HAARLEM'S DAGBLAD
BRIEVEN OVER RUSLAND
Buitenlandsch Overzicht
Economische gegevens
Donderdag s juni 1924 derde blad
van een Rus
HET LEVEN TE PETERSBURG
JDE TOESi. NO VAN DE STUDENTEN. HOE DE 8OL8JEWIKI DE
MENSCHEN BEHANDELEN. DE SPEELHOLEN EN DE AR
BEIDSBEURS. WIE KAN VLUCHT NAAR HET BUITEN-
LAND. HANDEL IN.... LUIZEN.
Nor nooit is er in de treurige ge-
•chioüeui» \an de Russische studen
ten een tijd ven dergelijke onderdruk
king ge*e*«; al» nu onder de heer
schappij ven de eovjsta. Uutteuden ecu
denUn worden ronder vorm ven pro
ces gearresteerd eu naar het noorden
verbunnen. de universiteiten worden
gesloten, allo niet-communi teu wor
den uit de hoogescholen gc»toot«n, de
faculteiten van letteren, wijsbegeerte,
rechten ent. zijn afgeven aft als %x>or
het proletariaat onnoodig tn zelfs
schadelijk Het is daarom te be
grijpen. dat de studenten pmtrateeren
en de regeering bestr.:den. Deze trekt
zich echter heel weinig van deze woe
lingen aan en antwoordt steeds met
nieuwe repre taille».
Jb studenten zijn echter niet de
ecuigen die gearresteerd en verban-
uoo worden; ook onder de ongelukki
ge Russische bourgeoi ie zij» den laat-
steu tijd veel slachtoffors go-allen. De
arrestaties hebben den lautstea tijd
zulke afmetingen aangenomen, dat zij
aan do ergste tijden van de heer»
sohappij der bolsjewikl doen dsnktm
I'e gearresteerden worden onder
militaire geleide naar het station
vervoerd. Op de stations spelen zich
hartverscheurende tooneelen af. Vrou
wen. moeders, kleine kinderen loopen
huilend op het station rond en zoo-
ken hun mannen, zoons en vader* en
de soldaten jagen de nnfpeluVkjgen
met de kolven van hun geweren weg..
Te Petersburg in den Go»tinnyJ
Dwor werd een Juwelierswinkel van
der. sovjet geopend, waar kostbaar
heden van ongekende schoonheid wer
den verkocht. Wie ge|d had kocht in
den winkel, maar weldra bleek hel
dat de koopera spoedig daarna wer
den gearresteerd en het publick sniidt
nu dezen winkel, die onder toezicht
etaX van de gevreesde en gehate Gpoe
(geheime politie).
Nog kort geleden bloeiden de caba
ret! en ander© nachtgelegenheden.
waar de N'rpmannen (de door de bols-
Jewiki gcarhapen bourgeoisie van zeer
Inng allooi) hun wilde grlacon hiel
den, maar nu worden de Kopmannen
vervolgd cn de restaurant» aluiten de
een na den ander. E«n der meest be
kend© rsstsuranta word geveild, manr
er waren geen liefhebbers te vinden.
Ook de genationaliseerde hotels staan
nu loog en van de groote gehouwen
worden slechts klein» gedeelten ge?*-
ploiteerd. Zakenmenschen Voraun bij-
nv.nooit, omdat zij bevreesd ziin voor
de politie van Zinowjew. den opper-
machtigen heerschar van de vroegere
hoofdstad an Rusland. De vreemde
lingen hebban ook hun illusies be-
treffende de mogelijkheid om rakon
met Rusland te do*-n opgegeven en
hun aontal wordt -feeds minder. De
nrtiston van de Moakonache schouw-
burgm zijn dan ook do cenige gasmen
vnn de hotels.
Het crewons Pummch© publiek
vresst re» restaurant binnen te treden
of :n ecu hotel ziin intrek te nemen,
wan', onder ce bedienden zijn cr veel
stille ambtenaren van do Gpoe. Bijna
alle kruiers zijn ook spionnen en iede-
rs brief, die as® hun hoede wordt toe
vertrouwd. wordt altijd eerst bij de
rebeitne r-Aiti© gebracht, die den
brief doorleest.
