OM ONS HEEN
Buitenlandsch Overzicht
DE FILMSTAÜ
HAARLEM'S DAGBLAD
WOENSDAG 31 JANUARI 1923 TWEEDE BLAD
No. 3140
Tegenstrijdigheden.
LIEVER CEEN GEKLEURDE TROEPEN AAN DEN RIJN DE ALGE-
MEEmE tUKuHEfcSC riE ThCENZiN IN KLEURLINGEN DE ENyUcTES
VAN DE FRANSCHEN ZELF HET ONBEWIMPELDE AMERIKAAN-
SCHE OORDEEL UE ENCELSCHE MEENINC— DE OPINIE VAN VELE
DUITSCHE COURANTEN MISDADEN DOOR DUITSCHERS IN NE
DERLAND BALK EN SPLINTER.
wel heeft de Fransche Regcering haar
geKieuiiie troepen de hand boven het
noofd gehoud.n en volkomen begrij
pende dat alleen naar eigen tegen
spraak geen vodoenden indruk
ken zou, ook de meening ian andert
volkeren gevraagd.
De Franschen zelf hebben 227 en
quêtes ingesteld naar aanleiding van
klachten van het oogenblik van den
wapenstilstand at^ tot JU Januari 1921
toe: daarvan bleken 59 ongegrond, 90
twijielacntig, 72 gegrcno, waarvan 9
wegens vergrijpen tegen vrouwen. F.r
bauüen 23 vctoordeenngen plaats tot
minder dau 5 jaar gevangenisstraf,
waarvan 4 wegens misdaden, tegen ue
zeuen, 6 veroordeelingen tot 5 jaar,
alle vijf om vergrijpen tegen de zeden,
één veroordeeling tot levenslangen
dwangarbeid, in zeven gevallen werd
ue straf opgeschort, dertien onderzoe
kingen bleven onbeslist in 23 gevallen
volgden militaire straffen.
Dit betrof een aantal achtereenvol
gens van lO.OiAi, 35 01X1, 25.000 en
20.000 kleurlingen, dat wil zeggen,
dat het zwarte leger, na tot 1 Maart
1920 te zijn toegenomen, daarna ver
minderd is.
Een van on^e lezers maakt mij op
merkzaam op een bericht, afkomstig
van don Minister van Binnenlandsche
Zaken te Berlijn, waarin staal te le
zen, dat de zwarte Fransche troepen
aan den Rijn zouden nebben gepleegd
65 moorden met voorbedachten rade,
C5 mishandelingen en overvaden en
170 misdrijven tegen de zr.lpn; de in
zender doet daarbij opmerken, dat er
niet bij staat in hoeveel tijd, maar
naar mijn opvatting doet dat weinig
ter zake. lener, die niet door eenzij
digheid verblind is, weet heel goea,
dat de Duitschcrs niet opzet een cam
pagne tegen de Fruimcne bezetting
zijn begonnen, vooral dooi tie brochu
re „die schwarzé Schm.ich" en dat
het er dus volstrekt niet op aankomt,
welke cijfers de Duitsche regeering
noemt: I-Jet is er toch maar om te
aoen, Frankrijk in de oogen van de
\vereid verdacht te maken.
Niets is natuurlijk gemakkelijker
dan tegenover deze beschuldigingen
te wijzen op de wandaden, die de Duit-
sche bezettingstroepen in Beigie. en
Noord-Frankrijk tijdens den oorlog
hebben begaan. Maar wat heteekeiu
dat i Als de oen zich sieent gedraagt en
de ander zien ook slecht gedraagt, is
daarmee geen van heiden verontschul
digd. De vraag moet dus zijn, of in-
üeróaad de zwarte troepen aan den
Rijn kwaad hébben gesticht. Aller
eerst moet ik erkennen, dat ik liever
zou gezien hebben, wanneer de Fran
sche ltegoeriiig ecu leger van fcianken
naar de Rijnstreek liau gezonden, niet
omuat de witte huid een waarborg
voor deugd is, maar omuat bianken
nu eenmaal atüeerig zijn vaa een over-
hoerschmg of bewaking, hoe gering
ook, door kleurlingen. (1/ In de ge-
heele wereld stelt zich de witte man
boven den zwarte, den ronde, hen ge
le. Wij in lndié zieu neer op den Ma
li ier, op den Javaan, op den chinees
en den Japanner vertrouwen wij het
minst van allen.De Engeischman m-iit
zich in Indiè verheven hoven tien Hin
doe, den Brahmbaan, den Burmees, de
Amerikaan schuwt den neger. Ik
weet niet, of de blanke ol tie kleur-
'ing het winnen zou, wanneer de goe
de eigenschappen van den een en den
ander tegen elkander zouden worden
gewogen, maar het gevoel van
meerderheid van den blanke is er
eenmaal en zijn gewaarwording van
afkeer jegens den kleurling valt niet
te ontkennen. Idealisten mogen dat
afkeuren, het feil is niet te loochenen,
dat rassen bezwaren tegc-n elkaar
hebben: om zeden cn gewoonten, om
inzichten en opvattingen, zelfs om de
geur, die hun lichaam afgeeft: de
welwillendste Europeaan Kan daprom
de nabijheid van den oret gewusschen,
keurigst gekleecien neger maar .met
moeite verdragen en waarschijnlijk
voelt de zwarte voor hem precies den-
ze fden afkeer. De volksuitdrukking:
„ik kan hem niet luchten of zien",
s.aat waarschijnlijk op deze ias-eigen-
aardigheid.
