HAARLEM'S DAGBLAD
Weensche Brief.
Brieven uit de Hofstad,
Op de Vischvangst
ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1923 - ZESDE BLAD
(Van onzen correspondent.)
OOK IN WE EN EN EEN VIJFENTW INTIGJARICE HERDENKINGSDAG,
DOCH DROEVIGER DAN DIE IN H OLLAND. DE MIS IN DE KAPUZi-
N ERKER K. DE GEARRESTEERDE M O MARCH ISTEN L EI D ER, DE MOORD
OP KEIZERIN ELISABETH. VOORT. EEKENEN VAN DE DAAD OF TOE
VAL? DE KEIZERIN EN DE REPUS LIEK. EEN OOGGETUIGE OVER DE
POLITIE VAN .GENèVE. WAS DE DAAD WIET TE VERMIJDEN GE
WEEST?
WBENEN, 15 Aug.
Teihvijl in Holland allerweg© least
gevierd wordt en het geheel© volk met
vreugde den dag herdenkt, waarop
voor vijfentwintig jaren do zoo gelief
de Koningin den troon besteeg, wordt
fce Weenen een andere dag herdacht, j
een dag, die eveneens een onuitvvisch-
baren indruk gemaakt heeft op heel'
do bevolking van de indertijd zoo
machtige dubbelmonarchie, liet is (le
dag, waarop keizerin Elisaibeth, die
wellicht de meest geliefde vorstin is
geweest, die de Weeners ooit binnen
hunne muren en in den Hof burg ge
zien hebben, te Genéve door den ver
raderlijken dolk van den Italiaan set) en
anarchist' Lucchoni viel. Héél het
groote keizerrijk treurde en voor den
ouden Krans Joseph, die reeds zijn
eenigen zoon, kroonprins Rudulf had
moeten verliezen, 'die den dood van
zijn broeder keizer Max van Mexico
nog immer niet had kunnen vergeten,
wien eveneens reeds zijn broeder Karl
Ludwig en zijn zuster Maria Anna Iva-
rolina door den dood waren ontrukt
én die later nog zooveel andere droe
vige verliezen zou moeten leiden, was
deze moord een geweldige slag. Nooit
had een moord zóó onverwacht plaan
gehad en nóóit was een slachtoffei
onschuldiger dan de ongelukkige kei
zerin Elisabeth, die nooit iemand haa
leed gedaan. Zij leefde steeds cenigs-
zins teruggetrokken, en was geen
enthousiaste vriendin van het volk,
welks psyche zij niet begreep. Zij wa«
in allé opzichten oen echte Wittels-
bach, zeer fijngevoelig en buitenge
woon kunstlievend. Haar eigen villa
in den Tiergarten bij Weenen was een
opeenstapeling van de fraaiste eh kost
baarste voorwerpen en nooit heeft de
bijeenbrengster van al deze schatten
kunnen vermoeden, dat oen groot ge
deelte daarvan eens door het bestour
van een oorlogsinvalidenTonds geveild
zou worden voor belachelijk,lage prij
zen. Wie had kunnen denken, dat een
Perzisch tapijt, dat een geschenk was
van sultan Abdul Hamid, een halven
cent zou opbrengen?
In de Kapuzinerkerlc aan de Nc-ue
Markt in welker kelders haast alle
Habsburgera begravon liggen en waar
zich ook het stoffelijk overschot van
de vermoorde keizerin bevindt, waai
het in de nieuwe, door electvisohe lam
pen verlichte zijgewelven naast dat
van haar gedurende den groeten we
reldoorlog gestorven ouden gemaal
ligt,-is dezer dagen een plechtige liei-
denkingsmis gelezen, welke op last
van ex-keizerin Zita plaats had en
door tal van monarchisten, vroegere
officieren en aristocraten werd bijge
woond: Onder do aanwezigen werd
o.m. ook opgemerkt de .vroegere mi
nister van -onderwijs cn godsdienst
Max Bitter I-Iussarek von Heinlein,
die zelfs gedurende eenigen tijd minis
ter-president was en die voor enkele
maanden nog van zich spreken deed,
toen de bekende Amerikaansche schrij
ver Upton Sinclair een aanklacht té
gen hem had ingedieud wegens beleo-
dïging in een der vele critickeu, wel
ke de gewezen minister, die tevens
hoogleeraar arm de universiteit is, in
een Weensch, dagblad pleegt te schi„-
Zonder incident is do godsdienstoefe
ning in de Kapuzlnerkerk niet verlou-
pen. I-let is bekend, dat to Weenen
grooto verdeeldheid onder de monar
chisten heerscht,. en dat men niet min
der dan drie organisaties telt, waarbij
voor enkele weken nog een vierde
kwam, welke zoogenaamd boven" de
andere wil staan. Een zekere meneer
K0110 Heynigg, een voormalige officier
die steeds een groote rol in de monar-
chisfenbewegmg in de republiek heeft
willen spelen en wiens naam steeds
op aller lippen was, wordt tegenwoor
dig zoovéél mogelijk door do andere
gemeden. Financieele verschillen.schij
nen de oorzaak daarvan te zijn.