Kr zijn nu ook veel speelholen
Petersburg en oodanks de vele ar-
reatarira na verbanningen van de ©po
len* trekken zii no* steeds veel pu
bliek. De chef van al de speelholen,
die d« middelen verschaffen voor de
afdeslintr Volksonderwijs van do be
ruchte Lilina. de vriendin van Zi-
nowjew. is ce bekerde communist
Oorin Hi? heeft de» betrekking e©-
kreeen ter belooaina van de diansten,
die liii aan genoemde dame heeft be
wezen. Onder de spelers bevinden
zich steeds veel agenten van de tsjeka,
die op hun elachtoffere loeren. De
spe-dholen voeren een verwoede on
derling© concurrentie «n jokken bet
pubbe* door plakkaten die vermeiden,
dat sii da* en nacht geopend zijn.
's Avonds staan drommen bedelaar»
roodotu deze speelholen. Zii wachten
tot twee. drie uur des nachts en
iedere bez.^eker ziet bij hel verlaten
van deze instelling tientallen handen,
die zioli naar hem uitstrekken eu
snoeken om een aalmoes.
ivr is een plaats te Petersburg, waar
zich altijd veel meOfichen verdringen
het ie de arbeidsbeurs Ambtenaren
van regeeringa- en andere instellingen
en arbeiders worden nu in grooten ge
tale ontslagen en zij gaan allen naar
do beur» in ae hoop eenig werk te
vinden. Bijzonder slecht ia de poem©
v..n do intellectueel©». die honger co
ellende Inden en nog bovenzien op
alle mogelijke wiiz© worden getart en
geplaagd. V«l©Q hunner hoopten a!a
eriuwerijcdeij in de haven werk te
vinden, maar «pk dit bleek een ijdel©
hoop te zijn. want de haven list leeg
en veriaten.
liet aantal van hen die naar het
buitenland willen vertrekken neemt
steeds toe. De mens,-ben verkoopen
al hun hebben en houden om in
staat te ziin de Russischo bel te ont
luchten. Zn weten natuurlijk dat hot
ook m het buitenland niet rooskleurig
maar daar loop je tenminste niet
net gevaar ia een vunze gevangeni,
te worden gesmeten, naar het barre
noorden to worden verbannen, als een
hond te worden neergeschoten.tn
bovendien d0 bolsjewtki niet te zien
u '«cd» ook een voorrecht, dat de
est-turopeatien niet naar waarde
kunnen schatten. Het is echter niet
zoo makkelijk den Bussischen heil
staat te verlateul Van de aangevraag
de passen worden niet meer dan 30
pet. toegewezen. Do oorzaak van dc
weigering wordt nooit medegedeeld;
meestal is zij het gevolg van geheime
informaties van de ontelbare spionnen
of van c*o onvoorzichtige uitlating
van een in het buitenland vertoeven-
den kennis, want de brieven worden
geopend en doorgelezen.
Over politiek spreekt men relfs met
zijn bes'.» vrienden niet: je kunt im
mers niet weten of deze vriend geen
agent van de geheime politie is.
De angst i* algemeen zoo groot, dat
dc menschen vreezet» een woord 10
zeggen, xsj zien in iedereen een spion
en neven bij iedere ontmoeting mei
een politieagent.
Ten slotte wil ik een feit vertellen,
dat een goed beeld geeft van de toe
standen in het land. Ken man kwam
in een winkel, waar hij een rnsM klant
van was en waar men hem kende. De
verlangde waar was cr niet, maar in
plaats daarvan werd hem een doosje
met... luizen aangeboden. De verbaas
de kooper vroeg
Wie koopt deze vuiligheid!
De verkooper antwoordde echter
heel kalm
Heel eenvoudig.... Het is vo«r
jongelui... of als ge een familielid
hebt die soldaat moet worden... Nie
mand wil naar een van de fron'ci
tegen de opstandelingen en deze lui
zen helpen. Je krijgt er een ziekte
van, maar je sterft cr niet van. De
vraag er naar is veel grooter dan U
zoudt denken Het is goede waar...,
B. RAPT8CHINSKY.
N0CMAAL8 DE VRAAQi ZAL MILLERAND HEENGAAN?