In elk geval: het blanke ras voelt
zich de heorschei', hel kan den kleur
ling niet anders dan ais oveihee rechte
zien, natuur.ijk ook een gevolg van
de omstandigueid, dat sinus eeuwen
de nicer ontwikkelde blaiiKen hezit
hebben genomen van verre lan
den en de wet voorgeschreven
aan menschen met gekleurde
huid. Nooit andersom. Daarom ge
voelen de .bewoners van de Rijnpro
vincie het diep, dat door zwarte troe
pen de overwinnaar zich iaat verte
genwoordigen.
Natuurlijk is hiermee volstrekt niet
gezegd, dat de campagne tegen de
Fransche bezetting schtsrweg© zou
Zijn gebleven, wanneer die uit blanken
had bestaan De Duitschers, stelselma
tig in ailos, zouden daar alles wat zij
der bezetting meenden ten laste xe
kunnen leggen, evengoed bij elkaar
gegaard hebben en uitgegeven, mei
een lclcin© wijziging van het titelblad:
„die franzosisciic Schmach".
Maar nu het dan zwarten waren,
scheen het zooveel te erger. D© onbe
redeneerde, insiinctmatige ias-afke«ï
van de blank© Europeanen is door de
overwonnenen handig uitgebuit.Even-
(1) Dc Duitsche journalist Mas
Harden. heeft in zijn blad „die
Zukunl't" de reden opgegeven, waar
om Frankrijk kleurlingen zondhet
land had handen noodig voor zijn
Landbouw en industrie.
Dit zijn, zooals ik zeide, Fransche ge
gevens. Zij komen neer op één geval
van elke 1594 man, Als men zeggen
wil, dat dezo statistiek niet gelden
kan oifadat zij komt van den kant der
beschuldigden, dan kunnen wi> die
verder stilzwijgend voorbijgaan, of
schoon de bladzijden, daaraan gewijd
in de brochure „la Réfutation de !a
campagne d'accusations contrc lts
troupes francaises de couleur" We
weerlegging van de campagne van be
schuldigingen tegon de Fransche ge
k'eurde troepen) aan onpart hlige le
zers ongetwijfeld den indruk zal ge-
i'cn, dat er nauwkeurig onderzocht en
-treng gestraft is
De Amerikaansche generaal Allen
evenwel heeft een uitvoerig rapport
over de zaak uitgebracht var, den
Staatssecretaris te Washington, waar
in hij komt tot de navolgende conclu
sies:
I, De beschuldigingen, gezamenlijk
door de Duitscho pers uitgebracht te
gen do. zwarte Fransche. koloniale
troepen over afgrijselijkheden zooals
schaking gevolgd door misdaden tegen
rouwen, verminkingen, moorden,
met verberging van de lichamen der
slachtoffer, zijn va'.ech en hebben po
litieke bedoelingen.
II. Een zeker aantal vergrijpen te
gen de zeden kunnen worden verwe
ten aan deze troepen; zij staan op
zichzelf en zijn beperkt in aantal. De
Fransche autoriteiten hebben die
meestal streng gestraft en een zeer
ernstige poging gedaan, om het kwaad
te vernietigen; de graad van bewijs,
iioodig oin in zulke gevallen tot ver-
oo.rdeeiing te komen, is een zeer tee re
quaestie, waarover hel moeilijk is.
een meening uit te spreken.Intusschcn
is het aantal vrijspraken laag en heli-
ben zii niets verwonderlijks, uitge
zonderd in één geval
UI .Als regel wijzen het aantal ver
oord eelineer\ en de ernst der versla
gen van de enquêtes en processen, op
©en zeer ernstig pogen van de Fran
sche rechterlijke autoriteiten, om
recht te doen en het kwaad door ge
strenge maatregelen te doen verdwij
nen. Als hun vonnissen dikwijls z,aon-
ter zijn oan de onze. dan is dat voor-
ai toe te schrijven aan verzachtende
omstandigheden, mogelijk door hun
procesregels, die zeer verschillend
zi;-> van de onze en aan het feit, dal
as Fransche rechtbanken deze mis
daden niet zoo gestreng straffen, als
dc Amerikaansche en Eneolsche recht
banken doen.
IA'. De discipline onder de Sene
ealeesche tirailleurs Ls niet altijd
goed geweest, zooals voortvloeit uit
de weigering van eenigen hunner om
te Marseille aan boorcl te gaan, toen
zij naar Syrië werden ingescheept.
Tot zoover de Amerikaansche rap
porteur. uit wiens verslag duidelijk
zijn oprechtheid blijkt. dua.r hij
kwaad kwaad noemt en niet beman
telt toch komt hij in punt I tot de
s'.otsom. dat de campagne valsch en
dat het aantal vergrijpen tegen
vrouwen gering is.
