HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE WERELD
toO'fl
ZATERDAG 12 APRIL 1924 - ZESDE BLAD
flammarion's beschrijving van de zonsvero uisterinc
in het jaar 1800.
Eclips en wereldgeschiedenis. Zon- en ma&necllpa verschijnselen ven ver
schillenden aard. Totule, rlngvcrvnlge en gedeeltelijke zon-eclips. Indruk,
dien een zon-ecllps maakt op don men» ch. De sterren worden zichtbaar.
De houding der dieren. Stemming In de natuur. Do kleuren. Twoeön-
lel kranson om de zon. Duur van ren zon-eollpe.
Or.ijds. toen de oorzaak der sons-
e-n maansverduisteringen uo« met Le
kend was. boezemden deze verschijnse
len bet meiiNiiidom eon teer vorklaar-
baren schrik in. De geschiedenis
vermeldt tal van voorbeelden, dat zij
zei ft, van invloed waren op de wo-
rejdg dieurt n u-eenToen Alexander de
Gr«»oi« in September van liet Jaar 331
voör iiet bogiu van ooze Jaartelling
over u>n «Deh lietensien Tigris getrok
ken was ou zijn legor aan de oever»
var. tien stroom «en korte ruet genoot
na de vermoeienissen van den .over-
totbr. word do maan verduisterd en in
hot k-gor begon algemeen© verslagen
heid te beerochen Men zag in het
angstwekkende verduisteren van hot
maanlicht een toeken van den toorn
der «len en «cn waarsohuwing om
den veroveringstocht te staken en zoo
spoedig mogelijk naar bet vaderland
terug koeren. Alexander wist echter
aan het yersAijntel een uitlegging te
geven, die don n van zijn leg or
deed herleven. T*u raad volgeno van
den sterrenwichelaat Aristander, die
liem op al zijn tochten vergezelde, her-
innc.-io hii e- «an dat de zon het ge.
stern te dor Grieken. 'ie maan dat der
Persen wuDt verduistering van het
maanlicht xxa» dus e»-n teeken van den
naderenden ondergang van de macht
der Perzen. Deze uitlegging vervuide
liet Macodonische loser met zulk een
moed en geestdrift. dat Alexander op
de 12 liooro Pcrrisoti© scharen bij Ar-
hel- oen eolti tierende overwinmr be
haarde. die aan de macht van het per.
zischc rijk voor goed 'n einde u>>akto
Het geval doot zich ook voor. de
veruleiding van «dn eclips der datum
heeii doen terug vinden van cv» hia-
tor., ch feit» Do Griekschc evwcLied-
tschi'iivcr, Herodotus vermeldt, dat
gv.i, ;.:ide een veldslag tuwdvc de
Lyói rs en de Meden een zonsverdni»-
tering «ren eind maakt© Cu i.m den
■dag fcn aan den oorlog ric atrivieoden
icagca nl. in het verdwijnen va» het
daglicht een te eken. dat de goden ver
toon: j waren over hun strijd. Het
jaar. waarin de veldslag plaats had,
wtv djor Herodotue niet vmtodd, de
geschiedkundigen aarzelden tuaschen
ver killende jaren van 626 tot 583
vóó: het begin der christelijke ja^rtel-
Jinr ue sterrenkundigen hebben niet
alle ju hut j.-.ar, maar ook de maand
en (L.-n dag terecht gebracht. De door
Herod' '.us vermelde zonsverduteto-
j-in heeft volgons hun berekening
pla.-.t» gehad op den 28stcn Mei vua
he- 5S5 v. C
li. den nieuweren tijd, nu men wee»,
'da- verduisteringen eon volkoenen
natuurlijk r'-volg ziin van den onder
ling. n ytand van aarde, zon en maan
is. 1 i de christenvolken althane, alle
bijg- lonvige vree* voor dit verschijnsel
reniWeoen. Bij Turken. Chinetaea,
looi is dit echter tot op heden
nt>. <-i., niet htt geval.
R zon- »,-n maan-telipeen, hoewel
Beide e->n gevolg van den onderlingen
«tan van zon, maan en aarde zijn ver
aahijneelen van geheel verschillenden
aard. Rii een maan-eclips wordt do
maan werkelijk verduisterd: de aar
de. uia rich di»D OP cea rechte lijn be-
inc.;. tusschan de zon cc de maan. on.
'dorerhept "t zonlicht. de maan komt
in o n echaduwkcgel der aarde cn
wo: "c ci» onzichtbaar. Bii een zon-
«dip' daarentegen wordt de zon niet
verduisterd. zij blijft schitteren met
env, nninde-rden luister maar de maan
bevindt zich juist op één lijn tweenen
'ie aarde en de zon cn trekt voorbij de
romi^cliitf zocdat de zon geheel of
ged. '.te'.ijk voor ons onzichtbaar
wordt. De schijnbare middellijn der
m«r i? niet a'.tii-l even groot: want.
dan: de liaan der maan om de aarde
cien vorm heeft van een ellips, etaal
or/, wachter nu eens wat die)iter bij
ons dan weer wat verder af. Terwijl
de vciniddeldo ;.f:itand bedraagt384
duizend kilometer bedraagt de kleinste
363 duizend do grootste 405 duizend.
