HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
De Vlaamsche beweging en de
anti-Vlaamsche betooging
te Brussel.
tilt umsirelien
ZATERDAG ZT JANUARI 1923 TWEEDE BLAD
(Nieuwe reeks.)
No. 127
Brussel in spanning! De taalstrijd in België. Toestanden in het Bel
gische teger tijdens den ooriog. ue ontwikkeling van den Ualstnjd.
August vermey.en en Lodowijk de Raet. De houding der Belgische regeering
in den taalstrijd. De wat loi vcrviaamschir.g der Ceritsche universiteit. De
minimum-eisehen dor Vlamingen. Het woord thans aan üon Senaat: Taal
strijd ot Rasscnstrijd? Betoogingen en tegen-betoogingen. Zal er Zondag
te Brussel gevochton worden?
Brussel verkeert in spanning I Zondag
fcal hier de groote betooging worden ge
houden tegen de vervlaamsching van
ide universiteit te Gent en zoogenaamd
i„voor de vrijheid der talen". Nuch
tere, kalme Nederlanders kunnen zich
misschien moeilijk voorstellen, dat voor
zulk een betooging een stad als Brus
sel, ja, een heel land in een lijd als deze
in opperste spanning verkeert, maar wij
hebben nooit een taalstrijd gekcud en
[weten dus niet bij ondervinding, hoe
eoo'n strijd de hartstochten kan ontke
tenen. Dat bijna tlle gendarmes uit Bel
gië naar Brussel zijn opgeroepen er
.troepen op morgen geconsigneerd zul
len worden, is wel hei beste bewijs, hoe
opgewonden de gemoederen zijn en hoe
zeer voor tegenbetoogmgen en wan
ordelijkheden wordt gevrccsd.1
De talensuijd is in Belgie langzamer
hand uitgegroeid tot een rasscnstrijd en
het is dan ook teckcncnd, dat de Vla
mingen van deze komende betooging
te Brussel niet anders spreken dan van
jde a a t i-V laamsche berooging.
De Vlaamsche beweging beheerscht in
België tegenwoordig heel de binnenland-
Sche politiek! Het leek mij aan den voor
avond van de grooie berooging te Brus
sel wel van belang den lezers van
Haarlem's Dagblad iets te vei tellen van
deze beweging, zooals zij zich tot heden
heeft ontwikkeld, waarom ik mij tot
een der Vlaamsche voormannen te
[Brussel heb gewend, die zoo vriendelijk
.■was mij in een interview alle gewensch-
je inlichtingen te verstrekken.
„Wanneer ons land een noimale staat
.was," zoo zei hij me, „zou er eigenlijk
nooit kwestie van eenigen taalstrijd in
België zijn geweest, net zoo min als in
Zwitserland. In artikel 23 van de Grond
wet staat duidelijk, dal het gebruik van
het Franscb en het Nederlandsch vrij is,
maar al de jaren door was dat artikel
jn de Grondwet feitelijk een doode letter.
(Het Fransch was tot vóór kort de offi-
cicele taal en van gelijke rechten der
talen is zelfs nooit sprake geweest. In
het leger was de toestand zóó, dat ter
wijl in den oorlog 80 der soldaten
[Vlamingen waren, 70 h So der offi
cieren zelfs geen woord Nederlandsch
kenden 1 Ik overdrijf hier niet. Ik ben
zelf 4 jaar aan het front geweest en
ppreek dus uit ondervinding! Het Vlaam
sche kader moest als trait d'union dienst
doen. Zelfs de opschriften in de loopgra
ven ook die, welke van werkelijk'be
lang waren voor den soldaat, zooals
Danger de Mort Levensgevaarlijk
En dergelijke waren steeds ia bet
[Fransch gesteld.
Hoewel de Vlamingen in België in
eantai altijd sterker waren dan de Walen,
hebben zij bet moeten dulden, dat zij
steeds als minderwaardig werden be
handeld. Dit kwam gedeeltelijk door de
geschiedenis, gedeeltelijk door de eco
nomische en sociale toestanden van het
land.
Bij de revolutie van r830 is de Fran
sche invloed zeer groot geweest cn daar
uit is het bijvoorbeeld te verklaren, dat
het Franscb aau de in 1815 door
Willem I gestichte Gentsche universiteit
in 1S3S bet Latijn verving. De groothan
del ca de industrie waren cn zijn
nog voornamelijk in Waalscbe en
Franscbe handen het spreekt dus van
zelf, dat deze in het land dan ook den
grootstcn invloed hadden. Dooi het vroe
gere kiesstelsel had de meerderheid dei
bevolking het armere, Vlaamsche
deel zoo goed als niets in te brengen
en het gevolg was, dat met de wenschcu
der Vlamingen door de regeering eigen
lijk nooit rekening is gehouden. In den
tijd van Conscience waren de Vlaam
sche voormannen al tevreden, wanneer
de taal in het volk maar bleef leven.
