HAARLEM'S DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
Sport en Wpgstrüden
Stadsnieuws
DINSDAG 1 MEI 1923
DERDE BLAD
HET NIEUWE DUITSCHE AANBOD IS MORCEN TE VERWACHTEN,
VERHOOCING DER STEEN KO L E N PRIJZEN IN D UITSCHLAND.
EEN DREIGEND CONFLICT TUSSCHEN FRANKRIJK EN TURKIJE.
TE LAUSANNE VORDEREN DE ZAKEN HEEL SLECHT.
Hot Duitsche aanbod
is tóch op komst.
De Rijkskanselier bespreekt heden.
Dinsdagmiddag, met de minister-presi
denten en de Staatspresidenten der Duit
sche landen den inhoud der Duitsche
nota naar aanleiding der rede van Cur-
zon. Daarna ontvangt hij de partijleiders,
wien dc inhoud van het Duitsche aanbod
zal worden medegedeeld. De Duitsche
nota zal waarschijnlijk Woensdagochtend
aan dc gezanten der geallieerde landen
worden overhandigd.
Een rede van president
Ebert.
Bij het van stapel loopen te Hamburg
van een nieuw groot stoomschip, van de
HamburgAmerika Lijn heeft president
Ebert de dooprede -gehouden, welke hij
met de volgende woorden besloot
„Dit nieuwe schip zal den naam dra.
gen, welke ons allen boven alles gaat.
Duilschland zal het vaartuig heeten en
aan zijn boeg zal het 't woord over de we
reldzeeën dragen, hetwelk al onze hoop,
al onze zorgen, al onze liefde in ztcli
sluit. Moge het steeds geluk hebben.
Maar ons aller», ons zwaar beproefd va
derland, ons volk geldt diezelfde lteil-
wensch. Moge het Duitsche volk spoedig
de beschikking terug krijgen over zijn
arbeidskrachten en vrijheid en vrede.
De „Echo de Paris" komt op tegen het
gerucht, dat
de Belgisch-Fransche be
sprekingen
niet zouden worden voortgezet to. aar.
de sluiting van eer. bepaald schriftelijk
accoord; dc argumenten,- daarvoor aan
gevoerd, dat mceningsverschillen aan
leiding zouden geven tot campagnes,
waarvan dc vijand profiteerea zou er.
dat men zijn vrijheid niet bij voorbaat
prijsgeven moet, dunken Pertinax onvol
doende tegenover het groote voordeel,
dat na ceu dergelijk Belgisch-i- ransch
accoord de actie met meer kracht ea
beslistheid zou worden doorgezet en
men sterker zou staan tegenover Duit
sche manoeuvres. Hij bepleit dus een
voortzetting der besprekingen en het
vastleggen van de resultaten in een
schriftelijke overeenkomst.
In „L'Ocuvre" komt Robert de Jou-
vénel opnieuw tegen Poiacaré's besluit
op om geen Duitsche voorstellen te aan
vaarden vóór Duilschland zijn houding
van lijdelijk verzet geheel heeft opge
geven en becijfert de onvoordeeligheid
van dc Roeronderncming, die de kolen-
levcringcn tot de helft en de betalingen
in geld en nalura tot niets heeft gere
duceerd en die zooveel duurder kost.
Ile F ransch en saan gestadig door met
het treffen var. mouw© maatregelen o-
hot Duitsche verzet te lire
Zondagmiddag bezette een Fransche
troepenafdceling, (bestaande uit een com
pagnie infanterio, een escadron cavalerie,
dïifc pantserauto's en drie tanks) de k>.-en
en cokes-opslagplaatsen der mijnen 11, 111
en IV van do Bergwerk© A. G. te Roithau-
sen. zoomede het station en de daartoe
bchoore 11de rangeerterreinen tot ran
grens van het station Gelsenkirchen.
De sporen in de richting Gelsenkirchen
werden over een afstand van verscheidene
meters opgebroken. Men gelooft, dat de
Fransehen hel station blijvend bezet zul
len houden.
De arbeiders van alle mijnen zullen als
protest gedurende 48 uur staken.
Uit Fransche-bron wordt nog gemeld
Ten einde hot ïnbeslagnemen van mijnen
te voorkomen, verkoopen de Duitsehers die
mijnen fictief aan neutralen- De riiin
Mont Cenis is „verkocht" aan een Neder-
lander, de Shamrock aan c-en Zweed er.
Constant in aan een Zwitsersch consort:
Voor de stad Muuchen-GIsclbach is
verkeersverbod afgekondigd, in de t
tusschen acht uur 's avonds en^ vijf
's morgens. Dit verbod blijft tot 15 Mei
kracht en vindt zijn oorzaak in de
schillende sabotngegevallen, welke in
laatste dagen bij de spoorwegen zijn v
gekomen.
Tussehon Herzogenrath en Aken heeft
een Belgische patrouille die de spoorbaan
inspoctecrde, op de rails een dynamietpa-
troon gevonden. Do patroon toonde veel
overeenkomst met die, welke in de mijnen
worden gebruikt.
In den namiddag werd eenigen afstand
vorder een andere patroon gevonden. Er
zullen represaillemaatregelen worden ge-
Naar do „Vorwarts" meldt, zal den 3en
Mei op verlangen van de mijneigenav—
een bijeenkomst van den
Duitsohen Rijkskolonraad
plaats vinden, ten einde te beraadslagen
over nieuwe kolenprijsverhoogingen.
