HAARLEM'S DAGBLAD
Stadsnieuws
Muziek
Familieberichten
Letteren en Kunst
Sport en Wedstrijden
Donderdag 29 November 1923
DERDE BLAD
Lichamelijke Opvoeding
De eerste openbare les van
den privaat-docent in de we,
tenschap der lichamelijke op,
voeding aan do Leidsche Hoo-
geschool.
Eenige maanden geleden werden wij
Verraat, door een bericht in de dag
bladen, dat aan de Universiteit te
Leiden was toegelaten als privaat
docent ora les te geven in de weten
schap der lichamelijke opvoeding Dr.
J. H. O. Reijs. Deze benoeming is een
voorval van beteekenis in de geschie
denis van de lichaamsoefeningen in
ons land, want niet alleen, dat de
gevolgen zeer zeker zullen zijn betere
gegevens en dus betere voorlichting
omtrent aile feiten en verschijnselen,
die met de lichamelijke opvoeding
verband houden.- doch deze benoe
ming op zichzelf houdt reeds veel
goods in voor de algemeene waardee-
ring der lichaamscultuur. Immers wij
mogen er toch wel een bewijs in zien,
dat de overheid de beteekenis van
dit deel der opvoeding nu meer inziet
dan vroeger; zij zelf spreekt van „de
wetenschap der lichamelijke opvoe
ding'' en zij acht die van voldoende
gewicht om haar aan één onzer hooge-
scholen door een medisch doctor te
doen doceereh. En wat een geluk mag
het genoemd worden, dat tegenwoor
dig verschillende medici zich de
moeite willen geven en'den tijd er
voor willen afstaan om in het belang
van de lichamelijke opvoeding speciale
studies en onderzoekingen van aller
lei aard te verrichten. Andere voor-
deelen, dan de voldoening iets nuttigs
verricht te hebben, gaan met zulke
werkzaamheden gewoonlijk niet ge
paard. Het verdient daarom dubbel
waardeering, dat reeds gedurende
verscheidene jaren medici in verschil
lende deelen van het land hun steun
aan de lichamelijke opvoeding hebben
willen geven en het moge, niet alleen
Voor Dr. Reijs; doch voor. hen allen,
een voldoening zijn, dat één uit hun
midden als privaat-docent aan een
hoogeschool de belangen van dit on
derdeel der opvoeding in den vervol,
ge mag behartigen. Deze zal den
steun en ervaring der overigen be
zwaarlijk kunnen missen en ik hoop
en vertrouw dan ook dat de noodige
samenwerking in ruime mate tot
stand zal komen.
De voorstanders van een goed gere
gelde en geleide lichamelijke opvoe
ding hebben nog een omvangrijk ver
langlijstje al vele jaren prijkt daarop
)ok een Rijks centraal instituut voor
e opleiding van leerkrachten en er
is een tijd geweest, dat het scheen
alsof de stichting daarvan niet meer
zoo ver verwijderd was. Nu de finan-
ciecle toestand in ons latfd voorloopig
wel een beletsel zal blijven het plan
opnieuw ter hand te nemen, geloof ik
dat wij de regeering dubbel dank
baar moeten zijn, speciaal den minis
ter van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, voor de inwilliging van
het verzoek van Dr. Reijs om toege
laten te worden als privaat docent.
En zoo heeft dan deze docent op
1 November j.l. zijn eerste openbare
les gegeven in het_ groot auditorium
van de Leidsche Universiteit, voor
waar eene omgeving, die aan plech
tigheid en atmosfeer niets te wen-
schen laat. Bij die gelegenheid werd
ons voorgehouden „uit welke ele
menten zij (de wetenschap der licha
melijke opvoeding) opgebouwd moet
worden, vanwaar zij de bouwsteenen
benoodigd voov een hechten onder
bouw moefc betrekken, wat hare ver
houding tot andere wetenschappen
moet zijn, en wat ten slotte als haar
doel en streven aangemerkt moet wor
den". Vooreerst wordt ons voor oogen
gesteld, dat er „een intense wissel
werking bestaat tusschen groei en
lichamelijke opvoeding". Dit nader
uitwerkende komt spreker op de betee
kems der anthropometric, die be
schouwd moet worden als een der
grondslagen, waarop een rabioneele
licr.amo'ijke opvoeding gebouwd rnoet
worden. De groei is echter slechts één
hoofdstuk uit de physiologiedaar
naast zal deze geheele wetenschap
de voorname voedster zijn van do
lichamelijke opvoeding. Zonder haar
zal het niet mogelijk zijn, ook maar
eén gegeven van belang te verkrijgen
„Zoo verschijnt de wetenschap der
lichamelijke opvoeding als toegepaste
physiologie".
Echter zal ook de hygiëne volgens
spreker de noodige bouwstoffen moe-
ton aandragen, want al is de lichame
lijke opvoeding naar haar aard toege
paste physiologie, naar haar doel is
zij toegepaste hygiëne.
