HAARLEM'S DAGBLAD
iRubriek voor onze Jeugd
EinnenlaM
Causerieën over Wetenschap
en Techniek.
WOENSDAG 6 JUNI 1923 - DERDE BLAD
Raadseloplossingen
Raadseloplossingen ontvangen van: F.
0. Oschatz 5 Wilgenroosje 6 Woelwater 5
rAntoon v. Amexongen 6 Juffertje Onrust
6 Aspedïstra 5 Johan do Wit 5 Anemoon
Goudkopje 3 Adolf Verspoor 3 Kees de
Mopperaar 5 Theeroosje 6.
Ruilrubriek
EEN VRIENDELIJKE ONBEKENDE
dank ik hartelijk voor de ontvangen
Kwattarsoldaatjes en postzegels. Wie ik
er mee van dienst kan zijn, mag ze
;ibij mij komen halcti. Wie 't eerst komt,
,|wio 't eerst maalt.
AAN ALLEN. -» Hennie Waalewijn,
ïclterodestraat 82, heeft een prachtige
uitvinding gedaan. Hij is op 't idee ge-
komen o:n slagballen en kastieballen te
maken van oude fietsbanden. Er zit een
veerkracht in, fijn hoor! Wie het graag
van hem .wil leeren, mag 's Woensdags
na 5 aur bij hem komen.
Het Gelukskind
door
W. B.—Z.
„Familie? 'k Ben misschien haar
vader."
I Met open mond staardo Emma den be
zoeker aan. Da vader van do kleine Gerda
.Van het mooie, donkere kindje met de
gitzwarte haren 1 Was het verbeelding of
werkelijkheid, maar plotseling zag Emma
een groote. gelijkenis.
„Hoe komt ze dan bij die mevrouw?"
kon Emma niet uaiaten te vragen. Zc had
r.u immers den sleutel van het geheim ln
baar handen. In gebroken Duitseii ver
telde do man nu zijn treurige geschiede
nis. En Emma's oc-gen vulden zich met
tranen.
.,'t Kind heeft hel hier rijk gehad," be
gon ze.
„Daar ben ik ook hoogst dankbaar voor.
Maar ik heb eoo'n groote verre reis ge
maakt om zekerheid to verkrijgen, dat ik
mil aan 't einde ook weten wil, of er voor
mij oiog geluk is weggelegd."
,,'k Zal nog eens gaan en een goed
Jvoordje voor je doen," sprak Emma. Haar
goede hart zou alle vrees overwinnen.
Ten derde male klopte ze aan de deur.
.En ten derde male verscheen mevrouw
van Beerfcrugge, maar nu met eeu gezicht
verwrongen van angsi. Ze dacht n;
'deis dan den man voor zich te zit
Zich uitgaf voor Gerda's vader. Het visite
kaartje had haar overtuigd, dat dit de
man was, waarover dokter Po:chi>oom
tiaar geschreven had.
.Mevrouw," 't klonk zoo smeekend.
„Ik heb je gezegd, dat ik ziek ben Em-
[tna, hoe durf je dan tot driemaal toe hier
'aan te kloppen. Je kunt ervan opaan, dat
ïk je chef hiervan kennis zal geven."
..Mevrouw, neemt u het me niet kwa
lijk, maar werkelijk deze man is zoo on
gelukkig, Als U hem zag, eoudt U hem
niet wegzenden. Och, spreekt U een
pogenblikje met hem."
Mevrouw van Beerbruggen leunde to
gen de deurpost en 't ontging het kamer
meisje niet, hce ontdaan mevrouw er nu
toch uitzag.
„Emma!" 't Werd op fluisterenden,
Schorren toon uitgesproken.
„Wat vrenscht mevrouw
Mevrouw van Beerbruggen had haar ril
eren beugeltaschje geopend en haalde
er een dito beuvsjo uit.
„Geef dit aan dien m:
«ioh dezen nacht van eet
tien. Morgen zal ik met to
'i me onmogelijk.''
Half onwillig nam het
aan. Zou za den maai daarmee
gen f Weer keek ze maar
vrouw was niet in orde, de i
voorloopig levreden zijn. Morgen kou hij
al hce! vroeg Gerdaatjo te zien krijgen, al?
<3e juffrouw met haar rijden ging. Da!
piles zou ze hem zeggen.
,,'k Zal de boodschap overbrengen, nie-
„Ik ga naar bed en kan niemand
ie. woord staan." Emma hoorde, dat de
eleutcl werd omgedraaid. Met looden
schreden keerde ze tot dear man terug.
„Morgenochtend dan mag U terugko
men," begon ze dadelijk. Ze vertelde hem,
dat mevrouw werkelijk heel ziek was en
se gaf hem het gold voor zijn nachtlogics.
de trotsche Hongaar
Maar niet trots w
at van de hand.
Hij kwam niet om een aalmoes. Hij was
geen bedelaar. Goed, hij zou morgen te-
rugkceren, klokke negen. En kreeg hij
dan weer geen gehoor, dan zou hij het
lioogcr zoeken desnoods zou hij de i>olitie
den arm nemen. Tot groote geruststel-
2 van het kamermeisje vertrok de
vreemdeling.