Indien du do maand op het ooeen-
blik do" eclips dicht eeno"? bij do
narde staat om »e maken dat haar
«schijnbar® middellira grooter is dan co
schijnbare middellijn der zon, zoo ia
flo o.-lina tol sali» zii door h.vur groo-
teren afstand kleiner, dan .if.de oclipo
ringvormig. Lizgcn do middelpunten
van zon inaan en aardo niet in één
roch«e i in. zoo: at slecht' «en deel d<-r
zonrrschiif bedekt wordt, dan ia do
«cline vcdceltoliik.
•'.'iniddeH telt men op aarl© 70
eclipwjn in 18 jaren 29 van do maan
mi 51 fw.virvan 28 totaal of ringvor-
mig' van de zon nooit zijn 'T in een
in oer dan 7 of minder dan twee
ecliv-reu. terwijl in liet laalctn geval
bet beide zon-eclipsen ziin.
T',ralo eu ringvormige zon-o-.lippen
iijn voor een of andere bepaalde plaats
op sarde uiterst soldzaam. Voor deze
verschijnselen is het noodig, dat de
plaats zich iuist bevindt in de smalle
fchadttw. die de maan alsdan or. de
aarde werpt. Du bhroemdo s'errcnkun-
«iige Ualler bc-rekeodo in 1715. toen
het veisdiijnscl werd waargecomcn :n
honden, dat dit de eerste maal was na
de relira van hot iftar 1140, ecu tijd-
perk dus van 575 jaar.
Flammarion vermeldt voor Panjfi
de volgende i'<tale zonsyerduietcrin-
p-n in do 18o eeuw. één (22 Mei
1724')in do 19e» eeuw peen: in do
20irc eeuw two (17 x\pril 1912 en 11
Aimistu» 19991 in de 21?to eeuw twpe
(12 Aupustus 2026 cn 3 September
2081).
Den 28- 'cn Mei 1900 had or een
zon--"-lip» ple-ts. éie voor er-n vdceltc
van Shinto tot?"] was. De Franjche
sterrenkundige Fl-mma-inr». vergezeld
van zijn aB':'tcnt den Abbé Moreux.
tb.rrs direct'ur van do sterrenwacht
(e V-vü-fc. h"d zich naar dn stad El-
ciif. ,i,> na' van Aiioanto 3-".n
dc Nridd*?!l«n:is'-h'' Zoc bepeven tol het
doen van waarnemingen. Aan hot door
F! '.miuarion uitgebracht verdac ziin
de •.•olcoridc bijzonderheden ontleend.
Precies on het door borekening
vooraf bepaalde oogenblik kwam oe
donkere maanschijf aan den rand dei-
zon en langzamerhand trok zij over
hei schitterend hemellichaam, dat zij
tenslotte eeheel bedekte. Vervolgens
haar weg voortzettend, trok de maan
langzaam en regelmatig voorbij do
zon. weer juist oo het vooraf bore-
kende oogenblik was de gèftecle zon
neschil? weer zichtbaar. Tweeërlei in-
«ruk wenl bij jedéreu waarnemer po-
wekt: dio van de grooteohiieid der
onveranderlijke wetten. welke het
heelal beiicorsclien, en die van de
voortreffelijkheid van het denkvermo
gen. dat den zwakken mensoh bewo
ner van een stofje ander de werelden,
gebracht heeft tot de kennia van die
wetten. Ieder, die een non-eclips met
eigen <x>gen heeft mogen aanschou
wen, zal deze opmerking van Flam-
manon tea volle beamen.
Or> het oogenblik, waarop met liet
gewapend oog werd waargenomen, dat
de donker© ediijf d«r maan d« zonn»--
schijf raakte. |iei Flammarion evenals
A ra co eenige Tientallen Taïl jaren
vroeeer (in 1842) te Perj'ignaa ge-
da.xn liad, een kanonschot loteen. om
aan <ie duizenden toeschouwers to ver
kondigen, dat de oocultatie begonnen
wan en tevens om na gaan al er om
trent lie' begin velschil bestond tu»-
achen j telcscopiech- waarneming of
die mei het blootc oog. al lom be-
schermo door zwart gla6. Behalve do
belangstellend© bewoners der - wJ
Elche, wolkcr zielental dertigduizend
iKdrovic. waren niet minder dan tien-
:zend vreemdelingen toegestroomd,
I heeft een dikte van ongeveer een der
de van de halve zonanuddtllijn, men
kan haar beschouwen als de atmesfeoi
van het hemellichaam. Aau den bui-
teukani van dezen srij regelmatigen
krnns, strekt zich een andere uit, veel
grooter maar niet zoo licht gevend;
er schieten lange stralenbundels uit,
vooral in de richting van den zon-
eq'iator en van de streek der zonne
vlekken en protuberanties. Aan den
bovenkant der zonneschijf was deze
aureool eenigszina kegelvormig,
den onderkant was zij dubbel c-n ein
digde rechts in een punt. Niet ver van
die punt schitterde <le planeet Meren-
rins als een ster van de eerste grootte
Terwijl Flammarion verschillende
teekenm^eu maakto, trof uetu her
verschil tusechen diet licht van d© at
mosfec-r der zou cn dal van de aureool
er omheen, de eerste is schitterend
zilverwit, de laatste is grijzer en ze
ker minder dicht. Hij kreeg d>-n in
druk, da' de binnenste krans de at
mosfeer der zou vormt en dat de bui
tenste, van onregi-lmatigen vorm. be
staat uit stofdeeltjes, voortgekomen
uit uitbarstingen. Do algemeene vorm
van deze laatete is voor een deel af
hankelijk van magnetische of electri-
ache krachten en varieert met de
werkzaamheid van het hemellichaam.