Vervolgens ging spreker dan nog
ba, welke andere belangrijke zaken
niet onuitgewerkt mogen blijven en
besprak daarna de quaestie der stel
sels, de lichaamsoefeningen voor vol
wassenen, in het bijzonder voor vrou
wen, voorts de^ opvoedkunde in het
algemeen, de eischen dor school enz,
Wat ten slotte over de beteekenis der
lichamelijke opvoeding wordt gezegd,
lijkt mij belangrijk genoeg, het onver
kort te laten volgen.
,,Die beteekenis ligt niet alleen in
de hygiënische waarde van de li
chaamsoefeningen, hoewel die na
tuurlijk groot is en ook in de eerste
plaats naar voren geschoven moet
worden, al ware het alleen maar om
te deelen in de waardeering, die de
hygiëne zich, dank zij hare resulta
ten, verworven heeft.
Die beteekenis ligt ook niet alleen
in de waarde voor de ontwikkeling van
do volkskracht, hoewel ook deze
groot is, zoodat dan ook in de landen,
die het sterkst getroffen zijn gewor
den door den oorlog en zijne gevol
gen, als Rusland, Duitschland en
Frankrijk, de lichamelijke opvoeding
aangegrepen wordt als het eerste en
het beste middel om verloren gega-
ne krachten te herwinnen.
Die beteekenis ligt ook niet alleen
in de waarde voor da opvoeding zoo
wel wat betreft den gunstigen invloed
op het geestelijk prestatievermogen
der kinderen als wat betreft de waar
de als factor bij de zedelijke opvoe-
ding-
Die beteekenis ligt naar mijn mee-
ping nog verder en is van cultureolen
aard". Na het noemen Van een .voor
beeld vervolgde spreker:
„Men meende, dat de waarde van
een volk alléén gelegen was in zijn
kennis en men trachtte die te ver-
grooten tot hier en daar angstwek
kende grootte. De stemmen, die be
weren, dat wij daarmede in een moe
ras zijn geraakt, worden talrijker, de
pogingen, een weg te zoeken uit dat
moeras veelvuldigor aangewend. Nog
onlangs schroef een paedagogieblnd
Wat het Nedorlandsche volle ontbreekt
een nieuw ideaal, een nieuw doel
voor zijn school, die het heele volk
zou weten te bevredigen en tot groo-
ter krachtsinspanning op onderwijs
gebied aansporen.
Ik zie de doelbewuste, goed inge
richte lichamelijke opvoeding iu nauw
en harmonisch verband met de intel-
lectueele, samen gelijkelijk doelende
de aandacht der opvoeders, als den
eenig mogelijken maar dan ook zeke
ren weg, om te komen tot een geluk
kiger volk, dat in staat zal zijn een
andere beschaving te stellen in
plaats van de huidige, waarover de
doodsklok reeds geluid is".
Aldus Dr. Reijs over de beteekenis
•an de lichamelijke opvoeding. Zijn
woorden lijken mij van genoeg belang
om ze ook nog eens buiten het groot
auditorium van de Leidsche hooge
school onder veler oogen te brengen.
H. L. WARNIER.
Provinciale Staten
De Najaarsziitlng
(Zitting van Woensdagmiddag).
Na de pauze verkrijgt de lieer
ommandeur het woord. Deze
zegt naar aanleiding van beweringen
van den heer Barnstein, dat de con-
fcróle op de melk winning van dien
aard is, dat de melk winning riet
sli3Cflib te noemen is- Hij var-wacht
geen goede resultaten van het werk
van een hezuinigingscommissie een
van een bezuinigingsinspecteur.. Toch
is hij ook voor bezuiniging.
De heer O t'to acht een verlen
ging van den arbeidstijd en" verlaging
van het loon een noodzakelijke r isch
in het belang van de samenleving.
Overalis een toestand van verar
ming ingetreden. Er zouden nog wel
eens ernstige dingen kunnen gebeu
ren, waaraan men op dit oogenblik
in de Sta/ten niet denkt. Hij acht
het een ramp en een gevaar voor ve
le culbureele en sociale belangen om
steeds maar weer te putten uit de
kas der provincie, om de doodeen
voudige reden, dat die kas er is.
Het batig overschot van 'hét vorig
jaar had de' provincie beter kunnen
gebruiken, om een gedeelte van de
groote schuld te delgen. (Uitbundig
gelach). Dan had men de uitgaven,
die zoo schrikbarend hoog geworden
zijn, wat kunnen beperken. Een van
de middelen, om de werkloosheid te
bestrijden, is, er voor te zorgen, dat
de omstandigheden voor de industrie
heter v.ovóen. De voorwaarden vt or
de productie moeten gunstiger uor
den. Welk standpunt vraagt sprekor,
nemen Ged. Staten in ten aanzien
van de twee groote vraagsbultken
-loonsverlaging en georganiseerd oi c-r-
leg'f Welke leiding, gaat er van Ged.
