Causerieën over Wetenschap
en Techniek.
VREEMD GELD en CHEQUES
OVER VETTEN
ARABIEREN, JAPANNERS EN ES KIMO'e, EETBARE EN ONEETBARE
VETTEN, HOE STINKENDE WAUV ISCHTRAAN IN EEN SMAKELIJK
VET OM TE ZETTEN. NAPOLEON III EN DE MARCAHINE. EEN UIT
MUNTEND VOLKSVOEDSEL.
Onder de voedingsmiddelen van den
mensch nemen de vetten een zeer voor
name plaats in. Al is het niet heelemaal
vaar wat vroeger geleerd werd: de
mensch voedt zich met eiwitten, kool
hydraten en vetten, al rekenen we te
genwoordig water, anorganische zouten
en vitaminen, die wonderlijke stoffen
waarover ik het een anderen keer eens
uitvoeriger hebben zal, ook lot de nood-
zakelijke stoffen om in het leven te blij
ven, toch zijn de veltcn, vloeibare en
vaste, zeer belangrijke bouwstoffen cn
biandstoffen voor ons lichaam.
Al naar de ligging van een land en al
naar het klimaat zal het vetverbruik et
meer of minder zijn in warmere lucht-
Streken is de behoefte aan vet veel ge
ringer dan in koudere. ITocwcl de „be
kende Arabier, die slechts van een
handvol dadels leeft" cn daarbij opge
ruimd, gezond cn gelukkig blijft en de
zwoegende, blijmoedige Japansche of
Chineesche koelie, die slechts eenmaal
per dag zijn honger stilt met een hand-
t vol rijst, wel tot het rijk der fabelen
behooren en beide iheercn naast die
dadels en die rijst ook niet afkccrig zijn
van wat olie of gebakken visch, zijn ze
evenwel.met vet matiger dan de pure
robben- of walvisschentraan drinkende
Eskimo of Laplander. Wij bemerken het
aan ons zelf wel, 's zomers heb je in
het algemeen een tegenzin tegen vette
cn zware kostjes, die je 's winters zon
der bezwaar, met graagte zelfs naar
binnen werkt. Dat komt omdat de vet
ten, naast reservcstoffen, in hoofdzaak
de brandstoffen zijn die bij hun ver
branding de noodige beweging moge-j
lijk maken cn de noodige lichaam:
warmte veroorzaken, iets waaraan i
den winter in 't algemeen meer b(
hoefte is dan in den zomer.
Lang niet alle vetten zijn voor men-
schelijk gebruik echter geschikt,
mand zal het in zijn hoofd halen
olie te gebruiken om. zijn sla aan te
maken of walvisschentraan om panne
koeken in te bakken. Een voor
menschclijkc consumptie bestemd vet
moet aan hooge eischcn voldoen
mag het natuurlijk niet schadelijk
vergiftig zijn. Dat klinkt gek, maar er
zijn toch inderdaad sommige vergif
tige vetten. Dan moet het reukloos zijn
en geen raren smaak hebben, alhoewel
deze laatste eigenschap 'Sterk
met land en volk. En tenslotte moet het
licht verteerbaar zün in het algemeen
geldt dat die vetten die bij 37 graden
nog vloeibaar zijn, het gemakkelijkst
verteerbaar zijn. De voornaamste
den mensch geschikte vetten zijn een
tweetal dierlijke rundvet cn varkens
vet of reuzel (kalfsvet is van onderge
schikt belang cn róbbentraan wordt al
leen boven den poolcirkel geconsu
meerd) cn een aantal plantaardige
cocösvet (in IndiiS door dc hoogcre tem
peratuur vloeibaar en daarom cocos- of
klapperolie genaamd), palmpiitcrioliê of
-vet. glondnotenolie (slaolie), olijfolie,
ka'toenzaadolie, sesamolie, raapolie,
soja-olie cn maïsolie, afgezien van
ecnige minder belangrijke.
Keus genoeg, zal men zoo zeggen,
maar bij dc zich steeds uitbreidende be
volking der aarde en de (voor den oor
log) beter wordende economische toe
standen, overtrof de vraag gewoonlijk
het aanbod en men was cn is daarom
steeds op zoek naar andere bronnen
voor eetbare en technische oliën. Als
een grootc vooruitgang was het daar
om te beschouwen, toen men er in
slaagde verschillende onaangenaam
smakende en riekende oliën, als wal
visschentraan, te verharden, d. w. z.
om tc zetten in witte, reukloozc, niet
onaangenaam smakende karde vetten.
cerine. Soms gaat men ook niet zoo
ver, maar leidt waterstof in tot maar
een gedeelte van het vet verzadigd
mén verkrijgt dan een half vast- half
vloeibaar of zoo men wil half verza
digd- half onverzadigd vet dat voor
sommige docleiuden beter geschikt is
dan een geheel gehnrd vet. Op deze
manier worden van de plantaardige
oliën vooral sesam-, katoenzaad- en tict-
nusolic in harde, vaste vetten omgezet,
cn van de dierlijke voornamelijk traan.
