OM ONS HEEN
40e Jaargang
No. 12211
Verschijnt dage'iiks, behalve op Zon- en Feestdagen
MAANDAG 9 APRIL 1923
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
ia (kom der gemeente) f3.571/,. Franco per post door Nederland f3.871/,. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f0.571/,; franco per post f0.65. Post Giro 38810.
ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaaifstoiveiï-adverientiên van Vraag en aanbod van 1—4 reee 60 CU
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a coulant; buiten bet Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Groote Houtstraat S3. Telefoonnrs. Redactie 600 en Administratle724
Uitgave der N.V. Lourens Coster, Directeur-Hoofdredacteur 3. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
BIJKANTOOR voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Vtijkerocg, IJmuiden, Beverwijk enz. DRIEHUIZERKERKWEG 2, VEL8EN, TELEFOON 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Agenda
MAANDAG 9 APRIL.-
Stadsschouwburg, \VilsonspleinDe
Haghespelers „Dc Dienstknecht in het
Huis", 8 uur.
Groote Houtstraat 113 rood: alge-
mcene vergadering van aandeelhouders
der N.V. Eerste Haarlcmsche Auto-Mij.
voorheen. J. Inpijn, 9 uur.
Gebouw „De. Nijverheid" Jaarlijksche
algemeene vergadering van aandeelhou
ders der Algemeene Hollandschc Hypo
theek- en Credietbank te Haarlem, 8 uur.
Waaggebouw, Spaarne Tentoonstel
ling van „Kunst zij ons Doel", 115 uur.
Voormalige zalen van „Trou- moe;
Blycken": Anatomische tentoonstelling.
Kunsthandel F. 11. Smit, Groote
I-Ioutstraat 6lJ: Tentoonstelling van
schilderijen door K. A van Eek, 10
tot 6 uur.
xea-ioom Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.305.30 en
's avonds S11 uurConcert.
Cinema Palace FoyerMiddag- en
Avondconcert ..30—5.30 en S11 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Zand voort: Openbare' vergade
ring der S. D. A. P; in Café „Zomer-
lust", S uur.
DINSDAG 10 APRIL.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein.
Het Sehouwtooneel: ,.De Huwelijks-
Barometer", 8 uur.
Gemeente-ConcertzaalChr. Orato
rium Vereeniging Haarlem ..Die
Schöpfung" van Jos Haydn, S uur.
R.-K. Kerk, Jansstraat. Conferentie
voor niet-Katholieken. Leergezag en
gewetensvrijheid. S-30 uur.
Gemeente-secretariecandidaatstel-
ling voor den gemeenteraad, 84
uur.
StadhuisLedenvergadering der
vereeniging Koninginnedag", 9 nur.
Chr. Geref. Kerk, RaaksChr.
Geref. Jongelinesve'reeniiging ,,Ebon
Haezer". Ds. D. Driessen: Babels
val". 8 uur.
Groote Kerk. Groote MarktOrgel
bespeling. George Robert. 23 uur.
Kunsthandel F. H. Smit. Groote
Houtstraat 69Tentoonstelling van
schilderijen, door K. A. van Eek, 106
uur.
Cinema Palace Foyer: Middag- en
Avondconcert 3.30- -5.30 en 811 uur
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.30—5.30 nu
's avonds Sn uur: Concert.
Cinema-Palace- Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling, 8 uifr.
Schouwburg >0 Kroon, Gr Markt:
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Luxor-Theater, Groote Houtstraat-
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Scala-Theater, KI Houtstraat 77:
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Bioscoopverbod.
Volgens het nieuwe ontwerp bios
coopwet zou door den Raad van een
gemeente beslist kunnen worden, of
in cie gemeente bioscopen worden,
toegelaten of niet. Uit den aard der
zaak zuilen slechts kleinere gemeen
ten in deze omstandigheden verkee-
ren. verzekert de toelichting. ..wanneer
de overgroote meerderheid principieel
gekant is tegeu de bioscoop als mid
del tot vermaak, pleit er inderdaad
veel'voor. haar in ccn dergelijke ge
meente niet toe re .aten Dc Regie
ring wil deze mogelijkheid beperken
tot gemeenten van minder dan 20.000
zielen. Als dus in een stadje van 19999
zielen de bevolking zich uitbreidt,
zullen biceooop-ondernemers met be
langstelling wachten od de geboorte
van de babv der farmlie X.. die de be
volking doet stijgen tot twintigdui
zend zooals de tegenstanders
van de bioscoop met vreugde zul
len vernemen, het overlijden van den
ouden heer IJ en dc oude juffrouw Z.,
dat de bevolking wc-er tot 19999 doet
dalen.
