HAARLEM'S DAGBLAD
BRIEVEN OVER RUSLAND
Pers-üYBFziefil
DE VONDELING
VRIJDAG 26 OCTOBER 1923
- TWEEDE BLAD
van een Rus
(Particuliere correspondentie voor Haarlem's Dagblad).
PRIJZEN EN KOOPKRACHT OE BRUTALITEITEN VAN KAME-
NEW EN TROTSKY STAATSFABRIEKEN CESLOjEN WERKLOO-
ZEN EN HOE ZIJ BEHANDELD WORDEN SPOT- EN KNOEIVERKIKv
ZINCEN.
Terwijl in Duitschlönd de prijzen
van. levensmiddelen dagelijks stijgen
cu de huismoeders met ontzetting den
dug zien naderen, waarop zij voor den
beig waardeloozc marken geen brood
voor haar hongerige kinderen zullen
kunnen koopen, aanschouwen wij in
Rusland liet paradoxaal verschijnsel,
dut de prijs van koren steeds daalt.
De prijzen der overig:© levensmiddelen
dalen wel is waar niet, doch de stij
ging der waarde van de producten van
het platteland geschiedt in een veel
langzamer tempo dan de stijging der
prijzen van fabrikanten, zoodat de
normale verhouding tusschen de prij
zen volkomen ontwricht is.
liet onvermijdelijk© gevolg van de
zen abnormalen toestand i?, dat- dc
koopkracht der plattelandsbevolking
d e afnemers in Rusland, steeds ver
mindert, hetgeen tot een overproduc
tie moest leiden. Eu ofschoon de goe
deren onverkoopbaar in de magazij
nen der trusts blijven liggen vertoonen
de prijzen niet alleen geen neiging tot
dalen, maar gaan integendeel met
steeds grootere sprongen de hoogte i
oen absurditeit, die alleen mogelijk
bij een monopolie-stelsel, zooals nu iu
Rusland heersckt, waarbij do verbrui
kers volkomen aan den willekeur van
de producenten zijn overgeleverd.
Het ligt natuurlijk voor de hand,
dat do door verminderde koopkracht
der bevolking noodzakelijk geworden
inkrimping der productie moest leiden
tot groote werkloosheid en ellende van
'clo arbeiders, de, in naam, heerschen-
dc klasse van Rusland, wier stoffelij
ke belangen de eovjet-regeering zoo
dierbaar heeten te zijn. De bolsjewis
tische machthebbers hebben de onver
mijdelijkheid hiervan ingezien en zich
in het begin niet bijster ouger'ust ge
maakt over de perspectieven, die
voor de arbeiders in Rusland geopend
worden. Kamenew heeft zicli aldus
uitgelaten: „Door do eene fabriek na'
de ander© le sluiten moeten wij iede-
rc-n dag opnieuw duizenden werklieden
op de keien zetten, maar wij kunnen
niet anders handelen". En Trotzky
heeft op het laatste congres van de
Russisch© Communistische partij zich^
r.og duidelijker geuit. Hij zei o.a. het
volgende: „Wij komen aldus voor de
noodzakelijkheid te staan werklieden
op straat te zetten. Het is een harde
noot, die ouzo partij dit jaar zal moe
ten kraken. Het zou echter een lafheid
zijn,.indien we dit niet zouden aandur
ven en de werkloozen ten koste
de werkenden zouden willen onder
houden". Deze uiLiug laat niets aan
duidelijkheid te wenschen over, doch
y.at hadden de communisten gezegd,
indien niet Trotzky maar een „bour
geois" deze woorden had gesproken?
Wij weten niet of de hardvochtige
raad van Trotzky consequent werd op
gevolgd of niet, maar in liet algemeen
is zijn program wel doorgevoerd: de
staatsfabrieken werden 'de eene na de
andere gesloten en duizenden arbei
ders kregen ontslag. Tegelijkertijd
werd ook liet administratieve apparaat
van het rijk sterk verminderd, waar
bij de opruiming vooral de lagere be
ambten heeft getroffen en wachtgeld
is een in Sovjet-Rusland geheel onbe
kende instelling.
De werkloosheid nam intussdhen
steeds grootere afmetingen aan en
werd tenslotte een dreigend gevaar.
De regeei'ing zag eindelijk in, dat zij
iets moes; doen. dat de stroom haar
over liet hoofd dreigt te groeien, en
er werden maatregelen getroffen. Al
le werkgevers worden verplicht zich
tut do arbeidsbeurzen te wenden tel
kens wanneer zij arbeiders noodig heb
ben; de werkloozen worden van staats
wege ondersteund, waarvoor zij zich
bij de arbeidsbeurzen moeten laten
inschrijven, die aan vele werkloozen
productief werk moeten verschaffeu.
Doch hel, is begrijpelijk, dat al deze
lapmiddelen het vraagstuk niet kun
nen oplossen, en het aantal werkloozen
neemt, ■steeds Ine.