PAINLEVé OEKOZEN TOT VOOR ZITTER DER FRAN80HE KAMER.
Of het handhaven van do tegenwoor
dige ministers door den Rjjkspresident
een oplossing van
ds Dultsohe minister-
crisis
mag heeten?
Dit is de vraag die nu gesteld
wordt. In verband daarmede kan mede
gedeeld worden, dat volgens berichten
uit Berlijn het nieuwe Kabinet in den
Rijksdag steunen kan op de Volkspar
tij. het Centrum en dc democraten. Die
drie partijen beschikken tezamen over
137 zetels in een Rijksdag van 47a ze
tels. Voor zoover het de buitenlanusche
politiek aangaat, zal deze minderheids-
regeering kunnen steunen op de socia
listen. Tenminste dit verluidt.
Dan zou de huidige regeering voor
wat aangaat haar buitenlandscbe poli
tiek over een meerderheid van 2 stem-
men kunnen beschikken. Maar voor wat
aangaat haar binnenlandtche politiek is
die meerderheid er dan nog niet. Dit
alles in aanmerking nemende, staat het
huidige kabinet zeker niet sterk. Alles
is gebleven bij hel oude. Of nu weder is
te wachten een politiek van geschipper
en gemodder?...-
In den Rijksdag
hield Marx Woensdagmiddag een rede
om het nieuw opgetreden kabinet voor
te stellen.
De Rijkskanselier begon met te ver
klaren dat de Duitsche politiek reeds
jaren onder den druk van de buitenland
scbe politieke verhoudingen staat. Voor
al is thans van belang het standpunt
van de betrokken landen tegenover de
Rapporten van Deskundigen. De Rijks-
rege'ering heeft in de rapporten een
uitweg voor Duitschland gezien om t«
komen uit de reeds veel te lang duren
de economische crisis. Zij heeft daar
om de Commissie van Herstel op haar
vraag geantwoord dat zij de Rapporten
aanvaardt als eer. practitche basis voor
eer. nelle oplossing van het schadever-
goedingsprobleetn.
Uitvoerig ging Marx verder over de
rapporten der Deskundigen. Marz legde
er den nadruk op dat de economische en
financieels toestand van Duitschland
verbeteren moet, anders kunnen de in
de rapporten bepaalde verplichtingen
niet nagekomen worden. Worden de
rapporten op eerlijke en vastberaden
wij re door alle regeeringen die re aan
vaard hebben uitgevoerd, dan komt
Duitschland weer in een goede ver
standhouding met zijn crediteuren, wat
vooral ten gevolge r*l hebben dat de eco
nomische situatie overal elders verbe
teren ral-
In dit verband legde spr. nadruk op
de belangrijkheid van de bultenlandsche
politiek en zeide hij. dat de vraagstuk
ken van binnenland-cbe politiek op c a
achtergrond moeten treden. De regre-
ring zal met alle kracht aan den atbeid
gaan om aan het doorvoeren »an de
rapporten mede te wei ken, opdat het
gansche volk de voordcelen hiervan aau
den lijve zal gevoelen.
Het buitenland moet zien eindigde
de Rijkskanselier dat het Duitsche
volk gesloten den weg die zich opent In
vrijheid opgaan wil. Het moet echter
ook het bewijs leveren, dat hel bereid is
tót een eerlijke overeenkomst. Slechts
dan zal In het Duitsche volk het. door
ulloose ontgoochelingen en vernede
ringen geschokte geloof in den waren
en duurzamen vrede weer bevestigd
worden.
Na deze rede werd ce zitting van den
Rijksdag tot reden, Docderdjg, ver
daagd. Dan zou over de Regeerings-
verklaring worden beraadslaagd. Wel
licht dat deze ook eenig meer licht zul
len geven over de betrekkelijke levens
vatbaarheid van het kabinet.
Naar de Bcrlijnsche avondbladen
meldden, zullen de middenpartijen, in
aansluiting bij het debat over de regec-
ringsverklaring, in den Rijksdag een
motie van vertrouwen indienen, dat
volgens „Die Zeit* slechts op het des
kundigenrapport betrekking zal hebben
eu waarin zal worden uiteengezet, dat
het in het belang van het bedrijfsleven
en de bezette gebieden dringend nood
zakelijk is het rapport zoo spoedig mo
gelijk uit te voeren.