Langzamerhand is dat echter veran
derd en zijn de Vlamingen zich zelve
meer stam-bewust geworden, liet
was vooral onder dcu invloed van Au
gust Vermeylen cn den in 1914 gestor
ven Lode wijk de Raet, da* de Vlaam
sche beweging is gegroeid. Venneylcu
was het, die ïu zijn Kritiek voorname
lijk den sooralen kant der Vlaam
sche beweging naar voren bracht, ter
wijl ingenieur De Raet er op wees,
dat de Vlaamsche zaak met alleen een
taal- maar ook een economi
sche beweging moest zijn-
Van de regeering hebben do Vla
mingen in hun strijd voor bet recht
van hun eigen taal bijna nooit eeni
gen steun, eerder voort-durende tegen
werking ondervonden. De rechten,
die zij langzamerhand hebben verkre
gen, hebben de Vlamingen 2ich steeds
zelf moeten veroveren. Het is wel
zeer teekenend, dat van de 35
Vlaamsche wetten, die in
den l'oopder jaren tot
stand zijn gekom n, niet
één enkeleaan het ini
tiatief van deEegeering
te dankenis. De wetten bij
voorbeeld tot heb gebruik van beide
talen, in strafzaken, tot het invoeren
van het Vlaamsch ook bij het Middel
baar Onderwijs en zoo veel andere,
zijn alle voorgesteld door Vlaamsche
volksvertegenwoordigers. Het voor
stel tot de zoo belangrijke wet tot re
geling der talen in bestuurszaken
waarbij eindelij', het Vlaamsch de of-
ficieele taal in Vlaanderen is gewor
den, is niet van de Regeering, doch
van Frans van Cauwelaert uitge
gaan, en ook de wet op de verneder- -
landsching van de universiteit te
Gent, waarom thans de groote strijd
gaat, zal als zij door den Senaat
wordt aangenomen niet aan de Re
geering maar aan het initiatief van
Vlaamsche Kamerleden te danken
Het is vooral deze wet tot liet ver-
vlaamschen van de universiteit te
Gent, die de gemoederen in heel het
land heeft opgezweept. Er zijn in Bel
gie twee Rijksuniversiteiten, namelijk
te Gent en te Luik. De twee andere
hoogescholen de katholieke te Leu
ven en de vrijzinnige te Brussel
zijn geen Rijksuniversiteiten. Het prin
cipe van de Vervlaamsching der Gent
sche hoogesehool is voor het eerst
30 jaar geleden door prof. Mac
Leod naar voren gebracht, maar het
was weer Lodowijk de Raet, die met
zijn plan, dat veel verder ging dan
dat van Mac Lood,, den grooton stoot
aan de beweging gaf- Eii was het, dio
de Vlamingen overtuigde van de
groote onbillijkheid, dat in een land
met 4 millioen Vlamingen tegen 3
millioen Walen twee Franscbe uni
versiteiten en geen enkele Vlaamsche
was. Eenrge jaren vóór den oorlog is
toen op de basis van het plan De ltuet
door Frans van cauwelaert (katho
liek), Louis Franck (liberaal) en An-
sceie (sociaal-democraat) een wets
voorstel ingediend tot geleidelijke ver
vlaamsching van de universiteit te
Gent. Van Vlaamsche zijde begreep
men, dat door den grooten culturce-
lcn invloed van een eigen Vlaamsche
universiteit eerst recht van een toe
komstige gelijkheid van de Vlamingen
en de Walen spra' t kon zijn. Het voor
stel was reeds in de secties onderzocht
had daar een meerderheid gevon
den, zoodal de aanneming verzekerd
scheen, 'Toen echter biak de oorlog
uit en het waren de Duitschcrs, ciic
iijdens hun overhc-ersching tot do on
middellijke radicaldu* met gelei
delijke vervlaamsching >au de Gent
sche universiteit overgingen. Dit is
ik behoef het nauwelijks te zeggen
een zeer delicate geschiedenis geweest
en heeft de Vlaamsche zaak niet goed
gedaan, omdat zij kwaad bloed heeft
gezet in het Waalsche kamp.
Toch zijn de Vlamingen zoowel
de oud-strijders als zij, die in het land
waren gebleven dadelijk na d"n wa
penstilstand weer met hun eiseh tot
vervlaamsching van de Gentsche hoo
gesehool gekomc-u. liet was één der
vier minimum-eisehen der Vlamingen
- de andere eischen zijn: 111 Vlaan
deren Vlaamsch in het Bestuur, in
Vlaanderen Vlaamsch in het Gerecht
en de indeeling van het leger ia Vlaam
sche en Waalsche eenheden dio
zich daarom de minimalisten
noemden. Bij de verkiezing van 1921
was de vervlaamsching van de Gent
sche hoogesehool 'één der hoofdpuuton
van den strijd en de uitslag ge
weest, dat van de gekozcu V 1 - am
s c h e vertegenwoordigers cT 95
vóór de inwilliging der minimum-
eisehen waren. Eén vau deze eischen
het Nederlandsch dc administratie
ve taal voor Vlaanderen, ook voor den
inwendrgen dienst was ir. wet
van Caujveiaerfc ~an 30 Juli '21 reeds
in vervulling gegaan al wordt in Vlaan
deren dan ook heftig geklaagd over
onvoldoende uitvoering ea sabotage
dezer wet.
