WAARSCHUWING
UIT DE NATUUR
GROENENDAAL.
ïe-lcren teer, dat ik ::i Groenen
da*i kom, kan ik niet nalaten te
c-enken aan de navolgenswaardige
daad van de gemeente Heemstede,
"in d:c groote „brok na uur aan te
kifopen. £n met te meer pleHer, om
d it de gemeenteraad van 's Graven
-age ia de geiegeuhei'i is geweest een
'dcigtiijke goede daad :e doea, en
met een kleine meerderheid besloot,
bet na te laten. Ze ru'len er daar
spij*. van hebben. Want do waarde
va:, zoo'a terrein als Gnenecdaa! is
e:genUjk niet ia geld utl te drukken-
a wi! ik niet het standpunt verde
digen, dat een gemeente maar a'.te.s
niue: geven bij het aankoopen van
gronden.
De waarde van Groe iendaal en
'dcrgei'jke groote bossoVn. die voor
he'. pubiiek opengesteld z'jn, ts daar
om zoo groot, omdat het ver eeuwen,
w.-.nneer a!:e nu bestaande wegen en
gebouwen door nieuwe vervanger, zijn,
nog kan bestaan. En de waarde mi
c'.-.r. grooter zijn. omdat nog vee'
natuur in onze omstreken verloren zal
gaan alverej-s men t l systeem «ko
zen zal hebben, noaafc iedere nieuwe
stadswijk ot villadorp een wan i 'l-
rark te stichtengeen park ais hot
Keiwupark maar een ..brok natuur"
waar do wilde rlnnten en (tieren en
het oorsoronke'üke Jandrib.vp be
waard zullen blijven en het na«-
s'acht er v-n zal kunnen g"nieten.
Deze duro -.licht tegenover het na-
ces'acht hebben de tegenstemmers
in den Ham-schen Raad met voeten
«treden. Kunstschatten worden in
brandvrije gebouwen, onder deskun
dige verzorging bewaard, de schat
ten der natuur worden bijna nooit
óp gelijken voet behandeld.
De vele wandelaars, zoowel Haar
lemmers ais inwoners van Heemste
de, die iederca Zondag in Groenea-
daal koj.ca zijn te zamen het bewijs
\au de groote waarde van wandelpar
ken. Ho© velen van die wandelaars
waren anders t iet thuis gebleven of
hadden hun vrijen dag zoek gebracht
ia rcokerig© café's met biljarten of
wat ook. Zooki wandeling op een fris-
sehen Januari dag geeft weer energie
voor liet dagelijksch werk en stof
tot denken voor wie de natuur niet
met een lodder-oog bekijkt^ maar
voor wie waarneemt en denkfc^ over
vraagstukken zooa:3 ik er hierboven
tér. aangeroerd heb.
Met zoo'n dankbaar hart ten op
zichte van de gemeente Heemstede, is
het moeilijk mijn spijt lilt te drukken
over het vellen van de sparren, die
zoo'n mooie laan vormden aan den
ingang van den Heerenweg.
ilogelijk waren er_ zeer dringende
redenen voor, gelukkig stonden er al
flinke jonge exemplaren achter, zoo
dat over tien jaar de laan al weer
begrensd zal zijn door flinke sparren
en men over een kwart eeuw weer
zal kunnen spreken over een' „spar
renlaan."
We gaan in de richting, van e res
tauratie. De Sneeuwklokjes, die daar
groeien, zijn nauwelijks boven den
nog half bevroren grond, om van
bloeien maar niet eens te spreken.
Maar enkele weken van zacht weer
kunnen wondoren doen. e ^gaan ten
westen van de restauratie de hoogte
op, over gladde paden, door de ijs
laag, die er ligt als overblijfsel van
de nerhaaldelijk aan dooi en vorst
blootgestelde sneeuw die, nu ze een
maal in ijs veranderd is, mic-Jer snel
ontdooit. Ook liggen er op beschutte
plekken, nog hee'.e slneeuwveklen,
waar het knapt onder onze voeten.
Op de plekken, waar geen sneeuw
of ijs ligt, is de plantengroei zicht
baarsappige kussens slaapmos, een
uitstekende kiembodem voor aller
hande zaden en de Valsehe^ Salie
(Teucriutn Scorodonie). duidelijk te
herkennen aan de uitgebreide b'oei-
w ijzen en aan het nog groene blad,
dat zoovee! lijkt op de echte Salie,
(Salvia officinalis) dat onze over
grootmoeders gebruikten om Sa;;e
melk van te maken. Verder de
netjes Eereprijs, maar die is alleen
te herkennen aan de platte blaadjes
v ak tegen den grond.
Sommige planten hebben het voor
jaar ai in hun bok de Kamperfoelie en
de Vüer, beiden leden van de fami.ie
var. de VM-wachtigen. Ze groeien te
gen den heuvel achter de restauratie,
de ee.-ite heeft ontluiker.de eir.dknop-
vr.. ei- tweede ai jor.g blad. Ze do?n
het ieder jaar zoo vroeg en zonder
dr* strenge vorst hen hindert.