„Emma
„Gunst juffrouw, u inzakt mc aaa bet
schrikken."
„Wil je den boekhouder vragen nog he
denavond de rekening in orde to willen
maken?"
„Mevrouw van Beerbruggen gaat toch
iet vertrekken
„Zoo is het Emma. Morgen gaan we
eer naar Nederland. Mevrouw heeft ver
langen naar huis."
Met open mond staarde hei kamermeisje
de gezelschapsjuffrouw aan. Nu, zoo maar
os naar Holland. En verleden week
had ze mevrouw nog tegen den chef lioo-
zeggen, da; het nu koud en kil in
Holland was en dat ze daarom den heelen
er hier wou blijven. Dat was onbe
grijpelijk. Of.maar neen, een Me-
w van Beerbruggen van Nieuwor-
welt vluchtte toch niet voor een Hongaar.
„Morgen om negen uur komt die man
)iug," sprak Emma.
„Dat g&3t ons niet aan, Emma. Je wilt
mijn boodschap wel san den boekhouder
verbrengen
En de plichtsgetrouwe gezelschapsdame
ging terug naar haar eigen vertrekken en
liet het verblufte kamermeisje zonder
verdere verklaring staan.
„Mijn hoofd eraf, als die morgen niet
voor dag en dauw vertrokken zijn."
„Zoudt U niet gaan rusten mevrouw,
U ziet er zoo moe en afgetobd uit?" vroeg
juffrouw Stephenson can mevrouw van
Beerbruggen, die van den tenen koffer
den anderen i::p mei stapeltjes lin
nengoed.
lusten? Hoe kan ik rusten, waar zoo
veel op het spel staat? Alles moet voor
n morgen gepakt. Ik ben 3lleen maar
ilig in mijn eigen huis."
„Maar mevrouw, die man zal ons zeker
„Wel
„Mevrouw
mijn
1 toch kunnen.Emma
?gt
,,'k Dacht dat u verstandiger waart. Kan
zoo'n dom kamermeisje u van alles wijs
maken?"
Juffrouw Stephenson zweeg. In zulke
oogenblïkken was er met mevrouw geen
redeneeren. Do hoeie gang van zaken
druischte tegen haar heter weten ia.
in haar sprak voor den man, die recht
beweerde te hebben op Gerd3. Mevr
van Beerbruggen had het recht niet dezen
man uit te maken voor dief. Strak;
zouden zij zeiven als dieven in den nacht
verdwijnen. Er werd getikt. Do chef bood
de rekening aan.
in. Dan kan hi]
i onderdak voor-
em praten. Nu is
lisje het geld
(Wordt i
rvolgd.)
pess;
s'.isch ïl't
vrdt
én zek«r'
Brievenbus
Nieuwelingen zijn
ADOLF VERSPOOR, oud 6 jaar, Ko-
ninginneweg 105. 2de nieuweling in de
maand Juni.
HENNIE WAALEWIJN, Te;-.c rode straat
32, 3de nieuweling in de maand Juni, oud
12 jaar.
De 10de nieuweling in iedere maaad
ontvangt ecu bock in prachtband.'
Brieven aan do Redactie van de Kin
derafdceling moeten gezonden worden
aan Mevrouw BLOMBERG—ZEEMAN',
v. d. Vinnestraat 21rood.
(In do bus gooien zonder aanbellen.)
ANEMOON". Toch wel heerlijk hè
zoo'n dagje in de buitenlucht en hij bui-
teumenschen. Misschien is je veldbou-
quet nog wel mooi en frisch. Jonge kui
kentjes en jonge konijntjes zijn eigenlijk
even lief als jonge kindertjes. Wat is
zoo'n klcck bezorgd, vind je niet. Net zoo
bezorgd, als jouw moeder was, toon jij
begon te loopen. Weet je al, hoeveel haan
tjes cr bij zijn. Je, leuk om zoo'n paar
kippetjes geheel te mc^en verzorgen.
JOHAN DE WIT. 't Is te begrijpen,
dat de vrienden wel eens vóór de Rubriek
gaan. Dat neem ik je niets kwalijk. Ik
vind het hcuseh r.og kranig, dat je een
keer gezwommen hebt. Je moet niet zoo
ASPEDÏSTRA. Krb je moeder flink
•rpleegd f Een pak van 't hart hè. dat
die moeilijke dagen weer achter den rug
ijn. Is moeder ook mee geweest naar Am-
WOELWATER. Gelukkig maar, dat
ie wedstrijd in je smaak valt. Als je er nu
naar rustig aan werkt, dan vergeet je je
roeiwater-aard. Die vreemde planten cn
iieren moet je schrappen, 'i Moeten be
kende en ccht-Hollandsche namen lijn.
ij „de Eeuwige Stilte" kon je zeker wel-
il zitten. Hoc was het op de bruilof: I
Heb je heerlijk genoten f
DEN HEER H. Ja, als het uw plan
as het boek te be waf en, dan is het mij
natuurlijk goed. "t Was slechts een raad
geving mijnerzijds. De boeken die U op-,
ïoemt, zijn echter kinderlijker. Laat N.
;elf maar eens bij me komen.
W. K. Ik begrijp niet goed, wat je
net het schoolconrantje bedoelt.
