Weensche Brief.
Rubriek van den Arbeid.
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 25 MEI 1923
TWEEDE BLAD
(Van onzen correspondent).
DE OPHEFFING VAN HET HONGAARSCHE UITGEWEKENEN
BLAD „döVO"
Weenen, 18 Mei.
liicr te Weenen is dezer dagen het
dagblad „Jóvo" uit het leVen ver
scheiden. Nu komt het in don laut-
sten tijd veelvuldig voor, dat bladen
den moeilijken strijd oiu het bestaan
op moeten geven en ook bij ons te
lande moet menige courant er alles be
halve rooskleurig voor staan. Doch de
oorzaken, welke tot het afsterven van
dit j.ad, dat in de Hongaarsche taal
gedrukt een orgaan van dc vele in
"Weenen verblijt houdende Hongaar
sche emigranten was, zijn voor een
groot deel wel geheel verschillend
van die, welke de doodsziekte van de
meeste andre bladen vormen. Door
het vi :'dwijnen van dit blad wordt
onwilt ko.uig" do opmerkzaamheid in
yerdi;.. .Je mate gericht op do zoo
pmvanynjke Hongaarsche emigratie!
Deze existeert namelijk sedert het
faar 1919 en heeft de stad "Weenen wol
als middelpunt. Nauwelijks 50 K.M.
van de Hongaarsche staatsgrens ver
wijderd, leven hier in de grootstad
ecnigc duizenden uitgewekenen onder
bescherming van de Üostenrijkschc re
publiek. la hun eigen land zijn velen
hunner tot zware kerkerstraf veroor
deeld, cenigcn zelfs ter dood. Of,
wanneer zij naar Hongarije zouden
terugkceren, wachten hen de ver
schrikkingen van de interneering,
over welks concentratiekamp nog
kortelings in het Boedapester parle
ment zooveel stof opgeworpen is.
Deze emigranten _ijn voor een
groot deel samengesteld uit de meer
intehectueele klassen, hoewel ook
zeer vele arbeiders onder hen zijn.
Zoo heeft men doctoren, rechters en
advocaten, journalisten en auteurs,
professoren en leeraren, kooplieden,
arbeiders en beambten van beiderlei
geslacht. Verder tooneclspelers,
schilders, toondichters enz. enz. Zij
bevinden zich om zoo to zeggen in
.vijandelijke verhouding tegenovor
hun vaderland: de Hongaarsche lega
tie alhier geeft bun geen reispassen
en acht zich niet in het minst ver-
Slicht hen in bescherming te nemen.
aar verluidt, woi-den zeiis pogingen
aangewend hen naar het lr.nd terug
te lokken om hen daar aan liet ge
recht uit te leveren-
Waaruit bestaat nu de schuld van
deze lieden? Zij zijn aanhangers of,
voor een groot deel meelooper3, van
dc middel-Europeesche revolutie van
het jaar 1918 geweest en waren in het
daaropvolgende jaar niet handig ge
noeg zich bij de tegenrevolutic aan te
Bluitcn.
Do maatschappelijke cn nationale
Verhoudingen in het oude Hongarije
.vóór den oorlog waren zéér ongezond,
een groot deel der vreemde nationali
teiten, die vroeger onder Hongaar
sche heerschappij stonden, zijn thans
tengevolge van' het vredesverdrag aan
de nabuurstaten gekomen. Dat men in
het afstaan van gebieden te ver is
gegaan en dat tegenwoordig bijv. twee
znillioen Hongaren daadwerkelijk- on
der het juk der lloemenen gebukt
gaan, behoort feitelijk niet hier ter
plaatse. Zeer groot was liet aantal
van hen, die reeds langen tijd met de
heevschende feudale toestanden in den
lande ontevreden waren. De Hongaar
sche politiek was gedurende heel de
19e eeuw een strijd tegen de opkomen
de democratische beweging met haar
Bocialo instellingen. Toen dan ook de
monarchie gevallen was, vond
ieder het een vanzelfsprekend iets,
dat evenals in Oostenrijk en Tsche-
cho Slowakije in Hongarije do repu
bliek komen zouToeu dit dan ook
werkelijk gebeurde en graaf Michael
Karoliji aan het roer kwam, bleven
verreweg de meesten op l.un post en
bewezen de nieuwe republiek dien
sten, deels in hun privaatberoepen,
deels in staatsdienst, veelal ook op
politiek gebied. Zij bleven ook op bun
post, toen do nationale vertwijfeling
bet land plotseling aan de bolsjewis
ten uitleverde. Zij bleven, in overtui
ging, dat zij bun volk en vaderland
daarmede een dienst bewezen en dat
het beter was, dat deskundigen den
boel verzorgden dan dat. de een of an
dere schoenmakersleerling, die lezen
noch schrijven kon het ambt vervulde.
