HAARLEM'S DAGBLAD
Economische gegevens
Honderdjarig bestaan der Noord- en Zuid-
Hollandsche Reddingsmaatschappij en de
Zuid-Hollandsche Maatschappij tot
redding van schipbreukelingen
Stadsnieuws
Het Tooneel
zijn kleine Advertentiën,
in liet Alg. Handelsblad
WOENSDAG 7 MEI 1924-DERDE BLAD
KUNST EN INDUSTRIE
MOOIE RESULTATEN
EEN KIJKJE IN DE WERKTLAAT8.
„Voo.. ilc bea wel tevreden, *1 graat
goed.... good.... Wo tunned ai en
toe mooi werk afleverendat dan
ook wel goed betaald wordt..— daar
komt 't per slot van rekening toch
maar op aan. Juist die financiën maken
't roo moeilijk, je moet altijd keej wat
moeite doen om te weten te kunnen
komen, hoeveel je voor dien ea dien
prils op artistiek gebied geven kan."
Dit antwoorddo ons de kunstenaar
Bog traan, eigenaar van de gUs-en-lood-
fabriek aan de Leidscbevaart, toen we
hem vroegen of hij met den gang ran
Kaken tevreden is.
ILet is wel eigenaardig dat dn kun
stenaar ahijd den nuterialiitiïehen.
den geldkast, tan rijn beroep in bet
oog moet houden. *il do onderneming,
die hij op touw acttc, slagen!
Bogtman is ontegcnreggclijk een
groot kunstenaar. Men behoeft zijn om
vangrijke werken maar terloops aan te
zien. om dat ten volle to beseffen.
Neg meer verdienste ligt er in zijn
arbeidsprestatie opgesloten i hij streeft
er altijd naar. iets te geven wat fcet pu
bliek mooi vindt, 't Moge waar rijn,
dat bet persoonlijke van een talent dan
op d-n achtergrond geraakt, het is ook
een bewijs ran een rclf-overwinning cn
van de veelzijdigheid van een talent.
Van die veelzijdigheid zijn de bewij-
rea te c.er voorradig. Ko,m maar eens
in het atelier. Het hooge atelier met de
witte muren ea het reer groote raam-
eppervfcsk dat een golf van licht binnen
hat koenen. Brokstukken ran groote en
Meir.e ontwerpen, bijna voltooid, of
ro^r in schetsvorm. Staan tegea tmrren,
tegen het raam, liggen op de groote ta
fel. ia hoeken, in kasten, in portefeuil
les.
Kleine proeven van nieuwe vindingen
op artistiek gebied, liggen tusschen de
vellen teekenpapier verspreid. Aan de
wanden hangen artistieke voorwerpen.
Op de k.iitca fragmenten in gips, er
ger.-. ander» een grotesk masker.
liet imposantst blijft toch het atelier-
raam, dat hoog opklimt tot de zolde
ring. en waardoor je. Langs kleurige
stukken glas-in-lood. het bosch riet en
ce blauwe lucht, me: de dikke wolken
er tovea.
Zoo. al opmerkende, al ziende, Icwa-
men we ook tot beschouwingen van het
bedrijf- D" heer Bogtman vertelde, dat
voor den oorlog Engeland glas leverde.
Maar 't ging moeilijk en 't was duur!
Tijden* den oorlog kwam Duitschland,
en het leverde altijd maar door. ondanks
stjn gebrek aan kolen.
,J.v daar stond ie voor, voor roo'n
energie, roo'n durf! Maar toch geven
n-e aan Engelscb materiaal <ie voor-
keur." vervolgde de heer Bogtman.
."te- is duurder, maar mooier. We ge-
bruiken 7ttr veel fflas, want over ge-
re'! Nederland gaan onze ontwer-
„Heeft tt met het personer! niet veel
moeilijkheden? Dat moe: teen technisch
en .-.-tistiek goed onderlegd zijn."
.Neon. dat gaat best. Groote ver
schuivingen komen niet voor. Ons per-
rore-! bestaat uit Hollanders. In dc
mo'iü'k te tijden hadden we er wel wat
vreemdelingen bii. maar die inkten
tóch .-.Mentaal weer naar de „Heimat"
af. Onre mcnschen worden ook verzekerd,
dat is voor hen natuurlek van groot
belang. Ze gaan niet ét*, twee. drie.
weg. als ze een paar guldens meer kun
ne-, verdienen. Het artistieke element
sprcokt hier natuurlijk mee. Dat zorgt
voor een betere en inniger samenwer
king."