Iloe sterker deze werkzaamheid, hoe
meer de aureool den cirkelvorm na
dert. In 1900 ecliter evenals tijdens
do.eclips in 1880 was deze werkzaam
heid op haar minimum.
Het spreekt van zelf dat de geheele
bedekking der zonneschijf inaar van
korten duur kan zijn. Aan den equa
tor kan zii niet langer duren dan 1
minuten 58 sceondrn. in de gematig
de luchtstreek, in onze streken, on
geveer 6 minuten. Het geheele ver
schijnsel van de eerste schiinbnre
aanraking der omlrekken-vaü de twee
hemellichamen tot aan hec weer go-
heel zichtbaar worden van de zon,
kan aan den equator hoogstens bijna
vier en een half uur duren, in onzo
streken bjina drio en een half uur.
Te Elehe heeft men den 28»ten Mei
lOCfl een totale bedekking der zonne
schijf waargenomen van 2 minuten
41 seconden.
dui
en er werd e«oanetAte«rc, dat het l>e-
pin dor eclips over liet- algemeen bijna
gelijktijdig waargenomen werd met
het efwapend en het ongewapend oog.
Het grootste verschil bedroeg onge-
■cer 9 seconden.
Toen iets meer dan de helft 'Ier zon-
nreihijf fced^ct waa door de maan.
maakte Flammarion. die zich bevond
op het terras van son landhuis de toe
schouwers in zjju nabijheid er op op
merkzaam, dat weldra de sterren
zichtbaar zouden worden. HU wow do
plaats aan. waar zich op dat oogeu-
blii: de planeet Tonus aan den hemd
bevond en op rijn vraag of iemand
haar zag. antwoordden acht pereom-n
hevr-stieend. Hierbij moot opjomo-rkt
worden. dat de planeet juist haar
maximum-glans had eu dat menschen
met «en ochorp gezicht, die precies we
ten od welk punt van den hemel zij
zich moet bevinden, haar zelfs ©ver-
das» met het bloote oor kunnen zien-
Toon ongeveer drie vierde deel van
de zon verduisterd was. cïcgëa de dui
ven van h«t landhui» in een hook bij
elkaar zitten cn verroerden zich niet.
icta later kwamen ook d« kippen
naar hun hok. evenals in gewone om-
etandighedoa bij het vallen van do*i
avond. De andCTo vogeln vlogen naar
hun nest, de mieren in een tuin blo
ken buitengewoon onrustig, de vleer
muizen vlogeu uit.
'1 ..gen vier uur waa hot daglicht
sterk afgenomen, do hemel loodgrijs,
de !>ergcn toekenden zich met wonder
lijke scherpte af tegen don horizon en
sch'-ner. rad erbij te komen. Weldra
daalde de temperatuur merkbaar, een
koude luchtetroom ging door dc at-
m oef eerhet werd alom »til in de
natuur, ook de mensohengroepen be
iaarden het stilzwijgen. Het daglicht
•ermirxierde eteeds. liet word bleek,
vreemd, onheilspellend, hel land
schap was loodkleurig, do zee zwart,
de intredende duisternis waa anders
dan d;<*. welke iederen dag volgt op
bet ondergaan der zonhet wae of er
'lrc»efenis h^enirfife in de geheele na
tuur. ook c* mensch, hoexvol over-
tuigd. dat hii getuige was van e«n
natuurlijk verschijnsel, kon oen gervoel
van beklemming ni©t van zich zet
ten.
Brieven uit de Hofstad
Het rapport over de tragedie van
den Posicnêtfue- en Girodienst lieefi
furore gemaakt. Dat a nu w
rapport, niet in ambtelijken si ijl op
gemaakt, waarin nieta wordt ge
spaard en waarin een* een tipje van
den sluier wordt opgelicht, die niet
alleen over dezen drenst ligt. Het
mecet heeft ona daarin do passage ge
troffen, waarin onomwonden wordt
gezegd dat liet veeljarig verblijf aan
het Hoofdbestuur deze leiders onge
schikt toeft goinöakt voor een han
delsbedrijf. „Het eerste kwaad, al
dus lezen wij, schuilt naar het oordeol
der commissie wel hierin, dat aan het
hoofd van don postcheque- en giro
dienst een leidinn stond <lie zich steeds
riecht* in den kleinen kring van het
Hoofdbestuur had bewogen, die geen
kijk had op de mcnschen en die bet
maatschappelijk leren in zijn vel
kleurige s-hakcoringcn niet kende".
Deze zin bevat een kritiek die venter
gaat dan het geïncrimineerde bedrijf
zelf. Hier wordt ondubbelzinnig go-
z-«gd, dat de kleino kring van het
Hoofdbestuur geon kijk hooft op men-
scben en het lex-cn niet kent.
