LEIS UAOBLAD
Stadsnieuws
KanionserecM
Oit ds ümsireken
Binnenland
Letteren en Kunst
Hoe onze gasfabriek werkt
Donderdag 29 Kaart 1923
DERDE BLAD
SNELVERBAND.
Woensdagavond kwamen donateurs
leden van do Eersto HulpVereeniging
„Snelverband" lo Haarlem in „Do Nijver
heid" in nlgemeeno jaarvergadering
bijeen.
De voorzitter, de heer W. Saeijs riep
den namvczigcn, waaronder den medisclien
leider !>r. C'. L. W. Ruijs, een hartelijk
welkom toe, daarbij huldigde hij de begin
selen van „Snelverband".
Onder do ingekomen stukken bevonden
zich cnkolc brieven, welker in oud vol
gens liet bestuur schadelijk voor „Snel
verband" zou zijn. Het verzoek van den
voorzitter deze brieven niet to behoeven
voor te lezen werd door het aannemen van
een motie in het vertrouwen in de lei
ding door do vergadering ingewilligd.
Do motie luidde:
„gehoord do uiteenzetting van den voor
zitter stelt haar vertrouwen in het bestuur
en ontslaat het van de voorlezing van die
ingezonden stukken, waarvan openbare be
handeling naar zijn mecning gevaar mede
brengt voor do eenheid der vereeniging.,
en gaat over tot do orde van den dag."
De Patroonsvereeniging in de Bouwbe
drijven en do Nederiandsche Aannemers-
bond, afdeeling Haarlom en Omstreken,
zullen „Snelverband" over 1023 onder
scheidenlijk met, t 10 en f 25 subsidieeren.
Het Gomoentebestuur verleende een sub
sidie van f 200, behoudens de goodlceurin-
ring van Gedeputeerde Staten, onder be
paalde. aannemolijke voorwaarden.
Bovendien was ingekomen een klacht
Over den toestand van de verbandkisten
op de sportterreinen. Het bestuur beloof
de zijn ernstige medewerking.
Naar een grootere oefenruimte zal omge
zien worden.
Uit het jaarverslag van den secretaris
den heer W. Waalewijn bleek, dat in 1922
het getal der leden en donateurs zich in
stijgende richting bewoog. Begin 1923
telde do vereeniging 130 leden en 56 dona
teurs. Do politieautoriteiten betuigden
hun tevredenheid over de prestaties van
„Snelverband". In 1922 was in alle op
zichten een groote kracht van de vereeni
ging uitgegaan. De verdiensten van Dr. C.
L. W. Ruijs werden met lof herdacht.
Uit het jaarverslag van den penning
meester, den heer J. B. Kei}stek, bleek,
dat do ontvangsten f 1616.25, de uitgaven,
met het nadeeliilg saldo van 1921 ad
f 111.89 1/2, f 1411.21 bedroegen. Er rest dus
een voordeelig saldo van f 175.01. Bij de
goedkeuring van de rekening en verant
woording werd deze functionnaris dank
voor zijn beheer betuigd.
Aan de beurt van aftreden waren do hoe
ren W. Waalewijn cn A. J. van Zutphcn,
ondervoorzitter. Zij werden mot groote
meerderheid herkozen.
Waarschijnlijk zal binnen afzienbaren
tijd Dr. Slijnlioff uit Amsterdam een le
zing voor Snelverband" komen houden.
DOUCHEBADHUIS KOUDENHORN.
Men verzoekt ons te melden:
H"t douehebhdhnis van liet Witte
Kruis, aan den Koudenhom, dat we
gens noodzakelijke reparatie en ver
betering der warmwatervoorziening,
gedurende e.-nigen tijd gesloten is ge
ketst, zal op Dinsdag 3 April a.s. we
der geopend worden.
Het is geheel gerestaureerd en zal
voortaan voor vrouwen en mannen,
den geheelen dag. behalve van 122
uur, geopend zijn.
Er zulten geon eerste klasse baden
meer worden verstrekt, doch de 1ste
klasse zal voor vrouwen, de 2e klasse
voor mannen baden dienen.
Op dezelfde wijze zal ook vanaf 3
April de dienst in het badhuis, Leid-
selie Plein, geregeld zijn; voor vrou
wen cu mannen dus gelijktijdig. Al
leen aan den Schotersingel kunnen
voortaan nog 1ste klasse baden wor
den genomen. Het bestuur hoopt, dal
het badhuis aan den Koudenhom, dat
nu aan alle oischen voldoet, druk mag
worden bezocht.
Verp logïngsma ter iaal.
Het bestuur van Witte Kruis deelt
mede:
Het magazijn van verplegingsarti-
keien is, door aankoop, belangrijk uit
gebreid.
In 1j22 werden ruim S00 artikelen
in bruikleen verstrekt.
Thans zal aan aile aanvragen kun
nen worden voldaan, op vertoon van
een doktersbriefje.
I. O. G. T. Loge „Abstinentia",
aifd. van de Intern. Orde van Goede
Tempelieren heeft voor morgen 'n pro
pr,ganda-avond georganiseerd in het
gebouw Wolstraat 7, waar als spre
ker zal optreden de heer dr. Roorda,
met als onderwerp: „de invloed van
de alcohol op het menschel ijk
lichaam."
