HAARLEM'S DAGBLAD
BEURSOVERZICHT
Zedelijke Verbetering
BsrgerlijfeB Stasi
flaarlemmBr Halletjss
ZATERDAG 8 DECEMBER 1923 TWEEDE BLAD
INCEZONOEN NI E u E D EELIN CEN k 60 Gt6. per regel,
HETERE MARKTSTEMMINC OP CUNSTICER POLITIEKE
BERICHTEN,
SUIKERWAARDEN PRIJSHOUDEND.
RUBBERWAARDEN OpLOOPEND, OLIE-AANDEELEN VERDEELD.
30 Nov.7 Dec. 1923.
In de afgeloopen week viel op de
fondsenmarkt een iets opgewekte»
stemming ie constateeren, welke haar
oorzaak vond in de iets betere berich
ten welke omtrent de bnitenlandsche
politieke toestand bekend worden. Het
accoord dat in de Commissie van Hei-
stel bereikt werd en waarbij door het
instellen van twee afzonderlijke com
missies de moeilijkheden voorloopig uu
den weg werden gegaan, werd gunstig
opgevat, daar hieruit blijkt dat Frank
rijk tot belangrijke concessies bereid
is. Was het oorspronkelijk de bedoeling
een commissie te benoemen die een
onderzoek moest instellen naar de hui
dige betalingscapaciteit van Duitsch-
land, werd later om aan de bezwaren
van Engeland en Amerika tegemoet te
komen, die in zulk een onderzoek
weinig heil zagen, besloten tot de bc;
noeming van twee afzonderlijke com
missies, waarvan de eene zal moeten
nagaan op welke wijze de Duitsche be
grooting in evenwicht gebracht zal
kunnen worden en de Duitsche valuta
gestabiliseerd zal kunnen worden, ter
wijl de tweede commissie tot taak heef.
de middelen aan te geven op welke
■wijze de uitgevoerde kapitalen weder
naar Duitschland zullen kunnen worden
teruggevoerd.
Hiermede is oen poging gedaanom,
met terzijdestelling van de moeilijkhe
den die een breuk onder de geallieer
den zouden kunnen veroorzaken, bet
herstelvraagsl.uk in verschillende etap
pes te behandelen, waarhij met het voor
naamste onderwerp, waarop alle verdere
maatregelen moeten steunen, n.l. het
herstellen der Duitsche financiën, als
voornaamste factor, het eerst wordt be
gonnen.
Ook de hervatting der werkzaamhe
den in het Roergebied en de opnieuw
begonnen herstelleveringen maakten in
llit verband een gunstigen indruk, ter
wijl men in de houding van Frankrijk
een aanwijzing meende te zien van een
minder scherp optreden tegenover
Duitschland, zoodat verwacht mag wor
den dat door samenwerking der gealli
eerden en met medewerking van Ame
rika eindelijk de zoo noodzakelijke te
rugkeer tot meer normale toestanden in
Duitschland bereikt zal kunnen worden
en daarmede ook in geheel Europa we
der meer normale verhoudingen zullen
kunnen terugkecren. Al ontveinst men
het zich niet dat. nog vele moeilijkheden
overwonnen zullen moeten worden, in de
overal doorgedrongen overtuiging dat
de toestand in Duitschland buitenge
woon ernstig is en spoedig de noodïge
voorzieningen getroffen zullen moeten
v/orden, mag een waarborg gezien wor
den dat de onderlinge geschillen spoe
dig zullen worden bijgelegd en alle mid
delen zullen worden aangewend om zoo
spoedig, mogelijk orde in den verwar
den toestand te scheppen.
Op deze overwegingen en meer nog
op grond der voortdurend gunstig blij
vende prijzen van verschillende produc
ten, die als grondslag voor de waarde
bepaling der verschillende aandeelen
moeten dienen, bleef de beurs ook in de
afgeloopen week een gunstig voorko
men bewaren, hoewel verschillende
fondsen 'die hun koersloop richten naar
het voorbeeld van Londen, wegens dc
verkiezingen in Engeland en de daar
door ontstane mindere levendigheid op
de Londenschc markt, een lustelooze
houding aan den dag legden, hoewel
hierin tegen het einde der week, na het
bekend worden van den uitslag, eenige
verbetering kon intreden
Suikerwaarden die nog steeds hej
middelpunt der belangstelling ter beurze
vormen, waren aanvankelijk iets meer
aangeboden op de afbrokkelende notee
ringen welke uit New-York voor Cuba-
suiker geseind werden, doch tot belang
rijke koersverliezen gaf dit geen aanlei
ding, daar cenerzijds algemeen wordt
ingezien dat de noteeringen te New-
York als staande te veel onder specula
tieve invloeden, geen maatstaf kunnen
vormen voor de beoordeeling van de
statistische positie dèr suiker, terwijl
aan den anderen kant in het feit dat de,
Visp kon doorgaan met verkoopen van
suiker uit oogst 1924, tegen f 16.per
picol, een aanwijzing werd gezien dat
de toekomstkansen voor dit product
nog gunstig worden ingezien. Niettemin
is toch de markt voor suikcrwaarden
hier zeer gevoelig voor de wisselende
stemmingen aan de suikermarkt tc
New-Yorlc, hetgeen ten duidelijkste te
gen het einde der week bleek, toen op
een verbetering der noteering in Ame
rika, hier de koersen direct belangrijk
konden verbeteren.