De groote en felle strijd gaat thans
om de Vervlaamsching van de Gent
sche hoogesehool. Er waren meerdere
voorstellen bii de Kamer ingediend,
o.a- één van de fronlpartij t-01 ommd
dellijke. radicale vervlaamsching en
één van Van Cauwelaert, Franck 011
Kamiel Huysmans, tot 'u geleidelijke
vervlaamsching. terwijl van Waal
sche zijde was voorgesteld een Vlaain-
sohe universiteit te stichten te Ant
werpen, dan wel in een nader to be
palen Vlaamsche stad of naast de
F'ransche te Gent. Tegen deze laat-
set voorstellen hebben de Vlaamsche
minimalisten zich met hand en tand
verzet, omdat dan de onbillijkheid
zou blijven bestaan van twee Fran-
sche en maar èèn Vlaamsche univer
siteit in België. Bovendien zou eon
nieuwe hoogesehool ettelijke mi 11 kie
nen kosten en eerst 11a vele jaren op
een zoo hoog peil staan, dat zij ge
lijkwaardig aan de Fransche zou
kunnen worden genoemd. Voor een
radicale vervlaamsching zou nooit
een meerderheid in het land verkre
gen ziin. waarom de Vlamingen om
tactische redenen duo him stem
aan het voorstel van de frontpartij
hebben onthouden. Het voorstel-
Cauwelaert. Franck, Huysmans wel
ke laatste sociaal-democraat Anscele,
die zich terug had getrokken, verving
ia met 4 stemmen meerderheid en 11
onthoudingen ten slotte door de Ka
mer aangenomen.
De professoren, die in het Fransch
doceeren. zullen dit desgewensoht
megen blijven doen tot het einde
van hun loopbaan toe. Naast de cur
sussen van deze professoren zullen
echter Nederlandsohe cursussen wor
den geopend. Ook behelst de wet een
bepaling, dat aan de Vlaamsche stu
denten aan het einde van het jaar i n
het Fransch een examen zal
worden afgenomen over één der door
hen gevolgde cursussen. Ook de
Vlaamsche studenten zullen dus het
Fransch behoorlijk meester moeten
ziin. En tenslotte is bepaald, dat de
speciale scholen voor burgerlijke
bouwkunde. te Gent zullen blijven,
maar dat op deze scholen in het
Fransch en ook in het Vlaamsch ge
doceerd zal worden, wat feitelijk in
strijd is met het oorspronkelijk idee
der Vlamingen.
Het woord is nu aan den Senaat,
die over de wet tot vervlaamsching
der Gentsche Universiteit zal moeten
beslissen en het is voornamelijk om
<ieu Senaat te beïnvloeden, dat Zon-
d3g hier ie Brussel de groote anti
Vlaamsche betooging zal worden ge
houden
Wij. Vlamingen, zien in de wet tot
het vervlaainschen van de Gentsche
universiteit slechts iets incidenteels;
de strijd breiat zich hoe langer hoe
meer uit Vroeger was de Vlaamsche
beweging voornamelijk een stnid
tusschen de V.laniingen en de Frans
kiljons in Vlaanderenland. De Wa
len buiten Vlaanderen lieten er zich
niet mee in on stonden vrijwel on
verschillig er tegenover. Langzamer
hand Jieeft men echter de Walen we
ten op te zweepen en hoe langer hoe
meer neemt de strijd den schijn aan
van een strijd tusschen twee rassen,
wat natuurlijk niet in het belang
voor de eenheid van liet land kan
zijn. De Vlamingen hebben dit feite
lijk nooit gewild zij zijn alleen voor
de volkomen vrijheid van hun taal
ongekomen.
De heele betooging. dio Zondag hier
te Bmiseel. zal worden gehouden, is
au fond een anti-Vlaamsohö bewe
ging. Reeds tijdens de IxAandeliug
van de Hóogeschooiwet door de Ka
mer hebben de studenten 111 hot W a-
lenland agitatie trachten te verwek
ken. Twee groote betoogingen zijn
door de studenten gehouden. Bij de
laatste op den dag der eindstem
ming hebben zij zelfs getracht de
Kamer binnen te dringon. Dat deze
betooging verzot van een deel der
Vlamsche bevolking zou uitlokken,
was vooraf te voorzien. Daarop is de
betooging te Gent gevolgd, die ook al
niet zonder relletjes is geëindigd.
Het was natuurlijk, dat de Vlamin
gen van hun kant zich in ait land der
"betoog ngen met onbetuigd zouden
laten. In Antwerpen heeft do bevol
king op grootsche wijze hulde go
bracht aan den geestelijken vader van
de wet. burgemeester Frans van
Cauwelaert en daarop is Leuven ge
volgd met een reusachtige bötoogmg
der Vlamingen ter eere van den oud-
minister Poullet, den leioer der
Katholieke Vlaamsche groep, die ais
rapporteur een zoo belangrijk aan-
deel heeft gehad in het tot stand ko
men der wet.