„Met hoeveel man werkt 11 eigenlijk?"
„Nou juffrouwdat moest u nu
maar eens vertellen!"
De vraag was gericht tnt de particu
liere "cretaresse van den heer Bogt
man. die ons inlichtte, dat het perso
neel uit ts man bestaat.
De heer Bogtman vertelde verder.
„Ik heb nu en groet werk onder-
handen voor dc Prote.stantsdhe kerk te
I.is«e. Ik mmk een raam. voorstellende
de i ler-.n Geloof. Koop, Liefde en pin.
held. in oienschelijkc gestalten uitge
beeld."
In de. werkkamer ragen we de voor
stelling van „de Liefde", een prachtig
glas-in-lood raam. Forsch en groot van
opzet, in schitterende kleurcombinatie,
liet staat in den benedenhoek van het
ntelierraam. Het licht speelt in fiine
tinten er door en valt als gezeefd en
gesorteerd op brokken en fragmenten
in gips. op geel papier, op den vloer
en op de tafel met al het gereedschap.
De heer Bogtman vestigde onze
aan lacht op de groote vaardighei i.
waarmede zijn werklieden de schets uit-
sniiden in reer vele deelcn. Volgens die
stukjes papier wordt bet glas gesneden,
geschilderd en gebrand en in lood ge-
Kef.
Als grondstof wotdt ook zeer veel 1
reeds gekleurd gla. g-bruikt, waarin
variaties ébracht worden door
etsen, een -chcikuna:? proces, dat de
kleuren gedeeltelijk ol geheel doet ver
dwijnen. De groote moeilijkheid van
het bedrijf, wil het artistiek op lioog peil
staan, bestaat voor een groot deel in het
steeds moeten zoeken van nieuwe ont
werpen, Tweemaal hetzelfde werk le
vert Bogtman in verschillende uitvoe
ringen niet af. Ook moet er steeds
contact en overeenkomst g.: 'h: wor
den met de architecten.
Een prachtige verzameling van ont-
■(-rpen toonde on., de heer Bogtman.
We zagen zoo op papier, de kerkramen
van de oude I'rotestantsche kerk te
Goes, ramen die in het gebouw van dc
Hollandsche Lloyd te Amsterdam ge
plaatst widen; do symbohtcho voor
stellingen voor het Scheepvaart-huis.
eveneens te Amsterdam. Dan al die
kleine teekcaicgetjes voor bovenlich
te?, zijraampjes enz. ia de allerfijnste
en meest uiteenloopeode afwisseling,
die zijn ais een fantastisch spel van
duizenden stukjes en lapjes kleur, ge
vat in donkere iooden lijntje». Ook wa
ren er verschillende ontwerpen van
Bogtman'» medewerkersde kunst-
sc'nildercs, mejuffrouw Darmen en dc
sdhilders Pronk, Van Bommel en
De Ru.
Wij willen tot besluit nog even wijzen
op nieuwe vindingen van den heer
Bogtman o.a. die van bet werken me*,
tia-fiiegrein in beton. Prachtige resul
taten kunnen hier bereikt worden. In
grijs betonnen tegelwerk antiek van
tint worde tin-f:!iegrein gegoten. Rag
fijn ornamentaal werk ontstaat zoo-
Bogtman mankt tenslotte nog mo
zaïek in paneelen van kleinestukjes
gekleurd glas. De scherpe kanten wor
den door verwarming verwijderd. Het
eindproduct dat in combinatie met
glas-in-lood reeds toegepast werd, is
buitengewoon harmonisch van kleur ca
van een eigenaardige, nog ongeziene
schoonheid.
Haarlem bezit in deze inrichting een
industrie, in Holland ccnig in haar
soort om haar prestaties en artistiek
peiL
Als !nductrieë! Jn zekeren rin, heeft
de artist Bogtman groot werk gele
verd, d.-'t men r.og meer in hem wnnr-
r.dslagcn hij
VORMINQ VAN EEN COMMISSIE TOT AANBIED1NQ VAN EEN NATIO
NAAL HULDEBLIJK.
EEN SCHEEPSRAMP AANLEIDING TOT EEN BETERE ORGANISATIE ONZER
REDDINGSMIDDELEN EN STICHTING DER MAATSCHAPPIJEN,
EEN KLEINE 9000 MENBCHEN
VORMING VAN EEN PROVINCIAAL COMITé VOOR NOORD-HOLLAND.