Deze ititspraok zou ol voldoentlc
aanleiding kunnen zijn om ook eens
oen enquête in to stollen naar do ges
tie van het gansche bedrijf der Pos
terijen en T-.-legrnfio. Noodig is dit
stellig; want al zal nimmer oen zoo
danige janboel naar buiten blijken ate
bij den Girodienst, dat do organisa
tie daar precies dezelfde fouten heeft
als deze staat bij ona als een pan! l»o-
xen xxater. liet algemeene bedrijf is
daar langzamerhand gegroeid cn dus
loopt het, maor dat bewijst niets voor
een goeden gang van zaken en zelfs
een commercieel beheer. Daaraan ont
breekt heel veel. en nogmaals: deze
enkele zin is voldoendo om eens een
groote enquête te houden. We kunnen
slechts hojien dat deze kritiek niet
nan dc aandacht znl ontsnappen en
dat zij hot aanknoopingspunt zij voor
een schoonmaak.
Inmiddels bevestigt dit rapport al-
s xx*at wij in den loop der laatsto
landen herhaaldelijk hebben meege
deeld en iodor znl hegrijpen dat ook
nu nog geen uitzicht op heropening
x-nn den dienst kan bestaan. Deze
dienst is finnal kapot en sleahts een
gansche nieuwe opzet van den grond
af zal het mogolijk maken dit bedrijf
xvcer op te richten. Het zal dan ecli
ter noodig zijn om er een geheel zelf
standig bedrijf X'.in te maken los van
den Postdienst, los x-nn het overheids
tol ie er, in wezen een particulier be
drijf, waarin do leiding de baas is, al
was het alleen reeds nierom dat het
onbekxx-amc personeel onmiddellijk
nan den dijk gezet xrorden. Dat is
één der belangrijkste klippen waarop
all-.- overheidsbemoeiing ten slotte
moet stranden, dal het met, onbruik-
-aar personeel blijft werken eu bij
dat personeel niet de vrees, voor ont
slag ooit een prikkel tot iuspannics
kan zijn. Uit het rapport kan men
eens leeren wat in amhtenaarskriu-
;en getolereerd wordt zonder dat zelfs
cans op reprimandes bestaat. Ook in
dat opzicht is uit een algemeen T7-
punt dit rapport zeer leerzaam. Wat
xvo hierin vindon te heel dikwijls Jiict
nieuw; tot stuit allceu wat heviger
omdat het hier dc belangen x-nn h^n-,
derd en tien duizend goedgeïoovige
burgers gold.
Een typisch staaltje van ox-orherids-
arbeid gewerd ons dezer dagen. Hot
xvijst weer op dat eigenaardig gemis
aan commercieel begrip. De gemeente
deii Haag heeft gelijk vele gemeenten,
muntmeters voor elect riach-licht-ge-
gebruik in dienst, Men kan deze op
•erschilicnde prijzen „stemmen".
Wanneer de eenheidsprijs daalt wordt
de meter lager gestemd.
Met ingang van 1 Mei 1922 werd
de eenheidsprijs van 27 op 25 cent
gebracht, Anustonds toog men aan
'cn arbeid om do meters op 25 cent
iu Ie stellen. Deze arbeid komt verle-
1 April in zijn ge-
Ten cindo zooveel mogelijk do tona
liteit van het zonlicht bij eclips te
bepalen, had Flammarion zeven groo
te cartons laten beschilderen met do
zeven hoofdkleuren van liet spec
trum: rood. oranje, geel, groen, blatixv
indigo, violet, en tevens dezelfde serie
in zijde in gereedheid gehouden. Dozo
cartons en stukken zijde waren in de
aanzescx-en volgorde op het terras
neergelegd. Toen do zonneschijf biina
geheel bedekt was. verdwenen achter
eenvolgens cn in enkele seconden eerst
het violet, daarna het indigo, toen
het blauxv on eindelijk het groen, deze
x-ie».- kleuren veranderden in zwart.
De drie andere kleuren: rood. oranje
en geel werden wel verzwak!, maar
bleven zichtbaar. Hot is opmerkelijk,
dat in normale omstandigheden, dus
bij een gewonen TJonsonoergnng hot
tegendeel plasts heeft, zoodat het vio
let langer zichtbaar bliift dpi het
rond. Flammarion besluit uit deze
proef, dat het laatste licht, dat uit
goot van de zon bij een rclips. be
hoort aan de minst breekbare stralen,
met de grootste ©olflengte en de lang
zaamste trillingen, dus de roode cn
gele: cn dat derhalve rood en geel de
hoofdkleuren inoe'en zijn x"an de at
mosfeer der zon.
Wanneer namelijk de zonneschijf
totaal bedekt is kan men zelfs mot hot
bloole oog een lichtenden krans om
de donkere maanschijf waarnomen,
liet lijkt wel iets op een ringvormige
Verduistering, maar mot dut ver
schil. dal men zonder pijnlijke ge-
waarxx'ording aan de oognn den krans
met het bloote oog kan xvaamemen en
hem knn tcekenen Dit wos ook thans
het geval. Vooral dit gedeelte der
vnarnemiri^en kwam voor njkcni' g
•an Flammariou's tnedpxverkcr. don..ion
Abbé Morou*. die toen reed* zich een I heel tot stand en juist op den dag
grooten naam had verworven door Idat de laatste meter van 27 op 25 v as
zijn»zonne-studiên. Dczn lichtend"'gebracht kwam do mcdodecling, dat
krans. d:c dc geheele zon omgeeft, eerstdaags een voorstel is te wachtou
1 om den prijs weer te verminderen
Het werk kan duB van voren af be
ginnen! Ziedaar het gemoedelijke
beeld van gemeente-exploitatie. Dat
men deze meters meent te moeten ver.