Van Engelschen kant heeft de on
dersecretaris van Buitenlandsche Za
ken. Cecil Harmsworth. in antwoord
op een schrijven van het Engels oh e
parlementslid Walter die Freece, ver
klaard. dat de beweringen over liet
slechte gedrag der gekleurde troepen
schromelijk overdreven zijnver
schillende aanklachten bleken vak eel
verzonnen te zijn. andere op zeer
lichtvaardige gegevens gebaseerd. De
algemeene opinie van de Engelsche
offioieren was. dat er geen enkel fco-
wiis bestaat, dat deze troepen meer
uitspattingen hebben bedreven, dan
andere troepen, de Duitsche inbegre
pen. begingen vóór den oorlog, in
garnizoen ssteden.
Maar er is meer. Tal van Duitsche
bladen fzii worden ln de brochure
aangehaald) hebben er over geklaagd,
dat Duitsche vrouwen zich maar a'
te toeschietelijk toonden tegenover de
zwarte soldaten. Andore hebben be
schuldigingen ineetrokken en hun
vergissing erkend. Brieven die de ge
kleurde soldaten zelf hebben ontvan
gen of geschreven door Duitschers
aan vrienden in hét buitenland, zijn'
ruïm voldoende om de leugenachtig
heid aan te -=n van de hatelijke
i)esc-hu':digino,en van een zeker ge
deelte der pers. dat het wachtwoord
ontvangt uit Berlijn.
Hierbü moe :k het laten, ofschoon
er nog heel wat meer van te zeggen
zou zijn.
Intusschcn is er nog iets anders.
Dezelfde inzender, die onze aandacht
vestigde op de ..statistiek" van Ja
nuari 1923 uit Berlijn, heetf zich ook
de moeite gegeven, na te gaan, hoe
veel hiisdtiiven er wel in de laatste
maanden door Duitschers begaan
zün in Nederland, van Juli 1922 tot
nu. dus in ruim een half jaar. Het
zijn er 30, waaronder zeer ernsrige,
natuurlijk behalve nog die. waarvan
de daders niet bekend werden.
Kan hier niet van een „witte
laad" gesproken worden, in een
neutraal land, waar ntcn gastvrijheid
eeniet? En behoorden zij. die den
oalk in eigen oog voorbijzien, met be
scheidener te spreken van den splin
ter in het oog van anderen 1
J. C. P.
Stadsnieuws
■Het Tooacel
ALEXANDER HüISSI.
AL. MOISSI ALS HAMLET.
Het was dezen zomer in OostenryR, te
Salzburg, dat ik, op weg naar de voor
stelling van ..Das Salz'ourger grosse Welt
theater" van Hugo von Hofmanosthal
voor de Collegiën-Kirche Louis do Vries
ontmoetto.Hjj stond in druk gesprek mot 'n
mij onbekend lioor, in wien ik onmiddel
lijk den tooneelspeler herkende. Do Vries
stelde in\j aan hem voor.... Alexander
Er was eren een oogenblik van ver
rassing in my. Het maakt nu eenmaal
altijd ecu groot verschil, of je onver
wachts met een meneer Jansen, lakenfa
brikant of likeurstoker, dan wel met eeg
Alexander Moissi, tooneelspeler met een
wereldnaam kennis maakt. Voor den eer
ste buig je even, maar je kijkt op het
zelfde moment alweer langs hem heen.
Zyn naam, zyn oogeu, zyn neus, ja zelfs
zjjn kleurige das interesseereu je niet
het minst. Maar tegenover eeD Moïssi
stel je je geest onmiddellijk „in postuur"
Je weet, dat je tegenover een persoon-
lykheid slaat en je bent plots één cn al
belangstelling. Je vergeet de heele omge
ving en let alleen op hém!
Den volgenden, avond ontmoetten ivy
elkander weer, aten wjj samen in een
restaurant. En toen vertcldo hij mij voor
het eerst van zjjn Hol lands oh a plannen.
Moissi was'toen nog in twijfel, of hjj mei
een eigen Duitscheu troep een tournee
zon maken, Ó3n wel niet een Ilcllandsch
ensemble in ons land zou optreden. Maar
dit stond toch al vast, dat hy met
meest geliefde rollen Fedja in Tol
stoi's Levende Lyk Hamlet en Os
wald AI ving in Ibsen's Spoken zou
komen. Moissi heaft gelukkig net denk
beeld om te midden van Hollgndsoko ar-
tisten op te treden, laten varen on maakt
zyn tóürnée thans met een eigen troep.
i Zjjn vrouw, Johanne Terwin, die bij de
voorstellingen, welke het Keinhardt-en-
semble eenige jaren geleden in ons land'
heeft gegeven, 7.00 is opgevallen om baar
levendige Begina :n Spoken on haar gees
tige Viola in Driekoningenavond, maakt
deel uit van zjjn gezelschap, dat ook ln
zjjn verdere samenstelling uit zeer
goede krachten moet bestaan.