Vooral bij de laatste is het verschil
voor cn na de harding frappant
de smerige naar visch stinkende traan
is overgegaan in een reukloos wit hard
vet, dat er uitziet als talk cn zelfs
haast niet meer naar visch smaakt. He-,
is zoo bij uitstek geschikt voor de zeep
fabricage, evenals geharde lijnolie.
-Maar ook voor dc margarine-industrie
zijn die geharde vetten van belang.
Want naast de vaste veltcn en de vloei-1
bare oliën ontstond er in de gematig-1
dc luchtstreken van Europa en Ameri
ka, door de toenemende bevolking, voor
al van de stadsbevolking en den
nemenden welstand (voor den oorlog
dan altijd) een eveneens sterk toenc-
mende vraag naar een smeerbaar ve..
Want vooral de toeneming van dc stads
bevolking had een verandering van leef
wijze ten gevolgeer werd meer brood,
■ooral wittebrood, gegoten, minder pap,
cn dat brood werd minder besn^eerd
met reuzel, zoo nis rle lio«r»„ «•—»—-
yooT het stilliggende deel der Italioonjche baar en kon niet worden overwogen,
v?" -. empl00i le vindcn °p de| Dr, V. Knilling verklaarde daarop,
dut de Beiersche regeering binnenkort
Behalve de voedingsmiddelenindustrie
profiteerden hiervan ook de zccjifabric-
ken, immers die nieuwe .vetten bleken
voortreffelijke zeepen op te leveren.
Dat hardingsproccs berust op het
volgendevetten en oliën bestaan uit
verbindingen van glycerine met ver
schillende vetzuren, als stearinezuur,
margarinezuur en oliczuur. Die van gly
cerine en stearinezuur is een vnste witte
stof, van glycerine en oliezuur, een
vloeibare olie die bovendien langzamer
hand ranzig wordt, Zij onderscheidt zich
wat haar samenstelling betreft van de
stearinezure glycerine echter nllccn
daarin dat dc laatste twee atomen wa
terslof meer bevat; dc oliezure glyce
rine echter is zoogenaamd onverzadigd,
zij kan nog waterstof opnemen, het is
maar de vraag boe?
In 1900 waren de Franschen Paul
Sabatrei. hoogleeraar te Toulouse, cn
Senderens, pastoor aldaar, er in ge
slaagd een aantal stoffen door ze ge
mengd niet waterstofgas in dampvorm
over gloeiend nikkel te leidcu, water
stof te laten opnemen. Dit ging men
nu ook probcercn met olicn, maar dit
zijn zonder ontleding niet in damp
vorm te brengen. Het duurde, dan ook
geruimen tijd, tot 1906, eer W. Nor-
mann er in slaagde het procédé tech
nisch toe te passen op de verharding
van olicn. Het eigenaardigste van dit
proces is wel de rol van het nikkel dat
men na afloop van de reactie onveran
derd terug vindthet werkt, zooals men
zegt, als katalysator, maar h 0 e, dat
weet men niet men spreekt wel van
waterstof overdragen, maar dat is maar
een woord om aap tc duiden dat men
niet weet wat er gebeurt. liet nikkel
dort bet trouwens niet alleen, allerlei
andere metalen in meer of mindere
mate evenzoo het beste van alle eigen
lijk wel het edele metaal palladium, een
familielid van platina, dat belaas tc duur
is om algemeen en m bet groot ge
bruikt tc worden.
Men gaat nu zoo te werk; het me
taal. bereid door zijn oxyfle te gloeien
in een stroom waterstofgas en aldus in
zeer fijn verdeelden toestand verkregen,
wordt in een gesloten vat in dc ver
warmde olie gebracht en nu wordt er
onder heftig roeren, waardoor een in
nige vermenging van olie cn nikkel
plaats vindt, waterstofgas onder druk
door geblazen. Onder den invloed van
het nikkel, de hooge temperatuur en
den hoogen druk neemt de oliezure gly
cerine dan waterstofgas cp en gaat j
over in de verzadigde stearine-zure gly-1
met reuzel, zooals de boeren hun rogge
brood deden, maar meer met boter. De
vraag naar een smeerbaar vet nam sterk
toereeds Napoleon 111 vond dat oen
cronlrustend verschijnsel en ,.dic lie:
toen (op een „collcgeblocmpje" van
een Amsterdam-sell professor aan te ha
len) door een bevriend scheikundige, de
heer Mègc Marriès, de margarine uit
vinden". Dat was ongetwijfeld een uit
muntende daad van Napoleon III en
van vérstrekkend belang, want na dien
lijd heeft de margarine-industrie zich
slerk ontwikkeld cn is ze vooral in ons
land van groote betcekenis geworden.
De eerste margarine van Mi
Marriès werd gemaakt door het
makkelijk smeltbare deel van runch
de_ zoogenaamde oleo-margarine in 1
chines innig tc vermengen met koe
melk-. Aldus ontstond een op boter g
lijkend product, bestaande uit ee
emulsie van rundvet met 10—14
melk, dat zoowel om op het brood te
pvneren als voor koken en braden uil
nemend geschikt is.
