T
HAARLEM'S DAGBLAD
DE
ZAKENMAN
HAARLEM'S
DAG BLAD
De Adriaanstichting te Hillegersberg
Zaterdag 4 October 1924.
ZESDE BLAD
Brieven uit de Hofstad
Da winter die voor do deur staat,
ziet er miet gunstig uit en menigeen
vraagt zich met ©enigen schrik »f,
waar het ia de ears', volgende maanden
heen moet. Do prijzen van do dage-
lijksche levectbeliocfu-n stijgen gere.
geld en niets ie er dat daar;,ij eeu:go
verheldering van den toe-Hond geef'--
Brood. boter en molk rijn reeds zoor
in prks goatoevn cn «-aar nien wol ze
ker kan vermoeden, is het hoogtepunt
nog lang niet bereikt. Wanneer men
tracht do oorzaken daarvan na 'o
gaan dan blijkt hot onmogelijk die
uit te vinden. >Ien zoet dat do melk
duurder ia omdat zooveel daarvan go-
bruikt wordt voor kaas-fahricage,
wiil kaas con prachtig export-artikel
Wie :n zijn onnoozcihcid m -cht
denken dat «Is gevolg van do ver
diensten op de geëxporteerd© kaas
iuist de overig© melk wol iet© in prijs
zou dalen vergist, zich leeljjk. Dc
schaarschto aan melk is juist weer
een geschikt tniddo! om den pri:© lu
doen stijgen. Dat de boter dieuten-
gevole© ook weer in prije stijgt, ligt
alweer voor de hand en ton «lotte
komt de bakker vertellen dat hij oen
cent op het brood moet opleggen om
dat... de melk zoo duur is..
Ons werd verzekerd, dat gerekend
op een zeer matig gebruik toch reeds
in zes weken tijd* voor deze drie le
vensmiddelen do konen per hoofd per
week mee 75 cent zijn gwtegca. Wat
dit voor -rootere «zinnen bctcckent
kan ieder begrijpen. Zonder ©enige re
den stijgen plotseling ook do prijzen
van andere levensmiddelen. Door
iemand d-e op de hoogte ie van deze
**DgeLeeenheden werd ons verzekerd
dat de neiging der regeering om di
recte belastingen te beffen ééo der
oorzaken is van deze stijgingen. In
den handel tracht me» steeds zoo
spoedig mogelijk dergelijk© daden
der regeering zelfs wanneer ze nog
maar in ontwerp bestaan, te verai-*v-
conteeren in den urijs. De heffingen
die reed© zijn gedaan indut ivf do
rijwielbelastmg hebben op ft?'0
prijzen, ook van artikelen die niet
door de heffingen werden of zulle»
worden getroffen, een onmiddellijke»
invloed. Me» vreest overal liet ge
vaar van duurder worden van het
leven e» ai© gevolg daarvan inkrim
ping der consumptie oü di© ge<*'«ge
steldheid uit zich aanstonds iu pogin
gen y.a 1 ij voorbaat de prijzen op te
drijven. I>© bewering dat indirecte be-
lutiocta zoo gemakkclilk betaald
worden, omdat zo bij klein© bMWt
worden betaald. js ganech abuis
Wanneer bij den overgang van de
waar uit de handen v in den detail
handelaar iu die van den koopar het
luttele bedrag van de indirecte be
lasting werd betaald, dan was het
misschien wel zóó maar de werkelijk
heid is dat die indirect© heffingen :n
de prijteti van <leu groothandel re-vls
zij» opgenomen en men daar als ge-
volg van die prijsstijging onmiddellijk
rekening houdt uiot liet, verminderd
gebruik. Praktisch komt het hier op
r.eer dat de indirect© heffingen in het
tadrijf ingrijpen terwijl do directe
belwtingeo al» porten op de uitgave»
rekening staan n:« t onmiddellijk
oi> de nrijs^JLi'ig werken.
De pionnen tot verh-<>ging van de
tarieven van invoerrecht werken op
©lie marktprijzen zeer duidelijk De
Algemeen© summing is er weer door
versterkt dat het ganscho leven di
leerde al weer tot opstuwing van allo
prijzen. Op dat alles legde de man die
ons i» deze zijn zienswijze kènbaar
maakte in heb bijzonder de» nadruk.
