HAARLEM'S DAGBLAD
Buiteniandsch Overzicht
PARK
HOTEL
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1923
VIERDE BLAD
HET COMPROMIS VAN DEN RAAD VAN GEZANTEN IS SLECHTS
EEN TJJSELIJKE BIJLECCINC DER CESCHILLEN TUSSCHEN
EN CE LAND EN FRANKRIJK.
DE MILITAIRE CONTRÖLE OP DUITSCHLAND.
STRESEMANN HEEFT IN DEN RIJKSDAG ZIJN REDE GEHOUDEN.
ZAL HET DUITSCHE MINISTERIE ZICH KUNNEN HANDHAVEN?
Men steekt het te Parijs niet on
der stoelen en banken dat
net aoooord, notwolk tus-
schen de gezanten Is bereikt,
In hooge mate precair en tij
delijk
en dat het bovendien verier ogen if
ten gevolge van zeer belangrijke
Fransche concessies. Nog op bet
laatst ia toegegeven aan den £ngel-_
schen eiscli, dat or geen datum voor'
de hervatting van de controle in de
nota zou worden genoemd en da.t ei
gesproken wordt van „sans dalai",
dat schijnbaar dreigender, maar fei
telijk veel vager is. Poincaré heeft,
na een zelfs voor hem ongewoon
krasse taal te hebben gffbrüikt bij
zijn laatste openbare redevoeringen,
nu vrijwel geheel toegegeven. Het
was te verwachten, dat hij daarover
zou worden hard gevallen, maar
ger dan de kritiek zal hem toch
■waarschijnlijk de lof van de radicale
„Ere Nouvelle" troffen, die tevreden
uitroept: „Bravo! Deze tekst had
door Briaud ge teekend kunnen zijn.
Wij houden er in het algemeen met
van met den vuist op de tafel der
onderhandelingen te slaan, vóór bet
begin er van, maar wij begroeten nu
toch met voldoening 'heb resultaat
van den Gezantenbaad". En als het
blad dan verder betoogt, dat men de
militaire controio nu maar dadelijk
verder den Volkenbond m handen
geven moet, lijk*, zijn beschouwing
wol geschikt om Poincaré uit zijn
vel te doen springen.
Do meestq .ander© persorganen
troosten zich maar een beetje, doch
erkennen ten volle, dat de moeilijk
heden door Pain oaré's concessies
slechts verschoven zijn en dat ze te-
rugkeeren zullen, 'zoodra Duitse h-
lnnd weigert bet. voargesebrevene uit
te voeren. Zij hopen dat het vooreerst
wel weer gaan zal. Terwijl zij bekeu
ren dat de formule inzake de militaire
controle zoo elastisch ia gemaakt en
dait deze controle is beperkt tot voor-
nik aan te kondigen operaties, oordee-
len zo niettemin dat de officieren van
Noliets commissie, die het tot dusver
steeds gemakkelijk eens geworden zijn,
ook verder beter zulle u kunnen samen
werken dan de ambassadeurs. Do hou
ding van' Duitschland zal nu aantoo-
nen wie gelijk had, Frankrijk of Enge
land.
Toc.li schrijft een blad als de Petit
Parisian" dat men zich wachten moet
om aan de. controle-commissie voort
aan een te groote waarde toe te ken
nen. De aanmaak van nieuw oorlogs
materiaal is oneindig moeilijker na te
gaan dan de vernietiging van het
oude.. De Fransche regeering hoeft be
wijzen dat Duitsch,land kanonnen, mu
nitie en vliegmachines laat maken hui
ten de grenzen, met name in Bus-
land. De commissie is dus volstrekt
geen afdoende waarborg voor een vol
komen veiligheid, en Frankrijk moet
zich zelf blijven beschermen met de
bezetting van den linker-Rijnoever.
Bovendien heeft Cambon nog eens
doen uitkomen, dat Frankrijk voort
aan de militaire toebereidselen van
Duitsdiland zal blijven volgen, niet
alleen uit een oogpunt van de vereenig
baarheid met het Verdrag van Ver
sailles, maar ook uit dat van eigen
veiligheid, en dat geeft de Fransche
regeering, naar Pertinax opmerkt,
vrij wat uitgebreider rechten dan het
verdrag.
Buitengewoon fel is weer Tardieu,
die schrijft dat Poincaré's laatste
zwakheid weer geheel in zijn lijn ligt
en dat men thans „nog beneden Can
nes" ia aangeland. Het mooiste is,
schrijft hij, dat er ineens zulk een
drukte gemaakt wordt van die mili
taire controle, terwijl Poincaré heel
goed wist dat de commissie al van
Januari af niet beeft kunnen werken.