De vij-.-rr 's in een pcrkachtigen om-
ge vin sr. Geheel Groen eodival is trou
wer? door mensrhpnhanden aanze-
!<•--i m?.3r ik durf het een brok na-
tv.ur te r.nsmen. omdat alles er zoo
heerüjk ve-wi'derd is. Men zie b;v.
de Waterde-, De Rhododendrons, d<e
zich verdringen om het water, zijn
meters hoog geworden en hebben
stammen van meer dan arm-dikte.
Men heeft goed gedaan ze -ets te dun
ner». zoodat w» -.-.ra? het smalle
par-5je een dor-'ii"'-: hebben over het
water en over de forsche dorikergroe-
r.o heesters, die in Juli schitterend
bloeien.
We wandelen terug naar den heu
vel en passeren het ,-Bremboscbje"
dan in Juni altijd zoo schitterend
bloeit roe? n.a==.Vs goud-gele vlinder
bloemen. Tot mijn schrik zie :k. dat
bijna alle stammetjes van onderen af;
gevreten zijn door konijnen. Die struï
ken sterven af en we rnocon 'o.:j zijn
.-.Is ze var, onderen weer uit'oopen of.
warneer j-mge kiempiartje3 ruimte
vinden zich to ontwik'ceien. Even la
ter komen we op de plek, waar enke
le leden van dc Natuurhistorische
Verceniging getracht hol,ben vogel
l.oschjes aan te leggen. Ook daar heb
ben de knagers flink huisgehouden en
var.r.ner we er op letten zien we ook
verscheidene jonge hepen, d"e door
dezelfde dieren ontschorst zijn. h.r
zijn vee! te veel !-:onijn-r. op Groenen
daal en dc g-mcentc. die zeker geen
belang beeft'bij een Hinken wildstand
zal goed doen een aantal personen
met een fret alle holen af te laten
zoeken of desnoods de dieren te r.del
ven". zooals d» term luidt. Een enke
le blijft er a'.tij 1 nog wel over en die
doet ook geen kwaad.
Het nio'ert;-- dr.- r-eg-r zoo aar
dig stond in do 1-n v-i. l.c fur.gevir.g,
raast die nieuwe bruz. We hier
on den rand van bet na'unrpnrk en
c'reiger.-.1 loepen pi? uwe •.-eecn erop
aan. Ook aan den Heerenweg is een
«oort haven gekomen en daar grein-
zen tientallen 'oorden met „bouwter
rein te koop." Dit alles is mogelijk
onvermijdelijk cn we kunnen er in
berusten, omdat wel nooit een Heem-
steedsch gemeentebestuur die „cul
tuurverschijnselen" als nieuwe wegen
en borden zal laten komen in Groe
nendaal. dat tot in lengte van dagen
een natuurpark za! moeten blijven,
voor den modernen menseh, die steeds
meer behoefte er 3an zal voelen.
G. SIPKES.
VRAAGbetreffende citroenpitten.
ANTW.U kunt ze planter, in een
potje mef voedzame aarde. Ze ver
dragen geen vorst en ra eenige jaren
moet zoo'n boompje geënt worden wat
een vakman moet doen. Tn huiskamers
ziet men zeiden mooie citroen- of ^i
naasappelboomen. daarvoor is
meestal te donker.
VRAAG: over vaste planten.
ANTW.Dit zijn nlanten die over
blijvend zijn. dus ieder jaar weer uit
dezelfde wortels ortkomc-n. TT kunt ze
ven Oct. tot einde April planten bij
dooi weer, de soorten, dte n'et zoo
gord tegen vorst bestand rijn kur
het beste in Maart—April geplant
worden.
C. S.
enz. nog onbekende dingen waren er
men de zegels met de vochtige hand
beplakte. Ook aan 't bewaren van dc
albums od gesohikte plaats wordt
thans meer aandacht zevh-ct'tci dan
vroeger.
Behandelt men dan ook de zegels
met „zachtheid", benut men goede
gompapiertjec en bergt men zijn al
bum op een «schikte u'.vri© op. dan.
ik ben er zeker van. zullen ze lsn^-r
dan een menschenleeftijd u ea uw kin
deren genot geven.
Koloniën
Wekelijkse1»? "astzegel-
rubriek
Nadat de eerste schrede gezet was
op den wee, die tot liet eompaoiertje
iu zijn tegpnwoordigen vorm leidde,
kwam eer. andere verattfteiine' op de
gedacht© de strookjes perkament-pa
pier aan voor- er. achterzijde van eea
laaeie gom te voorzien, waardoor de
zoogenaamde fcwee-zijdig gebomde
scharnieren ontstonden. Het gebruik
van deze heeft het voordeel, dat het
album minder dik wordt. Immers be
nut met» een album van b.v. meer dan
duizend bladen, dan wordt de dikte
daarvan vermeerderd met tweeduizend
maal de dikt2 van het gompapier'.je,
dat bij de s'echts aan één ziide ge
gomde. omgevouwen moet worden od
de wijze als in (ie afbeelding van de
%'orige week is verduidelijkt. Ge
bruikt men aan beide zijden gegomde
panier ties, dan vervult dit omvouwen.
In den interen tijd ziin gompapier
tics opgedoken van lang, smal for
maat, waarbij de «gomde strook, di'
in het. album moet worden bevestigd,
voldoende kleefstof bevat, om meer
dan eens te worden berust. Veel or>-
gang hebben deze papiertjes tot dus
verre, niet cc maakt cn met recht, daar
een herhaald gebruik niet direct hy
giënisch is te noerrmn.