zetten, is begrijpelijk, maar dat men
daar twee jaar over doet, ia toch wel
een beetje heel erg truag. Overal waai
de meter nog niet verzet was, heeft
men al dien tijd moeten verrekenen,
Een ander staaltje van overheids-
exploitatie. Een vereeniging vraagt ir.
de maand September een gemeentelo
kaal in gebruik voor het boudc-n van
een cursus gedurende de \x intermaan
den, Zonder cenige modcde&ling vangt
liet gebruik aan. Bij besluit van 17
Maart deelen B. en W. mede, dat rij
het gebruik toeslaan. De cureus ein
digde 25 Maart. Op 29 Maart komt
een schrijven van Gemeentewerken of
men verlenging van het gebruik
xvenscht, dat n.l. op 31 Maart afliep.
Als men dit niet xxil moet men er ook
modedeeling vun doen. In de aanvra
ge stond destijds duidelijk dat de cur.
sirs gedurende de xx-intarmaanden
October tot 1 April duurde. Een zui
geling kan begrijpen dat deze cureus
niet '6 zomers wordt gehouden!
Verleden week deelden wij liet gox-al
mede dat de Witte Sociëteit txvee en
een half jaar geduld heeft moeten
hebben eer haar plan werd goedge
keurd. Thans heeft de Raad zijn toe
stemming verleend.
Hoevole jaren al gesproken is over
den aanleg x-an tunnels onder de Ilol-
landsche Spoorbaan, weten we niet
meer, maar het ziin er vele, Thans is
tot den aanleg besloten. Nog een paar
por geduld en xve xx-andelen door de
tunnel*.
Het lijkt alsof men een aanvang
tot een begin x-an een eersten stap
heeft gemaakt voor den aanleg van
Jen verkeersweg Buitenhof-Plaats,
langs de Gevangenpoort. In een onge
lukkig hoekje daarnaast gaat men nu
het nuter-stanobeeld \an Koning
Willam II plaatsen. Een paar mooie
hoornen moeten als slachtoffer x-alleu
en straks zal .helaas blijken, dat dit
6taudbeeld daar lcelijk in den weg
staat. Maar, Berlage zegt dat het goed
is en diens wooro is een wet, &1 let
hij niet op verkoerëbelangen.
Het is zoo jammer dat de overheid
zoo langzaam xvorkt; ra- gaat een fu
neste invloed van uit 09 anderen, die
m die traagheid aanleiding vinden ora
ook slepende te houden als dit in hun
kraam te pas komt. Als men naast de
itezuiuigingsinapectie eens e»en versnel-
hngsjiwpectie instelde I Misschien
hielp het iets Ouzo erx-aring heeft ge
leerd, dat de vertraging volmaakt
r.oodeioos ia en slechts het gevolg
van een stelsel, dat zijn belang niet
ontleent aan de zakc-u waarover het
gaat, maar aan de ambtenaren die er
nelang bij hebben om deze handel-
wijze te volgen. Misschien komt et
een tijd dat dit anders wordt, al zal
he; niet gemakkelijk vallen dit kwaad
uit te roeion.
HAGENAAR,
Land- en Tuinbouw
DE beteekenift van land- en
tuinbouw voor.de samen-
levinc.
De be-.cckcnis van land- en tuinbouw
voor de samenleving word: door zeer
ye.cn, ja, men raag gerust zeggen: door
r.onacfdduixenden. die buiten de land-"
bouwbevxegiag lUan, ci« voldoende
begrepen, ten zeerste onderschat. Men
mcixt ó(t telkens cn telkens weer uit
hetgeen sommige, z.g. groote bladen, te
Ieren geven, inaar ook in de Volks-
vertegenwoordiging en in de kringen
oer verschillende overheden, die geroe
pen zijn om de belangen van heel hei
volk te dienen. De heer Croesen, voor-'
litter van het Kon. Ned. Landbouw Co-
mud, heeft daarom in de laatste jaar
vergadering van dat Kon. Comité nog
eens op die beteckcnis geweren. Te
recht stelde hij in het licht, dat de mo-
gelijkheid van andere dan landbouw-
bedrijven zoowel direct als indirect af-
nankelijk is van een voldoende voort-
orenging door het land-, tuin- en bo»ch-
bouwbedrijf en dc veehouderij. L)en
wcihclijfcen toestand schetste hij aldus:
a. cr is vóór alles een bepaalde hoe
veelheid voortbrengselen van het land-
tuin- en boschbcdrijf en de vcehoudcrit
noodig, wil de huidige maatschappij
kunnen blijven bestaan b. die bepaalde
hoeveelheid stijgt naarmate de be-.-ol-
king der aarde g.-ootcr wordt; c. land-
luin- en boschbouty en veehouderij ziin
m hun voortbrengend vermogen dier
goederen beperkt door invloeden, die
met aan dc macht van den mensch on
derworpen ziin. Aldus bezien, blijkt
het. dat de landbouw de onmisbare
grondslag is voor de samenlexnng, en
dat Verv.aarloozing en inkrimping van
dc lanöbouwvoortbrenging noodzakelij
kerwijs moet leiden tot achteruitgang
van onze hedendaagsche maatschappij.