De toegang is vrij'.
FILMAVOND „NEDERLANDSCH
FABRIKAAT".
Dc afdeeling Haarlem van de Ver
eeniging „Nederlandsch Fabrikaat"
booa haar leden Woensdagavond in
den schouwburg aan den Jansweg
een filmavond aan, die zonder twijfel
op het predicaat „welgeslaagd" aan
spraak mag maken.
Ofschoon de zaal goed bezet was,
had toch het getal der aanwezigen
grooter kunnen zijn. De voorzitter der
afdeeling, de heer J. C. Peereboom,
zeidc in zijn openingswoord dit ver
schijnsel liever te willen toe
schrijven aan het weer dan
aan gebrek aan belangstelling voor
het doel der vereeniging. Verder
wekte spr. op, toe te treden als lid
der vereeniging „Nederlandsch Fa
brikaat". Gedurende de pauze be
lastten vier padvinders zich mot het
aannemen van nieuwe leden.
De films, die vertoond werden, wa
ren buitengewoon fraai en duidelijk
en wedijverden met elkaar in belang
rijkheid.
Eerst kregen de tosschouwers een
beeld van het leven en de bedrijvig
heid, het laden en lossen in de haven
van Rotterdam, die door bet door
steken van den Waalhavendijk (op een
afzonderlijke rolprent vertoond) tot
de grootste haven van Europa ts ge
worden. Dit was geen slechte intro
ductie voor defilmenrecks- Niet min
der belangrijk, al gai hij niet zulke
grootschc beelden, was dc volgende
ulm„Van Plantage tot Pakje' die
liet zien, welken weg de thee volgt
van de struik tot den winkel, waar
zij als gebroken thee in pakjes wordt
•crkocht.
Hierop volgden twee films die be
trekking hadden op de Nederiand
sche clcctro-fcechniscfte iudusbrio n.l.
op de „Heemaf" (Hengelosehe elec-
trischc machine- en apparatenfabrick)
do Philips-fabrieken te Eindhoven.
De algemeeae secretaris der ver
eeniging, do heer H. F. R. Snoek, uit
's-Gravenhage, gaf een korte inleiding
tot deze films en deelde o.m. mede hue
in den oorlog de Philips-fabrieken zijn
uitgebreid met een eigen glasfabriek.
In elk van acht ovens kunnen nu
40.000 lampen per dag geblazc-n wor
den. Aan zijn inleiding knoopt© dc
heer Snoek een speciaal woord van
opwekking aan de vrouwen vast, om
tóch altijd artikelen van Nederlandsch
fabrikaat te koopen, als deze overi
gens even goed zijn als dc buitenland-
sche.
Buitengewoon interessant waren de
beide filmsdie van de „Heemaf"
was vari ecnigszins huraqristischen
aard cn gaf de scherpe tegenstelling
tusschcn „voorheen" en „thans" te
zien.
De aangekondigde rolprent over
de meubelindustrie moest vervallen
en werd vervangen door belangwek
kende kijkjes in de botermakcrij in
Friesland-
Tot slot een humoristische film, die
etecn reclame maakte voor Van
Eijn's mosterd.
Do hoer Peereboom dankte den
hoer Snoek voor het in elkaar zetten
van den prettigen en Iccrzamen
avond en sprak den wensch uit dat
in do toekomst de vcreenigiug „Ne
derlandsch Fabrikaat" te Haarlem
nog eens een film zou kunnen ver
tooncn van... de Haarlemsche haven!
Alemo'reeren wij nog dat er veel jon
gelui ondcr de toeschouwers waren.
Ken gunstig teeken'
UITSPRAKEN.
Th. H., vernietiging van het bij
verstek gewezen vonnis. J- M. Ph. S.,
vrijspraak. L. Z., overtreding
Drankwet f 10 sabs. 10 dagen hech
tenis. 1. F. G. M. K.j 2. C- v. d. B.
3. H. Yv. H. T. te Haarlem op
straat voetbal spelen ieder j 1 subs.
1 week tuchtschool. N. V., het een
rijwielpad buiten noodzaak met een
motorrijtuig berijden, teruggave aan
de ouders. 15. v. d. W., een ij wiel niet
voorzien hebebn van een bel, idom.
J. C. J. S., een rijwiel niet voorzien
hebben van een lantaarn, f 2 subs, i
weck tuchtschool; P. C. B., overtreding
Motor- en Rijwielverordening van llaar-
lemmcrliedc cn Spaarnwoude, f 4 subs. 5
dagen hechtenisF. D., idem, f 4 subs.
4 dagen hechtenis H. K., idom, f 5 subs.
5 dagen hechtenis P. J. S-, idem, f 6
subs. 6 dagen hechtenisH. S., idem,
f 4 subs. 4 dagen hechtenis IJ. V., idem,
f 8 subs. S dagen hechtenis E. W., het
te Beverwijk niet kennis geven van ver
andering van woonplaats, f 3 subs. 3
dagen hechtenis.
