Buitenlandsch Overzicht
Dnze lacSüoeK
Burcoriüke Stand
Sport en Wedstrijden
Stoonivaarlfeerisliien
Causerieën over Wetenschap
Techniek.
en
MAANSVERDUISTERING
VAN DE LONDENSOHE CONFERENTIE.
VAN DE IER60HE CRENSQUAE8TIE.
WOIENINC VAN EEN WETSONTWERP IN HET IERSCHE PARLEMENT
«U8LANO. 8IBERI8 EN DE REPUBLIEK VAN HET VERRE 008TEN.
T'ttnaLülecda bladen Scwa-
cen me* het bericht, dat er ten formeele
«iwohen Frankrijk en
Duitecfe-aadaan^eande militaire ontrai-
ïueari het Roergebied *on rijn C«x «tand
jekomen.
Desa berichten worden echter niet be-
«reatigd. Alle partijen hebben verklaard
da; er wel neg eenige dagen mede «uilen
heengaan, voordat in dezen een oplossing
ie gevonden.
Omtrent de
Londensoha Conferentie
Jneiaig nieuws.
Dinsdagmiddag ie onder voorzittereohap
van MacDoneld een aigemeene vergadering
der conferentie gehouden waarbij 6ir Ed
ward Walton, hooge commioearie van Zuid-
'Afrijea voor het Britsche rijk, aanwezig
tree.
Do Premier deed mededeeling van den
haa'Kdig'Uideii gang van raken ia de ver-
ediiliortde oonuaissies, Hij ceide, dat bet
werk mét uitsondering van twee of drie
punten, gereed waj, soodat hij vermoed
de, dal er nog slechts een algem«*ne ver
gadering ral moeten worden gehouden al-
vorane men in pleao met de Duitsobers
(bijeenkomt. Dese laatste vergadering zou
bot einde vin het werk zijn.
De conferentie behandelde de veieohil-
lende oominiseieverslagea en keurde de
wi;sigingen goed, die eedert de komst der
,T>aUwchers erin waren aangebracht. De
meeste dier verbeteringen of toevoegingen
zijn reeda bekend. De belangrijkste was
do toevoeging aan het verslag der le ©om-
IDiaeie, waarbij de woorden „wilful de
fault" werden gedefinieerd in den «in,
'dim MrcDonald in lijn lAgerhuisrede van
5i Augustus daaria heeft, nl. als
weloverwogen en opzettelijk ingebreke
-blijven.
Bulten de eigenlijke conferentie zijn er,
rear mon veraoemt, nog veraohillende be-
«pr«!dag»n gehouden over het Roervraag-
«tok «a de militaire ontruiming, doch iets
'raden omtrent bet xwultaai «i«t bo-
k, 1-
Uit Londen wordt nog gemeld:
Lenig moenjngivemcltil hooft rich
tn den voormiddag in do silting der
veertien voornaamste gedelegeerden
.floor god aan. Do Duitsche ministers sa
ven daur hun misnoegen to kennen
jnrer zekere bepalingen, welke voorko
men in het rapport der derde com-
ibitxae Inzake do overdracht der hcr-
jtel-ltrvoranii-e. De kwestie werd op-
Juouw naar de exporten verwezen,
In gewoonlijk goed ingelichte lerin
gen gelooft men, dat ala de conferen-
fj© van Londen deze wee1: met hour
arbeid gereed komt. do Riikadtv to-
qpn hot begin der volgende week bij
een tnl worden gwroopen.
Do Duitsche regeering hoeft toetre-
-etemd in liet voorstel van Clemen tel
(6m 1 October te Parijs to komen coti-
opreeron over de wijze, waarop bet
poorlerenverkeer tu«echen Frankrijk
eo Duitechland na 10 Januari 19?f> /-tl
Borden cangtld, i kon evanwel hel
Ër&nsche standpunt niet drrifln. dat
«oor producten uit Elzas l otharingen
Bin verlenging der bestaande vrijheid
pan invoerrechten zou moeten worden
toegestaan, omdat van dien vrijdom
pin 1 an tuten tiid geen gebruik kon
fjorden pcmaakt.
Rir James Craig, (le Premier van
ÜLrter, heeft een uitvoerige verkin-
Sng het liebt doen zien waarin hij
pet standpunt van Ulster ten aanzien
pan liet
lersehs grensgeschil
hitoen zet.
Hij geeft daarin namens bet kribt
tiet de verzekering, dat Ulster niet
voornemen» is. zijn politiek te veran-
jdaren, of de beginselen die daaraan
"ton grondslag liggen, prijs to geven,
'^ongeacht welke dreigementen mogen
Worden gebezigd, ol welke verleide
lijke aanbiedingen ons mogen worden
gedaan."
