UST DE WERELD
Sïaösaissws
Letteren es Kunst
Snorf en WeflstriiSoa
VAN EENICE fcEWECt NCSSNELHEDEN.
V/at is ge'uid? Snelheid van het gt luid In verschillends stoffen. Verschil,
lende snelheden van den wind. Orkaan en onderzoilskoeïto. De eno'held van
het licht. De juiste manier gevonden door Römer,
Onder geluid verstaat men dc ge
waarwording, die in ons gehoororgaan
wordt opgewekt door de trillende be
weging der lichamen, wanneer die be
weging door een veerkrachtige mid
denstot' naar het oor wordt overge
bracht. Deze veerkrachtige midden
stof is gewoonlijk de lucht, maar ile
geluidstrillingen planten zich ook in
andere gassen en dampen, in vloei
stoffen en vaste lichamen voort.
Indien dc geleidende middenstof
ontbreekt, is geenerlei geluid waar
neembaar. Wanneer men on dar de
klok der luchtpomp eon metalen schel
plaatst, waartegen een door middel
van oen uurwerk bewogen hamertje
slaat, en men de luchtpomp in wer
king stelt, hoort men de schel zoolang
de lucht in do Kïok nog dicht genoeg
is om de trillingen voort te planten:
het geluid wordt steeds zwakker en
zwakker en wordt eindelijk zoo zwak,
dat het onwaarneembaar wordt, voor
al wanneer men zorg gedragen heeft
de schel met het uurwerk te plaatsen
op watten om te voorkomen, dat de
trillingen der schel door het metaal
van de luchtpomp overgebracht wor
den op de buitenlucht.
Men heeft door verschillende proe
ven de snelheid van het geluid be
paald. Deze berusten alle op het juist
meten van den 'tijd, die er verloopt
tusscken het zien losbranden van een
zich op een volkomen bekenden af
stand bevindend stuk geschut en het
vernemen van den knal. In ons land
is dat bij voorbeeld geel aan door Moll
en van Heek te Amersfoort (1823) tus
schen do Koolt-jesbergon en Zevenboo-
men. Bij een gemiddelde temperatuur
van 16 graden Celsius heeft men een
snelheid geconstateerd van 340.19 Me
ter per seconde; verder heeft men be
vonden, dat de snelheid afneemt bij
het dalen der temperatuur: bij 10 gra
den bedraagt zij 337 Meter en bii 0
graden 333 Meter. De rneer of
dere luchtdruk is van geenerlei
vloed op de snelheid van het geluid,
wel op de sterkte daarvan. Op hooge
bergen bijvoorbeeld moet men met
meer kracht spreken om zich ver
staanbaar te maken. Er is een an
dera oorzaak, die invloed 'heeft op de
sterkte van het geluid, namelijk de
afstand. Op tweemaal, driemaal, vier-
maal enz. grooter afstand: is het ge
luid 4-inaal, 9 maal, 16 maal, enz.
zwakker.
De groote Newton is do eerste ge
weest, die de formule gevonden heeft
voor de snelheid van het geluid in
gassen. Erkend moet echter worden,
aat de formule, zelfs nadat zij verbe
terd is door de Fran'sche natuurkun
digen Poisson en Biot niet steeds in
volkomen overeenstemming is met de
uitkomsten der latere proefnemingen.
Bij een temperatuur van 0 graden
heeft Dulong met behulp flor formu-
leis voor geluidgevende pijpen o.a. ge
vonden de volgende geluidssnelhe
den, in koolzuur 261 M., in zuurstof
317, in waterstof 1269 meter.
In 1S27 hebben Colladon en Sturm
op het meer van. Genève proeven ge
nomen om de snelheid van het geluid
en water te bepalen en bij een tem
peratuur van even 8 graden gevonden
1435 meter per seconde.
Vaste stoffen zijn uitstekende gelei
ders van het geluid: in gietijzer is de
geluidssnelheid rujm 10 maal zoo
groot, in dennenhout zelfs 16 maal zoo
groot als in de lucht.
Laten we nog even herinneren, <lat
de door ons waargenomen geluiden
in de werkelijkheid niet bestaan. In
de natuur is 'alles stil, de zingende
vogel, die zich in zijn eigen zang ver
lustigt, die zijn eigen stem even goed
hoort als wij, brengt de lucht in tril
ling, maar die trilling zelf is geluid
loos, slechts in het gehoororgaan
brengt ze de gewaarwording voort,
die wij geluid noemen.
De murmelende bron, dc klaterende
beek, dc ratelende donder, dat alles
wekt bij ons deze gewaarwording,
maar is even geluidloos als het heer
lijkst orkest.
Wanneer men in stil water een steen
werpt, ziet men om de plaats van in
dompeling zich evenwijdige kringen
vormen, die naar mate zij verder van
het middelpunt verwijderd zijn een
grooteren omtrek hebben. Werpt men
op het in kringen golvende water een
licht voorwerp, bijvoorbeeld een stuk
je papier, dan ziet men het een op
en neergaande beweging aannemen,
maar mc-n merkt tevens op, dat het
zich niet van het middelpunt der golf-
kringen verwijdert..