Zooals de lezer uit de bei-ile vorige
kronieken zal hebben gezien, wns b't
streven der „gompapierfjes-u'tvin-
ders' e-r eveneons <-^> gericht, de e' -
bruikte kleefstof voor bederf te be
hoeden. vandaar o.a. de toevoeging
van carbo'zuuT. Hoe staat het even
we! met de gom van den postzegel ?ol-
ven en aan welke nojdeelige invloe
den is ons kostbaar bezit no" moor
blootgesteld 1 Het spreekt, vanzelf dat
de gom. dis door <'e nost-adminis'ra
r:es wor-t benut b:; de vervaardiging
der zegels «en rekening houdt met d»
eischen. die de ernstige verzamelaar
stelt bil het conserveren van z:in col-
leotie. Het «beurt dan ook herhaalde-
lijk. dat bü oude zege's met lette
bijv. maar eens op de eerste courar-
tenzegels van ons eigen land de gom
vernietigend in werst op den zegel,
een verwoesting, die haar speren ach-
terlaat dcor roestvlekjes.
Helaas i3 hieraan rist vee! te doen
de tand des tijds is ook voor ons pa
nieren bezit onvermurwbaar!
Natuurlijk dat ce mensch zich zoo
maar niet bi de beslissing neerlegt,
doch dat hij d-^n strijd aanbindt met
de onaandoenlijke macht die. na kor
ter o? langer ti-d onze verzamelingen
tot stof terugbrengt. In de eciste
plaats dan tracht men den jn-.-ioed van
de gom op het zegel tegen te gaan.
door deze geheel weg te wasschen
Men stuit den evenwel op het he-
zws-ar. dat een ongebruikte postzeg-!
zop.der -om. vec-i minder waard is dan
het zelfde exemplaar met origineels
gom. Toep/acht ik dit wegwasschen
der gom 'ge-n bezwaar voor die ver
zamelaars die in hun zegels nog iet3
anders zien dan speculatie of handels
objecten. Verwijdert men derhalve de
gom. dan is die schadelijke invloed
ver!wanen. Nu z'ch nog wapenen te-
-?n d> vamictige-nde werkingen van
licht, lucht en vocht. Od dit g-.bied
zijn tal van proever: gen om-n .-■!=
'■en van de b's'e middelen z" vermeid
hst bedekken van het zegel met een
dun laapje collodium. Dit is een stof
die -verkreg-fTi wordt dcor de cp'oising
van ai'rocellacse of schietkatoen in
zv.-aveV.her_ TVe hebben er vc-rince-
delijk alien we! eers kennis m:-.; g-c-
maakt ais we ons in vinger of hand
hndi_-n gesneden. Een dergelijk laagje
colodiurn uiterst fijn od het zegel aan-
-ebracht bescherm? 'net tegen de wi=ïï-
lende w:---rsg?steldheid kord. warm
voc"tig of droog, en schaadt het zegel
b-v-M rr-e* zi-'n keuren in geen enkel
'Tzi-ht. He» spreekt van zalf. cat co!-:
het Iaagie cóllodinm het zegel ni t af
doende beschermt: was dit 'iet gc-ra!
dan kon men van e?u overwinning op
der tijd so rek en en zoover zijn wc-
v'? lang niet. Wil men het col'oilitim
weer verwiiieren. dan ("-»i?« mer.
rs-irtoe een weir.:- zuivere ether.
P'?r. dergelijke behandeling uit te
strekk-m over al zi'n zegc-is. :3 even vo'
van den doorsnee-verzamelaar we! wet
te veel gevergd. Men tererke het
daarom rot de wanrlevolle s? uk ken :::i
:i;n collectie. Toch ook hier is ris
techniek den verz.r-meiaar reels te hulp
gekomen. In den i-andei zün nh kleine
taschfes van doorschijnende stof.
waarin he? zege! juist past M?n laat
het or jn zakken en nlakt- het door
zichtige teschje rne? ?cn plakker',je in
het album. Deze tasohjss komen
meer en meer in gebruik, wat men
hot cc'lodiiim niet zeggen '.-ii.
c--"en is hierop we! van ir.vlc-d
het feit. clct de zege'? 'tege-wocr-lig
niet zooveel m-er te lii-len hebben a's
-.-'ce-'-r -Ti i-«- rw r-1
pincet, enkeïzijdig bedrukte a'bun?.c
HET ONDERZOEK BIJ DE L. A.
De redacteur vaa De Loc. tc Bandoeng:
meld*
Omtrent het voortgezet onderzoek
door majeer Bos en kapitein Hoeksema
de Groot, ingesteld naar dc ocfegelma-
tigrhedeü b:j bestellingen aoor de Lucht-
vaartafdeelir.g, wordt een rapport uitge
bracht aan den legercommandant, tevens
in diens kwaliteit van regeeringsgemach-
tigde, die een tocregging tot o:i.-!erioek
aan den heer Bergmeijcr deed. Op den
in'aoud van dit rapport kan uiteraard
niet wnraen vooruitgeloopen.
Wei kan worden medegedeeld, dat de
onmiddellijk genomen maatregel, dat
voortaan alle bestellingen van eiken
aard boven z;o gulden cot den I. C. A.
geschieden, terwijl zorgvuldig wordt toe-
geren, dat geen verkaveling van een
groote tot verschillende kleine bestellin
gen plaa:; vindt, nog is aangevuld. Er is
namelijk besloten, dat in die gevallen.