Na onbeduidende tusschentijdschc
fluctuaties bleven ten slotte de notce-
ringen hooger, Aand. Vorstenlanden
noleeren 187.15 tegen 1S2 7/S, Hand.
Verg. A'dam, waarop een interim-divi
dend van j 5 wordt uitgekeerd, 502
tegen 496, Java Cultuur 388 3/4 tcg'cn
383'A, Poerworedjo 114 tegen m'A.
Van Pelroleumwaarden hebben deze
week aandeelen Geconsolideerde de lei
ding overgenomen. Bijzondere berich
ten die tot deze plotselinge voorliefde
voor dit fonds aanleiding zouden kun
nen geven, werden niet bekend. De pro
ductie blijft zich op hetzelfde niveau
handhaven en de verwachtingen die
reeds geruimen tijd gunstig waren ten
opzichte van een te verwachten toene
ming der productie, hebben zich nog
niet bewaarheid. Wel werd melding ge
maakt van een toenemende productie in
het Runcu-district, gepaard gaande met
■hoogere prijzen, dóch deze verschijnse
len deden zich reeds geruimen tijd voor,
terwijl ook de vrijgeving der petroleum-
handel reeds sedert lang verwacht was.
Van de meer, tegemoetkomende hou
ding der Roemeensche regeering tegen
over de petroleumproducenten en de
aanmoediging van het buitenlnndsch
kapitaal en het belang van de algc-
mcenc toestanden in Roemenië, werd
hier ter plaatse reeds meermalen mel
ding gemaakt. Tegelijk met het intre
den der rijzing in Geconsolideerde
kwam het bericht dat de vrijgeving van
den petroleumhandcl nog eenigen tijd
werd uitgesteld, ten einde de voorwaar
den voor de voorziening van de bin-
nenlandsche markt vast te stcllen,__zoo-
dat ook hierin geen reden voor bijzon-
Ier optimisme gezien kon worden. De
•raag naar petroleumlerreincn is te
genwoordig, nu de verschillende landen
dkander het bezit dezer terreinen be
twisten. zoo groot, dat meer en meer
wordt ingezien dat het bezit van uitgc-
trekte petroleumveldcn, ook al leveren
zij geen groote directe winst op, een
belangrijk kapitaal vertegenwoordigt,
zoodat aan de aandeelen Geconsolideer
de alleen op grond hiervan een hooge
waarde moet worden toegekend, daar de
Geconsolideerde de meerderheid dei
aandeelen Astra Romana bezit, welke
laatste Maatschappij tot de grootste van
Roemenië behoort. Bovendien «vent
thans weder de aandacht op dit feit ge
vestigd door 't bericht dat de Standard-
Oil, in verband met het mislukken dei
onderhandelingen met Frankrijk, aan
de Roemeensche zegeering een groot-
dollar-crediet heeft aangeboden, in ruil
voor petroleum-concessies.
Do aand. Geconsolideerde konden on
voortdurende krachtige aankoopen
h waareDwraior
BEVEEWLm
Verleent BANKGARANTIE ten be
hoeve van rekeninghouders, c85e
wenschen te beschikken over bun
tegoed bij den POSTG1ROD1ENST
SPAARBANKRENTE 4 pCt.
van een bepaalde groep, welke steeds
in de-zo aandeelen opereert, van 14i£
tot 171J verbeteren. Aand. Koninklij
ke waarvan alleen beltend werd dat
de proefboringen in Argentinië zijn
opgeheven en tot uitbreiding der werk
zaamheden in West-Indië is besloten,
geraakten door de meerdere belang
stelling voor Geconsolideerde en de
weinige animo op de beurs te Londen,
in verband met. de verkiezingen, eenics
zins op den achtergrond. Zij noteer
den, na matige tnsscheutijdsche fluc
tuaties, ten slotte 402 tegen 4084. Ver
wacht wordt een interim-dividend van
10, Aancl. Phoenix konden in sym
pathie met de rijzing in Consols, van
77 tot 884 verbeteren.
Rubbarwaarden moesten aanvanke
lijk op de teleurstelling die de op
nieuw toegenomen voorraad mbher te
Londen met circa 400 ton wekte, en do
verdere verlaging van den rubber-
prijs, eenige procenten prijsgeven. De
ï'eeds zoo lang verwachte aankoopen
\an Amerika, blijven uit, hoewel men
algemeen overtuigd is dat dit land
spoedig zal moeten overgaan tot dok
king van zijn behoeften, daar de voor
raden in Amerika nog slechts voor
korten tijd toereikend aijn. Op deze
verwachting ka,n clan ook telkens,
wanneer een inzinking heeft plaats
gehad, een herstel intreden, hetgeen
ook in de afgeloopen week het geval
was, waarop de koersen weder konden
verbeteren. Voor aand. Amsterdam
Rubber, die van 144$, na 142 tot 1482-
konden verbeteren,- was goede vraag
te constateeren, op geruchten dat we
der belangrijke hoeveelheden uit ooj-rt
1924 tegen bevredigende prijzen zijn
verkocht. Aand. Tnd'sche Rubber uo-
teeren 217 tegen 2074, Oost-Jniva.Rlib
ber 230 tegen 223.V, Serbadjadi 298 to
gen 295.