De Noord- en EuSd-Hollieidoctie Red-,
dlngin&aischapplj en de Zuid-Ho!laad-
*ch« M&atech&ppij tot redding iran «hip
te eukelinytci herdenken in de mund
November hoer J00 jarig bestaan. Een ju
bileum dat eekec de herdenking waard
la, in Aanmerking nemende hot nuttige
en zegenrijke werk door dr/e beide
maatschappijen au «en eeuw bijna ter-
riohL Alle aanleiding Ie er haar een feest
gave aan te bieden, mint indien ooit, dan
getuigt haar arbeid van groote tnonscü
Jievendbedd. Dat onze reddingedienrt
too goeii georganiseerd ie, ie aan haar
Initiatief te danken.
De gelegenheid om een feestgave aan
te bieden ia geopend. Er is «en commis
sie gevormd om aan de maatschappijen
op haar jubileum e«n nationaal hulde
blijk aan '.e bieden. Beschermheer is
Prins Hendrik. Hel eero-comitd is ah
volgt «amengeeteld: Jhr. mr. Ch. J. M.
Ruvs de Becrenbrouok, minister van Bin-
neniandsche Zaken en Landbouw, E. P.
Wceterveld, minister van marine, G. J.
van Pwaay, minister van Waterstaat cn
mr. dr. W. F. iron Leeuwen, Vioe-Presi-
dent van den Raad van State. Verder is
«en HoofdcomiUs gevormd, waarvan Jhr.
mr. dr. A, Réell voorzitter en mr. G. L.
de Vries Feyens, secretaris perniingroece
ter is.
Het JIoofdeomitA doet ht een oSrculalrc
«en oproeping tot hvt geven van gif'.'
Aan het begin «r van wordt medegedeeld
wat de aanleiding waa t'>t het orgvniseo-
ron wan onza reddingsmiddelen cn
de Jfaa««cbappijen rijn ontstaan. Bij
een snheopazamp aan ons strand bij
Huiaduincn in November 1801 aldus
de circulaire trokken de dappere kust
t*waseza «r in ««n primitieve vlet op
uit om redding (e bieden. Helaas, do boo:
sloeg om in d« horige branding, 10 wa»i
de redders en do gehoolo bemaneiit^ vein
het gmMeule sohip vonden den dood in
de goWen. Deze gebeurtenis word het
sein voor een betere organisatie «caer
reddingsmiddelen. "Willem van Houten
Jr. in Botttdwa en Banend van 6i
kene in Amsterdam rirfittcn een op
tot hun lancigciioot«n on reeds !<n dezelfde
mswid November 1&24 werden in onze
heide groote koopsteden de 6we« R«d-
dingmaatwihappijen opgericht.
Zij herdenken dus bolde irf het einde
van dit Jaar haar honderd jarig bestaan.
Zonder elkander concurrentie aan te
dom, administreert iedere Maatschappij
haar eigen station»; «ie Rotterdam.»'.-}!»
ten Zuiden van Jx-sduinen, de Amatct-
damache ten Noorden daarvan. Bij do
beitartigtcg van gemeocichappelfjke
langen e'.?u\n rij de handen in elkiun In
zoover eijn eij Wn in ons denken cn kan
haar bij dit Jubileum een gemeenschap
pelijk blijk van belangstelling worden
■'(■VngebodcD.
Dan gaat de circulair» voort:
Er is waarlijk wel reden, dot het Nc
derlandsdie volk cioh aangordt cn aan
eijn waardoering uiting geeft. Zonder
noemenswaardige hulp vim staatswege,
vrijwel geheel uit eigen middelen hebben
belde Jlaatrchappijen in dte 100 jsj>a op
59 plaatsen lang» OHM lange en gevaar
lijke kustlijn raddlngwUtlooa fai het lr
ver. geroepen.
Der» rijm Sluie a.'d Wielingen, VIit-
fingen. Wettkapciln, Biirghsiuls. Oud-
dorp, nellevoelsluis, nock van Holland,
Gzarenzanda, Ter Hea ds. Beheren Inger
Eatiwijk, Noordwijk, Zaafdvoort, TJmui-
den. Wijk aan Zos, Kg mond, Pcto-n. r.il-
lantaoog, Hutsduinen, den Helder, Texel
(4 station») Vlietend 12 siatim*) T»r-
•rhelllng (3 efatlrms), Ameland (3 «ta
t.'on»), S^iermonnikcog. Rottum. Mod-
d-rga!. JTarlingen, Cavst, HintJeloopcm,
Wanneer op «forawhtige win'emach-
bm o-n schip op een hank loopt trekken
onze dappere zeelui cr op uit, rice lo.
mgdeinzend voor do golven orn minnen.