Maar hij. heeft dit m zijn pers stil la
ten houden „pour les commodates
d'une gloire truquée", en Tardieu ver
volgt: „Er in twee jaar in geslaagd te
zijn de reparatie betalingen tot nul te
reduce aren, een eind te maken aan de
controle der bewapeningen en den
Kroonprins naar zijn land terug te
brengen dat mag een resultaat hee-
ten. Maar dit resultaat nog boyendien
bereikt te hebben met een maximum
van spanning en wrijving met alb
bondgenooten dat is wel de kroon
op de paradox Men heeft het aan de
regeering komen van Poincaré een ex
periment genoemd. Welnu, dat experi
ment is nu genomen".
Omtrent de ooi-zaken van Poincaré'6
plotselingen overgang van een krach
tige taak naar een, toegeven, wordt
weinig gezegd. Sommige Fransche
kringen schrijven hem toe aan de in
terventie van Millerand, die
het oogenblik voor een
openlijke breuk mot Enge-
land slecht gekozen
zou achten. Do „Journéo Industrielle'
wijst op andere verwikkelingen der in
ternationale politiek en spreekt van
een streven van Engeland om to ko
men tot een Eugelsch-Italiaan6ch-
Spaansche alliantie voor de Middel-
landsche Zee, waarin het de toon aan
geven zou. Hoe meer Frankrijk on
handelbaar bleek, hoe meer kans er
zou zijn op dergelijke combinaties van
Engeland. Daarom lieeft Poincaré
goed en voorzichtig gehandeld,
deelt het blad.
Ten slotte kan gemeld worden, dat
de Kamercommissie voor buitenland-
sche zaken de aangelegenheid beeft
besproken en Poincaré beeft uitgenoo-
digd voor baar te verschijnen. Men
schijnt te doen te hebben met het ver
volg van de campagne door de Se
naatscommissie van buitenlandsciie
zaken begonnen, welke ik signaleerde
Men mag echter verwachten dat Poin-
cdré beden, Vrijdag, in de'Kamer uit
eigen beweging uitvoerige verklarin
gen doen zal.
De Ambassadeursconferénbie beeft
aan Noliet instructies gezonden, waar
bij de bevoegdheid der
Intorgeall. Controlecommissie
/olkomen wordt gehandhaafd, terwijl
zij zelf den datum zal vaststellen van
de hervatting harer werkzaamheden en
daarvoor volkomen onafhankelijk zaJ
beslissen.
Bij de discussie gaf Frankrijk er de
voorkeur aan bij voorbaat vast te stel
len, welke sancties zullen worden ge
nomen in geval van obstructie, doch
in het belang van de entente zag heb
daarvan af. Evenwel herinnerde het er
aan, dat het eventueel, alleen wettige
verdedigingsmaatregelen zou nemen
indien zijn veiligheid bedreigd werd'
waai-tegen memand gegronde bezwa
ren inbracht.
De controlecommissiezal haar
plaats.inruimen, aan den Volkenbond,,
wanneer het 'Verborgen oorlogsmateri
aal zal zijn vernietigd, terwijl de ont
ruiming der bezette gebieden zal wor
den uitgesteld, wahneer het vredesver-
drag niet wordt nageleefd. Overigens
zal Poincaré er binnenkort in de Ka
mer aan berinneren, dat de termijnen
der ontruiming nog niet zijn beginnen
te loop en.
De houding van Duïtschland
ten opzichte van do mili
taire oontröle.
De rijksregeering is telegrafisch in
kennis gesteld van do nota der gezan-
t en conferentie inzake de militaire con
trole. Zij is voornemens daarop te ant
woorden in een nota, waarin zij zich
principieel bereid verklaart, zich to
houden aan de paragraaf van het Ver
drag van Versailles, betrekking heb
bend op de militaire contróle, doch
daarin nogmaals op het gevaar voor
mogelijke incidenten wordt gewezen,
hetgeen uitsluitend de tot dusver aan
genomen houding der rijksregeering
heeft bepaald.
De schulden aan Amerika.
Uit Parijs wordt gemeld .dat Frankrijk
bereid zou zijn een commissie naar de
Vereenigde Staten te zenden, ter be
spreking van de fundeering der Fran
sche schuld aan Amerika, indien dé
Amerikaansche regeering dit wenschn
De Fransche regeering is evenwel van
oordeel, dat geen regeling kan wor
den gevonden, zoolang het schadcver-
goedingsvraagStuk niet is opgelost.
De hooge commissie in het Rijnland
heeft met de fabrieken van kleurstof
fen een overeenkomst gesloten tot leve
ring van kleurstoffea krachtens het:
Vredesverdrag.