Toen daarop het Roemeenscbc le
per een eind maakte aan het bolsje
wisme, richtte de witte terreur zich
in de eerste plaats tegen de medeloo
pers van het bolsjewisme, tegen de re
publikeinen. De eigenlijke bolsjewis
ten hadden reeds bijtijds het „sative
qui peut!'' geroepen en zich in veilig
heid weten te brengen. De meesten
hunner leven nog steeds in Rusland,
de anderen echter, de mede-loopers
waren in den waan dat menschen met
reine handen niets zoude kunnen ge
beuren on waren dus in het land go-
bleven- De witte
niet zoo onschuldig als haar naam
wel feitelijk aangeeft, de klemtoon
behoort absoluut op net woordje „ter
reur gelegd te worden, een groot
deel der Jieuen, die onder het bolsje
wisme ge werst hadden werd neerge
slagen eu gedood. Anderen weer wer
dén in den kerker geworpen, de overi
gen vluchtten. Laags omwegen en ver-
oorgen paden, met valsehe documen
ten of ook wei geheel zonder kwamen
ze aan het eersie station: Oostenrijk.
Hic-r bleven de meesten, er zijn echter
ook emigre's in Frankrijk, Holland,
Scandinavië, ja zelfs in Afrika! Het
centrum bleef echter Wecmn, waai
de politici bijeen bleven. Men voelt
zich hier toch nog zoo in de nabijheid
van het vaderland en vee! herinnert
er nog aan
In de eerste jaren van da balling
schap bestonden er nog betrekkelijk
groote tegenstellingen onder de lie
denmen had communisten, sociaal
democraten, in allerlei graden, verder
nationalisten en radiea.e burgers.
Langzamerhand kwam er meer saam-
hoonghcidsgevoel do communisten
trokken naar Rusland en de anderen
kwamen hoe langer hoe .meer bijeen.
Zoo zag men op de tweede internatia
nale de nationalistische burgerpartij
van Martin Lovaszij en werd vóór
twee jaren het zoo juist opgehe
ven blad „Jóvo"' gesticht. De radicale
burgers meenden er aan goed te doen
zich met de Weensche Arbeidsge
meenschap tc vereenigen cn namen in
het voorjaar uit de handen van een
privaat-onderneming het andere, se-
dertvele jaren bestaande in bet Hon-
gaarsch gedrukte „Weensche Hon-
gaarsch Dagblad"', oftewel „Becsi
Maijar Ujslag" over. Er hebben boven
dien nog andere emigrantenbladen te
Weenen bestaan, welke om dezelfde
redenen als ,,Jövo'' zijn moetenworden
opgeheven. Zij zijn namelijk niet al
leen voor het Weensche publiek ge
maakt. want van dit alléén zouden ze
niet kunnen leven i Doch men bad zc
ook bestemd voor de Hongaren in
Tschecho-Slowakije, Koememé en Joe
goslavië. Hoofdzanelijk was bun stre
ven gericht tegen de onverdraagzaam
heid van het nuidige Hongaarscne re
gime, den witten terreur, het anti
semitisme, en tegen het geheime en
arglistige werken der terroristische
organisaties- Duidelijk is het, dat de
verspreiding van dergelijke bladen
door de regeeringen van de genoemde
staten, die toch Boedapest niet zeer
welgezind zijn, ten zeerste aangenaam
is. De Weensche bladen gaan dus in
groote partijen naar genoemde lan
den, terwijl daar een invoerverbod is
voor alle kranten en boeken, welke
in Hongarije zelf gedrukt zijn. Het
Hongaarsche publiek is nu sedert
jaar en dag gewoon bladen uit dc
hoofdsteden te lezen, want de pro
vinciale pers van het oude Hongarije
stond op een zeer lagen trap van ont
wikkeling. Toen in genoemde staten
nu geen bladen uit Boedapest meer
ingevoerd mochten worden, greep
men in den beginne begccrig naar de
uit Weenen gekomen bladen. Lang
zamerhand verflauwde echter het en
thousiasme, toen deze couranten uit
sluitend tegen dc Hongaarsche re
geering schreven en nooit met een en
kel woord repten vau dc onderdruk
king van de stamgenooten door de
Tscheehiscbe, Roemeensehe en Joe
goslavische staten. Dit laatste zou
echter den ondergang voor de bladen
tengevolge van een invoerverbod in
genoemde landen beteekend hebben.
Buitendien ontstonden in de Hon
gaarsche gebieden der zoogenaamde
navolgers staten groots provinciale
couranten, die absoluut in de behoef
ten van het volk voorzagen, boven
dien verwachten de onder vreem
de heerschappij levende Hongaren
ten langen leste toch de verlossing
vanuit Boedapest en achten zc een
strijd tegen den witten terreur gelijk
staand met een kamp tegen Hongarije.
Zoo werd het afzetgebied der bedoel
de bladen immer kleiner. Daarbij
komt dan nog een zeer merkwaardig
feit, namelijk, dat de courantenver-
koopers in de verschillende landen
geen geld afdroegen. Dat zoo iets on
gestraft mogelijk is moet- den braven.