Trouwen en kinderen v.vn het in nood
verkoelend «hip af te halen. Soms wordt
zoo ei hoot 6, 6 maal teruggeslagen, ko
men ,|e mannen met bevroreci lodem.v
ten thuis en moet een nieuwe equipage
opgeroepen om nog een laatste, gelukkig
vaak geslaagde, p'ging to doen. We we.
ten maar al to goed hoevelcn in die 100
Jaren zijn omgekomen bij hun helden
werk cn het ia ook om hun nagedach
tenis te ccren, dat wij e«j beroep doen op
ir*« offervaardigheid.
Een enkel cijfer moge de beieekenis run
!u: werk der manie-riiappijcn naar voren
brengen. lei dio ICO Jaren hebben plaats
g'-liad GOO reddingen, waardoor aan den
dood zijn ontrukt fdöö personen Cn
gohcelo cjuipsges, Bekent men equf.
page op pl.m. 7 man, dan kunnen wij
zcoider overdrijving zeggen, dat een kleine
W00 rnenecben aan don moed onzer ree
helden fcet leven dsnkea.
Nadat daarmede het nuttig werk der
Maatschappijen is aangegeven wordt uit
eengezet dat beide op hooge koeten zit
ten. in de oude tijden waren de reddings
middelen betrekkelijk goedkoop, zoo
wordt in do circulaire opgemerkt. Een
boot kostte met al wat daarbij behoorde,
inventaris, wagen om uit to rijden etc.
in 1004 circa f 3000. Wij l«ten zelfs in
oude verslagen van ijzeren booten van
f 600. Dit is nieto in vergelijking met
heden. Maar er komt meer bij. De tech
niek is verbeterd en de gewone roei- of
zeilboot voldoet niet meer op aJle plaab
sen. Wanneer het Reddingweoen aan
once kust goed wil werken, moet alle
zorg san het materiaal besteed warden.
Wij zijn dat verplicht «o-vwel tegenover
de mannen en Jongens, die hun leven
wagen als tegenover de vrouwen en kin
deren, die achterblijven.
Vandaar det thans op vele stations
motor- en' etoomreddingbooten aanwezig
rijn. De Kotterdamsche Maatschappij
heeft er 4, de Amaterdamsche 7, Niet al
leen aijn die duurder in de aanschaffing
de laatje tnotorredingboot heeft circa
l CO.OM gekost maar ook het geheel-:
onderhoud ie a.v-ixicnlijk: er moet zeer ge
regeld geoefend worden, liet materieel
moet steeds bedriifsvoardig tlfa: daar
om is ecu vasto bemanning noodig, die
geen andere bezigheid heeft cn geheel in
dienst is van do Maatschappijen. Dit be-
toekent natuurlijk op do begroot trig een
hooge post voor salarissen cn onderhoud.
Bij een roeiboot, die men m gebruik
naziet, herstelt cn opbergt, is daar alles
veel eenvoudiger. De bemunmbig heeft
andere bestaansmiddelen cn wordt elechst
nu en Aar» voor een oefening opgeroepen.
D"an «ouden de Maatschappijen meer wil
len doen voor de ouden van dagen, die
zich voor het reddingswerk verdienste
lijk hebben gemaakt cn hulp noodig heb
ber- Voor de nagelaten betrekkingen vca
omgekomen redders wordt voldoende ge
zorgd, dack zij de bepalingen v&n de
Zeeongevallenwci en do offervaardigheid
van ona volk. Maar er rijn Anderen wien
men gaarne «en bewijs van waardeer mg
zou willen geven.
Tenslotte wordt een oproopimg gedaan
om giften te schenken. De ingezamelde
geldon Bullen dan de Maatschappijen op
den jubileumdatum, 11 Novcmbea te
Amsterdam en 0t November te Rotter
dam worden aangeboden. De bedoeling is
aan elk der moafchsppijen de helft U-
«ehenken van het kapitaal dat wordt bij
eengebracht orn tiaar in staar te «tellen,
uil de renten daarvan d« eicel» stijgende
koeten hirer etzticaa te bestrijden. Do
circulaire besla!»