•vsar.de I. C. A., waaraan alle bestel
lingen gezonden worden, mededeelt, dat
dit spec-.nie 'artikel door de L. A.-recht
streeks besteld n:ag worden, die bestel
ling door da L. A. geheel fnoct geschie-,
den ais inschrijving. Dat wil zeggen,
dat de enveloppe?, inhoudende de offcr-
:es, niet geopend mogen worden, in een
bus worden gesloten en eerst als de of
fertes alle binnen zijn, word: dan 3e bu<
geopend en van den inhoud kennis ge
nomen.
Hiermede is dus uitgesloten het ge
bleken misbruik, dat van een bepaalde
firma de prijsopgave steeds één dr.g la-
binnenkwamen dan die van alle an
dere firma's, doordat dc prijzen, welke
die andere bedongen hadden, niet ge
heim bleven en dus steeds de ééne fir
ma het laagst kon ziin.
Met dezen aanvullenden maatregel is
elke mogelijkheid van onregelmatighe
den met de bestellingen door de I.ucht-
■aart-Afdèeling buitengesloten «m deze
diens: is hiermede het verst in de volko
men centraÜseering der bestellingen in
den I. C. .K. Het hoofddoel van 3e pu
blicaties dienaangaande is dus door het
krachtig ingrijpen van de betrokken au
toriteiten van departement en generale
staf volkomen bereikt.
Tot publicatie van bij het officieel on
derzoek gebleken nevenkwesties kan
vooralsnog niet worden overgegaan.
RADIOSTATIONS. De Deli Cr.
schrijf» Het staat thans vast dat op Su
matra twee radiostations zullen worden
opgericht één op Bengkaüs ea één te
Bclawan. Men herinnert zich. dat eeni-
gen tijd geleden reeds sprake was
het oprichten van een draadloos sta
Bclawan, waarvan de kosten dan
deels door de belanghebbende stoom,
•aart-maatschappijen deels door
Gouvernement zender, worden gedragen.
De maatschappij Radio-Holland verzacht
toen om een concessie voor dea aanleg
V3n een radiostation te Belawan. hetgeen
is afgewezen in verband met bijzondere
omstandigheden. Het is n.l. bekend, dat
de regeering eer.ige jaren geleden
groot sche plannen koesterde in verband
met he; oprichten van radiostations,
vooral in -ie Buitengewesten. In verband
met de tijden konden de plannen geen
uitvoering vinden, maar.... e*n groot
aantal bestellingen was al gedaan
groote partijen materialen lagen reeds
opgeshg*n. Zoodat de regeering thans
nog ettelijke installaties geheel compleet
schijn: te hebben bewaard, cu Belawan
en Bcngkalis worden eik met een exem
plaar verras:!
Het plan was eers: een radios::
op te richten te Tandjong Setter, in de
at'Jceling Samarinda van Z. en O. af-
óceling van Borneo. Dit station is echter
komen te vervallen ten voordeel» v
de Oostkust.
Met den bouw van h<-t station
Bengkalis wordt begin volgend
reeds begonnen is het station aldaar
voltooid, dan wordt een aanvang ge-
maak*. met den bouw te Belawan, toodat
binnen niet al te langen lijd beide sta
tions gereed kunnen zijn.
Het worden dus twee gouvernements-
SUtterts, z.g. dochterstations, die waar
schijnlijk tot „moeder" zullen krijgen
het station oP Sabang. De hoofdfunctie
van het station-Bclawan zal lijn
verbinding tot stand fe brengen met
Bengkalis.
Sabang niet meegerekend, zijn dit i-
twee eerste stations op Sumatra, Tand
jong Seilor. dat van ziin draadteoae af
stand moe t doen, krijgt thans eei
bahel.
Voor Belawan een blijde gebeurtenist
GEMENGD
ggjjfii
NIEUWS
Een praetische vinding
Het ij goixurd in Xoorwegeu.
Keeds «tirlgin tijd w-erd opgemerkt.
Jat ceu ongewoon aantal corpulente
i:en*cheli zich in bepaalde streken ver
toonden. Het, kwam de politie al heel
vreemd-voor en ze besloot eon« een ou-
ierzoek z:a.ir dc oorzaak van dit vreemde
batuurveKohigisc! in to stellen. Toen
n de verrassende ontdekking. Een on
dernemend geldman had ';i uitvinding ge
daan, waarmede hij z'ti rijkdom nog hoopte
a vergrooten. Hij bracht kleine alum:
lium-hussun kn den handel om de smok
kelaars in de gelegenheid te stellen, op
gèmakkrli-ko ea origince'.c manier,
drank te kunnen smokkelen. De bussen
«aren zóó gemaakt, dat ze gemakkelijk
riemen aan het lichaam, onder de
eren, bevestigd konden worden. Jam
r voor or.zen or rnemer, v. de po'.-
zoo'n scherpen b'.ik had. Want de po
Ütïccjaraie-i gingen de corpu'er.te herren
na,.tikten een paar van hen op dcn schou
en v-<->(-:.■:! of ze hun wns van hun
dikte af mochten helpen. Ze hadden daar
'ee een goed middel. En voor de „dikke"
nan er op verdacht was had de politic
Saamiy.e hem op zijn jasje geklopt cn.
vreemd. Er kwamen metaalklanken onder
klceren vandaan. Zoo is het gekomcr.