Wat wij aan de oppervlakte van het
water waarnemen, geschiedt ook in
de lucht rondom een geluidgevend li
chaam; evenwel, de lclankgolven zijn
niet cirkelvormig zooals in het water,
maar daar zij zich in alle richtingen
voortplanten, bolvormig. Verder zijn
do watergolven de op- en neergaande
beweging der watcr-moleculcn, ter
wijl in dc trillende lucht de beweging
der luchtdeeltjes een heen- en weer-
gaande is in de richting van hetgeen
men zou kunnen noemen de geluid-
stralen-
Er zijn in onzen dampkring andere
bewegingen, waarbij groote hoeveel
heden lucht zich wel degelijk over
aanmerkelijke afstanden verplaatsen,
dat zijn do winden, de stroomingen
in do onderste lagen der atmosfeer.
Zij ontstaan in hoofdzaak door onge
lijke verwarming. Wordt een of an
der gedeelte van het aardoppervlak
sterk verwarmd, dan deelt zich die
warmte mede aan de lucht, in do on
middellijke nabijheid, deze zot zich
uit, wordt dus ijler, stijet op en uit
do nabijheid komt koudere lucht toe-
stroomen, terwijl dc opgehesen lucht
in tegengeweldrichting afvloeit over
do koudere. Deze stroomingen in de
atmosfeer reiken waarschijnlijk niet
hooger dan 15 kilometer, terwijl de
;oogte der atmosfeer 70 a SO kilome
ter bedraagt, daarboven is zij zoo ijl.
dat ze wegvloeit in de oijbcpnalde
r limte.
Door middel van vernuftige werk
teen, anemometer («bi. windmeters)
eft me
van 10 meter per Seconde, door ons
bestempeld mei den naam storm, is
voor oen zoem an een brarazeilskoolte;
wat wij noemen een vliegende storm
(15 meier in de seconde;noemt hij
oen gereefde marszeilskoel te, en waar
wij opreken van een orkaan (20 me
ter) is hij eventjes in tweestrijd of liet.
den naam verdient van onderzeile
koelto of die van geredde onderzoils-
koelte. Boven de 23 meter de seconde
begint hij er pas aan to denken of cr
sprake kan zijn van een storm.
De kracht van den wind. die men
gewoonlijk uitdrukt in kilogrammen
druk op één vierkanten meter, noemt
toe in verhouding van die kwadraten
der snelheden, dat wil zeggen: een
wind van 2, 3, 4 maal grccier snelheid
dan een ander oefent een 4 maal, 9
maal, 16 maal grootereu druk. Ter
wijl, om een voorbeeld te noemen, oen
wind van oen halven meter' snelheid
per seconde een druk voortbrengt van
24 gram per vierkanten meter, is de
druk van een orkaan van 50 meter in
do seconde 10.000 maal zoo sterk, dus
'240 kilo per vierkanten meter.
De snelheid, waarmee het licht de
oneindige ruimte doorvliegt, i.s zoo
groot, dat men eeuwen lang gedacht
heeft, dat zij oneindig groot was, me t
andere woorden, dat het licht gesner-
lei tijd noodij had om zich over de
grootste afstanden voort te planten.
Galileï voelde de onjuistheid van die
opvatting, maar kan cr door zijn
proeven niet in slagen te bewijzen,
wat hij als bij intuïtie voelde. De eer
der ontdekking (1675) komt toe aan
een Deenscli natuuronderzoeker Olaus
Römer, die verbonden yvos aan liet
observatorium te Parijs.
De schitterendste planeet van ons
zonnestelsel na Venus is Jupiter. Zij
is tevens de grootste, haar middellijn
is ruim 11 maal die der aarde, haar
oppervlak 114 maal haar inhoud 1279
maal en haar gewicht 309 maal dat
der aarde. Op haar weg om de zon
vergezellen haar acht bijplaneten of
manen, waarvan de groot-.-te vijf maal
zoo groot is als onzo maan. In de 17e
eeuw waren de vier grootste van deze
manen bekend. Op bepaalde tijden,
die reeds toen vrij nauwkeurig bere
kend waren, worden deze wachters
verduisterd door dat zij op hun weg
ora de hoofdplaneet in baar schaduw
kegel komen. Deze schaduwkegel heeft
een lengte van 89 roilliocn kilometer,
en strekt zich ver uit buiten de loop
baan van de vierde maan. De ver
duisteringen van de wachters van Ju
piter dienden reeds in de 17e eeuw (en
dienen thans nog) tot berekening van
de lengte op zee. Nu bleek het den
zeevarenden, dat de op do tabellen
aangegeven tijden der verduister La
gen dikwijls niet klopten met de wer
kelijkheid: nu eens trad de verduiste
ring to vroeg in, dan weer te laat.
Römer was de eerste, die deze schijn
bare onregelmatigheid toeschreef aan
dc ware oorzaak. Wanneer de aarde
zich bevindt tusschen de zon en Jupi
ter, dan is zij zoo dicht mogelijk bij
deze planeet; wanneer Zn daarente
gen aan het tegenovergestelde punt
van haar loopbaan gekomen is, zoo
dat de stand is: Aarde, Zon, Jupiter,
dan bevindt zij zich zoover mogelijk
van Jupiter af. In het laatste geval
moet het licht, dat de bijplaneet op
het oogenblik van haar verduistering
nog juist naar do aarde zendt een weg
doorloopc-n, die zooveel langer is ais
do middellijn der aardbaan <*m dc zon
bedraagt. Römer kwam door zijn be
rekeningen tot dc slotsom, dat hot
licht 11 minuten noodig had om die
lengte te doorloopen en dat de licht
snelheid bedroeg 210.000 kilometer per
uur. Zijn berekeningen berustten ech
ter op nog niet nauwkeurig bekende
gegevens en waren derhalve niet juist;
maar do weg was gevonden!