U. Cl. de Bi het ie Haarlem vuil in
openbaar water storten i 3 subs. 3 dagen
hechtenis, C. J. S. overtreding Motor-
Rijwielwet f 60 subs. 10 dagen hechtenis,
A. A. J. v. d. T. loopen op verboden grond
f 35 subs 2D dagen hechtenis, 15. de J.
lint door misbruik van gezag, opzettelijk
uitlokken een kreupel dier arbeid doen
verrichten op pijnlijke wijze f 8 subs. 8
dagen hechtenis. R- H-, overtreding Mo
tor- en Rijwielwet f 16 subs" 6 dagen hech
tenis.
W. M. B. R. het niet voldoende zorg
dragen voor het onschadelijk houden
van een. ondcr zijn hoede staand ge
vaarlijk dier, f 15 subs. 15 dagen
hechtenis: M. N. straatschenderij f 3
subs. 3 dagen hechtenisD. A. open
bare dronkenschap f 4 subs. 4 dagen
hechtenisA. J. P. id. id.J. v. d. T.
id, id.J. V. id. id.W. G. II. nL bij
herhaling f 6 sube. 6 dagen hechtenis
D. S. id. f 10 subs. 10 dagen hechte
nisH. W. id. I 8 subs. S dagen hech
tenis G. H. T. ad. bii vim-de herha
ling 10 dagen heohtenis.
II. H. P. niet aangifte doen van ver
andering van woonplaats f 1 subs. 1
dag hechtenis.
N. P. J. openbare dronkenschap f 6
subs. 6 dagen hechtenis. J. A. K. id.
f 4 subs. 4 dagen hechtenis.
J. E. overtreding politieverordening
van Velsen f 4 subs. 4 dagen hech
tenis. G. V. id. id. 1 J. B. G. S. het
's avonds rijden met een rijwiel zon
der lichtgevende lantaarn f 2 sub. 2
dagen hechtenis. L. 11. id. i 3 subs.
3 dagen hechtenis. L. G. G. id. en op-
geren van -valschcn naam f 2 en f 8
sub. 1 wet* tuchtschool. J- H. L. idem
f 4 subs. 4 dagen hechtenis.
HEEMSTEDE.
CEMEcNTERAADSVERKIE-
ZINCEN.
Door de 15.-K. Kicsvereeniging
„Door AHiendschap Bloeiende" is voor
de a.s. gemeenteraadsverkiezing de
dgende candidatenüjst saamgesteld:
1. Dr. E. A. M. Droog, 2 C. Tromp,
3 C. W. Breed, 4 J. v. d. Erf, 5
W. M. de Boer, C C. A. M. Jonck-
bloedt, 7 P. H. AI. Peeperkorn, 8 P.
Zegwaart, 9 N. H. Eldering, 10 mej.
J. A. Hoekstra-Zethof, 11 X. .T. Nij-
rnan, 12 F. J. Hilterman.
Er werd van de stemming_druk ge
bruik gemaakt, nl. door 325 van de
ïi-m 500 leden.
Men meldt ons:
Voor het politiële advies werden 170
stemmen uitgebracht, waardoor het
bestuur termen vond dit politiek ad-
zooals hierboven is geplaatst te
aanvaarden.
Door het algemeen gebruikelijke
puntensieisel, zou v. d. Erf echter bo
ven Breed komen als no. 3, de plaats
die hem reeds 4 jaar geleden gege
ven was. Hij had lil. 2714 punten te
gen den heer Breed 2489, terwijl de
heer P. Zegwaar: ook een arbeiders-
candidaat door liet puntensteleel op
no. 7 zou komen.
Hierover zal het laatste woord r.og
niet gesproken zijn.
SANTPOORT.
W e g v e r b r c e d i n g. Door
welwillendheid van dc-n héér J. T.
Cremer, die voor dit doel een breede
strook boschgrond afstond, zal de 11a-
gclingerweg verbreed worden. Met de
voorbereidende werkzaamheden is
men reeds aangevangen.
SPAARNDAM. Gocn subsitlio De
subsidie van hot Rijk lor bestrijding der
1'. b. c. is geweigerd omdat de aanvraag
enkele dagen te laat binnen kwam en dit
wegens ziekte van don secretaris.
Tot ouderling van Spaarndam is be
noemd de beer J. Koning en tot ouderling
Spaarnwoude do beor II. v. Reyen-
HAARLEMMERMEER
Personalia. De heer C. an
Wingerden, conducteur der artillerie
le klasse, tevens wachter van het
fort Vijfhuizen alhier, is als zoodanig
eervol ontslag verleend met ingang
an 1 April a.s.
Aan mej. D. L. Pot, onderwijzeres
bij het bijzondc-r lager onderwijs te
Niewvennep alhier, die het onder
wijs gaat verlaten, is .als zoodanig
eervol ontslag verleend.
De ambtenaar bij do Nederiandsche
Spoorwegen F. W. Lcijendeekers, is
van Hoofddorp overgeplaatst naar
Susteren (L.)
Nog goed afgeloopen.
Mej. S. te Hoofddorp had het ongeluk
een speld door te slikken. Dc ontbo
den geneesheer achtte overbrenging
naar een ziekenhuis noodzakelijk, al-
vaar liet. na een operatic gelukte de
■pekl te verwijderen.
IJMUIDEN'.
