Hoe staat 't met
Over ziekte en sterfte van boomen.
De gemeentelijke bureaux in
de Koningstraat,
De werken aan de Amsterdamsche Poort
42e Jaargang No. 12616
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 5 Augustus 1924
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maandenVoor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f3.57^. Franco per post door Nederland 13.87J-J- Afzonderlijke nummers f0.15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem en Omstreken f0.57H; franco per post f0.65.
Directie, Redactie en Administratie Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
TelefoonnummersDirectie 3082, Redactie 600 en Administratie 724
UITGAVE DER N V. LOURENS COSTER
Directeuren J. C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
Hoofdredacteur: J. C. PEEREBOOM
ADVERTENTIEN: Van 1 tot 5 regels f-1.75; iedere regel meer 35 cents. Reclames 60 cents per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentien van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents k contant; buiten het Arrondissement dubbelen prijs.
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wljkeroog, IJmuiden,
Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA
13 o d e n
DINSDAG 5 AUGUSTUS.
Schouwburg Jansweg; Klucht. De
Shimmy-bokser, 8 uur.
Bij ongunstig weer Jeugabioscoop
2.30 uur.
Tuin Brongebouw bij ongunstig
weer in de zaal). Ledenroncert H. G.
.V., 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Luxor Tearoom. ledereu middag en
avond concert.
Verenigingsgebouw De Hoofd
wacht. Tentoonstelling vnn werk van
Haorlemsche graveurs, door de ver-
eeniging „Haerlem". 2- i uur.
Zandvoort. Kurhaus. Optre
den van het keizerlijke Balalaika uit
Parijs.
WOENSDAG 6 AUGUSTUS.
Groote Kerk: Kerkconcert Cora de
I.angev. Rijn. Willem Zonderland,
8 uur.
Schouwburg Janswefi. De Shimmy-
bokser, 8 uur.
Bij ongunstie weer Jeugdbioscoop
2.30 uur.
Cinema-Palace, Grooto Houtstraat
Bioscoopvoorstelling 2.30 <*n 8 uur.
Theater ..De Kroon". Groote Markt
Bioscoopvoorstelling. 2.30 en 8 uur.
Luxor-Theater Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling. 2.30 en 8 uur.
Scala-Theater. KI. Houtstraat 77:
Bioscoopvoorstelling. 2.30 en 8 uur.
Atlanta-!,•osco-- Z etram. Bioe
coopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Luxor Tearoom, lederen middag en
'avond concert.
Vereen! gi ngsgebouw De Hoofd
wacht. Tentoonstelling van werk van
Haarlemeche graveurs, door de ver-
eeniging ..Haerlem". 2—1 uur.
Zandvoort. Kurhaus. Optre
den van het Keizerlijke Balalaika uit
Parijs.
den bouw der R-K. Jongensschool
St. Franciscus Xaverius?
«en ontwerp ran
:t Sluyt door dc
lipc gebouwd. On
er er mee bcgon-
itnber wordt verwacht, dut"
orden opgeleverd,
sat dsn ook nu reeds on
kalen sullen door gaskachels vct
word-n. De elecirische verlichting
he'. Technisch Bureau Spruit; hel
werk van de N.V. Ripperda en het
EEN INTERVIEW MET OEN HO OFDOPZICHTER OER NEDER-
LANOSCHE HEIDEMAATSCHAPPIJ. D E I EP E NZI EKT E. H ET WE R K
VAN DE NED. H El D E M A ATSCH AP PIJ EN VAN DEN PLANTKUNDI
GEN DIENST TE WACÊNINCEN. DE IEPENZIEKTE EEN CEVOLC
VAN SLECHTE JAREN EN ONCUN 8TICE OMSTANDIGHEDEN. TE
WEINIC MEDEWERKINC.
boomen bij het snoeien onderhanden
krijgen, zien we al exemplaren, die
aangetast zijn. De snoeiers zijn op de
hoogte en waarschuwen ons.