'at heel wat dikkerds in do greuoslrc
zijn gearK-stcerd. En in do Noowche
zevamgen'ssen zi'-'-en nu heel wat gewezen
.buikjes" e '- te rusten om 'e bekomen
-an hun wel wat heel snelle vermage
jr.gskuv.r.
Ictusschen weten de buhenlandscb
bladen V- berichten dat de Xoorsche re
recrir-.g dc.afschaffing van afschaf
overweegt.
De vrouwelijke bandiet
Dezer dagen ie :e New-York een ban
diet gearresteerd, die den laataten tijd
lal van beroovmgea pleegde. Die
liet was. een vrouw, of liever,
neisje nog. Een lieve jonge dame van 23
'"-ar rne; oen aardig gezichtje en kort af-
geknipt haar. Als de nood der tijden
haar no zing tot de misdrijven had ge
leid. W3s he: wel slecht, mitar althans
begrijpelijk. Di: is echte: niet hel geval.
Ze doet da huishouding bij haar vader,
weduwnaar, een ach lens*aardig man.
om het op aijn HoUandsch
druisen „er warmpjes in zit".
Bij haar arrestatie le^de ze een groote
onverschillig--'-!'! la der. dag
gem--.ii van 19 jaar. die haar „compag-
•«en. Dit kereltje, van ma.-.r
even zes va: ie: cte wxs haar bij al haar
■rdaden bjhulpzaajn. Tenslotte gaf
dat ze elkaar kenden en zeide dat
hein „Applea"' t rontde. De eerste maal
dat. ze van licb deed spreken was bij
i overval in eer. wirkc!. Ze kwam een
nke! hinrci), richtie haar revolver op
a bedier.de en deze en 2»s collega's
=t ze met haar wapen in bedwang t<
uden. Ze dwong hen tegen «cn minr
gaan slaan en in dien tusseftentijd
'.1de „App'es" f 2JC0 rate d» winkellade
Bij Cen andere gelegenheid gittg ze een
coimnandeerde met
haar lieve, zachte meisjesstem „handen
De winkelier -:n zijn bedienden
n 5r lachen uit. Haar hun uitkun
Titolijkheid bedaarde spoedig toén
..Apples" b!meiik".arn en he'. ;»-.-i-l her
-'de. Wr-r erd de winkellade c»
-I.' en de huir. f J1C. dr.-r het ede'.-
ra sgenorocn. „Apples" ia late»
:k gearr-f!ecnl «h i ij ver-.'hafte de po
iel adr»!
i had bewaard. Do zaak is hiermede nog
niet Sfgeloopen en wordt al heel ro
tisch r.a wat de 'Aanerikaanacho bladen
thans schrijven. Enkelen opperen zelfs
het denkbeeld dat hel gearresteerde twee-
tal onschuldig zou zijn. hetgeen jis hun
bekenisnis a', heel vreemd zou zijn
(iwau.en tot dice conclusie zia do vol-
iteudo gebeurtci.-ivscn.
Ni.il lang sa het verschijnen v.-w
bladen, waarin d« geschiedenis va
„glimlachende Helen" venneld stond,
kw.tm een meisje, o«)k m«t kort gckr.ipt
haar, een grooten. winkel in Brooklljn
btnmen. Zo vroeg <k-u kaasier var
zaak, of hij haar een dollar kun w:»*
De maai opondo het kasregister eu toen
hij opkeek, staarde hij in de loop vaij
een revolver. Het mcisjo fluisterde zachi
„Als je een mond open "doel, schiet lk je
neer". Twee mannen kwamen daarop
binnen. Eén hunner hield met zijn re
vol ver «wn anderen bediende tn lie-Swang
:»rwijl d«j andere den inhoud van do
keiiade In beslag nam. Even voor
vertrokken haalde het meisje c»n krant
voor den dag met de gooilieden is van
Helen. Ze zei riet« anders dan „De poli-
o is op een dwaalspoor. Ze heeft he:
verkeerde meisje gearresteerd. Ik ben het
meisje, waarover de kranten schrijven.
I-i'.cn ze hot andera maar spoedig vrij-
laien want ze heef: niets gedaan".
En nog geen uur later haaMoo ze het
-c-lf-Je spelletje in een andere wlr.kcl uil.
Ds zaak i« dus wel rngewlkke'.d. Zou het
eerste me.-je onschuldig zijr. 1 Of
zou het esn hee'.e bende zijn. die op deze
ma:, er tracht, een paar harer -eden terug
te krijgenI
Lnöendorff onder toezicht
In do Grondwet-commissie uit dec
Beierschein Landdag is gesproken
het politieke toezicht op Ludendorff. De
ciger.li.-k wilde, maar rog altijd als
tio« aal-socialist bokesxie afgevaaiviigdo
Rotb, irnd g:«teren in dc commissie
den staatseecro'-aris Van Kahr het
wijt ge daan, dat hij op ontoelaatbare wijze
zijn invloed had doen gelden ten laste
van de deelnemers aan den Putsch en er
-.coral naar had gestreefd de openbaar
beid te onderdrukken. Bovendien stelde
deze afgevaardigde den eisch, dat Yon
Kahr niet als getuige zou worden ge
hoord. daar tegen hemzelf zware besehu":-
iiad hij er logen geprotesteerd, dat de
iigtngen waren ingebracht. Ten slotte
beklaagden, doch e pee-aal Ludendorff.
aan een onwaardigs behandeling worden
blootgesteld.
