De Mn uit Maloba
HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
Carr's ietribraod
ümzs latliMefc
DINSDAG 24 JULI 1923
TWEEDE BLAD
(Nieuw® reeks.)
No. 166,
Wat er in Noord-Frankrijk werd
verwoest en wat er werd hersteld
Een brief vol cijfers. Hot aantal verwoeste en herstelde huizen. Wat
er te herstellen was aan grond., loopsnaven,. Kanalen, fabrieken en wegen.
Vergelijkende cijfers. Het opruimen van het prikkeldraad. Een derde
der bevolking nog in noodwoningen. Wat er wordt vergoed. De kosten
van horstel. Nederlandsche werklieden in België en Frankrijk. Wat een
Nedorlandsch. metselaar In België verdient.
Dit wordt een prief vol cijfers! Wie"
cijfers schuwt kan ik dus raden hem
■over te slaan! Maar wie zich wei
lijk eenig- idee wil vormen van wat
tijdens clen oorlog in Noord-Frankrijk
is vernield en wat er na den vrede
weer is hersteld, moet hem lezen tot
liet einde toe. En hij moet hem lezen
niet alle aandachtWant ibeter dan ly
rische ontboezemingen of uitvoerige
beschrijvingen zullen deze koele, nuch
tere cijfers hem loeren, wal oorlog be-
1 eekent. En hij zal na deze statistiek
do tegenwoordige politiek van Frank
rijk misschien niet toejuichen, maai
toch cenigszins begrijpen.
Bij het sluiten van den wapenstil
stand waren er in Frankrijk 741993,
zegge 741993 huizen gdhteel verwoest
or zeer beschadigd. Wanneer wij aan
nemen, dat elk huis woonplaats bood
aan gemiddeld 6 personen en dat
kan men toch zelfs in - een land als
Frankrijk, waar groote gezinnen uit
zondering zijn, geen overdreven hóóg
getal noemen dan waren er dus
door 'den oorlog ongeveer 3,700,000
menschen dakloos geworden.
Van deze 741993 huizen waren er op
1 Januari 1923 553977 geheel opge
bouwd of hersteld, terwijl er 152250
noodwoningen en barakken wan
geplaatst. Op dien datum hieven ér
dus nog 188016 huizen te herbouwen
over Wanneer men weet, da
■eerst de herstelbare huizen zijn gere
pareerd, dan kan men wei zeggen, dat
cleze 188016 gebouwen alle ruines zijn
cn da.-t het herstel hiervan zeer veel
arbeid met zich mede zal brengen, ook
omdat vóór den herbouw eerst
puinhoópen geheel zullen moeten wor
den opgeruimd.
Volgens een later bericht uit Fi
rijk 'beeft minister Heibel minister
van de bevrijde gebieden hij'eon
uiteenzetting van 'den toestand in 'het
verwoeste gebied gezegd, dat op 1
Juli '23 reeds 590.000 panden weder
■waren herbouwd, waaruit zou blijken,
dat in dit halve jaar weer ongeveer
3G000' woningen gereed zijn gekomen.
Als dus in oer. zelfde tempo kon wor
den voortgebouwd, zou over 2'a> jaar
alles op de monumentale gelrouwen
als kerken, stadhuizen cn musea
waarvan de restauratie natuurlijk
veel meer tijd kost weer hersteld
kunnen zijn. Of dit mogelijk zal blij
ken, zal zeker voor een groot deel .af
hangen van de gelden, die voor het
herstel in Noord-i'Tankrijk beschik
baar komen.
In mijn tweeden brief, waarin ik
over liet herstel 'der verwoeste gebie
den heb geschreven, heb ik er reeds
op gewezen, dat men in Frankrijk al
lereerst begonnen is met het land weer
zoo veel mogelijk productief te ma
ken. De menschen moesten leven en
daarom werd in de eerste plaats ge
werkt aan de velden, de wegen/ de
spoorbruggen, de kanalen, 'de mijnen
en de fabriekenDe huizen kwamen
pas in de tweede plaats! Uit de vol
gende cijfers zal beter dan1 door een
lang betoog duidelijk worden, hoe
men zijn plicht in Frankrijk heeft op
gevat en hoe in waarheid het land in
vier jaar tij'ds weer productief
is gemaakt.
Bij de capitulatie der Duitschers
was er 3.306.550 H. A. grond verwoest,
333 millioen kubieke, meters loopgraaf
moesten met grond worden gevuld,
375 millioen vierkante meter prikkel
draad moest worden opgeruimd en
1923479 H.A. bouw- en weiland weer
in staat van cultuur worden gebracht.
Dit zijn getallen om van te duizelen
en zoo, zonder meer, is er moeilijk qen|
voorstelling van te maken.
Wanneer wij echter rekenen, dat Ne
derland juist 3.300.000 H.A. groot is,
dan blijkt uit deze cijfers, dat een op
pervlakte even groot als ons land, ge
heel verwoest was
Gaan wij nu eens na, wat_ er op 1
Januari 1923 was verricht, dan geeft
de» statistiek ons d.e volgende cijfers.
Hersteld was op dien datum 3018000.