Donderdag is de met spanning ver
wachte
Rljksdagilitlng
gehouden.
De president deelde allereerst mede,
dat de communist Remmcle voor 20 da
gen van de zittingen is uitgesloten we
gens de incidenten in de vorige zit
ting.
De communisten riepen ongchoordl
De meerderheid hief evenwel een
bravo! aan.
Daarna nam rijkskanselier Strcsemacn
het woord. (De communisten begroetten
hem met den roep: Separatistenkanzlerj.
De kanselier zeide o.a. het volgende:
De rijksregeering gaai voor een' beslis
sing niet uit den weg ca wenscht deze
zoo spoedig mogelijk. De Fransche mi
nister-president beeft gezegd, dat
Duitschland in extremisti
sche richting drijft. Wanneer de geal
lieerden aan een constitutioneele de
mocratie in Duitschland geen hindernis
sen in den weg hadden gelegd, had zii
het in de hand gehad, dit extremisme;
in den kiem te smoren. De communis
ten tieren, dank zij de algemeen.© ellen
de, de extremistische rechtschc pari ij en,
dank zij de ons voortdurend aangedane
nationale vernederingen. Van de poli
tiek, die van buiten af tegenover ons
gevoerd is, dragt het radicalisme bij ons
de schuld. Ik moet erkennen, dat de
binncnlandsche toestand hopeloos is en
eerlijk verklaren, dat ik ook voorloopig
geen weg zie, in dezen toestand verbe
tering te brengen.
De „Vorwarts" heeft medegedeeld,
dat men in regeeringskringen piet opti
mistisch gestemd was met betrekking
tot de onderhandelingen met Frank
rijk, doch wij moesten deze pogingen
onder alle omstandigheden in het werk
stellen. Rijn- en Roergebied zijn van
tc groote beteekenis dan dat men niet
alle middelen om te onderhandelen, zou
uitputten. Mijn vrees, dat het prijsge
ven van het lijdelijk verzet het bedrijfs
leven in het Roergebied niet aan dep
gang zou kunnen brengen, is door de
feiten bevestigd. De door ons gevoerde
onderhandelingen waren vergccfsch. Wij
hebben gepoogd, het schadevêrgoe-
dingsvraagstulc op den grondslag, van
vergaande leveringen in natura op te
lossen. Misschien kunnen wij thans
met uitzicht op succes pogen een zoo-
danigen grondslag voor de verbooging
van Duitscho praeslaties tc verkrijgen.
Wij begroeten de nieuwe poging, in
een internationale conferentie van des
kundigen het schadevergoedingsvraag-
stu'k definitief op te lossen. Duitschland
is een open wond aan het lichaam van
Europa. Ook Europa zal verbloeden,
wanneer het schadevergoedingsvr'aag-
stuk onopgelost blijft.
Na het prijsgeven van het lijdelijk
verzet, zoo rervolgde de rijkskanselier,
mochten wij 24 uur later het begin van
onderhandelingen tusschen de regce-
ringen verwachten. Tot nog toe echter
zijn wij zoover nog niet. Dat is een
schande vöof dé' betrekkingen tusschen
de volken, want. het is volkomen onver
antwoordelijk, dat de Duitsche regee
ring, die voor het eigen volk optreden
moet, uitgeschakeld wordt en belem
merd wordt, het Duitsche volk te hel
pen. Ofschoon Duitschland cle schade-,
vergocdingspraestaties heeft gestaakt,
hebben wij ons "bereid verklaard onze
kolenleveringcn aan Frankrijk en Bel
gië te waarborgen. -Dat wij daarbij op
grond van het verdrag van Versailles
verlangden, dat zij in rekening zouden
worden gebracht, waren wij aan
Duitschland verplicht. De Commissie
van Herstel zal zich daarover duidelijk
moeten uitspreken.
De rijkskanselier herinnerde aan ziin
vroegere uitlatingen over de verant
woordelijkheid van Frankrijk voor den
dreigenden hongersnood
In het Roergebied.
Duitschland kan de reusachtige - som
voor de voeding van de werklooze
bevolking niet lang meer opbrengen.
Dé werkloosheid in Rijn- en Roerge
bied zou veel geringer zijn, zoo niet
het Parijsche dictaat het hervatten van'
den arbeid verhinderde. Stresemann zei-
de verder, dat hij de hoop koesterde, dat
wanneer de onderhandelingen tusschen
de Duitsche industrieelen en de Fran
sche autoriteiten resultaat opleveren, de
gedwongen werkloosheid niet blijft be
slaan. Wanneer wij veertig percent van
productie moeten afleveren, moet
de productie loonend zijn, anders staat;
alles stiL Wij denken er niet aan, ookj
édn oogenblik den strijd om Rijn
en Roer op te geven.