Na Römer heeft Dclambre diens be
rekeningen opnieuw verricht, maar
hij beschikte over heel wat nauwkeu
riger gegevens, over de resultaten Van
de gedurende een tijdvak van 140 ja
ren door verschillende astronomen ge
dane waarnemingen, niet minder dan
5000 in aantal. Buitendien kon hij,
wat betreft den afstand van de aar
de tot de zon, gebruik maken van het
geen de doorgangen van Venus over
de zonneschijf in 1761 en 1769 geleerd
hadden.
Om kort te gaan, lilj vond voor di
snelheid van het licht 310.000
kilometer per seconde, en voor
den tijd dien het licht noodig heeft
om den afstand van de zon naar de
aarde af te leggen, 8 minuten 13 sec.
Verschillende ostronomen hebben
telkens en telkens weer de lichtsnel
heid berekend, sommigo volgons de
manier van Römer, andere volgens
dio van den Engelschen sterrenkun
dige Bradley (dio dor aberratie) en
weer andere, op voorbeeld van Fizoat.
langs natuurkundigen weg, d.i, door
middel van een lichtbron, een tand
rad, waaraan men een draaiende be
weging kan geven en een op 2000 M.
afstand geplaatsten spiegel. Fizeau
vond 315000 kilometer. Wanneer men
als snelheid aanneemt 300.000 kilome
ter of een 54.000 uur gaans per secon
de, is men zeker niet ver van de waar
heid.
nden h:r»'..em.l. Deze snelheden
vorlcemi •u:. r.up ecu huiven
meter per ssconde tot vijftig meter en
daarboven, en do namen, die zij d ra
am 4bJJ landrotten en zeelieden: loo-
p:n eveneens nog al uiteen. Een wind
UITREIKING DIPLOMA c AM-
BACHTSSCHOOL.
Donderdagmiddag om twee uur had
in do aula van de Ambachtsschool
aan den Kleverparkwcg in tegenwoor
digheid van directeur en leeraren en
den vertegenwoordiger van hei be
stuur der Veroenigmg voor Ambaclils-
on Middelbaar Technisch Vakonder
wijs, den heer W. Bogtmnn. de uit
reiking der diploma's non dn loerlin-
cen der ambachtsschool en uvoud-
akte
De directer,
veld hield daarb
Het afscheid VOi
valt hem zw-
pjaats.
heer A. T.. Hengm
ah choidsredc.
(«diplomeerden
:iet hij de
i toestand is neg zoo slecht, dat het ve
len moeilijk zal zijn een passende be
trekking te vinden. Hij waarschuwde
ding aan te nemen tegenover in het
vak vergrijsde werklieden, want zij
weten nog niets, eerst in de praktijk
zal geschiktheid blijken. Woest be
leefd; de jongere is de gedienstige te
genover do ouderen, maar dien met
groote wilskracht.
Spr. vestigde er de aandacht op, dat
de begisnelen werden bijgebraent
door een leerares en leeraren met er
varing en kennis. I-lij hoopt, dat dio
lessen niet tevergeefsoh zijn geweest,
dat directeur en leeraren t.rotsoh op
hun oud-leerlingen mogen zijn
Spr. richtte een woord afzonderlijk
tot de leerlingen der avondschool, zij
bobben roods een kijkje in de prac-
tijk gehad; ook hun gaf hij zijn beste
wenschcn mede.
Daarna betuigde spr. dank aan leer
ares en leeraren voor het gepresteer-
de, hun samenwerking en goede ver
standhouding. Eenigo gevoelige
den wijdde de directeur aan den lieer
H. J. Geijl, oud-voorzitter -der
eoniging, dio ook nu helaas niet bij
de uitreiking tegenwoordig kon zijn.
Spr. eindigde met de hoop uit te
spraken, dat de school moge groeien
en bloeten.
Daarna werden do diploma's aan dj
leerlingen uitgereikt.
Na een hartelijk en welgemeend
„het gaat u goed, jongens" van den
directeur, verlieten de leerlingen de
school.
Diploma's worden toegekend
Ambachtschool
Meubelmakers: H. Fortgenb, Haarlem,
F. B. Lamfermeycr, Schoten, i>. Osehatz,
Haarlem
Timmerlieden: C. M. v. d. Broei; e,
Schoten, A. Broiikhorst, Haarlem, J. N.
Bronldiorst, Haarlem, 7'. F. Coert, Haar
lem, W. (i. van Det, Haarlemmerliede, J.
v. Duivenvoorde, Heemslede, P. Geerling:
Haarlem, W. v. Leeuwen, Seboten, J. A. do
Mol, Haarlemmerliode en Spaarnwoude,
W- Molenaar, Zand voort, A. C. Kieuwen-
huis, Bloomendaal, S. Schaap, Haarlem, A.
\V. van Udon, Haarlem, A. C. Tales; Haa:
lom, P. H. S'.iiLcolbroelr, Bennebrock,
Smeden: S. J. v. Apeldoorn,. Schoten, II.