Ulster stelt zich op het standpunt
dat bij do rijkswet van ÏC'.'O de grens
.van Ulster is vastgesteld, doch daar
ia voorgesteld dat verbeteringen van
ondergeschikte beteokeni» zouden kun
ben worden tot stand gebracht, „heb
ik mij van tijd tot tijd bereid ver
klaard, den president van den Vrij
staat in vriendschappelijken geest, en
met de hulp van deskundigen, to ont
moeten om de ontstemmingwekkende
grensqaeetie, en andere daarmede
verband houdende quaesties, te rege
len."
Sir James zegt dat Zuid-Ierland de
ze onderhandelingen totnogtoe heeft
geweigerd, dooh dat deze weg nog al
tijd open staat en dat hij in bet be
lang van den vrede bereid is. dit aan
bod te herhalen. „Ik acht het in dit
stadium echter noodig," zoo zegt hij
"erder, „te verklaren, dat elke ande
re wijze van oplossing, iets dat lijkt
op geweld uitgeoefend als het gevolg
van vreemde beslissingen, slechts in
staat zijn, de heele lersche quaestie
met al haar rampzalige gevolgen voor
de belangen van ons land en het rijk,
te heropenen.1'
Sir James Craig verklnart voorts
dat hij. met het oog op den steun ont
vangen van Senaat en Lagerhuis, geen
aanleiding vindt tot bijeenroeping van
het parlement en doet een beroep op
alle loyalisten om Ulster hun steun
te blijven schenken.
Nader wordt remeld dat thans in
het lersche parlement president Cos-
grave een wetsvoorstel ïrjfrodiendpe-
1 'Fnidend aan dat, hetwelk 6 Aug
jl. door dej) Britachen minifter van
koloniën. Thomas, in het lagerhuis
werd ingediend.
Dm wetsvoorstel, bedoelt te ziin een
aanvulling van art. 12 van h*t, En-
velsch-Iersch verdrag, dat bepalin
gen bevat betreffende de instelling
van de commissie voor de grensrege
ling tusschen Ulster en den lerschen
vrijstaat
Cosgrave zeide in de parlementvzit-
ting van Dinsdag dat het in de be
doeling ligt van de regeering van den
lerschen Vrijstant dat mot het wets
ontwerp niot onmiddellijk voortcanc
wordt gemankt, evr?nals dat het; geval
is mot het Iïngelsche parlement wa-,r
het wetsontwerp in twede lezing op
30 September a.s. zal worden iti
-ui indien de rereerin? vnn Uil
niet voor dien tijd een lid voor do
gronsregelingscommissiö hooft be
noemd,
Johnson, de leider van de Labour-
oarlij, verzocht het Ierscno parb ment
hot wetsontwerp nïei in eerste Icing
te willen aannnemen. Hij verklaarde
dat de tiid is gekomen om hun eigen
koers te volgen.
De correspondent te Moscou van
de „Russpress" deelt bijzonderheden
mede omtrent den algemeenen toe
stand in
Siberia on de Republiek
vnn liot Vorro Oosten
Wat do beschikbare voorraden le
vensmiddelen aangaat, zegt do c
respondent, verkeert deze streek
een bijzonder gunstige positie. De sow
jet-autoriteiten zijn dan ook van plan
uit de Siberische graanvoorraden hun
exportfonds aan t<- vullen, liet is
echter do vraag of dit plan voor ver
wezenlijking vatbaar is, omdnt dc
spoorwegen daar zich in zulk een jam
merlijken toestand bevinden. Reeds
thans liggen in do pakhuizen der coö
peratieve organisatie» groote voorra
den graan en zuivelproducten opge
slagen. waarvoor geen wagonruimte
beschikbaar is. Er wordt zooveel mo
gelijk getracht deze voorraden aan do
plaatselijke bevolking te slijten voor
prijzen, welke thans reeds bijna de
helft der wcroldprijzen zijn.
De politick d'-r sow jet-autoriteiten
is in Siberië veel gematigder dan in
Kuropccsch Ruidand. Communisten
zijn er ten plattelande zoo goed als
niet. Door den grooten afstand van
het centrum ziin de plaatselijke auto
riteiion vrij zelfstandig, terwijl de in
vloed van de bevolking op het bestuur
grooter is dan elders in de sowjet-unie
Hiertoe draagt oók bij do omstandig
heid, dat er in Siberië slechts weinig
troepen gelegerd zijn.