Bazar. Zooals wij reeds me
dedeelden, wordt op 3, 4 en 5 April in
een der barakken aan den Rijksstraat
weg een bazar ten bate van Stormvo
gels gehouden. Naar men ons mede
deelde zijn voor dezen bazar fraaie
giften der IJmuidensche burgerij in<-
gekomen. De firma Kremer uit Zaan
dam schonk een flinke hoeveelheid
thee en koffie, van welker geurigheid
men op den bazar zal kunnen genie
ten. De voorteekencn wijzen er dus
op, dat de damc-s-commissieleden oer
an haar werk zullen hebben.
VELSEROORD.
Maandag 2 April geeft het bekende
fanfarekorps „Soli Deo Gloria" een
concert in het Patronaatsgebouw. De
muzieknummers zullen worden afge
wisseld door de opvoering van „Het
Hoogste Goed", door de tooneelver-
eeniging „St Engolmundus".
INGEZONDEN MEOEDEELINCEN
a 60 Cis. per regel.
A.J.P.'s VANILLE.CREME
PUDDING
HEERLIJKE VANILLE-ROOMSMAAB.
EEN BOOMPLANTDAG TE
GIETEN.
Men schrijft aan de N. R. Cfc.
Dinsdag heeft er in het mooie
Drentsche dorp Gieten eeu alleraar
digste feestelijke plechtigheid plaats
gehader werd een boomplantdag ge
houden.
Om 10 uur trokken op dezen stra-
lenden voorjaarsdag 120 jongens en
meisjes van 10 tot 12 jaar met vlag
getjes in de hand en oranje-sjerpen
om, met muziek voorop, naar de
groote heide, die onlangs door het
toatsboschbedrijf werd aangekocht,
en waar honderden wcrkloozen reeds
bezig zijn dit terrein in bosch te her
scheppen. Onderwijzend personeel en
leden van dc oudercommissie bege
leidden den stoet. Een groote ossen
wagen, versierd met jeneverbes en be
vracht met het noodige plantgerei,
reed achteraan.
Op het terrein, waar ecu eiken
laan van 300 M. lengte met 120 jon
ge boonen zou worden beplant,
wachtten de heeren Linthorst- Ho
man, commissaris der Koningin in
Drente, die belang stelt in alles wat
in zijn provincie op cultuurgebied
gebeurt, Van Dissel, inspecteur van
het Staafcsboschbedrijf uit Utrecht,
burgemeester Arricns met het ge-
heelc gemeentebestuur van Gieten
on honderden belangstellenden, onder
wie de schoolopziener en enkele pre
dikanten uit dc buurt, die waren sa
mengekomen om den plantdag bij te
wonen.
Toen de kleurige stoet van blijde
cjugd was aangekomen, heette de
heer Van Dissel eerst alle jongens en
meisjes welkom, „die kwamen hel
pen om van die groote hei bosch te
maken", voorts de talrijke toeschou-
ers en inzonderheid de autoriteiten.
Daarop begon het planten onder
leiding van unaerwyze:s cn onderwij
zeressen en porsoneel van het Staats-
boschbedrijf. Vol ernst en zorg wa
ren do kinderen aan het werk. stipt
volgden ze iedere aanwijzing, en de
rappe kinderhanden hielden de
boompjes stevig vast en schepten dc
aarde eromheen, en vlugge voetjes
stampten den grond aancn de on
derwijzers en onderwijzeressen hiel
den ceu oog in het zeil, dat alle hoo
rnen goed in do richting kwamen, en
hielpen een handje, waar het niet goed
ging, en hadden evenveel plezier, als
de kinderen zelf- Na een uur was het
werk afgeloopan, waarop het Wilhel
mus weril gespeeld.
Aan elk boompje werd een klein
bordje bevestigd met den naam, van
het kind, dat heb plantte.
Toen sprak de houtvester Jansen
do kindereu toe. 11 ij zotte, op bevat
telijke wijze hot doel van den dag
uiteen, en uit het gejuich, dat telkens
opging, bleek, dat bij tot het hart
der kinderen sprak.
.Vervolgens zongen de kinderen het
Boomplantlied^ en vele omstanders
stemden mee in. Tot slot werden de
kinderen door Jiet gemeentebestuur
van Gieten getractccrd.
De voorzitter van de Centrale Ver
eeniging voor school- en werktuinen,
jhr. Van Tets, had gezorgd, dat elk
kind een boekje over vlinders én bloe
men ontving.
Dc kinderen trokken onder muziek
..ngende huiswaarts, trotsch op het
werk, d3t zij hadden verricht.
HET C0MMUNI3TISCHE GEMEENTE
PROGRAM.
De Tribune brengt 011s het volgende gc
moentcprogram vnn de Communistische
Partij in Nederland:
Bestuur der gemeente. Strijd voor zoo
volledig mogelijk doorgevoerd gemeente
lijk zelfbestuur. Verzet legen aanslagen
op do gemeentelijke autonomie.
Belastingen. Weigeren van iedere belas-
tingeuheffing van het proletarisch inko
men. Scherpe kapitaalsbelasting. Gemeen-
ten, binnen welker grenz.eh zich niet vol
doende belastbaar kapitaal bevindt, dienen
naar vast to stellen regelen inkomsten
'3 Rijks middelen te ontvangen.