Dit geval illustreert de willékeu
righeid van elk getal. Het is ook wel'
te hopen, dat de wet een bopaahl per
centage tegenstanders voorschrijft,
daar de vage omschrijving „ovargrou
te meerderheid" aanleiding zal geven
tot onaangenaam o-eharrewar. Ts de
overgroote meerderheid van 20.000
dertien-, veertien- of vijftienduizend?
De vraag komt bovendien liii 011s op,
of niet van de snuggerheid der bios
coop-ondernemers verwacht kan wor
den. dat zii geen bioscoop zullen ope
nen in een gemeente, waar de over
groote meedorheid er tegen is. A's de
autoriteit het daarop laat aankomen,
zal althans de bitterheid vermeden
worden van het feit, dat de grootste
helft der ingezetenen aan de overigen
iets verbiedt.
Immers die meerderheid kan wis
selend ziin en het wapen dat een
inwoner vandaag helpt hanteeren,
kan morgen op ziin eigen hoofd
neerkomen.
Wij spreken nog maar niet van
drankverbod. Maar wat zou het zijn,
7,00 een meerderheid van vegetariërs
het beslaan van slagerswinkels of
van een' comestiblesliandel verbood?
Men moet niet zeggen, dat dit een
grapje is. De denkbeelden over voe
ding zijn zeer veranderd en in een
dorp is een meerderheid van vicescli-
haters zeer goed mogelijk. Zoo krij
gen wij dwaze dingen. A. verbiedt een
matig glaasje aan B. en B. verbiedt
C. om naar de bioscoop ie gaan en C.
verhindert B. en A. om vleech ie
eten.
Fleet dat een samenleving, waarin
burgers, aan hunne medeburgers zul
len verbieden om dingen ie doen, die
zii afkeuren? Men kan die verbod s-
tank wel aan den Raad opdragen en
zich houden. r,lsof dit' een neutraal
college boven dc partijen is. maar de
werkelijkheid is immers anders: de
Rand is de afspiegeling van de bur
ger ii en zoo verbieden de buren elkan
der. Ook al neemt men niet zijn toe
vlucht tot hei referendum.
No. 3169
De Haringvisscherij.
PLANNEN IN HET SCHIPHUIS
HARING ZELFMOORDENAAR
DE HARING ALS VOLKSVOcDSEL
NIER VAN HARINGVISSOHEN -
IJMUIDEN EN AND
Zondagmorgen zat ik bij den heer
R. de Boer in de gezellige Spaarne-
kamer van het welbekende scbiphuis
aan de Zonnekade, dat langzamerhand
een merkwaardigheid van onze stad
geworden is, waar taxis en rijtuigen
met bezoekers, die er gewoonlijk om
lachen, vast even stilstaan- Als de
lachers wisten, hoe practisch het huis
is verdeeld en ingericht, hoe in de
aangename vertrekken van dc ruimte
partij getrokken is, dan zouden zij
eerder den bewoner benijden.
In de Spaarnekamer dan, die ik
vroeger al eens beschreven heb, met
haar prachtig uitzicht over het
water, praatten wij over de haring
vangst in IJmuiden. Onze grootste
Nederlandsche visschershaven is niet
de voornaamste op het gebied van de
haringvisscherij dat voorrecht moet
zij aan Ylaardingen afstaan. Wan
neer dat al een voorrecht is, want
het gaat met de haringvangst niet for
tuinlijk. Het is merkwaardig, hoe
■weinig verandering er gekomen is in
de manier, waarop dit bedrijf wordt
uitgeoefend. De heer de Boer, die,
van dc visscherij voortreffelijk op de
hoogte is, herinnerde aan de bijzon
derheden van dc artikelen, die hij op
uitnoodiging van de recfactie daar
over geschreven heeft in de Geïllus
treerde Encyclopaedic van Winkler
Prins.