De minis'-.r v.m Binnen kin dsdie
ken. Schweyer, heeft ge-antwoord op de
beschuldjgir.gen van Roth. Schweyer
en verklaarde, dat de controle op Luden-
dorff's correspondentie zoor gerechtvaar
digd is, daar Ludendorff moet worden
beschouwd als het centrum van de m-
ionalistische beweging. Het was, volgens
minister Schweyer, onwaar, dat Von
Kaf.r invloed zou tcl.Vn geoefend tegen
■Ie Putsch ister.. In i daarop gevo7gde
-lefcat werd de eUcli ehandhaafd, ook
door de domocraten. lat Von Kahr nie'.
getuige zou wordon gehooid, daar hij
zeer van nabij bij deze zaak betrok
ken is.
UIT CAIRO.
CAIRO, iS Januari (Reuter). Het
kabinet is afgetreden. De koning heeft
den premier verzocht aan tc blijven tot
rte koning op zj dezer te Cairo is tc-
ggekecre dan z.-.l ongetwijfeld
^--»—ntr»-t I bereid i= de rcgccringsverant'
r-li;-1.1- g s:iiz-t-:;sjc J heid te aanvaarden.
oordelijk-
INCEZONDEN MEOEOEECINCEN 60 ets. per regel.
Tenelnda VOLKOMEN ZEKERHEID te hebben tegen bederf def
FORSTER'S RUGPIJN NIEREN PILLEN
door klimaatsinvloeden als gevolg van da verpakking in houten
doozen, besloten wij ens geneesmiddel in glas te verpakken
Weigert derhalve voortaan alle in houten kokers verpakte Forster's
Rugpijn Nieren Pillen, doch eischt steeds dit geneesmiddel In
GLAZEN FLACONS mil GEEL ETIKET. Wacht U «oor namaak!
Lenden. 19 Januari 1924. FORSTER-Mc CLELLAN Co
Een Engelsche kinder
juffrouw ter dood
veroordeeld
Engeland heeft weer eens emotie.
Er is ecu vrouw ter dood veroor
deeld, iets. wat nianr eens in do zoo
veel j.uen voorkomt. Een vrouw uordt
in het oud© koninkrijk niet st^^edig t"t
deze uiterste straf veroordeeld en kis
het go-beurt. is het zeker niet vo-ar
een kleinigheid. Een kleine misdaad is
h-:t dan ook niet. die Dora Martha
Sparling Sadler, een vrouw van C8
'aar. ou haar geweten heeft. Twee
jong© kinderen zijn door haar in
k-xjïon bloede out 't leven gebracht.Ze
v.oa a!s kinferjnffrouw bij den beur
c-p. mevrouw Katzrcan. Z© fiad op de
beide kinderen van .dit e-Titpaar te
pawen. n!. Sonia. 'een meisie van
12 jaar. en Jane, een baby van
en lö maanden. Vroeger had me
vrouw de gewoonte, mijnheer op zijn
zaken-reizen te vereezelleoQ. tnsnr teen
Jane geboren was. bleef ze thuis. M-v
dienstb -.re konden hc-t s'.eeht
met elkaar vinden en herbaal lelijk
hndden heftige woordenwlsselingoa
plaats. "Eenigen lijd ge'eden ging me
vrouw Kstzman kennissen opzoek--.i
en in dezen tijd ho^ft, do kinderjuf
frouw haar gruwelijke misdaad
nloogd. Ze htacbtde kinderen u haar
karn-sron legde z© in bed en... zette do
gaskrnnn open. Toen de moedor
thuiskwam vond ze do kinderen in de
kamer waar een zware gr-sliwht hing.
Soni.n wns reeds dood en Jane ster-
Ook de bal>v gaf na eenigOTi
gebruik ta maken, doet d««lfde oeiaan-
genatue err ar Ld s op. Bet kan dan ook
Bleui.ilid verbazen, da: naar verzekerd
dl drie mssbctiappljeia reeda aan
do Régie faill.c* ziin gegaan, terwijl de
vierde eicb «lechta kan staande houden
1' .- de toezegging var. I'oJtcaró, dtt -Je
bcdrijfsorrkosteu van de Régie op de te-
zettbigzrekcnlng zullen worden geplaatal
en du» door het Dulteche rijk zullen wor
den gedragen. Het i* beïcr.d geworden,
dat de uitgaven van de Régie slechte
voor een vijfde deel door d* inkomceu
scdek; vrordeit; doch te plaats van dea
dietiet verbef.-ren «u uit l« breiden,
ga-v. -Ie Régie eerstdaags tot «©n paarde-
liddcl, -m (ariefeverhoogs^ van
aar •'rijn!ijk 3» over, waar. an na
tuurlijk het gevolg zal xl5n. dat ieder die
zich maar eentgezlns van het twijfelach»
t!g« genot van <«n rei» met «cn régie-
trein kan PTwccn. er geen gebruik mees
van maakt 1
De tonregeling der
Britsche mijnwerkers
Do u':«!ag der «temming, gehouden on»
r ie fe-tejT van do Nationale Mijnwer
ker* federal ie is, dat 510.303 r ch vóór op-
^("cgfag van de 1-1-iAAndo ioon-overeen
kom-: hebben verklaard, cn U4.SS3 cr l«.