Lsmdgcnootcn, Ne der land !s «en land
van de zee, ouzo grootheid, onze bloei,
onzo rijkdom liggen op de Beo, onze
schepen rijn onzo glorie. Mot Engeland
zijn wij hot eivBto laaid geweest dat 100
jaar geleden do eOhippcra hoeft ontrukt
n*n <io gevaren der zoo. Duitschbund,
Frankrijk. ScandinaviO, hebben eerst vc-ci
later reddingetatioae gevormd. Helpt d«
Miaatschoppijen haar nuttig en zegen
rijk werk v- rizetlen, waaroj» wij na ecu
eeuw arbeid terugzien.
Tvt zoover dc circulaire. Wij Vertrou
wen, dat uit Haarlem en eit den /trotrok
de giften <«,k ruim zullen toestroomen.
Op welke wijze ds ir.zamollng der giften
zal geschieden zol nog nader worden me
dtyjedeeld.
Behalve het JToofdcomitd is thans ook
cn provinciaal comitó voor Noord-Hol-
lamd tol stand gekomen (voor Amsterdam
wordt «en afzonderlijk comité gevormd).
Dinsdag is dat comité door >I«i roorzit-
ter van het Hoofdcomité, Jhr. nir. rïr. A.
Bóell golnitalleerd. die', is aldus saam-
gestcld:
Bcschcnnhoor: Jhr. Mr. Dr. A. Röcll,
Eer«-'Voorzitter»: Vic«-A<Im!raal C. Fock,
C. Maarschalk; H. M. van Btmmtlen to
Heemstede, voorzitter. C. Baron d'Aul-
nis de Bonroulll. t« Heemstede, vico-
roorzittor, Jhr. F. Tcdlng van Bcrkliout
Jr., te Haarlem, pennangrivocsior, Jhr.
Mr. Tit. M. 'v.vn Afch van Wyck te Haar
lem, sooretAris, Mr. O. J. Bisschop, Bur
gemeester van Hoorn, Mevrouw L. Heer-
k«n3 Tliijsscn-Van der Kun, «e Haarlem,
W. Houwing, Burgemeester van Den Hel
der. Mevrouw J. de Josaelln do Jong—
Kappoyne van de Coppelo, tc Ilaarlcjn.
W. C. Gravin Tan Limburg Stirum—Ba
ronesse van Heemstra te Wocmendaab W.
II. J. Odcrwald to Heemstede, Jtr. P.
J Reymer, Burgemeester van Hilrereum,
B- O. Rijkrcis. Burgemeester van Yclsen,
H, G. J. Uilkcns te Haarlem, J. A. E.
Verkade <e Zaandam, C. W, do Visser t»
Bloemen daal. Air. W. C. MWolanr, Bur-
gemoefKer van Alkmaar, en Jkvr. C. Tan
der Wijek, to Heomstcde.
De Taak van het Dilettanten-
Tooneel
Eenige opmerkingen naar aanleiding
van de boschouwlngon van don
heer Frank Luns.
Hij de pmeuiidoeling na den wed
strijd van de Hoarlcmsdhe dilcttan-
tt n-vereenigingen heeft de lieer
Frank L u n a als vwratter van da
jury een uitgebreid rapport over acn
geliouden wedstrijd voorgelezen, welk
rapport vooral belangrijk was om de
opmerkelijke beschouwingen van dc
jury of eigenlijk mogen wij wel zeg-,
erk begon. Ken von deu lieer Fnuik Luns over.
jde taak vaui liot dilcttan ten-tooneel. j
afofc grooto belangstelling lieb ik naar i
do lezing yan deze bcscfliou'wingcn ge-
hasterd en ik wist soms niefc, waar
over ik mij meer moest, verwonderen:
over het idealisme van den heer
Frank Luns dan wel over zijn opvat
tingen omtrent de taak van hei Haar-
lemsch dilettanten-toor.eel.