Om de onrust, die de werkloosheid
in Rusland ■begrijpelijkerwijze moest
veroorzaken, te verminderen, neemt
de sovjöti'egeering middelen die vroe
ger de tsaristische regeering ook toe
paste. Zoo bv. worden werkloozen bij
massa's uit de. groote steden verban
nen en naar hun geboorteplaatsen ge
transporteerd. Deze ongelukkigcn
hebben natuurlijk op bet platteland
(het gros van de Russische arbeiders
wordt uit de armste boeren gerccru-
leerd), waarheen zij nu met geweld
gebracht worden, geen kans eenig;
werk lo vinden, lei meer nu de oogst
reeds binnengehaald is en het platte
land zijn eigen werkloozenlegcrs ople
vert.
Do werkloozenlijsten worden streng
gecontroleerd en iedereen, die eenig
betaald werk beeft verricht, al heet:
bet nog zoo weinig opgebracht, wordi
uit de lijsten geschrapt en krijgt di
geen ondersteuning. Nu weten v
uit ervaring in Nederland, dat oude:
steuning van werkloozen onvermijde
lijk tot het kweekeu van arbeids-
schuwheid en van beroepswerkloozen
moet leiden, doch dat rechtvaardigt
geenszins de drastische maatregelen,
welke de communistisch© regeerders
toepassen.
Al deze kunstgrepen der bolsjewisti
sche autoriteiten kunnen echter de fei
ten niet te niet doen en de werkloos
heid neemt toch steeds grootere afme
tingen aan, zoodat gevreesd wordt,
dat zelfs de toestanden van het ontzet
tende jaar 1921 zullen overtroffen
worden.
De laatste officïeele statistiek vervat
in het memorandum van het commis
sariaat van den arbeid aan de regee
ring, vermeldt het ontzaglijke cijfer
van 2'1965(X) werkloozen en dut on
danks al de manipulaties en de zuive
ring der lijsten. Het is daarom volko
men begrijpelijk, dat het commissa
riaat van deu arbeid alarm blaast
aandringt oj> onverwijlde toepassing
van doortastende maatregelen om aan
het dreigende gevaar- het hoofd tc
bieden.
En intusschen worden in Rusland de
verkiezingen voor de sovjets (wetge
vende instellingen) goliouden. Hij de
algemeene verbittering, die in het
land heersclit, zouden vrije verkiezin
gen onvermijdelijk een autibolsjewisti-
solie meerderheid hebben opgeleverd,
doch in den coinmunistièchen heilstaat
bestaan geen verkiezingen in de West-
Europeesche be teekenis van 't woord.
Ten eerste hebben de bourgeois, w.
toe volgens de Russische wetten ook
de intelleclueelen behooren, natuurlijk
geen kiesrecht, zoodat de meest be
schaafde groepen van liet Russische
volk aan de stemming niet kunnen
deelnemen. Ten tweede is de stemming
niet geheim, zoodal, da autoriteiten
weten, wie zich verstout heeft op een
tegenstander der bolsjewiki te s'/un-
men, en de vermetele krijgt gelegen
heid gedurende eenige maanden ii:
unze sovjet-gevangenissen te jieinzen
over de bolsjewistische vrijheden. Ten
derde worden alle der regeering on
welgevallige candidaten bijtijds naar
ver afgelegen streken van liet rijk ver
bannen, waar zij de genoegens der
poolgewesten kunnen leeren appreciêe-
reu. Dit lijstje van de bolsjewistische
,.pro'paganda"-middelen kan nog
voortgezet worden, maar uit het bo
venstaande kunnen onze lezers zich
wel eenige voorstelling maken
heigeen in sovjet-Rusland onder
kiezingen wordt verstaan.
Onder dergelijke omstandigheden
durft, niemand openlijk op een anti-
bolsjewist te stemmen. Hoogstens kan
men op een partijlooze, een „wilde"
stemmen, maar ook hiertoe is ee:
groote dosis moed en levensverachting
noodig. Gebeurt het echter, -dat, on
danks alle voorzorgsmaatregelen dei
liefdevolle regeering, de bevolking
•ertegemvoordigers kiest, die de goed
keuring der regeering niet kunnen
wegdragen, dan worden dergelijke
verkiezingen ongeldig verklaard. Er
vallen harde klappen, de gevangenis
sen worden tot den nok toe met onge
hoorzame kiezers gevuld en aan de
bevolking wordt op hardhandige wijze
aan het verstand gebracht, dat in
Rusland geen oppositie toelaatbaar is.
Het is dus begrijpelijk, dat de bols
jewistische machthebbers van het on
gelukkige land zich niet over den uit
slag der verkiezingen behoeven onge
rust te maken.
B. RAPTSCHIXSKY,.
BEZUINIGING!