Gemeentebedrijven. De gemeente n<
de productie en levering ter hand van v
het levensonderhoud algemeen noodige
producten, niet slechts gas, clectriciteit,
water, doch ook 'sleeding, voedingsmidde
len, enz.
Bij de levering dor producten worde niet
de kapitalistische kostprijs berekening ten
grondslag gelegd, doch do maatschappe
lijke behoefte. Waar mogelijk zij de prijs
politiek zoodanig, dal de lasten in hoofd
zaak op de kapitalistische verbruikers
worden gelegd.
Levensmiddelen-voorziening. De gemeen
te bezorge den aanvoer van alle niet door
haar geproduceerde algemeen noodige - le
vensmiddelen. Organisatie van de voorzie
ning der gemeente mot levensmiddelen in
Woningvoorziening. Gemeentelijko wo
ningbouw. Strijd tegen liuuropdrijving en
huurwocker. Verzei legen he£
een minderwaardig woningtypo als ar
beiderswoning te bestempelen. Opruiming
van alle krotwoningen. Als noodmaatre
gel, en tot versnelling van het tempo «ener
betere voorziening: distributio en rantsoe-
peering van overtollige woningruimte.
.Stadsontwikkeling. In het bijzonder voor
groote en zich ontwikkelende gemeenten
worde de uithouw der stad geleld met.
vooruitzienden blik. De voor stadsuitbrei
ding bestemde gronden dienen in de al
lereerste plaats in aanmerking te komen
voor confiscatie van gemeentewege.
Bij stadsaanleg en uitbreiding wordt gb
streden voor behoud van bestaand stads
en natuurschoon, cn voor een aanleg die
de eisohen van woning, verkeer en schoon
heid in gelijke mate dient.
Onderwijs. Opvoeding op grondslag van
het verplicht kosteloos openbaar onder
wijs. Verzet tegen olerikaal onderwijs en
tegen do bevoorrechting van de kinderen
der bezittende klasse.
Schoolvoeding, scboolkleeding, school
reizen, sehoolhygiëne, niets slechts voor
arbeiderskinderen, doch voor de garische
schoolbevolking.
Openbare zorg voor het geestelijk leven.
Inrichting van gemeentewege vcor volks-
gcbcuwcn, vergaderzalen, bibliotheken,
leeszalen, musea.
Openbare gezondheidszorg. Gemeente-
lijkc ziekenhuizen, sanatoria, rustc-ordon;
hulp aan moeders en zuigelingen; kinder-
verplcgingsoorden. Verzet legen iedere
klas-;ebc voorrecht mg van de verpleegden.
Inrichting van een gemeentelijken genees
kundige:. dienst; hygiënische voorlich
tingsdienst; keuringsdienst
Werkloozenzorg. Verschaffing van pro
ductief werk. Waar en zoolang dit niet
mogelijk is, uitkeerlng aan werkloozcn van
het volle loor..
Loonpolitiek. Verzet tegen het kapitalis
tische beheer der gemeentebedrijven. Op
voering cn prikkeling van do looneisolion
der arbeiders. Strijd tegen allo pogingen
om door „georganiseerd overleg" en an
dere bcdriogelijke schijn-democratische
maatregelen de gemeentearbeiders af te
leiden van den strijd tegen de gemeente
als kapitalistisch werkgeefster.
EEN VOORCANCER VAN
MR. ZIMMERMAN.
Mr. Zimmerman is niet do eerste
Nederlander aan wien de opdracht te
beurt valt de Oosten rij kscho finan
ciën te regelen, meldt het „Vad."
Die opdracht werd in heb midden van
do vorige eeuw verstrekt aan Peter
Philip van Öosse (1809—18791.
Mr. H. van A (A. W. Engelen)
deelt in zijn .Herinneringen van vroe
ger en later leeftijd" het volgende
mede:
..De politieke beginselen van Van
Bosso waren volstrekt nul ondcr ml-
nisteriön van allerlei kleur heeft hij
met dezelfde kleur, heeft hij met de-
tselifdie bereidwilligheid plaats geito-
i. Het valt niet te betwijfelen, of
dit Iferhaald bekleeden der ministeri-
cele betrekking moet hem, zooal niet
tot een uitstekend specialiteit in dat
vak gevormd hebben, dan toch een
zekere routine en naam gegeven heb
ben in alles dat op dc geldmiddelen
von den staat betrekking heeft. Daar
om werd hij dan ook indertijd dooi
de Oostenrijksche regeering nitgenoo-
digd om haar \an zijn raad to dienen
in haar gedrukten financieclen toe
stand, cn vertrok hij t« dien einde
naar Weenen. Dat men echter inci
te lande geen groote verwachtingen
had van zijn lusschenkorast, bleek uit
hetgeen ik mij" herinner in dien tijd
üi eeu provinciaal dagblad golezen tc
hebben,waar mem o.a. aan Oostenrijk
do woorden van Vondel tegemoetj
voerde:
Is hij uw eenig© hoop, dan zijt gij
hopeloos.