„Dat staat vast!" zoo zei mjj indertijd
reeds Moissi, „dat ik niet anders wil ojj-
treden, dan in een goed milieu. Het oude
sterre-svsteem acht ik uit den booze. Het
geheel moet goed zyn, anders is hel
geen kunst meer. Ik wil den Hollan
ders Tolstoi, Shakespeare en Ibsen en
niet Alexander Moissi brengen!"
N'u Alexander Moissi op Zondag 11 Fe
bruari ook hier te Haarlem op een ma-
tiiiéo in onzen Stadsschouwburg zal op
treden, leek het my wel van belang onzen
lezers iets meer van dezen zeer byzoudo-
ren, sterk persoonlijken kunstenaar te
vertellen. Aan Moissi dank ik twee van
wyn mooiste tooaeelherinneimgcn. Den
eersten keer, dat ik hem zag speten, was
in den zomer van 1921 op hel Domplein
tc Salzburg voor de kerk van Solari in
Jedermann een Duitsohe bewerking
van hot ook in Holland zoo bekende El-
cerlyck.
Nooit zal ik het oogenblik vergeten,
toon hy iu de rol van Jedermann te spre
ken aanving. Onmiddellijk kwam ik on
der den ban van zjin prachtige, melo
dieus» stem. Die stem van Moissi....
hoeveel Dnitschers heb ik niet in extase
daarover hooreu spreken. Ln zij is ook
werkelijk van e«o wondere bekoring.
Moissi fascineert dadelijk door zyn stem,
die nu eens fluwcel-zaeht, dan weer
scherp-demonisch kan kiinken.
Ret zou van oppervlakkigheid getui
gen, wanneer ik hier wilde probeeren een
karakteristiek van Moissi als tooneelspe
ler te geven na hem in twee rollen Je
dermann en do „bedelaar" in Das grosse
baizburger Welttheater te hebben ge
zien. Reide keeren heeft by my met zyn
zeer innig spel in <le ziel gegrepen. Zeld
zaam moot was hi) als Jedermann, toen
de „Dooi" hem had opgeroepen. Nog zio
ik die groote, angstig-staremle oogen \au
Moissi, toen aan alle kanten van het
plein een geniale regie-vondst \au
Max Bernhardt zyn naam weerklonk.
En hoe prachtig gaf hg na den wanho-
pigen, menseheiyken stryd tegen den
„dood" de berusting en den deemoed,
toen de „goede Werken" en het „Ge
loof" hein" met hun vleugelen hadden
aangeraakt. Zooals Moissi dat slot van
Jodermann speelde, zooals hy .gelou
terd daar voor die groote kerk neer
knielde en met Kinderlijke, vertrouwende
stem zjjn biecht uitsprak en God aanriep
was het van zoo roerende innigheid, dat
het ons wel heel sterk aangreep.
Maar grooter nog was Moissi voor nijj
als de bedelaar in „Das Salzburger grosse
Welttheater". Wie eenmaal Moiss: ais
iie „ziel", die door God geroepen is al
het wereld-leed te dragen, tot de engel ue
woorden heeft hooreu zeggen: „.Musz
klicn dan daarop: „lch will, kleidet
ni'.rh an!" z-ïl dat noo.t meer vergeten.
En Loen hjj later als de oude bedelaar
doli „ryke", die voor de poorten van den
dood angstig terughuiverdo, langzaam op
beurde '-'U hem troostend met zyn innige
zangerige stem ze.: „Koram, mem Bru-
der. koram doch, es geht sterbent" was
het, of een stem van „jênseits" tot ons
kwam. Ik weet nog hoe ik na afloop ion
de voorstelling voor de kerk Louis de
Vries ontnioetic eu wjj béiden eerst nuts
konden zeggen, 7.00 had het spel van
Alexander Moissi als de bedelaar ons ont-
oerd.
VVy zullen hier te Haarlem het zeldza
me voorreebt hebben Moiss: als Fedja, in
Tolstoi 's Het Levende Lyk, te zien. Wie
Alexander Moiss; eens ge malen heeft z.c-u
spelen, zal zich ongeveer een beeld kun
nen vormen, van wat deze acteur van de
Fred ju figuur zal maken. Fedja d.t
word: algemeen erkend is Moissi's
meesterrol. In „Der Sehauspieler"
schrijft Emil Faktor over Moissi 's
Fedja o.a.:
„Moissi geeft het martelaarschap van
de zelfvernedering met een oneindige rust
en met een sprookjesachtige zachtheid.
Als eenzaam bez.oeker treedt hjj een lo-
gementkamer binnen. Van zyn gezicht is
net te lezen, dat hy een revolver in zjjn
zak draagt. Deze eigenaardige gezichts
uitdrukking kennen doktoren, waaneor
menschen, die zich reeds verloren weten,
hun spreekkamer binnenkomen. Dan zet
Fedja zich aau tafel neder en schryft ceu
brief, zooals iemand zijn 'eigen doodvon
nis opstelt. Alles aan Moissi verraadt, dat
hjj met ieder woord van dezen afscheids
brief armer eu verlatener wordt. Wel is
waar. tiekt hij den revolver niet af, mnar
de waarheid biyft, dat hjj zich dooagosoho
ten heeft. Slechts een armiaLg restje
van het mensehdom, trekt met hem :n
het donker verder!"