Staten voor deze zaken uit. Met liet
georganiseerd overleg moet ook voor
zichtig te werk worden gegaan. Men
mag van Ged. Staten verwachten,
dat ze niet zullen afwachten, hoe het
loopen zal, maar dat ze leiding we
ten te geven. Niet uitbreiding, maar
inkrimping van de provinviale huis
houding moet plaats hebben. Over
'n paar jaren zal er geen batig over
schot meer zijn. Met de middelen
moet men dus voorzichtig omsprin
gen. Het is beLer, op den juislen
tijd een kleiner huis te gaan bewo-
ïen, -dan dat dit te laat is.
Mevrouw Van ZeimVan den
Berg houdt communistische be
schouwingen. Zij merkt op, dat de
arbeiders vragen een goede woning,
kleeding, voeding en ontwikkeling.
Het huidige kapitalistische regime
-heeft hun difc onthouden. Zij be
strijdt uitvoerig den heer Ter Haar.
die gezegd heeft, dat de organisaties
nu maar moeteu opdoeken, omdat
het ledental toch al afneemt. Zij
voorspelt evenwel, dat die afvalligen
elkaar weer zullen vinden; dat zii
nieuwe groepen ziullen vormen als
een eenheidsfront tegen het kapita
lisme.
De heer Kleerekoper drijft
den spot met de woorden van clen
heer Otto en van mevrouw Van Zelm.
Wat de samenstelling van het college
van Ged. Staten betreft, merkt hij
op, dat een evenredige vertegen
woordiging den heer Van Tienen
niet welgevallig zal zijn. Spreker
veroordeelt het jagen naar een gul
den looiihesparin? van den arbeider,
zooals de beer Otto doet. Bezuinigiiu-
moet alleen geschieden, wanneer er
roekeloos met het g6ld omgespron
gen wordt. Het mag niet gaan ten
koste van de arbeiders en dus ook
niet van den winkelstand. De winke
liers in drukke volkswijken klagen
nu reeds steen en been over de ver
minderde koopkracht der arbeiders.
Het zal een avcrochtsche uitwerking,
■hebben, dan die men beoogt, als men
de loonen der arbeiders nog meer ver
laa.gt. Gelukkig, zei spreker, zullen
de organisaties niet vallen, als uO
heer Tor Haar dit wil. Het beknib
belen op de loonen der arbeiders lie-
teekent het wegnemen der funda
menten van het provinciale huis en
heb inhouden der subsidies -voor vcr-
s'chiUenüe doeleinden. Dat staat
gelijk met het afbreken van het dak
van dat huis. Wie dat willen, spre
ken als de priesters in het land der
onwetendheid.
De heer Ve rs cliur e, die bijna
niet te verstaan is, bepleit bezuini-
eirio-.
De heer Aasche 1- is van meening,
hij zegt dit als lid der Staten
dat de loonen van het personeel der
provincie niet te hoog ziin, vooral niet
van dé hoogere ambtenaren. Een an
dere vraag acht hij, of er voor dat
loon wol voldoende arbeid wordt ver
richt. Ten deze zou een onderzoek wel
gewenscht zijn.
Te kwart over drieën komen de
Codopufeorde Staten.
aan het woord.
Mr. B o m a n s merkt op, dat het
langdurige debat hem heel weinig
I stof voor antwoord geeft. Den lieer
ÏMCEZONDEN MEDEOEELINCEN I Ï9 Cts. per r«get.
Van Tienen verwijt hij', da? hij deze
begrooting ontleed heeft, zonder er een
oordeel over te vellen. Vocrr optimis
me op de lange baan is voor de pro-
vincieweliswaar geen reden. De Icunst
bezwaren is grooter, dan die van
'garen. Uitvoerig verdedigt hij
het financieel beleid van Ged, Staten.
Hij acht het- heel goed, om een reser-
•efonds van vier millioen te vormen
■n daarmee voorzichtig te wezen.
Bezuiniging moet er natuurlijk we- -
zen, maar spreker ontkent, dat er on
nutte uitgaven zijn gedaan. Bezuini
ging moet men niet afhankelijk stellen
van de toevallige resultaten van een
begrooting. Gedeputeerde Staten zul
len zich echter niet verzotten tegen het
'nstellen van een bezuinigingsccim-
missie. Hij eischfc evenwel ten op
zichte vnn het financieel beleid bewe
gingsvrijheid, zoowel voor Ged. als
voor Prov. Staten. Aan den lieer
Colijn antwoordt spreker, dat hij,
sinds hij in het ooilege van Ged. Sta
ten is opgenomen, niet in het minst is
afgeweken van zijn beweringen van
vroeger. Hii is dezelfde gebleven.