-■'.n. I'lt betcekcut r. - wil wcrketaklng
doch «-• «lits il'-t do gcnwoordlge over-
eenkomsi. wclko na de jrogete «taking
renaari gesloten, 3 tnaan-
f'oop za! worden opgezegd.
Middelerwijl zal niet dc mijneigenaar»
■vor een nieuwe loon regeling worden on
derhandeld. Mocht het niet gelukken
tijd dun treosf. Tijdens <io rpclits/it.!::'.» 'Irio uiwuiden zulk cm
<1© moordenares heel kalm on em
bed onbowoeen. Er Was ntets biizen-
dors aan haar te zien. H L onenhaar
inisterie opperde twee denkbeelden-
In de eerrte p!nats v.-as het volgens
hem moffel-jk. dat er jnloerschheid in
het spel was. De kindermeid had altijd
a'leon voor do kinderen moeien zor-
pen on ze kor z<56 aan bon peliceh?
zijn Ereworcteu. dat ze niet kon hebban,
dat een ander zich met uc opvoeding
hemoeid©. Een andere on meer svr.nr-
schiinliike aanleiding is misschien d
zucht naar waak vnveest als cevo!
de horhoald© twisten m t do moe
der.
De psvc.hinters meenden dat è.e d
deres eehcol Over In.-i.r yorrfandelijl-i'
vermogens beech ik te toen tii de daad
ploegrie. 7.e meenden dot. re cehe_<d
verantwoordelijk kon worden vc-steld
vor iten (teor baar bedreven moord.
De iurv bevond haar schulditr. '.va;.r
a de rechter iiet doodvonnis ui'
mnk.
De snoerweijen in het
bezette gebied
Een correspondent van dc „N". R. Ct."
die dezer dAgcn met do lr-.-ir.cn
Regie in het bezette gebied heeft gereisd
vertelt hc: volgende over zijn ervaringen
Ik had dezer dogen weer eens gelegen
i-id, met do treinen van do Regie ©en
reis van eetiige betcekcnis te doen; dc
mev.T'.gon, waarvoor men bij zulk
ie staan komt. zijn legio. Ik mo-»:
n B-r.n naar Darnwtad;, »n daar ik
meende gehoord to bebten. dat de Régi
weer c-Ti directe verbinding liad niet
Darmsladt. dat even buiten het boze
dvled ligt, vroeg ik te Borm een kaarije
ior Darmstadt. De juffiouw aan het lo-
t vroeg mij, of Darmstadt trio:..... m
oVcnd lag. eu toen te haar had
iegd. dat dit gecntzir.s het geval
rwees zij mij r.asr het loket ..Inlich-
lingcri". Een bejaarde h»©r d-e'.de me
ilet bijzonder welwillend mi
■r Wiesbaden en Frankfort
Ik ram dn» mijt» kaartji
Wiesbaden. Do fmeltrein waa anderhalf
or te laat; het was izitusschen
i vernemen, dat hij soms me: itoz greo
•r vertraging binnenkomt. De trein werd
iet «lieer, bestormd door de reizigers,
e sedert acderha'.f uur wachtten, doch
>k door hen. die voor den volgenden
«in, «en boemel, gekomen waren. De
trein wa» daardoor dermate overbeift--
tnet honderden re'zigcrs, die in de gan
gen opeengehoopt s-tonden. dat men, van
ogon door den doorloop der.
anderen wagen inkijkend, den te druk
had, dat de laatste echeef go'oouwd
drakte de eene zijde op de
bij'ns drie uren staar.d© op een bal-
vierkanten meter ruimte te hebben
doorgebracht, kwam ik Mair.z aar.
lauwe aanraking met mijn mederewig'
had tenminste dit voordcel opgeleverd,
Duttscher die van d» faii
grK'o* van de Régie blijkbaar r-r.ar
de hoogte waa dan de ambtenaar van de
Régie te Bonn, wiens wc-rk het i*. de
teers te te lichten, mij had medege
deeld, dat ik niet r.aar Wiesbaden, doch
naar M.vnz moest reizen en dat
daar, sedert een paar weken reeds,
directe aansluiting me', Darmstadt
stond. De weg over Frankfort, mij door
den heer van het Bureau des Rpnseigne-
monte aanbevolen, he teelten de een groot
tijdverlies 1 Doch dit was nog niet het
etnde van de verrassingen. Te Mainz aan
'komen, moesten alle rete/gers uit Ecmn
zich te ren te-ree file aan het hijbeta-
iingslokct opstellen, omdat de juffrouw
Bonn, blijkbaar niet wetend, dat deze
trein een express was, aan alle reizigers
verkeerde kaartjes had verkocht.