Het spreekt vanzelf dat men bet na
derhand ook met allerlei andere vetter,
probeerde, dierlijke zoowel als plant
aardige en het aantal mengsels dat in
den handel is cn geweest is, is dan ook
legio. Met de plantcnvetten, vooral
kokosvet, heeft men in 't begin nogai
gehad, omdat die een onaango.na-
inen reuk hadden, maar door
handeling: met oververhitten stoom,
laagde men er in dien kwijt te rak;
11 sindsdien wordt er enorm ve
plantenvet verbruikt. De fabricage isi
als volg'tbet vctmengsel (oleomarg,
rinc, talk, rundvet, reuzel, kokosvet of
een mengsel van verschillende)
gesmolten cn een hoeveelheid olie
(moestal plantaardige) toegevoegd
geheel wordt dan met zi.in eigen gewicht
aan melk in grootc valeg eenigc uren
lang door elkaar geroerd, „gekarnd"
zooals men zegtde melk i« meestal
iels verzuurde taptemelk. Zoodoende
krijgt men een emulsie van vet en
melkis alles goed dooreengemengd
dan tapt men het af cn spuit er tegelijk
een stroom ijswater op; het vet stoh
dan plotseling tot kleine bolletjes die
nog wat melk ingesloten houden cn
drijft in groote,,, witte, schuimachtige
massa's op het ijswater. ITct wordt
daarvan afgeschept, nog eens met wa-
gekneed om de overtollige melk tc
,viideren en tegelijk gezouten. Ge
woonlijk wordt het dan verder machi
naal verwerkt geperst, in stukken van
een half pond verdeeld, in perkament
gewikkeld cn verpakt in het karton met
het fabrieksmerk. Van te voren heeft
reen er wat kleurstof aan toegevoegd om
een mooie gele kleur tc krijgen (even
als bij boter) en wat eigeel er bij ge
daan dit dient om bij het braden een
mooie bruine kleur en den bekenden
„botergeur" te geven.
Uit goede grondstoffen bereid en in
een groote fabriek gemaakt, is marga
rine een stof die in alle opzichtr-n, .be
halve den smaak (maar daarover valt
niet .Ie twisten!) met natuurboter kan
concurreercn, en -in prijs veel goedkoo-
per is. Ze is even voedzaam en even
goed verteerbaarmisschien bevat mar
garine. minder vitaminen dan boter,
maar daarover ziin de geleerden bet
nog niet eens. En een zeer groot voer
doek is dat de. bereiding in slechts en
kele groote fabrieken plaats vindt en
daardoor uiterst hygiënisch is; marga
rine wordt bü dc bereiding minder met
de handen aangeraakt dan boter,
goedkoopste soorten, bereid uit goed-
koope, plantaardige vetten, zijp. lang
niet d« minste in qmditeit en het is
lammer dat bet groote publiek nog al-
titd een vooroordeel heeft tegen dit zon
uitnemende, geronde en hygiënische
voedingsmiddel, dat niet tegenover man:
n^ast de. duurdere boter zeker reden
van bestaan heeft.
DE DOOD VAN PHILIPPE DAUDET
PARIJS, 5 Dec. (B.T.A.). 1-Iofc stof
felijk overschot van Philippe Daudet
is opgegraven cn aan een autopsie
onderworpen. Heb resultaat is dat de
dood is veroorzaakt door oen kogel-
wond bij den rechterslaap, it bout
portanb toegebracht.
Geen enkele conclusie der nulop
sio verzet Zich tegen do veronderstel
ling van zelfmoord.
DE VLUCHT OM DE WERELD
UITGESTELD.
ILONDEN, 5 Dec. Na ceji reeks van
gonspoeden is het jacht „Frontoorsnia
vagende bij de eilanden ir. liet Noorde
lijk gedeelte der Stille Oceaan en volgela
den met petroleum, levensmidd;
dranken, mot bet oog op do voor„
wereldvlucht van kapitein Norman lil
llillnn on kapitein Malins, die h«t
gentl jaar zou plaats hebben, te Los An
gelos verkouht om do onkosten gc
maken. De vluelu is afgelast,
LLOYD GEORGE VOOR DE
VRIJHANDEL.