H.A. grond, zoodat op '1 Januari '23
nog met éen tiende, namelijk 288550
H.A. meer te bewerken viel- Volgens
de cijfers, die minister Deibcl geeft,
was er op 1 Juli '23 reeds 3.1.50000
H.A. hersteld, zoodat nog slechts
15G.550 of een twintigste te herstel
len overblijft. Met dit werk zal men
dus vrij zeker nog aan het eind
bet jaar geheel gereed komen.
Het. spreekt vanzelf, dat men met
den meest produebicven bodem is be
gonnen en den onvruchtbaren grond
zooals in Champagne in de buurt van
Souain en Tahurc voorloopig in
toestand van onmiddellijk na' den
log heeft, gelaten. Het is zelfs zeer de
vraag, of men ooit zal beginnen met
het ..opruimen in deze streek zoolang
er nog ander, nuttiger werk te
richten valt. Al de tijd, dien men
steedt aan het effenen van het oude
oorlogsterrein in de buurt van Tabure,
lijkt mij vrij wel onnut verspeeld- Het
is' aan den grond zóó te zien, dat ont
ginning Van dezen bodem de. moeite
niet loont en het zou om die reden te
-wenschen te zijn, dat men het oorlogs
terrein daar in zijn natuurlijken
staat" zou laten, op dat ook in de toe
komst bezoekers zullen leunnen zien,
wat er van een land door den oorlog
wordt
Van de 1923-179 H.A. grond, die
weer in cultuur moest worden ge
bracht, was, op 1 Januari '23 1.698200
H.A. gereed. Er bleef aldus nog te be
werken^ over 225279 H.A., wat onge
veer één negende is van de gelieele
taak. Van de 333 millioen kubieke me
ter loopgraaf, waren, er reeds op 1
Januari ruim 280 mil teen gevuld, zoo
dat er, toen. nog 53 millioen M3- „ge
dicht" moest worden. En wat het
prikkeldraad betreft, hiermee was men
tot 287 miliioen vierkante nieter ge,-
vorderd. 88 Millioen vierkanten meter
dat is dus ongeveer één vijfde,
moest nog worden weggeruimd. Dit
getal lijkt wel buitengewoon hoog,
maar wie in de verwoeste gebieden
overal de zwarte hooipcn roestig ijzer
draad op het land ziet opgestapeld,
begrijpt, wat dit alleen reeds voor
een werlc is geweest. In liet Ibegin vor
derde het opruimen van het prikkel
draad slechts zeer langzaam. Het was
een werk, dat heel veel arbeidskrach
ten opeischte en vooral het opbergen
bracht 'groote moeilijkheden met zich
mede. Sinds een' Fr arisch" officier ver
leden jaar echter een toestel heeft uit
gevonden om het prikkeldraad snel
op te rollen en in groote, vierkante
pakken samen te persen, gaat het werlc
vlugger en hoopt men er spoediger
mee gereed te_ komen.
Wat er op industrieel gebied werd
gepresteerd, kan blijken uit de vol
gende cijfers. In November 1918 wa-
22.900 fabrieken of geheel ver
st of zoodanig -beschadigd, Jat zij
grondig' hersteld mo.esten worden. Op
1 Januari '23 waren reeds 19967 fa
brieken weder opgebouwd of gerepa
reerd, zoodat op dien datum nog 2933
fabrieken op herstel wachtten-
Dat. de verkeerswegen in liet bs-
ij-de gebied ontzettend hebben gele
den, spreekt wel vanzelf. Ilc laat hier
enkele cijfers volgen, die er eenig Ibe-
grip van' kunnen, geven. Bij' een wa
penstilstand waren van de hoofdlij
nen der spoorwegen 2400 K.M. ver
nield. Bovendien van die locaallijnen
nog 2409 K.M., in totaal dus 4809
K.M. Wanneer men weet, dat de lijn
Amsterdam-HaarlemRotterdam 86
K.M. lang is, dan kan men er eenig
idee van krijgen, hoeveel eigenlijk in
Frankrijk aan de spoorwegen is ver
woest. Op 1 Januari 1923 waren de-
hoofdlijnen met de bruggen, empla
cementen enz. golieeil hersteld', de
locaallijnen op 886 K.M. na. Van de
kanalen moest 1137 K.M. worden her
steld; hiérvan was op 1 Januari van
dit jaar 1050 K.M. goreod en bleven er
dus nog 87 K.M. te heretellen ov-er.
Van de gewone wogen heb ik geen op
gave gevonden, ma-ar als ik denk aan
al de voortreffelijk onderhouden en
•prachtig herstelde wegen, waarlangs
wii per auto of per fiets gereden héb
ben. dan d-urf ik wel zeggen, dat ook
hierin door de Franse-hen zeer veel! is
gepresteerd.
Uit deze officieelc gegevens blijkt
dus. dat het herstel van de publieke
werken de spoorwegen, kanalen eu
wegen aan het eind van dit jaar
geheel geredd zal komen, dat zoowel
op industrieel als landbouwgebied het
herstel voor 9/10 gevorderd is en dat
alleen' en dat is. wat het reizend
publiek onmklldiell-lij'k ziet aan den
opbouw der huizen nog zeer veel
gedaan moet wonden. Van de- bevol
kiiw in het bevrijde gebied, die vóór
den oorltw 4.900.000 zielen telde en
thans weer 4.500.000 bedraagt; bij
het sluiten van den wapenstilstand
was het gotal inwoners niet meer
dan 2.076.000 woont steeds nog één
derde in noodwoningen en barakken.