Nu zal ik u vertellen, welke de ziek
teverschijnselen iijn. Aan den boom zie
Je het dadelijk-, aan het afsterven van
bet gro«n. De bladeren vallen af.. De
duidelijkste teekening van de ziekte,
inden we op de doorsnede van een
ak, want in het hout bevinden zich
de sporen van «en zwam. Nu zou het
gemakkelijk zijn die zwam de verwek-
van de ziekte te noemen. We we-
echter welhaast zeker, dat dit niet
het geval is. Was de zwam oorzaak,
dan zouden alle boomen van een laan
besmet moeten worden en dit bemer
ken we juist niet. De ziekte komt spo
radisch voor. Op een laan, die er
prachtig bij staat, kunnen 2, 3 of -4
boomen aangetast zijn.
Het is dus aan te nemen, dat de spo.
•n van de zwammen een gevolg
zijn en geen oorzaak.
Veel wordt den laafaten tijd ge-'
schreven en gesproken over ziekte en
sterfte san boomen. Vooral iepen
ziekte draagt een gevaarlijk karakter.
Wij wendden ons daarom om nade
rs bijzonderheden tot den hoofdopzich
ter der N«d. Heide Maatschappij in
Haarlem, den heer J. Koel en laten
hem Hieronder aan het woord.
„Natuurlijk wil ik wel eens iets ver-
lellen van het gezond en ziek zijn van
boomen en van die beruchte onbeken
de ziekte, de iepenziekte.
Het verwondert mij wel een beetje,
dat daar al niet veel meer over ge
schreven wordt. Maar dat men er
over zwijgt, is een normaal verschijn
sel, niet. waar? Ben dokter spreekt,
niet met .Tan en alleman over een ern
stig ziektegeval. Maar deze zaak
mag toch wel wereldkundig gemaakt
■worden, omdat, 'dit in het belang zal
zijn van onze boomen.
Laten we het dan eerst eens over
die iepenziekte hebben. Dat is in deze
geschiedenis toch wel ,,la question
brölante".
Ik maakte een geval voor de eerste
maal een jaar of tien geleden mee. Ik
■wist toen nog niet. dat ik met iepen
ziekte te doen had. Do één zei er 'dit,
de ander dat over. De Plantkundige
Dienst van Wageningen ging derge
lijke gevallen ernstig onderzoeken. De
ze instelling distribueerde vragenlijs
ten onder eigenaren of beheerders
van iepenhout. Maar vragenlijsten
zijn niet altijd, volledig en ik voel er
daarom meer voor zelf te onderzoeken,
mijn bevindingen op schrift te stellen
om die naar Wageningen te kunnen
zenden
Zoo hebben we heel aardige succt
fcen bereikt, zoo ontdekten we dat 1
op 'den goéden weg waren, omdat onze
onderzoekingen gedaan op het labo
ratorium in Wageningen en bij mij
thuis klopten.
Wat is nu in het algemeen dc oor
zaak van den slechten gezondheidstoe
stand van vele boomsoorten?
Ik ben van meening. dat we dit te
donken hebben aan de slechte ja
ren 1021 en '22. Die jaren waren bui
tengewoon droog. Zij kunnen geheel
de oorzaak zijn van al het onheil,
ook is mogelijk dat zij ziekte en dood
in de hand werkten.
In *23 ging het veel beter met het
weer. Er viel genoeg regen. En toch
werd het er in '24 niet. heter op. DiJ
heeft heel velen verwonderd.
Ik geloof, dat, onze directeur (d<
lieer Lonkhuizen) voor dit verschijnsel
wel 'de oplossing heeft gevonden. Hij
wijst namelijk op de zeer lage tempe
raturen die we in den winter van '23
en *24 te doorstaan gehad hebben. De
ze temperaturen moeten de wortelge
stellen der boomen nog meer verzwakt
hebben.