De heer I.uns veroordeelde allereerst
sterk de stukkenkeus van do üaarlem-
sche diletianten-gezelsohnppen in don
wedstrijd. In mijn artikel „Crcmer en
Van Lei mop op don wedstrijd van
Ni col a na Boots" hc-b ik persoonlijk
reeds hot een en ander over dit onder
werp gezegd niaar do heer Luns goal-
veel verder don ik. De heer Luns ver
oordeelt het. dat de dilettanten bijna
altijd stukken spelen, die vroeger
1 reeds door het beroeps tooneel rijn op
gevoerd. Hij vreest, dat de dilettan
ten hierdoor èn in de regie en in de
rollen-creatie tot navolging zullen
.worden geleid, wat bij vergelijking
J met de vroegere opvoeringen bijna
sieeds in bet nadeel der amateurs zal
uitvallen. In zeker 'opzicht is dit na
tuurlijk waar, maar de heer Luns ver
geet, dat het voor gewone dilettanten-»
vereenigingen met beperkte middelen
niet zoo gemakkelijk is aan nieuw®,
«nöpgevberiiïe bfaMkeii ie Bttaeai. 1
Wanneer bij zegt, dat dilefctanteai hum
repertoire meer moeten zoeken in nog
niet-vertoond werk, omdat rij daar
door aan h.et publiek iets nieUws bren
gen en aan de auteurs de gelegenheid
bieden hun werk in een opvoering op
de planken te zden, dan kaa ik dat
niet anders dan toejuicöien. Hierin
ligt zeker een mooie en tot nu toe te
veel verwaarloosde taak voor het di-
lettanten-tooneel weggelegd. Ek wil in
dit velband eens wijzen op het goede
werk, dat de Gebeel-Ontiioudereyeree-
tiiging N i e u w L e v e n in dit op
zicht doet. „Ndenrw Leven" onder-
Bclwjidt zidh van haar zuBtervereeni-
gingen door herhaaldelijk sbuldten op
het repertoire te brengen, die door
anderen niet geespceld zijn en al mo
gen die stukken, wat hun tooneel- en
letterkundige waarde betreft, weleens
teleursteUen, het streven verdient in
elk geval groote waardeering. Bij
Nieuw Leven hebben wij in den
loop der jaren verschillende premières
gezien zooals van Het Kruis
je voor den Drempel,
De Opbouw on Wrakken
en de opvoering van Wrakken be-
tveee, dat zulk een première soms wer
kelijk een verrassing kan brengen.
Ook C r e m e r heeft in dat opridht
vroc-ger herhaaldelijk verdienstelijk
weik verricht ik denk aan mijn
Strijd en Op Ihaar Ka
rn e r. aan Dageraad van
Schinkel,, aan Oudej aar6-
a v o n d van mevr. Van Meetoren,
Edel Metaal van Van .Sclie-
w'haven en H o e het W e e u w-
tjevan het Hof van
Holland getrouwd
werd maar in de la-ot-ste jaren
vraagt liet zich minder op die onbega
ne wegen. Er zou door ons dilettan-
ten-tooneel nog zeker baanbrekend
werk te verrichten zijn, maar voor
een wedstrijd ligt er in dat
spelen von nog nooit vertoonde stuk
ken zeker een zeer groot gevaar. Deze
nooit gespeelde stukken zullen zich
toch doorgaans niet onderscheiden
door al te groote speelkradht I Dat is
imtners meestal de reien, waarom zij
door de beroepsgezelschappen niet ton
looneele zijn gebracht en ik kan mij
begrijpen, dat dilettanten huiverig
zijn om voor een wedstrijd stukken
uit to kiezen, waarvan de opvoerbaar-
hcid zeer problematiek ia Want biet
uile jury's zullen omtrent het dilet-
tanten-tooïneel zulke exelusicr/e
ideeën bobben als de heer Frank L
verkondigde.
Ik meen toch wol eenigszins op de
hoogte te zijn van de tegenwoordige
toopeelliteratuur en al wil ik aller
minst de suzkkenkouze van de ver
schillende vereenigingen op dezen wed
strijd verdedigen, zoo zie ik toch niet
goed, waai onze Haarleinsche vereeni-
gingen met lrun beperkte kraditon en
stukken voor een concours an
dere vandaan moeten halen dan bij
het beproefde Hollandsche repertoire.
De heer Luns meent, dat het volstrekt
niet noodig is, dat zij daarvoor' in
Holland blijven. Er zijn zoo 'zeide
hij in het buitonland nog_ stukken
genoog. Hierbij nu wees hii onzen
dilettanten een geheel v
keerden en zeer gevaar-
1 ij k e n w e g. Hij vergat daar,
wat liii even later zou zeggen, dat
men allereerst stukken moet kiezen
uit milieus en in een stijl, die in het
lx!\uk .van. de vereenigingen liggen.
\Yelpu, iu die buitonhindsche stukken
zullen de meeste Iltiarlemsobe dilettan-
ton zich bijna altijd geheel vreemd ge
voelen. Zij zullen niet alleen de Fran-
sche, Duitsche of Kngelsche personen,
die zij moeten spelen, moeilijker aan
voelen. ook de vertaalde tekst zal bij
na altijd beneden den dialoog uit oor
spronkelijke stukken blijven.