Uit verschillende cijfers, welke de heer
Croescn naar voren bracht, deed hij
zien: dat ons land- en tuinbouwbe
drijf cn de veehouderij een hoogst be
langrijke rol spelen bü het herkrijgen
x-an het zoozeer gewenschte evenwicht
onze betalingsbalans.
Uit dc cijfer» voor het jaar ipso
bliikt, dat onze land-, tuinbouw en vce-
houderijproductcn tot 23 pCt. van dc
-aarde van den totaaluitvoer uitmaak-
:n ea de grond;toffen voor die be-
drijven 4.4 pCt. vat. do waarde van
den tótaalinvoer. Ook voor den oorlog
vormden de producten van onzen bo
dem een belangrijken factor in onze
hande.lsoalans.
Maar ook op andere xvijze draagt het
land- en tuinbouwbedrijf of beter
gezegd het platteland 'ojj tot in
standhouding ran onze samenleving.
Zoo is van groote bctcekenis. dat. naar
naar de mecning van bcx-oegce beoor
deelaars, een normale afvloeiing van
plattelanders naar de bevolkingscentra
noodzakelijk is om daar door bloed-
verversching gezondheid cn levens
kracht op peil te houden.
Spr. eindigde met te xvijzen op dc
gedachten, die door den heer J. Smid
ontxvikkcld zijn in zijn bekend werk
„Landbouw cn Democratie". Daarin
wordt niet alleen aangetoond, dat een
behoorlijk landbouwfundament voor
iedere samenleving, hoezeer ook in in-
dustricele richting ontwikkeld, onont
beerlijk is, maar ook, dal het vaststel
len van een bepaalde gedragslijn, zon-
dat daarbij afdoende rekening gebou-
c?-1 wordt met dat onontbeerii k I.ind-
Reeds herhaalde malen voor deze. is
ei ia landbouwvergadeiingen, congro-
=ea cl d. gewezen op dc fundamenicele
beteekenis van do bedrijven land- ea
tuinbouw en veehouderij, en nog steeds
hebben die bedrijven te lijden onder
een gebrek aan waardeering of onder
tnUkenning, zoowel van de zijde van de
groote massa, als door de dagehjksche
vootlichters van de groote massa, d- i«
de pers en door eeu groot aantal op
den voorgrond tredende en aan de ont
wikkeling van onze maatschappij lei
ding gevende personen.
Hiertegen helpt niet, dat men al een
enkele maal in vergaderingen van land
bouwers en landbouwdeskundigen wijst
op de grojte. en fundamenicele betee
kenis dier bedrijven. Zelfs al worden,
van die bijeenkomsten behoorlijke ver
slagen in de pers opgenomen, dan nog
worden die óf niet gelezen, óf heel
spoedig vergeten, óf als van zeer ten-
dentieuzen aard besohouwd. Alleen door
een onafgebroken en weloverwogen
propaganda voor het goed recht van 't
platteland en de plattelandsbedrijven,
waarbij iedere overdrijving angstvallig
vermeden zal moeten worden, zal op
den langen duur wellicht waardeering
in plaats van onderschatting kunnen
komen, en spr. meende, dat de centrale
landbouworganisatie goed zal doen om
ernstig te overwegen, op welke wijze
een zoodanige propaganda gevoerd
kan en moet worden.
Na deze rede prees de heer Mansholt
de objectieve wijze, waarop de voorzitter:
het ontwerp had behandeld. Ook spr,
maakte een studie van deze kwestie en
is, b.v. wat den uitvoer betreft, geko
men tot een percentage, dat ligt tus-
schen 40 a 50 pCt. van de totale uit
voerwaarde.
Ook de Diiccteur-Geaexaal van den
Landbouw was van oordeel, dat de
heer Croesen zich bij het aangeven van
de beteekenis van on ren landbouw aan
den veiliger, kan: heeft gehouden, wat
ook gewenscht omdat iedere over
drijving schaadt. Toch meende Dr.
Van lloek, dat or wel eens op gewe
zen mocht worden xvelk een groot deel
van den Handel en de Nijverheid een
rcchtstreeksch gevolg van den land
bouw is. De beteekenis daarvan wordt
duidelijk, als men eens denkt aan
allen, die een bestaan vinden in het
vervoeren van al die landbouwproduc
ten, zoowel te xvater als te land, en
voorts in do verwerking en verhande
ling er van. Hoe groot is niet ouzc
zuivelindustrie, om van de aardappel
meel- en suiker-industrie niet te spre
ken? Hoevelen verdienen niet in den
binnenlandschen vee- en graanhandel
hun brood?
Neemt men d«t alles in aanmerking,
<•- a is de beteekenis nog buitenge
woon veel grooter dan de voorzitter
yan het Comité heeft geschetst.
Onlangs Is in brochurevorm een
werkje verschenen „Landelijke Cul
tuur" getiteld, van de band van den
heer F. E. Bonihes, te Bellingwolde4
dat eenzelfden geest ademt. De voor
naamste gedachte, welke door dat ge
schrift loopt, is ookdat door een meer
landelijke cultuur-ontplooiing onze
maatschappij gezonder kan worden, ca
dat allen cie daarvan overtuigd zijn,
rich aaneen moeten scharen om dat te
bereiken, waartoe de schrijver zijn lo
zers oproept» De brochure draagt
motto een gedachte van Peter Roscgger,
die eea brug wilde bouwen tesschca
land- en stadsleven, en als zijn mec-
g uitsprak, dat de beschaving vor
derde het hoerendom op verstandige
wijze in te lijven in de algemeene
ikkcling. Onze hedendaagsche
schaving heeft zich losgemaakt x»an den
bodem, waarmee een verkeerde richting
is ingeslagen, Julius Langbehn schrce;
terecht„Hoe nauwer de cultuur van de
geest en van den bodem bij elkaar blij-
•eu. des te beter is 't voor beiden." Wij
moeten daarom de vaan voor het lande
lijke boog houden. Dc historie heeft
geleerd, dat volkeren in tijden van op
komst en bloei steeds landelijke cultu-
hebben gehad, terwijl de stedelijke
culturen altijd teekenen van decadentie
faehteTuitgang) en verval brachten.