Wanneer de haringvangst ontstaan
is, bleef onbekend. Dat er in de
twaalfde eeuw, omstreeks 1163, al
Hollandsche haring gegeten zou zijn,
schijnt vast te staan, maar eigenaar
dig genoeg weet men niet, hoe de ha
ring in die dagen gevangen werd, wel
dat in 1416 groote netten te Hoorn
werden gebreid. Diezelfdo soort van
net bestaat nu noghet is een staand
net, met vrij groote mazen, waarin de
haring verwacht wordt binnen te zul
len zwemmen. Zoodra hij den kop in
een opening heeft gestoken, kan hij
niet meer terugmen kan dus zeggen,
dat hij zelfmoord begaat cn in ieder
geval is het een zuiver passieve vis
scherij, want als de netten zijn uit-
PASSIEVE VISSCHERIJ DE
HARINGVANGST VOL RISICO
TE DUUR EEN NIEUWE MA-
EEN GROOT BELANG VOOR
ERE KUSTPLAATSEN,
gezet, gaat het haringschip aan de
vleet ten anker en wacht af- Hot kan
gebeuren, dat do haringvaarder we
ken achtereen weg blijft en zonder
vangst van beteekenis terugkomt :treft
de haringvaarder een school, dan is
het ook mogelijk, dat de buit niet
kan worden binnengehaald, want het
katoenen net is niet sterk cn bezwijkt
licht onder de zwaarte van den visch.
Zoo is de haringvisscherij een vak,
waarop heb menschelijk initiatief tot
dusverre weinig invloed heeft. Zelfs
op de weersgesteldheid dient gelet:
naar 'li schijnt zwemt de haring liefst
bij volle maan- Daarom is, ai gaat de
luiringvisscher natuurlijk bij voorkeur-
naar de gunstigste gronden (in een
bepaald jaargetijde vooral dc Dog-
gelsbank) de haringvisscherij een
vak vol risico. De tijd is voorbij dat
de reeder een groot gedeelte daarvan
afwentelde op zijn volk, dat ,,op
deel" voer en alle benoodigdheden,
de vaten, het zout, moest koopen van
den rceder, die zich zelfs voor het
gebruik van de scheepsboot liet beta
len op deze manier verdiende de
reeder vaak meer aan deze leveran
ties,-en vooral aan den haringliandel,
In den winter werden door de be
manning de netten geboet. De werk
tijd was onbeperkt. Kregen dc vis-
schers er maar zóóveel voor, dat zij
precies in 't leven konden blijven, dan
vond men dat- in die dagen al mooi
genoeg. Déze toestanden behooren
gelukkig tot de geschiedenis. Wij ken
nen in onzen tijd bepalingen over
loon cn arbeidsduur, maar natuur
lijk zijn de exploitatiekosten daarmee
belangrijk gestegen en is de haring,
in plaats van een volksvoedsel, een
soort van' weelde geworden. Ook
door de groote kosten van' de netten
een haringschip heeft er tusschen de
120 cn 200 aan boord, die 31 meter
lang zijn en 16 meter diep, gezamen
lijk een oppervlakte van ongeveer
tachtigduizend vierkante meters in
nemen en twaalf a vijf cr. twintigdui
zend gulden kosten.
Xa iedere reis moeten deze netten
worden gedroogd, uitgelegd, hersteld
en getaand, waarmee natuurlijk op
nieuw groote kosten gepaard gaan.
Zoo is dus, naar de schets die dc heel
de Boer van het bedrijf ophing, de
haringvisscherij een vak vol onzeker
heid en risicoop oen goede vangst-
valt niet- te rekenen en ten overvloede
zijn de tegenwoordige exploitatiekos
ten te hoog en dc verkoopprijzen
daardoor te duur. Met vijftien gulden
en meer besteedt de markt niet, zijn
de exploitatiekosten niet gedekt. Het
komt er dus op aan, een methode te
vinden, waarmee op goede vangst te
rekenen valt en die tevens minder
kosten zou vereischen.
IJmuiden is, zooals ik hierboven zei,
minder goed dan andere zeeplaatsen
op dc haringvangst ingericht- Al is
er een afzonderlijke haringhaven; de
overige outillage is te Ylaardingen
beter en een belangrijk onderdeel, na
melijk ruim terrein, in IJmuiden veel
te duur, omdat het Rijk per vierkan
ten meter niet minder dan f 1.20 aan
erfpacht vordert. Want ofschoon de
Regeering indertijd goed werk heeft
gedaan, door tegen den particulieren
afslag in, den Rijksvischafslag te
stichten met wat daarvoor verder noo-
dig was, zóó buitengewoon verrukt
is men ie IJmuiden over dit Rijksbe-
drijf niethet lijdt, evenals iedere
Rijns-exploitatie, aan eigenaardige
ainbtelyKe opvattingen en aan me
typische langzaamheid, waaraua een
openbaar bedrijf eenmaal met schijnt
te kunnen ontkomen.