Dc toestanden bij de Régie zijn onhoud
baar. liet staa- diet aan ons uit te rnck'-n.
waar de fouten schuilen. Zouden d-
Franschen goed doen met meer Duiisch
personeel :,i dier.=f te nemen? Is de hoe
!he:d rollend materieel onvoldoende 7
Wij laten h»t in het midden. Maar ieder
dzaak; is van dc Iiégietretecn
komst lot «tand te breng-
nieuwe etanzning over he'. proclarncereu
van de aigeine-ne werkutaking worden
uitgesi-hr-von. Om tot «cn algemeen*
werkstaking te kunnen beduiton moe
ten minstens twee dorden vaahet aan
tal uitgebracht© «temmen zich hiervóór
verklaren.
Een overzicht van de
werkloosheid in Europa
Volgens den persdienst van het I. V.
V. wc© do jungce eland der werkloos-
heid da vi - landen volgt:
Aun'.ralie. (il-durcndo liet 3o kwartaal
van 1923 ln totaal #3,000 wetkloOBtfflt.
Beljrió. Op ,3 K.-v.-üihcr '25 totaal 12.C91
p nmn c'-'k-hI of gedeeltelijk werkloo*.
Canada Ktedo Octobar wa* h<: pe:,-en-
tago werkloos* vakvereenlg!ng»!ed«n 4.8
('"li-Ie Scpiem'-er 2, cln.-J* October
1922 3,9).
Dvi'.rmarken. Bterke ftijging gedurend#
de laatete uw au dcn. Op 7 Januari 1924
geregistreerd werklm.-Mi 49.000 (21 Dec.
33.032; Januari 1325: W.OOO).
Duitjchland. Stand op het oogenblik d«
iio-vate die ooit «iati*t!«ch w«rd vi- tg*,
•tcld. Geheel vrerkloozc ondersteunden in
het oniiez-rtte gebied: «lod December
:.4.V) OfO: at'filer* die r.iet den vollen'
'ijd werken 1.830.010. Bezet gebied eind*
N vember 2 tnriii" -n gche-l cn 600.000
cedeeltelljk wtrklnozen, die ozidersteumd
worden.
Frankrijk. Op 6 DecFuibcr wa» hel ce-
tzl ondersteunde werkloozen «leehts 390.
O mot Brlttannté. I.aazetc itand «teda
In 1923 Ixslroeg de vermindering
300X00. Op 31 December 1.2SO.OCO werk-
o -n Var. dn 1.10-1.063 vakverecniglngz-
'eden, d e a-ersla* hadden afgelegd, wv
einde N>vc:ab«r 120.532 of 10.5 werk-
>os (einde October 10.9 en ebde Novetn-
Nedcrland. Van d* 2)7732S leden van
rkl'. -d:-: iak.a-sen waren op 15 Deem,
her 1923 37.373 of 21.5 gelieel en 8.B97
Of 8.7 g»-iecltclijk werkloon. Op 10 N'o-
1923 bedroegen deze getallen
10.7 en 2.5 in December 1922
20.7 en 2.3 Op 5 Januari 1924 waren bij
!Sj orgaren dor openbare arbeidsbemid
deling in gemeeniezi met £ÖÜ0 of meer in-
i 61X623 werkzoekend* ge-ahoo'de
«n 47308 werkzoekende ocge-
schoolden 'cce--breven. Bij óeeo nantal-
rt moet i-i het r g-houden worden,
it niet allen workioo* zijn. terwijl van
lazt-tc-moctisiJcn een deel g-deoltciijk
If r - Op 1 November 13.227 (of
werkte ->/en. 'Op 1 October 13 422,
op 1 Januari "23 27.275).
I-u Augustua 172.5:2 werkloozen
tegen Zo!.:*» op Januari 1923 en 317.9M
Augusta» 3fG2.
etlard, fn 'I» vijf grootet* industrie-
atscn (Riga, Windau. I.ibati. Müou en
Dnraburg) in October 3656 werkzoeken
den ingeschreven.
»or*ez-n. Sterke sti.teiny ia de laat-
e maanden; toch :s de werkloozheid 27
minder dan in 'ter.elfde maar.dcn van
het vorig jiasr. Op 25 Novcinber 13.0»
werkloozen.
Oo=tenrijk. Ete.de Oetche- "2j aantal on-
dersteunde werkloozen 75.774 (einde Sep
tember: 73.901: Augns:is» 1322 53.012).
Aantal werkloozen. ongerekend
he'. vroegere Pru'ste i e gebied en Oost-
Galiciö- :n Avi-v.rta» 53.5!5 (Februari '23:
120.0CO; August':3 '22 £9.692).
Tsj.Fcho-S.'.-w.i'icije. Ter.viji het aantal
crklovz-rj op 1 Januari 1.723 «og 437.841
beliep, was het b-v ti September nog
maar 157,644. van wie 92.333 ondereteu-
ing genoten.
Zweden. Van de 136.320 leden van vak-
:ro©n:g;ngei7, d:» over do werkloosheid
trslag aflegden, waren op 31 October
11.013 (3.1 werkloo*. (Eir.de Septrm-
ocr 8.7 in Januari 1023 21.4 riet
ware aan'al werk'e-tz.-n is v-xd grooter.
'itser'ar.d. Het .unit! gehe-ri werk-
'n ''-eg van ei-de. p,-'o"w tot einde
•mh-r van 21.013 tot 27.029. dat der
gedeeltelijke werkloozen daalde van 14.662
•ot 14.363. Etude October 1722 was bet
totaal aantal werkloozen 49.213.