Scheepvaartaandeelen konden de in
de vorige week aangevangen verbete
ring aanvankelijk voortzetten, op do
overweging dat de hervatting der
werkzaamheden in hot Roergebied,
meerdere vraag naar scheepsruimte
tengevolge zal hebben, waarvan spe
ciaal de aandeelen van die Maat
schappijen die de wilde vaart beoefe
nen konden profiteeren. Al mag dan
ook. in verband met de iets verbete
rende vrachtprijzen een gunstiger op
vatting omtrent de vooruitzichten voor
de scheepvaart gerechtvaardigd zijn,
in het feit dat de opgelegde scheeps
ruimte iff' Engel anti op eindo October
weder met 64 is toegenomen, moet
toch voorloopig een bedreiging gezien
worden, die iedere verbetering der
scheepswachten, door overstelpend
nanbod van scheepsruimte, te niet zal
doen, zoodot voor groot optimisme"nog
geen aanleiding bestaat. Aand. Iloll.
Am. lijn noteeren, na van 794 tot 90
te zijn opgeloopen, ten slotte 884-
Ac.nd. Iloll. Stoomboot verbeterden
van 22,4 tot 25 1/8, Kon. Boot van 624
tot 712, Mitller's Scheepvaart van 514
tot- 58", Ned, Scheepvaart Unie van
1154 tot 1194- Mij. Nederland van 137
tot I46J-.
Van tabaksaandeelen bestond voor
aand. Deli Mij. goede vraag, op ge
ruchten dat de nieuwe oogst dezer
Mij. in tegenstelling met die der Se-
nembah, van bijzonder goede kwali
teit zal blijken te zijn. De koers kon
van 283 tot 2904 verbeteren. Aand.
Deli Batavia noteeren 2954 tegen 2914,
Senembah 2404 tegen 2434.
Voor Theo-aandeelen bleef de stem-
irig prijshoudend. Behalve een ge
lige koersverbetering voor aand.
Banjoewangi, bloven de noteeringen
in deze rubriek, op het uitblijven van
berichten die een prikkel tot verhoog
de activiteit zouden kunnen vormen,
nagenoeg ongewijzigd.
l)e reeds vroeger hier ter plaatse
verme'de beiere vraag naar binnen
land sche industricele aandeelen, bleef
ook deze week, op grond van de gun
stiger vooruitzichten voor onze natio
nale industrie, aanhouden, waardoor
verschillende dezer waarden een niet
onaanzienlijke koersverbetering kon
den ondergaan.
Zoo kouden aand. Batavia Marga
rine van 31 344 tot, 39 verbeteren,
aand. .Turgens van 56 1-4 tot 65 1/2.
Amsterd. Superfosfaat van 45 tot
48-1/2, Goudakaarsen van 71 tot
74 3/4, Ileemnf van 33 3/4 tot 317)8,
HoH, Kunstzijde van 79 1/8 tot 811/2.
T-ïoll. Draad en Kabel van 65 tot
68 3/4, Werkspoor van 911/4 tot
96 3/4. Van Vlissingen ka toenfabr.
van 119 3/4 tot 126. Centrale suiker
noteeren 116 1/4 tegen 117.
Voor de Amerikaansdie industrie
worden de vooruitzichten, voorna
melijk op grond van de behoeften
van nieuw materiaal der spoorwe
gen, en op de verwachting van. bclas-
tingvorlogincr, gunstig geacht. Deze
week kwamen deze verwachtingen
voornamelijk tot uiting in een koers
verbetering van aand. Studebaker
van 111 3/8 tot l'Of) 1/2 ex 1 1/2 div.
op de plannen welke bij deze Mij. be
staan om, in verband met de 'toe-
gemende vraag naar .auto's de pro»
auctie opnieuw op 'te voeren. De
Steel Corp. schijnt zware concurren
tie. te verduren te hebben van de on
afhankelijke ondernemingen, die
hunne producten beneden de notee
ringen der Steel aanbieden. Ver
wacht wordt dan ook dat de Steel
Corp. spoedig tot prijsverlaging zal
moeten overgaan, waardoor voor de
aandeelen geen groote vraag be
staat. Zij noteeren 101 tegen 1011/2.
Am. Smelting noteeren 62 1/2 tegen
63 15/16, Anaconda 82 tegen 82 716.
Am. Spoorwegaandelen konden
op de steeds toenemende ontvangst-
cijfers verder verbeteren, waarbij
speciaal de lager genoteerde aandee
len werden begunstigd o.a. Comm.
Erie, die op geruchten van controle
aankoopen van 20 tot 23 1/16 konden
/opkomen. Comm. Wabash noteeren
'12 1/4 tegen 10 5/16. Unions 141 tegen
142, South Pacific 96 1/2 tegen 95 3/S,
South Rails 401/8 tegen 381/4.