En wanneer do heer Luns even later
zegt. dat de amateurs bij de keuze
van hun stukken, werken kunnen kie
zen met grootoro bezetting dan de
beroepsgezelschappen, toont hij het
dilet tanten-tooneel in Haarlem niet te
kennen. Gelooft de heer Luns werke
lijk, dat de spelers hier in Haarlem
zoo maar „voor het opscheppen lig
gen" De ondervinding, opgedaan in
den wedstrijd, had hem de oogen moe
ten Openen. Meent hij in ernst, dat de
vereenigingen betor zouden zijn te
voorschijn gekomen, als zij meer
krnkkebeenen op het tooneel hadden
gebracht! Neen, hierin sta ik in mijn
opinie liinrecht tegenover hem. Hoe
kleiner de bezetting hoe beter, maar
dan ook die bezetting zoo sterk moge
lijk Vooral op een wedstrijd!
Oolc omtrent de wijze van tooneel-
spelen der Haarlcmecshe dilettanten
beeft dc jury of liever de beer Luns
eeuise opmerkingen gemaakt, die
een nadere beschouwing waard zijn.
,.Er was zoo zei hij ongeveer bij
de Hnarlemsche dilettanten geen stre
ven merkbaar naar het breken met
do in deze dagen nis verouderd te be
schouwen tooncelsleur. liet was ons
aangenaam geweest, als wij hadden
gezien, dat men loskwam van het ko
mediespelen, zooals wij dat he
iaas! op de meeste onzer beroeps-
tooneelen zien gebeuren. Alle
zooken, experimenten
en pogen der laatste
10 jaar op gebied der
toon c el tc r b etering
is deze dilettanten
b 1 ij k b a a r onopgemerkt
voor h ij g e g a a n. Krampach
tig wordt vastgehouden aan d© ver-
fcoohingewijze en de spelopvatting, die
een ie»lor vertrouwd met de moderne,
dramatische „strevingen" dit
voord is van den lieer Tams duf en
verwerpelijk voorkomen".
Toen ik dit alles hoorde, heb ik ge
glimlacht. Is dat niet allee louter
Theorie! Had de heer Luns of de
juFv nu werkelijk Óen oogenblik
dacht hier in Haarlem bij het gewo
ne dücttnntentooncel al dit nieuws te
zullen vinden? Had hij nu lieusoh ge
meend in ceu plaatselijken wedstrijd
van heel gewone amateurs n i e u w e
experimenten te zullen ont
dekken, een zooken en pogen naar too-
neelvorbotering? Kom, kom. mijnheer
Luns, laten wij toch mot onze voeten
op dö aarde blijven! Zelfs bij de
Hnarlemsche Tooneel-
c 1 u b, die toch jaren heeft gespeeld
onder de leiding van mej. Weasels,
lid der jury, en in den laatston tijd
werkt onder de regie van den heer
I/>uis van Gasteren, leeraar aan de
Tooneelschool, waarvan de heer
Balthazar Verhagen eveneens lid
der jury directeur is, heb ik nooit
iels van al dat moois kunnen ontdek
ken. En ook bij de voorstellingen, die
onder leiding van don heer Frank
Luiis zelf werden gegeven, heeft men
INGEZONDEN MEDEDEELINGEK
80 Cts. per regel.
Men koopt een Trefferbiljet bij
de advert.bur., boekhandel, de
kiosken of onze agenten a 2.—
waardoor de advertentie is be
taald. Op het biljet wordt de
adv. geschreven en aan ons op
gezonden.
Bijkantoor voor Haarlem, Schoten,
Bloemendaal, Overveen, Heem
stede en Aerdenhout
TEMPELIERSSTRAAT32
TELEFOON 209
Wensing's Alg. Advertentie-Bureau
nooit een spoor kunnen vinden, van al
dat zoeken en pogen der laatste 10 Ja
ren op gebied der tooneelverbete-
ring".
Ieder weet toch. dat dit zoeken, en
streven alleen maar van heel enkelen,
van waarachtige kunstenaars met
groote fantasie uitgaatMen had toch
zeker niet verwacht, dat onze ama
teurs zich aan expressionisme hadden
gewaagd? Of'dat zij Copeau. Pitoëff
of Jessner de meesleu zullen zelfs
waarschijnlijk de namen vaai deze too-
neelhervoraiers nooit hebben gehoord
hadden nagevolgd in hun rc-gie?