LAATSTE KWARTIER. Hartelijk
lank voor je mooie bloemen. Ik was er
heel erg blij mee.
KEES DE MOPPERAAR. Jongen,
wat heerlijk, dat de dokter tevreden over
Dat geeft den burger moed om over
het zouteloose he ente stappen, of beter
gezegd cr maar dapper doorheen te bij-
't Zal me een waar feest zijn, je oens
ne tc zien. Als de zon nu maar schij-
wil, hè? Je ingezonden raadsel is
goed. Ik vind, dat moeder een sohilie-
,-nden naam voor je heeft bedacht.
ADOLF V. Voor zoo'n kleinen baas
schrijf je maar wal een duiaelijken, groo-
hrïef. Moeder mag je best een beetje
helpen. Je zult gauw genoog op dreef
Knap hoor, dat jij dat raadsel van
Jeruzalem dadelijk wist. Ja, ik ken B. v,
wel. Zit je naast hem op school Na-
mrlijk mag je je eigen naam houden.
MOLLEBÖON. Bij jou komen alle
pretjes ineens, hé. Nu hoop ik maar, dat
de prijs naar je zin is. Ik wed, dat je er
den heelen middag in hebt zitten lezen?
3 bent immers zoo'n lecswolf?
GOUDKOPJE. Prettig, dat de wed
strijd je zoo goed bevalt. Heb je cr nog
•eel bijgevonden
MEVR. v. d. L.—D. Hartelijk dank
•oor uw mooie kaart.
THEEROOSJE. Je m.dseU heb ik in
lit nummer vermeld, dus dat :s tn orde.
Je schuilnaam is voortaan voldoende.
W.
Haarlem, 6 Jur.i 1925.
Wat iedere jongen weten moet
Thuis mopperen ze wel eens, dat je
schoolboeken zoo gehavend worden door
je bagagedrager. Weet je, hoe je dat
komen kunt.' Neem een stuk bordpapier
bekleed dat met seildoek (b.v.
oude boekentssch) bevestig dit met ijzer-
draad op den bagagedrager cn je boeken
zullen netjes blijven.
Moe: je even in een winkel zijn,
je je fiets niet mee kunt nemen, zet hem
dan zoo voor het winkelraam, da: een
deel van het achterwiel in 't gezicht blijft.
Als je nieuwe kousen gekregen hebt en
je ze den eersten den besten morgen niet
aan kunt krijgen, sla dan den bovenkant
tot den hiel om. Dan ben je er in een om
mezientje im.
Wist je wel, dat jc het weer kunt voor
spellen uit den pijp van een locomotief,
of beter gezegd, uit den stoom, die uit
den "pijp komt? Verdwijnt de stoom on
middellijk'/ dan" komt" er gèen resell. De
lucht is nog lang niet verzadigd van wa
terdamp.
Blijft ze hang m. maak dan maar geen
uitgaanspiannctjc, want de regen ral ai
in 't water doen vallen.
Wie straks kam peereu gaat, moet
denken, nooit boven een vlam te hakken,
daar het vet licht in brand gaat. Bakken
vraagt weinig hitte. Zorg, dat je pan gcc.ï
warm is, voor je het vet erin doet. Vooral
niet dadelijk to veel vet, anders wordt je
vicesch of visch ta3i.
W. B.
De Tabakswet
Eon gewijzigd systeem van
belasting?
ITet systeem beoog! ie tomen lo{ oen
«-lasting op ruwe tabak.
Het aantal sigaren, dat par jaar
vorat verbruikt, is sedert, den oorlog
sterk verminderd. Was het vroeger
121K) millioen stuks (waarbij nog kwam
een export van 600,millioen stuks),
thans is liet niet meer dan 8u0 mil
lioen, zonder export van beteekeuis,
aldus berekent net schema. Ln waar
iedere 1WX) sigaren circa acnb K.G. ta
bak vercischeu, wordt voor WO mil
lioen sigaren dus gebruikt circa 6i
millioen K G. tabalt. Als grondslag
ude l 1 per K.G. voor belasting
op de ruwe tabak, te heffen bij den
uitslag uit entrepot, beduidt dit dus,
dat op deze wijze wordt verkregen een
bedrag van f ü.500.000 belasting.
Aau de hand \an de bestaande ver
bruikscijfers en de berekeningen, aan
nemende, dat he: verbruik van siga
retten van voor den oorlog, zijnde li
milliard sigaretten per jaar, is geste
gen tot circa 5 milliard per jaar; de
verkoopwaarde van dez© sigaretten
stellende in doorsnede op per mille i 15
is de totaalverkoopwaarde hiervan
dus f 75 millioen. Waar de banderollo
voor het artikel sigaretten geen over
wegende bezwaren biedt, meenen do
ontwerpers echter, dat. het recljt vei
lig kan worden verlaagd tot 10 pCt.,
instedc van de nu geheven 15 pCt. be
lasting. Daar iedere 1000 sigaretten
een kilo tabak eischen, i? er dus voor
de hoeveelheid van 5 milliard sigaret
ten noodlg 5 millioen kilogram tabak,
eveneens a f I per K.G. .Vrekend zou
dit brengen 5 millioen gulden.