De Avondpost" schrijft het vol
gende:
Tot een van de vrij algemeen toe
gejuichte daden van deu Minister
van Oorlog (Jolijn, toen deze in 1911
aan het hoofd van het dep. van Ooi-
log kwam, behoorde'zeker een herzie
ning van de bezoldigingen van het per
soneel, gepaard gaande met een vrij-
v el algeheele afschaifing van het zoo
erdenelijke „toelagcstclsel..'1
Sedert lfilt hebben echter verschil
lende ministers aan het dep. van Oor
log den scepter gezwaaid met. gevolg,
dat thans vrijwel is teruggekeerd tot
de dagen van voor 191! en het toelage
stelsel wederom jn eere is hersteld,
waardoor een jacht is ontstaan naar
het bemachtigen van een z.g. baantje,
onnoodige uitgavan worden gedaan en
een zekere minachting is ontstaan te-
ge de z.g. „troupiers", zij, die den ei
genlijke dienst verrichten.
In het boekwerk „Regeling bezoldi
ging landmacht'' vinden wij thpus een
zeer groot aantal functien vermeid,
waaraan toelagen zijn verbonden, veel
al betrekkingen, welke ook zonder
toelagen algemeen begeerd wor
den, èn om den vrij kaimen, geregel
den werkkring, èn de zelfstandigheid
dor positie.
Zoo zijn b.v. aan de K.M.A. te Bre
da een 25-tal officieren geplaatst èn
als leeraar, èn in andere functies, wel-
ke een toelage genieten van 400 tot
600 per jaar. Hoe gewild een derge
lijk functie is moge blijken uit het
feit, dat verschillende dezer titularis
sen reeds tien jaar en meer aan die iu-
irhtitig zijn verbonden.
Ook aan de Cadettenschool waar
thans een 30'tal jongelieden in oplei
ding zijn wordt anti de officieren
een toelage verleend van -100 tot
600 per jaar.
Voor verschillende dezer heeren be
draagt het aantal wekelijksehe les
uren3^6.
Een dergelijke toelage is dus wel ge
wettigdOok ojj andere wijze wordt
..an pcrstgnoemde onderwijsinrichting
oj) eigenaardige wijze de bezuiniging
egenast.
Een kapitein, aldaar werkzaam, ging
onlangs vrijwillig met pensioen, bleef
in zijn functie gehandhaafd cii ont
vangt nu boven zijn pensioen
een salaris van4500 per jaar
Een adjudant-onderofficier, wegens
■olbrachten diensttijd gepensionneerd
met het volle pensioenbedrag, bleef in
zijn functie gehandhaafd en ontvangt
boven zijn pensioen een gega-
deerd minimumloon van 1500,
zoodat deze titularis, door zijn pen-
sionneering een f 700 in inkomsten
•ooruit is gegaan.
En dit niettegenstaande honderden
officieren en onderofficieren met
achtgeld zijn gezonden en werkloos
■ndloopenAan de Militaire Sport-
en Gymnastiekschool zijn een aantal
hoofdschemv en gymnastiekondevw ij
zers op een toelage van 600 tot 800
per jaar.
Om een dergelijke bekwaamheid te
.u-werven worden de bedoelde titula
rissen ongeveer drie jaar aan die schoo
opgeleid. Gedurende dien tijd verrich
ten zij geen andere diensten, ontvan
gen hun volle salaris, vermeerderd met
verschillende detacheeringstoelagen,
zoodat hun opleiding den Staat dei-
Nederlanden minstens op f 10.000
':omt te staan.
Instcde nu dergelijke funclionnris-
_en als tegenprestatie te ver-
plichten een bepaalden tijd hun ver
kregen kermis ten bate van het leger
beschikbaar te stellen, worden zij on
....ddellijk in het genot van een toe
lage gesteld van 600 tot 800 boven
hun salaris
Stsils&ienws
Gonurissie voor Arbei
dersontwikkeling
In het gebouw „Olympia"' gaf bo
vengenoemde commissie Woensdag-
oncl haar eersten „propaganda-kunsi-
oud. Dat haar streven zeer op prijs
wordt gesteld; bleek uit dc groote op
komst.
De voorzitter der commissie, de heer
A. Rippcn, zei, dat het bestuur wel bui
tengewoon tevreden mocht ^ijn. Nadat
hij den heer Jos. dc Klerk en het ge-
gel dubbel kwartet „Philip Loots"
r hun medewerking bedankt ihad,
gaf hij bet woord aan den heer -M. A.
Rcinalda,
Deze sprak over het onderwerp
„Kennis is macht". Hij wees op de zeer
groote betcekenis van de geestesont
wikkeling onder den arbeidenden stand.
Telkens komt de drang naar „weten"
verschillende vormen bij den arbeider
boven.
liet is in de eerste plaats noodig.
dat de etch van zijn verantwoordelijk
heid tegenover medestrijders bewuste
arbeider weet, wat hij voor het proic-
at moet doen en in welken zin hij
zijn taak moet opvatten. Velen denken:
„Als onze bond maar groot is, als hij
op economisch en politiek gebied e'cn
vooraanstaande positie inneemt, dan
kunnen wij verder wel afwachten, wat
gebeurt." Ook zijn er, die zeggen
„lk doe het meest voor het proletariaat,
door mii individueel zooveel mogelijk tc
ontwikkelen ca te bekwamen.'' „Maar
ik zeg u," aldus de heer Reiualda, „dat
diegenen die dat noodig achten, zich
zelf cn hun klasse tc ontwikkelen, de
nuttigste werkers zijn voor 'deu op'ooir
van de maatschappij."