152.000 huizen weder geheel opbou-
wen, het is een reusachtige arbeid,
die Frankrijk nog vv-aclit. En als rnen
bedenkt, dat al dez© huizen ook g e-
moubeld moeten worden, kan men
eenigszins nagaan, dab ontzaglijke
sommen hiervoor in Frankrijk nog
uitgegeven zulllen moeten worden,
liet wonder, dial men in de verwoeste
gebieden hunkert naar een definitieve
oplossing van het vergoeclingsvraag-
stulc 'l
Over de vergoeding, die men voor
den opbouw van een pand ontving,
werd zoowel in Frankrijk als in Bel
gië nogal geklaagd. De sommen, wel
ke daarddor worden gerestitueerd,
schijnen niet voldoende om dc geleden
schade te dekken. Men verleid© mij,
dat over het algemeen een som wordt
vergoed, die gelijk sta-at aan tween
-de waarde in francs van heb'betrekke-
ilijk© pand vóór den oorlog.
Voor een huis, dat 10.000 fr. ge
taxeerd 'was© krijgt men "dus 20.000
terug. Als de franc dezelfde waarde
verhouding had gehouden als de gul
den, zou dit bedrag dus voldoende ziin
geweest. Nu ook de Fransche valuta
zóó zeer is gedaald, dal, de franc niet
meer dan 15 cent waard is de ge
tallen voor België zijn nog ongunsti
ger is liet vergoede bedrag nauwe
lijks genoeg om een derde der schade
te dekken. E-n dc verhouding zal
buurliik nog slechter worden, warn
dc franc blijft dalen, zooals hij cle
laatste maanden voortdurend heeft ge-
daan.
Omtrent do kosten van herstel wer
den mij nog aardige cijfers meege
deeld, die ik de moeite waard vind
hier te vermelden.
Do kosten van het resbaureeren
de Kathedraal van Iteims worden op
140 millioen francs geschat. In 192-2 be
droegen de uitgaven voor het herstel
van Iteims alleen reeds meer dan
millioen francs. In het geheel is door
Frankrijk voor het herstel der ver
woeste gebieden tot 1 Januari 1923 een
>rn van <'4 milliard francs uitgegeven.
Ten slobbe nog iets over de werk
krachten in Frankrijk. Ik schreef reeds
in een mijner vorige brieven, dat er in
iet verwoeste gebied een groot te
kort aan mannelijke werkkrachten ii
en dat Noord Frankrijk dan oolc over
stroomd wordt door Oosterlingen
Tsjecho-Slow aken, Polen cn Span
jaarden, Ook vrij veel Nederlanders
werken er. Te Souain bijvoorbeeld wa
ren juist den morgen, toen wij er wa
ren, 3 Nedorlandsehe metselaars
gekomen.
Zou hel; voor jonge, energieke man-
m, die hier moeite hebben om werk
i vinden, niet iets zijn 'in deze jaren
i,n malaise naar Frankrijk tc trek
sn. Frankrijk kan flinke mannen
thans nieer dan goed gebruiken, ha-nd-
-erkslieden zoowel aJs landbouwers,
ik sprak in 1'peren 2 Hollanders, bei
den metselaars, die er reeds sinds 8
maanden werkzaam waren. Zij vertel
den mij. dat zij 250 francs dat was
lie dagen, toen de Belgische fi
nog 14 cent waard was, ongeveer
gulden per week verdienden. Zij
betaalden 75 fr. kostgeld per week,
dat is dan ongeveer 10.5 gulden. Op
mijn vraag, hoe zij het daar in België
hadden in vergelijking met Nederland',
antwoordden zij mij woordelijk: „Als
ij-gezél hebben wij hier 'n heeren-lé-
n, want u begrijpt wel, dat je in Bel-
met de 175 francs, die je na af
trek van je kostgeld over houdt, veel
meer kunt doen,aan met 25 gulden in
Holland. Wij deifken ev dan ook niet
over om terug te gaan
Ik geef dit gesprek hier weer voor
hen, die energiek genoeg zijn om het
voorbeeld van deze jonge mannen te
durven volgen-
J. B. SCHUIL.
Stadsnieuws
e Eerste Kamerver
kiezingen
De nummering dsr candicüaten-
lijsten
In cle Maandag gehouden zitting van
hét Centrau1 Stembureau ,voor de verkie
zing va-n leden der Eerste Kamer toad
plaats cle nummering van de ingediende
oanclidiitenMjSten.
dn de groep, omvallende de provincies
Noord-Hollanden Friesland is de rum-
meting als volgt:
o. Voor Noord Holland: 1. lijst Ckr.
Hist. (Verkooteren)2. Vrijz. Dem. Bond
(van Èmibden)3. Ajiti-Kev. partij (Cro-
les)4. E.-IC. Staatspartij (Hearkens Thijs-
sen); 5. Vrijheidsbond (L. v. d. Berg); 6.