LONDEN, 5 Dec, (Draadloos). Lloyd
George, die zijn liberale verkiezing:
campagne met ecu vergadering t_
Cantberwell besloot tot steun van den
liberalen enndidanb. voor Zuid-Londen
bcpleitto don vrijhandel, waarop,
naar hij betoogde, de voorspoed van
het rijk en zijn hoofdstad is ge
bouwd. Hij' zeitïc .Londen is do won
derbaarlijkste stad, welke de wereld
ooit heeft aanschouwd, wat betreft
haar omvang, kracht, invloed en ver
takkingen. Er zijn centra van groote
rijken geweest, doch nóóit een centrum
gelijk oen groot rijk. Londen bezit-
oen rijk op zich zelf, dab grooler
dnn heb Britschc rijk, een rijk van
handel, financiën 011 scheepvaart. Lon
den is het centrum van oen rijk, dat
hot zelf heeft geschapen"
Lloyd George vervolgde
.„igde: „Honderd
jaar geleden bedroeg do bevolking vat
Londen een half millioen zielen. Thans
lelt het 7 1/2 ntilitoen. Honderd jaar
geleden bedroeg de internationale
wereldhandel 81 millioen pd. st. In
het_ afgeloopen jaar bedroeg de inter
nationale handel van Londen alleen
540 millioen. Gedurende deze hon
derd jaren, waarvan er 75 met vrijhan
del zijn verloopcn, zijn Engejand en
zijn hoofdstad gegroeid tot een finan-
cicol wereldcentrum en tot liet groot
ste handelsdepot ter wereld.
LONDEN, 5 Dec. (Reuter).
Brighton het woord voerende, heeft
Lloyd George verklaard dab het libe
ralisnte over het gehoele land een
nieuwe jeugd ingaat. Hij hoopte in
het vitaal belang der natie, dat het
plan der Tory-regeering zal worden
verijdeld. Er bestaat geen mensche
lijk stelsel zonder gebrekenmet al
zijn gebreken echter hoeft de vrijhan
del Engeland tot het rijkste en mach:
tigste rijk iu Europa gemaakt. Zij
mogen allemaal wel blaffen, maar als
het tijdstip is genaderd moeten ze al-
lomaal tob Engeland terugkeeven, dat
het laatste woord spreekt
Er is geen land in Europa dat zulke
hooge loonen als Engeland betaalt. Er
is slechts één land in Europa, dat
loonen uitkeert, welke da lootten na
bijkomen, die in-Engeland worden.be
Lui ldNederland, dat een vrijhandel
land' is.
De bedreigingen-
LONDEN, 5 Dec. (Reuter), Ten go-
volgo van de bedreigingen met geweld
der communisten cn socialisten heeft
Viscount Otirzon, de conservatieve
candidaat voor Zuid-Battersca, heden
twee vergaderingen voor vrouwen af
gezegd. zulks in het belang der open-
bare veiligheid.
J. 7. LUYTEN.
Eigen Telegrammen van
Eaarlom's DagMafl
VLIEGONGELUK
LONDEN, (Nod. Tel. Ag. draadloos.) Kei
telegram uil San Diego meldt, dat 3 marine
aviateurs op het marine-vliegstation o;
Northisiand werden gedood doordat 2 ma
chines op een hoogte van 10C0 voet me
'.kaar in botsing kwumen.
ITALIö EN RUGLAND.
LONDEN. (Ned. Tel. Ag. draadloos.) Kei
Iogriun uit Itome moldl dat Mussolini'
aanbod om- Sovjet Rusland te erkennen,nee nuclei eter wet ter oescner-
deel vormt zijner politiekming de.r Republiek doodde Beiersche
VERKLARINGEN VAN VON KNIL
LING OVER DEN JONCSTEN
STAATSGREEP IN MliNCHEN.
MüNCHEN, 5 Dec. (W. B.). In eb
permanente Landdag-commissie wees dc
minister-president dr. v. Knilling er op,
dat het, indien de ministerraad op sö
Sept. niet den uitzonderingstoestand
had afgèkondigd en dr. v. Kahr niet
Igenteen staalsconunissaris had be
noemd, op aS Sept. tengevolge van de
tegen 27 Sept. op touw gezette nat.-soc.
betooging tot ernstiger gebeurtenissen
zou zijn g'ekoren dan op S en 9 No
vember.
Hij herinnerde er aan, da dc afkon
diging van den liiizonderingstoestancl
in Bieren op tot dusver nog niet opge
helderde wijze te Berlijn- was bekend ge
worden, voor het publick tc Münchcn.
daaromtrent nog-iets had vernomen.
lu.ii ing aan dc daarop van
Berlijn uiigcggne afkondiging van den
militairen uitzonderingstoestand voor
het gansche Rijk had de rijkskanselier,
verklaard, dat kon worden aangeno
men, dat de rijkscommissaris cn de
Beiersche algemeene staatscommissaris
zonder wrijving zouden samenwerken.
Deze veronderstelling was echier niet in
vervulling gegaan. De schuld daaraan
lag te Berlijn. Had men indertijd lie.
verbod van de „Völkischer Beobachtcr"
door de& rijksweerminister ten uitvoer
gelegd, dan zouden alle pogingen ont
dc Vadcrlandsche Verbonden verre tc
houden van dc nat.-soc. beweging, zijn
mislukt.
Generaal v. Lossow had in overlag
met don minister-president en den
nlgemeencn staatecoinmissaris, in een
cijfertelegram en niet zooals be
weerd werd in een gewoon telegram
verklaard, niet in staat te zijn het
bevel uit te voeren. Men had hier te
doen met een politieke.en niet met
een militaire aangelegenheid.