Het is .begrijpelijk, dat uit dc vel
gezichtspunten verschillende
gen ontstondeD.
In de jaren van 'So ontwaakte, zoo
wel binnen ais buiten ons land-, een ver
zet in de harten van de arbeiders tegen
alles wat hen drukte. Maar zoo werd de
roode beweging een zich laten leiden
door gevoelsargumenten, door opwel
lingen die gericht waren tegen liet
kapitalisme. Eerst in de jaren '95'96
enz. werd het besef levendig, dat men
met het laten spreken van het gevoel
alleen, er niet kwam. De arbeider baak.
ook naar kennis, die macht maakt.
In allen eenvoud ontstonden nu cursus.
irg.aderingen hierbij zei spreker
denken we in dc eerste plaats aan den
ergetclijken voorganger cn baanbre
ker Jos. Loopuit, die winter na wil
maand na maand en week na week
land afreisde, om overal zijn cursussen
>ver de Maatschappijleer, de betcekenis
•an het socialisme cn het Marxisme.
geven. Nog later kwam dc idéé „Volks
universiteit" naar boven. Dc heer
Reinalda vertelde, nu, hoe het bestuu;
de Ilaarlemschc Volksuniversiteit
er hem oiiraerkzaam op had gemankt
dat de commissie voer arbcidersontw"
kcling, het terrein van de volksunie
siteit ging betreden. Hij meende dit
echter met de meeste beslistheid tegen
e mogen spreken, om dc eenvoudige
reden dat de arbeider ov
parate kennis beschikt, om zich aan het
Volksuniversiteïtsonderwijs aan tc kun-
;n passen.
Het goed kunnen volgen van dezen
cursus, hangt af van den uitgebrciden
/ikkclingsarbeicl die er aan vooraf
moet gegaan zijn.
onze dagen kunnen we nog een
ander zeer belangrijk verschijnsel wa:
en, namelijk het verminderde vi
langen, om iets te begrijpen, om iets
m. Dit verschijnsel is psychologisch
goed te verklaren. De geweldige
tijd toch van beroeringen, dien wij
meemaken, neemt onze gchcele on-
deelde aandacht in beslag, zoodat er
werkelijk geen tijd overblijft voor d-
eigen persoonlijkheid. De verdere 0111
kkeling van> het individu hier do
arbeider schiet er dus bij in. Tot
onze spijt moeien wij dit constateercn.
zei spreker, maar wij zijn dan ook ver
plicht het feit ernstig onder dc oogen
tc zien. Een verwijt, dat den arbeiders
1 voor de voeten geworpen wordt,
is, dat zij de ergste en meest effen,
materialisten zijn. Bij alles wat we doen,
zeggen of verlangen, treedt ons groot
materialisme op den vooigrond. Zoo
nu, met de kwestie der arbeiders
ontwikkeling. Welnu, zei óc heer Rei-
-.alda, -wij zijn groote materialisten,
naar, ik vraag u, waarom zijn wij het?
11c kan u antwoorden, dat wij maic-
ialisten zijn, omdat wij eens tot hel
.geestelijke" moeten komen!
„Om op de Volksuniversiteit terug
te komen," aldus spreker, „deze instel
ling is zeer mooi en nuttig,
arbeider geeft zij geenszins bevredi
ging. llij krijgt vraagstukken te vcr-
erken, die niet in het kader
gedachtensfeer passen. Daaroni heeft de
commissie zoo'n moeilijke taak op zich
genomen. Wat moet zij den arbeiders
brengen? De keuze is zoo zwaar. De
commissie mag niet komen met nutte-
looze geleerdheid en holle phrasen of
een surrogaat van datgene, wat voor
den arbeider ware kennis bcteekenl."
Terloops wees spreker nog op 'het na.
deel van het zich sloren van Godsdienst,
onderscheid. We hebben, zei hij, open
bare cn R.-K. leeszalen. Met vakvercc-
nigingen en bouw- of woningvereeni-
gingen is het precies zoo. Dit is zeker
iets specifiek Hollanasch. Want toen
hij eens een bezoek aan Oostenrijk
bracht, tiof het hem, dat georganiseer
de arbeiders van de meest uiteenloopen-
de gezindten zich hadden verèenigd.,
Wat is nu de laak van den arbeider?
Hij heeft tot laak zich geheel aan te
passen, door keDnis, door ontwikkeling,
bij datgene, wat den reorganiseerden
arbeider bezig houdt en beroert. Ken
nis is macht? Ja, een machtoniwikke-
ling is één der eeiste eisclien, die hij
zich stellen moet. Maar het aantal alleen
zal ons nooit naar het doel brengen.
Wij moeten ons, zei spreker, klaar ma-
ken in onze kringen, om lot de klasse
van het oude regime te kunnen zeg
gen „Ga heen, wij kunnen het beier
doen!" Met deze woorden heb ik de
groote betcekenis van de arbeidersont
wikkeling ia de socialistische Maat
schappij geschetst," aldus besloot de
heer Reinalda zijn rede.