Als een, die vroeger geleefd heeft, nis
oen „levend ltfk" zwerft hjj rond. Over
zjjn verborgen, zjjn zelf nauweljjks meer
bewuste droefheid ligt een moede glim
lach. Die moede glimlach is ook in zjjn
stem, zoo vaak hy over zjjn vroeger le
ven vertelt, waarvan hjj soms vertellen
moet. omdat hy vreest anders te verge
ten, dat hjj eenmaal op de wereld geleefd
heeft!
Waaneer ik dit lees, dan zie en h 0 0 r
ik Alexander Moissi in deze rol en ik
weet van te voren, dat dit een zeer zeld-
zame genieting, een middag van hoogste,
ir.nige schoonheid zal zjjn.
„Zoo is ook," lees ik verder 'bjj Emil
Faktor, „Fedja's optreden voor den 011-
derzoekingsroehter, voor wien hjj bjjna
zon men zeggen als een afgestorvene"
verschjjnt, met oogen, die als nit de
eeuwigheid in het bonte toevalsspel van
het leven staren. Zoo is ook zjjn houding
bjj de getuigenis van dc nog altjjd voor
zoover dit bjj een sehaduwwezen moge
lijk is beminde vrouw, die in de mee
ning weduwe te zjjn den andere huwde.
Hjj buigt voor haar met een deemoed, die
kortweg bovenmenscheljjk genoemd kan
worden!
Moissi als Fedja, hot zal ik weet
dat van te voren van een zóó ontroe
rende schoonheid zjjn, dat het voor velen
een openbaring zal wezen! Dat is het
soort spel, waarvan men kan zeggen, cat
het ons beter, rjjker cn gelukkiger maakt.
Uit Moissi's wisselvallig kunstenaars
leven nog het volgende.
Hjj is zjjn loopbanu begonnen als figu
rant aan het Burgtheater te Weenen.
Daar zag hjj eiken dag den beroemden
Kainz, on als eenvoudig cadet van Gas-
cogne stond hvj naast den in Wevuen cn
heel de wereld vermaarden CyrauO. Na
Weenen ging hjj naar Praag, waar de
toen nog zeer jonge kuastenaa, Moissi
is thans ruim veertig jaar door zjjn
groot talent cn zjjn dikwijls zeer eigene,
van de traditie afwjfkende opvattingen
vele verecfdors maar ook veel bestrijders
vond. Op Praag volgt Berljjn, waar hy' j
een tijdlang geheel onbekend in een
derde rang9troepje speeldetotdat
Keinhardt hom ontdekte. Bernhardt heeft
in Moissi altjjd den tooneelspeler van bjj-
zondere gaven gezien. Max Bernhardt
heeft in hem altjjd een groot vertrouwen
gehad en by is het vooral geweest, die
dezen tooneelspeler met zjjn zeldzaam
melodieuze stem en zjjn Zuideljjk tempe
rament Moissi is in Triest geboren en'
heeft van vaders züde Grieksch en vatf
zjjn moeders kant Italiaanseh bloed in
zich zoo sterk op den voorgrond heeft
gebracht. Bjj Beinhardt heeft Alexander -
Moissi triomfen op triomfen gevierd.
Zjjn tooneelspelersioopbaan is een tijd
lang onderbroken geweest, toon hi; in
1914 vrjjwillig :n het Duitsche leger
dienst nam als oorlogsvrijwilliger. Of
Moissi daar Inter nooit spjjt van heeft
gehad! Met zjjn spontaan karakter
meende hjj in dien tijd, toen hjj nog ge
loofde in het Duitsebo „recht", daartoe
verplicht te zjjn. Nu staat Moissi op heel
anderen „bodem". Zelden heb ik iemand
ontmoet, die zoo fel staat tegen „das Mi-
litar". Het leven ia de loopgraven cn
later in krijgsgevangenschap hjj is als
oorlogsvlieger gevangen genomen heeft
hom „ziende" gemaakt.
Om zjjn zeer gopronone.ocrde persoon-
ljjlco opvattingen van sommige rollen
o.a. van zjjn Faust '3 dikwjjls door
de kritiek hevig aangevallen maar zjjn
roem als eeo van Dnitschlands grootste
en meest belangwekkende tooneMspelers
is onbestreden. Niemand minder dan
Kainz zag in Moissi, na hem in de rol
van Hamlet te hebben zien spelen zyn
opvolger. Zjjn Torquato Tssso, zjjn Ham-
Iet, zjjn markies Posa in D011 Carlos
zjjn Oswald in Spoken zjjn Jeder-
maun om maar onkolo rollen tc noe
men, zjjn wereldboroemd geworden. Maar
het meeste naam heeft hy zich gemaakt
met zjjn Fedja, de rol, waarmee hjj 11
Februari in Haarlem komt. Moissi's op
treden in den Stadsschouwburg waar-
bjj zjjn vrouw Johanna Terwin de rol van
Mascha speelt zal voor Haarlem in
waarhe I een tooneelgebeurtonis zjjn.