De „Vorwihte" richt in dit verband
scherpen aanval tegen de politiek der te
genwoordige Tijksregeering en verklaart,
dut een dergelijke verlioogisig een alge-
h celen ommekeer ii. de houding der regee
ring beteekont. Het blad herinnert er aan,
dat nog in een van de laatste Itijksdagzit-
tingen de minister van Handel, Becker,
op heeft gewezen, dat de kolenprijzen
ger waren geworden, zij bei dan cok, dat
zulks in hoofdzaak door de verlaging
de Kohlens'.eucr van 40 op 30 was
staan. Er zijn aldus bet blad sedert
die verklaring r.og maar weinig dazi
vcrloopen en nu reeds staat men vc-
nieuwe pnjsverhoogingea. Dit beteeken;
een mislukking van de prijzenpolitiek
Cuno en Becker. In plaats van een cu«
prijsverlaging, worden de prijzen weer
hoog gedreven. Do ondernemers putten
daardoor enorme v.insten uit de rijks
middelen. Do kolenprijzea zijn cp hc!
oogenblik 9600 maal zoo boog als voor den
oorlog, terwijl do dollar niet meer dan 7000
maal boven tiet peil van voor den oorlog ii
gestegen.
Het blitd schrijft verder: Indien cli
steenkool, dit levensproduct der economi
sche en indiiHtrieelo wereld zoo belang
rijk duurder wordt, dan moeten noodzak'
lijkerwijs do andere producten volgen. De
mijnbezitters kunnen r.ièt klagen, eb
kleino winsten hebben gemaakt in
laatstcn tijd. .Tuist zij rijn het. die vai
rijk groolü oredicten in marken hotbon
ontvangen on door den val van de mark
hebben zij automatisch een derde deel van
die «edicten al«t winst opgestreken.
Dreigt er
een conflict tusschen Tur
kije en Frankrijk?
Er is heel wat veranderd, sinds de
Fransche staatsman ca diplomaat
Franklin Bouillon's politiek van vriend-
schap en toenadering a tout prix tot
[Turkije in Frankrijk triomfeerde. Niet
ailcen heeft de hervatting der confe-
rentie van Lausanne aangetoond, dat
dc Turken tegenover de „Fransche
vrienden" nog altijd even onhandelbaar
zijn, maar bovendien hebben
dreigende Turksche troe-
ponzendingen plaats naar de
Syrische grens.
Hetzij men hier te doen heeft met een
ijdel dreigement, aangewend in de hoop,
dat de Franschen daardoor te Lausanne
handelbaarder zouden worden,
hetzij Turkije inderdaad onwaarschijn
lijke aanvalsplannen tegen de Fransche
bezettingstroepen in Syrië heeft, in elk
geval heeft Poincaré gemeend, dat hij
dit nu meer niet zoo over zijn kant kan
laten gaan.
Als gevolg van een conferentie met
generaal Pellé, daartoe uit Lausanne
overgekomen, 'en generaal Weygand,
die sinds enkele dagen benoemd is
tot opvolger van Gouraud als gouver-
n Syrië, is daarom besloten, dat
de komst van den nieuwen gezagheb
ber het karakter zal hebben van een
machtsmanifestatie. Weygand vertrekt
a.s. Donderdag niet met de gewone mail
boot, maar aan boord van den Franschen
kruiser „Lorraine". Verder zullen dt
;che troepen, die zich op het
oegenblik in Syrië brvinden en wier aan
tal wordt geschal op 26.000, versterkt
orden met contingenten, afkomstig uit
Algiers en Marokko.
Met een en ander hoopt mén den Tur
ken te doen begrijpen, dat het Fransche
geduld grenzen heeft en dat men, onver
schillig of de concentratie van Turksche
troepen op de Syrische grens loutei
bangmakerij is, dan wel een ernstige
bedreiging, daarop terstond wenscht t&
riposteeren. De Turken behandelen ons
„quantitê nëgligeable", zoo luidt op
het oogenblik de Fransche stelling, om
dat wij altijd maar hebben toegegeven en
te Lausanne voor bijwagen van Enge
land hebben gespeeld.
Over het algemeen wordt deze krachti
ger politiek in de Fransche bladen toe
gejuicht. De radicale" „Ere Nouvelle"
echter protesteert tegen de veranderde
meening van Poincaré, die te voren
placht te zeggen .„geen man, geen
franc, geen kanon meer voor Syrië"
en nu zoo anders gaal handelen. Vol
gens het blad is het verkeerd, ecnige
betcclcen.is té hechten aan 'do -Turksche
troepenzendingen naar Cilicië, die niets
zijn clan bluf. Als Syrië werkelijk be
dreigd werd, zou een heel wat omvang
rijker zending van troepen en materiaal
noodig zijn, daarom is dit plan kinder
achtig en men zal er noch te Lausanne,
noch te Angora, dc dupe van zijn.
EXECUTIES IN RUSLAND.
De „Rcvaler Bote" meldt, dat dc Rus
sische Tscheka gedurende Januari en
Februari 262 personen hebben doen te-
rechtstellen. Het aantal executies be
draagt gemiddeld vijf per dag.