Zeer zonderling was het nu, toen
tijdens liet lezen van de mis een poli
tiebeambte op Heynigg Loetrad met
het verzoek, of meneer maar zoo goed
zou willen zijn hem te volgen. Op de
politiedirectie werd aan Haynigg mee
gedeeld, dat tegen hem een anonieme
aanklacht was ingediend, dat hij van
plan zou zijn -op den president vau
'dé „partij der Oostenrijkscho monar
chisten" een aanslag te plegen. De
vele oneenigheden vun den laalsten
tijd tusschen I-Ieynigg en Söhager—
Eckarbrau aldus de naam van den
met het leven bedreigde hadden aan
de politie de aanklacht niet ongeloof
waardig doen voorkomen cn zoo was
men tot een verhoor van den betich
ten gekomen. Heynigg verklaarde, dat
het anonieme schrijven alleen op
kwaadaardigheid kon berusten en 'dat
absoluut geen waarheidsgrond aan
wezig was. Daarop werd hij weder vrij
gelaten en kon hij dus gaan. Voor een
terugkeer naar do godsdienstoefening
v/as het inmiddels te laat geworden.
Het spreekt vanzelf, dat men aller
wegen- zich den bewusten lOden Sep
tember van het jaar 1S9S weer in her
innering brengt.
I-let is nog geen twee maanden ge
leden, dat de politiecommissaris Paoli,
die zoo vaak de keizerin op ha re rei
zen te begeleiden had, in een W:eensch
blad zijn heinnueringen publiceerde1
en ook het verhaal van haar plotse
linge dood weder in gedachten riep-.
De vorstin vertoefde in Caux aan het
meer van Geneve, in de nabijheid van
Monfreux. Zij wilde de barones Rotli-
schild, voor welk© zij immers een
groote genegenheid gevoeld had, in
haar slot van Pregnv opzoeken. Daar
dit geheel aan den anderen kant van
het meer gelogen is, besloot zij oen
tweetal dagen te Geneve door te bren
gen. Alleen mat de gravin Sznray on
dernam zij den tocht,, tegen den raad
van de anderen uit haar gevolg. Na
Pregnv bezocht te hebben, kwam zij
tegen den avond van den tien Septem
ber te Genêve aan, waar kamers ia ho
tel Bea'urivage besteld waren. Na het
souper ging zij nog uit en den volgen
den morgen reeds om vijf uur da
keizerin was altijd zeer matineus
stond zij op. Na het grootste deel van
den voormiddag aan haar toilet be
steed te hebben, deed zij een wande
ling langs de Rlióne. Om één uur in
het hotel terug, nam zij in haast een
glas melk, waarna zij zich met haasti
gen tred met gravin Sztaray naar do
landingsplaats van de stoomboot naar
Teribet "begaf. Op tweehonderd nieter
van de landingsbrug stortte Lucohoni
zich op haar en bracht ka.ar een steek
met een driesnijdigen dolk in de lin
kerborst toe". De. keizerin had nog de
kracht zich naar heb schip te sleepen,
waar zij uitgeput van bloedverlies in-
cenzonik. Toen. zij het «chip betrad
speelden o wreede speling van het.
noodlot de zigeuners een czafdas-
rouziek. De gravin Sztaray, die meavi-
de, dab de keizerin slechts door een
vuistslag getroffen was niemand
had toch oen wapen in do hand van
den dader gezien traohtte haar ge
biedster door middel van een reukzout
weer tot het "bewustzijn te brengen.
Inderdaad kwam zij bij, zij sprak nog
enkele woorden en viel toen plotseling
dood achterover. Men kan zich de op
winding aan boord voorstellen. Het
schip was reeds van den landingsstei
ger weggevaren, onmiddellijk werd te-
ruggestoomcl en daar men geen draag
baar had, werd het lichaam der kei-
i zeildoek gewikkeld cn op ge
kruiste roeispanen naar het hotel ge
dragen.
Eerst des avonds kwam Paoli, die
door de keizerin gevraagd was naar
Zwitserland, te komen. Hij kwa-m re
gelrecht -uit Parijs en wist van het
'hesle voorval niets af. Hij had verno
men, dat de keizerin in hotel.. Beau la
vage af zon stappen en gaf den koet
sier van het rijtuig, dat hij aan hex
sv.ation vond staan, opdracht hem naar
dit hotel te rijden. Nauwelijks had
het rijtuig twintig meter gereden, of
de koetsier draaide zich op dsn bok
om en zeide: „Wat een verschrikke
lijke misdaad!'1 „Wat voor mis
daad vroeg Paoli. „Wat. weet n dat
niet?" aldus de koetsier; „de keizerin
van Oostenrijk is yernioord gewor
den!"
Verstard van ontzetting zat Paoli
daar in den wagen, rende, in het ho
tel aangekomen, de trap op en liet
ich onmiddellijk naar gravin Sztaray
brengen, die hem heel het verhaal van
den afsOliuwelijken moord deed. Ook
werd hij naar de haar geleid, waar de
gestorven vorstin als in een gelukki
gen sluimer lag, de handen over een
ivoren crucifix gekruist, violette scha
duwen onder de oogen. Aan haar voe
ten lagen de rozen, die zij dén zelfden
dag geplukt had cn die zij in haar ar
men droeg, toen zij den doodelijlken
stoot ontving. „Tranen kwamen mij
de oogen", aldus Paoli, „en ik 'be
gon te weenen als een kind".