Ran orde en regelmaat gewenden, Hol
landers wel heel vreemd voorkomen,
doch hier in het Oosten zijn de rechts
verhoudingen lang niet zoo goed ge
regeld als bij ons en in de meeste ge
vallen is het onmogelijk gebleken tot
betaling te dwingen! Zoodoende be
reikte Jövo te Weenen slechts een
klein deel van het benocdigde geld en
kon de onderneming niet langer in
stand gehouden worden.
Op politiek terrein staat de emigra
tie-groep vrijwel alleen cn is zij
hoofdzakelijk 'op zicKzerr alleen' aan
gewezen. Zij, die uitsluitend politici
zijn, zouden het iiefstc naar het va
derland terugkceren om daar werk
zaani te zijn- Het feit, dat ze daar als
hoogverraders beschouwd worden, be
let hen dit echter. In verschillende
cafe's kan men dagelijks groepen
emigré's bijeen zien zitten, do Boeda
pester couranten afwachtende, die in
zes uur hier zijn. Zij bespreken dan
de gebeurtenissen van „thuis" met
elkander, lederen dag kan voor hen
de bevrijding, den val van llorthy
brengen, en dan konden zc weer naar
Boedapest ter ugke erenZij hebben
zichzelf al in klassen ingedeeld: A.
zou het eerste terug kunnen gaan,
B. eerst later, C. heeft zoo een
slechten naam, dat hij voorloopig in
het geheel nog niet de thuisvaart on
dernemen kan! Voorloopig zullen al
deze plannen nog wel tot de vrome
wenschén blijven belmoren
in hèt dagelijksche leven zijn de uit
gewekenen ïünke cn arbeidzam: men
schen en geen droomerige fantasten.
Zij zijn in verschillende beroepen op
gegaan en hebbe-n zich grootendeeis
nieuwe existenties voten te ver
schaffen. Een groot gedeelte hunner
leeft thans daauwerKe.ijk in veel be
tere omstandigheden dan vroeger in
Hongarije. De arbeiders hebben een
onderkomen in Öostenrijksche fa'orie
ken gevonden en worden als arbeids
krachten op hooge waarde geschat.
Do juristen inHongarijo is bijna ieder
ontwikkeld monscb jurist hebben
zich op den handel ge worpen, of w el
zij treden op aan dc beurs, veion heb
ben zich als bankiers of als agenten
gevestigd- Met groote handigheid
wisten zij gebruik te maken van de
hoogconjunctuur der laatste jaren eu
zoo hebben zij bet verstaan een ver
mogen bijeen te brengen. De journa
listen bekwaamden zicli in de Duit-
scho taa' en er is op het oogen'olik
haast geen Weensch blad, dat met een
Hongaarscben emigTé onder zijn me
dewerkers tcit. Het groote weekblad
„Die Börse" en het allernieuwste dag
blad „Die Stunde" zijn eigendo.i van
een ilongaarschen emigre.
De straatverkoop van couranten,
vóór de omwenteling een geheel on
bekend iets te Weenen, is door de
lionéaarscüe uitgewekenen ingevoerd,
wordt door hen bedreven en verzekert
menig hunner hooge inkomsten.
Allerwegen in "Weenen ziet cn hoort
men Hongaren, eveneens als de inder
tijd voor den rooden terreur gevluch
te llusscn Berlijn overstroomden, zoo
vonden de Hongaarsche vluchtelin
gen hun tweede vaderland in Weenen.
Met dit groote onderscheid echter, dat
Weenen feitelijk geen vreemde stad
voor lien was, wijf het toch vroeger
de hoofdstad van de Oostenrijk-li->n-
gaarsche monarchie was eu steeds zeer
vele Hongaren in de stad zich oji-
hielden. Tal van Hongaren woonden
voortdurend in deze stad, en tal van
Hongaarsche restaurants cn café s
merkt men op, waar bijna uitsluitend
Hongaren verkeeren Waar vroeger
Hongaarsche soldaten in hun bonte
uniformen veelgeziene verschijningen
in de straten waren, hebben thans
de emigres hun plaats ingenomen, we!
iswaar vertegenwoordigen z:j het
Hongaarsche element niet op zoo
kleurrijke wijze, doch wellicht des 1c
intensiever.
W. M. BEKAAR.
'J» ïnunÜarïe I
Van hst politieke tour-
nooiveld.
Interpellatïs-Marchant,
Ce Credietfiarantio ten be
hoeve van Oostenrijk.
De Naardcnsche inundatir»
51 r. Ma reliant heeft wie zou eraan ge
twijfeld hebben zijn i:i'.crpe!!atiover-
zock met betrekking tot do salariooring
der gymnasium- en 51. O. icemron toege
staan gekrcgtii. Do dag der Interpellatie
mooi nog worden bepaald, maar da', za!
wol 'n kwestie van niet meer dan 'at pas;
woken zijn, want er bestaat geen aanlei
ding om deze aangelegenheid niet vóór dc
vacantia af te doen
Do crcdieigarantie ten behoeve van Oos
tenrijk heeft, mu minister Van Karncbeek
hot p.ditieke struikelblok de verpticüte
onderteekening van protocol 1 betreffende
■ie integriteit van Oostenrijk eruit ver
wijderd heeft, geen moeilijkheden meer
opgeleverd. Behoudens aanteckcnwig dut
den heel cn Volkenbond niets wil weten
er tegen is, werd de garantie zonder
stemming gegeven.