•an het Pan-Amerikaan-
sche congres die zich bezig hield met
hei Argentijnsohe ontwerp ten gunst»
an verplichte arbitrage van alle kwes.
ies met uitzondering van die welke be
trekking hebben op de constituties der
1, kon niet tol overeenstemming ko
men. De commissie voor de bewapening
betuigde adhaesie met het verdrag van
Washington, dat de limiet der tonnage
eerste klas oorlogsschepen be
paalde op 33.000 ton.
HET DORP EPARCES.
De plechtige opening van het dorp
Eparges had Zondagmiddag plaats in
■tegenwoordigheid van den minister voor
crwoestc gebieden, den Nederland-
schen gezant Lmtdon, en de heeren As-
icher en Van Wêzel. De heer Loudon
hield een rede, waarin hij hulde bracht
de Fransche cultuur, de Fransche
gedachten en dc Fransche poëzie en
uiting gaf aan de gehechtheid van Ne
derland aan Frankrijk.
COMMUNISTISCH-SOCIALISTI.
SCHE PARTIJ.
Dc afgevaardigden der communisti
sche unitaire partij en die der federatie-
socialistische partij, in congres ver.
eenigd te Boulogne sur Seine, namen
aan, waarin besloten werd tot
fusie der beide groepecringon, onder den
titel van communistisch-socialistische
partij.
EEN INTERVIEW MET BRANTINC.
Branting, die uit Genève is terugge
keerd, werd in een interview gevraagd of
positie van Zweden in den Raad van
den Volkenbond niet kan worden ge
schetst als die van oppositie.
Branting bevestigde, dat dit zoo is,
omdat Zweden door zijn deelneming aan
den Raad slechts dc bepalingen van het
Pact opvolgt en het doel van den Vol
kenbond nastreeft en hij doet dit op zulk
en wijze, dat de mogelijkheid van een
•oortdurenden invloed blijft bestaan.
Branting verklaarde verder dat er
geen verschil van meening bestaat tus
schen hem en Motta. Met betrekking tot
het ingrijpen door den Volkenbond in
het Roerconflict, zijn zoowel Branting als
Motta van mecning, dat de eenige mo
gelijkheid voor de oplossing van het
Roerconflict is directe onderhandelin-
sschen de beide betrokken par
tijen Branting meende evenwel, dat het
uitzicht daarop door de verklaringen van
Fransche zijde niet gunstig is.
DE 1 MEI-FEESTEN IN HET ROER-
CEBIED.
De Fransche autoriteiten in het Roer
gebied hebben het houden van optochten
cp 1 Mei toegestaan,
Op
de conferentie te Lausanne
•orderen de zaken ook nog slecht.
Uit de ontvangen mededeelingen kan
moeilijk worden afgeleid, dat de bespre
kingen reeds belangrijke vorderingen
maken. Een aantal kwesties die reeds ter
tafel zijn gebracht, werden naar de ex
perts verwezen. De Turken volgen weer
hun oude tactiek en om hen tevreden te
stellen moeten tal van onderde.elen van
het vredesverdrag punt voor punt weer
worden behandeld. Bij tal van bepalin
gen eischen zij een nauwkeurige om
schrijving van de juiste strekking caar-
i. Er bestaat evenwel gegronde hoop,
dat een reeks artikelen zonder bezwaren
van de zijde der Turken zullen worden
aangenomen.
Een van de grootste moeilijkheden
blijft de kwestie van Castellorizo nog op
leveren. van welk eiland de Italianen
geen afstand wcnschen te doen, terwijl
ook dc vraagstukken van het vreemdc-
lingen-rcgimc in Turkije en de schade
vergoeding nog moeilijkheden blijven
veroorzaken.
Volgens mededeelingen uit Turksche
kringen heeft generaai Peïlê een be
spreking gehad met Ismet Pasja. Gene
raal Pellé verklaarde, dat de Turksche
troepenconcentraties en de kwestie der
Chesterconcessies te Parijs een zeer
slechten indruk hebben gemaakt, c
als de weigering der Turken, de r
der Turksche schuld in goud te betalen.
Met betrekking tot den belangrijken
polilieken cisch van Turkije., n.l. de on
middellijke ontruiming van Constantino-
pel door dc geallieerden, moet Pellé
klaard hebben, dat ontruiming vóór dc
ratificatie van het vredesverdrag or
gelijk is. Intusschen zou het denkbaar
zijn, zoo zou Pellé hebben gezegd, dat
over een ontruiming, eventueel over
vroegere ontruiming een afzonderlijk
verdrag wordt gesloten.
Ismet wees op de Armeensche benden,
die in Ciliciö optreden en waarvan dc
vorming in strijd is met den geest van
de overeenkomst van Angora.
Verspreid nieuws.
TECEN HET OORLOGSGEVAAR EN
HET FASCISME.
Op 23 Mei a.s. zal te Berlijn een con
ferentie plaats hebben tusschen verte
genwoordigers van de Internationale
Transportarbeiders Federatie en het Al-
Russische Verbond van Transportarbei
ders, spoorwegarbeiders en zeelieden,
over de noodzakelijkheid en mogelijk
heid van een gemeenschappelijke actie
der transportarbeiders van alle landen,
ter bcsirijding van het steeds dreigende
oorlogsgevaar en tegen de bedreiging
van dc arbeidersbeweging door het Fas
cisme.