Overgaand tot dè binncnlandsche po;
litieke vraagstukken, maakte de rijks
kanselier gewag van de besprekingen
der rijksregeering over de verandering
1 de bestaande grondwet ten behoe-
van een aantal landen, over de be
lastingen en de financiën. Stresemann
had de quacstie van den staat van be
leg met den rijkspresident opnieuw
onderzocht.- In het gebied, waar rust
hèersoht, en waarborgen voor het voort
bestaan van de rust bestaan, kon de'
staat van beleg worden opgeheven. Wat
betreft de quacstie van den munt-
standaard. verklaarde Stresemann, dat
het rijk behoefte had aan buitenland-
sche credicten. De kanselier deed een
beroep op degenen, die zich bewustzijn
van de beteekenis van Duitschland voor
de stabiliseering van de wereldhuishou-
ding. Frankrijk was er op uit. het
Duitsche volk voor eeuwig tot hecren-
diensten te veroordeelen. Daar tegen
over was het eenige wapen, het eenige
actief, een juiste buitenlandsche poli
tiek de solidariteit.
Daarna had een gedachtcnwisseling
plaats, nadat de minister van Financiën.'
dr. Luther, een korte rede gehouden had
over den slechten finaocicelen toestand
in Duitschland.
De Duitsch-Nationalen dienden daar
op een motie van wantrouwen ia. Tc-
■oren had hun leider, Von Grafc, een
rede gehóuden, waarin hij over de mis
lukking van het kabinet-Slrcsemann
uitweidde.
De sociaal-democraten besloten ook
een motie van wantrouwen in te die
nen.
Tot een stemming is het nog niet ge
komen, die zal vermoedelijk heden, Vrij-
lag, vallen.
Algemeen wordt verwacht, dat Strcse-
mann een motie van wantrouwen zal
krijgen.
Of het dan tot een Rijksdagontbin-
diug zal komen?
De onrust in Duitschland neemt nog
toe.
Te Berlijn is
een nieuwe monarchistische
beweging
ontdekt, welke onder leiding staat van
den Beierschcn Staatscommissaris Von
Kahr. Deze dictator is bezig een troe
penmacht te organiseeren, welke onder
zijn eigen leiding zal komen tc staan,
nu Hitler en Ludendorf tengevolge van
het mislukken van hun militaire putsch,
voor het oogenblik van het tooneel zijn
verdwenen. Het moet in het voornemen
van Von Kahr liggen, in het begin van
December tot een beslissende actie
over te gaan.
Von Kahr is evenwel nog steeds zon
der een nationalistischen figuur. Op
het oogenblik doet hij al het mogelijke
cx-kroonprins Wilhelm te bewegen, zich
aan het hoofd van de beweging te
plaatsen.
Von Kahr, die in Bqieren geboren is,
werd langen tijd beschouwd als een
vriend van kroonprins Rupprccht. Sinds
laatstgenoemde evenwel geweigerd
heeft deel te nemen aan een monarchis
tische beweging, zocht Von Kahr elders
naar een nationalen held, door wiens
bemiddeling hij zijn politieke aspiraties
kan verwezenlijken.
Ex-kroonprins Wilhelm heeft reeds
eerder een uitnoodiging van Von Kaht
ontvangen, doch tot nog tóe was hii
voor alle aanbiedingen doof. Door de
versterking der monarchistische troepeq
in het Noorden heeft Von Kahr even
wel een gróotereu invloed op Wilhelm
gekregen ép alle pogingen worden
thans aangewend hem te overtuigen
van zijn „plicht" tegenover het land.
.Von Kahr baseert'zijn hoop op succes
op de Rijkswecr in liet Noorden. Ver
scheidene monarchistische afgevaardig
den brachten de laatste vijf dagen be
zoeken aan Oehls en hadden lange
conferenties met ex-kroonprins Wil
helm. De houding Van kroonprins Rup-
precht is van 'd'en aard, dat Von Kahr
alle hoop in deze richting heeft laten
In monarchistische kringen wordt het
op zijde stellen van Hitler een verbete
ring in dén toestand beschouwd.
Intusschen blijft ex-kroonprins Wil
helm rustig op zijn landgoed en houdt
zich bezig met het beheer van' zijn be
zittingen. Ook vindt hij nog gelegen
heid voor jachtpartijen met zijn oude
vrienden zoo wordt ons uit Berlijn
gemeld.
Verspreid nieuws
DUURTEOPSTOOTJES TE MAINZ.