Hét is onjuist te denken dat een hef
fing op één artikel gelocaliseerd blijft
oca prijsstijging op dat óéno ar
tikel, meende hij. 'Set doet er ten
©lotte niets toe-, welk artikel men voor
du heffing uitkiest, omdat hot al-
ijd zóó zal gaan, dut, een heffing over
alle artikelen wordt verdeeld. Ieder
handelaar tracht do hoogero koeten
van levensonderhoud als gevolg van
óën heffing op welk artikel ook, op
do een of andere manier terug te ha
len. Het overgroot© deel van de men
s-hen leeft m den rand van hun in
komen dw.z. ze maken het tot den
laatstcn ©ent «P- Wordt voor dit dan
ook weer geld vereiecht dan ra^t iets
anders vallen. Jan moet er beperkt
worden. De éenyindt het op het een©
artikel, de ander op een ander©, maar
over het geheel© land wordt het. totaal
der indirecte verdisconteerd in ©eu
t' tak- vermindering der consumptie.
ndaar dat ook in het huiselijk lo
ven het verschil tuasclten direct© en
direct© belastingen absoluut niet, he-
int indien zin waarin de theoretici
beweren dat het zou bestaan. Br zijn
tal vu» gezinnen, vooral de grooter©
waarin is uitgerekend hoeveel voor
k artikel uitgegeven mag worden.
Riiigt de prijs die bij de berekening
werd aangenomen, dan vermindert
men de hoeveelheid.
D© eenig© dl© dat niet doet, is de
Staat want deze verhoogt eigenmach
tig n inkomen. Daar ligt het ver-
hsl en daar liet ook de fout.
Om terug te komen op ona begin:
de winter ziet er slecht uit.. Zeer veel
rkloosheid valt te duchten, hooge
.jzen zullen de levensvoorwaarden
drukken, toenemend© belastingen zul
le» financieel© draagkracht ver
minderen eu nergens is ©enig licht
punt te zien. De bewering in de
Troonrede dat de malais© haar diep
st* punt heeft bereikt* is misschien
het gevolg van de hoop. dat voor 1925
het staatsbudget zal sluiten en dal
dua de Staat over zijn diej«4e Bialai-
eepunt licen is. Niets rechtvaardigt
overigens der© bewering. Do gevoe
lig© barometer der malaiao wordt ge-
vormd door d© prijzen der dagelijk-
©oho levensbehoeften en dozo zijn
juist weer ©me tig in de stijgend©
"d© winter 1924—1925 zal d© proef
op do «om geven ten aanzien van de
mala'*. Voor het oogenblik ziet he'.
er echter in d© groot© steden allesbe
halve irisch uit en wij Tranen, dat
het Üriit© optimism© onlangs uitge
sproken. volkomen geloochenMxaft
zal wordsn.
Maar.... d« tijd zal 't lecren.
HAGENAAR.
Stadsnieuws
Het Tooneel
HAAR AFGOD
Naar Oscar Wildo'e
..AN IDEAL HUSBAND"
door
Charivarius.
Chorivarius heeft on* in d© laftt-
to jaren al heel wat tooneel bower-
kingen" gi*.honken. De oorsprong
van deze bewerkingen is t© roekon
bij de Haarlemse!)© Tooneeldub, van
welke vereniging de heer Nolat Tre
int-- de geestelijke eu geestig© vader
ia. Voor des© club heeft Charivariua
verscheidene Engelsche tooneelpro-
ducben in het Hollandsche pak ge
stoken eu te daarna fit het bakende
groene om-dag van zijn Dilettauten-
Toóneel de wereld ingebonden.
Uit het werk van Charivarius
spreekt een zekere voorliefde voor
Engelsche humor en het kun dan ook
geen verwondering wekken, dat hij
zich tofc hei. Engelscü tooneel aange
trokken gevoelt. Don vraag is eobter,
of het dilettantOJjdooneol in Neder
land gebaat ie met Hollandsche be
werkingen van stukken als Oscar
Wilde's „An ideal Husband". Ik wil
met de beantwoording vaji deze
vraag nieis afdingen op het zeer
verdienstelijke werk van Charivarius
Weinige Nederlanders voelen zoo
goed den humor en den geest van
een schrijver als Oscar Wijde aan
als hij en Charivarius is dan ook in
ons land de jiereoon, die misschien
meer dan eën ander in staat mag
worden geacht een stuk ale Au idea'
Husband voor Nederlandsch gebruik
geschikt te maken
Maar nog moeilijker dan een sluk
van Wilde in zijn geest te bewerken,
is het zoo'n ©tuk in zijn geest te
spelen. De opvoering, die ik er van
gezien hel) en nu weer de lezing van
..Haar Afgod" hei-ben mij versterkt
In de meening, dat dit voor Hol
landsche dilettanten vrijwel onmoge
lijk is.
Het stuk van Wildo is tweeslach
tig. Voor een deel bestaat het uit
een vrij conventioneel, ouderwetsch
en zeh's nu en dun sentimenteel ge
schieden ïsj©, dat in uitwerking en
gegevens niet anders dan banaal kan
worden genoemd. Eigenlijk verschaft
heel dat historietje tusschen Sir Ro
bert Chüterc, zijn \X>uw, lord Ga
ring en .Mrs. Chovelly zich geen mo
ment boven een middelmatig in-
trigue-romanneti©. Maar tuwchen
dat onbeduidende verhaaltje dringt
fricar Wjlde zich herhaaldelijk Wf
naar voren ©n legt «enige personen
zijn geestige paradoxen en ook nu
en dan zijn panidoxalen onzin
want het is volstrekt niet altijd even
peeetig, wat hij zegt in den mond.