De conferentie, die waarschijnlijk van
groote bctcckenis zal zijn voor de ver
dere ontwikkeling van den gozamcnlij-
ken strijd der transportarbeiders zal twe»
of drie dagen durcu.
VOETBAL.
AJAX-STORM VOGELS.
Zondag spelen de gepromoveerde
Storpivogels,.een...wedstrijd in Amsterdam
legen Ajax.
PERSSTEMMEN OVER NEDERLAND—
BELGIS,
Vrijwel .alle bladen, zoowel Nederland-
selie als Belgische, zijn het er over eens,
dat de Oranjeploeg enthousiast gespoeld
heeft, maar dat het spel van den regen, het
glibberige veld en den natten bal te lij'den'
had. Enkele bladen meenen, dat het Bel-
isohe elftal met het gelijke spel tevreden
mag zij'n naar aanleiding van het missen
van den strafschop en het maken van
ongeldig doelpunt.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN.
Van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Haarlem en omstreken
ontvingen wij het verslag van hare han
delingen en over den toestand van han
del en nijverheid in haar gebied in het
jaar 1022. Aan de in het verslag
komende inleiding is het volgende ont
leend
,Het afgeloopen jaar kan worden ge
kenmerkt als een bijna algemeen ©ngun-
stig jaar met veel onzekerheid op velerlei
gebied. De economische inzinking,
ke reeds vóór 7922 was ingetreden, duurt
over het algemeen nog voort en onder
mijnt nog steeds het toch reeds
kele weerstandsvermogen van tal
zaken, terwijl ook 'dc wisselende
den in het buitenland herhaaldelijk ge
ringe verbetering wederom hebben ver
toond cn zoodoende allerwegen onrust
gebracht.-
Het verslag moest, behoudens enkele
gunstige uitzonderingen, dan ook wel op
tal van plaatsen gewagen van de gevol
gen der malaise. De schommeling der
buitcnlandsche valuta, de sterke daling
der prijzen van tal van artikelen in ons
eigen land, de zware lasten, en hooge
productiekosten en meerdere samenloo-
pende oorzaken, zoomede verminderde
koopkracht hier en elders hadden tot
gevolg dat vele bedrijven genoodzaakt
waren in te krimpen of zelfs te stoppen.
Helaas zijn nog weinig gunstige ver
schijnselen te bespeuren, eerst indien
normaal werken en stabiliteit weder mo
gen keeren, bestaat de mogelijkheid, dat
geleidelijk, het economisch leven ook in
het gebied der Kamer verbetering zal
aanwijzen."
Het verslag geeft dan eerst een st;
tistiek aangaande het Handdsregisti
gedurende het jaar J922. Daaruit blijkt
dat in J922 in het register 7S0 zaken
nieuw werden ingeschreven, dat 1575
maal dossiers ter inzage zijn gegeven,
dat in het geheel »S:9 inlichtingen wer
den verstrekt.
Dan worden de handelingen der Ka
mer gememoreerd ea dat zóó dal men
een duidelijk overzicht krijgt van de
derwerpen die in de vergaderingen der
Kr.mer behandeld zijn, vaa de genomen
beslissingen en van de adressen, die zijn
verzonden.
Een volgend hoofdstuk geeft een over
zicht van de nijverheid in 1922. Verschil
lende organisaties van smedenpatroons
deelen mede dat de uilkomsten in het
smidsbedrijf zeer slecht zijn geweest.
Door dc aid. Haarlem van de Ned. Ver-
ceniging van elecirotechnische werkge
vers werd medegedeeld dat met behulp
van ecnige particuliere werkgevers door
dc afdeeling een Jccrlingcursus is ge
sticht. die gunstige resultaten heeft af
geworpen. Ia het loodgieters- en gas-
fïttcrsbedrijf was de algemeene
stand achteruitgaande.
De samenwerkende palroonsvi
gingen in de Bouwbedrijven voor Haar
lem cn Omstreken zonden uitvoerige
mededeelingen aangaande toestanden in
do Bouwvakken. Het volgende nemen wij
daaruit over
Aan het einde van 1922 waren van de
sedert 1920 aangevoerde buitcnland
sche arbeidskrachten nog slechts 7
Duitsche bouwvakarbeiders bij georga
niseerde patroons in dienstbetrekking,
uitmakende ongeveer 1 1/3 van het
aantal arbeiders bij die patroons werk
zaam, n.l. 4 timmerlieden cn 3 metse
laars.
Deze arbeidskrachten wisten zich zeer
spoedig aan hunne vreemde omgeving
tan bun nieuwe werkmethoden aan
assen, vooral als de patroon zelf of
zijn onderbaas hun leiding gaf en hen
op hun gemak wist te stellen.
Alle patroons waren het er vrijwel
over eens. dat de doorsnee-Duitsche ar
beider veel .voelde voor zijn werk, pre-
op tijd daaraan begon, ijverig docu-
werkte cn niet eindigde vóór den tijd.
Kenschetsend voor een en ander is. dat
en bouwwerk 4 Duitsche metselaars
tot het eind van het werk zijn gebleven,
die in de eerste week na hun plaatsing
absoluut n-et mee konden komen.