Plattelanders (Wolmersted)7. Amti-Rev.
partij (de Vlugt.) en 8. S. D. A. P. (Polak).
b. Voor'Friesland: 1. lijst Chr. Hist. (L.
J, de Vries)22. Vrijz. Bern. .Bond (van
Emibden)3. Anfci-Rev. partij (Croles)4,
iï.-K. Staatspartij (Heerlcens Thijssen); 5.
Vrijheidsbond (8. v. d. Berg); 6. Platte
landers (Wolmersted); 7. Axili-l-lov. partij
(de Vlugt) eu 8. S. D. A. P. (Polak).
Het sluiten van wegen
voor automobielverkeer
Een protest van houders van
Bedrijfsauto's
In een te Amsterdam gehouden verga
dering van het district Noord-Holland
den Bond van Bedrijfsautohouders in
Nederland werd besproken de nieuwe ver
ordening van Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland tot 'het sluiten van a.lle
hiet Rijks-wegen buiten 'de bebouwde
kommen voor automobielen mot meer dan
acht zitplaatsen (personenauto's) en alle
andere automobielen op luchtbanden,
zwaarder dam 1700 IC.G. leeg.
Het koofdbesluur van den Bond heeft
een uitvoerig bezwaarschrift tcgeu deze
vcroTdemng hij Ged.' Staten ingediend,
waarop geen antwoord werd ontvangen en
waarmede geen rekening is gehouden,
waarom thans getracht wordt deze veior-
deniiirig te doen vernietigen.
Met algcnieene stern-men werd dan ook
de volgende motie aangenomen, welke ter
Iconnis van Gedeputeerde Staten zal wor
den gebracht:
„Do Bedrijfsautohoudors van het dis
trict Noord-Holland van den Bond vam
Bedrijfsautohouders in Nederland protc-s-
teeren ten sterkste tegen de verordening
op liet sluiten der wegen als zood;
vaslgestelcl door Gedep. Stalen der pro
vincie Nootd-Hollaml, daar zij hierdoor
in het uitoefenen ten zeerste worden be
lemmerd en legen de aanduiding der wc
gen bokeud gemaakt in -het Provinciaal
blad No. 34, waaruit niemandkan wijs
worden en verzoeken beleefd kaarten be
schikbaar te willen stellen waardoor ten-
Juinsife dit bezwaar ondervangen kan
worileii'."
HET TAPVEFtBOD.
De kerkeraad der Ned. Hervormde Ge
meente te Haarlem, zond aan den raad
hot vo'gcnde adres:
De Kerkeraad der Rerv. Gemeente te
Haarlem, heelt de scr, D zijne «dliuesic
te betuigen aan het verzoekschrift van hei
Centraal Comité van Drankbestrijd.mdc
Vereehigihgon te Haarlem, om gedurende
de feestdagen in September a.s. ter gele
geilheid van het Begeeringsjubité van
M.M. de Koningin een Upverbod te dezer
s .ic te willen, uitvaardigen. Wij zouden
"l zeer op prijs stellen indien Uw College
er op deze wijze aan kon medewerken, dat
de feesten drankvrij en dus op waardige
wijze zullen kunnen worden govierd.
LORENTZ1 EENVOUD.
Tr. Ii. A. van Sandiek schetst in De In
genieur de beleekenis van prof. dr. Lo-
rentz ook voor de Nederlandsche inge-
nieurswereld en wijst dan in 't bijzonder
op zijn eenvoud. Loremtz schrijft hij
is een man, die juist door zijn persoonlijk
heid ver hoven de feiten uitgaat, en die
persoonlijkheid kunnen wij hier niet te-
1 Ieder, die met hern in aanraking kwam,
en dat zijn er talloos velen iri het binnen,
land, doch vooral ook in 't buitenland,
kwamen onder de bekoring van zijn. zoo
heerlijken eenvoud.
Mc-.ii vertelt dat Einstein eens zijn theo
rie door Dorentz hooide uitleggen legen
over een buiterjaindsch geleerde cn toen
verklaarde dalhij de- relativiteitstheorie
nooit zoo goed begrepeu had.
De anecdote heeft alle kans van waai
gebeurd te Zijn want er is wel niemand
'op de wereld, die in dis ninje- de gave be
zit iemand iets duidelijk uit te leggen.
Zelfs wanneer Loremtz gaat naar de hoog
sle toppen der mysteriën van dc theoreti-
aiaiuurkunde, is men onder den in
druk dut het doodeenvoudig i=.
Zijn arbeid is van büjvenden invloed
lor het nageslacht, maar zijn lijdgenoo-
n 'hebben bovendien den machtigen in
druk van zijn beminnelijke persoonlijk
GEVONDEN VOORWERP EN.