In liet Verre Oosten is de toestand
geheel anders. Daar Heeft Het sovjet-
gezag zeer veel troepen geconcen
treerd en heerscht een soort militaire
dictatuur. Ook is het aantal communis
ten er veel grooter. Wladiwostok is
een typische sowjetetad. Er wordt een
intensieve propaganda gevoerd voor
het communisme, waarbij ook groote
aandacht wordt geschonken aan Japan
Verspreid nieuws
DE STRIJD IN MAROKKO,
Uit- Madrid wordt gemeld, dat Primo
de Rivera aan de pers mededeelt, dat
het vreemdenlegioen en de nieuw aan
gekomen troepen hevige aanvallen van
de inboorlingen hebben afgeslagen. De
aanvallers leden groote verliezende
Spanjaarden hebben veel oorlogsbuit
gemaakt.
DE STAKING IN POOLSCH OPPER-
8ILEZIB.
De afgebroken onderhandelingen
met minister Darowsky zijn voortge
zet. De directies hebben schriftelijk
hun eischen ingediend, die behalve
over werktijden en lqonen ook nog
over andere ©economische vraagstuk
ken loopen. Hierover zullen nadere
onderhandelingen te Warschau plaats
den.
DE RUSSISCHE BEWAPENING.
Het Estlandsche blad Pnevaletz be
at eenige bijzonderheden over de be
wapening in Sowjet-Rusland. Gedu
rende de laatste maanden heeft de
sowjet-regeering voor'bet roode leger
Nederland, Italië en Engeland on
geveer 700 vliegtuigen, 40 tanks, 75
duikboote.i en talrijke machinegewe
ren en karabijnen en veel technisch
oorlogsmateriaal gekocht. Binnenkort
zal in de buurt van Moskou een fili
aal van de wapenfabriek Junkers ge
opend worden. Te Kronstadt hebben
hoofdofficieren van het roode leger,
•ergozeld van' Duitsche ingenieurs,
een inspectie van Ce verdedigingswer
ken en verstelkingen gehouden.
SOVJET-RUSLAND EN ZWITSERLAND.
De Ncue-Presse verneemt uit Geuè-
i, dat Nansen de sowjet-regeering
aangespoord had een waarnemer naai
den Volkenbond te zenden. D; sow
jet-regeering had dezen raad echter
van de hand gewezen, omdat Zwitser
land nog geen genoegdoening gegeven
had voor den moord op Worofski, den
sow jet-gedelegeerde. De verbittering
tegen Zwitserland zou bij de sowjet-
regeering Dog zoo groot zijn, dat elke
particuliere brief, uit Rusland naar
Zwitserland gezonden, geopend wordt
door de autoriteiten, terwijl de schrij
ver ervan daar ter verantwoording
geroepen wordt.
HET RUSSISCHE CEZANTSCHAP
TE PARIJS.
X*« h«l Bu»si«eh te>sraafagentsrhap
meldt, beeft Tsjitajeria onlangs een tele
gram gf?ond«*n aau Hem'ot, waarin hij de
hoop uitsprak, dat de Frans©he rcgecrins
de r.oodige mnatragolen nou nemen om het
dreigende gevaar van borooving en weder*
reehirdijke in bezitneming vnn de archie
ven van het Russische gezantschap te Pa-
rij» to voorkomen. Herriot antwoordde,
dat hij zich na zijn terugkeer te Parijs
de zaak zou bezig houden. Hij had reeds
maatregelen genomen om do zaak volgens
da regelen van hel volkenrecht te onder-
7oeken en op te lossen.
ÏNCEZONÖEN MEDEDEELINOEH ft 60 Ct«. per reget
VEL&EN.
Bevallen: 11 Augustus 1924. N.
KaminkRooijen, a.M. v. Hulst
Mijzen, z.M. v. ScbieKoelewijn, z.
E. KleijneKorte, d.C. G. Schol
Veldman, z.E. de Boer—Doren-
boseh, z.C. C. M. OlivierMors, d.
12 Augustus 1924:
B. SlootmanaLuiten, d. -. C. M. v.
Oosten—Kerkhof, d.J. P. H. H.
Boerlagede Ivoningn, z.L. A. H..
KoolSchimmelpfenning, d. Th. M.
Cornetv. d. Pluijm, d.M. A. N.
LokenbergCools, d.
Overleden: 11 Augustus 1924. G.
G. de Gelder, 50 j-, echt-gen. van J.
GraafJ. de Vries, 54 j. echtgen.
J. Deeldcr.
DE ENCELSCH-RUSSISCHE CON
FERENTIE.
Uit Londen wordt gemeld:
In het Ministerie van Buitenland-
sche Zaken, onder voorzitterschap
van Poneonbv de slotzitting gehou
den van do iingclscb-Russischc confe
rentie, met betrekking tot het verlcrij
gen van opheldering inzake een of
twee punten welke nog hangende zijn
gebleven na de onderteekening van
het verdrag. Rakowki greep de gele
genheid aan om te verwijzen naar ze
kere politieke kwesties welke buiten
den gezichtskring liggen van de
genwoordigo verdragen en las do
klaring voor van de standpunten der
Sovjct>regcering inzake ontwapening
en vredesverdragen. Aan het eind van
de bijeenkomst werd van beie kanten
dc voldoening uitgedrukt over bet suc
cesvol einde van de onderhandelingen
^/keeieliiit die -kktfiun!