Nu volgt dus Zondag hier te Brus
sel de groote manifestatie, die oor
spronkelijk bedoeld was als betoo
ging „tegen de vervlaamsching van
de Genstche hoogesehool", doch thans
zal worden gehouden onder de leuze
„Voor de eenheid van het land". Ais
of die eenheid gedreigd zou worden,
wanneer aan de Vlaijiingent recht
wordt gedaanl Wat bij de Vlamingen
vooral kwaad bloed heeft gezet, is
het besluit om aan deze betoogïng,
die feitelijk tegen do Vlamingen ge
richt is, een défilé langs het graf van
den onbekenden soldaat te verbinden,
den onbekenden soldaat, die 4 kansen
tegen 1 een Vlaamsche jongen is ge
weest! Oorspronkelijk zouden burge
meester Max en de gemeenteraad van
Brussel en corps vooraan gaan,
inaar dit plan is tenslotte gewijzigd.
De leden van den Gemeenteraad zul
len nu niet officieel in den stoet mee
trekken. Men doet van Waalschen
kant alles, om zoo veel mogelijk be-
toogent naar Brussel t-, lokken. Allen,
die aan de betooging deel wenschen
te nemen, krijgen gratis een derde
klas-kaart van de „ligue" tegen de
Vervlaamsching van de Gentsche
Hcogeschool en de spoorwegen heb
ben faciliteiten voor de reizigers toe
gestaan. Vooral de laatste maatregel,
waarvoor minister Neujcan verant
woordelijk is, heeft bij de Vlamingen
1 ergernis verwekt, omdat zulks bij
haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAKONDPRAATJE,
Dit is een vreemde samenleving. Ik
lees daar in Haarlems Dagbiau, dat
gr een vrij leeg huisje te koop is en
[weet niet wat dat beduidt. Een huisje
is leeg of niet leeg, een tusschenvorm
kan ik mij moeilijk voorstellen, of het
jnoest wezen, dat er hoopen rommel
en vuilnis in zijn achtergebleven, zoo
dat de nieuwe bewoner al bij voorbaat
op een duchtige soiioonmaak .wordt
yoorbereid.
Hoe langer een menscli in leven
blijft, des te meer weet hij niet. Ais
hij jong is, dan weet hij zoowat alles,
op zijn twintigste, twee en twintigste
jaar bij voorbeeld, naderhand, zoo
omstreeks zijn dertigste, begint bij te
begrijpen, uat er veel dingen zijn, die
hu niet weet en dat gaat zoo door,
totdat hij op zijn vijftigste tot de ja
ren der bescheidenheid gekomen en
ervan overtuigd is. dat hij zoo goea
als niets weet. Wat kan bijvoorbeeld
een antipodiste zijn, zooals er pas
een in een theater is opgetre
den? Onze antipoden of tegen
voeters op dezen aardbol zijn
bijvoorbeeld de Patagowërs of Vuur-
landers, maar dat is geen verdienste
en niets bijzonders, daar iedereen op
zijn beurt tegenvoeter is of een tegen
voeter heeft. Wat, o wat, doet dan
ivood merkwaardigs deze antipodisti-
pche juffrouw?
Ik weet het niet, zooals ik verreweg
'de meeste dingen niet weet. Ook niet,
hoe het mogelijk is, dat een Musch
zoo voortreffelijk een Kater op het
tooneel voorstellen kan, een Wijzen
Kaler nog wel. Bestaat .er grooter te
genstelling tusschen, zijn er grooter
antipoden denkbaar, dan een Musch
en een Kater? En van het publiek be
grijp ik ook niemendal, dat hem een
paar jaar geleden met ditzelfde stuk
in den steek liet en nu bij bonderden
komt toestroomen om er van te ge-
Bieten. Ja, wie weet er van zoo iets
grilligs en onverklaarbaars als de
smaak van het publiek! En toch zijn
dit eenvoudiger dingen, dan liet vraag
6tuk, dat in l»et volgende rijmpje op
gegeven wordt:
Als heel de wereld stokvisch was
En iedere boom eon worst,
En iedere meer en iedere plas
Gevuld met glimmend schoensmeer
was?
Hoe leschte men dan zijn dorst?
Dit is een vraag, jvaarover zeven
professoren
Zich zeven jaren lang zuilen krab
ben achter de ooreh.
yan het publiek gesproken, daar
weet niemand ooit iets van. Heeft het
haast of heeft het den tijd? Als je twee
juffrouwen op 6traat een halfuur lang
van gedachten ziet wisselen over een
onderwerp, dat niet van zoo heel veel
belang is, dan zeg je: „het publiek
heeft geen haast". Maar wanneer je
op dienzelfden avond diezelfde juf
frouwen na een concert ziet staan
dringen in de vestiaire, dan denk je,
dat ze thuis brand hebben en nog net
hopen, tijdig thuis te zijn om den
bloedkoralen ketting van grootmoe
der, een kostbaar erfstuk, te redden.