Het heeft verder moeite gekost de pa-
ooris er toe te bewegen de Duitsche
arbeiders weder te doen vervangen door
Hollandsche. „Mijn Duitsche arbeiders,"
zei een patroon, „heb ik noodig tot be
ing der plaatsen op mijn werk waar
moeilijk kan controlcercn; die hebben
geen controle noodig en ik geef daarom
t leedwezen toe aan een aandrang hen
ontslaan." Andere patroons dachten
zelfs niet aan, hunne beste werk
krachten te vervangen door andere, die
dc opvatting huldigen, dat, des te harder
zij arbeiden, des te meer werkloosheid er
komt.
s vaststaand feit kan wel worden
aangenomen, dat, indien de nood weer
den.man mocht komen en het om
een of andere reden noodig zou worden
om buitcnlandsche werkkrachten aan te
'ócren, er niet lang zou worden geaar
zeld den blik naar het Oosten te wen
den.
Eaarna vermeldt het verslag bijzon
derheden aangaande andere bedrijven.
Het bestuur der federatie der werkge-
sorganisaticn in het Boekdrukkers-
bedrijf. distritsafdeeling Haarlem en om
streken, deelt mede. dat de bedrijfsresul-
ten van 1922 uiterst slecht waren.
In hoofdzaak wordt dit geweten aan
de valutaverhoudingen waardoor groote
hoeveelheden drukwerk m Duitsrhland
vaardigd zijn. De prijs, welke daar
voor veelal betaald is geworden, was
nauwelijks voldoende om hier te lande
voor die bestelling, het benoodigde pa
pier te koopen.
Daarbij mag bet groote loonverscbil
iet uit het oog verloren worden, hei-
elk wel het best geïllustreerd kan wor
den. door het feit. dat in Dtiitschland ge
middeld een weekloon van f 3.in Hol-
landsch geld. betaald werd, terwijl -dit
bedrag ten onzent f 36.tot 40.be
droeg. De hooge posttarieven hebben
speciaal onze handelsdrukkerijen groot
nadeel bezorgd; aangezien velen slechts
de uiterste noodzakelijkheid besloten
it het verzenden van drukwerk.
Het is voor onze bedrijven intusschen
:n verblijdend teeken, dat als vast
staand aangenomen kan worden, dat de
ph)a,t;jjig van drukorders in Dtiitschland,
reeds sterk afgenomen is. De treurig.;
Vingen, welke. vele. druk.werlcgebrui-
hebbcn opgedaan bij hun bestellin
gen in Dtiitschland, als te late levering
aflevering met tallooze drukfouten,
hebben hen blijkbaar genoopt, niet ver
van deze aanvechtbare besparing ge
bruik te maken.
Het jaar 1923 wordt dan ook met een
ietwat optimistischer gedachte ingegaan.
Volgen de Hoofdstukken in het verslag
behandelend het Bankwezen, de was-
scherij, het marktwezen en bet verkeers
wezen. Daaraan ontleencn wij dat Zand-
voort in 1922 door 11236 badgasten werd
bezocht, tegen >2856 in 1921. Het laatste
hoofdstuk bevat opmerkingen en klach
ten naar aanleiding van vragen, die de
Kamer aan onderscheidene bedrijven
deed. Het volgende is daaraan wat aan
gaat de telefoon ontleend.
Op de wenSchelijkheid van verlaging
der tarieven van dezen tak vaa dienst
werd gewezen. De organisatie gaf veel
stof tot klagen.
Hoewel dc bediening van het plaat se-
ijke Det in Haarem geen redeo tot ern
stige kachten geeft, wordt de verbinding
roet de buitengemeenten gebrekkig ge
acht. In het bijzonder werd uit Bkicmen-
daal de klacht vernomen, dat het voeren
van gesprekken met Haarlem vice-versa
uiterst moeilijk was en reden gaf tot ern
stige ontevredenheid.
Naar aanleiding hiervan werd uitvoe
ring van het automatische telefoonsys
teem voor Haarlem eu aanliggende ge
meenten wenschcüjk genoemd. Voorts
werd van Zandvoort uit geklaagd over
slechte bediening der telefoon .—igevcl-
gc van veelal ongeschoold personeel.
Van de Bollenstreek uit werd ernstig
aangedrongen op het vormen van
locaal net tusschen Haarlem en Leiden.
Ook werd de wcnsch vernomen, dat Vo
gelenzangHaarlem locaal verklaard zou
worden hetgeen met het oog op dc Bol-
lenbeurs te Haarlem van het meeste be
lang genoemd werd.
Combinatie van de streeknetten Lisse
en Noordwijk werd eveneens door velen
voorgestaan.
Het Tooneel
DE JUBILEUM-VOORSTELLING
VAN DEN HEER L. JANSEN.
1 „Gij hebt dit seizoen getoond, eerst
als Vogelreuter in St. Jansvuur en nu
weer iieuehavond als Hein Roekoe,
dat gij nog steeds een der eersten on
der ons zijtl" zei de heer II. Bakker
bij de huldiging in zgn vaa groote
waardeering en sympathie getuigende
rede tot den heer Lieuwe Jansen. Ja,
wei is hij een der eersten, deze beschei
den dilettanti De heer Jansen was
teren het middelpunt van den feest
avond, niet allec-n om zijn jubileum,
ook om zijn wel overwogen, mooi ka-
rakterspel, dat met het snel van Jo
Stam als Ueintje het beate van den
avond was.