VéxiuJilinij geiten
ömjLC&txhyLveauafx&in^te êe^Wen,Cetoji de Mange
HIJ WAS HET GEWOON!
Patroon: Wij hebben iemanil
noodig voor ons informatiebureau,
maar hij moet allerlei vragen kunnen
beantwoorden en zich toch niet ze
nuwachtig maken.
Sollicitant: O meneer, dat
ben ik uw man 1 Ik heb tien kinderent
Toerisme
JAARVERGADERING VAN' DEN
A. N. W. 13.
Te VlisBingen is de 41e jaarverga
dering gehouden van oen A, N'. W. B.
onder voorzitterschap \an den heer E.
iiergsma, iMirgepetrstt-r. Er werd een
haiansconiJiiis ie jjeaoemd waarna de
heer L. C. SteJfelaar, secretaris van
ren bond liet jaarverslag o^er 19.r3
uitbracht. Hieruit bleek dat thans in
.ic-t geheel 400 zoogenaamde padae-
•oelen zijn geplaatst voor wegwij-
zinar van rijwielpaden.
Betreurd wordt in het verslag dat
er baldadige personen zijn, die deze
paddestoelen niet met rust kunnen la
ren. Sedert Juli '1923 werden 200 weg
wijzers bijgeplaatst.
Ook in hot belang van het water
toerisme heeft de bond weer veel ge
daan.
De ruitercommisrie. de garantie-
en arbitrage-commissie en de rechts-
eerdo commissie volbrachten veel
en nutt.icen arbeid. Fe bond heeft
■ons 419 consuls. 1?29 brndshofeis
en cafë's. 1354 hond'--Fi wiel herstellers.
'I-motorher-tellers, 272 bonds-
garagehouders, 71 donkere kamers, li
bondsnoenzalen, 870 bondsbenzine- cn
143 bondsoliedopots.
De betrekkingen met de buitenland-
sche toerbonden worden weer lang
zamerhand nauwer.
Uit het aanzienlijk aantal schrifte
lijke aanvragen aan het hoofdconsu
laat blijkt, dat men het meest reist
naar Janden met lage valuta. Duitsch-
land heeft afgedaan, doch België,
Luxemburg en Frankrijk vinden veel
aftrek.
De geldelijke toestand van den
Bond is goed. Voor het te stichten
Rondsmuseum is reeds een som van
f 38.000 aanwezig.
Verleden janr vc-rloor do bond 6551
leden, doch er traden 0900 nieuw© lo
den toe en bet aantal klom tot. boven
de 66.000. Spr. eindigt met den
wensch dat nl deze leden ook propa
gandisten zullen zijn.
In het verslag werden verder cij
fers gc-noemd om ann te foonen, hoe
veel werk er op de bondsburcaux is
gedaan.
In 1921 werden genoteerd 10975
adresveranderingen, Il38ü iu 1922 en
11493 in 1923.
De Bondsverzekeringsdienst gaf
evenefins vcfil werk. In 1923 werden
1134 polissen afgegeven met f 30.608.07 1
verzekerd bedrag teeen 545 en
f 11.222.61 in 1922.
Tot lid van verdienste werd be
noemd do heer Stensel Cook.
MET DF.N' A. N. W. B. OP REIS.
De jaarlijksche bondstocht- van den
A. N. W. B. is begonnen. Een groot
aantal personen maakt de driedaag-
scho reis naar Engeland mee. Op het
programma staat o.m. de Wenibley-
tentoonstelling. Verder zullen een-
paar uitstapjes gemaakt worden in
Kent In Canterbury is het gezelschap
door den Nederlaudschen gezant de
Marees van Swindcren begroet.
Voetbal
R. C. H. UNITAS.
R. C. H. epeelt a.s. Zondag op haar
terrein aan den Middenweg een
friendlygame tegen de nieuwe eerste
klaseer Unita6.
DAMMEN.
DE BUITEN LAN DSCHE TOUR DER
„HAARLEMSCHE DAMCLUB".
Zondagmorgen a.s. vertrekken de spelers
er „Haarlemeohe Dto.mcju'b" mee den
:ein welke te 8.02 uur vertrekt, naar Ant
werpen.
Te Roosendaal zal de bekende Noord-
Erabantsche 'Kampioen L. Vermunt zich
bij het gezelschap aansluiten om te Ant
werpen liet learn der „Haarlemsche Dam-
club" te versterken.