Zou het mogelijk zijn, dat de kei-
'.rin eeii voorgevoel gehad heeft van
dit tragische' einde, dat een zigeunei-
vrouw te .Wiesbaden en een waarzeg
ster te Korfu haar eens voorspeld had
den? Twee zeldzame voorvallen doen
dit haast vermoeden. Zoo verzocht zij
op den avond vóór haar vertrek uit
Caux den Griekselien lector Barker,
die haar op haar reizen vergezelde,
haar eenige hoofdstukken uit Marion
Crawfords boek „Corleone" voor te le
zen. Terwijl de keizerin naar déze ver-
schrikkingsverQialen luisterde, vloog
een zwarte raaf, aangelokt door de
vruchten in de kamer, naar binnen.
In cirkels bewoog hij zicli om de kei
zerin heen en wat men ook probeerde
om .het dier te verjagen, telkenmale
keerde de vogel terug, het vertrek vul
lende met een onheilspellend gekras.
De keizerin zou daardoor zeer veront
rust geweest zijn en er een voorteeken
van een naderenden dood in gezien
hebben. Ook in den op dezen avond
volgenden nacht heeft de keizerin
schrikbeelden voor den geest gehad.
Toen de morgen gekomen was, vertel
de zij gravin Sztaray, dat zij midden
in den nacht door heb in de kamer
binnen vallende maanlicht wakker
was geworden en over haar ibed teen
menschelijke gestalte had nieenen te
zien, welke weende-
Paoli 'heeft ook den moordenaar in
zijn gevangenis opgezocht en hem .ge-
■aagd, waarom bij zich als offer een
•oU'w had uitgekozen, die toch zoo ver
mogelijk van alle politiek en van den
troon leefde en die steeds zooveel me
delijden met alle amen en ongelitkki-
gen getoond had. Lucoheni antwoord
de, half' pralend, dat hij het eerste
heb beste gekroonde hoofd genomen
had, dat hem onder de handen geko
men was. Ilij beschouwde' het geheel
als een demonstratie,, welke hem volko
men gelukt was.
Zonder praal en vertoon is het stof
felijk overschot naar het station ge
voerd. De Z witeersche regeering had
geen tijd gehad een regiment op te
roepen, om de laatste eer .te bewijzen,
doek een zwijgende menigte begeleidde
de stoet naar het station, terwijl alle
klokken in de stad luidden. Zoo ver
trok de droeve stoet naar Weeuen,
waar het stoffelijk overschot der ge-
liefdé vorstin in de Kapuzinergruft
werd bijgezet.
Keizerin Elisabeth was .een tragische
figuur, 'die zich altijd eenzaam voelde,
maar wier nagedachtenis steeds m
hooge eere wordt gehouden, door heel
het Oostenrijksclie volk, ook door het
niet monarchistisch voelende gedeelte.
Thane, een kwarteeuw na haar dood
komt een Budapesler blad, de „Pester
Lloyd", een interessante episode uit
het leven der vorstin verhalen. Max
j F alk, de geestelijke publicist, was de
Hongaarsche taalleeranr van de kei
zerin. Zéér gaarne onderhield zij zich
met hem o\er allerlei onderwerpen en
op zekeren dag zeide de vorstin tot
hem', 'dat zij gehoord had, dat de meest
doelmatige regeo rings vorm voor een
staat de republiek'was; Falk meende
heb in Keulen te hooreu donderen,
1 toen hij 'deza wóórderi 'door 'dé Keizerin
van Oostenrijk en de koningin van
Hongarije koorde uitspreken. Hij kon
dan ook niét nalaten te vragen, van'
wie of de keizerin dit gehoord kad.
Waarop het antwoord luidde: "Van
mijn jeugdleeraar, van 'den graaf Jo-
hann Majlath". Tot dusverre heeft
men Majlath, den schrijver van de
geschiedenis der Hongaren, altijd voor
een reactioiinair van het zuiverste wa
ter gehouden.
Een zeer bekend Weensch journalist
dr. E. M. Kronfeld, die zich in den
tïjd van de monarchie met het predi-
caat „keizerlijke raad" mocht sieren,
en wiens voorkomen mij steeds de her
innering aan onzen gi'ooten, voor en
kele maanden gestorven Louis Coupe
rus voor den geest roept, heeft als
verslaggever zéér vele reizen van de
keizerin meegemaakt, doch was niet
in hare omgeving, toen zij in Septem
ber 1898 in Zwitserland vertoefde. Tpc-n
het bericht van den moord op den
avond van den noodlotbigen dag in
Weenen bekend werd, moest hij zich
onmiddellijk naar Genêvo begeven en
in een klein artikel in het Weensche
S-ühr-Blatt brengt hij dit dn de her
innering. Thans publiceert li ij ver
schillende aanteekeningen, die hij in
dertïjd gemaakt heeft en wijst er in
de eerste plaats op, dat hetgeen men
als van zelf sprekend zou moeten vin
den, hier niet geschied was: men had
liet hotel niet afgesloten, en het ging
druk toe in het huis, waarin het stof
felijk overblijfsel van de keizerin was.
Jonge bruidsparen kwamen en gingen
en er was een leven van belang. Het
sluiten van het hotel was wel een eer
ste taak van de stad Genêve geweest.