De heer Kooiman, de opmer
kingen over de melkwinnijig en de
watervoorziening besprekende, merkt
op, dat Ged. Staten altijd waakzaam
zijn geweest en zullen blijven voor de
volksgezondheid. Ged. Staten zijn
bereid, de motie van den heer Colijn,
om eon hezuinigingscommissie voor de
Provinciale Ziekenhuizen in te
stellen, gaarne over te ne
men. Spreker deelt thans reeds
mede. dat het in het voornemen van
Ged. Staten ligt, om dit onderzoek
zoo veelzijdig mogelijk to doen geschie
den. Tot den -heer Van Tienen zegt hij,
dat het de plicht van de provincie is,
te zorgen voo-r een goede verpleging
van geesteszieken. Doet de provincie
dit niet. dan komen de kosten weer
ten laste van de gemeentebesturen.
De heer H e n d r i x, den heer
Van Tienen beantwoordende,
merkt op. da.t deze bij het critisoeren
der cijfers van deze begrooting geheel
de groote omwenteling in de were'd-
verhoudingen. door den oorlog ver
oorzaakt, is vergeten. Tn 1920 kwam
de noodzakelijkheidvan ontzaglijk
groote loonsverhoo-gingen.. Dat heeft
natuurlek veel geld gekost. Het on
derhoud der dijken eischte dringend
ingrijpende voorzieningen dit ver-
eischte dringend ingrijpende voorzie
ningen dat vereischte meer werk
krachten, dus ook weer veel geld. Ko
mende tot de motie van den heer Tho
massen, cm een commissie te benoe
men. die werkverschaffing voor de
werkloozen zal zoeken, merkt spreker
op, dat die commissie niet. veel pleizier
van haar werk zal beleven. De com
missie zal. vooral in vele gemeenten,
weinig tegemoetkoming vinden. Ged.
Staten kunnen het-benoemen van deze
commissie niet aanbevelen. Zij willen
dit evenwel gaarne aan de beslissing
der Provinciale Staten overlaten. De
P. E, N. besprekende, merkt de heer
Hendrix op, dat dit bedrijf weer ge
heel normaal kan worden, als men
den electrischen stroom zoo duur mo-
geliik verkoopt en de uitgaven zooveel
mogelijk beperkt. De toekomst der
P. E. N. ziet spreker niet donker in.
Uitvoerig besprak hii de P.E.G-E.M-
tffl waterleidingbedrijf; dit laatste
vooral naar aanleiding van de klach
ten van den lieer Binnendijk, die op
het nadeel had gewezen, dat de inge
zetenen v-an Wormerveer hebben gele
don, sinds dë provincie dit bedrijf be-
he-wE De heer Hendrix beduidde hem
evenwel, evenals de heer Van der
Waerden dit reeds gedaan had. dat er
in Wormerveer misbruik was ge
maakt ten opzichte van de waterleve
ring voor zoogenaamde arbeidemvo-
nUDe h'eer G e r lx a t "d, die thans het
woord verkrijgt, verzoekt den voor
zitter wegens de onvoltalhge verga
dering, de zitting tot Donderdagmor
gen to willen verdagen.
De V o o r z i t, t c r willigt dit ver
zoek in. Hii sluit te vijf uur de zitting
en verdaagt haar tot Donderdagmor
gen half elf.
DE OUDSTE BOEKDRUK,
Het algemeQix hoofdbestuur van
de Federatie der werkgevers-orgaxu-
satien in het- Boekdrukkersbedrijt
had ter gelegenheid van de jaarver
gadering der Federatie belangstel
lenden uitgenoodigd tot bijwoning
van een lezing met lichtbeelden, die
Dr. Gusbav Mori nit Frankfort
Woensdagavond hield in café Brink-
mann over zijn ondervinding op net
gebied van den oudsben boekdruk.
Na een kort inleidend woord vf
Dr. Burger, voorzitter van het uit
voerend cQmitié der Tentoonstelling
van Boekdrukkunst, verkreeg Dr.
Mori liet woord.
Spr. toonde in zijn rede aan, dat
Koster de wegwijzer van Guten
berg is geweest- Koster, ofschoon
zeer bekwaam handwerksman, werk
te echter iu kleinen kring en Guten-
ber<r bracht door zijn uitvindingen de
kunst veel verder. Ongetwijfeld zou
aan Koster de grootste roem zijn toe-
gevallen, indien hij maar verder cp
zijn uitvinding had voortgebouwd,
zooals Gutenberg gedaan heeft.
Spr. bracht hulde aau de Neder
landers, die studie hebben gemaakt
van de boekdrukkunst en noemde in
'b bijzonder Mr. Charles Enschedé
dio het eerst op de noodzakelijkheid
van liet doen van onderzoekingen de
aandacht heeft gevestigd.
Voorts verklaarde Dr. Mori hoe
heb gieten der letters in zand ging en
h.oe Gutenberg er toe kwam, ecu ma
trijs te maken. Verschillende licht
beelden toonden Gutenberg'9 uitvin
dingen en de instrumenten, die door
hein gebruikt werden.