Al dc bemoeiingen van den Neder-
landschcn financier hebben dan ook,
zoo ik mij niet vergis, niets anders
uitgewerkt, dan dat de renten der
Oostenrijksche staatsschuld ten koste
der arme crediteuren aanmerkelijk
gereduceerd zijn. Men moet daarbij
echter niet uit bet oog verliezen, zoo
besluit rar. Engelen vergoelijkend zijn
mededeeling, dat om den Augiusstal
der Oostenrijksche financiën to reini
gen, er -wel een Hercules in het vak
vereisclit werd."
AMBTENAREN IN R IJKSV/ONI NOEN.
Totnutoo zijn de ambtenaren, wonende
tn huizen, welke door het rijk in vorband
met den woningnood werden aangekocht,
niet allen op dezelfde wijze behnndeld
wat betreft ot bedrag der te betalen huur-
soin en enkele andere quaestics van nifn
der bctcokenis.
Thans heeft de ministerraad bepaald dat
voor *1 dergelijke woningen een uniforme
regeling zal worden ingevoerd. Volgens
deze regeling zal, ingeval op of na 1 Ja
nuari 1923 door een ambtenaar een
danige woning is of wordt betrokken, dat
al wordt een deel daarvan bestemd tot
Rijksbureau, met den bewoner een civiel
rcechterlijke huurovereenkomst worden
aangegaan, waarbij de huursom zal worden
bepaald op .7 van de koopsom, met
maximum van 15 van de bezoldiging des
bewoners, met inbegrip der toelagen wolke
hij geniet. Is de woning niet door hel rijk
gekoclit, doch gehuurd, dan zal de bcw<
nor het volle bedrag der huursom moeten
betalen, weer met een maximum van 15
zijner bezoldiging en toelagen.
1 Verder is door den Minister van Finan
ciën t© ïenr.on gegeven, dat dc staatseigen
dommen, bij bovenbedoeld© regeling bo.
trokken, alle in beheer en onderhoud be-
hooren te komen bij zijn departement. Ten
slotte deelt deze bewindsman nog mede,
dat et in zijn bedoeling ligt deze staats
eigendommen, zoodra zulks is overeen te
brengen met de belangen van d«n staat, in
verband met de steeds beter wordende ge
legenheid om woningen te huren, van dc
hand te doen, w aarbij echter aan do be
woners een behoorlijke termijn zal worden
gegeven om zich van een andere woning te
voorzien.
SARAH BERNHARDT, t
In J.e Franscho pers nog velerlei
bijzonderheden aangaande de laatste
dage n cn de laatste uren van het leven
van Sarah Bernhardt Het volgende Is
er aan ontleend:
„Binnen oen paar dagen ben ik
weer béter", zei ze Maandagmorgen
tot een der geneesheeren. Een paar
minuten later volgden haar woorden:
„En indien ik sterf, heb ik mijn plicht
gedaan. De wereld zal mij niet verge
ten".
Zij wensch te, dat de leden van liet
aienstpersoneel, van wie sommigen
vele jaren bij haar zijn geweest, in
dc sterfkamer zouden komen. Van al
len nam zij afscheid en stak htm de
wang toe voor een afscheidskus.
Zelfs gaf zij don wensch 1© kennen,
do* e&i priester zou komen. In den
namiddag heeft abbc Risser. eerste vi
caris van de kerk van den H .Francts-
cus van Sales, haar <Je laatste saora-
luenten der stervenden toegediend. Dc
riek© kom op clnt oogen-blik niet spre
ken, doch telkens drukte zij dc han
den van den priester als antwoord op
zijn gebeden. Met het crucifix in do
liand viel zij in een vordooving. Men
deed de lichten in de kamer uit.
Buiten stond een groote menigte
menschen. Bekende tooneelspoters, ac
trices, schrijvers e. a. liepen af ©u
aan, om te informeeren naar den toe
stand. Te half acht kwam er een bul
letin van de genecsheercn: „Do plaat
selijke en algemeen© toestand worden
allengs ernstiger. Dc zieke is uiterst
zwak". Vijf minuten over acht ging
do deur open en door de scharo ging
het van mond tot mond: zij is gestor
ven.
In de meeste schouwburgen heeft
men het eind van het eerste bedrijf
\nn het gaspc-eldc stuk afgewacht, om
den toeschouwers incdedceling te doen
van hei overlijden.
In het Theatre Sarah-Bemhardt,
waar L'Aiglon werd vertoornd, in wel
ke rol Sarah Bernhardt zooveel triom-
fjii heeft gevierd, onderbraken du spo-
Icre de voorstelling. Onmiddellijk
zakte hot scherm. Do toeschduwcns
stonden op van hun zitplaatsen, om
dat zij begrepen wat er was gebeurd*
F.r verscheen iemand op hot toon col,
di-1 mede deel ing doed van den dood
tier beroemde actrice.
In het Théatro de la Renaissance
schaarden de artiesten on het heela
personeel zich op het tooneol, waarna
Mme. Cora Laparcerie de tijding over
bracht aan het publiek; het sterven
van de vrouw, die de stichster is go-
woest van dezen schouwburg.
Nog den eigen avond zijn cent go
naaste vrienden toegelaten in do sterf
kamer, waar de dood© rust volgaas
haar wonech: op een bed van kant, bo.
etrcoid met witte seringen en rozen;
gekleed in witt© satijnen japon, het
kni's van het Legioen van Kor op de
borst. Reeds na enkele uren stomden
talrijke bloemstukken in het rond.