Do minister-president herhaalde
daarop in bijzonderheden de in ver
band niet de quaestio-v. Lossow Lus
sclten Münch'en en Berlijn gevoerde
veda ch ten wisse ling en motiveerde de
houding van Beieren met art. 4S der
rijksgrondwet.
De ontstemming in Beieren tegen
het Rijk was een gevolg van liét feit
dat de door dc voormalige federati'
ve rijksconstitutio niet aangetast©
rechten vnn Beieren door de Grond
wet vun Weimar aan Beieren waren
ontnomen.
De gebeurtenissen van 8 Nov. in
do Bürgerbraukeller. welke niet al-
lcou ooit horigverradulijke onderne
ming, maar ook een geweldige dom
heid zijn, konden alleen door het in
stellen cener strafvervolging tegen
de leiders van de Putsch volkomen
orden opeehelflord.
Dc berechting der schuldigen kon
zelfs in lie-t kader der wet tor bescher-
bij de nieuwe rijksregeoring haar
eiechen zal indienen inzake een grond
wettige organisatie des Rijks op de be
proefde grondslagen van den bonds
staat van Bisiiutrkt.
Een onmiddellijke opheffing van den
militairen uitzonderingtoeeland J
onverantwoordelijk geacht.
Ten slotte wees v. Knilling op de
noodzakelijkheid van ingrijpende maat
regolon op het gebied der Rclchsabga-
beverordnimg, van beperking der uit
gaven, uitbreiding der inkomsten en
van een machtigingswet met vérgaan
de buitengewone volinaohten voor do
regeering.
Ten slotte noodigde hij allen, die
naar den opbouw van don staat streef
den, uit, 0111 zich nauw aaneen te slui
ten.
NA DE RAMP BIJ HET CLENO-
MEEU.
ROME. 5 -Dee. (II. N.) Officieel blijkt I
thans, clnt bij liet ongeluk door de
overstroomiug circa 500 personen bet
leven hebbón verloren. In het dorp
Dezzo zijn slechts zeven van do 180 be
woners gered. Do schade wordt op ci
ca 1<H) millioen geraamd.
DE HERTOG VAN AOSTA.
Het II N. verneemt, uit Rome, dat
de hertog van Aosta, die sedert eenigo
dageh lijdend was aan influenza, doch
in verband met het bezoek van don
Spaansclien koning versohillende rei-
zen meemaakte, bij zijn terugkeer 111
"""•■rijn ernstig ongesteld is geworden.
Laatste berichten
Arr. jteMSaait
BEROOVINCEN AAN HET
BECIJNEHOF.
(Zie ook ede pagina.)
Tweede helingszaak.
K. oud 4G jaar koopman was ten
laste gelegd dat hij van W.
onderscheidene tijdstippen f 25, f Gó
•n f CO had aangenomen, hoewel liem
bekend was, dat dio gelden van mis
drijf afkomstig
Bekl. bekende maar zeido een ge
deelte van het geld aan W. T. met/
hij samenleefde te hebben teruj
gegeven
liet O. M. verklaarde in zijn re
quisitoir dub jickl, die geruimen tijd
in een ongunstig milieu leefde, dus
alles weet, wat daar te koop is. Voor
liet overige zijn zijn antccidenten
niet zoo zeer ongunstig.
Toen \Y. T. oen vorigen keer was
'eroordeold. had bekl. bezworen
haar te zullen huwen, maar van al
aiö schoone beloften was niets ge-
'—men.
Bekl. hoeft haar in de elleuds ge
laten on is dus oen ellendig man, al
dus 't O. M. vorder. Het requireer-
de.dan tegen den bekl. 1 jaar en G
maanden gevangenisstraf.
Dorde helingszaak.
van 7.., oud 26 jaar, los werkman,
as beschuldigd van de opbrengst van
den diefstal lü, 40 en f 5 te hebben
aangenomen.
'Bekl. beweerde dat hij in de woning
v«n A. <lo 10 van A. van A. in be
waring had genomen. Want A., die
elk oogenblik do politie verwachtte,
.0.dut geld niet meer in, huis heb
ben, aldus bekl.
En wat aangaat de 40, legde bekl
deze verklaring af: „Ik was in do wo
ning van W. T. Er lag daar geld op
tafel en toen zeido men: „laten wij
die 40 maar aan Honk geven".
Het ontvreemde geld was bij die ge
legenheid verdeeld.
Get. W. T. verklaarde dat zij had
gezegd: Goef aan Ilenk ook maar wal
gelei, want liij is reeds zóó lang w
loos.
Het onderzoek js nog in vollen
gang. In ioder geval staat vast dat
Haarlem voorloopig van een berucht
„nest" is verlost.
IN DE MARIASTICEITING OVER
LEDEN.
Woensdagavond te kwart over elf
is do burgemeester van Waalwijk, de
lieer Th. L. D. Surmonb do Bas
Smeek, in de Maria-StieJiting alhier
overleden.
