nan ven, waarvan hij hier in het woeste
zijn rechterhand strekte zich homier- noorden te lijden zou hebben dat alles
den mijlen ver een nog geheel onont- hadden honderden voor hem reeds
gonnen woeste streek uit. In deze .lak doorstaan.
Zoo gingen de dagen voorbij, de
nachten werden kouder, tot hi, op een
morgen een laagje ïjzel c-p zijn daken
ontdekte. Heweitt ging nu recht het
oosten in, waar thans een spoorlijn
aangelegd is en het land bezaaid is
met boerderijen, maar waar toen de
indrukwekkende stilt© van de wilder
nis heerechte, slechts onderbroken
door het ritselen van de verdorde bla
deren, het geroep of gehuil van woud-
dteren op zoek naarouit en het ge-
krijsch van vogels.
Hij vond schuilplaatsen in overvloed,
maar nergens bleef hij lang. Nergens
vond hij rust, steeds Wok hij van de
eone plek naar de andere. Zijn ach
terdocht werd, inpla3ts van te ver
dwijnen door de afwezigheid van zijn
raegenooten, hoe langm hoe grooter.
Zelfs wanneer hij zoo nu en dan een
roodhuid zag, werd hij door angst In
een schuilplaats gedreven. Wanneer
hij een hut tegenkwam, die toebehoor
de aan den een of nndeien stoutmoe-
digen pionier, die in do wildernis
doorgedrongen was, vermeed hij die
zorgvuldig. Alles wantrouwde hij.
IJ:j werd zenuwachtig en gehaast. En
in hem groeide een groote vrees voor
het onbekende, dat altijd afschrikt;
dit was erger dan wanneer hij angst
had gehad een van zijn werkelijke
vijanden Ie ontmoeten. De bodem was
uit zijn braadpan gesleten en hij had
geen tabak meer, toen lnj ten slotte
halt hield bij een Hudson Baai post
aan Birch Lake. Maar spoorslags reed
lui weer het Noorden in door een toe
vallige opmerking van den handelaar.
De man, die hier pas was en nog aan
de eenzaamheid moest wennen, tracht
te liem over to halen tenminste den
nacht over te blijven. Hij wist heele-
maai niet, dat hij op het punt stond
een gevreesd misdadiger onder zijn
dak te herbergen en zijn vraag was
dan ook doodonschuldig, maar dit
voorstel was genoeg om Heweitt's arg
waan op te wekken. Hij wees het aan-,
bod van de hand en reed veertig mij
len voor hij stil hield.
Op een nacht had hij gekampeerd
in het dichto kreupelhout om Flag-1
staff Hill; den volgenden morgen bij
het ontwaken ,was de grond bedekt
met een decimeter sneeuw, zoo ver j
als zijn oog kon zien strekte zich de
witte vlakte uit. De winter was aange
broken en nu werd het werkelijk noo-'
dig een behoorlijk onderkomen te vin
den. Dit vond hij in de pijnbosschen
ten noorden van de Eagle Hills, waar
de verlaten hut van een pelsjager
stond, die na twoe aagen arbeid weer i
bewoonbaar gemaakt was.
Voordat in November de rivieren
toegevroren waren, was de hut al
weer verlaten. Twee blanker., die in
Vermilion overwinterden kwamen aan
de hut, terwijl Heweitt op jacht was
en waren juist bezig een maaitijd te
bereiden toen de bewoner terugkeerde.
H.j zag waar ze mee bezig waren en
weer kreeg zijn achterdacht de over
hand. Ditmaal trok hij het zuid-oosten
in en verloor bijna het leven in een
storm die acht en veertig uur lang
woedde. Hij werd door een Indiaan
gered en eenige Jagen Meel hij in
het kamp van de roodhuiden. Toen
werd hij weer verder gedi ever. door
de angst om verraden te worden.
Eenige weken later \ond hij oen
korporaal van de politie, die er el
lendig aan toe was: verdoofd en ver
stijfd door de vorst en heelemnal
blind. De man was overvallen door
een sneeuwstorm, was toen verdwaald
daarna blind geworden en hij zou
zeker binnen zes en dertig uur dood
zijn.
Hewreitt bracht hem naar zijn kamp
bij Tramping Lake, verzorgde hem,
pakte zijn voeten in sneeuw en ver
bond zijn oogen. Dat niet te doen zou
met een moord gelijk gestaan heb
ben. Drie dagen later riep de man die
Heweitt bij het vuur bezig zag. plot
seling uit:
„Zeg hen jiï niet Steve Heweitt".
De ander stond op. keerde zich om
en keek hem aan.
„Nu. wat zou dat?" vroeg hij kalm.
Er werd niet verder over gespro
ken en toen het avondeten afgeloopen
was bleven ze nog eenigen tijd ge
zellig bij elkaar zitten. Maar toen do
politieagent den volgenden morgen
wakker werd was hij alleen. Heweitt
was weer aan het zwerven getrokken.
Er was eten in de hut, maar hu wist
heel goed dat het nog wel een dag of
drie zou duren eer do man zou kun
nen rijden. Ilij kende dc opvatting
van hun plicht die de mannen van de
Bereden Politi: er op na houden en
aangezien lui liever geen moord wil
de begaan of zelf gevangen genomen
wilde worden, was hij weggegaan.
Wanneer en waar zou zijn zwerf
tocht eindigen'? Het zou niet zoo heel
lang meer duren eer hij antwoord on
die vraag kreeg. Maar nu zag hij er
tegen op toekomstplannen to maken.
Het heden hield al zijn gedachten' be
zig: hij wilde er verandering in bren
gen, want wat was dat voor een be
staan, dat geen enkele belofte inhieid
en een vrijheid die hem geen genoe
gen gaf.
Op een dag, toen het langzamer
hand al voorjaar geworden was, stol
de Heweitt zich aan een groot ge
vaar bloot. Het honcloozc en soumcre
I leven dal hij leidde, deed hern min-
der aan de gevolgen denken. Hii >er
langde nanr gcz 'ischan en begaf zich
I naar Fort I-acorne. een oude handels-
nederzetting door dc Fransch ?n te
I Sandy Point gevestigd ongeveer twin-
j tig mijlen ten zuilen van tie Fork ri-
vier.
Rondom het fort. dat door de Hud-