Men paar uur lang is de Kamer nog be
ziggehouden met meer of minder vooral
„minder" interessante beschouwingen
van diverse Kamerleden over do Kaarden-
soho inundat.ekwes'.ie, de sohadeloosste!-
'.inysaanviaag van 15 kweekers, on welke
aanvraag tiet departement van Oorlog af
wijzend had beschikt omdat geen ver-
Hij erkende he
verantwoordelijk bewindsman te onder
werpen aan de aan den mond van zijn
voorganger ontglipte arbitrage voorzoovcr
do schadeloosstelling aangaat. Welnu
adviseerdo inr. Van Schalk aanvaard do
arbitrage alleen voor de beslissing of er
„causaal" verband tussohen do inunda
tie en de schado aanwezig is en, mocht de
commissie in bevestigenden zin antwoor
den, kom dan nies een lex specialis, een
extra-wetje, voor liet bedrag der scha
devergooding.
De heer enDresseihuys en Duys hebben
het daarna nog eens rechtstreeks voor do
betrokken kweekers opgenomen. Minister
Van Dijk kon daar echter maar niet voet
stoots niet meegaan. He: ging liter z.1.
niet om de fornitele verklaring van ei]n
voorganger, doch om r.ter.s materleelo lie
doeïing cn deze kan onmogelijk geweest
zijn. de overheid bij arbitrage tc v e r-
plichten, schade te vergoeden, waar
voor zij geen schuld draa;:. Wan: er bc
boorde nsct slechts verband te zijn tus
sohen de inundatie cn dca hoogeu water
stand ir. het gebied der kweekers, maar
ook luïschr-n den hoogeu waterstand en
do geleden schade (die door de betrokke
nen op 1/2 mijJicen is getaxeerd). Da!
laatste verband nu achtte dc minister,
zich icfcrecrend aau hot oordeel der com
missie v.vn advies, waarin hoogstaande
deskundige mannen als de hoeren Wolt
man (van het departement van Oorlog)
Reymer (toenmaals wethouder thans bur-
gen; eet ter van Hilversum) en Houtzagers
(inspecteur der Heidemaatschappij) zit
ting hadden, niet aanwezig.
Bij de repliek maakte de heer de Wilde
het den minister ietwat gemakkelijker,
door aan he: verzoek subsidiair de instel
ling «ener nieuwe commissie ,,ia overleg
me: belanghebbenden" (in plaats van ar-
bitrage-commissie) te verbinden. In dezen
vorm werd he: voorstel gesteund door den
iieer Lovïnk en daarna door de Kamer
me: 55 tegen 15 stemmen aangenomen,
tot groote en zichtbare voldoening van
eenige representanten der betrokken kwee
kers, die op de gereserveerde tribune aan
Aan het slot van den middag kwamen
oen ij o ondergeschikte pensioejnvots wijzi
gingen aan do orde. lot eenig besluit
kwam de Kamer daaromtrent dezen mid
dag nog niet.
Dinsdag wordt daarmee voortgegaan. De
dag van Vrijdag eal geheel aan afdeelings-
-k Zijn gewijd.
INTIMUS.
stadsnieuws
AANBIEDING HULDEBLIJK AAN
MB. EVERWIJN.
Wij lezen in het Weekblad voor Bloem
bollencultuur:
Een lioogc eer vlei j.l. Vrijdag do voor
zitters en secretarissen van de drie bloem-
boUenorganiaat:ea ten dee1, teen zij ge
volg mochten geven aan de vriendelijke
uitnoodiguig van Mevrouw cn Mr. J. C'.
A. Everwijn den onlangs afgetreden
Gezant van Nederland te Washington
om te hunnen huize aan dc Koningslaan
te Amsterdam het noenmaal te gebruiken.
Do aanleiding luertoe meenden de gast-
■vrouwc cn gastheer te moeten zooken in
het feit van de aanbieding van een fau
teuil door do 3 organisaties aan 51 r. Ever
wijn als bewijs van erkentelijkheid voor
de wijze waarop deze iljdeus zijn hoina9
kortstondig verblijf in Amerika a]s Ned.
Gezant, de beiangen van den import van
bloembollen heef: behartigd. Bij monde
van den heer E. II. Kreluge vonden do
vertegenwoordigers van het bloembollen-
vak gelegenheid om den heer Evcrwijn
dank te zeggen voor de buitengewoon
krachtige medewerking cn waardevolle
steun door de afgevaardigden op de Mei-
conferentie te Washington van de zijde
van do Neder iandsche Legatie onderron
dm. Aan <lo doortastendheid van den
Ned. Gezant en zijn voortvarendheid is
het in geen geringe ma'.c te danken ge
weest, dal oere conferentie voor Nedcr-
iond van zen groot belang is geweest cn
de heer Krelage noemde het een in zeker
opzicht gelukkige omstandigheid, dat
door verschillende oorzaken eerst thans
atn het bloem bollen vsk dc- gelegenheid
kon worden geboden om te bewijzen hoe
zeer de ondervonden steun en leiding van
den heer Lvenvnn gewaardeerd is. lm-
mc-rs, vooral na dc gehouden speciale liol
leneonferentic in October 1922, welke voor
do bollenbelai)gen niet onbevredigende
resultaten heeft opgeleverd cn daarna, i*
het mogelijk geweest- don onvormociden
ijver van den lieer Evcrwijn op zijn volle
waarde te schallen. Met dankbaarheid
herdenken do Nederlanders op deze con
ferentie aanwezig, de ondervonden hulp
en don veeltermogendon invloed van don
Xed. Gezant.