Do trawlvisscherij verkeert, zooals
iedereen weet, in een verre van
bloeienden toestand. Kon er dus iets
gevonden worden, dat 111 IJmuiden
nieuwen bloei bracht, dan zou daar
mee een voortreffelijk ding gedaan
worden. Met belangstelling heb ik
vernomen, dat er inderdaad iets
nieuws op komst is. De heeren de
Boer en de Voogt hebbe,. een ptim
ontworpen, om niet meer te wachten
totdat de haring komt (of wegblijft)
maar om hem to gaan opzoeken c-n
te vangen volgens nieuwe methode. De
haring zwemt tusschen de oppervlakte
en den bodem waarom zou hij niet'
evengoed gevangen kunnen worden
als de trawlervisch
Zij hebben dus getracht een ander
net te oonstrueeren en zijn daarin ge
slaagd. Het is een net in den gewo
nen zakvorm, dat op een bepaalde
wijze open gehouden kan worden en
op verschillende diepte over boord
gezet. Zoodra dit geschied is. wordt
het haringschip in beweging gebracht
eu vischt dé zee af, op dezelfde ma
nier als de stoomtreilcr dat doet.
De groote voordeden van deze
methode springen in het uog. De visch
kan aan den wal worden behandeld,
heb personeel is kleiner, dan dat van
den gewonen haringjager, de vangst
is zekerder, omdat de haring niet
meer afgewacht, maar opgespoord
wordt eu de gewone trawler Kan zon
der kosten voor deze vangst worden
ingericht. Hier zou dus nuttig ge
bruik te vinden zijn voor de vele
trailers,, die nu om de malaise in het
bedrijf, aan den wal liggen te roesten-
Ook de zeillogger kan cr voor worden
ingericht. Hij zal krachtige machines
noodig hebben. Maar aan de ruimte
ontbreekt liet lien niet, daar dc rui
men voor de grooto netten cn het
touwwerk (net- en reejiruimen) over
bodig worden. En ten slotte zou dit
groote voordeel bereikt worden, dat
dc netten lang zoo groot niet zijn als
de tegenwoordige, waardoor ook de
prijs en de reparatiekosten veel ge
ringer zouden zijn.
Ziehier wat de heer de Boer mij ver
telde over het nieuwe denkbeeld, dat
tot een groot voordcel voor IJmuiden
en voor de gehecle haringvangst zal
kunnen leiden. Het werd ook tijd,
dat cr iets nieuws kwam in dc haring
vangst, die eeuwenlang zoo goed als
onveranderd is gebleven, uitgezonderd
de verschijning uit Frankrijk van den
logger, zestig jaar geleden, ter ver
vanging van het zeilschip en het
gebruik van katoenen, inplaats van
hennepen netten, liet is niet veel in
den loop van zeker meer dan negen
Maar slaagt deze manier van actie
ve haringvisscherij, i]an zal ook een
groote verbetering verkregen zijn.
Voor onze .kustplaatsen en voor de
bevordering van het algemeen ge
bruik van visch. Daarom mogen wij
met belangstelling do ontwikkeling
van heb denkbeeld van de heeren de
Boer 011 de Voogt afwachten.
Alleen dc kleine scheepjes, waar
mee dc Engelschen op haringvangst
uitgaan, zullen in moeilijkheid gera
ken, omdat zij geen zware machines
kunnen plaatsenevenwel is dit een
kleinigheid en, zooals de Frauschen
plegen te zeggen, de minste van onze
zorgen.
J. c. r.
EEN MISLUKTE BOLLENDAC.
Neen, daar liceft moeder Natuur
ons gisteren eens lcclijk in den steek,
gelaten'. Tulpen, hyucintho» en nar
cissen noodden een ieder met hun
heerlijke kleuren tot een btfcoek en
tot een gezellige-n dag uit, maar het
weer was om van te rillen. Voor velen
ivas liet oen groote-teleurstelling, ook
/oor onze tramconducteurs, die Za
terdag, blij als ze waren, over wat
ndere dan liet traditionele „mooie
of slechte weer" te kunnen spreken,
ran de clientèle van de iratnmaaf-
irliappij nis Jc deelden, „dat er mor
ren v.v. r heel wat menschen zouden
,ervi>:rd worden". Het heeft n et zoo
nogen zijn!