Het langdurig- applaus bewees, dat ze
zeer gewaardeerd werd!
In een causerie, onderhoudend, gees
tig cn door zang op een artistiek peil
gebracht, schetste de heer Jos. de Kicrk
den ontwikkelingsgang der „a capclla-
muziek".
Het gemengd dubbel kwartet „Phi
lip Loots", zong onder leiding van den
heer Jos. de Klerk, zeer mooi. Het
maakie van den avond- werkelijk een
kunstavond. n
Het Tconeel
DE VOORSTE! LING VAN JACOB
VAX LENNEP.
...MIJX EX DIJN".
Het. was een joyeuec opening van
het seizoen voor Jacob van Letmep.
Het begon hoe kon het anders bij
deze vereeniging? met bloemen,
kransen en toespraken. En dan daarbij
een stampvolle schouwburg, een geest
driftig gestemd publick, veel harte
lijkheid en een goede voorstelling'
Een mooi succes diis voor dc2e julilce-
rend e v e reen i gi 11 g
Toen het scherm opging, stoud in
de kamer van Mr. Hugo van Dam van
CiLtert de lieer M. Merens, de be
schermheer der vereeniging, te midden
het b?6tuur van Van Lennep. „Is
het geen lust iu dezen malaise tijd
zco'11 vollen schouwburg te zien?",
zoo begon de lieer Merens ziin feest
rede. ITet is in ieder geval een bewijs
van sympathie voor het. dilettaiiteu-
tooneel te Haarlem cn van de voor
aanstaande plaats. die Jacob vim
Lennep in onze- stad onder de licf-
hebberij-vereoiiigingen inneemt. Ook
ce namen der leden van liet oere-co-
mité van den wedstrijd wezen hierop,
zoo zei de beschermheer. De heer
Merens bracht hulde aan den heer
Willem Dyserinck en anderen, <iie
zooveel voor de vereeniging luidden
gedaan en verder aan allen die door
het uitloven van medailles blijken
hadden gegeven van belangstelling
voor de jubileerende vereeniging. De
heer Merens eindigde zijn toeepraak
met den wensch, dat Jacob van I.en-
nep ..een bloeiend 2a-jarig bestaan
tegemoet moelit gaan 1"
De voorzitter van de Koninklijke
Rn.ierij'kerslcamer „Bilderdijk" van
Alkmaar, bood met een hartelijke
speech de jarige zustervereeniging
bloemen aan en daarna kwam de
voorzitter van Jacob van Lennep. de
heer Maris aan het woord, die dank
bracht aan den lieer Merens. voer al
les wat lui voor de vereeniging bod
gedaan en do regisseur Jan van Dom
melen, namens den beschermheer, met
een krans voor zijn energieke leiding
huldigde, De heer Maris deelde aan
het slot mede, dat mevrouw Hst her
de Roer—van Rijk liet. eereliam;t'it>
schap der vereeniging had aanvaard
en deed voorlezing van eon telegram
van do groote actrice, waarbij /-ii Van
Lennep succes toewensclite met de op
voering van M ij 11 en D ii n. Dave
rend applaus, fanfares, nogmaals ap
plaus en de voorstelling van het stuk
va 11 mevr. .To AmmersKuiler nam
een aanvang.
Van Lennep had het zich met de-
keuze van Mijn en Dijn niet go-
ïakkoüjk gemaakt. Het is een spel
an eerzucht en ijde'heid dat speelt.
..1 een deftige stad en de barones-
sou. freules en jonkheeren zijn hij Mr.
Hugo van Dam van Cittert dan ook
niet van de vloer. Een dergelijk stuk
cischt natuurlijk eon bepaalden stijl
en het was dan ook wel te merken,
dat sommigen der optrodeiideu. wier
beproefd talent op een ander terrein
ligt. zicli voor dez.6 rollen ©.enigszins
hadden te foreeeren. Dit echter daar
gelaten, heeft Van Lennep eon opvoe
ring gegeven, die getuigde van liefde,
van studie en zeer ernstig werken.
H©t was duidelijk <c *;©n. dnt een
vakman dc teugels bij dc repetities
in handen had gehad en ik breng den
heer Van Dommelen dan ook «ranrne
hulde voor de resultaten, die hii met
zijn sjielen heeft bereikt. Het ws e=n
goede dilettanten-voorstelling, die bij
liet publiek dan nok terecht een door-
ann> succes had.
Wij hebben ook Woensdag weer de
knappe kwaliteiten van dit goed ge
construeerde stuk van racvr. Ammers
Ktiller gewaardeerd. Wij zouden Josine
I-Iollandschc Nora kunnen noe
men en ook Mr, Hugo van Dam toont
sterke familietrekken met Helmer.
Vooral om de teekening van dezen ijde-
len fraseur is mevrouw Ammers—
Ktiller geer gelukkigs cwecst. Hugo
Dam is een schepping cn liet
heeft mij dan ook altijd verwonderd,
dat het stuk van mevr. Ammers—Küllcr,
dat ook in zijn bouw groote mérites
heeft, indertijd niet meer appreciatie
bij dc kritiek heeft gevonden.