En om zru weer op do iepenziekte te
rug te komen: Zij zit overal.
Wanneer ik ze ontdek, schrijf ik de
eigenaren van 'de boomen aan, som
migen van hen danken mij er voor,
een groot deel laat niets van zich hoo-
i-en en voldoet niet aan mijn verzoek:
even een bericht sturen aan den plant
kundigen dienst. Het is heel dom, dat
te verzuimen, Meestal toch komt een
beambte van 'den dienst dan ter plaat
se een onderzoek in stellen. En een ad
vies van zulk een deskundige ie van
veel waarde.
Wij weten niet wat nu eigenlijk
iepenziekte is. Wij kennen de ver
schijnselen en kunnen haar
dus herkennen, 's Winters als we de
ging 'die particulier mee acooord. Na
twee jaar vroeg hij me of ik die boo
men wilde taxeeren en meten. Toen
ik de boomen van verre zag, leek het
alsof de ééne helft van het aantal der
boomen jonger was dan de andere
helfr. Eerst dacht ik 'dat mijn ver
beelding mij parten speelde. Maar bij
meting bleek mij, dat op borsthoogte
de gesnoeide boomen 8 c.M. in omvang
inder aangegroeid weren dan de on-
gesnoeide exemplaren. Dat snoeien
'ermindert dus ook de goede kansen
an een boom. En ie het niet logisch?
Hebben wij menschen niet onze beide
longen noödig?
n slotte raad ik iederen iepenplan
ter aan gezonde boomen te koopen,
die oordeelkundig te plaatsen en er
zorg voor te dragen, dat ze geregeld
bemcefc worden en van water voorzien,
Is de natuur daar niet voor zorgt.
Dan zullen die boomen de slechte ja-
n ook wel doorkomen.
Andere is het met de populieren. De
sterfte onder die boomen is beangsti
gend. Hier is kanker in het spel. Met.
stekken van goede boomen zoeken we
de verschillende soorten te verbete-
U weet misschien, dat de Nederlafld-
sche Heidemaatschappij belast is met
het onderhoud van <it- plantsoenen en
boomen in Beverwijk. Zoo zorgen we
dan ook voor de iepen aan de Bree-
raat. Die laan is heel mooi.
Maar verleden jaar kreeg ik een
brief van den burgemeester, of ik
ns kom kijken, want er zijn 4 iepen,
c-r heel verdacht uitzien. Ik ga er
dus heen, en zie de 4 boomen, waar
van >le koppen dor zijn. Een jongen,
een handige klimmer, kruipt voor mij
in een hoorn en bezorgt me doode
takken. Op de doorsnede van den tak
zie ik do sporen. De boomen waren
jrerke!ijk aangetast door de gevreesde
iepenziekte.
In welke richting moesten we nu
zoeken? Die heele iepenverzameling in
de Breestraat zag er zoo keurig uit. Iedereen die er toe in staat is, moet
De veronderstelling lag dus voor de dus den plantkundigen dienst te Wa-
hnn'd, dat plaatselijke omstandigheden geningen en 'de Ned. Heidemaatachap.
de levenskansen voor de 4 boomen ver- pij sieunen of door het doen van me-
minderden. dcdeolingen. of door het opvolgen van
Bij onderzoek bleek dit werkelijk voorschriften,
het geval te zijn. Rekening moet hier gehouden
Waar dat. viertal boomen stond, zou den met de toch al zoo moeilijke om-
vroeger een zijweg aangelegd worden, standigheden, waaronder het land aan
Rij aanleg van de iepenlaan lief men de kust verkeert. Ten eerste is daar
daar dus een afstand van 4 boomen altijd dc zeewind, ten tweede, men
onbaphint. Benige jaren later werdbouwt daar maar raak. midden in de
het plan van den zijweg opgegeven, bosschen. Want landeigenaren moeten
En er werden 4 iepen hijgepiant Dei hun grond verkoopen omdat de belas-
boomen konden zeker met hun Stevigejfing te hoog is; en de vereeniging tot
Op onze vraag of hier niet sprake
was van inteelt, antwoordde de heer
Koel bevestigend.