„Boven een staatkundige Democratie
noodig een culturecle Aristocratie'"
vncezonoeh meoeocelincen
k 60 Cts. per regel.
Binnenland
boxu
lukking m.»et leiden.
Spr. heeft ten slotte neg ern opmer
king van practischen, of wil men lie-
tactiscben aard.
SPIONNAGE DOOR DE POLITIE?
De Nederlander schrijft:
Dezer dagen is melding gemaakt van eei
bericht, volgens hetwelk de dader van dei
'iohtaanslag op Amsterdam in de jxibi
k-umdflgen ora of in de Bilihovengroep
:ou moeten gezocht worden. Dit was
•:in dc vele berichten en geruohten,
den laafsten tijd hier en daar zijn gcpuhlv-
I in verband met do Bilthovengroep
at sieh daaromheen beweegt. Een
dor bericht sprak vaai iemand, die fn diens;
de Ctreehtscfte politic zieh bij de gtecp
had aangesloten, en onder den invloed
i dese monschon is gekomen, waarna
zijn dubbelzinnige rol hec-ft bekend.
Geval leek wat erg onwaarschijnlijk,
ar do betrokkene, de heer H. Elshout,
heeft thans zelf aan een verslaggever
het Volk een en ander meegedeeld. Daar
ook de heer Kleerekoper aan den Minister
Justitie vragen stelde over dezo aan-
gelegenheid, laten wij hier het relaaa van
den heer Elshout volgen:
Omstreeks September 1032 bezocht hij in
zijn woonplaats «en openbare vergadering,
die belegd was door do Groep Bilthovcn.
Tijden* hoi. beioog van den spreker heeft
Itohom. dia toen 25 jaar oud was, een
paar maal spottend gelachen, wijl do spre
ker zijns inziens nwnsens vertelde. Dit
lachen achij-nt do aandacht to hebben ge
trokken van den brigadier-rechercheur
Houxvcltngen, die aan den een«n kent
hem had plaats genomen en van dien*
die aar. acr. anderen kant naast
hem zat.
Een paar dagen later kwam de brigadier
Van ITouwelingen bij hem thuis en vroeg.
of hij oven met hem mee «aar het hoofd
bureau van politie tvilde gaan. Op zijn
rang. wat hij daar moest doen, zeide hij
geloo-vcn, dat men hem wilde vragen,
d te worden van ©en paar vcreenigingen.
Op bet hoofdbureau ge',tomen, werd hij
ontvangen door den brigadier-rechercheur
Kóppon. die hem verzocht met hem mede
te gaan naar de kamer van don hoofdin
apecteuf der recherche, den heer Brandt.
Deze vToeg hem. of hij bereid was om te
probe eren door to dringen in een aantal
revoluliorraaire organisaties. Het werken
van <!!a vereen izir gen werd hem voorge
steld s!« z:er gevaarlijk voor de maatschap
l-ij cn hii zou dus een coed werk doen te
genover de gemeenschap, indien hij d© r->i
litie op do hoogte hield, .van wat daar or
girHij moest beginnet; -mot bet Vrije
Jeug-ivcitbond. Men deed hem ee-nige -ma
nie:-:q aam de hand om met «en dc-r leiders
tn contact 1* kernen dan zou de rest
vanzelf wel volgen. Op die wijza zou j
vanzelf ook aanraking krijgen me: het
Socu-.,-.l-Anarchistisch Verbond, 'met den
Bond' van Religieuze Anarcho-Commur-s-
teti «n met d© Groep ^ilthoven.
D—*r hij stonder betrekking was, trad'hij
tn bet voorstel en zou voorloopig met zes
gulden per week gehonoreerd worden. .Hij
werd geïnstrueerd om olie mogelijke-'ver-
gadoriaigen, zoo mogelijk in het bijzonder
de bui6houdelij-ke, w bezoeken en van'hct
verhandelde verslag uit brc-ngen. Ver
der dievide hij zooveel mcgolijk namen «1
adres-vin te verzamelen, die allen door de
recherche op kaartsysteem werden ge
bracht, zoodat men op de hoogte bleef,
weüke personen aam die bewegingen deel
namen. Hij had de vorpüehting om aldjieze
cn andere gegevens geregeld op het hoofd
bureau aan brigadier Noppen ter hand te
etellen, waarbij bij gebruik maakte 'van
een gehehn ingaingetje van het hoofdbu
reau.