Dit is dun het ander© do©!, waardoor
het stuk het cachet van Oscar Wilde
heeft verkregen.
Nu is Juist het latitat© deel voor
Hollanders zeor moeilijk, om nic-t, te
zeggen bijna onmogelijk t.e spelen.
Wilde's geestigheid ie absoluut on-
Hollandscli; zij guat öi» HollandBCh
publiek zelfs dikwijls voorbij. Wie
daaraan mocht twijfelen, moet maar
een Hollandsche voorstelling van een
stuk van Wilde bijwonen. Slechts
heel enkelen hebben een slag om al
di© paradoxen preciee in een juistcn
toen te lanfceeren. Veilende ie een
der weinigen en ook Enity Vrde ver
mocht dit.
Over hot algemeen Sullen Hollan
ders Wilde's geeetighedon of veel t©
opzeiWiik ori te zwaar of zonder
ivmige nuance©ring neggen. Do pa
radoxen van Wilde moeten als het
ware uit den mond vallen; een Hol
lander zal ze meestal do zaal
gooien.Men moet al dio paradoxen
zeggen, alsof zc heriemaal niets te
beteekcnen hebben. Hoe weinig Hol
landers kunnen dat! Zo zijn cn
met recht bang, dat het publiek
in de zaal do aardigheden niet zoo
gauw zal snappen. En dat zou toch
dood Jammer z.ijnl Daarom gaan zij
er expres %'oor zitten en zetten een
gezicht, waarop duidelijk to lezen
staat: ,.Pas op, nou komt er een
aardigheid!" En nu zijn d© geestig
heden van Wilde niet t© gouiceren,
als Jo er expres de aandacht ©u vcs-
ligt.
Ieder, di© wel oens dilettanten-
voorstellingen bijwoont, weet, dat
het zeggen juist mot de grootste
kracht van onze liefhebbers ie. En nu
moet al 'di© paradovalen onzin van'
Wilde niet alleen geestig gezegd
worden, er moet ook nog bovendien
in den juisteu toon gespeeld
worden! Daarin nu heb ik veel min
der vertrouwen dan Charivarius
blijkbaar had, toen hij het tooneel-
st.uk ging bewerken.
Wie van opinio is een meening
die ilc meermalen heb hooren ver-1
kondigen dat liefhebbers uit Hol-
landsclie Sociely-kringen beter in
staat zullen zijn deze Eivgelsch© lords
en ladue te spelen dan onze acteurs
eu actrices zal geheel bedrogen uit
komen. Men moge in het salon mis-,
schien een tip-top gentleman of een
jwrfect lady zijn, een heer of een
(lome op liet tooneel te spelen
eiacht nog heel iets anders, ik heb
nooit onhandiger officier op de plan-
kon gezien dan den huzarenluitenant
die in een Hollandsch stuk eens
door een huzarenluitenant gespeeld
,"erd. En dan, de Engeisch© lords en
ladies uit Wilde's stuk staan zóó
ver af van onze Hollandsche dames
en hoeren, dat zij hen even vreemd
zullen zijn ala een Egyptische ptaarao
of een Nubische koning. De talge
sprekken bij Wilde lijken in niets op
de geep rek ken, die de Ilollandfidhe
dames en hoeren gewtoon zijn te
voeren. Eigenlijk is het laten wij
hot maar bekennen voor 90 pro
cent opzettelijk bedachte, geestige
onzin. Wilt u eeu voorbeeld? Stelt
ii een dame voor, die in uw salon
het volgende discours hield:
,,lk moet nog even lady Brancaster
gaan 'roosten. Haar dochter ia ge
ëngageerd met een predikant. Dat
is toch verschrikkelijk, di© gewoonte
tegenwoordig om rnet picdikanten te
trouwen. Ik vind er zoo iets profaans
En haar arme zxister is er nog
erger aan toe. Die gaat nu door het
leven met een totaal gebroken hart,
waarover weet ik niet precies, en ze
,s nu besloten om in een klooster te
gaan, of bij de opera, dat l>en ik ver
goten- Ne. kunstnijverheid, geloof
Ik weet wel. dot ze alle moed
in het leven verloren heeft".
Zoudt u in zoo'u geval haar man
niet opbellen en hom adviseeron zoo
gauw mogelijk ecu psychiater te raad
plegen? De dame, van wie ik deze ti
rade hoorde, deed het voortreffelijk,
doch ik moet er dadelijk bijvoegen,
dat. in dozo dilettante een van onze
(■«■ete Hollandsche actrices verloren is
gegaan. Slechts heel weinigen op
liet beroci'stooneel zouden het haar
nadoen! Zij is con uitzondering.