Met een kort. woord dankte Dr.
Burger den spreker.
NOG GOED APGELOOPEN. - Woens
dagmiddag reed een verhuiswagen
dein heer van As, nabij de Gedempte Oude
Gracht door de gladheid van den 'weg,
door, zoodat da bestuurder de paarden nis!
kon houden. Het had er allen schijn van,
dat de wagen in het Spaarne zou rijden
I Gelukkig hield een paal die daar slaat
den wagen tegen. Hierdoor werden
I stige ongelukken voorkomen.
Kantonoemltt
UITSPRAKEN.
T- K. vrijspraak. A. M. H. overtre
ding lJkwet 2 maal f 1 subs. 1 week
tuchtschool voor elke boete. C. A. M,
K. het rijden met een rijwiel zonder
licht, j 2 subs. 1 week tuchtschool. H.
de R.. heb loopen op verboden grond,
15 subs. 15 dagen hechtenis. P. V.
idem f 2 subs. 1 week tuchtschool. J, P.
vrijspraak. J. M. V. het een persoon
op een rijwiel mee vervoeren f 2 subs.
1 week tuchtschool. J. S. overtreding
Motor- en Rijwielregl. f 2 subs. 1 week
tuchtschool.
G, V., overtreding- Arbeidswet, f 3
subs. 5 dagen hechtenis P. H. B..
idem, f 4 subs. 4 dagen hechtenis J
K., idem, 2 maal f 2 subs. 2 dagen hech
tenis voor elke boete; F. A.- S., idem,
f 5 subs, s dagen hechtenis S. S.. idem,
bij herhaling, f15 subs. 15 dagen hech
tenis G. W., wild vervoeren in open
jachttijd in het veld. f 13 subs. 15 da
gen hechtenisK. P., overtreding
Jachtwet, f 20 subs. 20 dagen hechte
nis; J. Z., idem, f 15 subs. '13 dagen
hechtenisJ. L. P. en H. K., idem en
opgeven van valscben naam, ieder f 20
subs. 20 dagen hechtenis.
B. do J. door middel va-n kunst'iol
wild of schadelijk gedierte opsporen f 20
subs. 20 dagen hechtenis, J. J. id. f 15
subs 15 dagen heohtonis, E. H. overtreding
'Leerplichtwet f 10 subs. 10 dagen hech
tenis, J. L. idem f 5 subs. 2 dagen hech
tenis, J. jr. R. idem t 3 6ubs. 3 dagen
heohtenls, K. de B. 'het als werkgeve
een verzekeringspüchtig bedrijf een
formulieren hodoeld in art. 46 der 0
vallenwet 1901 niet behoorlijk invv
f 10 subs. 10 dagen hechtenis, A. W. IC.
overtreding IJlcwet f 2 en f 3 subs. 2 dagen
hechtenis voor elke boete.
F. A. de Z„ het zond'er plaatsbe
wijs zich in een trein bevinden, f 10
snbs. 10 daeen hechtenis; R. M-, het
niet gekeurd vleesch in een winkel
voorhanden hebben, f 10 subs. 10 du-
gen 'hechtenisB. B., hel te V-ijk aan
Zee en Duin waren va-n ondeugdelijke
samenstelling verkoojx-n. f 200 subs.
10 dagen hechtenis P. V.. overtre
ding veiligheidswet f 10 subs. 10 eta-
gen hechtenis; C. J. ter B., heb ee-nc
straat zonder vergunning daartoe
openbreken. Vrijspraak.
P. H. K. eht- niet zorgen, dat vee
niet onbeheerd op den openbaren weg
loopt, f 6 sub. 6 dagen hechtenis.
C. H. v. S. heb te Velsen zonder
vergunning een verzameling van vuil
aanleggen f 4 subs. 4 dagen hechtenis.
P. A. overtreding Motor- en Bij-
wielwet f 4 snbs. 4 dagen hechtenis.
M. Z. id. f 2 subs. 2 dagen hechte-
C. B. id. f 5 subs. 5 dagen hechte
nis.
J. v. M. overtreding Motor- en Rtj-
wielreglement f 3 en f 8 subs. 3 en 8
dagen hechtenis.
R. G. id f 3 subs. 3 'dagen hechtenis.
G. do H. id. f' 3 subs. 3 dagen hech
tenis.
Kunst
Arbeid.