Zoo weinig eerbied had men voor de
majesteit van den dood gehad, dat.
overal in de stad doorgegaan werd
met het maken van muziek en vroolijk
werd gezongen.
Gok aan de politie van de stad wijdt
dr. Kronfeld enkele woorden,daarbij
opmerkend- dat deze veel te zwak wao
om voor de veiligheid in liet interna
tionale Babel aan het meer van Genê
ve to'zorgen. Want de stad met tneer
dan honderdduizend inwoners beschikt
over niet meer dan honderdvijftig
gendarmen. I-Iun uniform is onberis
pelijk, ja zelfs zeer mooi. Hun willen
mocht goed zijn, buu kunnen eohtc-r
in een verkeerscentrum als Genêve,
vas absoluut niet toereikend. Schrij-
'er is dan ook van meenlng dat in een
ndero stad een man als Luceheni, die
zich reeds op den dag, voorafgaande
aan .dien van do misdaad, o-p ziilk een
verdachte wijze voor de beide naast
elkander gelegen hotels Beaurivage en
Hotel do la Paix ophield, tersloud op
gepikt zou zijn. De omstandigheid, c'.ax
de keizerin alle. bijzondere voorzorgs
maatregelen afgeslagen liad, kan nooit
een verontschuldiging zijn, want ook
al is Zwitserland een land d8r vrije
geesten, toch behoort oc.k de meesx
vrije staat de garantie te geven voor
de persoonlijke veiligheid van al zijn
gasten. Of zich daaronder nu de kei
zerin van Oostenrijk bevindt, of u-it-
s.uitc-nd gewone passagiers en reizi
gers de vreemdelingen zijn, dat veran
dert aan de zaak niets. Vermoedelijk,
neen hopelijk is veel veranderd sinds
dien in Genêve. Maar was het wel
noodig geweest, dat de keizerin ver
moord werd, wanneer tie noodige vom-
zorgsmaa(.regelen; getroffen waren? Dit
is een vraag, die wel nooit beantwoord
zal worden.
'W. M. BEKAAR.
In weinige jaren tijds is geheel on
verwacht een der oudste en béste
ecorten van sport tot groote ontwil;-
koling gekomen. En liet is juist een
sport die past bij ons land, ons water
rijk land. Uit a'ez-e aanduiding van
een bijzondere eigenschap van ons
land valt reeds te concludeeren, dat
vvii de watersport op het oog hebben.
In de eerste plaats behoort daartoe de
zvvemsporb. Hoe liet gekomen is, dat
deze zoozeer werd verwaarloosd, is
haast niet te begrijpen. Men zou
kunnen zeggeu dat in de steden de ge
legenheid tot zwemmen gering vss,
doch dan is heb wel zonderling dat
de twee zweminrichtingen die den
Ha.ag vroeger bezat zijn verdwenen.
l>e twee opc-n inrichtingen wel te ver
staan. Wie nu mocht vennoeden dab
de zee duizenden trok tot. baden on
zwemmen vergist zioli al zeer. Het of
ficieel© bad nabij het Kurilaus lïes'b
altijd wel aftrek gehad bij de zwem
en 'baadlustigen, maar dat was te duur
met groote kracht heeft men liet
mimen buiten dit officieele bad te
gengegaan. Totdat een tiental jaren
geleden dit cordon om de zee is ver
broken en tienduizenden naar liet
...ie strand zijn getrokken. Sinds dien
is de lust tot zw-emuien on baden
plotseling zeer opgeleefd.
De overdekte zweminrichting die
in 1S13 aan do Mauiitskade werd ge
opend heeft goede jaren gehad, is
daarna eenigszins in verval geraakt
en floreert, weer sedert zij sinds eon
tweetal jaren een concurrent kreeg in
do beleende groote badinrichting De
Regentes, die de grootste overdekte
au heb vasteland van Eluropa i.s. Dat
jkt vreemd, maar door de oprichting
an het tweede bad is de lust tot
zwemmen zeer toegenomen.
Thans gaat de gemeente een z.g.
open bad bouwen, dat in grootte al
thans, vele overtreft. De breedte zal
25 Meter zijn, hetgeen bijna het dub
bele is van wat gewoonlijk het geval
is. Do totale lengte zal 163 Meier be
dragen, een afstand die voor wed
strijden zelfs voldoende is. De groot-
ete diepte zal 3 Meter zijn, hetgeen
•oddoende is voor de dnik-sport. Het
bad kan in tweeën gescheiden wor
den, zoodat afzonderlijk© baden voor
mannen en vrouwen mogelijk zijn,
maar het bad tooh ook als geheel kan
dienst, doen. De soheiding tusschen
deze afdeelingen kan worden wegge
nomen, zoodat de volle lengte be
schikbaar is o.a. voor wedstrijden.
Het is vooral de bedoeling 0111 de
zwemsport te bevorderen en dit kan
op deze wijze heel best. Ook is het
bad geschikt 'voor massale kinderba
den. Er zijn voor de jongens en de
meisjes k'eod-zalen. Daarenboven zijn
er 300 kleedkamertjes, een aantal
dat bii uitbreiding op wel zeven
honderd is te brengen, waardoor het
gcliik wordt, dab zevenhonderd
personen tegelijk gaan zwemmen. Dat
voorlijk een enorm 'getal en liet
zich aunzien. dat de zwémspört
daardoor zeer zal worden aange
wakkerd.