Vóór deze motio zullen de D. V. P..
het Centrum, do demoeraten, verder dl
soc.-dem. en waarschijnlijk ook de Beier-
sehe Volkspartij en de „Wirtschafts-
partei" stemmen, zoodat er waarschijn
lijk wel eea meerderheid voor gevonden
zal worden.
Welke gevolgen óe
ministercrisis In
Frankrijk
met zich brengen zal voor wat aangaat
het bezetten van den Presidentszetel der
Republiek is nog steeds onzeker.
De quaestie wat Millerood zal doen
heengaan of niet heengaan, blijft bet
onderwerp van veler bespiegeling. Uit
verschillende beschouwingen blijkt da#
zijn houding nog een afwachtende is,
Eerst na een publiek debat, waarin
een presidentieele boodschap behandeld
wordt, die volstrekt geen aankondiging
van zijn heengaan is. maar integendeel
een uiteenzetting zijner doctrine en
waardoor alle député's en senatoren ge
noodzaakt worden partij te kiezen, zal
Millerand zien hetgeen hem te doen
staat.
Het is te verwachten, schrijft de Parij-
sche correspondent van het Hbld., d;8
indien opeenvolgende linksche catidida-
ten. die voor het premierschap in aan
merking komen, evenals Herriot weigc»
ren de regeering to aanvaarden, indien
Millerand niet dadelijk belooft heen te
gaan, de drager van de tegenovergestel
de denkbeelden de oud-minister van
Oorlog Maginot zal zijn. Deze heeft oók
al aangenomen de reehtschc candidaat
voor het Kamerpresidium te zijn tegen
over Painlevé. hetgeen de afgetreden
president Pérét. hoewel krachtig aan
gerecht, geweigerd heeft, omdat hij ju*
het presidium geen politiek karakter wil
geven.
Het is duidelijk, dat indien Maginot
premier wordt, zijn ministerie geen dag
duurt, maar dit is voldoende om gele»
genheid te geven de boodschap van Mil
lerand in dc Kamers te brengen en een
politieke stemming uit te lokken.
Gegeven deze houding van den pre
sident der republiek, blijkt, voegt hij
daar aan toe, dat de presidentieele crisis
eerst over enkele dagen geopend kan
worden. De einduitslag lijkt echter niet
twijfelachtig. Bovendien is het moge-
luk, dat de socialisten in de Kamer
reeds dadelijk een motie indienen of
dat de communisten voorstellen, dat do
Kamer v-tdaagd ml worden tot Mille-
rand besloten heeft zijn ontslag in tt
dienen. In dit geval zou deze. zonder
zelf meer een boodschap te behoeven to
schrijven, de uitspraken van de Kamer
hebben, die hij wenscht.
De Petit Parisicn heeft een boreke-
ning gemankt omtrent de verhouding in
Kamer en Senaat ten opzichte van liet
vraagstuk van bet aftreden van Mille
rand.
Op grond van de tegenwoordige in-
decüng stelt het blad vast, dat in de
Kamer 307 afgevaardigden vóór het af
treden zi-n, terwijl ongeveer 180 afge
vaardigden er zich tegen zullen verkla
ren. Wat den Senaat betreft, rekent liet
blad uit, dat, nu de sterkste groep, die
der linksch-democratec, rich met 123
tegen 15 stemmen vóór aansluiting bij
het kartel der linkergroepen heeft aan
gesloten, 152 stemmen tegen en 123
stemmen vóór hel aanblijven van Mille
rand zullen worden uitgebracht.
Inmiddels heeft de verkiezing van den
Kamerpresident plaats gehad.
Gekozen is tot Kamerpresi
dent Painlevé.
Op Painlevé werden 296 stemmen uit
gebracht, terwijl tiln (egencan&idaat
Maginot 209 stemmen kreeg. Op den
communist Maxty werden 25 stemmen
uitgebracht
Of au hiermede iets naders aangaan;
de een mogelijk aftreden van Millerand
it komen vast te staan? In een teb
gram uit Parijs aan de N. R,CrL wordt
opgemerktDat Millerand zal moeten
aftreden, wordt nauwelijks meet betwij
feld. Men vraagt rich hoofdzakelijk af
op welke manier hij zal aftreden.