Intusscihen had bij ook relaties aange
knoopt met de Groep Bilthoven en kwam
hij ook geregeld in de bljeczftomstcn in
het Broedcrschapshuie. Tijdens de Jubi
leumfeesten van de Koningin heeft ih de
Kruisstraat in Utrecht een incident plaats
gehad, met den heer en mexrouxv Bocke
cn bum volgelingen, waarbij deze door de
politie uit elkaar geelsgem zijn. Dat heeft
toen grooten indruk op bem gemaa-ki om
dat hij wel overtuigd was van de goede
bedoelingen die zij hadden. Toen heeft hij
in zes weken aan de politie niets van zich
laten booran en bij kreeg toen thuis de
boodschap, dat de heer Brandt hem drin
gend moest spreken- Maar niet op het
hoofdbureau, maar bij hem thuis.
Hij ging er heen «p d3ar werd bem. zes
tig gul dan ter hand gesteld. Dit wa« zijn
honorarium toe die ies weken, dot inder
tijd verhoogd -wse v&n zes op tien gulden
per week. Hoewel met ©enigor tegenzin
nam hij dit geld aan, omdat bij ht'. goed
gebruiken kon. Hij vertrok met de op
dracht om voortaan, ongeacht of hij wei of
geen nieuwe had, lederen da» een gehetru
telefoonnummer van het hoofdbureau op
t« bellen. Dit toestel atond op de kamer
vatn de beide brigadiers en kreeg hij geen.
grfioor, dan moest hij het gewone num
mer opbellen en naar den hoofd inspecteur
Brandt vragen. Er werd «en r.aam- nies
hern afgesproken dien hij noemen moes:
bekend te maken dat hij aan hef toe-
«tel v
Toon hij d6n brigadier Noppen' had
medegedeeld, dat hij secretaris geworden
was van het Japan Comité, vroeg dez& hein
eens alle bescheiden die hij dnor.'-xn irt
ziju bezit had tor inzage. De heer EjAoui
woonde '.oen al ;n het Broederschapaiuis.
Hij heeft alles aan den brigadier Ncbr?r.
ter bond gesteld in de verwachting, d.-.i
bij een en ander na een paar dagen terug
zou krijgen. Maar brigadier Nopptvj hield
het vast en toen er een vergadering zou
zijn, bij welke gelegenheid de heer Els-
hout met den penningmeester zou afre
kenen. drong deze nog eeue op teruggave
aan. Brigadier Noppen zei toen: „We zijn.
er nog niet mee Orlaai" en hij gaf hem
den raad: „Ga dan niet maar dc vergade
ring, don eïe je ook den penningmeester
niet."
„Dien raad vervolgde de heer ElshouC
zijn roededeeiïngen heb ik opgevolgd.
Ik heb den penningmeester een briefje ge-
schreven, dat ik n:et ter verga.der -g kou
komen, maar dat ik al van verschillende
personen afrekening had ontvangen. Ur.
dit laatste, blijkt toch-wel, dat ik het geld
r.is* weggemaakt feeb. acoals ondersteld is.
maar dat ik in <Je meening verkeerde, dat
ik alles wel van Noppen terug zou omvan
gen. Dat is met gebeurd; loon 7s weer aari
drong mij* de bescheiden cn het geld
ongeveer f 354 terug te geven, werd mij
door Noppen ronduit gezegd, dat besloten
was, alios maar te houden. Het was bij
deze gelegenheid dat mij de rua<j gegeven
wetd, maar een inbraakje te ensceuc-eren."-
de cehuwde ambtenares.
In een vergadering, belegd door iiet
ngitarie-connté inzake het ontslag van
de gehuwde ambtenares, is met al
gemeene stemmon besloten dat do
werkzaamheden rich zullen uitbtei-
aen tot een actie tegen het weren van
de vrouw uic den Staatsdienst.
werktijd in het bagger
bedrijf.
De Ministei van Arbeid, Handel .en
Nijverheid heeft aan hoofden of be
stuurders van ondernemingen tot het
uitvoeren van haggerwerken, in alia
gemeenten des Rijks, vergund, dat
tot cn met 31 December 192i in hun
onderneming door mannen, die xve,rk-
zaam zijn bij het baggeren en bij het
aaarmeae in direct verband staande
erxvorkeu x-an het zand, in afwijking
'on het bepaalde in artikel i'.j der
Arbojdjxx-et 1919 arbeid wordt, verricht
cn zulks onder do navolgende voor
waarden:
le dat door de bedoelde mannen
met langer dan 10 uren per dag en
55 uren per week arbeid wordt x'er-
richt. behaive indien voor rcparaiïe-
xverk gebruik wordt gemaakt van hot
i epaalde :n artikel 42 van het Werk
tijdenbesluit voor fabrieken of werk
plaatsen 1023, in xvelk geval ten
hoogste 62 uren iri die weck arbeid
mag worden verricht;
2c. dat op de eerste 5 werkdagen
der week de arbeidstijd van bedoelde
mannen 111 zijn geheel is gelegen tus-
schen 3 uur des voormiddags en 9 uur
des namiddags en op Zaterdag tus-
sciien 5 uur des x'oonniddags en I uur
des namiddags;
3e. dat door bedoelde mannen on
de eerste 5 werkdagen der week tus-
schen 11 uur des voormiddags en 2
uur des namiddags een onafgebroken
rusttijd van ten minste één uur wordt
ccnotcu:
f' d/y- Avo«H nageleefd hetgeé-n
virtl 1D 4 van de op 31
Maart j.l. geteekeude collectieve a'r-
nci'lsovereenkomst xror het baggerbe-