Van diversen verdient nog vermel
ding een rijzing in aand. Componia
van 14 3/4 tot 22 1/4, op allerlei on
bevestigd gebleven geruchten o.a.
dat een bod zou zijn ingekomen op
de gebouwen der Mij. en de iets lx>-
tere gang van het bedrijf.
Hollandsche staatsfondsen bleven
prijshoudend, terwijl geld op prolon
gatie geregeld 4 noteerde.
IIL
Heï oiideie notulenboek 1) begint mel
de notulen van de eerste bestuursverga
dering, die gehouden ie ten huize van den
heer Van Halmael op Dinsdag 15 Juni
's middags to twaalf uur, een uur,
waarop wij bij voorkeur niet vergaderen.
Wil de afdeel in g haar honderdjarig be
staan herdenken, dan is dus de 15de Juni
1924 daarvoor de aangewezen dag. En bij
een feest behoort een feestgave, zoo valt
do penningmeester mij in do rede. Hij
heeft gelijk, maar i3c wou eerst nog even
zeggen, dat niet blijkt wanneer do afdce-
ling i8 opgericht. Er bestond een Commis
sie van administratie over het vereenigd
Huis van Arrest en Provoosthuis, en er
waren contribueorende leden van het Ge
nootschap. Uit deze leden wees het hoofd
bestuur aan de hoeren Jhr. J. P. Teding
van Berkhout, Vincent Loosjes, Mr. W.
H. van Voorst en A. van der Willigen,
om met dc- leden van de genoemde com
missie, de fccerctn J. van Haimael, C. J.
Enschedé er> D. 1'. Crommelin, het be
stuur der afdecling te vormen. Dit eeven-
tal, men denke aan het spreekwoord: ze
ven is een galg vol, verklaarde op dien
veelbe'.ovenden lentedag het bestuur der
afdeeling voor geconstitueerd. De func
ties werden verdeeld, de tweede maal
kwam men in het Vereenigd Huis hijeen,
do bestuursleden kregen vrijen toegang
tot de gev.ungonissp-n; de algemcene secre
taris is van plan het Huis van Arrest tc
komen bezichtigen, dc heer Van der Wil
ligen neemt op zich den onderwijzer Prim
sen, beroemden man van de „nieuwe leer
wijze", in den arm te nemen om de ge
vangenen te loeren lezen en schrijven, in
de omliggende gemeenten worden corres
pondenten, meest schouten en vrederech
ter;. aangesteld, het eerste tractaalje:
gedeeld, de perste ..gerehabiliteerde"
wordt op zijn verzoek san den gouver
neur der provincie voorgedragen ter be
koming van eenigen post, en het slot van
dezen langen zin is, dat de werkzaamhe
den in het najaar van 1S24 in vollen gang
zijn. Wij gedenken dit alles met warme
belangstelling en denken er iets bij. Wie
in de verschillende notulenboeken van
dezen tijd bladert, ontmoet dikwijls de
zelfde namen. Zeker, de kringen waaruit
bestuursleden plachten voort te komen,
waren klein; die medewerking zocht was
dus wel genoodzaakt altijd weer bij de
zelfde burgers aan te kloppen. Dit ver
klaart do -herhaalde kennismaking, het
reeïdivisme, in de oude boeken. Maar er
hl ijkt ook uit, dat de weinigen er niet
tegen op zagen veel op zich te
„Slachtoffers" noemt ge deze werkwilligen
maar als compliment bedoeld: slnchtofh
van hun bereidvaardigheid om met hun
tijd en hun krachten te dienen wat goed
is in hun oogen.
Ik neem aan, want het wordt niet opzet-
lelijk vermeld, dat de mannen van zode-
lijke verbetering zich, evenals ik, van den
toestand van zaken op de hoogte hebben
geeléld, en dat de lezer niet wil achter
blijven. Wat zagen de zeven bij hun op
treden' Galg on gceselpaal stonden nog
overend, pas had ..geeseling onder de
galg" de menigte naar de strafplaats ge
lokt. Een aframmeling op straat en de
galg deed dienst als uitroepingsteeken, een
lugubere waarschuwing I Toch viel het een
en ander op te merken, dat betere tijden
scheen aan te kondigen, een zacht ore wind
'streek over dc Groote Markt, en
ken lelijkheid tnoem ik hier den n:
Bommel, uit wiens brief van 7 Maart 1823
aan burgemeesteren de wil spreekt oi
de veroordeelden menschelijker te b
handelen. Deze officier van Justitie, met
hun lot begaan, hsd de „gewone" gce
selpaal zoo laten veranderen, dat de straf
schuldige vastgebonden kon worden en
gegeeseld met het gezioht naar het stad
huis gekeerd eu dus met den rug naar
het publiek. Thans gaat hij nog iets ver
der en verzoekt het stadsbestuur „om ook
BLOEMENDAAL. Bevallen: T.
MichelPors z.
OndertrouwdJ. Bethlem en D.
Levij.
Overleden L. A. de Jong 54 j., L.