Wij hebben „Mijn cn Dijn" ir.der-
:ijd in een prachtige bezetting gezien
net Else Maubs ais Josine. Louis van.
Gasteren als Mr. Hugo van Dam, Chris-
pijn Jr. in de rol van Robert cn Hetty
Beck als het boefje, het eenige nier
„oorspronkelijke" figuurtje uit dit
stuk.
Het zou natuurlijk onbillijk zijn de
opvoering van „Van Lennep" met die
an werkelijke acteurs en actrices ie
•ergclijkcn. Zij zullen zelf onmiddellijk
erkennen „maar liefhebbers" te zijn ea
niet anders ten doel te hebben dan
hun leden een naar hun krachten zoo
goed mogelijke opvoering van M ij 11
en D ij n te geven. En hierin ik
schreef het reeds zijn zij volkomen
geslaagd.
In mevr. HoogendonkWijnekus. dii
k Woensdag voor het eerst zag, bezit
„Van Lennep" een zeer te waardeeren
en voor andere vcrecnigingen te be
nijden kracht. Weinigen in Haarlem
INGEZONDEN M E D E E E LIN C EN
a 60 Cts. per regel. i
zouden in staat zijn co moeilijke rol van
Josine ook maar ecnigszins naar be
hooren te spelen. Mevr. Hoogendonk
beschikt blijkbaar over veel toonecliou-
tinc, die haar voor deze rol zeer te
stade kwam. Zij is ccn dilettante, die
spelen kan cn zij gaf dan ook een
Josine, die voor een liefhebster werke
lijk knap tc noemen L. Of zij nu ge
heel cn al de Josine was. die dc schrijf
ster zich gedacht zal hebben, betwijfel
ik. Wanneer ik -mij het fragiele per
soontje van Else Mauhs in deze rol
voor den geest haal, dan geloof ik wel
zeker, dal mevr. Van Amuicis zich Jo
sine lichter, fijner cn teerder heeft ge.
dacht. Zij wordt niet voor niet J o 0 s k s
genoemd! Het spel van mevrouw Hoo
gendonk was hoe verdienstelijk ook
in deze rol over het algemeen wat
te zwaar. Wellicht kan dc regie in deze
richting voor verdere opvoeringen nog
veel verbeteren. Ook .moet mevr. Hoo
gendonk er voor waken in zitlendo
hc-uding niet te teel niet haar voeten
tc bewegen en bij dramatische scènes
r.iet altijd in gebukte houding te staan!
Een van de meest moeilijke rollen
in „Mijn cn Dijn" is zeker Mr. Hugo
van Dam. De heer Van Zandbergen
gaf het uiterlijke braic cn stijve van
dezen man, die zoo bang voor dc we
reld is. goed we01, Maar Van Dam is
tevens bankdirecteur cn een
ij d c 1 fraseur. een man met zooge
naamde autoritei!. Ik meen. dat die
kant door den heer Van Zandbergen
meer belicht kan worden. Dc rol zal er
meer kleur door krijgen en daardoor
ook dankbaarder worden.
Ik heb waardeering voor wat dc heer
Van Hemen, die van nature niet alles
meebrengt voor Robert van Dam. van
dezen schilder maakte. Zoo speelde hij
dc groote scène met veel kracht cn het
succes van bet tweede bedrijf was wel
voornamelijk aan hem te danken. Maar
was ook zijn spel niet voor een artist
te zwaar? Vooral in zijn scènes tegen*
over Josine, zou luchtig spel winst bc-
icek'enen. En waarom had hij Z'ch in
's hemelsnaam zóó toegetakeld. Moeten
schilders op liet tooncel altijd met zoo'n
haardos loopen?
Alleraardigst was bet freulctje van
mej. Schuylcman. Zij had wel geheel
den toon van dit milieu te pakken en
.ils geheel was haar spel al was het
dan ook maar een bijrolletje het
meest af.
Ook den heer Dc Vries zagen wij'
met genoegen als Jhr. Van Heeteren,
den luitenant-vlieger. Mevr. Co van den
Berg—Munnifc had veel succes met
Jaap. Zoo levend cn echt als het
„boefje" in Hein Roekoe van haar con-
ftateres "bij Cremer, was zij niet, maar
succes b'j hel publick was te ver
klaren. Mevr. Bergman moest baar ta-
dat zich meer voor een juffrouw
Van der Kooy dan voor deze stijve
na leent r.og al foreeeren, maar
het viel mij op, hoe goed zij de rol be
grepen had en hoe uitstekend zij haar
woorden accentueerde. Zij heeft wel
licht het meeste spel moeten geven
allen. Mevr. Hamann wist haat
in niet te volgen cn bleef mevr.-
Hamann! Succes had ook zij bij het
publiek.
Ik ben over deze opvoering wat uit-
oetig geweest cn heb mij niet be
paald bij enkel „loftuitingen'', omdat
„Jacob van Lennep" nog verdere plan
nen heeft met „Mijn en Dijn". Dc leden
hebben dus het meest aan een eerlijke
kritiek. Dc regisseur mag nog wel
ens cp de uitspraak van sommige
reemde woorden letten! Vooral in het
nilieu van. Mr. Van Dam is dit va a
groot belang!