In Mainz zijn gisteren Juurte-op-
stootjes ontstaan, waaraan een groot
aantal werkloozen deelnam. Hiervan
maakten de separatisten gebruik. Zij
stelden zich aan het hoofd der werk
loozen en drongen het raadhuis binnen.
Na een aanvankelijk succek moesten
zij echter voor de politie het veld rui-
EEN HUISZOEKING OP HET
LANDGOED VAK MAX V. BADEN
DOOR DE FRANSCHEN.
Uit Karlsruhe wordt gemeld, dat
een afdeeling Fransche infanterie hel;
landgoed van pr:r>3Max van Baden
heeft omsingeld en or een uitgbreid
onderzoek heeft ingesteld. De pachter
van het landgoed werd gearresteerd.
De Fransehen hadden vernomen, dat
op het landgoed wapens waren verbor
gen.
INCEZONDEN MEOEDEELINCEN
80 Cts. per regel.
PARKLAAN 86-94
TELEF00N433-1410
DIMANCHE 25 NOVEMBRE
MENU a f 3.-
Hors d'Oeuvre Riche
Crème Nantua
Homard Newbourg
Filet de Boeuf Renaissan.ee
Gateau Moscovite
Dessert
Verzoeke telefonisch
tafels te reserveeren.
Binnenland
Ds Postchèque en Giro
dienst.
Hoo staat het met de
reorganisatie?
Naar Het Vad. verneemt begint hot
met de reorganlsatio goed op te schie
ten. De leiders der reorganisatie heb
ben reeds een datui.n voor de heropo-
ning van den dic-nst in de gedachte,
maar ze houden dien 1102 geiiciin met
het oog op altijd mogelijke onaange
name verrassingen en om de absolute
zekerheid te hebben, dat de herope
ning eon ongestoorden loop van za
ken waarborgt. Wij hadden gel:oord
van 1 December als datum der her
opening, maar, zooveel kunnen we
wel zeggen, dat deze datum is te
vroeg, voegt ligt blad daaraan toe.
Overigens kregen wij zoo den indruk,
dat 1023 nog de begrafenis der Giro-
ellende zal zien. Uit de omstandighc-id
dat zoo heel velen den dienst missen,
bouwt men de hoon, dat ook hier zul
blijken het iriet-róestende van oude
liefde en dus het bedrijf weer spoedig
oloeien zak
MOORDAANSLAG. Te Delft heeft
H. T. een moordaanslag gepleegd op
zijn vroegere verloofde, mej. C. de B.
Toen zij met T. de K. in de Trompet
straat liep, viel hij eerst dezen persoon
van achteren aan eu stak hem met een
mes in den rug. Het meisje heeft hij
vervolgens met hetzelfde mes in do
beide oogen gestoken en ook aan den
rechterschouder. Do bcido verwonden
zijn naar het gasthuis vervoerd. De
dader wist te ontkomen.
HET GOEDERENVERVOER UIT
DUITSCHLAND STOPCEZET.
Uit Zevenaar wordt gemeld:
De aanvoer van goederentreinen
is langs Elten naar Nederland plot
seling geheel stopgezet. Wij verna
men dat allo goederen door do Fran-
schen zijn achtergehouden. Heb per
sonenverkeer is gewoon.
Handhaving van de
Loterijwet.
Tijdgsfest- en Utileloten In
beslag genomen.
Op last van do Justitie heeft de Cen
trale Recherche to Rotterdam bij do
verschillende hoofdagenten en verte
genwoordigers der Naaml. Veuboot-
achappen Tijdgeest en Utile olie aan
wezige loten en verdere bescheiden
der 43ie loterij, alsmede alle reclame-
middelen in beslag genomen.
DE KABINETSCRISIS.
Heb Hbld. meldt dat de R. K.
fractie der Tweede Kamerleden zal
vergaderen in verband mc-t do Kabi
netscrisis.
Onze Lachhoek.
Bij een première maakte iemand
qaq uba pui» qaq u»3aq 89|[uqs ap ut
derde bedrijf aanstalten om heen
te gaan.
„Mag ik u opmerkzaam uiaken
dat er nog één bedrijf komt!" waar
schuwde hein zijn buurman.
„Dat weet ik!" was net. antwoord,
„Daarom ga ik juist heeu!"
Een jonge dame die zich wel cons
met do schilderkunst bezighield, had
con schilderij vervaardigd voorstel
lende een koe in do weide en toon
de dit aan een bekend schilder met
het verzoek er zijn oordeel" over to
neggen.
Na aandachtige beschouwing zei-
de de schilder:
„Het schip is niet slecht, maar u
hebt de zee te groen gemaakt!"
Spionnage en land
verraad.