„Hier moet teeltkeus weden..n den
gezondheidstoestand 6<lheppcii
.Maar wat die iepenziekte betreft,
ervolgde de heer Koel daar wil ik
dit nog wel bij opmerken: „Het komt
dikwijls voor, dat men zoo'n gestor
ven boom maar laat staan tusschen de
gezonde boomen in.
Al denken we nu wel niet aan be
smetting: dit te doen is toch zeer ver
keerd, alleen al omdat wij nog zoo
weinig van de beruchte ziekte afwe-
liuren niet gelijk meekomen en in de
slechte droge jaren werden ze ziek, ze
gingen kwijnen, en langzaam sterven.
Hoe nu die iepenziekre daar kwam,
weten we niet. De heer Koel vertelde
ons nog van vele dergelijke geval
len, waaruit bleek, dat ongunstige om
standigheden iepenziekte in 'de hand
werken. Zoo kunnen caseen die zich in
den grond ontwikkelen bijvoorbeeld
oorzaak zijn.
„Maar kunnen ze nooit genezen!"
vroegen wl],
,,Ik maakte maar één geval van be
ter worden mee, vervolgde do heer
Koel, ,.'t betreft een iep in Zandvoort.
Een deel van den trtam was aange
tast. We lieten die plek wegzagen en
deden de wond insmeren met rarbo-
Iineum. De boom genas. Boven die uit
zaging ging de iep weer nieuw groen
uitzetten. Ik schreef 'de bijzonderheden
van dit geval aan den plantkundigen
dienst in Wageningen en vernam in
het antwoord dat het 't eenigst bekend
geval van genezing was.
Gemeentebesturen en particulieren,
die boomen willen planten, vragen
telkenmale om raad. Ze zijn erg
geschrokken van die iepenziekte en
.Plant toch peen iepén,
die boomen zijn te oud. die hebben
hun tijd gehad". Ik antwoord 'daar
altijd ontkennend op, want ik geloof
zeker, 'dat; de ziekte in gunstige tij
den veer kan verschijnen.
Men heeft over het algemeen veel
op allerlei boomsoorten aan te mer
ken. Van de linden wordt de honing
dauw, die de stra.tcn glibberig maakt,
vervelend gevonden, de platanen kun
nen keelziekten verwekken, die lijken
op gevallen van hooikoorts. De kas
tanje wordt na een flinken storm
bruin, en als de hoorn vrucht geeft,
dan wordt hij door de jongens met
keien bekogeld, wat ook weer gevaar
oplevert.
Zoo heeft alles een vó&r en een le
gen. Dikwijls vergeet men, vooral bij
icpenziekte, 'dat er eigen schuld in het.
spel is. Waarom won men geen advies
in van den plantkundigen dienst, of
van ons, toen men een fietspad bij de
boomen aanlegde vlak bij de stammen
een hek in den gron'd plantte of gas
buizen in den grond stopte op
oordeelkundige manier?
Kijkt u eens op den Scholerweg.
Aan den eenen kant staan de iepen
er beter bij dan aan de andere zijde.
Aan den éénen kant liggen de wortelt
liecl gemakkelijk onder de tramrails,
aan den huizenkant loopen ze vast te
gen het metselwerk. Die boomen kwtj
ncn en zullen vatbaar zijn voor de
iepenziekte.
Ook snoeien kan voor een bOom na.
deelige gevolgen hebben. Snoeien i:
een noodzakelijk kwaad. Er zijn men
schen die denken, dat een gesnoeide
boom er na een paar jaar veel beter
uit zal zien, dan een niet gesnoeide
boom onder dezelfde omstandigheden,
Dit. is niet waar. Snoeien is nadeelig.