De heer Jansen was dezo ruige
strooper, die als was is tegenover een
carogne van een vrouw, omdat hij
haar lief heeft met heel zijn eenvou
dig hart. Uiterlijk bracht hii voor
dezen rohusten kerel, dio 120 polder
werkers regeeïén kan, nljes mes. Hij
had zich bovendien een praebtisen
kop gemaakt; op het eerste cozicht
van een schijnbaar brute onverschil
ligheid. waarin de oogen echter zacht
konden tintelen, wanneer lrij door de
liefde werd aangeraakt! Van welk een
roerende goedheid was deze ruige ke
rel in zijn onbeholpen onhandigheid,
telkens als hij tot Anna sprak. In dio
gedeelten en in zijn tooneeltjo met
don kleinen Heintje was de heer Jan
sen het best. Slechts heel weinig di
lettanten in ons land zouden dit tee-
re, menschelijk© spel verbeteren. Vat
mij gisteren bij Lieuwe Jansen weer
trof, was het ingotogeno van zijn spel.
Hij legt het er nooit dik op! Dat zou
trouwens geheel in strijd zijn o)et zijn
Friescbe natuur. Jansen is geen spe
ler voor de uitlaaieüdo hartstocht,
wat Sn de slotscène ook wel bleek,
maar voor het innige, dat met heel
fijne nuance ia dictie en spel naar
buiten moet worden gebracht, Hoe
mooi was zijn verwezen kijken en
hulpeloos staan na den moord! Ja
werkelijk, deze veteraan had recht
door Cremer gisteravond op ziin veer
tigjarig feest hartelijk gehuldigd t«-
worden.
Mej. Stam heeft voor oen dilettante
als de kleine Heintje Roekoe Sets wer
kelijk host bijzonders pegoven. Zij
speelde dit schooiertje met een zin
voor realiteit, die mij heel den avond j
sterk heeft geboeid. Het was cc-ri
c r e a t i e, die men alleen van goede
be.rocpsnctrïces zou durven verwach
ten. Elk© Intonatie, elk gebaar was
juist. Dot was het schooiertje op en
top! Voor dat geestige, prachtig ty-
peerende spel een welgemeend bravo!
Onder de leiding van Frits van Dom
melen gaat Cremer al meer en meer
vooruit. Elke nieuwe opvoering brengt
een verrassing en die van Hein Roe
koe zeker niet het minst. Men voelde
voortdurend de straffe hand van den
talentvollen en ernstlgen regisseur.
Hoe uitstekend bijvoorbeeld waren do
toonee'.en met de polderwerkers waar
in alleen de heer Smit© nu en dan wat
uit den toon viel, welk een stemming
was er aan het slot van 1 en III!
Over het geheel la er door do Cre-
merleden uitstekend gespeeld. De heer
Crombouw gaf een flinken krachtigen
dijkbaas, van wien je de wier en den
zeewind rook, de heer 11. Bakker
maakte van den dorpsveldwachter een
wel wat in de. carricatuur getrokken
type, hij leek zoo van een teekening
van Braakensiek te zijn gestapt dat
hij echter zeer aardig wist vol te hou
den, de heeren Van Looy. Hi.-s cn Van
Haaren waren als dijkwerkers en
voorman van een natuurlijkheid, dat
je vergat dilettanten te zien en de
heer NVildeboer was perfect als do
al e zorgen wegfluitende poctho-J©
Piek. Mevrouw Lucas cn mej. Bus-
tjuet waren tante Jeel en Anna. liet
kostte rnneile te gelooven. "lat zij moe
der en dochter waren, Tante Jeel
kwam uit het Noorden. Anna van den
Zeedijk nlt Amsterdam wel te ver
staan! Dat was jammer, want het is
de bedoeling niet- Anna moet een bru
tnlo zijn. een «zerafflnoerdc. maar zü
is een dorpsmeid! Deze Annn
kwam regelrecht uit een dar.skrocp
uit de achterbuurten van Amsterdam!
In deze opvatting was het spel van
mej. Busquet voor een dilettante ze
ker zeer merkwaardig, maar het
was niet juist. Door dezo vrouw zou
de degelijke, llinike Woltere zich niet
hebben laten inpalmen. Dat hij haar
8 maanden over het hoofd ziet en op
eens in 3 minuten vlam vat., I-s een
fout. die wij aan Fnbrlcins moeten
wijlen. Da «schrijver bad dat noodig
voor de geweldige, onlltnoaping „met
het mes"!
Over dezo nieuwe bewerking van
Hein Roekoe zullen wii maar niet te
veel zoggen. Hoe het mtveJiik is.
dat een' schrijver een stuk met uitste
kende kwaliteiten zoo verhanselen
kon is mii <>?n raadsel. Wat in dc
oorsDronkdiike uitgave puni van uit-
van? was. wordt hier zoo maar aan
den s'.aart geplokh Alles is doereen ge-
gocid en hangt daardoor als los zand
aan elkander. Maar de sarmige dia
loog bleef en doardcor dcod bet stuk
het ook gisteravond. Toch zou liet ons
wat waard geweest ziin Hein Roekoe
in de oorspronkelijke lezing van Cre
mer te hebben poriënJansen en mej.