Wij vertrouwen dat velen Zondagmorgen
s. nog even ann d©n trein zullen zijn
de Haarlemmers een handdruk tot afscheid
mede te geven op hun reis naar Antwerpen
Parii6.
Te half acht komen de spelers bijeen ia
e vestibule van het 6tatïon en bestaat
dus nog gelegenheid voor de leden der
„Haarlemsche Damclub" en andere sport-
Tienden om het Haarlemsche team een
goede en succesvolle reis toe te wensohen
ZEILEN.
WEDSTRIJDEN VAN DE KONINKLIJKE
De wedstrijden van d6 Koninklijke wot-
den 30 en 31 Augustus gehouden. De ko
ningin heeft den wensch te kennen gege
ven, de wedstrijden bij te wonen. Behali
zeilwedstrijden in 25 verschillende klassen
ivorflen er ook wc-dsirijden gehouden
motorbooten. 11e wedstrijden worden ge
houden op do Zuiderzee en buiten het IJ.
NAAR AMERIKA.
Op de Paris, die Zaterdag van Havre
aar Amerika is vertrokken, hebben
schillende bekende sportmen eich voor een
reis naar de nieuwe wereld ingescheept,
In de eerste plaats de Fransohman Ger-
bsult, de man, die de Oceaan per zeilboot
is overgestoken en die thans naar Ame
rika gaat om vandaar uit een nieuwen avon.
tuurlijken zeiltocht le ondernomen.Dan ziiin
aan boord de drie Fransche lawntennis-
epelers Lacoslc, Borotra en Brugnion, die
voor den wedstrijd om den Daviebeker de
reis ondc-rnomcn; verder is er de bekende
athleet Paddoclr, die na de. Olympische
Spelen nog een kleine rondreis door Euro
pa heeft gemaakt, waarbij hij alleen door
den Duitseher Houben is geslagen,
tenslotte heeft zich ingescheept de wereld
kampioen Moeskops.
LUCHTVAARTNI EUW8.
DE AMERIKAANSCKE WERELD*
VLIEGERS.
De Amerikaansche wereldvliegers, die
«og steeds op IJsland vertoeven, sullen
■voorziene omstandigheden voorbehouden
tusschen ls en 20 Augustus van daar maar
Groenland vertrekken.
OM DEN BEKER VAN DEN
ENGELSCHEN KONING.
Reuter seint uit (Londen:
Do beker van den Koning, de prijs van
den vliegwedstrijd over 100 mijlen handi
cap rondom Engeland is gewonnen door
Cobham in een „De Havilaud". Butler in
een De Haviland was tweede, Mac Millan,
de bekondo wereldvlieger met een Fairy-
watervliegtuig derde. De scratchman Jo
nes in «en Siddeley Siskin (maakte den
eneisten tijd nl. 7 uren 35 min. 62 eec., ge
middelde snelheid 125 mijlen per uur. Tien
vliegers waren vertrokken; vier moesten
noodlandingen maken.
WATERPOLO.
ZWEMFEEST H. P. C.
Op het nationaal zwemfeest, dat 31
Augustus a.s. door H. P. C. zal worden ge
geven, epeelt het eerste zevental dezer ver
een iging een vriendschappelijken wed
strijd tegen Triton I (Wee9p) eveneens af-
def-hngsitampioen der 2de klasse.
Triton beschikt, behalve over een builen,
gewoon goeden doelveraedigcr, ook over
ecu enclle voorhoede, zoodat er zeker een
prachtwedstrijd tegemoet kan worden ge-
WOENSDAG 12 AUGUSTUS.
Londen 2 L.O. 365 M. (Nederl. tijd).
4.20 n.m. Fransche muziek. Torina Gardi
(sopraan) Rachel Hunt (tweede sopraan)
Lee Tnistelwaite (bariton) The Wireles»
Orchestra.
4.25 n.m. Operamuziek.
5.20 m.m. Groot Orkest.
6.20 n.m. Kinderuurqe.
8.20 n.m.. Militair orkest.
10.55 n.m. The Savoy Orpheans and tb»
Savoy Havana Bands.
Birmingham 6 I. T. 475 M. (Noderl. tijd.)
3.50 n.m. Militair Orkest.
5,50 n.m. Kinderuurtje.
8.20 nan. The Station Orchestra. Ernest
Smith (tenor). Orkest: Ouverture Egmont
Verder hetzelfde programma als (Londen.
Bournemouth 0 B. M. 385 M. fNed. tijd)
4.05 n.m. Ethel Rowland (pianoconcert)
The Royal Bath Hotel Danoe Orohestra.
5.35 n.m. Kinderuurtje.