Ten slotte ook mijn gclukwcnschcn
aan „Jacob van Lennep". die in deze
ren getoond beeft één der meest cm.
ige dilcttantcn-verccnigingcn van
Haarlem tc zijn.
J. B. SCHUIL.
I
JAN VAN ZUTPHEN V/EDER
STATENLID?
Gelijk bekend is wegens een infor
maliteit; bij liet inzenden der slukkeu
dc- heer J. A. van Ztuphen dezen zo
mer niet als lid der i'rovineiaie Sta
ten van Noord-Holland toegelaten.
Het- bestuur van de federatie Am
sterdam der D. A. 1'. deed daarna-
stappen om tc maken dat de lieer Jan
•tin Zutphe.n weder in de Blaten kun
Feuilleton
Vertaling naar hct.EilgöTscJi van
GENE 'bfUATTON PURT'ER.
11)
Toen klom Inj op een van de wa
gens en werd weggereden. Sproetiieus
li:p haastig het boscli in. Hij was wel
een eindje achler, maar hij kou dc
mannen zien. N oor hij hen innaaide
sloegen ze aan deu oostkant hst hosch
in.
Bij eon cnorinen boomstam bleven ze
staan. Iljj was een nieter boven den;
grond doorgezaagd, over meer clan
drie kwart van dc dikte, en was omge-
uilen, maar rustte nog altijd op den
stronk.
Er groeide zooveel laag struikge
was, dut men er liaast niet door kou
komen, maur Duncan werkte er zich
doorheen en bt-gon op den slam to
kloppen om te onderzoeken hoever hij
hol was, zoodat ze wisten waar ze
hem moesten afzagen. Terwijl ze op
zijn beslissing wachtten kwam er uit
de opening een groote zwarte vogel.
die boven hun hoofdzn bleef vliegen, j
Sproetneus danste wild in liet rond.
„M'n kuikens! Het zijn mijn kuikens!"
riep hij,.
„O, Duncan, kom eens gauw hier!
[Je hebt het nest van mn kostbare
kuikens gevonden!"
Duncan haastte zich naar de ope-
ninr van den stam, maar Sproetnens
was hem voor. Iljj drong door
giftige planten en struikgewas zon
der aan gevaar te denken en kioni
den stronk. Toen Duncan keek, was
liij lieelemaal wild van opwinding.
„Het is uitgebroed!" gilde nïi. ..O,
m'n groote kuiken heeft oen klein
kuiken uitgebroed en er ligt nog een
ei. Ik kan het duidelijk zien. en o. wat
een grappig klein wit vogeltje! Dun
can, kim je liet witte kuikentje zien?"
Duncan kon het goed zien en de an
deren ook. Sproetneus kroop in den
stu 111 cn droeg het piepende ..liertje in
zijn lioc-d naar het licht. Dc mannen
\va:ou zóó vol bewondering, dat' a113
Sproetneus er tevreden mte was. Do
jongen was z.iju stijfheid heelcmaal
vergeten en sprak liet kleine v egeltje
toe met alle lieve woordjes, die hij
kende.
Duncan raaplo z'jn instrumenten
bij elkaar.
„Dat gaat niet door, jongens!" zei
hij opgewekt. „Deze stam mag niet
worden aangeraakt voordat de vogels
er mee klaar zijn. Laten wo maar
gaan, Zei liet diertje meer in hel nest,
Sproetneus. I-let is net. uit het ei, cn
zou kou kunnen vatten. Morgen zullen
er waarschijnlijk twee zijn".
Sproetneus kroop in den hollen
boom en legde hei vogeltje voorzichtig
naast het el. Toen hij terug kwam zei
hij: „Het was dom van me om heb 0:
ook met even er uit te halen, maar
ik durfde het riiet aan te raken. Het
is gevormd als een kippenei cn zoo
groot als ecu kalkocnei en prachtig
nlauw met groote bruine vlekken,
net als er in het boek stond. En bet
zag cr zoo prachtig uit oji dat gele,
verrotte hout, naast dat grappige wit
te kuikentje".
„Ik zal je eens wat. vertellen. Sproet
neus", zei een van de voerlui, „lleb je
wol eens gehoord van het Vogèlvrouw-
tje. dat het heele land doortrekt niet
eau camera en foto's maakt? Verleden
zomer heeft ze er een paai.' op dc boer
derij v„n in n moer J im gemaakt en
uie is e; zoo. gek op dat hi; 11 (do-g
in den sleek Jaat cn haar haalt- h
ieder nest-, dab liij ziet. llij helpt haar
oj) die manier cn dan geeft zij er hem
een foto 'van. Jim is er zoo trotsch op,
llij bewaart ze iu een boek, en laat >0
aan iedereen zien, en snijdt er over op
dat hij geholpen heeft om ze le ma
ken. Als ik jou was, zou ik luiat- een
boodschap sturen, cn dan komt zo
likr cn maakt er een plaatje \nu. Als
je haar helpt, krijg ii er ouk oen. liet
zou aardig zijn. om te 1-mnire.i, als
je vogels weer weg zijn. 'k weet niet
wat voor vogels bet zijn. Ik heb zo
nog nooit gezien. Zc zullen wel zeld-J
zaani zijn. Hebben jullie eeu van allen
wel eens zoo'n vege! gezien, hier in
de buurt?"