Het juiste verbruik van tabak, in
den vorm van rook- en pruimtabak
snuif' is niet -statistisch vastgelegd.
Het is echter bekend, dat het verbruik
van tabak in lederen vorm in Neder
land bedraagt bijna 3 K.G. per hoofd
en per jaar. Ken derde teil minste van
deze hoevelheid wordt verbruikt in
den vorm van rook- en pruimtabak en
snuif, zoodat dit zou «even eon op
brengt van f 7 millioen. Het is denk
baar, dat men dit recht te hoog acht
voor tabak in dezen vorm en dan zon
dit kunnen worden gehalveerd, zooda
nig, dat, aan de hand van de verkoop-
boeken der fabrikanten, van de gefa
briceerde tabak wordt terugbetaald
per kilogram 50 cent. Immers, het
moet worden voorkomen, dat de ta
bak wordt gebruikt voor de sigaren
fabricage. De opbrengst zou dan zijn
3.5 millioen.
Het stelsel van de bedrijfsvergun-
ning in de tegenwoordige wet heeft,
lezen we, de onnoudbaarneid duidelijk
aangetoond, liet is te dwaas, dat er
konuen worden aangevraagd en over
het geheel ook worden uitgereikt meer
dan ÖO.OJÜ bedrijfsvergunnuigen. Hier
door is bereikt, dat een massa men
sehen. die met het bedrijf nimmer iets
te maken hadden, door het bezit van
deze vergunning zijn gestempeld "ot
bedrijfslieden. Hieronder zijn een groo
te hoeveelheid particulieren. Het is
op geen enkelen redelijken grond ver
dedigbaar dat dit kweeken van nieu
we bedrijfslieden wordt voortgezet,
doch dit aantal behoort, in het belang
an een gezond bedrijf, belangrijk te
cord en ingekrompen. Evenwel, juist
het. belang van de industrie, dat bo
nafide beoefenaren vraagt, zal deze
bonafide beoefenaren bereid doen zijn
liet bedrag van deze vergunning sterk
te verhoogen. Ontwerpers ramen dus'
slechts ten hoogst© 30.000 bedrijfsver»
gtfhningcn, echter opbrengende 3 mil-
koen gulden, zijnde, naar classifica
tie, (huurwaarde is h.i. een goede
maatstaf), een bedrijfsrecht- van f 50
tot f 200. Dit zou beduiden uitschake
ling van een groot aantal gelegen
heidslieden.
De opbrengst zou dan wezen, vol
gens raming: sigaren f 6.500.000, siga
retten (ten minste f 5.000.000 tabak
f 3.500.CHW, bzdrijlsvergunning f300000)
totaal f 13.000.000.
Dit systeem biedt, volgens ontwer
pers, de voordeelen, dat:
1. De vrijwel volledig:© vrijheid van
handelen iu de industrie bleef behou
den. 2. Geen belasting werd geleed op
niet-productieve uitgaven. 3. De ex
port weder dc mogelijkheid tot ont
plooien verkreeg, daar reeds het be
staan van de omslachtig? banderolle-
belasling met hare formaliteiten dez©
sterk tegenhoudt. 4. Ale gevolg daar
van de werkloosheid werd bestreden.
5. De kleine export van den winkelier
werd bevrijd van den overlast, dien
deze nu ondervindt. 6. De perceptie
kosten van de wet worden weggeno
men. 7. Het overbodige werk, verbon-
schapen, dat ae uitvoering van de wet
zou plaats heLben zonder d© verbit
terde stenim.Rj. waaronuc. ueze i.-
csenieat. 1U. net hoofddoil van tie
nefling, net verkrijgen van baten voor
iCnatkut, wordt bereikt op ratio
neel© wijze en onder instemming van
zeker 'A> pet. van de betrokkenen. 11.
He: gevoel van recht werd bevorderd
en het gevoel van onrecht zou ver
dwijnen. 12. De kosten, aan de invor
dering veroonden, werden terugge
bracht, tot een ouneteeketicnd bedrug.
de toclicnting wordt o.a. nog
gezegd: De rekemug kun nog anders
woraen Bemaakt door b.v. als men
het recht van f 1 per kilo tsnak te
hoog mocht achten, dit recht tel
len op 50 cent per k^lo ©n -set
ontbrekende aan te vullen met 3 pCt.
factuurbelasting, dit Jaatste van do
sigareu, waardoor bereikt kan wor
den, dat dc goedkoop© sigaar relatief
wordt ontlast ten iaste van duurdere,
lu dat geval zou de opbrengst van de
tabak voer de sigaretten een bate ge
ven van slechts 2J millioen guldm,
doch de bate van. de sigaren stijgen.