Het aankondigen van den uitslag der
stemming voor Kamerp resident door den
president Pinard, die als oudste ia ja
ren voorzit, werd door luidruchtige be
toogingen voor de verschillende candi-
daten gekenmerkt Aan Painlevé zoowel
als aan Maginot werden door hun aan
hangers ovaties gebracht
Toen de communisten klapten voor
Marty, op wien ze gestemd hadden, riep
men rechts „A bas les traites", waar
op de communisten antwoordden met
toespeliflgen op „embusqués".
Toen Painlevé gekozen werd ver
klaard, klonk rechts de kreet „Vive la
République, quand méme", hetgeen
links een verontwaardigd gebrul uit
lokte,
Omzzent d« red® van
Painlevé, den nieuwen
Franechen Kamerpresident
bij ae aanvaarding van het Kamerpresi-
diuxn seint Hsvos:
In zijn rede in de Kamer hoeft Painlevé
zijn eoll^a'e voor het hem geschonken
vertAuwen bedankt. Hij beschouwde de
varkiezingeai als de bevestiging van het
vertrouwen in de toekomst der democra
tie en als de hoop op vrede. Hij voegde
er eantoe, dat niemand tar wereld te goe
der trouw ontkennen kan, dal het Fren-
sche volk, ondank» zijn lijden en zijn
geleden verlieten, een andere ambitie zou
hebben «ian c-cn vTede, die rechtvaardig
is voor Frankrijk telf en voor «11e volken.
Painlevé herinnerde er aan hoe in 1917,
in het midden Tan den hevigen «tijd. de
gebeele K»me- de volgende verklaring
toejuichte: „Or.re aanspraken rijn onaf
hankelijk van het lot der velde lagen; rij
zijn die van het recht zelve; de overwin
ning moge ze in staar etellen t* zegevie
ren, Bij zal ze niet in rechtvaardigheid
nog kunnen doen stijgen"
Dit is, aldus Painlevé, het Ideaal, dat
gedurende de bitterste beproevingen den
moed onzer aoldaten deed toenemen en
het onbreekbaar verband onzer bondge-
liootachappen bijeenhield. Wij «uilen dit
Ideaal trouw blijven om een hechten vrede
te bouwen.
Wij weten «eer wel. 'zoo vervolgde de
Kamervoorzitter, dat kwade IcTaehten, die
hegeerig zijn naar revanche. Europa teis
teren.
Lr.dien zich aan gene rijde onzer grenzen
imperiolistisibe partijen mochten bevinden
die onze sncnscbelijke overwegingen toe
schrijven aan d© uitwerking hunner be
dreigingen. dan zou dit een betreuren»
waardige dwaling rijn, waarvan zij en hun
natie, die «ij bodrogea hebben, de eerste
slachtoffers zouden zijn. Wij weten ech
ter tevens, dat er menschclijker aspiraries
naar vrede en vrijheid woelen. Het zou eeo
misdaad wezen om deze te verstikken on
der voorwendsel, dal nog krachteloos
zijn. in plaats van ze te h»!p<*i zich t«
ontwikkelen tot op den dag. wsarop zij
kracht genoeg tullen hebben verkregen
om te zegevieren.
Painlevé verklaarde, dat a'U democra-
lii-n den uitslag der FraxMcho verkiezin
gen me; vreugde begroeten. Zij erkennen.
-Ut Frankrijk riet langer wanhoep» over
het heil der wereld en de campagne ver
oordceld heeft, welke wantrouwen zaaide.
Hij beichrecf den arbeid der toekomstige
regeertng cn voegde er aan toe dat het
evenwicht in de boe rooting door vertrou
wen zal worden verkregen. De eerste plicht
der regeeriog is het nationaal crcdiet te
beschermen. Wij willen in orde en «labi
liteit. zon besloot Painlevé. de democratie
verwezen lijken. Hij verzocht de Kamer bij
het begin der nieuwe wetgevende periode
een gemeenschappelijk gebaar von verge
ven en vergeten te maken, en deed een be
roep op de medewerking van alle partijen
om d» Kamer te helpen haar zware en
moeilijke taak te vervullen.