(Beethoven). 8.50 n.m. Groot Orkest.
Verder hetzelfde programma als (Londen
Cardiff 5 W. A 353 M. (Nederl. tijd).
3.20 n.m. Falkman met zijn bioscoop
orkest.
5,20 n.m. ,,5 W. A.'s" „Five O'Clocksl
Vocaal en instrumentaal concert.
6.05 n.m. Kinderuurtje.
8.20 n.m. Groot Concert, Populaire mu
ziek.
Manohoater 2 Z. IJ. 375 M. (Ned. tijd)
2.50 n.m. Damesuurtje.
6.20 n.m. Kinderuurtje.
8.20 n.m. Klassieke muziek.
Newcastle 6 N. O. 400 M. (Ned. tijd).
4.05 n.m. Concert. The Station (Light Or
chestra.
5.05 n.m. Damesuurtje.
5.35 n.m. Kindervefellingen,
8,20 tn.m. Operette muziek.
Aberdeen 2 B. O. «05 M. (Ne«. tïjd).^
3.50 n.m. Instrumentaal concert.
8.50 n.m. Operamuziek. The Wireless Or
chestra.
Glasgow 5 S. C. 420 M. (Nofdorl. tijd),
3.50 n.m. Klassieke muziek.
4.50 n.m. Damesuurtje.
5.3s n.m. Kinderuurtje.
8.20 n.m. Groot Concert. Orkest, zang eö
piano.
Verder hetzelfde programma als (Londen.
Parlj» (Radlola-Psrts) -3= F. R. 17S0 M.
(Ned. tijd).
1.05 n.m, Tzigane Orkest van Radio-
Paris.
5.05 n.m. Concert met medewerking vaa
de vaste «olistcn van Radio-Paris.
8.20 n.m. Concert.
Brussel S. B. R. 763 M. (Hod. tijd).
5.20 en 8.20 n.m. Concert.
Ambon 8 Augustus van Bordeaux*
Amsterdam naar W.-Afrika.
Bondowoso, 11 Aug. van Rangaaa
naar Java.
Blitor, passeerde 12 Aug. Perim, KI
lindini naar Amsterdam.
Bovenkerk, 12 Aug. n.m. van Mar«
seille, Calcutta naar Rotterdam.
Heemskerk 12 Aug. te Port Natal
van Amsterdam.
Jagersfontein 11 Ausuatus te Ham
burg van Zi-Afrika.
Siaoe, 11 Augustus van Rangoou
naar Sumatra.
Tjikandi, 11 Augustus te Kobe van
Yokohama.
Veendijk. 10 Augustus van Sabang
naar Batavia.
Waaldijk, passeerde 10 Augustus
Noronha, Amsterdam naar Buenos
Ayres.
Donderdagavond wordt de Maan verduisterd
COLUMBUS EN DE ZON - KALARAHO E EN DE DRANK DER ONSTERFELIJK
HEID. - HOE BEREKENT MEN VERDUISTERINGEN? KERN- EN HALF-
SCHADUW. DE SLAG TUSSCHEN MEDEN EN LYDIJRS.
Donderdagavond 14 Augustus zal
(r een totale m aaus ve rd utste ri u
laats vinden.
Deze maansverduistering begint, om
6-52: dan treedt de maan in de half
schaduw. Om 7.51 treedt zij in de
kernschaduw.
De totale verduistering begint om
8.51 en heeft om 9-40 haar hoogte
punt bereikt. De totale verduistering
•indigt om 10.29.
Om 11.29 treedt de maan weer uit
cle kernschaduw en om 12,27 eindigt
da maansverduistering mot hef uit
treden van de maan uit da halfscha
duw.
Al deze tijden zijn opgegeven in zo-
toert ijd.
nor onbeschaafde en onontwik
kelde volkeren is aan het voorspellen
iyan zona- of maansverduisteringen
aets geheimzinnigs en liovennatuur
lijks verbonden en iemand die dat
fcan is een machtig toovenaar met
fwien het zaak ia goede vrienden
•<e blijven.
Daar maakte, als we tenminste
zijn biograaf mogen gfilooven. Co
lumbus el gebruik van. Toen hij met
kijn schepen te San Domingo lag en
fle handel niet naar wensch ging de
indianen zelfs een vijandige houding
aannamen, dreinde de slimmerik, dal.
tob ze zijn zin niet deden hij hun
fde zon zou ontnemen over twee da-
jeer^.dien tijd gunde hij hnn tnn tot
inkeer to komen.
Hop wel zijn kanonnen en musket
ten al genoeg indruk op de Indianen
hadden gemaakt en hem bereids den
naam van toovenaar hadden bezorgd
vonden ze dat staaltje van de zon
weg te nemen toch wel wat heel kras
en t>esloten de kat eens uit den boom
to kijken.