A. Bos, Haarlem, H. "NV. Flasch-.vinkel,
Haarlem, P. H&nse, Haarlem, P. Krabben
dam, Hoofddorp, J. van Kampen, Haar
lem, B. Kranenburg, Blo'emendaal, C. Lui
ten. Vijfhuizen, G. Jtonikema, Hoofddorp,
C. Prijn, Haarlem, E. J. "Wichert, Vel;
A. J. W. Dijkhoff, Haarlem, G. de Groot,
Haarlem, H M. Huismans, Haarlem,
A. d<: Jong, Haarlem, L. S. Molhoek, Scho
ten, J. Mnolenaars, Haarlem, H. Munster-
man, Bloomendaal, P. Ovcrgauw, Haa:
lem, G. .T. Suman, Haarïém, A. Tates,
Heemstede, F. W. Versterre, Haarlem, G.
II. v. d. Veldt, Schoten, J. Vogels, Hoofd
dorp, A- Zwemmer, Haarlem, P. Voeten,
Hoofddorp.
Schilders: IV. M. Castion, Zandvoort,
Haarbosch, Haarlem.
AvondvaMcekensohool
Smeden: J. Broekman, G. Klein, J. K.'
Lacet, M. J. Stevens, A. .T. Verdonsehot,
H. Stcffcns, D. H. Braucbmann, K.
Buiten, R. Buurman, J, C. Groeneveld,
Qroenink, P. M. do Haan, M. K. Heese
mans, D. Offenberg, L. Schaap, Th. A.
do Vries, J. Wczelman, H. P. de IVilde,
J. Zeeuw, M. DoCter, C. Zwart, C. Smit.
TimmerliedenF. J. Ze:ji, N. Draije
-J. H.°.velaar, J. E. Post, J. Timmerman, i
do Jong, II. Juffermmir, K. Ch. Dikke-
boom.
Metselaars: J. P. Jansen.
Meubelmakers: P. G. Fabel, It. A. Kuy-
per, Th. Pij. J. van Leers'um, S. J. Postma,
If. J. van lieerden.
Zilversmeden: W. Prinsen.
Schilders: II. N. Bottelier, P. J. Joos-
ten, if. J. Koek, W. P. Kuvper, C. IJ. Phi-
hppo, A. Wijtkamp.
Cursus voor schoenmakers: G. G. J. Bo
gaard, C. Jonker, Ch. H. v. d. Putte.
Cursus voor behangers en stoffeerders:
J. Kabel, H, L. Ruytenschildt, J. F. Zand
CEVONDEN VOORWERPEN.
Terug- te bekomen bij
Van Deurscn, Ged. Oude Gracht 107,
abonnement N. Z. I-I. T. M.v. Klave
ren, Gen. de Wetstraat 6rood, ballen;
S. van Harnerveld, A. L. Dyserinckstf
13, fietspomp; C. W. Roosloot, Lange
Margrarctbastraat 40, band van kinder
wagen J. Reedjjk, Kerklaan 17, Heem
stede, herdershondL. de Jong, re Voor
uitgangstraat 91. smoushondjePolitie-
bureau Smedcstraut. honden halsband
met penning; v. Eyflde, Ter Spijt weg
(Kennel Haerlem), twee honden (bar-
sois); Kennel Fauna, Parklaan-, fox-ter
rier, gebracht door G. Dekker, Ripperda-
steeg 4; g-rij sr witte kat, gebracht door D.
Vos, Bildcrdijkstraat 29 II. Dodenhuis,
Nassaustraat 4rood, eetlepel; A. J.
Dcrks, Tulpenstraat 37, auto-lantaarn;
Vermout, Amsterdamstraat 3 Q, da-
mcsportemonnaieA. Boon, Wolstraat
bruine portenionnaicA. Zwart, Zoc-
terstraat 3S, rozenkrans in étuiA.
Sluys, Haarlemmeriiedeslraat 46 rood»
rozenkrans; L. Kooien, Rustenburger-
iaan 46. ring van auto wiel'; W. Jonker,
Gaclsiraat 24 rood, sleutel; C. de Witte,
Schomvbroekerstraat tS, HTeemstede,
zwart taschjo; J. van Morsel, Harmen-
jansweg 61, werkpak.
DE 1 MEI-VIERING DER SOC.-DE-
MOCRATEN. De S. D. A. P. heeft in
overleg" met het N. V. V. als Mei-leuzen
vastgesteld Voor ontwapening en: Voor
Bedrijfsorganisatie cn Socialisatie!
ONTPLOFFING. De metselaar B.
te 's-Hertogenbosrh, liet Donderdagna-
middag bij herstellingswerken aan een
pakhuis achter de Raam een brandend
lampje neer in een beerput- Daarin had
den zich gassen verzameld, zoodat een
hevige ontploffing volgde, waardoor
een muur grootendeels instortte- Twee
kinderen werden door steenen getroffen,
doch niet ernstig gekwetst, dc metselaar
echter bekwam hevige brandwonden aan
hoofd cn armen.
INTERNATIONAAL WONING-
CONGRES.
Het Ned. Instituut voor Volkshuisves-
'ing deelt mede, dat het Internationaal
Woningcongres, dat 111 September to
Rome zou worden gehouden, n iet door
gaat.
BURGEMEESTERS-VACATURE TE
ROTTERDAM.