Immers, nu is geraamd v<jn do siga
ren 6J millioen gulden, dit zou wor
den de helft is dus 3} millioen gulden-
Echter het factuurrecht zou opbren
gen 8 millioen gulden. Do geraamde
'OÜ millioen sigaren ia binnenlandsch
erbruik, berekend a in doorsnede per
mille vijftig gulden, geeft een waarde
van 40) mithoen gulden, waarvan 2
pet is 8 millioen gulden. De opbrengst
van dc rook- en pruimtabak, dan eten
eens gehalveerd, zou IJ millioen gul
den bedragen. Het voordeel van het
factuurrecht zou wezen, dot sigaren
van hoogeren prijs dan vijftig gulden
per mille meer belasting: de goedkoo-
pcre sigaren minder belasting zouden
te dragen krijgen. Aan de hand vt.n
verkoopboeken is de controle op
dezen verkoop zeer gemakkelijk uit
voerbaar. Dj opbrengst zon in dit ge
val worden: sigaretten f 2J millioen,
sigaren f ill millioen, tabak f 1? mil
lioen, bodr.jfsVergunning f 3 millioen,
totaal 1SJ millioen.
De Nederlandsche Hond van S
remvinkeliersvereenigiiigea heeft
de commissie van deskundigen inzake
den tabaksaccijns een schema toege-iden aan de banderollcering
zonden voor een gewijzigd systeem der dier kosten cn last vervielen. 8. De
tabaksbelasting, waarvan we in het wettelijk© aandrift tot fraude ver-
Hdbl. een uittreksel vipden. dwecn. 0. De mogelijkheid werd ce-
Op vragen van den heer Van Braam
beek, lid van de Tweede Kamer, betref
fende het verlccnen van een schadeloos
stelling in eer.?, in plaats van wacht
geldla!» ontslagen spoorwegpersoneel,
heeft dc minister van Waterstaat geant
woord
Dc directie der Nederlandschc spoor
wegen is een aantal personen, wicn de
nstbe.irekking was opgezegd, onder
toekenning van wachtgeld, cn die blij
kens van hen uitgegane verzoeken aan
uitkcering van een bedrag ineens boven
wachtgeld dc voorkeur gaven, onder dc
gemelde voorwaarden daarin tegemoet
gekomen. Het bedrag in eens bleef bene
den het totaal bedrag, dat gedurende den
geheclea wachttijd aan wachtgeld geno
ten zou kunnen worden, omdat
wachtgeld in termijnen uitbetaald tv
en bij het weder ter hand nemen
arbeid, hetzij in spoorwegdienst, heuij
ldei?. geheel of gedeeltelijk komt re
ervallen, afgezien nog van de moge
lijkheid. dat het wachtgeld onr andere
redrn \66i het einde van den wachttijd
mocht komen op tc houden. In het alge
meen tulicn voor inwilliging van too-
danige verzoeken niet alleca de belan
gen tier maatschappijen, maar ook die
van 'dc verzoekers gediend zijn. wat in
zonderheid dan het geval zal zijn, wan
neer dc kans om weer bij de maatschap
pijen in vasten dienst teruggenomen te
worden gering is, terwijl voor her be-
ginnen van nieuwe productieve werk
zaamheid het bezit van een kapitaaltje
noodzakelijk is.
Aangezien de beantwoording van dc
vraag, op welke ijie ieder in zijn bij
zondere omstandigheden het bcsi gehol
pen kan worden, gevoeglijk aan het
eigen oordeel der betrokkenen overge
laten kan worden, behoeft inwilliging
yan dergelijke verzoeken geen bezwaar
te ontmoeten.
Ten einde iniusschcn te voorkomen,
dat dc betrokkenen ondoordachte beslis-
slagen zouden nemen, heeft de directie
bepaald, dat verzoeken om een schade
loosstelling in eens, in plaats van wacht
geld. niet in behandeling genomen zul
len worden dan nadat den verzoeker, in-
dien hij bij informatie mocht mededee-
len bij een der organisaties tc zijn aan
gesloten. tn overweging gegeven zal
zijn eerst aangaande zijn belangen met
rijn vakvereeniging overleg te pleg<
Indien de betrokkene daarop bericht, dat
hij tot bedoeld overleg niet bereid
wordt zijn verzoek verder rechtstreeks
met Item in behandeling genomen en
afgedaan.
KEDERLAXDSCli FABRIKAAT
EN CERTIFICATEN .VAN
OUKSPKOXU-
De Min. van Binueuiaadsch© Za
ken en Landbouw heef: aan de bur-
Eemoesters medegedeeld, dat het do
ykscotuinissie-Werkverruiming geb'e-
ken is, dat het sneer dan eens is voor
komen, dat overheidsinstellingen,
t dc bedoeling de nationale nijvcr-
i tc bevorderen, opdrachten ver-
vaten aan Nederlandsche firma
zelf echter niet den tsau dc o
drachten verbonden arbeid hier
Innde deden uitvoeren, maar de «.u
deren uit andere Landen mot Ugetu
vahita (met name uit Duitschland) oe-
trokken, hoewel dc Nederlandsche f:r-
la's, aan wie de opdrachten gegund
aren, soms ze'f fabrieken hier to
Undo hadden.
Ten einde nu, in verband met bet
beoogde doel. do gewensebte zeker
heid tc verkrijgen, dat inderdaad do
Nederlandsche Nijverheid door de
gunning wordt bevorderd, verdient
hot, naar het oordeel van genoemde
Commissie, waarmede de Minister
zich kan vereenigen, alleszins aanbe-
eling in de levcrings of aanbeste-
ningsvoorwaardeji een bepaling op to
nomen, dat zij, die dc bovcnbedoeldo
opdrachten ontvangen, een certificaat
van oorsprong betreffend© d© te leve
ren of te maken goederen van de Ka
mer van Koophandel, in welks Han
delsregister hun onderneming is ingo»
schreven, moeten ovcrlogKcn.