Maar na twee dagen verdween in
derdaad langzamerhand de zon en
de doodelijk verschikte Indianen
wisten niet beter te doen dan de-a
met do godheid in connectie
staanden Columbus in alles zijn zin
te geven; genadiglijk gaf hij hun de
zon toen maar terug!
Nog afgescheiden van het aankon
digen is een verduistering van zon of
maan op zichzelf al iets dat aan ou-
of half beschaafde natuurvolkeren
steeds een doodschrik aanjaagt. Zelfs
de betrekkelijk zeer beschaafde Java
nen, wier Islam priesters toch al wel
zoover in de astronomie gevorderd
zijn dat zo verduisteringen kunnen
voorspellen, raken in zoo'n geval
heclemaul de kluts kwijt; dan ver
dwijnt de Islamenochiet en de oude
animistische komt voor den dag
en de inlander (tenminste in de bin
nenlanden en vroeger meer dan
thans) mankt een helsch kabaal met
Mikken deksels, pannen, tam-tams
en zegt gebeden op om het monster
to verdrijven dat zón of maan dreigt
te verslindon.
Op liet geheel Hindoescli gebleven
Bali is dat nog veel 6terker het ge
val; daar gelooft men dat het Kala
Itahoe is die do maan wil verslinden.
Deze figuur .oorspronkelijk een dui
vel, nam eens stiekum deel aan een
maaltijd van de oppergoden in de
hoop wat van den onsterfelijk ma
kenden drank dien ze daar dronken
machtig te worden. Hij had juist
den beker aan zijn mond gezet toen
god Visjnoc hem ontdekte en met één
houw den kop afslotg. Zijn lichaam
stierf meteen, maar in zijn mond
had .Hij juist een .teug ambrozijn
zoodat zijn hoofd onsterfelijk bleef.
Sedert dien dag zweeft dat hoofd in
do hemelruimte rond en amuseert er
zich mee nu en dan de maan of do
zon te verslinden. Gebeurt dat echter
dan maakt elk geloovig Baliër zich
op om zooveel mogelijk lawaai te
maken, daarin trouw bijgestaau door
vrouw en kroost en door do talrijke
honden, dia duchtig meejanken.
Lukt hefc om met vereend lawaai Kala
Rahoe te verdrijven dan wordt er
daarna aan de maan geofferd en haar
gesmeekt zich dankbaar te betoonen
voor de bewezen diensten, en den
offeraar rijkdom te verschaffen. In
het fraaie hoek van den heer Nieuwen
kamp over Tinli is een prentje afge
beeld van Kala Rahoe die aan de
maan knabbelt.
De moderne Westerling 'trekt er
zich niets van aan, kijkt als het een
maansverduistering betreft nauwe
lijks, hoogstens als hot een totale be
treft en dan nog alleen als het niet
te laat gebeurt, want er voor opblij
ven doet hij niet. Wat het voorspel
len er van betreft, nu daar zijn de
astronomen voor; hoe hefc eigenlijk
gaat daar heeft „the man in the
street" maar een flauwe notie van.
Toch is dat iets, wat. al heel di heel
lang bekend is: de Babyloniërs had
den door hun jaren ja eeuwenlange
aanteckcningen er van al bemerkt,
dat na .18 Jaren en 11 dagen alle ver
duisteringen van zon en maan weer
in dezelfde volgorde terugkeereu
Zoo'n periode noemden ze een saros
en daar baseerden ze hun heele tijd
rekening op. De Grieken, die hun
astronomie van de Babyloniërs had
den overgenomen, namen ook die
periode over en \vi3ten daardoor ook
met groote nauwkeurigheid verduis
teringen 1e voorspellen. Tegenwoor
dig met de moderne meetinstrumen
ten en iu aanmerking nemende de
storingen van de aarde en de andere
planeten weet mc-n dat die periode
bedraagt G5S5 dagen en 7, 8 of 9
uren. Wanneer men dus eenmaal
alle verduisteringen die er in zoo'n
periode geweest zijn noteert dan kan
men zo ook voor alle volgende_ perio
den uitrekenen. Heeiemaal juist
dat niet, want het gebeurt wel d
een maansverduistering overdag en
een zonsverduistering 's nachls valt
en dan is er niets te zien eri kan men
haar du» ook niet noteeren. Daarom
gaat men natuurlijk niet van één
periode uit, maar, dank zij de nauw
keurige aantockeninger. der Ouden,
heeft men er meer dan honderd en
kan dien tengevolge met zeer groote
nauwkeurigheid voorspellen.