Naar aanleiding van dit bericht
wordt inmiddels aan het Haagscho
Corr. Bureau van bevoegde zijde go- l
mold, dat j-lir. mv, dc Geer niet zal op-
"eu als burgemeester van Uotter-
f IDA IIR ESTKF.R D. -' Do Tel. meldt
Toen dc .'W-jarige kapper R- J. de
zich Donderdag aan het bure:
J van eenige inlichtingen, werd hij tegc-
I lijkertijd gegrepen, daar er een groot
I aantal zakon_ van verduistering tegen
1 hem aanhangig zijn gemaakt. ïlij was
n.l. destijds secretaris van den Huur-
dersbond. Tevens oefende hij het vak
uit van praktizijn, Hij had een kantoor
aan dc Nieuwe Haven 121 en legde zich
voornamelijk toe op het behandelen
van huurgeschillen en echtscheidingen.
Een juffrouw van den Schiedamsclicn
dijk, die van haar man wilde scheide,n,
had dezo zaak aan De S. opgedragen.
De echtgenoot van de juffrouw wilde
wel scheiden, mits zijn vrouw hem
1000 uitbetaalde. Zij deponeerde de
1000 bij De S. en tevens een bedrag
van 300 yoor voorschotten voor een
advocaat- Zij hoorde echter nimmer
meer iets van de iaak en toen zij De S.
op zijn kantoor en aan zijn woning wil
de opzoeken, bleek hij onvindbaar.
Zij beeft daarna aangifte gedaan. I11
zijn kwaliteit van secretaris van den
Huurdersbond had hij herhaaldelijk de
huur ontvangen van huurders, die met
een onwillig eigenaar te doen hadden.
Hij droeg deze huur echter nimmer af.
Zoo ontving hij van den caféhouder J.
H. op don Sehiedarnschen dijk gedu
rende 10 weken 18.55, zonder dat hij
deze huur aan den huiseigenaar af
droeg. Een kantoorbediende, die on-
eenigheid mei. een huiseigenaar had,
droeg aan i>s S. een bedrag van
f 149.50 als huurschuld af. Ook dit be
drag werd door S- ten eigen bate aan
gewend. Nog verschillende andere za
ken zijn tegen hem in onderzoek.
HEI' AMSTERDAMSCHE RAADSLID
NOLTING. De Tel. verneemt,- dat in
den toestand van het Anistordamscbe
raadslid P. Noltiug zoodanige verbetering
is ingetreden, dat liij heden bet zieken
huis zal kunnen verlaten.
toekomst tegemoet. De economische I Pamtejisteee méldde voor het yragen
DE BEGRAFENIS VAN SARAH
BERNHARDT.
Donderdagmorgen is op kosten van
de stad Parijs de teraardebestelling
geschied van het stoffelijk overschot
van Sarah Bernhardt. De plechtige
-uitvaartdienst had plaats in de kerk
Saint Francois-de-Sales.
Op weg door Parijs stond de stoet
dertig seconden stil voor het theater,
waar de groote artiste zoove-el lauwe
ren oogstte.
Tengevolge van de liturgie van Wit
ten Donderdag had in de kerk van
St. Franciscus van Sales geen Re
quiemmis plaats, doelt een eenvoudige
rouwdienst, waarbij de koren 'een
drietal psalmen hebben uitgevoerd,
gevolgd door kt Magnificat.
Alles wat naam heeft In de artis-
tcnwereld van Parijs, was aanwezig,
zoo wordt aan de Tel. gemold. Voorts
tal van officieele personen, zooals d^
minister van Ooi-log, Léon Bérard, de
voorzitters van den gemo-entcra.aci en
de Departementale Raad, met de vol
ledige bureaux van beide openbare
lichamen, de prefect van de Seine, de
de prefects van politie en verschillen
de gezanten.
Acht officieren van liet garnizoen
te Parijs brachten de militaire hulde
aan het stoffelijk overschot. Zooals
men weet, was Sarah Bernhardt of
ficier van het Legioen van Eer. In de
kerk, waar de Jijkdienst werd ver
richt," werd o.h. gezongen: Aso's Dood;
voorts composities van F au ré, Cécar
Franck, Glüclc en de zevende symph.
nie van Beethoven.
Het was reeds over écnen, toen de
stoet zich in beweging stelde Vooraf
gingen vijf wagens met bloemen, ter
wijl eenige groote bloemstukken nog
afzonderlijk gc-dragen werden. Daat-
op volgde de lijkwagen; do lijkkist
nas onder zeer veel bloemen bedol
ven. Vóór den lijkwagen gingen kleine
meisjes van het Weezengesticht van
de artisten, ieder met een palmtak
in de hand.
.Achter den wagen volgden te v<
in de eerste plaaia Maurice IJe
hardt, de zoon van Sarah, en Louis
Verneuil en Gross, beiden gehuwd
met kleindochters van Sarah. Verder
olgden tal \an artisten 1e voet den
lijkwagen. Dan volgde nog een onaf
zienbare rij van, volgrijtuigcn. De
stoet moest de geheel stad door, van
liet WestenMiaar het Oosten. Overal
stonden dichte rijen toeschouwers
langs den weg gescnaard.
Het was een mooi gezicht den stoet
zien gaan langs ue Madeleine en
in do rue Royale en verder langs de
Tuileriet-.n en in de rue Rivoli. Ov
al op de Pla-co de ia Madeleine 01
de terrassen van de Tmlerieën stond
ec-n dichte menigte, die uren Jarig
had gewacht.Vcor tiet „Tliéatre Sara
Bernnardt" hield de stoet 30 seconden
stil. De gemeenteraad heeft besloten,
dat dit theater den naam van Sarah
Bernhardt zal blijven dragen.