Terug t,e bekomen bijW. Biere
Tulpen-straat 2,7 c rood, portefeuille
Flloi-i, Lange Raamstraat 34, zwarte
-eticu-leJ. v. Zeileriberg, Viersterren-
stji-aat 19, heeren regenjas; K. Hors
man, 't Krom 14 rood, Rozenkrans;
G. Wille, Aiislijnstraat 57, regenjas
J. do Haan, Potgieterstraat 24, wit
kinderschUenljèRiphagen, Spijker
manslaan 2 G', aubopeal; C. Pilterd,
"■CeieDessbraaf 11, Schoten, zwart
bruin hondje; Hengeveld, Glasblazer-
it 7. zwarte kat; J. Keesels, de
Clerqstraat 88, kerkboek; J. Rood,
Scheeperstraat 56, lo.vg.not in étui
Bakker BaljnwsOaan 3a, kindermuis;
Machielse, Groote Houtstraat 5S,
kleine bébépop; J. Verlnan, Ged. Vol-
doregnapht 20, parasolA. Süricke-
ling, Linschotenstraat 8 roodrozen-'
s in étuiDe Zwart, De Witstraat
24 D, heerensehoenen Kraakman,
Dusartstraat 4. Spaarzeg©l&, Politie
bureau. Smedestraat „Peuto" Vulpen
houder.
is door zijn mou-tgelialte niet alleen
een gezondheids-brood, doch, het heeft
tevens een buitengewoon hooge voe
dingswaarde. Iedere solide bakker
heeft het.
flii de Omstreken
SCHOTEN. Botsing.— OP
den Schoterweg tegenover de Dr.
Leydssbraat kwamen Maandag een
motorwagen van de N.Z. H. T. en
een vrachtauto in botsing. 'Van da
tramwagen werd een glasruit ver
nield. Persoonlijke ongelukken had-
deu niet plaats.
ZAND VOORT-
DE STEUN AAN DE VVBItKLOO-
ZEN- Burgemeester en Wethouder:
die reeds eenigen tijd geleden met den
Minister gecorrespondeerd hadden
over het v-orinen van cc-n Commissie
tot steun verleening aan werkioozen,
hébben nu een regeling gemaakt voor
dc Noordzeevisschers, welke regeling
Vrijdagavond met de loden van de
nieuw te vormen commissie bespro
ken is. Nadat in gemeen overleg ecni-
g© wijzigingen aangebracht zijn, luidt
liet ontwerp als volgt: Geo-rgnniseer-
den: Gehuiwde cn ongehuwde kost
winners 10 per week met een toeslag
van f 0.90 per kind tot een geziu-saan-
tal van 8 personen. Kostgangers 7.
Ongeorganiseerden en nog niet op uit-
keering rechthebbende georganiseer-
den 1.minder. Rekening wordt bij
de uitkeering gehouden met de inkom
sten van liet gezin.
Déze regeling is beter dan die in
IJinuiden, Katwijk en Noordwijk, r
der royaal dan dio in Vlaardinge:
Zooais we reeds berichtten, zal
tra.elit worden ook -de grondwerkers
onder de crisiswerkloozendus onder
'de trèkkeuden van deze regeling
doen vallen,
Daar het nog eenigen tijd zal duren,
eer het antwoord van den Minister is
ontvangen en -cle benoeming der door
hem aan te wijzen leden is geschied,
het Burgerlijk Armbestuur echter
meermalen had te kennen gegeven,
gaarne van de zorg voor de werkioo
zen ontheven te worden, verklaarde
de Commissie zich 'bereid, nu reeds de
uitkeering aan alle werkioozen op zich
te nemen. Dezen Zaterdag betaalde
hfet Burgerlijk Armbestuur voor -de
laatste maal uit; a.s. Donderdag
draagt liet zijn gegevens aan de
Wei'kloO'Zencommissie over.
HET JUBILEUM VAN MARIANNE
DRAYER.
In eins nummer van Maandag hebben we
reeds medegedeeld, dat Marianne Drayer
op 27 Juli 25 jaar haar werkzaamheden in
het magazijn van de badinrichting Drie
huizen begon. De tijden veranderen,
schrijft onze correspondent. Dar-g zoo ge
regeld niet, als in vroeger jaren, keeren
onze badgasten terug; elk seizoen zien we
naast enkele oude, eeer vele nieuwe ge
zichten. De verhoudingen zij.n daardoor
ook anders geworden, rle oude gemoede
lijkheid' is. grootendeels verdwenen. Dat is
jammer, voorat voor het badpersoneel, dat-
steeds verlangend uitzag naar de oude
klanten. Hoe hartelijk worden dezen ver
welkomd. Geïnformeerd wordt naar de ge
zondheid van Mevrouw en Mijnheer, naai-
du -kinderen, die ais kleine broekein.vnnen
keeren en juffrouwen zijn geworden, pret
tige .herinneringen aan ktueli1 ige voorval
len worden opgehaald. Hoe echt thuis
moet men zic-h dadelijk vosten ocidei' die
trouwhartige jiMS'selien, r
V 'Ba éér, dei-"ti-oüwhiiTtigsa>ii is Mstian-
lie; Mei hilar gelijkmatig, opgewekt Jm-
meut heeft ze steeds voor allen een vrien
delijk woord. Iloe druk het ook is, nooit
.wordt zo korzelig en koiaif. Ving help.
ze ieder, die om zijn bidp.ik lcomt. Hoe-
vc-!e vam deze ze ook bewaren moet, dade
lijk heeft ze het goede stapeltje. Haar
buitengewoon geheugen voor gezichten
helpt haar daarbij, doch ook 'haar zin
voor orde en netheid. Opnieikelij!' is ook
haar ijver, Stilzitten kon ze niet. Steedj
zoekt en vindt haar hand werk. Haar aan
dacht beperkt zich echter niet tot haar
muga-zijntje; is het water wat woeiig of
dreigt een hui, met zorg overziet ze de/
badenden, of één zich wat vér waagt, of
de boot wel klaar ligt, enz.' Ziet ze iets,,
dan wijst zc er met eeu gemoedelijk
woord op. Het zijn immers ./naarbad
gasten.