Korsen, 82 j.
san de galg, voor rekening van de Justitie
gelijke verandering te laten maken,
zoodat ook zij, weike daaronder voort-aam
zullen mooteu worden gegeeseld, zoodanig
geplaatst zullen kunnen worden, dat zij
uok gerigt zullen euau met hunne, rug
gen naar het publiek toe, en niet naar hel
stadhuis." Naar het puDiiekl Een terecht
stelling was een kijkspel, een openlucht-
voorstelling, die al de aantrekkelijkheid
had van het „echte". Niet de geesclrocde
verooraaakte de heftigste pijn, maar da
vernedering van iu 't openbaar geslagen
te worden. Het is mogelijk, dat in som
mige omstandigheden e<.-n gevoelige be
werking van ae huid aan de ziel ten
goede komt, maar ik hc-b toch meer ver
trouwen in s e d e l ij k e verbetering.
Wat do afgedwaalde behoeft is opwek
king en versterking van het besef vair
aigenwuurde, en dat slaat do beul er niet
i. Geen vernedering, maur opheffing. Zoo
zag van Bommel 't, do overheid droeg
aan tien stadsarchitect op de gcvraagdo
wijziging aan te brengen, en ik registreer
dezeu brief vau dou Haariemschen offi-
onder de teekenen van vooruitgang,
onder de boden van een nieuwen tijd.
Stap voor stap de ontwikkeling der bo-
schaving volgen, het is kracht putton uit
't verleden om in 't heden een betere loc-
komst voor te bereiden.
Wat was er meer. dut Van ITalmael en
zijint
geziei
1) De lozer herinnert zich, dat het oudste
notulenboek van de afdeeling „Haarlem"
van het Nederiondsch Genootschap tot
Zedelijke Verbetering der Gevangenen on
langs is teruggevonden. Het is mij niet
onbekend, dat er meer van zulke zwervers
zijn. Sommige van hen zoeken rust en
verlangen op het gemeente-archief bijge
zet te worden. Wie trekt zich hun lot
aan? Ik denk onder andere aan de no
tulenboeken van de rederijkerskamer
„Loureng Janszoan Coster" waarvan ik er
een bezit. Waar berusten de andere
hebben. Dat een nieuw gevangeuisstclscl
Ln het nieuwe koninkrijk werd ingevoerd
en dat do daarmee verband houdende
werkzaamheden, noodig om van het oudo
Tuchthuis een Vereenigd Arrest- en I'ro-
vooslhuis te maken, oen aanvang had
den genomen. Deze verandering zou blij
ken een verbetering lu zijn «o zij kwam
tegemoet aan de herhaalde klachten van
verscheidene burgers over het gebruik
van 't Pand tot een soldatengevangenis.
Dit kostbare Pand, hoe menigmaal is het
misbruiktZijn geschiedenis is de ge
schiedenis van het onaandoenlijks! nut-
tigheidsbejag, gepaard inc.t gebrek aan
pifiteit en in 1823 beklaagde dc stedelijke
regeering eïch bij den gouverneur, dat zij
„het gemis van dat gebouw ondervonden
heeft, doordien daarvan een woonhuis en
bergplaatsen verhuurd wierden, die men
dadelijk heeft moeten ontruimen". Do
auditeur-militair v.ia Noord-Holland, do
heer. de Loches deelt aangaande de bovol-
king dezer provoost belangrijke bijzonder
heden mee, die mij echter niet zullen
verleiden zijwegen te betreden. Ik begrijp
dat het beter was de onhandelbare krijgs-
loden in bet verbouwde Tuchthuis ouder
dak te brengc-n, het bracht eenheid in de
verscheidenheid en de verscheidenheid
gevangenissen bleef toch nog groot
genoeg. Ge kent het. eigenlijke
„gevangenhivis", onder en annex het
stadhuis, ongeveer ter plaatse waar
nu onze gemeente-ontvanger zetelt. Hier
zit tic beklaagde preventief, in gezel
schap van civiele gevangenen en van do
ongelukkigcn, die hun crediteuren mict
konden voldoen: drie gijzelkamors bene
vens vijf vertrekken voor hen, die wegens
crimtneele daden in hechtenis zijn geno
men. Een cipier bewaakt de bewoners, een
bewaarder „welke dezelve van het tnoodige
voedsel voorziet en voor derv.e-lvo reiniging
de vereïschte zorgo draagt." Dit tnoodige
liodraagt voor een civiele twaalf stuivers
per dag, voor een crimineelc, men houd®
Hot ondersoheid in 't oog, acht stuivers.
Even buiten dc lCennemerpoort verrijsfi
het Pest- en Dolhuis, ook een bewaarplaats
tevens verbeterhuis. Mannen en vrouwen:
„welke door verstandloosheid in da maat
schappij niet kunnen worden toe
gelaten," vinden hier hun toevluchts
oord, zic-keai, die de ziekenhuizen niet
opnemen, maar ook ongedurige personen,
„die hunne bezittingen verkwisten, of een
zode-loos en onbehoorlijk leven lijden, of
welke zich tc veel aan den drank overgo-
ven, ten einde tot een bedaard en geregeld
gedrag terug gebragt te worden." Onder
deze agglomeratie van lichamelijk ert
geestelijk zieken vond do verbetcrendo
hand iets te doen. En zij deed het niet
zonder vrucht. Want ik mag zeggen, dat
door „de aangewende en gepaste midde
len, en den vüjt des kasteleins, vcele on-
gelukkigen, tot blijdschap van do hunnen'
cn genbegen van het stadsbestuur, hersteld
en van hun vorige ongelukkige levenswijze
teruggebragt worden."