Militairen verdacht van den
verkoop van militaire
bescheiden.
Drie onderofficieren te Maastricht
gearresteerd.
Een complot van landverraad
In de N. R. Crt. lezen wij:
„In een café ie 's-Hcrtogenbosch beeft
do recherche Woensdag een Belg aange
houden, op het oogebblik dat hij van ten
militair een papier aannam en unarvoor
geld gaf.
Het blijkt, dat deze I3elg met eoriige mi
litairen in verschillende plaatsen ;r. ons
land in verbinding stond en door hun
hu!p in het bezit kwam van papieren,
welke op de verdediging van het land be
trekking hebben. Hij ontkent «venwel.
Vandaag is hij door de marechaussees naar
Jfaaslricht overgebracht.'
In eenige plaatsen zouden in verband
met deze zaak reeds arrestaties zijn go-
seiiied.
Va® andere zijde meldt men, dat de
brigadecommandant der marechaussee te
Maastricht een complot van landverraad
heeft ontdekt, waarvan bet beginpunt te
Maastricht moet zijn on waarvan de hoofd
zetel te Rotterdam zou zij® gevestigd."
Uit Maastricht werd aan de Maasbodo
In verband met vermoedelijke spionnage
heeft do Justitie in samenwerking mot mi
litaire autoriteiten te-Maastricht in eenigo
woningen een inval cu huiszoeking ge
daan. Een drietal onderofficieren is in
voorloopig arrest gesteld. Het onderzoek
is iti vollen gang.
Men seint nog uit Maastricht aan do
Maasbode:
Nader vernemen wij. dat niet alleen in
Maastricht, maar ook in andeto garni
zoensplaatsen me! rang bekleedo militai
ren zijn gearresteerd, verdacht van mili
taire bescheiden verkocht ta hebben aan
een NederlandorUe Rotterdam, die op zijn
beurt do stukkan in handen speelde van
een naburige mogendheid.
Daarna kregen do vcrsehillonde parkel'-
ton opdracht, om over te gaan tot de ar
restatie der handlangers. Verder vernemen
wc, dat ds autoriteiten reeds eerder van
een en ander op de hoogte waren en op
zettelijk va'sehe stukken opmaakten, om
do daders om den tuin te leiden en te
ontmaskeren,
In deze zaak moeien ook officieren be
trokken zijn. Do Koninklijke Maréchaus
see heeft gedurende eenige maanden tiet
onderzoek in alle stilte geleid. Haar kontl
•arvoor een woord va® lof foe.
Hot onderzoek to Maastricht had plaats
in de militaire bureaux en particuliere
woningen.
Aangehouden zijn de scrgeanl-majoors
administrateur B. on S., alsmede do go-
pens. sergeant-majoor T.
Aan do Nieuwe Crt. i6 bij navroge to
bevoegdcr plaatse gebleken, dat het drie
tal onderofficieren te Maastricht is gear
resteerd „vordacht vai^ het zich toeëigenen
van niet voor openbaren dienst bestemde
stukken, ten einde, naar vermoed wordt,
daarvan een ongeoorloofd gebruik to ma
ke® en financieel voordeel va® hun han
delingen te trekken."
De Justitie houdt zich bezig met tiet
onderzoek dezer zaak. zegt het blad.
Do N. R. Crt. meldt nog:
Do justitie eu de reoherehe hebben In
een huis op het Stationsplein to Rotter
dam een huiszoeking gedaan. Arrestaties
hebben daar ter stedo niet plaats gehad.
In do N. R, Ct. van hedenochtend
lezen wit
„Bij de huiszoeking, die de justitie
en de recherche gehouden hebben bij
den koopman R., f© Rotterdam, vol-
sens het e©no beriolit een Nederlander
volutin het andere een Belg. aan het
stationsplein aldaar, is, zooals we
reeds gemeld hebben, niemand genr-
resteerd. Wel hebben mr. J. A. de Vie-
VAN KUNST EN KUNSTENAARS
Kunst in Amsterdam. In de galerie
d'art frangais van den heer Van Deenc
op de Prinsengracht bij de. Utrechtsche
Straat waren dezer dagen een aantal,
der laatste werken van Conrad Kicken
te zien. Het is reeds vrij lang geleden,
dat deze schilder de kunstverslagen
voor Haarlem's Dagblad schreef; onder
de oudere lezers zal men zich zijner al
licht nog herinneren en ook de anderen
kan het misschien interessceren iets van
dezen oud-Haarlemmer te vernemen.