In navolging van de Amerikaan
sche zWehi-inrichtingeri zullen gym-
nasbiektoeetellen worden geplaatst,
zoodab de lichaamsoefeningen in bad-
(pfiLnum er door zal worden bevor
derd.
Het water wordt betrokken uit
Norton-pompen en het belooft heel
zuiver" te zijn. Met groote kracht
wordt aan den bouw van deze in
richting begonnen en inien hoopt dat
ze Mei van het volgend jaar gereed
zal zijn.
Met opzet geven we hier een meer
uitvoerig© beschrijving van deze in
richting. omclat hot voorbeeld navol
ging ten volle verdient. Er verdrin
ken jaarlijks nog duizend personen in
ons land wat voor het grootste deel is
tc wijten aan het niet verstaan van de
zwemkunst. Het is een zeer zonder
ling verschijnsel, dat men hier te
lande zoo weinig aan liet zwemmen
heeft gedaan en nog doet. Inrichtin
gen als deze zullen daaraan zeer veel
:o°.l? doen.
Het voorbeeld viude navolging.
Weliswaar zullen de leesten niet ge
ring zijn maar hot hygiënisch nut is
zeer groot, grooter dan von eeuige an
dere sport. In een stad als Den Haag
is hygiëne van veel belang en daarom
is liet zoo'n gelukkig verschijnsel, dat
de zwemsport zooveel hulp krijgt. He
laas is de roeisport hier niet te beoefe
nen. Daarvoor is geen gelegenheid,
omdat het water ontbreekt. Wel wordt
hier de zeilsport veel beoefend maar
dat is alleen voor de rijkere wegge
legd 'dié öo .cle Kagerptaeseh huh boot
kunnen stationneeren en de gelden
voor de aanschaffing daarvan mitsga
ders de liooge belasting beschikbaar
hebben. Dwaas, die belasting op een
gezónde sport. Hoevelen van hen zijn
niet het grootste deel van dep tijd in
de steden opgesloten en voor hoeve
len is deze sport niet de eenige ge
zonde ontspanning. Bovendien brengt
die sport bij zeer velen geld in de lade.
De scheepsbouw wordt er door be
vorderd, er is personeel noodig voor
bemanning en voor bewaking, er is
geld noodig voor den aanleg van sbij-
gere en haventjes. Maar juist de Staat
werkt dit alles tegen. Men zou haast
eerder verwachten dat de Staat deze
watersport trachtte te bevorderen.
Het wordt hoe langer hoe moeilijker
jongelui voor functies bij de zeevaart
te krijgen en zou het beoefenen van
watersport, juist in de steden den lust
tot het kiezen van 'n dergelijke loop
baan niet bevorderen. Met ophef
maakt men altiid gewag van ons zee
varend volk. Men zingt het niet bra-
vernr dat een Hollandsphe" jongen in
zee zijn element vindt, maar de Staat
tracht uit het aanwakkeren van den
lust daartoe geld te slaan. Niets is
voor de steden meer noodig dan be
vorderen van den trek naar de natuur
en daartoe zijn zwemmen en water
sport van veel belang.
Mocht men het eindelijk inzien!
HAGENAAR.
Een week aan boord van een trawler
Zij die mij op een Woensdagmorgen,
tegen tienen, bij de Vissciiershaven
te IJ muiden Uebnen. zien zwoegen on
der een last, en mij> voor een wereld
reiziger hebben aangezien, kan ik ge
ruststellen. Met leege handen naar de
store gegaan een van die wonder
lijke inrichtingen in een havenplaats,
waar je boter, pruimtabak, brood en
waterlaarzen kan krijgen had ik
deze verlaten met een vijftal brooden,
scheepsbeschuit, boter kaas, suil;*»-,
snijkoek enz., bovendien last net least
cigaretten, 0111 daarna niiju schreden
te richten usar den stoomtrawler
Dorothea", waarmee ik esn reisje
,:ou maken, om eon week te profitee
red.''van do versterkende zeelucht,
maar ook om kennis te maken met
•iet leven en bedrijf aan boord van esn
trawler. Wel waren de verschrikkin
gen van de zeeziekte mij met de schril
ste 'kleuren voorgeschilderd, maar ik
versaagde niet.
„Weet goed wat je dost", waren de
laatste woorden, die ik van den wal
kant hoerde, toen ik al aan boord
ail do „Dorothea" stond, „als je in
het schuitje zit, moet je meevaren en
kan je niet 7.00 maar terug".
•Ik waardeerde de menschlievende
bedoelingen van den spreker,- does
bleef waar ik was. Gelukkig ook, wan'
ik ben niet zeeziek geweest.
Enkele oogen blikken later. De tros
wordt losgegooid, een stoot op d?
fluit, even manoeuvreeren en dan
sloomen we de haven uit. de zee tege
moet. Er staat een flinke bries, zoo
om en nab,j uit heb zuiden. We gaan
er dwars tegen in en zijn de pieren
nog niet goed en wel uit, of de schuit
begint al'stevig te schommelen. Het
water loopt de spuigaten in en uit en
om niet direct met een paar natte
'oelou' te beginnen, zoek ik me een
/erboven standplaats en wel op een
groote bas carbid. Dan wordt de ste
ven naar liet Noorden gewend. Thijs
Vis, onze schipper, een der beste va;»
clc IJmuidensehe vloot, heeft besloten
om de Oost te gaan vissollen, 111 de
buurt van Helgoland, 161) muleu stoo-
men. De machine draait vol-an en we
loopen 9 mijl.