UIT DE STAATSCOURANT.
De Staatscourant, bevat de statuten
van de N. Y. Uitgevers-maatschappij
„Atlas", Haar doel Is het uitoefenen
van het uitgeversbedrijf, in don ruim
ste n zin genomen. Het kapitaal der
X V. bedraagt f 10.000 Ju 50 aandee-
len van f 200.
VOOR
Vereenigings-Drukwerk
Handels-Drukwerk
Familie-Drukwerk
Massa-oplagen
Periodieken
O
DRUKKERIJ
LOURENS COSTER
HAARLEM
Uitsluitend goed verzorgd drukwerk.
Op den tijd dien wij beloven.
Tegen billijke prijzen.
Sport en Wedstrijden
VOETBAL. 4
WILLY ANCENENT. I
De oud-keeper Willy An gotten tt
die zooals onze lezers welen e enigen
tijd geleden naar Nederlandscli-liulió
(onderneming „Sarired ia". Soebane>
vertrokken is, hoopt Donderdag 20
December (bij volmacht) met mejuf
frouw Corry IIee6 in het huwelijk te
treden.
Gemengd Nieuws
BANKBI LJETTEN VE RVALSCHI NG IN
HET CROOT.
To Pressbaum bij Wivnen ia een groote
werkplaats van bankbüjoitemervalsöhers
ontdekt, waar een Syriër, een Tsjech en
twe© Buscon niet behulp vnn moderns mv
<hino« goedgeslaagde nabootsingen van
N'ederlandscho biljetten van f ICO en En*
gcleehe pondsbiljetten vervaardigden. Men
vond dikke pakken afgewerkte biljetten
ter waarde van im millioen gulden,
Verder ontdekte men ook siagemaaxtc di
plomatieke paspoorten, met behulp waar
van de vorvalscliers hun biljetion ais koe-
ners-bag.igo naar het buitenland wilden
vervoeren.
Ben Wolffberichl meldt nog, dat de vor
valscliers rijn gearresteerd en dat behelvo
het Engelecho geld ook voor 1S3 milliard
«aft Ooslenrijkiohe kronen In besl ig is ge
nomen. Van NedorlandeOhe biljetten
«preekt het W. B. niet.
Letteren en Kunst
Hoeveel dat „wat geld" is weet get.
mei meor In Amsterdam had got. aan
boki. nog 5 gegeven.
Het O.M. stipte aan dat bekl. reeds
een paar maal is veroordeeld, wegens
heling tweemaal gepleegd, requir
het O.M. 6 maanden gevangenis-
'af met aftrek van de preventieve
hechtenis.
Ten aanzien van do ten lnstc gelog-
heling vnn 40, vorderde het O.M.
zijndo dat niet bewezen, een -vrij
spraak.
Bekl. zeido nog: Indien je lang werk
loos-beu cn je bent, dnn in do gele
genheid om aan geld te komen 111
dan
Een verzoek van den bekl. om 011-
iddeilhjke invrijheidstelling werd
door do rechtbank afgewezen.
Daarna werd gepauzeerd.
aanleiding
zaak uitkwam.
deze rechtzaak
dat wij in ons
r het volgende
14 Soptemb
mcdedoclon
J. K. uit Winschoten deed op 4 Sopteni-
'f bij de politie aangifte dat hij op het
atïonspleïn te Haarlem hernnM >>-.=
2000.
Haarlet
1 zou zijn
beroofd
:st opengesneden
Do Haarlcmscbe recherche stelde een
nader onderzoek in. Het kwam haar zee-
dacht voor dat juist op di,.n drukken
lephts één persoon van baroovï-ng
avond
l geen enkele niogelijko markt 1
t rechtbanken geschieden. Do uitlevering
w„.rloo„o. Mussolui ,oa hoPTO «Idu.het Staategerechtelhof was ond-ikf
gifle deed.
De recherche was bovendien tor oore
gekomen, dat de beroofde zich in een
•erdacht huis aan het Donker Begijnhof
d bevonden. Donderdag werd (1c beroof-
hij de recherche ontboden, hij bekende
tocti werkolijk in een woning aan het Don
Begijnhof te zijn geweest.
In verband hiermede deed de re
chcrcbc met 7 ploegen van 2 man
Donderdagmiddag omstreeks uur oen
inval in dat (perceel. Daar bevonden
zich 3 vrouwen en 3 mannen, vermoe
lijk bij de berooving betrokken, die
onmiddellijk gearresteerd en naar het
politiebureau overgebracht werden.
Daar werd tot diep in dnn nacht
onderzoek -oortgezethet bleek dat 1
dc berooving in do bedoelde woning
had plaats gevonden. Een tweetal der
aangehoudenen legde reeds een vol
ledige bekentenis af. Voor eon grtfbt
deel zijn de gestolen 2000 reeds
„goed besteed".