Het hoofdnummer van het concert
der typografen was „Zeilenproces-
sie" een nieuw werk van den Anx-
sterda-msohen koorcomponist Olivier
Koop, dat door ,-,Kunst 11a Arbeid'
zijn ccrsto uitvoering kreeg. Op een
zeer söhilderaohtigen, dichterlijken
tekst van René De Clercq, die gele
genheid bood tot typeerende muzi
kale illustratie, schreef de heer Koop
een zcjer interressant partifcuurtje,
een koorwerk dat een goede aan
winst. mag heeten voor heb mannen-
za-ngrepertoire en heel wat belang
rijker is dan het meerendeel der c on-
courswerken- De prachtige vierde
strofe is bijzonder goed geslaagd,
voortreffelijk is hierin de tekst ge
ïnterpreteerd-
Uit do vertolking bleek dat de di
recteur G. J. Kalt met héb noodige
enthousiasme zijne zangers warm ge
maakt had 0111 het nieuwe werk waar
dig ten doop te houden. Wel kon de
koorklank niet steeds bevredigen
daar een paar tenoren met al te cpeD
vocalen en pok door een te sterk be
tonen den toonlooce medeklinkers,
hieraan belangrijk afbreuk deden,
doch zulks kon niet verhinderen dat
de totaalindruk zeer gunstig was,
en dat hét geheel kon gelden als een
knap staaltje van koorzang. Een
prachtig effect werd bereikt bij
„Daar straalt ze". Trouwens heel die
mooie strofe ging zeer gelukkig.
Psalm VIII van Rich. Hol, waar
mede geopend werd, kwam er min
der goed af. De tenoren waren voort
durend onderling zwevend en trok
ken heb toonpeil omlaag. De bassen
hielden zich beter, wisten bet diapa
son hier en daar te herstellen.
Uitgezonderd aan 't slot, dat slor
dig klonk, lukte „Beat-i mortui" van
Mendelssohn beter, en heel goed zelfs
was „O Snlubaris" van Giovanni
Croce; de tenoren, die hier door
gaans in halve tint zongen, klonken
uu veel heter en bleven goed op toon.
Een herinnering van het verouder
de „Retour" van Dietrich, kon mij
maar ma.tige belangstelling geven.
Ik wil hopen dat „Retour" oen re
tourtje genomen heeft en hiermede
zijn laatste reis gedaan heeft.
Mevr. Koolhoven oogstte verdien
den bijval met de voordracht barer
liederen. In 't eerste deel Van clen
avond was vooral mooi hare vertol
king van Brahms' „Sapphisclie Ode",
en na de pauze kregen wij verrasson
de staaltjes van haar omvangrijk or
gaan te hooren. Eerst „Bede", het
sterk sprekend lied van G. von Bra
cken Fock van bijzonder groote tessi
tura, dan het echte alt-lied van
Edw. Verlieyden ,,De> oude Harp
speelster" dat de zangeres uitstekend
ligt, en ten slotte het teero „Adcste"
van Willem Andriessen. .Voor elk
lied bad mevr, Koolhoven de gepaste
toonklour te pakken.
Zonder toegift kwam zii er niet of-
Ho re begeleidster mej." Ré Levio
mocht niet recht in hanr succes
deelen.
'Als tweede solist kregen wij een
jong violistje te hooren dio een goede
belofte voor de toekomst gaf. Zijn
(spiél göbuig'do van aangeboren mu
zikaliteit en goede school, liet „An
dante pastorale" uit het Concertino
van Leo Portoff verdiende vooral
veel lof en niet minder ook de Ga
votte van Gossec, om de fijne dyna
mische sohak coring en het delicate
stijlbegrip. Dus een belofte wier in-
ve rvulling-gaan zoo goed als zeker is-
De violist had als begeleider den
heer P. Zwaanswijk Jr. die zich
handig en correct van zijn taak
kweet.
Ondanlis de sneeuw, die wel veel
kennissen van het typografenkoor
zal thuis gehouden hebben, was de
zaal bevredigend bezet.
JOS. DE KLERK.
Rectificatie. In mijn ver
slog over de uitvoering der C. O. V.
slopen een paar zinstorende druk
fouten „Onmuzikale intuïtie" moest
zijn „muzikale intuïtie".
In plaats van „daar het hier
hoofdzakelijk op zeggen aankwam",
wenschte ik te laten lezen „terwijl
het hier hoofdzakelijk op zeggen
aankwam".
J. 'd. K.
VOORDRACHT MEVR. JO». W,
BAKKER,
Voor de maatschappij „Tot Nut van
't Algemeen", departement (Haarlem,
hield Mevr. -Joh. W. Bakker Woensdag
avond een voordracht met zang, in "t
Nutsgebouw, Slechts een klein groepje
menschen gaf blijk van belangstelling.
Zij die thuis bleven, hebben veel goeds
en veel moois gemist, want Mevr. Bak
ker had met haar hoogst interessante
voordracht zeker een grooter gehoor
verdiend. Vóór de pauze gaf spreekster
allereerst een klein historisch overzicht
over het ontstaan van 'het lied. Reeds
hec! vroeg werd er gezongen. Allereerst
kwamen verzen van verbalenden aard,
zoodat het zeer waarschijnlijk is, dat de
liederen zijn gebruikt als hulpmiddel
voor het menschelijk geheugen. De lie
deren door Barden en Druïden en la
ter, in den tijd van Karei de Groote,
gezongen, werden meestal begeleid
door lawaaimakende instrumenten.