Zooals bekend is, wordt een maans
verduistering veroorzaakt doordat de
aarde tussc-hen zou en maan in staat
en aldus het zonlicht voor de maan
onderschept. Feitelijk zou de maan
dan vol moeten zijn gu daarom vraagt,
mon zich af waarom niet bij iedere
volle maan de maan verduisterd
wordt-. Dat komt omdat zon. maan
en aarde zich niet in hcfczelfdo vlak
bewegen. Wanneer we aan een he
melbol aantoekenen den weg die de
zon (we nemen voor hot gemak maar
aan dat de aarde stilstaat en middel
punt is van den hemel) tusschen de
sterren doorloopt schijnbaar, dan
krijgen we een grooten cirkel, de
ckliptika. Doen we hetzelfde voor
de maan dan krijgen we een
anderen grooten cirkel, de maanbaan.
Die fcwee cirkels yallen niet samen
maar snijden elkaar iu twee punten,
de knoopen genaamd. Alleen wanneer
zon en maan nu beiden in een knoop
staan ('oogenschijniijk natuurlijk, in
werkelijkheid staan ze ver van elkaar
af, in één lijn mer. de aarde) is er een
verduistering en ook wanneer ze
teder in een andere knoop staan, dan
staat do aarde er tusschen. In het
eerste geval is er een zonsverduiste
ring, in liet tweede een van de maan.
Men zou dus Verwachten, dat wan
neer eenmaal op een bepaalden dag
zon en maan iu de knoopen stonden
en er dus verduistering was geweest
ieder jaar op precies dienzelfden dag
dalzelfde weer zou plaats vinden.
Maar dat is niet zoo, integendeel, de
verduisteringen vinden ieder jaar op
andere data plaats, ze schuiven door
liet heele jaar heen. Dat komt omdat
do knoopen, de snijpunten van eklip-
tika en maanbaan, geen vaste punten
zijn, maar wandelen, ze schuiven
tegen de beweging van de maan in
en met een dusdanige snelheid dat ze
na, 18 2/3 jaar weer op hun punt van
uitgang teruggekomen zijn. Eu ziet,
dat is de Sarosperiode van de Baby-
lcniërs, door dat rondwandelen van
de knoopen loopen ook de verduiste
ringen het heele jaar rond met eeci
totale periode van 18 2/3 jaar. Er
valt er dan wel eens overdag, zoodat
er niets te zien is, maar de verduis-
stering is er dan toch degelijk ge
weest, als was die niet waarneem
baar.
Zon en maan zijn schijnbaar even
groot, daarom kan in het gunstigste
geval do zon juist totaal verduisterd
worden; in minder gunstige omstan
digheden, als de maan wat verder
van de aarde afstaat, bedekt ze al
leen liet middengedeelte van de zon
en er ontstaat een ringvormige zons
verduistering. Maar dat is heel zeld
zaam. Ook kunnen ze elkaar gedeel
telijk bedekken en dan spreekt men
van eon gedeeltelijke zousverduiste-
ring.
Met "de maan is bet ander», de
aarde is veel grooter en bedekt dus
óf gemakkelijk de heele maan, óf
neemt er een hap uit: ringvormige
maansverduisteringen zijja onmoge
lijk.
Ook in andere opzichten is heb
verschijnsel anders. Bij een totale
zonsverduistering staat do niet-licht
gevende maan tusschen zon en aarde,
onderschept al het zonlicht, zoodafc
de zon een zwarte schijf wordt waar
van alleen in kijkers nog wat licht
aan den rand te zien valt (protu
beransen en corona). Wij kijken te
gen den zwarten niet-lichtgevenden
of terugkaatsenden achterkant van da
maan aan. Maar bij een totalmaans
verduistering is de maan toch nooifc
heeiemaal weg.
Omdat de maan heeiemaal geen
dampkring heeft zien we bij een to
tale zonsverduistering niets daar»
van.
Astronomisch lieeft een maansver
duistering alleen waarde in zooverre
men precies kan nagaan wanneer hefc
volle maan is en aldus correcties ia
de maanbaaln vcrifieeren; verder is
er niet veel aardigheid aan.
Maar de historische waarde zegt
men wel! Inderdaad: tijdens een
veldslag tusschen de Meden en de
Lydiërs trad er, onvoorzien door
heide partijen, ineens een zonsver
duistering op, die aan weerskanten
grooten schrik verspreidde. Dank ztji
de eklipstabellen en de plaats van
den slag kan men thans precies zeg
gen wanneer dat feit heeft plaats ge
had en wel in 585 v. Chr.
Herodotus spreekt wel van don
slag en de verduistering, maax niet
van den datum: dank zij de astrono
mie weten we dien nu ook. En dat ia
natuurlijk geweldig belangrijk!
•T. J. LUI.TTEN