Mogen wij van de amateurs iets ver
langen, wat het beroeps tooneel met
artisten ons zelfs nog niet in Ne
derland heeft gebracht? Want in de
laatste 10 jaar heb ik van tooneelver-
betering en zelfs va,n een zoeken en
streven helaasin ons land niets
meer bespeurd.. We zijn in Nederland
in deze 10 Jaar blijven staan. Zou
juist dat geëxperimenteer van ama
teurs niet het dilettantisme in het
kwadraat, wat zeg ik, in de tiende
macht geworden zijn? De lieer Luns
had toch moeien bedenken, dat daar
voor allereerst leiders, dat wil zeggen
kunstenaar* noodig zijn
en die leiders ziin in ons heele land
ook bij het beroepstooneel met een
lantaarntje te zoeken.
Misschien zal de heer Luns wijzen
op het dilettanten-tooneel in België,
waar men in den laatst en tijd werke
lijk nu en dan een poging ziet deen
om iets nieuws in decors, regie en
spelopvatting te brengen. Maar
daar in België gaat dat streven naar
tooneelverbetering en vernieuwing
ook niet uit van de amateurs, het
gaat uit van enkele jonge k 'u n-
stenaars, die, omdat het be
roepstooneel voor hun pogingen ge
sloten blijft, bij het dilettahten-too-
neel aankloppen om hun theorieën in
de praktijk te kunnen brengen. Ook in
Delft hebben wij iels dergelijks ge
zien. toen de jonge Joh. de Meester
met studenten heeft gewerkt»
Jiloar zöo lang in Haarlem jonge
kunstenaars sist opstaan en den weg
wijzen, doen de amateurs maar heel
verstandig, met, hunne Ooh zoo be
scheiden krachten, zich niet .op on
begane paden to wagen. In het blinds
zoekend en tastend, zonden zij, voor
dat zij begonnen te spelen, al irt den
afgrond storten en hun nok breken.
J. B. SCHUIL.
Kamer van Koophandel
en Fabrieken
OVER EEN DUITSCHE UITGAVE
VAN EEN ADRESBOEK VAN
NEDERLAND.
GEEN SUBSIDiE AAN DE VER.
EENIGING: BUREAU VOOR HAN.
DELSINLICHTINGEN.
BENOEMING EENER COMMIS-
SIE TOT BESTUDEERING
VAN DE VOORGESTELDE WIJZI.
GINGEN IN DE FAILLIETS-
MENTSWET.
Dinsdagavond vergaderde da Kamer
van Koopliandel en Fabrieken voor,
Haarlem en omstreken onder voorzit
terschap van den heer E. H. Kre-
/ÜNT I. Onderscheiden ingekomen
adressen en mededeelingen worden
Toor kennisgeving aangenomen.
Bij een adres van de Kamer te Til
burg inzake handelspolitiek drukt de
heer H o o ij den wensch uit. dat de
Kamer ook aan dit onderwerp aan-
dacht zsl schenken in verband met de
wijziging der Tariefwet die in voor
bereiding is.
Spr. wil dat de Kamer in de gele
genheid zal worden gesteld om 'aan
gaande het voorontwerp haar mea
ning te kunnen kenbaar maken.
DP voorzitter zegt toe. dat
bet Bureau aan de zaak aandacht zsl
schenken n pogen dat de Kamer ad-
"ies aangaande dit ondcrwprp kan ge-
Toorts zijn ingekomen:
een schrijven van het Ministerie,
van Arbeid, Handel *n "Nijverheid
betreffende uitgift* adresho»k van
Nederland. Het Bureau stelt voor.
geen medewerking aan deze uiteiftè
te verleen®», omdat-het hier een Duit
sche firma geldt, omgezet in een Ne-
deriandsche Venno». tschap en liefc Bu-
reau meent dat. er genoeg Neder-
landsehe firma's zijn, die een adres
boek kunnen uitgeven.
Het gnat; niet nan bij voorkeur een
lnutenlandsobe ondernem?ng t,j steu
nen. Beter i? noe eens af to wachten
of een uitgaaf door een Mederland-
sebe firmazal komen.
Na «enige discussie wordt besloten
dat de Kamer zich zal wenden tot
den minister om haar bevreemding
te kennen ie geven, dat het hier geldt
*en Duitaehe niteavp en verder een
fr/K-ntorde houding aan te nemen,
ben schrijven vnn de Kamers van
Koophandel en Fabrieken te Gouda
en te Leiden, inzake vaarweg Botter
dam—Amsterdam. Het Bureau