Niemand had er ooit een gezien.
„Nou", zei de voerman, „nu wo do
zen boom niet meenemen, ben ik vrij
tot twaalf uur, en ik ga naar de stad.
Ik kom voorbij haar huis en ik heb wel
zin 0111 het haar te vertellen. Als zo
langs den westkant het bosch in rijdt
en dan bij dezen dikken vijgeboom
naar liet oosten gaat, moet zc- den
boom wel vinden, zelfs al is Sproet
neus er niet om het haar 'e wijzen.
Jim zegt dat zc prachtig werk doet
en dal iedereen haar zoo veel mogelijk
helpen moet. Ik zal naar haar toe
gaan en heb haar vertellen en mis
schien geeft ze mij wel een photo von
dat kleine witte vogeltje voor m'n
moeite'
Sproetneus trok hem aan z'n mouw
„Zon ze er niet ruw mee omsprin
gen?" vroeg hij.
„Welnee!" zei de voerman. „Ze is
woedend op iedereen die een vogel
doodschiet, of eni nest uithaalt. Rn
overal leert ze de menschen om van
vogels t houden en ze to beschermen.
Ze is er zoo voorzichtig mee dat ze Jint
een groote parapluie boven ce \ogri-
ties lnnt houden, als re ionc e-> zwnk
.-ijn. tot zc op hen heeft ingesteld. Jim
zegt dal. alle vogels het- na. een paar
dagen prettig schijnen le vinden dat.'
ze er is, en ze maakt z ilke mooi; fo-1
to's dat het eenvoudig ongeloofelijk
is".
„Zul je haar vast zeggen dat ze ko
men moet?" vroeg Sproetneus.
Duncan sliep dien nacln tiiuis. Den
volgenden morgen hoorde nu Sproet
neus al vroeg naar buiten gaan. maar
hii was te slaperig 0111 er over 11a ie
denken wat hij zou gaau doen. Toen
hij later buiten kwam. merkte hij dat
geen van zijn beesteii dorst haJ. en
dat de drinkbak vol was, begteej) hij
dat de jongen zijn best had willen
doen om hem he; gemis van dien groo-
tcn. hollen boom. dien hij zoo graag
had willen hebben, te vergoeden.
„Eeu grappige, hartelijke jongen",
zei Duncan. „Eu bil is uog zoo si ijJ
dat liet hem pijn cloel, als hii zicli be
weeg;, Gec-n wonder dat we allemaal
zooveel san hem houden!
Sproetneus liep vlug door cu nij s\ as
zoo gelukkig dat hij met meer aan z'n
pijn dacht, llij deed vlug do ronae en
ging ook even naar de vogel» Kijken.
De moeder zat op het uest. J-Jij was
bang, dat het andere ei misschien bo
zig was uit le komen, dus li j liet haar
kalm z-tlen. Al vroeg was hij weer te
rug iu zijn „kamer". Hii had zijn
eten bij zich ©11 behoefde pas midden
in den middag voor den tweedon kc-r
op weg te gam. Hii Imd nu nog ©eni
ge uren 0111 aan zijn bloembed ie wer
ken, alle planten to verzorgen en in
zijn Jiock te lezen. Hij gaf de bloemen
en het mos water. Om uit te rusivu
koos hij het koelst© plekje, aan den
westkant, maar bijna altijd nog v. J
ecu koelte was. maar vandaag was >lo
hitte zoo ontzettend, dat het zelfs lot
daar doordrong.
„Ik beu Ijlij dat ik niet naar hel
moeras heef!" zei hij. „Er is gom
zuchtje wind, en liet zal er gloeiend
heet zijn. Gelukkig dat Duncan hor.
nest gevonden heeft, voor het zoo on
dragelijk heet werd. Wat- «'reeselijk
jammer als ik dat niet yezlcn nad! i
grappige kleine diertje! Wut /al iiCÉ
eenig zijn als hij van dien stam afkomi,
waggelen om mij tegemoet te Komen!
Zou hij neb zoo grappig loopen als 111
inrler en moeder''"
De hitte werd steeds drukkender.
1 let werd twaalf uur. Sproetneus st
zijn brood en ging rustig voor een
paar uur op een bank zitten met een
boek.
li
HOOFDSTUK V.
olsja.
Misschien hoorde hij wel ccn geluid
Sproetneus kon het zich later niet
;cr herinneren maar 0111 de sen
of andere reden keek hij juist o|». toen
de struiken tui een geschoven «crrlen
en er c-en gezichtje doorheen keck. F.l-
en iiynifen hadden al vaak in zijn
verbeelding hier rondgedanst, mnnr