Het stormde 's morgens zoo lievig,
dat adspirant-tbollenveldenbezoekie'irs
weinlg hoop meer overbleef, boven
dien zal bij velen van hen de moge
lijkheid gerezen zijn, dat alle bolletjes
al lang weggewaaid zouden zijn, ter
wijl rnctn maar even zijn spoedig ver
schillenden neus buitend deur hoef
de te steken om alle hoop op een ge
zellig dagje 111 de buitenlucht te lo
ten varen.
Velen vertoonden zich dan ook Zon
dag in wintcrkleeding. De dapperen.
die zich nog naar de velden hebben
begeven zullen wijs gedaan hebben
een stofjas en een stofbril te' hebben
medegenomen, want op die open
vlakten stoof het danig. Zich per fiets
op weg te begeven was ondoenlijk,
bij een tocht van et-nige beteekenis
liep men kans met eon paar verbogen
trappeis, ccn gebroken ketting, rug
pijn cn kuitkramp thuis te komen.
Motorische, paarden- en apostel-paar
denkrachten konden alleen helpen,
liet beste waren ót bollenveld-Ui te
genieten in een gesloten auto, rijtuig
of btihngclijk verwalmden trein van
I-laarlem naar Leiden cn terug, maar
die behagelijheid laat wel eins te
wcneclien over. Voor zoover de kachel
ongelukkigerwijze nog niet naar den
zoldir was verhuisd, zullen velen in
gedeelten dc velden bezocht hebben
bij de warme kachel bladerende in
eer. prentbriefkaartenmap van de bol
lenvelden, af én toe de geuren van
een in een vaas geplaatsten hyacin-
then-ruikër insnuivende, terwijl de
helgele kleuren van in den zelfden
toestand verlceerèndp narcissen de
oogtn op hun manier streelden,
Hel moest zullen café- en melksa-
lonhouders, ijseo-mannen, straatven
ters, aandeelhouders van spoor- cm
traimvegmaatschappijen en autobus-
eigenaars op hun neus gekeken heb
ben. Immers zij houden meestal wat
over van den bollendag, terwijl do
kijkers met een lichte beurs, stoffige
kleeding vermoeid en knorrig van het
gezeur van kinderen en de drukte op
den weg 11a zo'o'n „dagje uil" huis
waarts keeren. Tiet een ice wat som
mige overhouden is een overladen
maag na al die krentebolletjes, be
legde boterhammetjes, verse lie kadet
jes, dranken, zuurtjes en andere snoe
perijen. Thans hebben al die heer
lijkheden geen dienst mogen (loên,
terwijl nunig huisvader en jonge
n-an hun gelaat en Zondagsche pan
talon voor niets in ecu feestelijke
plooi hebben gezet.
Ook 111 het plantenrijk heersclit be-
giijpciijke ontstemming en teleurstel
ling. Krantenberichten meldden
reeds dat er tal van bloemen, meIte
genstaande de koude „opengegaan"
waren. En nu is alle moeite weer
voói niets!
Het beste is een volgenden Zondag
af t - wachten. Maar misschien ligt
er dan sneeuw;
Stadsnieuws
„GEERTRUIDA CARELSEN".
jj Herinneren onze lezers er aan,
dat ïiicj. A. G. de Leeuw (Geertruida
Oarelsen) morgen, Dinsdag, haar
SOsten verjaardag zal vieren.
liet zul de benende schrijfster dien
dag zeker niet aan belangstelling ont
breken.
KORT OPONTHOUD VAN DE
TRAM.
Herhnaledlijk komt het op do ver
schillende tramlijnen voor, dat de
trams even stilstaan. Het opoutboud
duurt, zeer kort, soms maar een paar
seconden. Naar wij vernamen is do
oorzaak van dit oponthoud het even
„uitslaan" van de lijn-automaat op de
Centrale, hetgeen gebeurt als dc lijn
één oogenbli.: overbelast is. als bij
voorbeeld verschillende wagenvoer
ders toevallig tegelijk „aanzetten".
Deze automaat werkt régelend, an
ders zouden de motoren in de Cen
trale op zoo'n oogenblik van overbe
lasting te veel te lijden hebben- Wan
neer de automaat is „uitgeslagen" en
er dus ccn oogenblik geen stroom is,
wordt zij in de cntrnlc door een be
ambte onmiddellijk weer ingezet.
Het oponthoud kan dus nooit lang-
duren.