Langzaam verdwijnt Holland's kust
uit het gezicht. We passeerea Hank's
'iiurschip. De avond begint te vallen
en onze lichten worden aangestoken,
het witte toplicht en de roode cn groe
ne zij vuren.Ik blijf nog een paar
uurtjes op- de brug, babbel wat niet
den schipper, rock cigaretten, zie het
licht van het •vuurschip Terscliellin-
,'erbank en ga daa m'n kcoi opzoo-
:en.
Den volgenden morgen vroeg rijn we
bij ons vischwater, de log wijst 155
mijl.
liet visschen in deze buurt is vrij
riskant door de bodemgesteldheid. De
zee ligt hier vol steenen, terwijl er
ook meer wrakken worden aange
troffen. Komt men met het net hier-
tussclien, dan zal dit in de meeste ge
vallen meer of minder vernield wor
den, soms wel geheel afknappen.
„Waarom hier dan gevischt?" zal men
vragen. De reden is dat juist op de7.a
plaatsen de fjjnste en duurste visch
wordt gevangen, namelijk tong en
barbot.
ÏIet vissollen zal beginnen, de ma
chine wordt gestopt. De twee zware
houten, mejii ij ..er beslagen borden die
bevestigd zijn. aan de twee uiteinden
van liet neb en op het voor- en achter
schip hangen in ijzeren galgen, wor
den ibuiten boord gezet. Het net
wordt in zee geworpen en ds etaal-
trossen aan de nomen verbonaen, wor
den gevierd. De machine draait weer
niet volle kracht en de borden slee-
liet nee over den zeebodem, meer
dan 100 meter achter ons.
Ondanks liet. ieit- dat de mach.no het
'ootst mogelijk aantal slagen maakt,
bedraagt onze snelheid nn door het
zware net niet meer clan 2) A 3 mijl.
Hoe grooter de snelheid gedurende het
viaschen, hoe beter er gevangen wordt.
Alles wub in den weg komt van hot
zakvormige net wordt meegesleept, de
visch verzamelt zich in bet nauwe
achtereinde van liet ne.^ de kuil ge
naamd.
Zoo wordt het net gedurende onge
veer vier uur voortgesleept. Dan geeft
de schipper het signaal „halen". De
telegraaf geeft naar de machinekamer
het commando „stop", de steurman
staat hij de winch, de trossen wikke
len zich 0111 de cylinders tot de bor
den weer in liun galgen aan voor- en
achtersteven hangen. De geheele be
manning is nu in actie om bet net,
dat met de kuil naar beneden hangt,
in te balen. Elke ruk brengt het ver
der binnen boord, terwijl de stuur
man met z'11 „Een, twee, haal op die
tarbot"' of iets dergelijks de mannen
nieuwe krachten inblaast, llesft men
heb net zoover binnen, dat alleen de
kuil met de visch nog m het water
liangt, dan wordt om de kuil een
strop geslagen en de winch lueiigc
deze dan boven het voorden. Hei louw
waarmee de kuil van ouderen is dïciit;
geregen, wordt losgemaakt en de
vangst, van dezen trek plenst op heE
dek neer. Een gozicht dat men met
licnt vergeet. Eenige honderden kilo's
visch groot en klem, allerlei soorten,
zeesterren, groote krabben liggen aan
dek.
Het eerste werk is dan het dicht
binden van de kuil, het net wordt over
boord gezet, de macl)ine_draait weer,
de trossen worden gevierd, het net
sleept weer over den zeebodem.
Dan wordt d© visch gesorteeid. Een
man schept de visch op, een tweede
gooit ze soort hii soort in mandon.
het kleine waardeluoze goed gaat met
krabben en zeesterren weer in zes te
rug.- Het „strippon" van de visch, d.i.
het uithalen van do ingewanden is
nu aan de beurt. Ik beproef er m'n
krachten op, na veel moeite gelukt het
me een gladde schol fatsoenlijk \ast te
houden en te opereeren. De aldus be
handelde visch wordt uitgespoeld in
zeewater en gaat vervolgens naar be
neden in bet ruim, waar z© soort bij
soort met ijs bedekt in hokken wor
den gestuwd. I-Iierna is er voor hen.
die geen wacht hebben, eenige uren
rust totdat het net weer moet worden
opgenaaid, indien alles meeloopt. Is
het slecht weer, moet een kapot net
hersteld worden, dan blijft er van die
rust weinig- over. Nacht en dag gaat
het bedrijf zoo door. De mand die over
dag vooruit is geheschen als teeken
dat men aan het visscheu is, wordt
's nachts vervangen door drie lichten
in de mast, een wit, een naar bak
boord uitstralend rood en een naar
stuurboord uitstralend groen vuur,
terwijIvevder 's nachts als er gehaald
moet worden en gestript-, groote car
bidlampen voor licht zorgen.
Bij kalme ze© en in den zomer gaat
alles betrekkelijk gemakkelijk, doch
als men bedenkt, dat ditzelfde werk
ook in den "winter gedaan moet wor
den, niet sneeuw of regen, narden
wind en overkomend© zeetjes, als het
ijskoude water de handen verkleumt,
dan krijg jo waardeering -voor die'
stoer© kerels.