Eerst om kwart vóór vier kwam)
■en op de Père la Chaise, waar Sa
rah Bernhardt in hetzelfde graf word
jgeiegd, waar reeds haar moeder be
graven ligt en waar zij indertijd vóór
haar moeder een zeer eenvoudig mau-
sek-um heelt laten oprichten. Op dit
familiegraf staat alleen' dc naam
Bernhardt vermeld.
Er werden geen toespraken gehou
den. Nadat men de kist had latc-n zak
ken, defileerde do menigte nog uren
lang. Verscheidene bezoekers brach
ten nog bloemen.
I" de „Pctit Parisicn" vertelt Paul
Gaulot het volgende over de veelbespro
ken rozenhouten doodkist: een vriend van
de groote actrice, bekend om zijn origi
neels invallen, stelde haar voor, als
nieuwjaarsgeschenk, haar een doodkist
te vereeren. Sarah Bernhardt, die schik
had in het geval, aanvaardde het mi-
:abre present.
Op zekeren dag verscheen dan ook
een bediende van een doodkistenfabriek
om de maat te nemen, „Hoe moet dc
houding van do handen zijn?" vroeg hij.
„Gekruist over de borst", was het ant
woord. Toen zij zag dat de man dc ma
ten te groot nam, maakte zc hem er een
opmerking over. „Mevrouw zou dikker
kunnen worden," zei de man tót de des-
ij ris broodmagere kunstenares.
monde toen in de rue de Rome.
Op een keer komt de concierge, hcele-
maal verbouwereerd naar boven, roe
pend qu'on apporte la bière. Sarah Bern
hardt, die aan geen doodkist meer
denkt en kwaad wordt omdat men haar
voor zoo'n kleinigheid komt storen, g-eeft
bevel het bier maar in den kelder te
brengen.
Het misverstand duurt maar een
oogenblik, dc kunstenares begrijpt de si
tuatie cn do-kist wordt in, haar kamer
gezc-t, waar ook haar jongere zuster ziek
tc bed lag. Daar deze wcnschtc, dat
Sarah daar ook zou slapen en de kamer
te klein was voor een tweede bed, moet
de kist als zoodanig dienst doen.
Zoo luidt de historic van de kist. Sarah
Bernhardt zelve heeft haar verteld toen
zij den iSdcn Mei 1S91 op do „Monowai"
voer op den Grootcn Oceaan tusschen
San Francisco en Sydney.
Zij heeft de kist aliijd bij zich gehou
den en haar ook een emplooi gegeven
zij was het graf voor alle liefdesbrieven,
die men haar toezond.
VINCENT VAN GOGN-GENOGT-
SCHA?.
Het bestuur-van liet Vincent van
Gogh-Qcnootschap, dat thans ruim ze
ventig v, erkende cu con tri bue erende lc
den telt, zal voor het loopende jaar
bestaan uit Otto van Tussenbroek,
voorzitterHerman Wolf, onder-voor
zitter; mr. Wilhelm Loob en J. Tiel-
rooij, secretarissen or- E. van Baalto.
penningmeesterltomano Guarniei i,
dr. F. M. Hubaer, Fokko Mees cu
G. H. Pannekoek, commissarissen.
Na afloop van dit jaar, waarin men
den opbouw van het genootschap hoopt
te voltooien, zal een definitief bestuur
worden gekozen.
Tot cercledcn zijn benoemd dr. LI.
P. Berlage, Bodewijk van Deijssei en
mevr. J. v- Gogh-Bonger, welke al
len het eere-lidmaatscliap hebben-aan
vaard.
Binnenkort zal het- genootschap in.
Amsterdam, den Haag en Rotterdam
propaganda vergaderi.igcn houden,
waarin Otto van Tussenbroek o\er
"Vincent van Gogh een lezing met licht
beelden zal houden en J. Tielrooij zal
spreken over de idee der Abdij van
Pontignij.
Voetbal.
R. C. H.—FRANKENTHAL.
Men 6chrijft ons
Zooals in dit blad reeds is bekend ge
maakt ontvangt R. C. H. hedenmiddag
op haar terrein aan den Middenweg haar
Duitsche gasten. De Racing zal uitko
men met haar gewone elftal, behalve
'enhuis, die de voiige week tegen
Philips S. V. een enkelblessure beeft
opgeloopen. In diens plaats zal Groene-
•eld spelen.
R. C. II. heeft ditmaal de toegangs
prijzen belangrijk gereduceerd.
W© verwachten een interessanten wed-
trijd.
H. F. C. „KENNEMERLAND".
Hedenmiddag ^peelt Kcnnemerland, I
tegen G. P. S. 1 voor de Zaterdagmiddag-
competitie van den H. V, B. -op het ter
rein aan de Zandvoortschelaan.
Kcnnemerland II fpeelt tegen G. P.
S. II op het terrein aan den Vergierde-
weg te Schoten.
HET PROGRAMMA VOOR ZONDAC
EN MAANDAG.
BINNENLAND.
Zondag 1 April.
AmsterdamNederlandsche Dames—
Fransche Dames (10 uur).