Maurice Bernhardt, Louis Vcrneuil,
d-ï kleindochters en vrienden hebben
dei macht bij de doodespondo doorge
bracht.
Dinsdagmorgen hebben talrijke
autoriteiten zich in dc woning ver
voegd; o.a. vertegenwoordigers van
den president der Republiek, van den
minister van enderwijs, de voorzitten
van den gemeenteraadenz. Te tweo
u-u.* gistermiddag wend het publiek
toegelaten; het werd een onafgebro
ken défilé langs do doode.
Engelse he kranten melden, dat Sa
rah Bernhardt het vorig jaar midden
jn haar tuin op Belle Isie voorkiopigo
aanstalten voor haar graf heeft laten
maken.
De correspondent to Brussel van <Ie
N. R. CrL herinnert aan het aanvan
kelijk onschuldig lijkend ongeval, dat
do kwaal veroorzaakt heeft, die later
de amputatie van een been noodzake
lijk ii.uf. gemaakt. In 1914 maakte Sa
rah Bernhardt een tournee door Bel
gië. Te Charleroi was zij opgetreden
in Jeanne Doró van TrisUut Bernard.
Na afloop van dc vertooning raakte
zij even in liet gedrang van cm ent
housiaste menigte, die haar wilde hul
digen. Daarbij gleed zij c-n treden van
do trap en viel. Op een kleine verwon
ding aan do knie lette zij niet, doch
deze heeft later noodlottige gevolgen
gehad.
De practische „schuine kamorovens". Het bedrijf zoo economisch mogelijk
gevoerd. De bijproducten. Het watergas.
Vioescr hebben wij al eens eeu bo-
senriiving gegeven van de werking
der ..schuine kamerovens" aan de
L-.--.-fabriek nu döor de thans gecindig
de tentoonstelling in de voormalige so
ciëteit ..Trou moet Blycken" er
weer eens extra de aandacht geves
tigd is od wat men met gas doen kan,
is het misschien het juiste oogen-
b'ik, in bcknonton vorm mede te dee-
Ic-n. hoe eea modern gasbedrijf, als
de Haarlemsche fabriek,
werkt.
Vree eer
dcgedeekl.
raerovens
hebben we reeds rac-
dat de schuine ka-
bereken i waren on het
vergassen van groote hoeveelheden..
Toen die ovens er nog niet waren,
werden 100 200 K. G. kolen jn do
retorten om de 6 5 8 uur verwisseld,
nu gaar. 800 K-G. één keer in ce 2-1
uur in den oven. waardoor de nacht
arbeid nrnctiseh uitgeschakeld is.
Ook bii het verveer der kolen naar
cn van de cokes uit dc ovens is de
foaïidcnarbeid :ot een minimum be-
perkt, alles gaat zooveel mogelijk
langs mnchinalen weg.
Het ruwe gas. dat nog teer in
haar ruwstcn vorm en andere bij
mengsels bevat, komt uit de ovens in
een verzamelniin van waar het naar
koelers wordt geleid; geweldig groote
cylinders waarvan er twee door lucht
en vier door water worden afgekoeld.
Dc temperatuur van het gas daalt
lüerin tot 25 gr. C. Gedurende deze
afkoeling scheidt zich al een groot ge
deelte van de zich in het gas bevin
dende teer af.
Door een ondergronösche buis gaat
het gas nu naar de exhausters of
Domoers. die zorgen voor een zooveel
mozeliik gcringen druk ot» de wan
den der Ksmerovens en voor liet in
evenwicht houden van den druk der
gashouders. In hetzelfde lokaal waar
deze exhausters staan is ook een re
gel ingstoestel geniaalst, dat automa
tisch den drnk, door d? gashouders
uitgeoefend, in evenwicht houit.
Naast dit lokaal is de eigen water
leiding der fabriek gelegen. Het wa
ter. door Nortonnomnen opgepompt,
(60 M3 water nor uur) wordt gebruikt
in hot bedrijfvoor de stoomopwi-k-
king in de stoomketels, voor koelwa
ter. het blussolien van cokes enz.
Men is er steeds op bedacht liet be
drijf zoo economisch mogeluk tc voe
ren. Zoo zal nu weer spoedig de afge
werkte stoom, die vroeger de Lucht in
ging. gebruikt worden om de ammo
niak af '.e dSsteli-eerenmet de rest
van den stoom worden dan de inbou
wen verwarmd. Ook ligt hot in de be
doeling den afgewerkten stoom tc gaan
gebruiken bii de vervaardiging van
watergas. Zoo worden de stoomma
chines als het ware gebruikt als redu-
ceer-ventielsdc stoom wordt opge
wekt op hoogen druk c-n weer op la
gen druk gebruikt als dc kracht er
aan onttrokken is.
Het zuiveringsproces van ke'. gas
begint met de zoogenaamde „natte
zuivering." Deze vindt in de eerste
plaats in de tcerafechciders plaats
een samenstel van klokken, tegen de
wanden waarvan de teer. die in den
vorm van ..blaasjes" in het gas voor
kom*.. condenseert en neerdruipt. Do
rest van de teer (een gedeelte er van
scheidde zich. a<s gezegd-, reeds »-du
rende de afkoeling af) wordt dus in
de teerafscheiders gewonnen.