J. B. SCHUIL.
EEN DUITSCHE TREINCONDUCTEUR DOODGESCHOTEN.
DE FRANSCHE R E CEERIN CSKRI N C E N ZIJN ER VAN OVERTUICD,
CJAT DE FRANSCHE TROEPEN HET VERZET DER DUITSCHERS IN HET
ROERGEBIED ZULLEN OVERWINNEN.
ER ZAL CEWELD GEBRUIKT WORDEN.
Een Duitsche:- dood
geschoten.
De opwinding in bet nieuw bezette ge
bied is nog veel grooter geworden nu in
een gehucht bij Bochum een treinconduc
teur door Fransche soldaten is doodge
schoten.
De Fransche districtsgedelegeerde in
Bonn heeft aan het stadsbestuur mede
gedeeld, dat de gemeente van heden af
de veiligheid van het verkeer in
het gehecle district Bonn verantwoorde
lijk is. Wanneer bij storing de daders
niet ontdekt worden, zullen onmiddellijk
alle noodige beschermingsmaatregelen
door de bezeitingsautoriieiten genomen
worden.
Niet alleen wijzen dc Franschen en
Belgen beambten uit, maar zij weigeren
den toegang aan nieuw benoemde plaais-
angers in het bezette gebied. Dn
Wiesbaden wordt gemeld, dat cc Rijn
landcommissie heeft doen weten, dat de
niuwbenoemden dan alleen zullen toege
laten worden, wanneer zij zich van te
voren schriftelijk verbinden, dat zij de
verordeningen van de bezettingsautori-
teiten vrijwillig zullen nakomen.
Het behoeft niet gezegd te worden, dat
geen Duitsche ambtenaar zich hiertoe zal
leenen.
Zoolang dc middelen van
verweer der Fransche bezet
ting tegen do staklngan
nog niet algemeen in werking getreden
zijn, lijdt het vervoer in het gehcelc_be
zette gebied onder dc spoorwegstaking.
De staking der ambtenaren de: post en
telegrafie bemoeilijkt den journalisten
hun berichten te zenden. Dit i. een over.
gangsstadium en de toestand zal weldra
verbeteren als de algemeene afscheiding
van dat Roergebied van de rest van
Duitschland ten uitvoer is gebracht, zoo
oordeelt men in Fransche kringen. Hei
is een langdurige onderneming, verklaar
de Poincaré tot eenige Amerikaansche
journalisten, een verklaring, die volgen,
dc „Chicago Tribune" beschouwd moet
worden als een antwoord bij voorbaat op
eventueelc vreemde interventie-plannen,
en hij haalde het voorbeeld van Duitsch
land aan, dat na 1871 ook Fransch ge
bied bezet heeft gehouden tot de laatste
centiem was betaald. Onder deze omstan
digheden is de opvatting te Parijs, dat
aan deze tijdelijke moeilijkheden niet te
veel waarde gehecht moet worden en dat
men op den duur wel over al dit verzet
triomfeeren zal. Het is echter begrijpe
lijk dat het door degenen, die in Frank
rijk het Roerplan steeds hebben bestre
den, wordt aangehaald als een bewijs,
dat zij gelijk gehad hebben.
En bladen als de „Populaire" consta-
teeren met iets als voldoening dat het
eenigo resultaat van de Roerbezeiting tot
dusver een verhooging der Fransche be
lastingen geweest is.
De regeeringsgezinde Fransche pers
bepaalt zich voorloopig tot het betoog,
dat hetgeen .thans aan ce Roei onderno
men wordt, volkomen geoorloofd cn wet
tig is, overeenkomstig de conventies van
Den Hhag, volgens welke ambtenaren in
een bezet gebied aan dc bezettingsautori
teiten moeten gehoorzamen. Alen treedt
trouwens nog vee! te zacht op. oordeelen
velen en de „Echo de Paris' verontwaar
digt zich er over dat de Beriynsche bla
den uitvoerige telegrammen uit iict Roer
gebied konden krijgen cn dc Parijsche
niet. Dit alles zal echter we! spoedig ver
anderen als de Fransche regeering, zoo
als hét plan bestaat, den gehcelcn dienst
der spoorwegen cn post en telegrafie in
handen genomen zal hebben.
In zijn verklaringen tot dc Amerika
nen zeide Poincarc verder nog dat de be
zetting zoolang zal duren to' Duitsch
land toegeeft. „Er kan wel vijf jaar vcr-
loopen vóór dat het voldoende bewijzen
van oprechtheid gegeven heeft door de
schadevergoeding te betalen, maar het
kan de Roer heel wat eerder bevrijden
indien het zijn financieel systeem herziet
en een solide basis legt ora ccd interna
tionale leening tot betaling van het her
stel te grondvesten."