Blauw WitDulwich Hamlet F. C.
AjaxLeystone F. C.
Den Haag H. B. S.Royal Racing Club
Brussel.
Rotterdam V. O. C-.B. F. C. Eintracht.
Maastricht M. V. V.Bromley F. C.
Leiden A. S. C.Turn und Rasen-
sport Union.
Deventer Go Ahead1Nunhead F. C.
Enschedé EnschedéGuts Muts (Dres
den) j
Ticl TheoleVer. fiir Bewegunsspiele
v. 1903 e. V.
MAAND'AC 2 APRIL.
AMSTERDAM Nederland—Frankrijk
(Stadjcn, 2.30 uur).
Rotterdam SpartaR. Racing Club
Brussel.
Dordrecht D. F. C.Diisseldorfer S.C.
Den Haag.: A. D'. O.Zandvoort..
Leeuwarden FrisiaOldenburg F,
19i2.
Maastricht M. V. V.Stade Franga:
Zwolle Z. A. C.Eintracht (Brunswijkh
Eindhoven EindhovenS. C. Ander-
lechtois.
Breda N. A. C.Nunhead F. C.-
Schicdam S. V. V.Union 18S0 e. V.
Arnhem VitesseLeystone F. C.
Nijmegen QuickTurn und Rascnsport
Union e. V. 1SS0.
Tilburg Willem II-r-Ned. Corinthians.
BUITENLAND.
Zondag 1 April.
Hamburg ConcordiaHermes.
Victori'aH. F. C.
BorussiaFriesland.
BrusselCoupe Dupuich (Deelneming
F eyenoord.)
Gent Internationaal Tournooi. (Deel-
neming D. O. S. K. O.).
Esch La Jeuncsse d'Esch—Wilhelmina.
Maandag 2 April.
BrusselCoupe Dupuich. (Feyenoord.)
Luik. Smndard Til leurU. V. V.
Mechelen R. C. Malinois't Zesde.
F. C. Al echelonWilhehnma.
Geut Internationa^ Tournooi (D. O, S.
K. O.).
Hamburg Spiel und Sport—Friesland.
Lockstectt EintrachtHennes.
(Sporl'kr.)
DAMMEN.
REVANC11 EVv EDSTitl.1 D „IIAAR-
LEMSCHE DAMCLUB—WivST-
FR1ESCHË TIENTAL.
Op Maandu£ 2 April n.s. (2den
Puaïfhdag) zal te Haarlem in het
clublokaal der „Ilaarlemseho Dam
club", bovenzaal val'é „De Koren
beurs Sp'aarne 36, do returnmatch
plaats vinden tusschen het eerste
tiental der „Haarlemsche Damclub"
en het Vest-Fnesche Tiental (samen
gesteld uit de sterkste spelers uit-
West-Friesland).
•Do eerste ontmoeting to Alkmaar
erd door de „Haarlcrnsche Dam
club" I gewonnen met 137.
Beide tientallen zullen in dezen
wedstrijd vermoedelijk geheel com,
pleet uitkomen, zoodot de Haarlem-
scho damliefhebbers zullen kunnen
geAieten van een fraaien en spannen-
den wedstrijd.
Door de „Haarlemsche Damrhib"
zijn medailles beschikbaar 1 gcsh'ld
voor de spelers welke hunne partij
in dezen wedstrijd winnen.
De aanvang is begaafd op 11 uur
voorin.
Belangstellenden welke dezen
wedstrijd wenschen bij te wonen heb
ben vrijen toegang.
COMPETITIE HAARLEM EN
OMSTREKEN.
Ddhsdasavcmd i.h speelden to Kille
gom voor de competitie Haarlem ca
Om&'lrekcu:
Hillegomscïie Damclub I—Haarl.
Damclub IV.
1. Th. SchoutenP. A. Nooy 2—0
2. A. J L. v. d. GeestL. Dotm 1—1
3. .7. J. v. d. Loo—J. Ptetting 1—1
4. J. J, v. d. Loo Jr.J. Roose Jr«
2-0
5. P. v- d. May—J. P. v. Eyk' 0—2
6. W. Weyers,7. van Bfirkum 02
7. J. Huievölt—J. Poppen 02
8. P. WeyersJac. Fr. v» Garderen
0-2
9. A. v. d. HulstN. J. So et erna Ti
xx
10. J. PietersW. J. Kok 02
Voorlocpia-e uitsLag 612 voor de
Haarlemsche Damclub IV.
7>e met een x gemerkte paxtif werd
afgebroken cn zal' arbitrair beslist
worden.
Vermoadleliik wordt de definitieve
uitslag 137.
Gemengd nieuws.
PAASCH GEBRUIKEN.
Het ei, oud-heiden sche zinnebeeld der
vruchtbaarheid en der scheppings
kracht, werd ten tijde van heb heiden
dom aan do Lentegodin Ostara als of
fergave'aangeboden, vandaar waar
schijnlijk het gebruik op sommige dor
pen om met Paschen den dominé erf
den „meester'' eieren cadeau te doen*
In andere plaatsen trekken de school
kinderen er op uit, om langs cle huizen
oude? het zingen van allerlei wijsjes,
eieren in te zamelen. Maar allengs
heeft de prozaisehe tijd in al deze ge^
bruiken verwoestingen aangericht en
zelfs op de meest afgelegen dorpen her
innert men zich nog maar vaag de oude
Paaschlïedje3, zooals het bekende:
Een ei is geen ei,
Twee eieren is een ei,
l)rié eieren is een huis,
Vier eieren is een kruis.