Er werden nieuwe meubeltjes voor
gekocht, kleeden. goud en zilver. Men
was juist bezig zeiltjes to leggen toen
4 man recherché het gezelschap kwa
men halen.... en do goederen in beslag
Van de 6 naar het bureau ge
braebte personen zijn er 4 in verze
kerde bewaring gesteld, zij zullen aan
de justitie overgeleverd worden. Het
ziin A. v. A r J. K., W. F. en H. J.
M. R. I
MAURICE BARRèS.
Do Parijscho Handelsblad-corres
pondent seinde:
Het bericht van den plalsolingcn
dood van Maurice Barrès hooft hier
zoowel in litteraire als in politieke
kringen groote ontsteltenis gewekt.
Bekend is do invloed door Barrès als
schrijver, vooral op het jongere ge
slacht, uitgeoefend, en ziin figuur als
oen der vóórnaamste nationalistische
oorgangers is zeker voor do vorming
•an zoovele Jonge geesten van den te-
genwoordigen tijd wan groote hetee-
kenis geweest. Niet minder belang
rijk was do plaats, dio hij sinds Jaren
als Kamerlid innam, waar hij als
rechtsch woordvoerder zeer op don
voorgrond trad. Vooral in den kaat
sten tijd, snds do separatistische be
weging in het Rij11Iand,had zijn woord
gezag, juist omdat hij sinds jaren hel
vraagstuk van lrnt Rijnland had be
studeerd en sinds den wapenstilstand
steeds een oplossing had bepleit, wel
ke bestond- in een toenadering lus-
ellen Frankrijk en het Rijnland, waar
toe de wéderzijdsch© gevoelens beider
bevolkingen, naar bij verzekerde, allo
gelegenheid gaven. Nog maar enkele
weken soloden maakte hij een rei5
naar hot bezette gebied, waarvan dc
resultaten, welke als gewoonlijk wa
ren gericht op do wedemjdsche toena
dering, die tiij in gedachten reeds vrij
van eiken dwang verwezenlijkt zag, in
do „Echo do Paris' werden gepubli
ceerd.
Hoewol Barrès een tiental dagen ge
leden een griepaanval had doorge
maakt, deed toch niots dit plotselinge
oiude verwachten. II ij vertoonde zich
nog gisteren in do Kamer, waar hij
verleden week in bet debat over de
Rijnquaestie tusscheiiboide kwam en
waar liij a.s. Vrijdag oen interpellatie
over het zelfde onderworp ontwikkelen
zou. Na een déjeuner van eenige vrien
den van de 1/guo des Patriotes tc heb
ben gepresideerd en do Kamer te bob
ben bezocht, keerde hij naar zijn wo
ning te Neuillv terug, waar hij met-
goeden eetlust dineerde cn den avond
opgewekt doorbracht. Kort nadat hij
zich ter ruste had begeven, deed zich
een harlcrisis voor, dio in weinige
0ogenblijken aan zijn leven oen olnii
mankte.
Woensdagmiddag had hij voor do
Kamercommissie voor buiteulnhdsche
zaken zijn rapport inzake de congre
gaties moeien voorlazen, Vrijdag inler-
pellceren en Maandag een lezing bon
den in do omvangrijke Salie Wagrnm
over zijn recente reis in het Rijnland.
Een en ander bewijst aan welk een
werkzaam leven hij plotseling is 011L-
•Tikt.
In de Kamerzitting, welk© expresse,
jk daarvoor door Perret, die zelf
eonigszins ongesteld was, werd gepre
sideerd, heeft deze een digp getroffen
lijkrede gehouden. De begrafenis zal
op staatskosten plaats hebben.
In do pers-commentaren wordt Bnr-I
rès genoemd nis degene, die deel uit
maakte van het driemanschap dei
voornaamste ouders Fronsohe schrij
vers: Barrès. Lot.i, An atol e France,
van wie thans alleen do laatste nos iu
leven is.
EEN SNELLE LOCOMOTIEF.
Twee honderd ervaren ingenieurs
uit allo dooien van Amerika zijn to
Erie in Pennsylvania getuige ge
weest van een proefrit met oen oloc-
trische locomotief, gebouwd door do
General Electric Company, ton be
hoeve van do Fransclio spoorlijn'
Parijs—Orleans. De locomotief mank
te een record-snelheid van 105 mijleni
per uur, óf wol 168 K.M- D© baan,
waarop de proefrit werd verreden,
was t© kort om de volle snelheid to
ontwikkelen, doch do maatschappij
verklaarde, dat do machine in staat
was een snelheid van 125 mijlen per
uur te ontwikkel on. In een wedstrijd
tUBSohen do niet stoom gedreven lo
comotief cn een olectrischo moest do
eerstgenoemde, hoewel haar oen voor
sprong van 5 mijlen per uur werd
gegoven, het tegen de electrischc lo
comotief afleggen.