Mij boezemt bovendien immer de ar
beid van oude kennissen belang in; dus
maakte ik mij op naar den salon met
de voor de afmetingen te weidsche be
naming. Als ik mij niet bedrieg heeft
Kickerc in deze onderneming voor een
niet onaanzienlijk deel de hand gehad
het organiseeren zat hem steeds in het
bloed en zelfs zijn vijanden zullen toe
geven dat hij als organisator nict-alle-
daagsche verdiensten bezat. Men her
innert zich wellicht nog de indeiiijd
door liem opgerichLe cn gedeeltelijk ge
financierde „Moderne Kunstkring", die
een aantal goede dingen in zijn credit
kon schrijven toen hij na een kort maar
weelderig bestaan tot bijna onzichtbare,
afmetiugen terug keerde. Tot die goe
de dingen moet in de eerste plaats ge
rekend worden dat daar, aan wie thans
tot de erkende jongeren nis Weyand.
Wiegman, Ten Holt, Radecker en an
deren bchooren, voor het eerst gele
genheid geboden werd, op behoorlijke,
wijze voor het front te komen. In het
deftige huis op de Keizersgracht waar
wie het breed had het ook breed liet
hangen, heeft .Kickert, naar ik meen,
wel iets van zijn duiten en veel van zijn
vriendschapsbanden zien losser wor
den. Zoolang hij in hoofdzaak organi
seerde, arrangeerde cn vooral trakteer
de, hieven die banden strak gespannen,
toen hij echter meer ambieerde en als
hun gelijke exposeerde, vonden de
vrienden dat hij te veel blagueerde en
zooals dat met kleine kunstenaarsver-
eenigingen meer gegaan is, na een
paar palejsrevolutietjes, eenige weder-
zijdsche royementen en de zich mel
dende mogelijkheid zonder al te veel
kleerscheuren van het dure pand af te
komen, lost zulk ethisch en acsthetisch
belangrijk gebeuren zich op of ver
schrompelt tot een eenvoudig geschil
derd naambordje met „Moderne Kunst
kring" er op, zooals ik dat nadien op
een atclicrdeur onder aan ccn levens-
I gevaarlijke trap in ccn bouwvallig huis
'buiten aan den Amsteldijk terug mocht
j vinden. Let men alleen ep de klank
van het woord, dan is zelfs de niet ge
heel waterdichte bedakking va®, zulk
nieuw verblijf niet bij machte de beko
ring van het président-fondateur du
cercle d'art moderne geheel uit tc wis-
schcn. In Parijs kan het mooi weer zijn
als het hier 'regent cn ik heb het van
dezen schilder best kunnen begrijpen
dat hij de Seine -boven den Amstel pre
fereerde. In ons land met zijn kleine
verhoudingen slaat de fantasie bij iedc-
ren wiekslag tegen een petroleumlamp
of een klecrenhangcr, tenzij 8e voorzich.
tig gecultiveerd wordt en haar vlucht
niet te breed neemt. En Kickert, blonde
Germaan van nobelen bloede, als hij
zich voelde, wenschte zijn vlucht niet
alleen hoog maar ook breed te nemen.
Dies verliet hij ons en vestigde zich in'
de vallei va® Chevreuse, in het depar
tement van de Seine, met een winter
verblijf in Parijs- en een studio in de
Rue du Départ waar de rook van den
Gare Moutparnasse doorheen waait en
den roem van reeds menig Hollander,
van Schelfhout (Lodewijk), Alma en Piet
Mondriaan met zich meevoerde en in
grillige vormen soms naar alle wind
streken maar meestentijds naar ons
toe overbracht.