Aangaande de troepen, zei Poincaré
nog, dat het onjuist is dat die zooveel
zouden kosten, want er is geen enkele
soldaat gemobiliseerd en de kosten van
het onderhoud aan dc Roer zijn haast
niet hooger dan die in Frankrijk zelf,
omdat de transportkosten en de prijzen
van allerlei behoeften veel lager zijn?
Omtrent de reis van Le Trosqucr en
Weygand naar Parijs wordt meegedeeld,
dat die voortaan elke weck zal plaats heb
ben en dient om een volledig contact te
behouden tusscben de bezettingsautori
teiten en de regcering te Parijs.
Zeer sterk komt in de Duitsche pers
de
verontwaardiging
tot uiting over de lalloozc aircstaties en
uitwijzingen van beambten in het Roer
gebied. Alle bladen noemen dit optreden
der Franschen een dwangmaatregel uit
woede, dat het standvastig blijven der
beambten tot nu toe alle Fransche plan
nen heeft doen mislukken. Door dezen
maatregel meent men tenslotte dc bevol
king van haar leiders te bcrooven, zegt
de „Vorwarts'V Ia Dusseldorf, Essen,
Duitsburg, men kan gerust zeggen in
alle sleden, waar personeel in een ver
antwoordelijke positie tegenstand biedt
tegen de Fransche maatregelen, zijn al
de betrokken ambtenaren uitgewezen.
„Maar wat hopen de Fxaoscben daar
mede te bereiken?" vraagt hec socialis
tische orgaan. Wij begrijpen, dat het den
Franschen mogelijk zal zijn. verschillen
de spoorlijnen op gebrekkige wijze weer
te doen loopen. Maar wat'hebben ze daar
aan? Nieuwe kosten voor hel onderhoud
van hun troepen, voor de instandhouding
van deze spoorlijnen, maar vooreerst noff
Feuilleton
Naar het Engelsch van
GUY THORNE.
(Nadruk verboden).
10)
„Het was niet gemakkelijk om dat
te bedenken'zei Isaacson, „maar
met behulp van onzen electricien, een
cvs handigen jongen, is het ons toch
gelukt. Zie je wat het beteekent? Zon
der dat die meneer, die den Kolonel
net verdoofd heeft metT chloroform,
iets behoeft te. doen, hoort men voort
durend een geluid alsof er op een
schrijfmachine getikt wordt. Als het
niet meer noodig is kan die batterij
losgemaakt worden c-n heel eenvoudig
in een kleine ruimte worden wegge
borgen. En in de andere kanten zit
juffrouw Moore bij den haard. Ze
hoort praten en ze hoort het tikken
van een schrijfmachine. Ze vermoedt
absoluut niets van wat er acht""- die
glazen deur gebeurt".
Tom zei niets, maar hij nam zijn
zakdoek en wreef zich tie zweetdrup
pels vat. zijt. voorhoofd. Het was vree-
selijk, liet. was afschuwelijk om dat
te zien gebeuren, terwijl hij op zijn
gemak in die rustige kamer zat. Hij
twijfelde er niet aan of Isaacson had
met zijn scherpe verstand de waar
heid geraden.
„Nu goed opletten", zei Isaacson
naast hem en Tom zag een blauwe
vonk toen er weer op een ander knop
je gedrukt werd.
Do schrijfmachine en het schitteren
de mechaniek verdwenen. De jonge
man de zoogenaamde advocaat
had de doek met chloroform van liet
gezicht van den Kolonel weggeno
men. De Kolonel lag doodstil op den
vloer. In een seconde het was on
beschrijfelijk akelig om de nauwkeu
righeid, de berekende snelheid te zien
waarmee alles gebeurde had de
man een groote, stevige zak uit het
schrijfbureau gehaald. De voeten van
den Kolonel werden er in gestopt, dc
zak bedekte hem volkomen; zijn li
chaam was stijf cn de zak werd over
zijn hoofd dicht getrokken. Toen werd
I er een groote metalen ring van boven
aan ast gemaakt en met dezelfde
I snelheid werd er een katrol aan J>e-
1 vestigd en Tom zag dat er een lang
touw aan hing.
„Eenvoudig genoeg nis je weet hoe
het gebeurd is".
Weer een ander beeld; het raam
op zij in het kantoor werd voorzichtig
open gemaakt Aan de vensterbank
scheen iets vastgemaakt te zijn. Een
vergroote opname wan dat stuk ».-r-
1 scheen en ze zagen dat het een instru
ment was waarover het touw moest
loopen. Tom zag twee stevige handen
die mei fabelachtige snelheid groote
duimschroeven in het kozijn draai
den.
„Om alles is gedacht", klonk Isaac
son's stem in het donker. „Kijk maar
tusschen den kop van de schroef
en het hout en de steen van het ven
sterkozijn zijn stukken goed gelegd,
zoodal er geen krasje zichtbaar zal zijn
als deze katrol wordt weggehaald:''
Weer een ander beeld. De jonge
man lichtte de zak op in zjjn urmen,
hield de voeten in de richting van het
raam en stak het lichaam er toen
half uit. Het touw werd over den ka
trol gelegd, de zak kreeg een duwtje
en toen ze verdween drukte de aan
valler een voet tegen den muur aan
en hield met alle macht het touw te
gen. Een oogenblik spande hij al zijn
krachten in. en toen liet hii langza
merhand, stukje voor stukje, en steeds
vlugger, het touw gaan. Er scheen
geen eind aan te komen, maar ten
slotte verslapten armen en lichaam
hij keek even uit het raam en
haalde toen snel het touw op. Het ein
de van het touw werd tenslotte zicht
baar er zat niets meer uan.