Ais je menschen ziet gaan naar de
Sociëteit Vereenrging om een voor
dracht en lichtbeelden over Palestina
bij te wonen, dan zeg je: „het publiek
heeft daar dus den tijd voor", maar
wanneer je diezelfde menschen aan 't
einde van den avond op een drafje de
zaal uit ziet trekken, zoodat de spre
ker van het slotwoord zioh alleen
maar tot hun vluchtende ruggen kan
richten, dan denk je: „het publiek
heeft schrikkelijke haast".
We komen er niet uit. Maar haast
of geen haast, beleefd is het niet.
En 't komt ook niej. te pas, om zoo
als bij andere gelegenheden gebeurt,
de nummers op de stoelen terug te
draaien, zoodat het lijkt of ze niet
besprokén zijn en er dan zelf op te
gaan zitten. Hoe de menschen dat
precies doen, weet ik niet (heb ik niet
gezegd, dat ik zoo goed als niets
weet?) en in dit geval zou ik het niet
zeggen, wanneer ik het wel wist. Om
dat dan misschien meer menschen dat
kunstje zouden toepassen.
Het is merkwaardig, hóe weinig een
mensch weet. Waarom vriest het de
zen winter niet? Hoe moet de strijd in
de wereld worden opgelost? Wanneer
kómt de Tfaarlemsche grensregeling
tot stand? Ik weet het niet'' Waarom
wordt ec-n kreeft rood. nadat h" ge
kookt is, ofschoon hii bij ziin leven
niets roods aan zich had? Alleen uit
woede over de smadelijk^ behande
ling? Ik weet het niet. Waarom zijn
we het er allemaal over eens, dat onze
samenleving alleen gered kan worden
door gezamenlijk hard werken, ter
wijl er nooit meer werkloozen in de
wereld zijn geweest dan nu? Ik weet
het niet. Waarom was een week of
wat geleden de kool in Noordhoiland
te krijgen voor het afhalen, terwijl
tweehonderd kilometers verder, hon
derdduizenden er graag voor zouden
willen betalen? Ik weet het niet, ik
weet er allemaal niets van.
Het is alles heel teleurstellend en
ontmoedigend en als een lezer van
dezo rubriek vraagt: „hoe komt het,
dat je zoo weinig weet?" dan weet ik
dat niet eens. Erger kan het toch al
niet ,en daarom sluit ik in wanhoop
dit gedeelte van mijn betoog af, om
over te gaan tot een vroolijker onder
werp.
Er is onlangs in Haarlem een uit
voering gegeven van Lohengrin door
de Nationale Upera, die veel 6ucces
had. Komt dit gezelschap met een
goede bezetting terug, dan kan het
weer rekenen op een volle zaal zoo
groot is de malaise nog niet, of de in
gezetenen van Haarlem en omstreken
xunnen nog wel f 2400 bijeenbrengen
voor een operavoorstelling. Als het
geld niet bijna gekaapt was gewor
den, zouden we het bedrag zoo pre
cies niet gekend hebben.
't ls wonderlijk: nauwelijks staat
Koopman weer aan 't hoofd, of de on
derneming marcheert in dubbelen
zin dient een koopman een kunstin
richting te besturen, die zóóveel geld
kost als deze. En ai is de hoofdper
soon dan ook een Duitschei; of een
Duitsche, de belangstelling van do
Nederlanders voor hun Nationale
Opera is groot genoeg.
Maar wat is de heer Koopman nu
gaan doen? Op de vleugelen des
etooms is hij naar Italië vertrokken
en op de vleugelen des gezanges komt
hij straks terug met sopranen, alten,
tenoren en bassen, dit .zullen worden
opgenomen in onze Nationale Opera!
Raken we nu niet wat heel erg ver-
internationaliseerd? Duitsche en
Fransche opera's, door Nederlanders
gezongen, dat gaat nog, maar wan
neer nu behalve de Duitschers ook
nog de Italianen daarin optreden,
wordt het tijd om het gezelschap tot
INTERNATIONALE OPERA te her,-
doopen. En al die menschen zingon
natuurlijk in hun eigen taal, je reine'
Beriitz-sehool zal 't op het tooneel
lijken. Misschien ware h.et beter, dat
niemand meer een tekst, maar ieder
een de noten zong op b a en f r a en
andere korte lettergrepen, zooals leer
lingen van een zangcursus doen. Het
publiek verliest er niet bij, omdat het
anders immers de Italianen toch niet
verstaat.
Ons land schijnt op dit oogenblik
vooral arm te zijn aan heldenteno
ren. Van Tul der is lyrisch, van Van
Schaik als opera-tenor hooren we1
niet meer, van Moes evenmin en
Urius ja, Urlu-s, denk ik, is te duur
voor een directie, die de toegangsprij
zen verlaagd heeft.
Wi zullio zino, zoodranl direttore
Mercanti (Koopmannio) retournati
metti zino tenorio. Tottio dati momen
ta basta, basta!