Stam zouden het .••'uk zeker voortreffe
lijk hebben goirof«cn.
De huldiging van den heer Jansen
bad n3 dc eigenlijke voorstelling
plaats. De heer Smüs had vc >r dezen
avond voor eon fleurige z.an'versie-
riiiff gezorgd- Toen het scherm weer
rees. stonden het bestuur en de wer-
ken-R» leden van Cremer in eer» kring
op het tooned. Een oogenblik van
spsnnitiH en 'le jubilaris kwam aan
den arm van het oudste Cremer lid.
mevrouw ÏTamann op. Uit het donde
rend applaus, dat toen weerklonk,
moet hii hebben gevoeld, hoe de war-
mo sympathie van heel do zaal op dat
oogenblik naar hem uitging Het was
een mooi. een van hartelijkheid over-
stroomersd jubileum.
De heer Van Gasteren opende als
voorzitter van Cremer dc rij dor spre
kers. IIü herinnerde aan do 40 jaren,
waarin het met Jansen ais rood, oud
vriend, had samengespeeld cn wiidde
een svmoathick woord van herinne
ring aan don overleek n Hcyligers, die
zoo lnnc do derde in den bond was ge
weest. Namens het huldlgingsconiitó
bood hii den heer Jansen een lederen
clubfauteuil cn een lauwerkrans aan.
Daarop kwamen kransen en bloem
stukken. o.a. van Jlir. Van Riemsdijk,
den eere-YOOreilter, van dc werkende
leden aangeboden door mej. Bus-
cjuet en.... van niemand minder
dan Louis Bouwmeester, die in het
balcon de koele voorstelling van Cre
mer had bijgewoond. Donderend ap
plaus klonk op uit de zaal en velen
keerden zich om, om hulde te brengen
aan den koning dor tooneelspclers,
zooals de heer Van Gasteren hem 'nad
genoemd.
De heer II B kker was de tolk a an de
werkende leden. Twee e;cens
van den heer Jansen wilde de heer
Bakker in do eerste plaats naar voren
brengen ziin sympathieke beschei
denheid en ziin groot talent. „Ifc her
inner mij", zoo zei Bakker. ,,«at ik
eens met dea heer Jansen optrid :n
..Met den handschoen getrouwd
Het scherm moest eenige malen om
hoog en hot applaus frold in de eerste
plaats flc-n Imer Jansen. Maar Jansen
stond achter de coulisses. „U m> ei op
komen!" zei ik. „Nee. iongeti. laat
maar klappenEn toen hii even
later toevallig op het toencei wos cn
het scherm weer ree», vloekte J;
in ziin l^iard en bromde; „Nou heb
ben ze ir.ii toch
Ja. hiermee wn9 de heer Jensen
voortreffelijk poivpeord. Bakker h'
iunerde nog aan eenige mooie roil
o.a. aan Dr. Jütencr, Crusuir en
Kasoar Soldaat en eindigde met
den wensch uit te spreken, dat Inn:
nog dikwijls in dc clubfauteuil zou zit
ten mei een red voor Cretpcr in zijn
hand.
Mevr. ITamann sprak als oudste
mede lid van Cremer daarna den heer
Jansn tce. ..Ik weet no«z ho<> hii voor
het eerst optrad en dat ik toen t-ogoil
Van Loov on Van Gasteren zei„Die
bleek e, lange jon een kan wat «or
den!" En ie bent wat geworden voor
Cremer!"
Nog eens kwam de lieer Van Gas-
ieren om een vers v.-or te lozen dat
'1'. Smit Kleinoden jubilaris 111 Doorn
l«..d toegedicht cn daarop trad de heer
Jansen zelf naar voren, lui dankte tn
ec-nigo hartcliike. eruvouiige woordeu
en sore-k den wensch uit. dat hii oen»
notr ziin gouden jubileum n dcnzclf-
den kring zou mogen vieren! Toen
hechtte hii de door Cremer dit ia-ar
cdailles aan het
ndol
on moes: hii nog eens cn nog eens
voor hei voetlicht komm om dc hulde
van het publiek in ontvangst te ne
men. En toen wii allen al waren op
gestaan. ging nog eenmaal het doek
omhoog en z.v-vn wii Lieuwe lans-n
ja ziin clubfauteuil, rondjrearagen
doo1- alle werkende leden en klonk het
..Lans zal io lexe zoo hartelijk van
het tooneel. dat allen er mee instem
den- Het was een prettig slot van cm
mooier, a-rond. J B scncIIi
Heden lijn door
Communis'
DE 1 MEI-DAG.
eid 1
<1©
Ting van acu 1 Mei dag wandeltochten
door Haarlem cn Omstreken gehouden.
De Hanrlemsclic Beoiunrdorsboud, do .\f-
declingeii Haarlem. Schoten, Zandvoort en
Spaarndam, van de S. D. A. 1'. en do Soa.
Dein. Vrouwenclub werkten daarbij sa-
's Morgons oir. 914 uur vertrokken
ecnige honderden wandelaar» voor do
ochtendwandeling van ,.D© Centraio" a.aa
het Spaarac. Do tocht hooft het karakter
van een wandeling, du» niet van ceu he-
tooging. Vaandels en vlaggen werden dan
nok niet medegevoerd, J11 den stoet be
tonden zich een groot aantal vrouwen. On
der ile annwccigcn was ook 't raadslid L.