A'.s lxjwns hoeseer dit door het blocm-
boltanrak wordt cp prijs gesteld, bood de
heer Krc-lagc namens de drie organisaties
den heer Evcrwijn een lev ren fauteuil aan,
er don wenseh bijvoegend dat liet bloem-
boilenvak en zijn bet.mccn ook in r.ijn
togen woord igon werkkring, do aandacht
cn iie hol.vigsteUiag van den heer Evcr
wijn zullen mogen behouden.
In zijn wederwoord bracht dc heer Evcr
wijn verschillende gebeurtenissen van
deze voor het bloembollenvak zoo belang
rijke dagen in herinnering, wat hem lo
gemakkelijker viel, na Here fceSehrtents-
-ii juist derer dagen verjaren. 1I<: hem
reide spreker, htm in -t-.-üer.
lens deze Meidagen onverflauwd voor den
geest te halen en hij geef: gaamc de ver
zekering dat hij het geschenk op hoogon
prijs stelt en het gaarne aanvaardt.
Gedurende den hierop volgenden maal-
tijd vond de heer Arcntshorst, die als
voorzitter van groen 1 den voorzitter van
den Bond van Bloeinbollcnhandelareii,
die uitstcdig was, verving, gelegenheid
om aan de gastvrouwo dank tv zegge»
voor do welwillendheid wanrmede Me
vrouw Everwijn, voor en tijdens de con
ferentie tegemoet is gekomen a?.:i de Ne
derlanders, <i:c op dit tijdstip te Washing
ton vertoefden en door wie op den be
schikbaren tijd van 51 r. Evcrwijn gedu
rende meerdere dagen in grou-io mate
mocht worden beslaggclcgd, waaraan dc
de gastvrouwe buide tc brengen voor de
hijeonder aantrekkelijke wijze, waarop zij
do vertegenwoordigers van het bloemb-d-
lenvak in de gelegenheid had gefield, om
Het Nationaal Comiló tegen de Zake
lijke Bedrijfsbelasting deelt ons het vol-
jende med».
Het Comitó hoef! zich in do ccrete plaats
ton doel gesteld den tegenstand tegen
deze belasting mogelijk lo maken. Daar
toe bevordert het in iedere gemeente, waar
dezo belasting geheven wordt, de oprich
ting van een Comité, dat plaatselijk actie
Er bestaan thans dergelijke eomiló's in
de volgende plaatsen: Amersfoort, Am
sterdam, Arnhem, Edam, 's Gravenhage.
Haarlem, Nijmegen, Rotterdam cn Utrcchi
In meerdere plaatsen de samenstelling
van een comité in voorbereiding. Hier
zijn te noemen: Delft, Deventer, Dordrecht
Leiden, Yiissingeu en Zwoüt. Meerden-
Kamers van Ki-ophandci z-jih-n hun me
dewerking toe. Volgens -ie gegeven»,
beschikken, komt de belasting niet of niet
meer voor in de gebieden van dc volgende
Kamers van Koophandel: Friesland, (be
halve Sloton), Veenkolonie::, Drenthe,
Noordelijk Limburg, Maastricht, Tilburg,
Langstraat, Westelijk Noord-Brabant,
Zecuwsch Vlaanderen, Zceusvfche oil in
den (behalve Vlissinjcn en Rilland Rath)
Beneden Maas, Gouda, Gooiland, (behal
ve» Wocs.plWest-Friesland (heil
Edam)
De belasting weïd o.a. reeds afgeschaft
in: Apeldoorn, Groningen, Goor, IIenge
Hilvaronbeck, Hilversum, Tic! cn Ru
merend.
Belangrijke plaatsen, waar de belas ti:
Assen. Meppol, Emmen, Enschede, Ven
Maastricht. Roermond, Tilhnrg, Breda,
5I:ddelburg. Schiedam. VJaardln
uda
i V„!se
zal gaarne zooveel moge
lijk inlichtingen uit alio plaatsen de!
lands ontvangen en doet daartoe «en bc
roep op. do medewerking van alic plaat
selijke corporaties. Het adres van hel C-o-
mitó is Lcidschestzaal 26, Amsterdam.