Dezen zullen haar op „naar" dag dan
ook niet vergeten. Welke plannen men
heeft, moet nog geheim blijven. Ondub
belzinnig zal Marianne ervaren, dat
pliëhtsgevoeL en ijver ook in onzen tijd
nog gewaardeerd worden.
VEL S'EN. Arbeidsbemid
deling. Ingeschreven op 21 Juli
1923: 4 kantoorbedienden, 6 kuipers, 4
mandenmakers, 1 kleermaker, 2 bak
kers, 5 timmerlieden, 3' metselaars, 1.
oeger, 52 zeeyisschers, 29 stokers, 27
machinisten, 6 bankwerkers, 2 revoi-
vêrfclinkers, 1 aut. lasscher, 3 sme
den, 3 ketelmakers, 2 electrieiens,.
1 loodgieter, 1 metaaldraaier, 2 voor-
slaanders, 281 diversen, samen 436 wer-
keloozen.
Paard op hol. Zondagavond sloeg
op den Wij-kers traaf w eg, ter hoogte
van de Burgemeester Wcertstraat, een
paard, bespannen voor een rijtuig cr-,
toebehoorend-e aan den beer J. D., ver-
noedelijk door het schrikken van- een,
aito, op 'hol. De vrouw van D. viel uit
'A.r Ik ben een man van weinig
woorden.
B.: Dan staan wij gelijk! Ik ben
óók getrouwd!
M o v r o ti -w: Nu hebben we die
papegaai twee- jaar en hij heeft nog
geen woord gesproken!
Meneer: Maar jij geet't hem ook geen
kans
Dienst Ui o él e; Mevromw, daar
is een man aan de deur met een hou
ten -been en
Mevrou w (verstrooid): Vandaag
niet noodig, Marie!
het rijtuig op de steenen, waardoor zij
zich aan hoofd en handen verwondde.
Zij i^ in dc woning van den heer De
binnengebracht om wat op verhaal te
komen. D. wist van den wagen te
springen. Het Iemoen brak en het paard
helde 'hiermee verder, doch werd even
'later gegrepen en toj staan gebracht.
BEVERWIJK. Raadsstuk'
kon. Naar aanleiding van de cir-
•culairo van den minister van Arbeid
©nz. bieden B. en \V, aan een lijst van
27 woningen die voor onbewoonbaar-
verklaring in aanmerking komeu.
■I-IILLEGOM.
I-IERWONNEN LEVENSKRACHT.
Op Zondag 29 Juli Kullen ten ba-te-
van Herwonnen Levenskracht speld
jes verkocht worden. Dit gebeurt nu
onder leiding van mejuffrouw C. Wil-
teman, omdat mevrouw Niebër'ding—
Kinman om gezondheidsredenen
heeft bedankt. Sinds 10 jaar heeft zij
do leiding van dit werk gehad.
Ccen drankverkoop. Het Ilille-
goinsch Drankwcercomité zal, naar wij
vernemen, per adres aan den Gemeen
teraad te kennen geven dat het zich
aansluit bij dc circulaire van den Mi
nister van Bintfenlandsche Zaken inza
ke drankverkoop op de Jubileumfeesten
en .verzoeken den verkoop van alcohol
houdende dranken op genoemde feest?
dagen te verbieden.
Ceref. drankbestrijders. Er is op
gericht een afdeeling van de Gerefor
meerde Vereeniging voor Drankbestrij
ding. Op het oogenblik bestaan hier
vier vereenigingen voor drankbestrij
ding, de algemeene, de R.-K., de Chris
telijke, .de Gereformeerde en boven»
dien liet Hillegomsch Drankweerco-
Vinccntius-Vereeniging. De Hide-
g o ui sell e Sint Vincentus-Vereeniging.
htejt volgens haar jaarverslag in het
afgeloopen jaar uitgereiktaan broocl
voor 189, kruidenierswaren f 273,
melk 36 5iS, eieren f63, 2 'ledikanten, 9
ceicens, lakens, sloopen, kousen enz. in
totaal een waaide vertegenwoordigen
de van f 1621.75. Bij een extraTbedeelingj
kregen 125 gezinnen ondergoed. Ge
middeld werden wekelijks 7 gezinnen
bezocht en bedeeld. Een collecte op de
jaarvergadering gehouden, bracht
20.75 op. .r__'.
HAARLEMMERMEER.-
Woest rijden. De politie heeft al?
hier Zondag weer verscheidene bestuur
ders van auto's en motorrijwielen be
keurd wegens woest rijden in de kom
men der dorpen. Sommige auto's pas
seerden met een snelheid van meer dan
50 kilometer. Na-bij cle btug te Hoofd
dorp liep van een auto een wiel af; De
chauffeur wist door krachtig te remmen
intijds te stoppen, zoodat de auto, die
"dreigde orii te kantelen, nog overeind
bleef.