.1, C, Poppe. in zijn qua li wit als bcs-tuurt-
lid van den Haariomschen Bestuurders-
bond. Van. het gebouw wool do roode v:ag.
Dc communisten, tc welen do P. A. S.,
dc V. 3. V.. de A. M. v. ei» .io G. G. B.
zouden om uur van het gebouw „Voor-
waarts", Raaks 13, vertrekken. Do wande
ling is echter zoo goed at» in het water
gevallen. Om half c'f waren een twintigtal
personen in het getouw aanwezig. Slecht»
wandeling 'door Haarlem en Omstreken to
doen. Kenisc_j>röpaganda-bladeu werden
door hen medegevoerd. Vaandels, op
schriften of vlaggen waren niet aanwezig.
TWAALF EN EEN HALF JAAR
BUREAULIST.
Op 13 McS zal het 12 IJS jtuir gele
den zijn dut de heer N. Huzevoct als
bureaulist van den Schouwburg aan
den Jansweg, dl© toen-nog stond on
der bohecr van den lieer G. J. van
Gasteren, den tegeuwoordigon direc
teur van den stadsschouwburg, in
functie trad. I-lij volgde toen ziju
oudsten zoon op, die in een andere
betrekking was beuoemd. In 1018
gingen de beido getrouwen, do hco-
ren Van Gasteren en Hnzóvoofc, ieder
in zijn functie, naar dén nieuwen
stadschouwburg over, <le lieer Stljr-
hout ging in 's hoeren llazovoot's
hokje in den Janswcgschouwburg
zitten.
is dat weer bijna vijf jaar
geledui. Twaalf en oen half jaar lang
heeft hij nu al dag aan dag aan ttü
an Haarlemmers cn schouwhurg-
gangers uit de omstreken hun plaats
biljetten uitgereikt. NV ij zouden niet
weten, wat wij zagen uls daar ach
ter liet loket plotseling ecu ander ge-
Lat verscheen in plaats van het go-
zond-goklcurde goedmoedige gezicht
van den aanstaanden jubilaris, dio
dikwijls den hoed een tikj© schoof
op heeft, op Louis Bouwmeester-ma
nier.
Dit laatste zeggen wij nu maat- zoo,
voor de grrap, maar de heer llnz©-
voft heeft heusch geen tijd om van
den tooneeispclers, die in den Hoar-
lcinschen schouwburg optreden, din
gen „af to kijken".
„Be mensclxn denken wel eens",
zoo zei hij in een kort onderhoud dat
wij in zijn hokje.neen dit is nu
toeh geen woord voor onzen stads
schouwburg: in zi/n bureautje met
hem hadden, „de mcnschen denken
wel eens, dat ik alle stukken die hier
gegevej» worden, zie. Wilt u wel ge
looven, dat ik er b ij n a nooit ecu
zie Ten eerst© zijn er altijd laatko
mers. zoodat ik met het uitreiken van
de plaatsbewijzen niet precies 0111 8 u.
klaar ben. En dan komt do admini
stratie, hot afrekenen mot do gezel
schappen en inet do dircctio."
Zoo heeft do hoer Hazevoofc, dio
lederen dag naar den schouwburg
gant, geen tijd.om naar don
schouwburg te gaan! Dikwijls is hij
eerst klaar, als do voorstelling is af
geloopen!
Hij kan, dat is bekend, goed met
het publiek van allen rang on stand
„opschieten". Velen hebben er dan
ook indertijd hun voldoening over
uitgesproken, dat do hoer Tfuzovoot
met- den hoer Yati Gasteren naar den
nieuwen schouwburg „meeging" en
hij zelf vond het ook aangenaam, zijn
ouden, gwnoedelijken directeur to
behouden. Hij doet zijn werk met ple
zier. „Quastiff." komen natuurlijk wel
een» een enkelen keer voor. Het ge
beurt, zooals in allo schouwburgen,
ook in den Haurlemschcn schouw
burg wol eens. dat bij groote drukt©
plaatsen „dubbel" besproken worden.
Maar met goeden wil van weerskan
ten zijn die quaesties meestal zeer
spoedig „uit de wereld".
Men moet zich trouwens verwonde
ren. dat cr niet veelmeer vergissingen
plaat© vinden: soms heeft de lieer Ha-
zr.voet wol vijf, zes voorstellingen te
gelijk „loopen" en dan Is er natuur
lijk heel wat uit elkaar tc houden!
Er is dan ook een assistent-bureau
list.
Er heeft zich een commissie ge
vormd, dio den hoer Hazevoet op lö
Mei een blijden dag wil bereiden.
Wie voor dit doel een bij dra go wil -
zonderen kan deze zenden aan d"
heer B. W. do Kanter, Prof van Vlo.
ten weg 1 te Bloémendaal.
.Moren do resultaten van hot wer
ken der commissie bevredigend zijn.
Dc lieer Hazevoet, die inderdaad.,
zooals de door de commissie ver
spreide circulaire zegt, geen „Nurks"
is. maar ook bij de grootste drukte
het publiek op prettige wijze fa
vcord staat en helpt, verdient hot!