Koloniën
Uit Weltevreden seint Ancta aan de
Nicuw'c Cr:. Bii dc Staatsspoor zjI
een beperkte dienstregeling in verban-i
met het verminderd aantal van *nc: per
soneel met i Juni worden ingevoerd. De
wijziging betreft een trein op dc Oos-
tcrlijnen en veertien op de Wcstcrlijnen.
Het snelverkeer blijft onveranderd.
De militaire berett'r.g op "de spoorlij»
pen blijf: vooftóopig gehandhaafd. Het
op een dienstreis coor Java nagaan, m
hoever het mogelijk is ronder stakers het
bedrijf voort te zetten. Zoo mogelijk zul
len de stakers nie; opnieuw worden aan
genomen.
DE POLITIEKE MIDDENGROEP.
Wij lezen in het li bid
Naar Ancta vernam hield het co
mitó oen bijeenkomst in hel gebouw
.-au de Volkslectuur te Batavia ter bo
sprekins» van de samenstollins; van een
middengroep eu werd pricipieel be
sloten tot dc oprichting van do partij
sn Evolutionitnircn. mot als grond-
ae <ie bevordering van de maatschap-
eüiko eenheid en timenwerking zoe
kend met andere loyale en voorult-
•vende partijen.
Kon commissie ad hoe is aangewe
zen voor dc samenstelling van het
urgentie-programma.
Ane:-. verneemt zijde! ngs, dat aan-
zig waren de hoeren Pcuard, Wel-
icnstcin. Meyer Ranneft. Goboe. Hin
kt-?. van Helsdinccn. van Es. We.-'.ra,
van Huis. Swart, lloeesingh vut It-
torson. de Goeie en anderen.
Ancta interviewde den heer
Westt-n. 'i-i van den Pol. Econ. Hond)
mededeelde, dat de voorzitter do
hoor Po na rd dc {.tichtin? bepleitte van
een comité voor een verzoening van
de partijen door middel van voorleg*
•ine van een urgentieprosramm.'.
Het standpunt van den P. T'. B. Is
terzake e-.n afwachtende houd tup inn
to nemen; er is peen reden tot toenn-
iorinj: na de artikelen in do „Locomo
tief". waarin de heer Pcnard zijn
standpunt uiteenzette.
KRANKZINNIG?
Uit Malr.ng v rnain Anets
De fusilier Pan. bekend uit het
drama tc Kcdiri. den moord op eer
luitenant, is hedenmorgen onder ml
iit-iir g<-l- 1 na-tr Soembcn-eerring
gebracht, lui is krankzinnig. Ilii zal
"ildanr gedurende, een half iaar ter
ibservatie van dr. Tr&vaélió ataas,
uingozien simulatie «Set is ultgwlo
VREEMD.
Dc Soer. Ct. schrijft
Ver'edon jaar is er voor do werk
plaatsen mui de Staatsspoor eon
pracht van een draaibank aange
schaft. die niets meer of minder to
doen h:.'l. dan wielen af te draaien.
Natuurlijk zwaar «evaarte. zoo
zwaar, dat de inlandsch© werklui
ze zijn nu eenmaal klein van «tuk
er niet mee konden manoeuyreeron.
P. w. r. de wielen er niet or> .n kon-
der. stellen. Dies werd met benijden*
wardisc optimisme een h i? rhkraan
bijgekocht
I)e draaibank kosf f 3-T.OOC).
De liiisebkraan maar i 20.G00.
Dat maakt somen f 55.000. En nu is
't bevreemdende, dat de hoele ir.stal-
lati nog nimmer gebruikt is. tenmin
ste anders, dan om te beproeven.
Ook K-weert men. dat er In cc ma
gazijnen van de S. S. groenhouten
dwarsliggers liggen daar hoeten zo
Uppers voor.
En dat r de dienstleiding er dwars
I. «rn. daar herten z-o dwarsliggers
voor! Die groenhouten dwarsliggers
moeten achttien gulden per stuk ge
kost hehhxMi. behalve de zeovraoht.
Want re komen v,-.n verre.
En die dwnreligpers worden op het
iv-sjenhlik opzegetcn.
Door <ie witte mieren. In den grond
en hoven den grond.
Want in Indië zijn alleen diatlihou-
ten liggers in den grond brui.'jbaar.
(Socr. Cl.»
Van hier en daar.
SOCIAAL-ECONOMISCHE
KRONIEK.
De Sociaal-economische kroniek van
het Centraal Bureau voor do Statis
tiek, welke, zooals bekend D, thans
door dit bureau ook als afzonderlijk©
uitganf uitgegeven wordt, lie. t'. ook
over net eerste kwartaal van l'J2o to
gewagen van dc malaise, waaronder
ons bedrijfsleven nog steeds gebukt
gaat. Aan deze kroniek ontlecnen wij
cie volgende inedodcélingen:
In vela bedrijven was de werkloos
heid nog zeer groot eu vooral ia -1
metaalnijverheid, het hotcibodfij!
in de greep klocding cn reiniging was
zij belangrijk grootor dan in het c.:-
s;c kwartaal van 1922. Daarentegen
zijn de toestanden in dc diamantnij
verheid eu de tabak- cn sigareuin-
dustrie verbeterd. Dc werkloosheid in
den landbouw eu in het transportbe
drijf was over het geheel minder groet
dun verleden winter.