Toen werd de katrol los geschroefd
en op den vloer gelegd en het raam
werd weer gesloten. Van het begin
het einde had alles niet meer dan
drie-en-een halve minuut geduurd.
Het licht in de kamer ging op. „Lu
is het einde van de eerste acte", zei
Isaacson. „Zeg, Hunter, je ziet een
beetje bleek," ik vrees, dat ik er
niet aan gedacht heb wat voor uit
werking deze vertooning op je kon
hebben. Blijf stil zitten dan haal ik
een whiskey-soda voor je.
Hunter, die toch al heel wat had on
dervonden. die in de wildernis ge
vaarlijke tochten had gemaakt, voel
de zicli nu onpasselijk. Hij had nog
nooit van zijn leven 200 iets vreose-
lijks gezien en zijn tanden klapperden
tegen den rand van het glas dat zijn
vriend tegen zijn iippéu hield. Maar
hij was goed gezond en van nature
een zeer matig mensch. De tweede
whiskey-soda die hij dien avond dronk
had onmiddellijk de bedoelde uitwer
king en hij was finnen een minuut
weer de oude.
„Mijn hemel!" riep hij uit. „Hce
duivels knap!"
„Ik\weet wel dat je er heel wat over
le zoggen zult hebben, maar wacht tot
je de rest gezien hebt. Toen ik naar
de Edgeware straat ben geweest, heb
ik niet alleen het kantoor zelf gezien,
maar ik ben nog verder gegaan. Dc
l-olitio heeft heelemaal niet vérder
over het raam gedacht, vanwege het
stof en de spinnewebben, die volgens
de detectives bewezen dat het raam
onmogelijk den lautsteu tijd geopend
kon zijn- Maar ik dacht er anders
over. Aangenomen dat juffrouw Moo
re werkelijk voortdurend wakker was
bleef alleen het raam over. Nergens
anders had men Kolonel Moore, dood
of levend, door kunnen verwijderen.
Voorloopig dacht ik niet verder aan
stof en spinnewebben ik ging naar
boneden en bekeek liet keele gebouw
eens van de straat af. Heb je wel eers
op de winkels op dc benedenverdie
ping gelet?"
„Voor zoover ik weet niet bijzon
der. Was or niet een dameshoeden-
zaak aan een kant van den hoofdin
gang?"
„Ja, rechts. Links was een sigaren
winkel. en verderop, op den hoek van
het blok, een groot, bekend meubel-
magazijn. Ik ben het heele gebouw
roildgeioopen tot ik in een zijstraat
aan den zuidkant een poort vojid die
toegang gaf tot een binnenplaats. Be
neden zijn magazijnen en werkplaat
sen van die meubelfirma. De karren
rijden in en uit en nemen don boel
mee. Op dit binnenplaatsje komen tot
bovenaan toe. de rameik uit van de
verschillende kantoren op de diverse
verdiepingen. Nu zag ik dadelijk dat
het raam van Crossman en Danvers,
de zoogenaamde advocaten, in een
soort van alcoof lag, gevormd door
twee uitspringende muren. Het raam
er onder was van matglas, het raam
daar onder was noga! boog in den
muur en blijkbaar een gangraampje.
Aan den overkant van liet plein en
vlak tegenover het verdachte raam,
was de muur blind c-r waren totaal
geen ramen. Nu werd alles ma opeejis
duidelijk. Hot was doodeenvoudig om
in dien hoek, die altijd donker was,
behalve wanneer de zon er recht in
scheen, een wagen te zotten en daar
de zak, met het lichaam er in, blik
semsnel in neer te laten. Natuurlijk
zou het een overdekte v, agen moeten
zijn. Beneden moesten menschen wach
ten en ce zak opvangen cu er in
zwaaien en in eon oogwenk verber
gen. Het zou alles bij elkaar hoog
stens een kwart minuut duren en er
was een kans van een mlllioen tegen
een dat niemand het zou zien. De
kar zou natuurlijk speciaal voor tlio
gelegenheid in orde zijn gemaakt en
er zou een valsche naam op staan.
En die kar zou wegrijden Londen
in en verdwijnen
Tom begreep nu alles. „Maar wat
een ontzettende voorbereiding, wat
een buitengewone handigheid was er
voor noodig!" zei hij.
„Ja. dat is zeker. De knapste mis
dadigers van de heele wereld moeten
dit zaakje met elkaar op touw gezet
hebben, wat dus bewijst en hier
veranderde Isaacson's stem en hij
keek*strak naar Tom „dat het doc-1
van dit alles van buitengewoon groot
belang gewtLj» mopt zijn. Dat ls bet