Maar tóch was reeds eenige goede in-
itrumentatie te bespeuren. Spreekster
vees er op, hoe de oude geestelijke en
wereldlijke liederen ongeveer gelijk
zijn ontstaan. Vóór de pauze werden
eenige van die oude geestelijke liederen
gezongen. Oude melodieën uit de 12e,
15e eeuw. Maar wat een prachti
ge melodieën waren het, niettegen
staande de weinige noten, die in den
tekst voorkwamen. Bewonderenswaar
dig is het hoe met zoo weinig hulpma
teriaal zooveel afwisseling bereikt werd.
Meest waren het liederen, betrekking
hebbende op de geboorte van Jezus. En
kele troffen ons bijzonder èn wat tekst
èn wat melodie aangaat.
In de eenvoudige melodie kwam zoo
treffend het gejubel der kinderen uit;
en de tekst sprak juist tot de aanwe
zigen door zijn grooten eenvoud.. In
het lied van de Drie Koningen hooreis
st het gewone in de melodie en
dat het mysterieuze, het onbekende en
onbestemde. Weinigen zullen weten.dat
het volgende lied afkomstig is uit de
11 de eeuw
„Herders op de velden,
Hoorden een nieuw lied,
Dat Jezus was geboren
En zij wisten 't niet."
Zoo wordt het thans nog gezongen,
de melodie is dezelfde gebleven en in
den tekst is alleen het oud-Hollandschc
vervangen door de tegenwoordige
spreektaal.
Al deze liederen werden op bijzonder
goede wijze ten gehoorc gebracht; be
halve haar mooie zang trok haar onbe
rispelijke begeleiding dë aandacht.
Na de pauze werden wereldlijke lie
deren besproken en gezongen.
Het was een avond van intiem (kunst
genot.
NIET VERWARMDE TRAMWA
GENS.
In tesonstelling met de wagens der
E. S. M. zijn de tramwagens E.
N. E, T. en N. Z. H-T. niet ver
warmd. 2sfu is liet traject' Zandvoort-
Haarlem-Amsterdam natuurlijk veel
grooter dan de slndelijn in baar ge
heel. Toch is een x-it Soendaplein
Heemstede een rit van 35 a 40 minu
ten. Toch wel de moeite waard dus om
in een verwarmde wagen plaats te
kunnen nemen.
Wii vernemen, dat drie van de
„gele" motorwagens en alle groote
volgwagens dezer maatschappij. 8 in
getal op de stadslijti, van een elcctri-
sche verwarmings-installatie zijn
voorzien. Door inschakeling zouden
deze wagens verwarmd kunnen wor
den, doch dit is aan het personeel niet
toegestaan. Verklaard wordt, dat het
stroomverbruik te kostbaar is.
Het zou -wellicht aanbeveling ver
dienen om in de koudste dagen de
verwarming in werking te stellen.
POLITIE-STUDIE-, DEBATING
EN PROPAGANDA CLUB.
Voor deze club houdt nir. A. A.
Huizinga, advocaat- en procureur al
hier. Vrijdagmiddag 4 uur in het
„Blauwe Kruis'' con voor alle poli-
tie-anibtenareu toegankelijke lezing
over ..Oplichting en verduistering".
Mr. Huizinga zal een drietal lezingen
houden voor deze club.
EEN EEREDOCTORAAT. Ondor
_roote plechtigheid is te PaTije een eer»-
doctoraal aangeboden aan prof. dr. J. J,
Salverda de Grave, Hoogleeraar in de Ro-
m-aarische taal- en letterkunde aan de ge<
raeenieuniversiteit van Amsterdams
VRAGEN DES TIJDS. - In de plaai»
an wijlen prof. dr. G. Kalff is tot de re
dactie van het tijdschrift Vragen dee Tijdg
toegetreden prof. dr. J. J. S3lverda de
Grave,
UIT ANDERE DAGBLADEN.
Bevallen: 24 Nov,: mevr. Schiff-
Selhorst. z., Den Haag; mevr. Alten-
Nauta, <L, Koog aan ae Zaan; 25
Nov.: mevr. Van Meekren-Reefs
z., Amsterdam; mevr. Meister-Hop
pe, d., Amsterdam; mevr. Van Apcl-
doorn-Koy, d„ Amsterdam; mevr.
Stefels-Venneer, d., Amsterdam-
Overleden: 23 Nov.: M. C. Wesse-
Icr, 70 j-, Amsterdam; M. G. F. Ver-
donck, Amsterdam; D. Gladder, 04 j.,
Amsterdam; 24 Nov.: H. D. van
Voorthuysen, 70 j-, Amsterdam; N.