H, E. KNAPPERT.
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
In do buurt van mijn woning staat
een boekhandeltje_ en in dien boekhan
del woont een klein mannetje met een
groote familie. Soms zie ik er kinde
ren uit komen met een roodgestreepte
eachenez om. den eenen keer is 't een
meisje, den anderen keer een jongen,
maar altijd met die roodgestreepte
eachenez om ik zei eens tegen mijn
vrouw,,de boekhandelaar koopt ze
ker de roodgestreepte eachenez bij
het dozijn". Dat was zoo niet, maar
laat ik op mijn verhaal niet vooruit-
Ioopen.
Het was een vriendelijke man, die
boekhandelaar. We hadden ons aan
gewend, elkaar goeien dag to zeggen
en daarom lette ik op hem, als ik
voorbijkwam en had opgemerkt, dat
hij altijd zoo vroeg mogelijk, dab wil
zeggen zoo vroeg als de verordening
het toeliet, zijn winkel opende en
hem 's avonds zoo laat mogelijk sloot.
Op Zaterdagavond kwam hij aan slui
ten heelemaal niet toe. Dan kwamen
van alle kanten jonge meisjes om boe
ken uit do leesbibliotheek te halen en
de oude terug te brengen.
Ik geloof eigenlijk, dat die bibliotheek
do eenige reden van zijn bestaan was.
Yerder lag er niet veel in het winkel
tje, dan wat papier, enveloppen en
pennen, een flesch of tien inkt, een
paar doozen lak en voor het raam een
verzameling brochures, in het genre
„Fransch leeren in een maand,
Spaanscb leeren in een maand, wat
iedereen van de sterrekunde weten
moet, wat iedereen van het schaakspel
weten moet" en dergelijke. Hoe het
met schaken en de sterrekunde is,
weet ik zoo niet, maar voor dat
Fransch en Spaansch geef ik geen
duit, sedert ik uit de wekelijksclie
lessen van Charivarius in ,,de^Groene"
begrepen heb, dat ik mijn eigen taal
waar ik took van mijn geboorte af op
gestudeerd heb, nog niet in de per
fectie ken.
Het ziet er ook allemanl_ wat stof
fig uit, in dat boekwinkeltje. „Dat is
geen nette vrouw", is de mijne ge
woon te zeggen, wanneer wij er op de
wandeling "samen voorbij gaan.
Ik kom maar niet in verzet tegen dat
strenge vonnis omdat mijn vrouw
geen hooger beroep toelaat, maar ik
heb medelijden met de vrouw, een'
echt sloofje, mager en bleek, aie cr
uitziet of een ferme biefstuk nu en
dan haar goed zou doen.
Het toeval wilde, dat ik dezer da-
jen wat schrijfpapier en een pijp lak
noodig had. Dat laatste artikel komt
alleen zoo in den Sb. Nicolaastijd voor.
Dus stapte ik het winkeltje binnen en
vond den man achter zijn toonbank de
schuifdeur naar zijn huiskamer was
open en daarin gaven twee kinderen
een luidruchtig concertpen van nog
geen twee jaar en een zuigeling in de
wieg. De vader was bezig, een nieu
wen rug te plakken om een van zijn
bibliotheekboeken en deed meteen
zijn best. om de schreeuwende jeugd
tot zwijgen te brengen, wat niet lukte.
Hij zei vriendelijk goeien morgen
en scheen in 't geheel niet verlegen
over do luidruchtigheid van zijn na
komelingschap.
„Mijn vrouw is uit", zei hij, ^daar
om moet ik met mijn linkeroog op
den winkel en met mijn rechter op do
kinderen letten. Waarmee kan ik u
van dienst zijn?"
Op dit oogenblik verhief de tweeja
rige zijn stem zoodanig, dat ik mijn
bestelling niet uitspreken .kon. Zon
der zijn kalmte te verliezen nam de
vader een mondharmonica en blies
er een onsamenhangende melodie op.
Het raiddel hielp dadelijk, de zuige
ling in de wieg' zweeg dadelijk en
luisterde blijkbaar, evenals vroeger
de visschen van Orpheus, naar de
wonderlijke klanken, die haar vader
uit het instrumentje haalde. Onmid
dellijk daarna kwam uit de wieg het
smakkend geluid dat ontstaat, wan
neer een kind de vingers in den mond
heeft gestoken en daarop zuigt. Dc
tweejarige gaf den toorn niet zoo da
delijk op, zoodat de vader bleef door
blazen en intusschen verzocht, of ik
oven wou gaan zitten. ..Tureluru
neem u dien stoel maar, turelu. lu,
lu.... ja, het weet wat, met die kleine
kinderen, ture lure ture lu...."