Vroeger kocht een huisvader een
jas voor zijn heele leven. Maar hij
ilroeg die alleen op Zon- en feestda
gen en een enkelen keer bij een bui
tengewone gelegenheid. En als hij
dan overleden was, de huisvader be
doel ik, dan leefde zijn Zondagsche
jas nog, die van rechtswege behoorde
tot de eriportie van zijn oudsten zoon
en die droeg de jas dan weer op de
zelfde spaarzame manier cn wanneer
hij niet al ie oud werd, had z ii Q
zoon er naderhand ook weer een nut
tig kleedingstuk aan. zoodat het best
mogelijk was, dat zijn zoontje tr nog
een best, warm jasje van kreeg, door
den kleermaker van de familie voor
niet ai te veel geld vermaakt.
In onzen tijd zijn er evenwel fabri
kanten, die auto's maken bij hon
derdduizenden en milhoenen. Ze ziin
niet eens slecht en toch goedkoop, de
motor is zelfs van voldoende qualiteit,
om de carosserie te overleven. Maar
als de laatste begint te rammelen, zeg
gen deskundigen, dan moet jc den auto
wegdoen, want hot is goedkooper een
nieuwe te nemen, dan do oude te la
ten repareeren. Hoe raak je zoo'n ding
dan weer kwijt? Het water inrijden
gaat niet goed, al zou het misschien
de goedkoopste manier wezen om de
Bakenessergracht te dempen. Dug pro
beer je den wagen kwijt te raken aan
een ander, voor tweehonderd gulden
als 't kan, voor honderd, al$ het
moet. Ja, voor hoe weinig niet, wan
neer de nood drinot.
Daarover heb ik een mooi verhaal
Vlaamsche betoogingen nooit .was ge
beurd."
Tot zoover "de Inlichtingen, die mij
hier te Brussel omtrent de Vlaam-
sche beweging en de antl-Vlaamsche
betooging werden verstrekt. Burge
meester Max heeft om wanordelijk
heden te voorkomen al'e contra-mani
festaties te Brussel op Zondag verbo
den. Of de Vlamingen zich daaraan
zullen houden Dit is de groote vraag,
waarover men thans te Brussel in
spanning verkeert. Dat niet allen zoo
zeker zijn, over een rustigen afloop,
bleek nog uit een brief in de Katho
lieke Gazet van Antwerpen. Daarin
las ik o.a.:
„Ik vrees, dat als de betooging
doogaat, er erge wanordelijkheden
zullen gebeuren. Dat er in de straten
van Brussel onder Belgen duchtig zal
gevochten worden, dat is alles be
halve een vermakelijk schouwspel, nu
vooral op dit oogenblik, dat de Bel
gen samen met de Fransehen n< n dc
Roer met militair geweld tegen de
Duitschers optreden"
Of er gevochten zal worden of niet,
hoop ik morgen persoonlijk in Brus
sel to zien. Over do eigenlijke anti
Vlaamsche betooging dus in een vol-
Binnenland
HET WERKLOOZENVRAACSTUK.
IleJ, Hs.gez. kan aan de mededeeline
van de audiëntie van de besturen van
de vier samenwerkende vakcentrales:
bij de ministens, van binnenlandsche
zaken en van arbeid ter bespreking
van het werkloozen vraagstuk (jjièn
zie de Rubriek van den Arbeid in dit
nummer) toevoegen, dat de ministers
ernstige overweging toegezegd hebben
en de verzekering gaven, dat de be
treffende materie hun volle belang
stelling had en dat zoo spoedig mo
gelijk, In elk geval voor het einde der
volgende week een definitief antwoord
zal worden gegeven.
LUCHTPOSTZECELS VOOR CE-
WONE FRANKEERINC.
Het Hbld. meldt:
Wegens de staking in het boekdruk-
kersbedrijf, waardoor geregelde afle
vering van frankeerzegels niet kon
plaats vinden, zullen binnenkort met
koninklijke goedkeuring de nog in
voorraad zijnde luchtpostzegete van
10, 15 en 60" cents voor gewone fran
keering uitgegeven worden.
CHRISTELIJK/ SOCIALE PARTIJ.
Op de te Utrecht gehouden verga
dering van deze partij, zijn naar wij
in de N. R. CL lezen, dr. A. R. van
de Laar en dr. J. van Dorp als leden
van het partijbestuur herkozen. I11 de
vacature mr..H. F. van Meer te Half
weg is gekozen de heer J. D. Root Jr.
te Amsterdam. Dr. J. van Dorp is als
redacteur van De Beukelaar herko
zen, Over de voorstellen Gouda
Zwolle, te trachten, tot een fusie te
komen met de Christen Democratische
Partij, is maar weinig gesproken. De
vergadering bleek voor deze fusie niet
veel te gevoelen.
Stadsnieuws
DE HOLLAND IA-PIL MT ABP. IE K.
Van de zjjde der directie der N.V.
Filmfabriek ^Hollandia'7 doelt men Ou-
mede, dat het personeel van do fotogra-
fie-afdeeling met 14 dagen voorloop:?
ontslag aangezegd is, een definitieve re
geling is hieromtrent nog niet getroffen.