Krachtens art. 14 der W et op de K.
K. zijn die Kamers bevoegd tot het
afgeven van bedoelde certificaten.
p« Minister van Waterstaat heeft, ter.
rrvolge op de beantwoording van vra
gen van don heer Duyinaer van Twist be-
roffendo bet ongeluk met Je veerpont
urn liet Katerveer op 9 Maart j.l. cn 1»-.
-ordering van den bouw van do brug over
icn Ltsel aldaar, medegedeeld
..Hce het ongeluk ziel» heeft toegedra-
jen, is niet me! jubtheid gebleken. Ver-
noedeiijk i? do toedracht ais volgt g«-
bt pon: vertrok van den Ovenjsel-
'ehen oever, beladen me: vier wager.s,
waarvan eéu Inspannen met twee paar
den en dc overige met 44n paard, terwijl
jo ven dien nog elf passagiers aan boord
waren. Toen het vaartuig in den stroom
kwam, is üo Stroomopwaartscho zijd*
neergedrukt, wolk verschijnsel sterker
weid, naarmate do pont meer het midden
van cie rivier naderde, liet water liep
aan dio zijde van do pont over het dok.
Do achterste wagon is daarop zijwaarts
van do pont afgeslagen, terwijl do overigo
wagens naar do lage pontzijdo zijn go-
gleden, waardoor do hellende Stand van
liet vaartuig verergerde. 1)« pont is daar
op ongeveer midden in de r.wer b'.ijvea
ligger
kabel op dea Overijselschen cover zien
begaf ea de pont. omzwaaiende om het
vaste punt op den Gclaerschea oever»
tegen dien oever werd aangedreven.
Met zekerheid is niet mede te dealen,
waardoor het ongeluk is veroorzaakt. Naar
den Minister toeschijnt, kan liet verkiaazd
wordm wegens 'n tc zwsro belasting van
don pont in verhand me! den striken
stroom in do rivier. Aaugtzlcn liet hietbo-
docldu veer geen veer van hel Rijk, doch
oen van dc gemoento Zwolle is, behoort
a.-ui dio gemeente te uotden overgelaten,
welke .wutregclcu zullen worden getrof
fen om voor den vervolge bijzonder in do
vctlighoid van het verkeer te voorzien.
Do aandacht van G«L Slaton v.tn Overijse!
is evenwel op deze snak gevestigd. Bij do
behandeling van hoofdstak IX dor Staat»
begrooti&g voor dit dienstjaar iu do ver
gadering der Eerste Kamer van £3 April
1923 hti-ft de Minister reed» als zijn mee
ning doen kennen, dat hel ongeval op
hol
I dal
hij van o
heid lier
tel is, dat dc pont moet \cr-
uwen» werd dq wenscbelijk-
rvAtiging van lipt pontveer
'crbrugging erkend door do
wet van 15 Dee. 1917.
Izj overeenstemming hiermede heeft hij
to dezer gelegenheid toegezegd, dal hl)
een behoorlijken past -p do begrooting
voor het jaar 1924 zou brengen.
Do Mmister van Waterstaat heeft ten
vervolge op do beantwoording van d»
vraag van den heer Wettkamp in eako b«!
nemen van voorioopige maatregelen in af
wachting van den l-cuw van de brug oscr
den Llsel bij het Katerveer, medegedeeld,
dat van hem geen voorioopige maolrcgo-
Indien zij noodig mochten zijn waartoo
echter het ongeval op 9 Maart jl. hein
geen voldoende aanleiding schijnt
moeten worden genomen door do gcmeenlo
Zwolle, aan wie hel voer behoort.
ZIJDE EN KUNSTZIJDE
VAN KEIZER HWANG Tl EN CELE ZIJDE. ZIJDERUPSEN EN MOER-
BEIBOOMEN, DE BESMETTELIJKE ZIEKTE ONDER DE ZIJDERUP
SEN. PASTEUR OOK HIER WEER DE REDDER.
Zijcjo behoort reeds van oudsher totweerstaan. 2000 jftav Inter wns do zij
de meest begeerd© textielwaren; in den dc. in Europa nog niet bekend, maar
ouden tijd werden zijden gewaden 1 toen begon zo cr langzamerhand door
slechts door koningen en keizers gc-te dringen en maakte er zoo'n opgang,
dragen en vreemd© gezautschappei
brachten bij liuune geschenken aan
den koning van het land waar zo k\v
dat de Chiueezeu er naar genoemd
werden. Hel Chineesche „su"' voor zij-
i-erd in het Koreaansch sir. Van--
gewoonlijk ook zijden stoffen,daar dat de Romeinen het volk dat
meer of minder rijk geborduurd. Het [die stof leverde Serers noemden.
daar een rups in zijn korte lev
door het verzet van de tusschenhande-
laren der Parthen, die de «enig© wa
ren, dio zich in het woeste en onher
bergzame bergland kouden voortbe
wegen. Ook over Indic eu dan verder
over zeo probeerde men hot verkeer te
leiden, maar dat gelukt© pas later in
den tijd van de Arabieren.