Do slechte toestanden der bedrij'
vinat ook zijn weerspiegeling Sn do
pogingen der werkgevers om het, loon
to verlagen, pogingen, die veelal ern
stig verzet uitlokten, maar niettemin
over liet algemeen slaagden. Het aan
tal stakingen was weer iets grootcr
dan in dc overeenkomstige perioden
van l'J2l on 1922. (K> tegen reap. 7« cn
73). Voor eeu aantal bedrijven wer
den overwcrkvorguimingcu verleend,
tot uur per week, verschillende ge
meenten voerden tie -ib-urigo werk
week voor Haar arbeiders in.
(Jol; in verschillende vernieuwde lan
delijke ccllccilevo arbeidsovereenkom
sten :s loonsverlaging ol verlenging
v.-;i don arbeidsduur vastgelegd, liet
aiijiibcdi'ijt maakt op de algemeen©
!->. :i.-w i M;; een aifzondct'tlig, in
zooverre, uat daar do actio tot loous-
v. li—oging der werklieden niet geheel
z.-inter resultaten bleef.
De invloed der malaise is ook steeds
merkbaar sn hot dalende lcdent.il der
vukcentralcn. Iu 1922 bedroeg do da
ling zelfs 7/.GJ0 tegen k'l.ótW eu 140D0
I in i'.rfO cn 1991. Daarbij dreigt in ao
kleinste - tevens oudste der centralcn
ht-t -A. 8. een scheuring, nu het
i'.'iitsciR'ongres met klf'.nj meerderheid
insluiting besloot bij de Rood©
Penilieton
Het testament van
Elisabeth Marneck
Geautoriseerde vertaling naar het
Engelsch van
E. A. ROWLANDS.
B)
Zij verlangde terup naar het verlo
ren geluk, maar haar verdriet was
vreeselijk. Zij begreep niet-, waarom
Julian haar zoo onhartelijk moest be
handelen, tenzij hij werkelijk niet
mee.- tan haar hield eu dat kon ze
zich toon nog ntet indenken; toch
gingen hun levens heelemaal langs
elkaar heen. Er was niets, dut ze voor
Juliau kon doen. Hij negeerde haar
eigenlijk totaal. Zij wist niets af van
zijn werk ol van zijn vooruitzichten.
Hij scheen heel veel zaken te doen,
.waar zij niets van af wist.
Er kwamen nu heel dikwijls brie
ven voor hem, maar die deed hij al
tijd dadelijk in zijn jaszak, om ze te
lezen, wanneer hij alleen zou z jn.
Eens. terwijl zo zoo bij elkaar zaten
en Enid met ontzetting opmerkte, hoe
somber en teerneergeslagen hij er uit
i zag, keken zij elkaar aan. Er was
zoo n angst op zijn gezicht te lezen,
dat Enid er van schrok. Zij stond op
I eu ging bij hom zitten.
„Er is iets, dat je hindert", zei ze.
i „Lieveling, waarom vertel je mij niet
j wat het is?"
I „Haal je nu maar niets in je hoofd"
antwoordde Juliau en hij sprak op ru-
I wen toon, maar toch nam hij haar
in zijn armen cn kuste haar, zooals
hij haar, in langen tijd niet gekust
had, zoodat een groot gevoel van ge
luk haar doorstroomde.
„Ik wil alleen maar, dat je niet
vergeet, dat ik hier ben. Julian" fluis
terde ze hem toe, dni ik van je houd...
dat ik aües voor j'e over heb, alles.
Zijn stem trilde, toen hij haar ant
woordde.
„Ik weet het", zet hij en zijn stem
kltirik vreemd en hard.
Zij trok zich onwillekeurig terug,
en alles was weer even donker en som
ber en het scheen alsof haar woorden
inplaats van troost te brengen, hem
gehinderd hadden.
Dien avond vertelde hij haar, dat
Lij morgen den heelen dag weg zou
zijn, aangezien hij on buitenwegen
j een proef van zijn rijkunst zou moe-
j ten afleggen.
I En id was vroeg op. om voor zijn
ontbijt te zorgen en toen ging ze weer
naar bed, het was nog zoo vroeg cn
ze voelde zich zoo ongelukkig.
Zij maakte zich bezorgd over den
man, met wien zo getrouwd was, zoo
als een moeder zich bezorgd maakt
over haar kini.
llanr moed begon haar te ontzin
ken. Zij was op van angst cn zorg.
Wat zon ze doen; Hoe kon ze hem
helpen? Itos hun vroeger geluk weer
terug krijgen'?
Nadat zij opgestaan was en zich
gekleed had, vatte zo weer moed. Hun
woning moest schoongemaakt worden
en er was een massa verstelwerk,
want Julian's werk was een ruïne voor
zijn klceren.