Dat er gedurende de eerste maanden
vnn het jaar niet zal worden opgeno
men, heeft verschillende redenen;
lo. Drie films werden afgeleverd voor
Amerika. Daarvan moeten de resultaten
nog worden afgewacht. Van den eersten
film zijn evenwel reeds schitterende re
sultaten binnengjkomen, die film wordt
o.a. ook geplaatst m alle theaters van bet
Fox-Circuit.
2e. Wegens ziekte van den heer Bin-
ger, die zich in het buitenland bevindt,
wordt er op 't oogenblik niet geprodu
ceerd.
3o. Aangezien de eerst volgende film
gehoord. Niei hier gebeurd, maar in
Belgie. Een autoliefhebber had een
jaar of wat met zijn auto gereden ea
eindelijk een nieuwe gekocht; de oude
moest dus uit de garage en hij zocht
naar een kooper.
Daar iedereen in de buurt even uit
geslapen was als hij zelf, wou nie
mand er ook maar één Belgischen
(rank voor geven. Toen kwam hij op
een geniale gedachte en zond een ad
vertentie aan een veelgelezen Belgisch
blad:
„Morgen, te 12 uur zal de eigenaar
van een gebruikten maar nog in goe
den staat verkeerenden auto merk „de
Vlieger" dien laten staan in het Bois
dc Cambre. De eerlijke vinder mag
hem meenemen".
Den volgenden dag reed hij naar
het Bosch, stapte daar uit, keek xog
eenmaal zijn ouden, trouwen auto
aan en sloop toen weg, alsof hij
kwaad gedaan had.
Dien nacht sliep hij slecht, 't Was
of zelfverwijt hem kwelde, dat hij
zijn braven „Vlieger" zoo te vonde
ling had gelegd. Vroeg in den morgen
stond hij op. tramde naar het Bosch
en liep regelrecht naar de plek, -vaar
hij den wagen had neergezet. O
schrik, o ontzetting, er stonden vijf
an der Vliegers naast,
Wanneer het wél eens wat lang duurde
vóórdar onze zaken op ambtelijke bu
reaux afgedaan waren (het komt voor,
niet waar?) dan troostten wij ons altijd
hiermee, dat het dan ook geschiedde met
de grootst mogelijke oplettendheid en
stiptheid. Wij zeiden dan tot ons zelf
haastige spoed is zelden goed en zacht
jes aan, dan breekt bet lijntje niet,
langzaam maar zeker; we hadden geleerd,
den Nederlandschen ambtenaar te be
schouwen als een toonbeeld van accura
tesse, ja als de belichaming van dc stipt
heid zelf. Accurater dan eb en vloed,
dan de stiptste apotheker van Neder
land, dan de zuiverst gestelde metro
noom, dachten wij, zijn de ambtenaren.
En ziet, wat moet ons nu overkoment
Daar lezen wij, dat Gedeputeerde Staten
van Noordbrabant een klacht tot de
gemeentebesturen in die provincie heb
ben gericht over achteloosheid. Tal van
documenten moeten ter aanvulling of
vei betering worden teruggezonden, br:e.
rca van Ged. Stalen vaak niet beant
woord vóórdat een herinnering gezonden
is; op dit oogenblik zijn 39 gemeente
in het voorjaar moet worden vervaar^
digd, kan hieraan thans nog niet wor
den bogonnen.
Verder is gebleken, dat de „Hollandia"
de eenige fabriek is in geheel Europa,
welke een vast afzetgebied heeft op do
Amcrikaansche markL
Daar het plaatsen van films ia oitge-
strekte landen als Amerika, Engeland en
Koloniën, ceuigo maanden vordert, mag
worden aangenomen, dat gezien do bo
venvermelde resultaten cn do afgesloten
contracten, de Hollandia binnen eokclo
maanden de tastbare bewijzen tegemoet
kan zier..
De administratie, verkoopsafdecling, de
etaf van Operateurs, en filaifotografen
zjja niet ontslagen.
Uitgaan
MUSIKALISCHE KAM M E WSP IELE.
Het concertbureau Vernout deelt ons
mede, dut de Musikaliscne Koininer-
spiole, natwelk enkele *\ok«u geleden
ook te Haarlem zoo'n riiottn succes
behaalde nog een voor stelling zal ge
ven met een nieuw programma en wel
op Donderdag 1 Februari a.s. in den
stadsschouwburg Wiisonsplein.
óver liet optreden in Amsterdam
lezen wij in het Nieuws van den Dag:
„Ciaire Jache in de rol vau do wasch-
vi ouw optredend ais komische Allo
mei Emmy Gciesinger als dienstmeis
je, maakte van dat stukje een klucht,
uie een onbedaarlijk lachsucces beeft
gehad. De muren van liet overvollo
zaaltje daverden. Het nieuwe genre
slaat in!"
Er staat ons dus weder oen avond
vol kunstgenot te wachten cn velen
zullen vau de gelegenheid - cbruik ma
ken, dit ensemble te gaa:\ zien en
hooren.