Zijde is in tegenstelling met wol en
katoen, die u^t meer of minder lang©
vezels bestaan en dus eerst versponnen
moeten -worden, voordat rr -weefsels
gemaakt kunnen worden, opge
bouwd uit twee lange draden, die door
t eeu kleefstof, de ziidelijm, nauw aan
elkaar verbonden zijn.
Zooals ieder weet. word! ze afge
scheiden door de zijderups; tegen den
tijd dat de rups gaat verpoppen,
scheidt hij uit twee klieren onder zijn
mond een vloeibare, taaie stof af. die
aan de hicfat blootgesteld meteen hard
wordt en zoo één dubbele draad vormt,
L'it die draad, die bij gezond© rupsen
wol een lengte van 3000 Meter kan bc-
reiken, mankt de rups nn zijn cocon,
door hem om zich heen te spinnen. Het
i binnenst© van de cocon is heel hard
en sterk samen gekleefd, om 'n goede
- bescherming voor den pop te bieden,
- terwijl hot allorbnitenst© heel los en
1}vlokkig is, en dient om den cocon vast
van de nieuwe stof nam -weldra zeervervoerd langs apart© karavaanwegen tc hechten aan dc takken Alleen het die in den handel zijn tn Hongarije
tor. leder die liet eer.igszir.s betalen'door Middca-Azië eu ICO jaar voor middengedeelte is dan o-k direct ie woraen zc zelfs
kon, wilde ziicl?.: kleedingstukk.ti heb- f.'.br. w-is ©r al zulk eeu drukke hau- gabruik«-n. binnen-* en buitenkant vor-j
benende zijd© kwam zoo hoog in aan- dei, dat ieder jaar 12 karavznen van men ccn soort afval, dte door aparte)
zijdeland bij uitnemendheid is of lie
ver was China. Sinds onneugelijko lij
den is de zijde daar bekend, volgens'ken van de
de oudste Chineesche gcschiedboekenprobeeren te bcw
De Chineezen hebben het geheim van
dc z i J d e w o nu k we ek e rij en het verwer-
iteeds angstvallig
maar (cok al-
moet de vrouw van keizer Hwang Ti, jweer volgens de legende) een Chinee
die 2500 jaar voor Chr. leefde en dielsche prinses heeft bij baar huwehjk
vele nuttige nieuwigheden ingevoerd niet den emir van Khotan in Centraal-
lieeft, volgens de legende, de tot dien' Azië heimelijk wat eieren van de zijde-
tijd gedragen klceren uit diorenhui- i rups meegenomen cn in haar nieuwe
iden, vervangen hebben door uit zijde vaderland gekweekt. Vandaar zijn
geweven stoffen en de keizer zelf vond'dan weer meer naar het Westr-
eenige nieuwo klecdingstukken
spreid, hoewel
veel later.
gemaakt uit do nieuwe stof eu schreefRvzantium kwam de kunst eerst om-
ze, met verschillende figuren gebor-streeks 550 na Chr. en nog later in
duurd, voor zijn© beambten voor, zoo-West Europa.
dat voorlaan iedere klasse van zijne Voor dien tijd kwam alle zijde, die
mandarijnen aan uitwendigs kentee-lin Europa, Klein-Aziê en Indié go-
kenen te herkennen was. Het gebruik j bruikt werd, alleen uit China, zo werd
•r vervoerd
.olken; door al die tusschcnhandela- oorspronkelijke. Want behalve om den zoo, dat de rupsen bij dc hoornen zclf drworm gezien had, tc overreden; cin.
ren steeg de prijs natuurlijk enorm mooien glans van de zuivere zijde, het-kunnen komen. Als z© zoo een maand di-lijk gaf deze toe, maar meer int ©er
en van beide kanten, zoowel door do „zijdö-achtige" zachte aanvoelen cr gegeten hebben, worden ze overue-l ied voor I»unu?. Na drie Jaar mimi'
Chineezen, als dooi de Syricrs in van is zijde ook gezocht om zijn bui-1bracht in oen ruimte, waar ie zich 1-ras onderrn-k had echter do geniale
Klein-Azié werden pogingen iu het tmgewone sterkt©: de breeklengte van kunnen inspinnen en cocons
werk gesteld om tot een moer directe goede zijde is 30 K.M.; d.w.z. als men
erbinding te komen met „doorgaan- een zijden draad ophangt, dan kan
de" karavanen. Maar dat mislukte hij 30 K.M. lang wezen, voordat hij
breekt door zijn eigen gewicht. Bo-
endien is zijde zeer elastisch en een
•lecht geleider voor warmte en eiec-
tricilcit en behoudt het ook na verven
zijn mooien glans.