Ia het F.ngelsche Lagerhui* heeft
Ramsay MacDonald een belangrijke
verklaring; afgelegd aangaande de
grensqueestie tuoachen
U lef er en den lerechen Vrij-
8taet.
Hii reide dat de regeering haar krach
ten had ingespannen om deze kwestie
uit den weg te ruimen door een over
eenkomst tuBsehés Ulster en den Ier-
RADIO -PROGRAMMA
DONDERDAG 6 JUNI.
Londen 1 L.O. 368 M. (Nedorl- tljdJT.
1.20 nzn. Conoert.
6.06 n.m. Kinderverhalen.
7.V) n.m. Klassieke muziek.
10.20 n.m. „Savoy Orpheans" en „Eavo^
Bands".
Birmingham 5 I. T. 476 M. (Nederl. tijd),
3.60 n.m. Pianoconcert,
5.20 n.m. Damesuurtje.
5.50 n.m. Kinderuurtje.
7.50 nzn. Groot Concert.
Verder zelfde programma als [Londen.
Bournemouth 6 B. M. 335 M. (Ned. tijd).
4.05 n.m. Ethel Rowland, pianosolo. Th#
Royal Bath Hotel Dance Orchestra,
5.35 n.m. Kinderuurtje.
8.50 n.m. Groot Concert.
Verder zelfde programma als [Londen.
Cardiff 5 W. A 353 M. (Nedtrl. tijd).
3.20 n.m. Concert.
7.50 m.m. Klassiek© muziek.
10.20 n.m. Dansmuziek.
Manohostor 1 Z. IJ. 375 M. (Nad. tijd).
8.20 n.m. ropulair Concert.
8.55 n.m. Orkeet,
Verder zelfde programma als [Londen.
Newcastle 8 N O. 400 M. (Ned. tijd).
4.05 n-m. Concert.
5.05 nxn. Damesuurtje
S.35 n.m. Kinderuurtje.
7.55 n.m. Vocaal en instrumentaal con
cert. Vioolsolo.
Verder zelfde programma als tonden.
Aberdosn 2 B. D. 405 M. (Nederl. tijd.)
3.60 n.m. Populaire muziek.
5.20 n.m. Dameeuurtje.
5.50 n.m. Kinderuurtje.
7.50 11.m. Operettemuziek.
Verder zelfde programma als ILonden,
Glasgow 5 8. C. 420 M. (Nedorl. tijd).
3.50 n.m. The Wireless Quartette,
5.05 u.tn. Damesuurtje.
5.3s a.m. Kinderuurtje.
7.55 n.tn. Orkest.
Parijs (Radio-Paris) 8. F. R. 1780 M.
(Ned. tijd).
1.05 rj.m. Concert van het Tzigane Orkes!
5.(6 n.m. Concert roet fluit en piano.
Monoloog van Radiola.
8.60 n.m. Wedstrijduitslsgen.
Brussel 8. B. R. 270 M. (Nederl. tijd).
3.20 n.m. Orkest.
8.20 n.m. Voor de kinderen.
8.55 n.m. Groot Concert. Danemuziek.
schea Vrijstaat, doch evenals de vorige
regeeringen, zonder succes. De regee-
ring heeft toen onmiddellijk stappen ge
nomen om een bekwaam persoon te
vinden die zich bereid zou verklaren de
benoeming van voorzitter van dc grens-
commissie te aanvaarden, in. welker sa-,
mcnstelling voorzien was in het En-
geiscii-Iersche verdrag, waarbij de Ier-
sche Vrijstaat werd gesticht.
Het standpunt van de regeering was
dat bedoelde persoon iemand zou moe
ten zijn met juridische ondervinding, en
die los zou staan van eenig politiek ver
band met beide landen. De regcering
heeft thans een voorzitter gevonden die
deze kwaliteiten bezit en zal morgen in
staat zijn, den naam van bedoelden voor
zitter te publiceeren.