Als passagier heb ik het gemakke
lijk, kom even voor zevenen uit 111'u
kooi en begin met m'n ontbijt. Alle-s
went, dus ook op 't laatst van de reis
brood van een week oud. Ik drink
daarbij een „niokkiekoffie, waar
van de inhoud zoo ten naastebij over
eenkomt met die van de koffiepot voor
de geheele familie thuis. Ik scharrel
dan wat aan dok rond, maak een
praatje met Corrie, lange Siern, dikke
Engel of Klaas, kruip eejis in kombuis
of machinekamer en beland dan ge
woonlijk op de brug. Tuur met deu
kijker naar de steil uit de zee oprij
zende rotsen van Helgoland, or r.aar
de verschillende trawlers om ons lieen,
de meeste uit IJmuiden. een enkele
Engelschman of Duitscher.
's Middags twaalf uur is het schaf
ten. Ik logeer achterin met den schip-
por, den stuurman, den meester (ma
chinist) en den stoker. Met z'n vijven
deden we ons te goed aan hetgeen do
kok opdischte en ik moet zeggen, ge
zelliger maaltijden heb ik weinig mee
gemaakt. De schipper zorgt voor de
bediening, hii schuift een groote moot
gekookte griet in jo schaal 1 je, de stuur
man met z'n zware basstem moedigt
je aan nog een stukje te nemen, ter
wijl de meester je eten kruidt met zee
mansverhalen, vertellingen van avon
turen en Jan, z'n trouwe assistent elk
boeiend verhaal steevast besluit met
z'n „Nou, ouwe jongens, hoor!"
's Middags om 4 uur weer reünie
voor „theewater Een flinke bak
tliee wordt _ons deel en de schipper
goochelt uit z'n kast een zak met
k'oékjes,
Drie uur later is het weer brood
eten met gebakken visch, die eenige
uren te voren nog op den zeebodem
zwom.
Nadat vier dagen met mooi weer
geviscli is. heeft menige tong
tarbot en schol zijn weg naar liet
vischruim gevonden. Toon begon net
to waaien en het resultaat hiervan
was direct merkbaar er werd minder
gevangen en de schipper besloot dé
terugreis te aanvaarden, ook al om te
maken dat wij voor de anderen die
hier vischten te IJmuiden binnen
kwamen. Zoo wij gelijk waren met de
anderen, dan zou de aanvoer van
tong en tarbot veel grooter ziin en
bijgevolg de prijzen waarschijnlijk eea
stuk lager.
's Morgens om elf uur beginnen we
te «toornen. Eenige mijlen voor ons
uit ligt ook een thuisstoomer. die we
om 2 uur „te pakken hebben". Wij
moeten dan vuren schoonmaken en
beide booten blijven eenigo uren on
geveer gelijk'. Met' schoone vu ren gaan'
we echter spoedig aan den kop. Des
avonds half negen passeeren We aan
stuurboord het lichtschip Terscheilin-
gerbank, aan bakboord zien we de
vuren van de Waddeneilanden. Ik ga
nog een paar uurtjes slapen, doch ben
om 3 uur weer present. De koers is
Zuid-kwart Oost. We turen vooruit
in de duisternis, waarin plotseling
heel in de verte het licht- van IJmui
den opblinkt. Het begint to regenen,
IJmuiden wordt helderder ©11 helder
der, tot we ook het groene licht op
het uiteinde van de Noordpiej kunnen
'zien.
dm half zes liggen wo vast aan de
visclihat, do reis is volbracht. De
vischlosseis komen nan boord. Ir. puk
m'11 boeltje en wandel dan in den
vroegen ochtend met een zoodje schol
in m il handdoek geknoopt naar bet
station 111 de hoop spoedig een trein
te vinden, die me weer naar liet goeie
oude Haarlem terugbrengt.
J. J. Jr<
Rubriek voor Vragen.
VRAAG: Kunt U mij mwlodeelvn hoe
1!: geraniums over kon houden en wan
neer on lioe ik ce stekken moet?
ANTWOORDGernniums (Pelargo
nium) behooren geslokt te worden in
Augustus in kleine potje?. In don winter
moeten ze op een vorstvrijé en droge
plants volop in 't licht worden bewaard
r-n kas of serre is bet begielon gedurende
den winter u£ te iaden. Oudo printen,
weike reeds in polten slaan, moeten van
de onderste bladeren worden ontdaan,
ai eveneens op bovengenoemde wijze
worden behandeld. In Maart, April wor
den ze verpot in voedzame aarde.
VRAAG: Hoe moet men meloenen in
zoogenaamd zoet-züur inloggen?
ANTWOORD: De meioólieii worden in
stukken gesneden en de zadc-n ei' uisge-
hnalö; het rijpe vruchtvleescli me: een
lepel er afgeschopt, de schil blijft dus
dan met liet onrijpe of liardo vruelit-
vleeseh over. 1. K.G. mc-loein, 3 d.L. in
maak azijn, 300 gram suiker, 10 gram pijp
kaneel en 10 gram kruidnagel. Dit Wordt
gokookt. De stukken meloen er dan in
gedaan toldat deze eenigszins glazig
zïen, en vervolgens in flessclien gedaan,
welke met perkamentpapicr worden aie-
geslotïii.