En terwijl Enid veegde en waschtc
cn schrobde was zij met haar gedach
ten voortdurend bii hem. Z:j besloot
met een vroolijk gezicht op hem tc
wachten en hem iets lekkers voor het
avondeten te geven. Wcor zag zo dc
toekomst mi skleuriger in dan dien
morgen. Misschien zou dezo dag een
keerpunt in hun leven betcekenen; als
hij slaagde, zou hij vast werk krij
gen. Dat dit handenarbeid zou zijn
daarmee had ze zich al lang verzoend.
Zij hadden al zooveel moeten door
staan. dat een dergelijke kleinigheid
haar niet meer kon hinderen. Het was
hard werken, maar het wns mannen
werk cn iemand met goede hersens
kon zelfs in dit vak goed vooruitko
men. Zelfs zoover was Enid al geko
men, dat zc de voordeeion inzag van
een leven in de open lucht boven dat
in een muf kantoor.
Toen zo eindelijk met haar naai
werk loeu jas van Julian, waar een
groote scheur ingekomen was) bij het
raam zat, gebeurde er iets. Een brtof
vioi uit een van de zakken op den
grond.
Terwijl Enid Bryant zich bukte om
den brief op te rapen eu hem op te
bergen, trof opeens eea bepaald woord
haar oog.
Haar gezicht gloeide en haar hart
klopte snel. Zij aarzelde, week wee»
naar den brief, legde hetn opzij, wnh
aarzc-ld© ze, toen nam ze een besluit.
Zij le.'de de Jas opzij cn spreidde
den brief voor haar op tafel uit. Het
was een mcdcdccling van een firma
van zaakwaarnemers, gedateerd op
ongeveer een week geleden en als op
schrift drogend: betreffende de nala
tenschap van wijlen mevrouw Mar-
nock. Het was blijkbaar een van die
talrijke geheimzinnige brieven, die
Julian nooit geopend had, waar zij bij
was. Z j los don brief zorgvuldig Gooi
en toen zo er mes klaar was. bedekte
■o haar gezicht m«t de handen. Zij
trilde over al haar leden door den vrc»
sïlijken schok, dien zij ondervonden
had. Want deze brief bevatte in offi
cieel© termen feiten, die Julian blijk
baar reeds eerder meegodoeld waren
on deze feiten hadden betrokking op
oen legaat- van mevrouw Marnock aan
Julian Henry Bryant.
liet bedrag was zoo groot, dat do,
cijfers haar voor de oogeu dansten. Do
znuk waarnemers hadden blijkbaar
nog eens gesels re ten om te herhalen,
dut er werkelijk geen vergissing in hel
«p«l was, ook was er geen mogelijk
heid tot een vergelijk ie komen; het
was hun plicht dit bedrag aan mijn
heer Bryant uit tc betalen, wanneer
hij de voorwaarden, in het testament
gonoemd. vervulde.
En wat waren dio voorwaarden?
Wanneer hij er iu toestemde geschc:
den te leven van de vrouw, die hij im-
trouvvd itnd, dan zou Julian Bryant
een rijk man worden, niet een verze
kerde positie, een man van aanzien!
Als hij deze voorwaarde weieerdo. zou
hij geen cent ontvangen.
Julian Bryant's vrouw wist niet
hoe lang zo daar gezetiu had met
haar gezicht in haar handen. Zij had
do laatste maanden al zooveel gele
den, dat ze dacht, dat haar hart zou
breken, maar niets haalde nog bii dit.
Te voelen dat zii een hinderpaal was
die zijn rijkdom in den weg stond! Dat
zij, die hem li f had. die haar levon
toor hem opgeofferd zon hebben,
wanneer bet haar gevraagd wns. als
het ware de slagboom moest zijn, die
hem van jn rijkdom beroofde, was
eau tragedie op zien zelf. Veel vau wat
er den laatste» tijd gebeurd was,
werd haar nn duidelijk: zijn geïrri
teerdheid, zijn rusteloosheid, zijn on-
uilgespi'oktn verdriet, al di<> dingen,
ói« In zoo van elkaar verwilderd hnd-
/.ij kende hem 20 zoed. Z j kon nu
iK-'dachten lezen en haast ieder
onderdeel van die kwelling nagaun,
welke die vreesdijke voorwaarde ia
zijn hart moest hebben teweeggc-
bracliL En toen de eerste ellende voor
bij war, was haar hart van medelijden
voor Julian vervuld.
Zij verlangde er naar hem te troos
ten, haar armen um hem hoen tc slaau
en zijn hoofd op haar schouder to
ut hij to
jdootftann had. Liefde voor haar (die
i heerlijk»; liefde) vocht nu niet alleen
1 togen ilo afschuwelijke noodzakelijk
heid maar tegen de sterkste volhar
ding.
„Hij zal het nooit doen!" zoi za bij
zichzelf, „nooit! nooit!"
Zij stond op, raapte den brief op
en deed hem weer in den zak, waar
7. hem w' .onden had; toen stond t»
eon oovenhlik met gesloten oogen.
nam -.-is in I nar armen, al-of dezo
leien had en drukte er haar lippen
op. Toen ging ze ermtig nn zitten
denken. Gelukkig zou Julian paa laat