LEGER DES 1IEILS. In (Ie Te
huizen voor daklcoze mannen, vrou
wen en kinderen aan iwt Sjiaarnc
92 cn 102, telefoon 2idó. werden in
de afgelooperi week v'erstiekt 1792 por
ties voedsel en 308 nachtvcrblijvon.
SCHOTEN. Gevonden voorwer
pen. Terug te bekomen bij: J. v. Leeu
wen, Tuuoretraut 18, évn portcruon-
naie met inhoud. de Ruiter, KI00.1-
terstraat K>, een damcstasclijo mot
iniroud. J. Spanjaard, W es liaan 3, te
Santpoort, een amobairdlichU.r;
Braspenning, Rijksstraatweg 380, e n
band vau een gumruijas. L. Knudde,
Gen. Cronjéstraat 94. een schooltasuh.
mot boeken. C. Venneke, Gen. de la
Reystraat 3, een portemotmale uiet
inhoud. J. Bruin, Scüotcroosdistraat
1, een bruin hondje, jieauing 66:. P,
v. Sinderen, Gen. de la Reystraat 9,
een handschoen. YV. Prinsen, Biilitott
straat 38, een portemonnaio met in
houd. J. v. Veis, Celebesstraat 22, een
liaarkupje. J. de Wit, Heitzstrant 79,'
een kip. J. Hoppenbrouwer, Colenso-
straat 20, een handschoen. C. do Mun-
nik, Te ding van Berkhoulstraat 17,
een handschoentje.
Aan het politiebureau: eenlgo hand
schoenen, een ceintuur, een ring met
sleutels, een groene hoed en CQulgè
nieuwe planken.
ZANDVOORT
Men schrijft ons:
Zondag, 28 Januari treedt, voorin.
10 uur in do Ilerv. Kerk te Zandvoort
op prof. dr. Ivolomnn Kóllay, hoog-
leeraar aan het Staats Theologisch
Seminarium te Budapest (Hongarije).
Hij is onze taal voldoende machtig
en zal dus in het Holland?ch spreken.
Hij komt in ons land pleiten voor dcü
arbeid van het Centraal Comité voor.
Protestantsche Hongaarsche kinderen,
zoowel om die 1 geldelijk te steunen,
als om adressen ter huisvesting van
kinderen te verkrijgen. Aan de kerk
deuren wordt, bij het uitgaan, eeri
collecte gehouden voor het werk vah
bovengenoemd comité.
UMUIDEN. Beslaglegging. Namens
ds reoderjj van bet Duitsche stoomschip
Embden is op het te IJsiuiden met kc-
teischade binnengesleepte Franscho
stoomschip La Farnisa beslag bolegil
voor vijf en twintig duizend gulden sloep-
toon.
rekeningen over 192: nog niet ter goed
keuring aangeboden en 60 bcgrooiin-
gen voor 1923 nog niet ingezonden.
Tot zoover de circulaire van Gedepu
teerde Staten, die ons van een illu3io
beroofd beeftniet iedere ambtenaar is
alzoo een toren van stiptheid, hij kan
ook een kelder van slordigheid zijni
Helaas, dat ons dit nog moest overko-
incnl En wat zal moeten geschieden, 01a
daaraan eens voor al een emde te ma
ken? Waar is de instelling, die het best
opvoedt tot accuratesse cn preciesheid
wie leven het meest als menschen van
de klok?
Raad eens. Opslaan cn bed opi
maken zoo laat, ontbijten zoo
iaat, middagmaal zoo Iaa„ naar bed
zoo Iaat, alles precies, op de minuut
af. Maar gaat bet aas, om minstens 99
Brabaatsche secretarissen met hun staf
daar neer te zetten? Wat komt er
van hun, weliswaar nonchalante, ge
meente-administratie terechil
Ea toch kennen wij geen betere leer
school. Al deze heden (mdten dc ge
meentewet bet toelaat, wat ik niet weet),
dan maar daarheen, met dc bepaling^
dat de aldaar doorgebrachte weken mee
tellen voor pensioen. Anders rijzen we
relden van complicaties op om die to
ontgaan, zou van onvrijwillig verlof
gesproken kunnen worden
Die inrichting waar 200 alles precies
op de klok af gaat dat instituut voof
accuratesse weet de lezer al, hoe het
heet?.
Aan de orde is het voorstel run dc
Regeering, om do Arbeidswet 1U1!) ook
op kantoorbedienden toepasselijk te
verklaren. De belanghebbenden heb
ben de volgende opmerking tot 00
Regeering gericht:
De daartegen gevoerde felle cnm-
„pagne bewijst do absoluto noodza
kelijkheid dier invoering (en otcllig-
„ste".
Maar als er nu door de patroons
geen felle campagne was gevoerd of
In 't geheel geen campagne?
Wie beantwoordt, deze vraag af
doende? Ik kan het niet, ik weet er
niet van, zooals ik u zei; ik weet zoo
weinig
Maar genoeg!
FIDEI.ÏO.