Korten tijd geleden waren het de
Fransche kranten die rookwolken van
lof over onze duistere hoofden uitblie
zen, en was het Kickert. wiens lof ge
zongen 'werd naar aanleiding zijner
eigen groote tentoonstelling in één der
eerste Parijsche kunsthandels. Dit
heeft ons goed gedaan in hoofdzaak
omdat wij wisten dat het hem goed
zou doen. Dit was wat hij steeds geam
bieerd had en wat hem in Holland was
onthouden erkend te zijn niet ais'
arrangeur, als organisator, doch als
schilder. Zooals een rechtgeaarde koek
bakker nimmer van zijn eigen taartjes
snoept en die zijner collega's immer
met wantrouwen bekijkt, heeft de krantc-
'man, die in mij is, die Fransche uit-
knipsels bekeken, doch de oude vriend
die nevens den courantier zit, heeft
zich in dit succes verkneukeld. En nu
ik tot mijn schaapkens moet weerkee-
ren, want we dwalen te ver van de
Prinsengracht af en het ligt niet ia
dit bestek noch in mijn bedoelen hier
een levensschets van den schilder te
geven, nu ik dus tot de kleine verza
meling werken kom waar ik u iets van
wilde vertellen, is het juist mijn stil
genoegen dat ik den veclzijdigcn maat-
schappijmcnsch Kickert kan laten rus
ten en alleen over den schilder kan
schrijven. Het is mij ernst als ik be
weer dat Kickert door kornuiten en
confraters onderschat is in Holland. Hel
zou mij niet verwonderen als daarin au
kentering ging komen, nu hij niets doet
dan hier zijn werk laten zien cn zelf
van uit de verte het spel gadeslaat. In
dezen schilder zat steeds veeleen
goede smaak was hein aangeboren,
eruditie had hij zich eigen gemaakt,
een plezier om technisch meer dan an
deren onderlegd te zijn deed hem tot een
factuur komen, die van tijd tot tijd ver
bluffend was, doch zijn veelzijdige aflei
dingen. beletten misschien juist dien gc-
heimzinnigen grodei van dat ondefinieer
bare innerlijke kleinigheidje, waardoor't
technisch meest volmaakte schilderij pas
tot een uiting van interessant zieleleven
wordt. Er lijkt mij in zijn laatste, werk
iets gekomen te zijn waardoor het be
teekenis gekregen heeft, er is rust in
èn kracht, de beangstigende holheid die
ons vroeger vaak bijbleef na het zien
van ontzaggelijk groote doeken zal
ons nu niet meer achtervolgen bij dit
werk dat er vertrouwenwekkender, eer
lijker en oprechter uitziet. Het maakt
niets uit of een kunstwerk tot een pe
riode, een groep, cene strooming gere
kend kan wordenpersoonlijkheden
die een geheel nieuwe visie openbaren
en bevruchtend op eene rij van later
komenden inwerken, blijven de groote
eenzamen, de pijlers, waaroverheen later
de verbindingen weer gelegd worden.
Zoo een zal Kickert nooit zijn cn laat
ik er bijvoegen, wij hebben er in ge
heel Holland niet zulk cenen. Maat
wel is het werk' dat hij thans maakt, zoo
goed als dat der besten zijner tijdgc-
nooten, in recht cn aanspraak op onze
billijke waardcering.
I-Iet groote stilleven met het witte
konijn is hier beter tc zien dan op de
Jubileumtentoonstelling ia Suasso. Een
nieuw stilleven met een doodc karper
cn een wit'-teenen mandje toont tot welk
sterk direct kleurgcven hij in staat is,
en een derde schilderij met visschen en
lange seldery-groente vertoont zijn habi-
liteit in het arrangccren. Die hij nim
mer zal verkeren. Maar, waarom ik met
zulk een plezier dit kroniekje aan mijn
illusteren voorganger ben gaan wijden,
ge vindt dat in een drietal landschap
pen. Eén groot, twee kleinere. Het ge
hucht van de Riinaunière heet het
eerste. Een toef huizen met
gedempt roode en blauwe pannendaken
zit als het hart van een boeket, gesto
ken in donker, droomig groen dat vol
intimiteit en genegenheid is. Er is een
sfeer rondom van inst ca zuiverheid cn
in dc verzorging van het werk als
kunstwerk is diezelfde rustige verze
kerdheid terug te vinden. JIct is een
voudig maar zeer bekorend. De twee
kleinere doekjes hebben aan gelijke ge
stemdheid hun ontstaan tc danken, al
moge dan de ccn een herhaling 'van
een clock op grooter afmeting zijn
juist dit zichzelf nog eens willen en
kunnen herhalen bewijst voor mij dat
bii den maker het geëmotioneerd zijn
zuiver was geweest. Deze raken van een
ouden kennis tegen tc komen, was me
een genoegen. En ik eindig met uwe
belangstelling voor deze prestaties te
vragen. De expositie sluit volgens de
kaart a.s. Zaterdag, maar U kunt ver
moedelijk nog wel een paar dagen meer
bij den beer Van Deenc terecht. IliJ
ontvangt u gaarne en hoofsch, tous
les jours dc. 10 h. i midi et de 2 h
5 h„ op de Prinsengracht 701 prés
l'Utrechtschestraat, tramways 5, 6, 7,
jo, 11 en ij. U moet otn die kaart, die
met al haar cijfers iels van ccn loterij-
lijst heeft, niet lachen. Ze is natuurlijk
niet voor ons. maar voor dc Fransche
relaties die de Galerie bezit, bestemd.
Door Hollanders wordt deze Galerie
nog tc weinig bezocht, ook daartoe zou
ik willen opwekken. Maar denkt u
vooral om de „hcures" en gaat niet
met z'n drieën tegelijk, want dan loopt
ge malkander in den weg,
J. H. DE.BOIS.