Door onbekende oorzaak is Zon
dagmiddag 5 1/2 uur in het perceel
Jan Steenstraat 26, brand op den
zolder ontstaan. De bewoner C. Iv.
bluschtc het vuur met cenige emmers
water. Eenig beddegoed, klecding-
stukken en gordijnen, welke niet ver 1
zekerd waren, werden vernield.
HET NIEUWE KECELCEBOUW.
Deze dagen is begonnen met den bouw
van het nieuwe kegelgebouw aan den
Raam singel.
liet plan is de opening in Augustus t«
vieren met het houden van een groot
kegelconcours.
MANJA.
Wij versvijzen naar ile advertentie,
voorkomende in dit blad, van de Ope-
p Man ja, die op Donderdagavond
12 April in den Stadsschouwburg ge
geven wordt. Deze aardige Wecnsche
Operette, die in Haarlem thans voor
de tweede maal gaat, wordt voorafge
gaan door het zangspel Co lom bine's
Untreuo door Mevrouw N'ivihe Tys-
sen en Juc Remïe, o-ndcr regie van
Jac Vermin, en la Valse, muzikale
schets, te deel am eero 11 door inejuffr,
Annie Serphos. De regio van Manja
is In houden van Frul. Penlev. Er
bestaat veel belangstelling voor deze
opvoering, daar zoowel <!o hoofdrol
Het Provinciaal Electriciteitsbedrijf.
De Raad van Toezicht op de bedrijven van de provincie Noord-
Hclland over het rapport der Statencommissie voor het P.E. N
Ged. Staten stellen voor aan het Provinciaal Electriciteitsbedrijf jaarlijks
een renteloos voorschot van ten hoogste f 240.000 uit de
provinciale kas te verleenen.
Benoeming van een tweeden Directeur aan het bedrijf.
Ion, het orkest en net
jzij'n door dames in het
lli-m cn omstreken.
■ind
Verschenen is een antwoord van den
Raad van Toezicht op de bedrijven van
de provincie Noord-Holland op het rap
por: der Statencommissie voor hot 1*.
E. N. Dc Raad bepaalt zich voorname
lijk tot dc eindconclusies van hc: rap
port en dc overwegingen daarvan.
Met instemming constateert de Raad
dat dc comm. geen r.anlciding vind:
voorstellen tc doen tol wijziging van
den bedrijfsvorm van het electriciteits
bedrijf en dat de comm. van meening is
dat thans niet naar samensmelting van
het P. E. M. cn de P. E. G. E. M. moet
worden gestreefd, van welk streven trou
wens b. in de beslaande omstandighe
den geen resultaat te wachten zou zijn.
Beide lichamen hebben, aldus de Raad,
een zelfstandig karakter, cn. inils de ver
houding tusschen dc Provincie cn de P.
E. G. E. M. door het sluiten van een aan
nemclijk stroomieveringscontract be
hoorlijk wordt geregeld, kan men o.i.
ook thans nog volhouden dat de oprich
ting der P. E. G. E. M. en de daarmede
beoogde concentratie dei* stroomopwek
king voor de Provincie van belang kan
worden. De Raad is overtuigd dat dc
oprichting der P. E. G. E. M. in dc toe
komst tot een belangrijke kostenbespa
ring voor de Provincie zal kunnen leiden.
Daarnaast mag, naar de niecaing van
den Raad niet worden voorbijgezien, dat
die oprichting reeds dit onmisbare voor
dcel heeft opgeleverd da: de provincie
daardoor gevrijwaard is gebleven voor
de noodzakelijkheid 0111 juist in dc ach
ter ons liggende drie jaren de capa
citeit barer centrales uit te breiden.