H. Lambert, Amsterdam: L. If. Po
tior. Amsterdam: M. de Klerk, 39 j..
Amsterdam; J. M. vnn Bergen Wal
raven-van den Heuvel, 47 i.. Schie
dam; G. F. W. llerngreon. 75 j.,
Amsterdam; 25 Nov.: H. B. T.nyrink,
00 i.. Amsterdam; F. D. M. van der
Duys-Bnuer. Amsterdam: Dr. ,T. W.
Gunning. 61 i-. Leiden: 26 Nov.: C.
Goldschmidt. 8-8 j., Amsterdam.
Bevallen30 Nov. Mevr. Fischer
Kciizcr. <1.. Amsterdam. Mevr.
llaabc—Colder, cl Meden.
INCEZONDEN MEDED EELINQEM
a 60 Cts. per rcgol.
DAMMEN,
KAMPIOENSCHAP VAN HAARLEM
EN OMSTREKEN.
G ROE PEN WEDSTRIJD EN.
Dezer werd te Haarlem in Ge
bouw „Olympic" de uitgestelde partij uit
den Kampioenswedstrijd tusschen de
hecren .1. W. ven Dartelen en H. A. v-an
Abs gespeeld.
Deze partij werd door den heer vsn Dar
telen gewonnen.
De laatste ronde van de Groepenwedstrij-
den 3de klesso verliep als volgt:
■T. H. Reedijk wint van M. M. Dekker.
H. Koelemey wint Van „Schijf",
P. A. Nooy wint van Th. A Kok.
L Pleltïng wint van \V. J. Kok.
J. Pletting wint vnn M. M. Dekker.
G. C. J. Gordijn wint van W. ,T. Bosman".
W. J. Kok wint van Ta. A. Kok.
J. I,. C. Gordijn wint va-n \Y. J. Bosman.
De tweede partij van den match tueschcn
de hecren P- Mollema en W. J. A. Matli
den lstcn en 2den pnis van dc 2de
se Groepenwedstrijden eindigde, even
als de eerste partij, in remise.
WEDSTRIJDPROCRAMMA VOOR
ZONDAC.
AFDEELINC I,
Eerste klasse.
R. C. H.Ajax.
Z. F. C.—S. V, V.
FeyenoordV. O. C.
II. F. C.—'t Gooi.
D. F. C.—H. V. V.
2de klasse A.
PurmersteynW. F. C,
D. W. S.Spartaan.
D. E. C.—E. D. O.
Alcmaria VictrixHollandia.
Q,- S. C.—Z. V. V.
2e klasse B
H, V. C.Kampong.
GoudaHilversum.
Zeist—Hercules.
D. O. N. A. R.—D. O. S.
VeloxOlympia.
3« klasse A.
V. S. V.—H. S. V.
IT.. R. C.De Kennemers
T. O. G.Watergraafsmeer.
Assendclft—Helder,
Vierde klasse.
D. I. O.—S. E. V.
ZeeburgiaT. H. B.
Reserve iste klasse.
V V. A. 2Blauw Wit 2.-
Haarlem 2—H. F. C. 2
E. D. O. 2—D. E. C. 2
Spartaan 2Rapiditas 2
Ajax 2—Z. F. C. 2
Reserve 2e klasse 'A.
Ajax 3—A. F. C. 2.
W. F. C. 2—O. D. E. 2
R. C. H. 2-Z. V. V. 2 (terrein Z.V.V.)
Reserve 3e klasse
Stormvogels 2—S. D. W. 2
Kampong 2—Spartaan 3.
AFDEELINC II.
Eerste klasse.
O. D. S.—Quick.
TJ, V. V.—A. S. C.
SpartaExcelsior.
H. B. S.Stormvogels.
Blauw WitHaarlem.
2de klasse A.
A'. F. C.Xerxes.-
A. D. O.—B. M. T.
SchotenBloemendaal
ConcordiaV. V. A.
NeptunusZandvoort.
ad e klasse B.
Steeds IioogcrTransvalia.
C. V. V.—D. H. C.
Unitas—S. V. W.
Ilermcs-D. V. S.—V. U. C.-
U. S. C.—R. F. C.
Reserve ïe klasse,
II. V. V. 2—H. B. S. 2.
V. O. C. 2Sparta 2.
D. H. C. 2Steeds Hooger 2.
Xerxes 2Feyenoord 2.
AFDEELINC III.
ie klasse.
TheoleU. D.
HeraclesZ. A. C.
VitesseHengelo.
EnschedeGo Ahead.
AFDEELINC IV.
re klasse.
P. S. V.Bredania.
Willem II—D. O. S. K. O.
WilhclminaEindhoven.
N. A. C.—B. V. V.
AFDEELINC V,
ie klasse.
VelocitasBe Quick.
VeendamAchilles.
I FrieslandFri-sia.
Upright—Alcides.
I W. V. V.—Leeuwarden.