De groei van het bedrijf kan blijken
uit de grootte van deze teerafscheiders
de nieuwe, in pobmik genomen sedert
het nieuwe bedrijf in gang is. heeft
een vijf maal groot eren inhoud dan
de twee oude.
In eeu ander lokaal wordt de iiaph-
taline uit het g?.s gehaald en tevens
de temperatuur van het gas. door ver
dere afkoeling gebracht op 15 gr. C.
In de groote aminoninksvasscliers,
waarvan er één automatisch werkt,
wordt de zich nog in het gas bevin-
jendo ammoniak er uit verwijderd.
Dczo „wassohers", waardoor hot gas
van onderen heen geleid wordt, ziin
n.L van binnen voorzien van tal van
honten horden, die door water,dat van
boven in de waoschers komt, vochtig
ziin. De ammoniak, die in water op
lost. zet zich tegen de honten horden
vast.
De „droge zuivering" heeft plaats
in sroote bakken, gevuld met ijzeroer
of „ijzeraarde". Het zwavelwaterstof
uit bo'. gas verbindt zich met de ijzer
aarde tot zwavel iizer. Zoo ontstaat een
mengsel van iizerhvéroxrd en 50 i GO
pet. zwavel, dat verkocht wordt aan
zwavelzuurfabr.eken (die er zwavel
zuur ui: maken) en papierfabrieken.
Als een bewijs, dat het easbeanjf
zich voortdurend voegt naar de tiids-
omstandibheden en met goed com
mcrcieel inzicht geleid wordt, moge
liet volgende gelden.
Vroeger maakte men uit de ammo
niak ammoniakliquida. een product
dat veel gebruikt wordt in de textiel
nijverheid, maar waarvoor door den
lngon s'and der bnitcnlüadschc valuta
nu geen ccede prijzen meer zijn te
maken. Daarom is dit gedeelte van
het bedrijf nu op een andere leest ge
schoeid. Do chemisch gebonden am
moniak o'ic zich tn het water uit de
ammoniakwosschere bevindt, wordt
in aanraking gebracht met, kalk, in
een roerketet ontleend cn daarna in
een ander toestel in aanraking ge
bracht met zwavelzuur, waardoor
zwavelzuur-ammoniak, een veelge
bruikte kunstmeststof ontstaat, die in
gedroogden vorm verkocht wordt.
Ho: gezuiverde eas wordt tenslotte
gomctcu in twee reusachtig© „natte
meters" (er is één reserve-meter) om
na te gaan hoeveel gas er iederen dae
wordt gemaakt en vandaar naar de
gashouders gepompt.
De tc hoogo druk in de gashouders
(ohm. 300 m.H. waterdruk) wordt
door au.omatische regulateurs, die
ook dienen voor hel opsteken der lan
taarns ia dc stad. teruggebracht tot
50 m.M. Voor het opstoken der lan
taarns wordt de druk tijdelijk (slechts
eenige ininu'en) van 50 op 90 m.M.
waterdruk gebracht.
Zooals bekend staat on het terrein
van de gasfabriek ook een afzonder
lijke watergasfabriek, waar uit cokes
watergas wordt gemaakt:* een ver
binding van waterstofgas en^kool-
oxydgas». Nadat he: watergas („cokes-
gas" zou eigenlijk een voel beier©
naam ziin want het heeft met „water"
niets tc maken) nog gemengd ls met
oltegas, wordt het met gewone kool-
gas vermengd.
Twee man kunnen op écn dag
13.000 M.3 watergas maken. Dit gas
geeft aan het kool gas een hooeere
vlam temperatuur en bevordert een
meer intensieve gloeiing van het
kousje. <>ok voor het koken beant
woordt het aan zekere eischen. Wan
neer er storing is in den kolen-aan
voer, kan het watergao als „bohulp"
dienen.
Tegenwoordig bevat het door de fa
briek geleverde gas 10 pet. watergas.
Wanneer men klachten heeft over
slecht branden van het gas. vf&rdt dit
wel eens aan het toevoegen van wa
tergas toegeschreven. Bijna altijd
•blijkt echter bii onderzoek, dat dc
ware oorzaak van het slechte licht
(er komen den laatsten tiid zeer wei
nig klachten in) óf een niet goed
ges elde brander, een verstopping
!ti de leiding is, al moet een zeer en
kele maai het slechte licht ook wel
r©n3 aan een verkeerd© mengme wor
den toegeschreven.
Intusschen: wie klachten meont
te hebben, waarschuwe de f&briok. dan
volgt steeds grondig en gratis onder
zoek.
Maken wij tenslotte nog melding
van den oompressorins^llatie. die '1
gas onder hoogen druk naar de af-
neemsten» de gemeenten Biocmcndaat
en Zandvoort. perst- In dl© plaatsen
wordt de hoogo druk door ventielen
weer gereduceerd tot normalen druk.
Die gemeen'.cn behoeven dus geen
gashouders enz. aan te schaffen en te
onderhouden. De economische wer
king van de compressor installatie
voor de genoemde gemeenten springt
dus in liet oog.
Do derde „gemeentelijke" afneem-
ster. Velsen. beschikt over eigen gas
houders.