Om nan do vraag te voldoen, was
het verzamelen van de in het wild
oorkomende rupsen dan ook al heel
roeg niet meer voldoende, maar ging
men er toe over ze te kweeken. Dat is
nog niet zoo eenvoudig gedaan als ge-
ze-gd, want de zijderups voedt zich al
leen met de bladeren van den moerbei
boom. en behalve rupsen moet men
dus ook inocröciboomcü gaan kwec-
- vormen. Pasteur de oorzaken gevonden
die cocons houdt men een gedeelte I daarmee te gelijk de grondslagen K©-
npart om ze uit te laten komen, mnar'lcgd voor de bacteriologie. I)o pëhri-
20 gram bladeren noodig heeft cn een de zijde eenij
cocon gemiddeld 2 gram weegt, heelt zuivere ze«pop
men voor 1 kilo cocons tien kilo moer
beibladeren noodis. Het aanplanten
van moerbciboomcn wordt in landen
waar de zijdecultuur inhcemsch is 'de
streek om I.yon) Italië, Japan, Hon
garije) van staatswege sterk aange
moedigd. En dan kan men nog de ruji-
sen niet, zoo maar loslaten op de hoo
rnen, zich daar dik laten eten en ver
poppen, dat zou veel tc veel moeite
en onkosten met zich brengen om ze
weer te verzamelen- Men gaat aldus te
werk: de kweeket brengt de rnpsettjes
ile rest wordt op hoog© tempbrntuui
gebracht, waardoor de rups gedood
wordt. Daarna worden zo in ©c-n bak
met water gelegd en losgeweekt en
•loor slaan met borstels worden do
'toste vlokken er van verwijderd; heeft
men do draad ze'f te pakken, don
neemt men hem samen met een stuk
of tien onder© en rolt -/© samen als
é'in kleverige draad om eon haspel. De
dradon zijn dan nog to dun en worden
dan nog weer bij groepjes sanicnge-
draaid om ze zoo wat sterker te ma
ken. Zoo komt ze dan in den handel
als ruwe zijde of grège. Er zit dan
nog heel wat zijdelijm om heen,
verwijderd moet worden
rwerking. Dal
ne bleek te zijn een besmettelijke ziek
te. die zoowel door overerving vaa
vlinder in ei en rups als wel door aan
raking van rupsen overgebracht kon
worden; de flAcherio Is ccn door ecu
nnder© bacterie teweeggebracht© Inge-
waiidszickte, dio niet ovcrcrvclijk
Is, möar de kiemen van di© baclcrio
worden niet do uitwerpselen vcrwij-
rieril en vindén dan weer gelegenheid
andere rupsen tc besmetten.
Tegenwoordig worden dan ook in
Europa alle gekweekte vlinder?, zo>-
dra ze eitje? gelegd hebben, onder
zocht om te zien of z© ock kiemen Tan
Jrf© fébrinc bij zich dragen. Is dal hel
tor de ver- geval, dan worden cn vlinder en eitje»
door\.»rbrand, eu alleen eitjes van gezondo
te koken in zC:.-i vlinders mogen in den handel
iplos?ingeu. Die zeep, del bracht rden. Door deze mnatregc-
wordt niet lrn is in Europa tenminste de govrees-
de ziekte zeer beperkt. In China en
Japan heeft men cr veel minder last
van en do productie van cocons is
dan ook stabieler. Trouwens dez© be-.«
di landen zijn nog steeds de hoofd
leveranciers. Japan vooral, welks zij
deteelt gedurende den oorlog sterk :s
IcK-gcnomen, zoodot het ln 1910 vijftien
millioen K.G. z-.j<l>:- produceerde tegen
China slechts 6 millioen, Italië twee en
Frankrijk maar 209.000 kilo. Voor d©
malaise w - de productie gestadig
g was er eigenlijk
Wij zullen zien.
zoogenaamde
weggegooid, maar dient later
als bad in de zijdevervórij.
Door al die bewerkingen en door het
Wtinigje dat er eigenlijk overblijft vnn
een cocon, is zijde een auur artikel.
En daar komt nog bij, dat de zijde
worm in groote mat© onderhevig Is
aau een aantal ziekten, in hoofdzank
de pébrine en de flAcherie. Vroeger
wist men niet waardoor die veroor
zaakt werden, maar het is één vnn d«
vel© verdiensten van Pasteur, dat
raadsel opgelost te hebben. In 1865-toenemende
leden de Fransch© kweekers alleen al'steeds
zien, dat een groot Chincesch dichter, elk 10) mensehen China verlieten om machines uit elkaar wordt getrokken
ik meen dat liot Thai Fou
scide, rlat
bekoring van ccn stuk gel© zijde
as, eens zijde te vervoeren. Die brachten het on dan weer opnieuw in spinmachinesjDat
-kt) in een verwarmde broeikast een verlies vnn KO millioen f.-anrs en!hce me»
netten bespannen ramen cn de senaat benoemde ©en commissie
>ert ze met versche mocrbeioladcren. .onderzoek. Dumas, de leermeester
:en heel werk cn in streken, I Pasteur, wildo hem in die
geen verdriet op aarde dozeïf niet heelemnal naar Europa, maar.tot een zijden draad versponnen wordt waar de arbeidskracht niet heel goed- benoemen, maar had alle mogelijkoj
an ccn stuk gel© Z1jde kon1 dat ging" via een heele serie nndcre'die natuurlijk nooit zoo sterk is ais de «koop I», zet moa de ramen dan ook.moeite Pasteur, die nog nooit een zij-
J. J. LL'VTLN".