Koersen tot hedenmiddag 12 uur
(Medegedeeld door de Nationale
Bankvereenlging Ie Haarlem)
BILJETTEN I D°n,,er,la9
(a) Marken
Kronen
Francs (Fransch)
Francs (Belgisch)
Pond Sterling
Dollars
CHEQUES
(a) Berlijnf 0.45 f 0.G0
Ween en0.0036—0.00:181
Parijs14 25—14.40
Brussel12.27Li 12.42'
LondenU. 48—11.51 'J
New-York (Cable) 2.6M,'_2.6t\
(a) PER RILLIOEN
van
f 0.45 f 0.60
14.30-14.60
12 25—12.46
H.4-14—li.52,U
2.574 - 2.65
UIT TSJECHO-SLOWAKIJE.
Naar dc „N. Fr. Pref.se" uil Praag
verneemt, heeft dc Tsjechische minis
ter van Buitenlandschc Zaken aldaar
het woord gevoerd over den diplomatie-
ken strijd, die hij van Parijs uit voor oa
erkenning der Tsjechische Republiek
als zelfstandige staat heeft gevoerd. Hij
had er in 'het bijzonder naar gestreefd
een afzonderlijken vrede der Entente met
Oostenrijk te voorkomen en den oor
log zoo lang tc rekken tot het zou zijn
gelukt de erkenning van den Tsjecho-
Slowaakschcn staat door te zetten en
Jtij de vredesonderhandelingen aan do
zijde der dictecrende Entente-mogend*
heden deel te nenten, In de jaren I9'ö
tot 1918 had het gevaar bestaan voor
een afzonderlijken vrede met Oostenrijk
en slechts aan ziin vriendschap met den
Franschen minister van Buitcnlandscho
Zaken Berthclot was het tc danken, dat
dit gevaar werd verijdeld. Tengevolge
van al deze bemoeiingen zag Europa cr
thans precies zoo uit, als hij het roet
president Masaryk e.a. in het jaar 191
op een propagandakaart had geteekend,
GEN'ERTAL SMUTS' TERUGKEER
IN ZU1U-AF1UKA.
Generaal Suiuts is van zijn rotd
naar Engeland iu Kaapstad torugce-
'd en heeft, alvorens naar Pretoria
vertrekken, aan do „Cnpo Times
een interview toegestaan. Hij was zeer
goed te spreken over do Rijksconferen
tie te Londen, waaraan hij hoeft deel
genomen en zeido dat dozo door do bij
eenkomst vnn dit jaar aanmerkelijk
macht cn prestige heeft powonitcn.
Zijn opzienbarende redo in do Zui-i-
Afrikannscho Club gaf volgens hem
liet stand mint der Rijksconferoutio
oer. lie ben tot do overtuiging geko
men. zoo zeido hij, dat Europa in ecu
anilopigen toestand wordt gedreven
cn dal eon groote krachtsinspanning
moot worden vorrioht om do Ameri
ka atischo openbnro ineen ing te beïn
vloeden. Het, was noodig openhartig
over do Roer-politiek sproken, wel
ke onberekenbare gevolgen heeft en,
wanneer z'i voortduurt, don Brhschon
handel zal ruïnooren. Do wereld en -'o
Britse he belangen riepen dringend otn
••en duidelijke verklaring. Ik bekeu
dat ik bedhusd was door do ontvangst,
welke mijn verklaring heeft gelid.
Smuls voegde cr nan too dat ziju
recotistnictie-plan gebaseerd Is op dat
gene, w*it in Oostenrijk ten uitvoer is
gebracht na overleg niet staatslieden
en finuncieelo experts uit alle deelen
va 11 Eurona. Duitschland verkeert op
hot oogoitblilc iu een volslagen chaos.
De vrees voor verbrokkeling van hot
rijk en do verdwijning van het Ver
drag van Versailles bestaat. Doch do
meest gezaghebbend© mooting is, dat
als men Duifschlend ruimte zou ge
ven om te ademen en do Ro-r politiok
zou staken, zijn horstel spoedig In zijn
werk zou gaan.
DE KLEINE ENTENTE EN DE
HABSSURGERS.
L'u Belgrado wordt ami dc „Narodnt
Llïty» gemeld, dat de Zuid-SlaviscOi* re-
gccring r.i'U aanleiding van de berichten
antrent >1 •■ntorugkcer "in Rongaiijo vnn
Oito van llabsl.uig (do oud-te zoon van
wijlen ex koning Karl) aan dc dosbolrcf-
(endo kringen tt Boedapest heeftmudegc-
deeld dal zij niot in staat zou zijn haar
goedkeuring te hechten aan den terugkeer
van een ITabshurger onder welken titel
nok. zelfs niet in dien het slochts con lij
delijk verblijf betreft.
De «tap ïs :n overeenstemming met da
overigo leden der Kleine Entente gedaan.
ADYERTENTiEN
Duitsch Meisje
21 jnnr. zoekt togen 1 Januari
betrek;;;ng voor ji10 bozigheden.
geen geld ter leen
nog te govcu aan mijn echtge-
noote II. D. OOSTEN'. Vijver,
weg 31. Bloomcr.daal.
F. O. C. STROETHOPF.