VRAAG: Hoe kan ik spekvet-vlekken
uit eon oocosloopcr verwijderen?
ANTWOORD: Maal: een dikke pap van
pijpaarde on koud water en leg een dikke'
iaag op de vlekken. Hanl er den volgen
den dag de hard geworden pijpaarde af
eii schuier- mc-t sclioone schuier ma.
VRAAG: Koe hoog is voor do perso-
meele beristicg de aanslag naar do huur
waarde (zender opcenten) als de jaar-
huur van een perceel f 450 bedraagt?'
ANTWOORDf 53.
VRAAG: Voor 2 kinderen moet ik
f 134. 20 schoolgeld betalen voor de open
bare school.Naar welk inkomen ïs dat
berekend?
ANTWOORD: Naar een inkomen van
f 6C00 tot ber.oden f 7CC0,
VRAAG: Mijn dochtertje is met Paaseli-
vacanrie van school gegaan. Nu krijg ik
een schoolgeld kwitantie thuis, van f 10.30
moet ik dal betalen of kan ik B. en VA
daarover schrijven Zoo ja, moet dat ge
beuren op gezegeld papier? Ik verdien-
33.30 per wc-ek plus 1' 1 toeslag. Mijn
kind volgde bij den heer ten Broeke
(school 31) het onderwijs.
ANTWOORD: Ja moet aan B. en
W. schriftelijk ontheffing vragen.
VRAAG: Over 1921/22 betaalde ik voor
gewoon laser onderwijs voor een kind
van 3 jaar f 33. Over 1922/25 knig ik een
aanslag voor "*t zelfde kind groot f 51.
Houdt du verband met liet salaris I Hos
groot is dit inkomen over beide jaren
Indien de aanslag onjuist is, waar kan
men dau reclomcercn, dit slaat niet op
't blije:.
ANTWOORD. Ja, dit houdt verband
met het inkomen. Voor 1921 .'22 f 2509—
3900, voor 1022/23 f 400ó-f 5000. Men kan
reclameeren bij B. en W.
VRAAG: Mijn haan kraait niet meer;
hij heeft een blecken kam on grauwe kin-
lellen. Hij oet goed, maar zit soms ge-
heel in elkaar gedoken. Wat kan ik hier
tegen do on, en wat kan de oorzaak zijn
ANTWOORD: Zonder uw haan af en
geeft hem voorloopig alleen Jicht verteer
baar en krachtig voedsel. Een goed och-
iendvoeder, gekookte rijst met vleeschaf
val, oud brood in melk geweekt en wat
groen voer.
VRAAGMijn hond heeft schurft.
ICur.t u daarvoor een middel opgeven?
ANTWOORD1>j diagnose schurft
kuni D zeil ni.it maken. Tientallen huid
ziekten lijken op sohurft en zijn liet niet
eu omgekeerd. Schurft is besmettelijk
voor den menseli.
VRAAG: Hoo kan men een katje van
vlooien afhelpen
ANTWOORD: Afzoeken met de fijne
kaan en 2 maal in de week behandelen
met „Voiimox" gebruiksaanwijzing op
h'sl busje. Vermex is verkrijgbaar bij een
der grootste ijzerwinkels liier ter stede.
VRAAG: Ik heb een jongen hond die
goed gezond en ongeveer 1 '1/2 jaar oud
is maar vreeselijk verhaart. Wat is daar
tegon te doen
ANTWOORD: Trimmen", d.i. mei een
speciale kam: de ,,irimiJiiag"-kam met
de haarrichling mede kammen. Daarna
hond afwrijven niet een doek bevochtigd
in een oplossing vim 1 deel glycerine op
10 dcelen water. De kinn is verkrijgbaar
bij den vertegcnwooidigcr der Spraiï's
Honden Artikelen en IIondenc3kes.
VRAAG: Van een Ooslenrijkschc firma
wensch ik een muziekinstrument ie ha
(rekken. Op welke wijze moet ik die fir
ma betalen en op welke waarde moet ik
da kroon ste'lcn?
ANTWOORD: Als u met deze firma in
connectie treedt, zal zij u wel zeggen,
op welke wijze zij betaald wensoht !o
VRAAG: Bij wien moet ik mij verroe
gen, om in aanmerking te komen voor de
betrekking van concierge uan het nieuwe
Badhuis in do AmsterdamsChe buurt f
ANTWOORD: Wond u tot den heer H.
van den Berg, aris, Spaarno C.
VRAAG: 1. Bestaat er in ons rind con
bond van Aannemers in 't Bouwbedrijf
2. Geeft deze bond, zoo hij bestaat een
courant uil? Bestaat er althans een der
gelijk blad? Zuo hij beslaat kunt U mij
het adres der Redactie opgeven 'I
ANTWOORDJ. Ja. 2. ~,De Bouwvak-
patroon", adres Martelaarsgracht 15,
Amsterdam.
VRAAG: 1. Is 3an de Kunstnijverheids
school esn avond-tcekenschool verbon
deer? Zoo ja, waaneer kan ik mij voor do
:e houden besprekingen aanmelden2.
Waar is de avoudteckenschool dor S;. Jo-
«efsgezelicnvcreeniging gevestigd Wie
is daar do directeur van?