Ik herinner me een geval in de Haar
lemmermeer. Een particulier wilde
langs zijn land minder boomen heb
ben. Om den an'deren zou hij daarom
een boom willen laten vellen. Ik raad
hem aan de boomen om den anderen
te doen snoeien en die gesnoeide boo
men na twee jaar te kappen. Ilier
behoud van natuurmonumenten kan
niet alles opkoopen".
Uit het bovenstaande blijkt, dat
aestreden wordt tegen de gevreesde
iepenziekte.
Samenwerking tusschen bijvoorbeeld
de gemeentebesturen on de deskundi
gen moet vèr doorgevoerd worden.
Slechts wanneer men de handen in
kaar slaat, zal men groote successen
kunnen boeken.
Stadsnieuws
Een der bureaux verhuurd
op korten termijn.
De uitbreiding van het Stadhuis
niet opgegeven.
Men zat zich herinneren dat in
dertijd een aantal percoelen in de
Koningstraat, grenzjend aan liet
Pand. door de gemeente zijn ont
eigend ten behoeve van de voorgeno
men uitbreiding van liet Stadhuis.
Br zijn toen in die huizen tijdelijk
eenige bureaux gevestigd, nt. ge
meen ebf-.l as tingenworkloosheids-
bostrijdinjr en militieza.ken. Voor dit
laatste bureau is thans ruimte ge
vonden in één der lokalen van het
Stadhuis in de Zijlstraat en het bene
dengedeelte van perceel 6 in de Ko
ningstraat, waarin het bureau voor
militiezaken was gevestigd is voor de
gemeente productief gemaakt door
bet aan een zaak te verhuren. Maar:
op kprten tormijn, want. de plan
nen vóór de uitbreiding vau het Stad
huis ziin in geenen deele opgegeven,
al is nog volstrekt niet te zeggen,
wanneer tot, uitvoering van die plan
nen zal worden overgegaan.
Het bupeau voor Werkloosheids
bestrijding blijft iu de bovenverdie
pingen van perceel 6 gevestigd en in
de huisvesting der belasting-bureaux
komt ook geen verandering.
Bouw van 119 arbeiders
woningen.
Fundeeringen van beton.
Maandag is men begonnen met lrefc
bouwen eeuer Directiekeet op het ter
rein tusschen de Keizer Karei straat
en de Pepijnstraat, alwaar 119 ar
beiderswoningen der woningstichting
„Vooruitgang" zullen worden ge
bouwd.
Naar wij vernemen zal bij dezen
bouw geen heiwerk worden verricht,
en het fnndeeringswe.rk geheel en al
uit beinn bestaan. De onderbouw zal
pl.m. drie maanden duren. Men ver-
Dt Poort wter halverwege In het water.
De verbinding der rails In belde richtingen over een week gereed
Ouder zeer groote belangstelling
van de zijde van het publiek hebben
nog steeds de omvangrijke werken
aan de Amsterdamsche Poort plaats.
Br is geen uur van den dag, dat niet
een groot aantal personen met onaf
gebroken belangstelliug staat te kij
ken naar werkzaamheden van welke
sommigen hét nut niet dadelijk in
zien.
Daarom hebben we niet alleen on
zen fotograaf verzocht, een paar
kieken aldaar te nemen, maar ook
werden door ons nog eens inlichtin
gen gevraagd.
Niet zonder eenige verbazing heb
ben velen gekeken naar 'net weg
breken van steenen uit het bestaande
boogvormig gewelf, -aan den zijkant
van de Poort zichtbaar (zie bovenste
foto). Ons werd medegedeeld, dat
die gaten gemaakt worden, om het
water er door te laten stroomen. Het
water van den Heerensingel wordt
daar ter plaatse verbreed, zoodat de
Poort weer half in het water komt te
staan, zooals dit ook vroeger tijdens
het beleg van Haarlem het geval ge
weest moet zijn. Er wordt dan ton
aansluitende beschoeiing gemaakt.