MacDonald veegde cr aan tce. dat
indien eventueel de vraag te berde zou
worden gebracht of de commissie wel
wettig geconstitutioceerd was, de re
gcering besloten heeft de juridische
commissie van den Privy Council te ver
zoeken advies uit te brengen met be
trekking tot baar wettige bevoegdheid
om commissies te benoemen. Het ver
langen bestond om in deze juridische
commissie van den Privy Council eeni-
ge rechters van de overzeesche domi
nions te benoemen en MacDonald was
verheugd te kunnen mededeelen dat de
'voornaamste rechtsgeleerde van Atis-
FIRMA DROSTE Co.
CHOCOLADE EN MALAISE
DE BRANDERS, WAARIN DE BOO NEN GEROOSTERt) WORDEN.
En als u nu denkt, lezer van economi
sch© artikelen, dat, die slecpende
kwnal. die ..malaise" heet. op elk bo-
driif hrtr.ii veel of weinie van zijn
«tempel drukte, dan vergiet ge u ze
ker wat betreft Droste's Cacao en
Chocoladefabrieken.
Want met een groot aantal mannen,
vrouwen en meisjes wordt in twee
ploegen van des morgcuB 6 tot des
middernacht» 12 uur gewerkt om aan
d« vraag te kunnen voldoen. De ma-
la is© ie machte, doch schijnbaar niet
mochtg genoog om het optimisme van
de massa die chocolade enz. consu
meert. aan t© tasten. In roker opzicht
Onderscheiden wij, Hollander*, ooi
bii d© consumptie, van de buitenlan
der» wii nl. *f7|ien eiechen aan kwa
liteit. tn 'het buitenland kijkt men
naar keurig© verpakking vertrou
wende dat de inhoud van de bonbon
doos evengoed verzorgd is nis het
uiterlijk van het dure omhulsel. Wei
nig zullen dainee vermoeden hoe er
eearbeid werd, voor zij uit 6ierlijke
d00zen. met luie, elegante gebaren
Dro«t©'s paetlles offreeren oiochten.
Al» de cacaoboonen als ruwe grond
stoffen in de fabriek zijn, moeten t<*
eerst uitgezocht, gebroken en gebrand
worden. In groote branders, welke
200 K.G. (en meer) kunnen inhouden,
worden de cacaobonnen geroosterd.
Bij het sortoeren, voor het
branden plaats vindt, wordt o.e.
gebruik gemaakt van een mag
neet die de ijzerdeeltjee verwijdert.
D© gebrande boonen worden vervol-
pens gebroken en «1 naar gelang van
d« grootte der gebroken deeltjes ge
sorteerd. Al deze processen vinden
natuurlijk plaats door middel van
machines, want handenarbeid komt
in do moderne industrie zoo goed ale
niet meer voor. Tot zelfs hel verwij
deren van de kiemen en de doppen ge
beurt machinaal. De kiem mag niet
mee verwerkt worden, omdat z© een
onverteerbaar bestandeel is. Zii is
hooi klein en langwerpig van vorm.
Ze liggan verapreid tusechen de ge
broken boonendie maaea wordt op
een (rillende eti schokkende zeef ge
bracht. welke door de ontel' are
vaatjes «Héén de kiemen laat vallen.
De doppen worden verwijderd door
krachtige luchtstxoomen.
De boonen liggen in enorme m is
fit's opgeslagen op de zolders, die
groot en ruim zijn. Daar hangt de
eigenaardige aroma van het natuur
product. dat in balen van 60—75
K.G. opgeborgen wordt.
Verre reizen hebben do bc£.non
schtc-r den rog; 7© komen uit Mid-
den- en Zuid-Amorika vooral; de bes
te soorten di© heerlijk geuren komen
uit Java: Afrik» levert de goedlcoo-
pere soorten, die bij Droste weinig
gebruikt worden.
Van de zolders daalden we weer
riAiir gcliikvlivrncho fabriekruimten.
We zien er, hoe door walsen en per
sen de boon verwerkt wordt tot een
vloeibare, donkerbruine substantie
dat vloeibaar worden komt natuurlijk
door het zeer hooge vetgehalte, wrij
ving van de walsen enz.
EEN DER MAOHINES WAARIN DE
BOONEN VERWERKT WORDEN,
TOT DL DIK VLOEIBARE
SUBSTANTIE.
Van dit proces af splitst zich het
bcdriif in twee doelen in het deel van
de cacaoproductie en in het doel van
de chocoladefabricatie.