Haarlemmermeerlïjnen. Naar wij
vernemen is van de spoorweg-overwegen
van de Haarlemmermeerlijnen bij de
„Nieuwe Brug" en aan den Ringdijk bi.\
Vijfhuizen de bewaking reeds opgehc-,
ven en zijn de afsluitbootnea aldaar
weggenomen en vervangen door aan den
kant van den weg geplaatste borden,
waarop cle woorden„Onbewaakte
ave: weg" en „Let op de treinen".
Yo°rdracht. Voor de benoeming;
van twee leden van de plaatselijke com
missie van toezicht op het lager onder
wijs in deze gemeente, ter voorziening
in de vacature ontstaan door het ver
trek naar Beverwijk van den heer J. G,
van Zanten en het bedanken van me
vrouw RoodenburgSchoon, deibeek,
woidcn voorgedragen de heeren A.
Kroes, hoofd van school te Abbenesi
en S. Beljaars, meteropnemer te Zwa»
nenburg.
Eekeurd. H. N., te Leiden, en G.
G., te Rotterdam, zijn bekeurd wegens
hét te snel varen mee een motorboot in
dc Ringvaart binnen deze gemeente.
>!A"
V.erlof Burgemeester. Den bur
gemeester vau deze gemeente, Mr. A.
Slob, is verlof verleend zich van 28
Juli15 Augustus a.s. buiten de ge
meente op te houden.
De oudste wethouder, de heer P.
Boist, zal als waarnemend burgemeester
fungeeren
FeMllleion
Geautoriseerde -vertaling naar
liet Ëngelsdi van
OTTWELL BINNS.
HOOFDSTUK L
In; li ethos cüi.
Met was miclideu op den -dag, maar
toch was er overal schaduw; schaduw
maar tegelijkertijd een onverdra-
gelijke hitte, die maakte dat de zwar
te dragers hijgden naar adem en' die
een koortsachtigen hl-os -aan hot ge
zicht van Anthony Dartnell gaf. De
andere blanke, zijn bediende, zv.-aaide
als een dronken man over den weg
en praatte af en toe onsamenhangend
tegen zichzelf. Nu eii dan keek Dnrt-
noll bezorgd naar hem en eens liet hij
allen stilstaan, terwijl hij kinine uit
deelde.
„Jim". zei hij. „je bent e,r leolijk
aan toe, maar we moeten toch door
gaan. Neem dit eens in! Je wordt er
wel duizelig van, maar het; zal mis
schien de. koorts wat in bedwang
liouden".
Zonder een woord te zeggen nam
do ander de- kinine 111; toen keek hij.
eens om zich heen. Ze liepen tusschen
hooge boomen, dic'ht begroeid met
klimplanten, die het zonlicht tegen
hielden klimplanten met doorns
als klauwen, die hun huid en hun
kleeren kapot maakten. De pla.nten.
op den grond zaten oolc vol stekels en
hadden ve-el lang© uitstekende ranken
en zuignappen, die hen dep weg ver
sperden. Er hing een onaangename
lucht en ergens aan den rechterkant
hoorden ze water- stroomen, heel zacht
jes. Behalve dit heevschte er diepe
stilte en cle zwarte dragei's, blij dat ze
een oogenblik' konden uitrusten, gin
gen op hun vracht zitten en staarden
met lonbewogen gezichten naar de
blanke mannen.
Do man Jim' keek van het bosch
naair heh. en toen naar den weg voor
hen en eindelijk zoi -bij met -heesehe,
'bevende stem;
„Dit bosch is de hel heb is vol
met, duivels!"
„Onzin, Jim", zei Anthony Dart-
nell. „Je hebt koorts en je verbeeldt
jo allerlei. Je zuil. wel weer opknappen
als je
„Er zijn overal- duivels! Je kunt ze
hooren bewegen! I.uister maar!
Strak staarde hij het bosch in. Hij
- hield hot hoofd een beetje gebogen als
■iemand die staal te luisteren, terwijl
zijn iaciitérhaiid met den wijsvingM'
rechtop gestoken was, alsof hij vroeg
om stilte.
Bij'na onwillekeurig ïuüslerde An
thony Dart-nell en dacht dal; hij zachte
voetstappen hoorde. Een ondeelbaar
oogenblik kreeg de angst ook hem te
pakken, de vreemde" -onberedeneerde
angst voor heb onbekend© die soms
den dappersten mensehen overvalt en
niettegenstaande cle tropische hitte
liep er een riling laws ziin rug Tram
kréég hij ziju zelfbeheersching weer
terug en lachte.
„Dat is de koorts. Jirn. Je.
Hij zweeg toen zijn blik viel op de
zwarrle dragers. Hun onbewogenheid
was verdwenen. Ze zaten nog op hun
pakken, maar nu waven zc gespannen
en 011 hun hoede en hun oogen keken
allemaal in dezelfde richting. Zij had
den blijkbaar ook het 'geluid opgevan
gen dat hij zelf gehóórd- had. Dade
lijk vroeg hij'een van hen iets en kien
hij in het dialect der inboorlingen
antwoord kreeg keek hij nog. eens in
de rich ling van hot geluid en gaf toen
snel heb hevel om weer op weg te
gaan.