Op de tweede foto ziet men heel in
de laagte een betonnen bed. Hierop
worden de muren voor de gewelven
gemetseld.
Van de zijde der Amsterdamstraat
en de Vaart, worden de trottoirs en
bestrating heel spoedig onder handen
genomen.
Zooals onze lezers weten, rijdt de
E.S.M. van Amsterdam "aar ilaar-
!em reeds over de nieuwe breedo ver-
keersbriig. Wij vernemen, -lat de
aansluiting van de rails in de tegen
overgestelde richting ook - spoedig,
vermoedelijk reeds over een week, lot
stand zal komen. Men is Hoi wens
reeds druk bezig met het verwijderon
van de speciale ijzeren trambrug oan
de andere zijde van de Poort.
acht in bet laatst, \an dit jaar met
den bovenbouw een begin te kunnen
maken.
De onderbouw zal worden uitge
voerd door de Bcton-maatschappij fir
ma Dal en Reimakers uit Wouw.
Het complex van 119 woningen zal
uit een tweetal, blokken bestaan, die
naast het, reeds staande Plok tusschen
Spaarne en Keijzer Karel.straat ko
men en ODgeveer van dezelfde type
opgetrokken zullen worden. Tevens
zullen er twee winkelhuizen en één
kantoortje, waarvan het laatste ten
dienste der woningstichting gebouwd
worden.
Zooals de lezers weten is bij raads
besluit de huur dezer huizen bepaald
op f 5.50 per week.
Een muziekfeest te
Santpoort.
13 vereenigingen nemen deel.
In den tuin van het zoo fraai ge
legen „Wester veld", de lunchroom
van den heer Ofcto, wordt op 17 en
2-i Augustus e.k. een festival voor
muziek- en zangverenigingen ge
houden, waarvoor bereids door een
dertiental vereenigingen is ingeschre-
ONZE WINKELSTAND.
Dezer dagen werd ap de Rivier-
viechmarkt (perceel 3) een filiaal van
de maatschappij Vèlo, voor den ver
koop van wasch- ön wring-machines
geopend.
Dit, filiaal is 151/2 jaar gevestigd
■geweest in de Damstraat.
Het nieuwe depot is zeer groot;
door het wegbreken van een muur,
werd namelijk een ruime winkel ver
kregen.
De verbouwing werd geleid door
den heer H, Hazevoet uit Leiden, een
filiaalhouder van de Mij. Vel'o. De
firma van Deu.rsen voerde de ver
bouwing uit, terwijl de firma Iluls-
hoff het schilderwerk verzorgde.
In den winkel staat een groot aan
tal waschmachines en wringers, dóch
behalve in deze artikelen handelt de
filiaalhouder ook in riaaimachinesy
fornuizen en kinderwagens.
Weer nieuwe portzegels
Niouwe overdrukken.
Wij leven in een ideaal-tijd voor post
zegel-verzamelaars.
De Nedeilandsche posterijen gevea den
verzamelaars den laatsten tijd ook veel
\yerk om hun collectie volledig te hou-
Nu zullen er binnenkort weer fran
keerzegels van 3, i, en 5 cent wor
den overdrukt tot portzegels van resp.
s, io en I2Ü cent.
Deze portzegels zullen zoo spoedig
mogelijk aan de loketten worden ver
krijgbaar gesteld.
DE MOTORBRIGADE.
De motorbrigade maakte proces
verbaal op tegen een automobilist di«
op de Amsterdamsche vaart met era
snelheid van 42 K.M. reed.
ONTVREEMDINCEN RIJWIELEN EN
RIJWIELBELASTIN GPL AATJES.
Uit het portaal van de Roomseh-
Kafcholieke kerk werd Maandag eert
heerenrijwiel vermist.
Van twee rijwielen werden de be-
lastingmerken Maandag 'ontvreemd.