De Rand betoogt dun verder dat
z. i. tiet ongewenscht is heb bedrijf
aan een belangengemeenschap over te
dragen. Naar zijn meening conclu
deert de comm. terecht dat het be
drijf in zijn tegenw-oordigen vorm
dient te worden gehandhaafd. Maar
dat dau ook, met afwijzing van alle
medezeggingschap van derden. het be
heer van het bedrijf overeenkomstig
de bedoeling, die bij de samenstel
ling van de verordening op dc pro
vinciale bedrijven heeft voorgezeten,
uitsluitend moet bcrusteu bij het
college van Ged. Staten, dat ook ten
volle verantwoordelijkheid daarvoor
tegenover dc Provinciale Staten moet
dragen. De werkzaamheid van den
Raad van toezicht zul zich hebben te
beperken tot het geven van advie
zen cn het oefenen van controle. Met
het stichten van een nieuw con
troleerend orgaan kan de Raad zich
vcrcenigcn. Het verdient z. i. dc
voorkeur om dc controle aan een
particulier accountantsbureau on te
dragen. Deze controle zul in elk ge
val "de vrijheid der bedrijfsvoering
van de Directeuren der bedrijven,
mits binnen de grenzen hunner in
structie cn onder toezicht van den
Raad, niet mogen belemmeren-
Heeft het college van Ged. Staten
naast den accountant nog behoefte
aan een schakel die meer dan thans
de verbinding met dc bedrijven be
vestigt cn hunne beslissingen met
trekking lot- het beheer der bedrijven
helpt voor te bereiden, dan zal de
verbetering hunner outilage in dit
opzicht, naar de' meening van den
raad op andere wijze dienen tc wor
den gevonden, waaromtrent de llaad
de beslissing gaarne aan Ged. Staten
overlaat. De Raad ntcrkb voorts op,
dat hij zich in het algemeen kan vcr-
eénigen met 't geen het rapport ten
aanzien v.-.n de te voeren tariefspoli
riek aanvoert. Terecht wordt z. i.
vooropgesteld dat in het algemeen dc
gewone bcdrijfsuitgaven door de ge
wone inkomsten moeten worden ge
dekt en derhalve het regelmatig tc-
rugkeeren van ten laste der provin
ciale belastingschuldigen komende na-
deeligc saldi moet worden vermeden
De tarieven dienen zóó te zijn, dat
het- bedrijf dekkend kan worden ge
voerd. Inmiddels daar nu nog vele
gemeenten zich tegen betaling van
zoodanige tarieven verzetten zullen
uog aan het. bedrijf tijdelijk uit de
provinciale kas jaarlijksche voorschot-
1 moeten worden verleend.
Aan dat alles voegt de Raad toe
dat. naar ziin roeenins de toepassing
van het eenheidstarief alg beginsel der
bedriifspolitick moei behouden b'ii"
ven. opaevat in dien zin, nis dc com
missie dat. in haar rapport ontvouwt.
De raad gaat daarna na wat de ver
moedelijke uitkomsten van hc. bedrijf
over 1922 zullen ziin cn komt d'aurlxi
toe de conclusie. dat dc verlies en
inst rekening wer1922 waarschiin'iik
a! sluiten met eert saldo-ver"- van
iet mee- dan ongeveer f 250.900.
Kennisgeving van de Iredrijfsresu'.ta-
ten heef: ;>ii den Raad de lvezorgdheid
aangaande de toekomst van het be
drijf doen verminderen. Sind»h?t rap
port Limperg werden de opwekkos'en
van den strerm verinagd en nam ate
afzet van de energie toe. J.n. 1922 viel
een stiiaiiw van dc afneming van, on-tr-
irie met 13,3 net. waar te nemen. O:'
deze toeneming rich ook in volgende
ia ran 7,al blijven voordoen is een
vraag, wnnrvan de beantwoording
Tmnid'c s is. hoezeer wegens <i-ze
onzekerheid voorzichtigheid geboden
büift, naar de jhecnng van den Raad
voorshands «oen aanleiding ver
wachten, dat de voor het bedrijf zoo
sunstke vermeerdering van afgele
verde e merg ie in 1923 zou ophouden
hair invloed ten goede op de bedrijfs-
rtsidt:-; doen gelden. Echter da
aandacht dient er op gevestigd, dat
net h:>-r .- vchts verwachtingen geldt
aanga.:-;-!.- welker vervulling thans
noa niet de minste zekerheid bestaat.
Ook dieut in aanmerking te worden
genomen da", door verschillende om
$ten digit eden de lasten van het bc-
d-rïjf in 1923. in vergelijking met vo
rige inren 110- zullen toenemen. De
Rand zet dan in tien breede uiteen,
dut. nu dc :iM. Noord-Holland van de
ereenising van ,Ned. Gemeenten de
genie.-:.:, n n:i-t heeft willen adrisec-
-n te treden in de nieuw voor»es-e!-
<:e tarieven, zii oordeelt dat het voor-
stel oni^ aan het bedrijf een som van
f 6.527.650 kwijt te schelden, niet nura
woroen gehandhaafd.