De dragers bukten zich naar hun
pakken, en lichtten ze op. Toen sloe
gen zo weer het smalle pad in, dat al
eeuwen ou:I moest zijn cn waar men-
schenvocten den strijd gevoerd hadclen
met de steeds weer opkomende weel
derige plantengroei. Een voor eeu ach
tor elkaar liepen ze hel pad op; dc
klanken volgden hen. Dartncll heele-
maal achteraan, zoodab hij een oogje
kon houden op ziju ziekert metgezel.
Deze was er heel slecht aan toe. Hij
zwaaide steeds erger heen en weer biji
hel; loopen, van den.'esnen kant naai
den anderen, zonder acht te slaan op
de -weeselijke doorns en blijkbaar on
bewust van de pijn als ze zijn voet
openreten.
Ilij begon nu te zingen 'eu uit. de-
woorden die hij opving begreep Dart-
nell, dal; de gedachte van de duivels,
dis het bosch bevolkten, hem niet met
rust liet.
Toen liifeld het zingen op en boorde
Dart-nell een hcelo reeks onsamenlian-
de woorden. Het hinderde hem ont
zettend dat hij niet in staat was om
iets meer te doen voor den man, die
hem trouw gediend had. Toen stond
de zieke plotseling atil, kecirde ziju
van koorts verwrongen gelaat naar
den ander toe, en gilde opgewonden:
„Duivels! Heii'Schaii'eli van duivels"
Hij zweeg, wankelde en viel toen,
totaal uitgeput op den grond. Dart-
nell gaf vlug een bevel aan de inlan
ders voor hem en viel toen op zijn
knieën naast zijn bediende neer. Deze
staarde strak voor zich uit en van zi.in
lippen kwam een stroom onsamenliau-
-gende woorden.. Ilij herkende Dart-
nell niet meer, en terwijl deze naat'
hem keek, besefte hij hoeveel grooter
plotseling de moeilijkhelon gewordm
waren en kreeg hij een oogenblik eeu
voorgevoel van naderend onheil.
Ilij zette het echter van zich af en
wijdde, zich aan»hefc werk dat gedaan
moest worden. Uit eeu paar takken en
een stuk tentlinnen werd haastig een
draagbaar gemaakt en daarop werd
de zieke man neergelegd; toen werden
die pakken, die meegedragen moesten
worden, nagekeken en twee er van in
het bosch gerold, om daar achter ge
laten te worden, want er waren nu
menschen noodig om den zieke te ver
voeren. Terwijl hij bezig was dit alles
te regelen, deed Dartnell een ontdek
king. Een van dc vijftien dragers ont
brak. Hij telde hen nog eens na 0111
zeker van zijn zaak te zijn, en vroeg
toen vlug:
„Waar is Boba?"
Een van de inlanders vertelde het-
hem. Bob-a had vooraan gsloopen. Hij
had een doorn in zijn voet en had van
het -stilstaan van de expeditie gebruik
gemaakt om die er uit te halen. Dart-
nell fronste de wenkbrauwen en sprak
strenge woorden. Discipline moet' er
zijn en hij wist heel goed dat blanken
niet te laks moeten zijn in hun op
treden tegen de inlanders midden in
de Copgo-bossc'aen. Toen namen twee
der mannen de draagbaar op hun
schouders en vervolgden ze hun tocht.
De omgeving zag er nog somberder
uit. Dartnell, die vlak achter de draag
baar aanliep, luisterde naar de war-1
taal die zijn bediende uitsloeg en voel
de zich bedrukt en zwaarmoedig.
Met heesehe. doffe stem begon Jun
weer te zingen, net als den eersten
keer, over duivels, en zooals ©eu man
doet, die bang is voor onbekende din
gen, keek Dartnell'links en rechts om
zich heen eh toen voor zich eu achter
zich. Hij lachte schel.
Jim's waandenkbeelden krijgen
mij warempel ook al te pakken", zei
hij. „Er staan ons genoeg moeilijk
heden te wachten maar zoo iets
niet".
Ilij. wist dat er voor hem en zijn
dragers overal in het groote Congo-
woud gevaar dreigde. Tob voor twee
dagen was alles goed gegaan en toen
was een der inlanders gevallen op liet
pad, met zijn vracht, en had daar een
minuut, .lang liggen kreunen voor hij
stierf. Bij onderzoek bleek dat hij een
speer in zijn zij luid en liet,was dui
delijk dat de een of andere ongeziene
vijand hem had geraakt en toen ge
vlucht was. Van dat oogenblik af
hadden zij allen beseft dat er gevaar
dreigde in het donkere bosch, een on
zichtbaar gebaar, dat-, volgens Dart
nell, zich evenwijdig met-hen bewoog
en dat hen somber en onrustig maak-
Plolseling hoorde' hij eeu heesehe
schreeuw, Hij liep naar voren. Bij c"u
bocht in het pad zag hij drie der dra
gers bij elkaar staaii, Zc hadden hun