Het was moeilijk om aan de vrien
delijke uitnoodiging te voldoen, want
dc stoel lag letterlijk vol boeken ei-
lagen overal boeken, de vloer was er
mee bezaaid, de toonbank evenzoo,
zoodot ik maar een kioek besluit nam
en ging zitten bovenop „Monschen-
haat en berouw", roman van liefde en
tegenspoed.
Het bleek, nu ik eenmaal in het
winkeltje was, dat er nog meer stof
in lag dan iemand van buiten had
kunnen denken. Op de boeken van de
locsbibliotheek, die aan den wand op
planken stonden, lag hot een duim
dik, in de etalageramcn was het niet
minder overvloedigde groene jas
van den boekhandelaar was ook al
niet stofvrij en zelfs kwam er stof uit
de mondharmonika, waarop hij voort
ging met kracht te blazen. Eindelijk
hield de tweejarige op met zijn ge
schreeuw en plukte met aandacht uit
een armelijk karpetje. „Niets is ge
lukkiger voor den raensch, dan een
paar goeie longen," zei de boekhan
delaar opgewekt, legde zijn instru
ment weg en vroeg beleefd, welk pa
pier en welke lak ik verlangde „op
het moment", zei hij cr met oprecht
heid bij, „is do voorraad niet heel
groot".
Ik was al op bet punt te zeggen, dat
wat bij bad mij wel zou kunnen die
neu, toen de winkeldeur openging; en
een dienstmeisje binnenkwam, dat
met groote stappen naar de toonbank
ging en daar een boek uit de leesbi
bliotheek op neersmeet, ,,'t Is wat
moois", zei zo, „net was ik gister aan
't lezen en daar ontbreken tien blad
zijden en de jonge man zou uet bet
meisje vragen-,.."
„Da's jammer," zei de boekhande
laar, het boek opnemende. „De Tuin
op het eiland, een pracht van een
boek. ik ken liet goed. Zal ilt u zeg
gen wat er in die tien bladzijden
staat?"
„Nou. vooruit, dan maar", zei hei
aardig dienstmeisje pruilend, „maar
ik lees bet liever zelf. da's echter.
Bliif vau ma rok af, zeg!"
Dit laatste was gericht tot een der
de kind van een jaar of vier, dat den
lioek van de toonbank om nas komen
waggelen en zich nu. ik moet wel zeg-
geu met een paar groezelige bandjes
aa,n de japon van het meisje vasthield;
de vader maakte de handen los en
bracht het kind' op zijn uitgestrekte
handen naar de huiskamer, waar het
dadelijk met zijn tweejarig broertje
begon te kribben. Zonder daarop le
lellen ;ik schoof dc mondharmonica
slil'eijes onder een bibliotheekboek,
uit vrees, dat hij cr weer op zou gaan
blazen) ging hij tegenover het meisje
staan en vertelde
„Pagina 74. o, ja ik weet 'fc al weer,
Hugo von Winterfeld wil do gouver
nante van zijn zuster, freule Ada, (wat
zeg je, m'n kind, lieet zo Herrnine'?
nou ja, wat doet er dat toe, Ada of
Hermine, zeg nou zelf) ten huwelijk
vragen, maar hij weet niet, dat zo een
geboren barones Von Landheim is,
die zich als gouvernante verhuurd
heeft om Hugo beter te leeren ken
nen. Ze wijst hem af-.."
,,.Ta maar wat zeit ze?" viel het
meisje hem in de rede.
„Ze zeit wacht, laat ik even beden
ken, ze zeit... e. e, e. ja. ik weet het
al: „mijnheer de Graaf, ik zou met
uw aanzoek vereerd moeten zijn, maar
ik kan het niet aannemen."
„En wat zegt hij dan weer?"
„Hij staat eerst een poos vertoornd,
dat begrijpt u, wanneer jo als Graaf
eon meisje vraagt waarvan je denkt,
dat zo maar een eenvoudige gouver
nante is en ze zegt dan van niet. Dat-
komt iu 't dagelijksch leven zoo niet
voor, hé?"
„Nou. net niet. Maar wat zeit hij
dan? Maak een beetje voort, zeg, ik
moet weg."
„Hij zeit: „eij stelt mij vreeselijk
teleur, mag ik dau ook in de toekomst
niet hopen?" Eu dan zegt zij weer:
„slechts met een man vau karakter
kan ik door 't leven gaan. Kwajon
gen wil je dat vechten laten
Want de vierjarige heeft he6 klei
ne broertje beetgepakt en bomt diens
hoofd mc-t een slag op den vloer. Er
volgt natuurlijk een luid gejammer,
de wieg begint te schudden de bewo
n6r of bewoonster doet mee in het al
gemeen geschrei. De bezoekster let er
nauwelijks op, ze pakt liet verachte
lijke hoek weer van de toonbank en
vraagt kwaad: „staat er maar zoo'n
beetje op tien bladzijden?" en loopt
de deur ui Li op straat bedenkt ze
zich even steekt het hoofd weer naar
binnen cn roept: „zog kr--creu ze
mekaar nog, Hugo en de gravin?"