lichter, mag naar do ineeiüng van
den Raad. het bedrijf van de weiger
achtige houding der gemeenten niet
liet- slachtoffer worden en het ver
dient der halve z.L aanbeveling dut
de hoogere opbrengst' van f 230000 u'
f 240000 (Ito bij aanneming van het
compronii?vooj*slel aan do gemeen
ten, aan het bodrijf te goed zou zij»
gekomen, voorlpopig door de Provin
cie, janrlijk bij wijze van renteloos
voorschot aan liet bedrijf wojrdt uit
gekeerd, met dien verstande dat aan
dc gemeenten nog een' redelijke ter
mijn zal moeten worden geboden om
alsnog in het compromis!iirief toe te
stemmen, in welk geval liet geredu
ceerd.© tarief ook voor hom van toepas
sing za! zijn. Bij gebréke .daarvan
zullen zij x.i. alle aanspraak op be
doelde reductie moeten verliezen.
W anneer dan de contracten met die
gemeen ten die weigmfen de compro-
mistarieven te aanvaarden, zullen
zijn Ufgeloopen en met hen nieuwe
contracten moetc-n vrord&n gesloten,
zal daarbij zooveel mogelijk rekening
moeten worden gehouden met het uit
het oude contract geledon nadeel.
De door don raad bedoelden maat
regel zon z.i. kunnen ingaan op 1 Juli
1922. O111 in de toekomst Uil een slui
tende explicatie van het bedrijf te kun
nen komen, beveelt de raad aan over
!e gaan lot verlaagde afschrijvings
percentages en een vernieuwingsfonds
in te stéllen. Na een volstorting van
hc; vernieuwingsfonds zullen dan do
bedrijfswinsten in de eerste plaats bo-
sU-md moeten worden tot terugbeta
ling arm deP rovincie van de voor
schotten. met dien verstande dat deze
terugbetaling in geen enkel opzicht do
bevoegdheid der provincie mag aan
tasten om tc trachten op dc gemeen
ten, die te lago tarieven hebben be
taald, het dientengevolge geleden na-
die! tc \erhalcii-
Ged. Staten, die den Staten hun mee-
nuig nangn.-inde het rapport der com
missie kenbaar maken, zeggen, dat zij
h. i. in zooverre voor de gestie van
net. bedrijf aansprakelijk zijn, dat zij
gehouden zijn de»i Staten alle ge
vraagde inlichtingen te geven, doch
dat h. i. practisch hun collego niet
kan en mag verantwoordelijk worden
gesteld voor alles, wat builen zijn me
deweten eu wellicht tegen zijn wil in,
cn door het bedrijf geschiedt.
Indien dan ook de commissie be
doeld heeft, (ïat gestreefd meet worden
naar een werkwijze, die Ged. Staten
in staat zou etellen een verantwoorde
lijkheid :.n laaisibedoéldcn zin ie dra
gen, dan willen Gc-d, Staten aan
stonds verklaren, dat een dergelijk
streven hen tot onvruchtbaarheid ge
doemd schijnt, aangezien naar hun
overtuiging geen werkwijzo denkbaar
is, die aan oen college van Ged. Sta
ten vrijheid zon kunnen geven een
onderlinge verantwoordelijkheid op
zich te nemen. In zooverre wordt h.l.
door de Statencommissie tusschen
hunne werkwijze en de verantwoorde
lijkheid voor de bedrijfsvoering een
minder juist verband gelegd.
Ten aanzien van die werkwijze zélf
deelen Ged. Staten mede, dat zij in
beginsel besloten hebben bij de behan
deling en afdoening van zaken in
hun college een grootcre decentralisa
tie in te voeren. Do verdere uitwer
king vaft dat beginsel is tot dusver
bemoeilijkt door gebrek aan werk
ruimte ter provinciale griffie Ged.
Staten hebben echter aan de Rege
ring maatregelen voorgesteld om
daarin te voorzien en moenco te kun.
nen aannemen, dat eerlang, althans
ten opzichte van hunne bemoeiingen
inet de provinciale bedrijven, tot toe
passing van het bedoelde bCg:ns;M zal
kunnen worden overgegaan.
Tevens zal dan gelegenheid bestaan
de outillage van hun college, voor
zooveel thans nog noodig, tc verbete
ren. Voor een controle geven G-ed.
Staten, met den Raad van Toezicht,
aan oen particulieren accountant de
voorkeur. Teneinde ccn nauwer con
tact tusschen rh: provinciale griff's en
de beide bedrijven ie verkrijgen cn
tevens aan den Raad van Toezicht bij
de uitoefening zijner taak den go-
wenschten bijstand to verleenen, ligt