Vijf eieren is een Paaschhuis-
.Vooral in Noord-Brabant hoorde
men dit Paasehliedje, veel, maar ook
daar schijnt het allengs verloren te
gaan.
I11 de Oostelijke provinciën zijn de
Paaschgebruikeu beter bewaard. Daar
steekt men zich op Paaschd'ag 111 het
„Paaschbesb" cn gaat bij ouders of
Vrienden zich aan Paascheieren te goed
doen. De gewoonte, om zich met
Paschen of Pinksteren een nieuw pak
)f _een nieuwe japon aan te schaffen,
s in den Achterhoek en in Twente nog
.•rij algemeen. Vermelding verdient
ook het oude volksgeloof, dab water,-
op Paasohmorgen zwijgend geput, niet
kan bederven. Koud water, op dezen
dag gedronken^ sterlet de gezondheicL
Deze overleveringen berusten waar
schijnlijk op het Gormaausche heilawae
water, waaraan bijzondere genees
kracht werd toegeschreven, daar het
op heilige tijden geput was.
Meer en meer in onbruik ook geraakt
heb z.g- eiertikkén, een bezigheid, die
vooral op de Paaschweidon thuisbe-
hoorde, die men in sommige streken
thans nog kent, al zijn ze veelal ont
aard in kermissen. Vroeger was dat
echter een kalm en aardig feest," voor
namelijk voor de kinderen. I11 Gelder
land herinneren nog verschillende na
men aan dit gebruik. Zoo heeft Arn
hem de Praast, Zutphen de Varkens
weide, Wageningen, Nunspeeb en
Loehem hun Paaschberg. Deventer zijn
Worp en Oótmarsum zijn Paasclikamp,
waar het eiertikken en koekloten 111
vroeger dagen hoogtij heeft gevierd.
Op Ameland schijnt ook iets van dien
aard te bestaan, ofschoon in de Noor
delijke provinciën de Paaschweide vrij
wel onbekend is. Te Nes gaan n.l. do
kinderen op Paaschmaandag naar heb
Baaschduin eiersmijten of eierrollen.
De eieren worden daartoe in koffie of
in water met uienschillen of andere
kleurstoffen hard gekook.- Het spel
bestaat hoofdzakelijk in het laten rol
len der eieren langs de duinhellingen.
Breekt er een, dan wordt het natuur
lijk terstond opgepeuzeld.
PAASCHVUREN,
Onze heidensche voorouders hadden
de gewoonte, bij elke min of meer fees
telijke gelegenheid dank en offervu
ren te ontsteken, die vruchtbaarheid
moesten brengen over veld en stal en
de booze geesten op een afstand hou
den. In enkele streken is dat gebruik
nog niet geheel uitgestorven. Komt
men op Paaschavond bij den IJsel, dan
ziet men daar b.v. nog Paaschyuren bij
menigte. En ieder herinnert zich stel
lig het oude versje, dat de jeugd in
heb Oosten des Janets pleegt te zingen
bij het ophalen vnn brandstof voor het
Paaschvuur
Heb ie ook een olie mande
Die wie tot Pascho branöe
Heb ic ook een bossien riet?
Gare hebbe wie veur het
Paaschvuur niet (noodig).
Hoofdzakelijk vindt men de Paasch-
vuren nog in Oost-Friesland, in het bij
zonder in het Oostelijk deel, den
Paaschnacht opluisteren. Wie dan in
den schemeravond uitgaat, ziet bijna
bij elk .dorp een of meer vuren bran
den en in de plechtige stilte der herlc
veilde natuur weerklinkt dan 'tjuichen
der kinderen rondom de flikkerende
vlammen cn spattende vonken. Dit is
echter slechts het voorspel. Weldra ko
men zij met hun brandoffers van stroo,
droge takken e.d. De eigenlijke Paasch
vuren beginnen pas wanneer de kleine
hoopjes brandstof ziin verteerd. Van
het eigenlijke Paaschvuur schijnt een
teerton, een essentieel bestanddeel te
Kinderen, knechts en arbeiders
springen er zingend omheen. Boven
dien vervaardigt men fakkels van stroo
:t teer bestreken, die, zoodra de
houtmijt in vollen gloed staat, worden
aangestoken, waarna men ze op lange
hooivorken ronddraagt. Uit de verte
gezien leveren deze fakkels een eigen
aardig schouwspel op. De oude boeren
nemen zelden aan aeze feestelijkheid
deel, maar komen gewoonlijk, aan don
ingang van het dorp bijeen om daar
van het heerlijke .schouwspel te genie
ten. Dit gebruik heet „Paaschko in
de muit branden" vuren ontsteken
ter cercivan het komende Paaschfeest,
Het is een overblijfsel van de lentefeos
ten, die onze voorouders vierden. Zij
hadden cr tweehet eerste viel in Fe-
bruai i en was aan Holla, de godin der
vruchtbaarheid gewijd, het tweede
-vierde men in het begin van April ter
cere van Ostara, de eigenlijke lentego
din. Van dit laatste feest nu rosten'
ons nog de Paaschvurcn, aan het eer
ste worden wij herinnerd door onzo
yewoonto om op Paschen eieren te