„Ja. zeker, maar heel aan 't eind, er
komen nog prachtige hoofdstukken in
voor. je zult het. zienautwoordt de
boekhandelaar en zoekt werktuigelijk
naar zijn mondharmonika, want het
driei.il in de huiskamer is nu weer in
vol gezang. Hii vindt het din<r geluk
kig niet. want ik heb het lasiste
puntje, dat zichtbaar was, onder een
paar boeken geschoven en sta, om
mij een houding te geven, te turen in
„do gelukkige familie" van Herman
Robbers.
„Neemt u mij niet kwalijk," zegt
de man dan met een zucht en besluit
blijkbaar, om het geschrei in de huis
kamer te laten uitwoeden, wat liet
beste is, dat hij doen kan. ,,U won
lak Hij zoekt den heelen armel ijken
voorraad bij elkaar en zet dien voor
mij neer. We onderhandelen. Hij weet
den prijs niet goed, draait de doozen
om en om, maar kan er niets op vin-
Dan slaat hij er een slag naar
en noemt een prijs, die stellig to laag
is. „Dat zal een vergissing wezen",
zeg ik, „in andore winkels kost deze
lak twee kwartjes do pijp". „Als u dat
zeker weet", zegt hij twijfelend. „Stel
lig", jok ik verder en koop do heele
doos van zes pijpen. Yoor drie Sint
Nicolazen heb ik nu lak genoeg. Dau
komen het postpapier en <le envelop
pen aan de beurt, maar die aijn wer
kelijk niet te gebruiken: de randen zijn
geel, de inhoud is verfonfaaid. Blijk
baar hebben hier.ook kinderhanden
geen goed gedaan. Pe man krijgt een
kleur. „Ik haal wat beters in de
buurt", zegt hij en vóórdat ik hem
weerhouden kan is hij de straat op ge
schoten en heeft mij alleen gelaten
met de drie spruiten, die gelukkig wat
tot bedaren schijnen te komen.
Daar stapt een man met een streng
gezicht den winkel ia en kijkt mij on
zeker aan. „Is de baas er niet in?"
„Even weg, kan ik de boodschap
overbrengen?" ,,'t Is voor belasting,
er moet weer eens wat afbetaald wor
den, 't kan zoo niet langer". ,,'t Is
hier zeker niet royaal?" „Doodarm
't gaat mo aan mijn hart". Enfin, we
fluisteren een beetje, ofschoon er nie
mand In do buurt is, dan de drie klein
tjes die er toch niemendal van begrij
pen. Op 't eind heeft hij tien gulden
en ik de belofte, dat hij probeeren zal,
do rest bij den ontvanger als oninbaar
afgeschreven te krijgen.
Nauwelijks is hij weg of de man
komt terug, beladen met doozen post.
Hii hoest van 't hard loopen en ik kijk
naar zün dunne plunje en waarschuw
hem in dit koude mistige weer niet zoo
maar uit te 1onnen.
„Ja", zegt hij, ,,u heeft gelijk, maai
de eachenez is naar school cn iets an
ders is er niet in huis". Met spijt
bedenk ik, hoe wij thuis gespot heb
ben over het halve dozijn roodge
streepte eachenez, dat nu blijkt er.
maar één geweest te zijn.
Ik koop zooveel doozen papier als
ik maar denk bij vrienden cn kennis
sen te kunnen plaatsen en vraag, of
hii ze kan bezorgen. Dat kan. Na
twaalven al9 de vier schoolgaande
kinderen thuis zijn. En terwijl ik op
het punt ben, heen te gaan, komt het
armelijke vrouwtje haastig de deur
binnen. Van dichtbij ziet zo er nog
sloveriger uit, dan op een afstand.
Blijkbaar heeft ze een gewichtige
boodschap gedaan, want hij telegra
feert duidelijk met zijn oogen: „hoe is
't afgeloopen?" En zij seint met een
kort hoofdschudden: „mis". Dan
schaam ik mij voor mijn onbescheiden
heid en ga met een groet, de deur uil,.
Achter mij heeft de zuigeling lmar
krachtige stem weer verheien, ik glim
lach als ik denk aan do onder liefde,
moord en doodslag, inbraak, diefstal
en andere vreesolijkheden begraven
mondharmonica.
In de volgende dagen is mijn heoïa
familie in 't winkeltje geweest om pa
pier en enveloppen to koopen, ooit een
paar vriendeu hebben in een St, Ni-
cola osstemming den weg naar zijn nr-
melijken voorraad gevonden en hom
zelfs een stapel ouderwetsclic prent
briefkaarten afgekocht. Als ik er weer
langs kom, schiet hij zijn winkeltje
uit, als,om wat te zeggen, bedenkt
zich dan en gaat met een kleur als
vuur langzaam weer terug.
Ik denk, dat ik we! weet wat hij zeg
gen wil, maar ben blij dat hij van ge
dachte verandert. Wat moet je tot zoo
iets zeggen? Een eroot gorin, geen
grein koopmanschap (want 's avonds
zie ik hem bij een lampje over zijn
eigen boeken gebogen, lezende van ro
mantiek, die hem ziïn misère doet ver
geten) een vrouw die platgeslagen is
door 't leven wat kun jo tot zulke
mensehen anders zeggen, dan: „stak
kers!" en hopen, dat. het Lot niet al
to wreed voor hen zijn zal:
FIDELIO.