De cacao wordt op vrii eenvoudig®
ijzo verkregen hydraulische persen
die tot 375 atmospheren druk uit
oefenen nersen het vet uit een brei-
aehiiee massahet wonct opeevan-
gen voor een deel in het bedrijf aan
gewend b:i het maken van chocolade,
of verkocht.
't Persproduct komt in den vorm van
groot» tabletvormige koeken voor den
dag. Die ziin keihard, worden gebro
ken en gemalen, in verschillende groe
pen van fijnheid en geven de cacao
poeder.
Het vet van de boonen wordt afge
voerd. gezuiverd, en gaat, als goud
gele doorzichtige vloeistof in ontel
bare bakken, naar de koel-ruimten.
De vetblokken worden, zoaals al
gezegd, bii bet maken van chocolade,
gebruikt. Het overschot gaat als bij
product naar andere fabrieken.
Voor de chocoladebereid 1 ng wordt
de uit de wak verkrecen vloeistof in
mengmachines gebracht, met boter en
suiker. De choladebereiding gebeurt
in een tweede fabriek. Daar staan de
machines van ingenieuze vinding,
eroot. hygiënisch, instaat tot het ver
werken van enorme massa's.
Biizonder eigenaardig ziin de zgn.
conches, erode armen aan welks uit
einden een soort van walsen bevestigd
zijn, die voortdurend het mengsel van
chocolade, boter, en suiker bewerken
dit proces kan dagenlang duren en
moet de smaak van de chocolade ver
edelen. De nieuwste vindingen op het
gebied worden bii Droste toegepast.
De technische staf van het perso
neel verbouwt voortdurend on brengt
stee-is verbeteringen aan.
We zullen niet volgen al de proces
sen van walsen, wrijven, kneden, die
veredeling heteekeuen. Wii nemen
nog een kii-kie in d« ruimte waar de
groote hoeveelheden riet- en beotwor-
telauiker gemaakt worden. Hier allee
wit bestoven. In de zakken is gemalen
suiker als meel zoo fijn.
Allerinteressantst is de afdeoling
waar de prachtig werkende machines
staan voor 't gieten en afkoelen der
pastilles, reepen. eenvoudige bonbons,
enz. Over zoor lange trottoire-rou-
lants. die eekoeld worden, waar een
koude-i wind langs blaast, gaan do
blikken met de iuist gegoten choco»
lade-producten.
Een reeks zonder einde.
...En de leege blikken komen terug
door hooger gelegen gangen die voor-
gewormd worden, want "straks komt
weer nieuw© chocolade in den vorm.
Zoo gaat dat door eiken dag. van heel
vroeg tot zeer laat.
Malaise? Weineen! Wat is hier de
malaise? Iets waarvan men hoort.
Maar niet, iets dat men aan den lijve
ondervindt.
Nóg is er de handvormerij, waar
fijne bonbons ..gewrocht" worden.
Kleine dingen van sierlijkheid.
Op het platform liggen de vulsels of
interieurs, voor bonbons, van fondant,
vruchten, enz. in talrijke soorten.
In andere zalen wordt gepakt. Ge
pakt in doozen met zóóveel zore ont
worpen en uitgevoerd.. Wonderen, ge
raffineerde vindingen ziin de pak-
machine©. Gróót, maar in onderdeelen
klein, zuiver als uurwerken.
Welk een rust ineens in het labora
torium. Een ruim vertrek, licht, glas
werk. retorten, reservoirs.
Een omgeving waarbij ie alleen
maar past in een witte jas.
We wandelen door do magazijnen,
waar bijproducten, kartons, doozen,
kisten in voorraad liggen.
In de afdeeling expeditie liggen
zendingen klaar voor Mexico, Indic,
Amerika enz.
Zeer interessant, zijn de kleine, in
glazen kastjes gebouwde electrische
weegschalen, die automatisch de blik
ken bussen, met ..verpleegsterscacao"
vullen.
Tenslotte zien we de smederii en
werkplaatsen, waar de monteurs repa
raties en verbeteringen aan machines
uitvoeren.
Dit. dames, moest ge-beuren, vóór
ge met uw elegant gebaar de Droste-
pastille mocht presenteeren.