Maar wat K>nze gewon© HoTJand-
scli.- dilettanten van dit stuk zullen
moeten terecht brengen? Ik vrees,
dat zii nooit voel verder zullen ko
men. dantot een Hollandsche
bewerking!
Oscar Wilde zonder Wilde, zie
daar wat ik verwacht van oen opvoe
ring van Haar Afgod door Holland
echo dilettanten.
J. B.' schuil.
grootmgscijfers lang niet dezelfde voor het postverkeer binnen hun greu
Binnenland
GEMEI'INTEBEGROOTINGEN 1924
Do tot dusver door het Centraal
Bureau voor de Statistiek bewerk-
to statistieken van de gcineentefiuan-
ciön wouden sleede ontleend aan de
door Gedeputeerde Staten vastgestelde
gÉineenterekeningon. Hierdoor kon
deze statistiek altijd eerst geruimen
tijd n.x het afsluiten van de reke
ningen verschijnen, d:- op ©en tijd
stip. dat de grootste belangstelling
reeds gevestigd was op latere jaren.
Het Centraal Bateau voor do Sta
tistiek heeft in dit bezwaar aan
leiding gevonden naast de rekening-
ciifcFB ook de begrootingrijfers over
do volgende jaren in bewerking te
nemen. Natuurlijk mag aan deze be-
aarde worden toegekend als aan do
rekeuingcijfers die n definitief ka
rakter dragen, doch met het noodige
voorbehoud kan rnet behulp van deze
cijfers nagegaan worden, in welke
richtin" <]e gemeentelijke financiën
zich naar allo waarschijnlijkheid zul-'
len bewegen.
Van de vaststelling van de voor alle
gemeenten dus lande geldende Ibegroo-
tingfe- en rekeniuftsinodelien niet bij-
behoorende voorschriften van 1924 af
is gebruik gemaakt om deze reorga
nisatie jt stand te brengen. Daar nan
de gemeentebesturen vrijheid werd
gelaten, bij het indienen van de be-
grooung over 1924 naar het nieuwe
rnodel de cijfers,van de rekening over
1922 eu de begrooting over 1923 al
dan niet naar dit rnodel orn te wer
ken, moest er van worden afgezien, in
de thans vcrecheneu statistiek der
■emeentebegrootingen over 1924 ook
de cijfers der voorafgaande jaren op
te nemen. Eerat»- in de statistiek over
1926 zal het mogelnk zijn, met dc
begrootingseijfers over dat jaar ook
cijfers op to nemen betreffende de re
kening over 1924 <n de begrooting
over 1925.
Als vanzelf sprekend was het niet
mogelijk, alle posten van het begroo-
tingsmodcl afzonderlijk in deze sta
tistiek op te nemen. Volstaan werd
met. de ontvangsten en uitgaven van
de gemeenten gesplitst op t© geven
voor de volgende hoofdstukken vroe
gere diensten algemeen beheer, open
bare veiligheid, volksgezondheid,
volkshuisvesting.^ openbare werken,
eigendommen, niet voor den openba
ren dienst bestemd, onderwijs, kun
sten en wetenschappen, ondersteu
ning aan behoeftige» en werkloozen,
landbouw, handel en nijverheid, be
tastingen. 'diensten als afzonderlijk
bedrijf jneeriebt, kafigeldvoorzienin-
gen. overige jnkometen en uitgaven,
en geldleeningen en onvoorziene uit
gaven.
De gegevens van het hoofdstuk on
derwijs, kunstena en wetenschappen
worden onderverdeeld in 1G rubrie
ken voor openbaar en bijzonder Ir-
ger onderwijs, benevens middelbaar,
hooeer en nijverheidsonderwijs. Voor
elk -van de hoofdstukken zijn de ont
vangsten en uitgaven ondensdteidun
naar gelang rzii behooren tot- de ge
wonen dienst of den k-apitaaldienst
voor den gewonen is tevens het batig
of nadeelig slot- der hoofdstukken ver
meld. - de schulden der gemeenten
zijn in deze statistiek voor de eérsle
maal g<4püt*t opgegeven voor de ver
schillend© hoofdstukken, zoowel naar
den toestand op 1 Januari 1924 a!s
naar het oorspronkelijke bedrag der
leeningen, die bij den aanvang van 'f
begrootingsiaar nog niet of slechts
ten deel© zijn afgelost.
Voorloopig zullen in deze statistiek
alleen de gegevens van de gemeenten
boven 10.000 zielen worden gepubli
ceerd. Evenwel zijn aan het bureau
ook de begroolingen van de kleinere
gemeenten, voor zoover zij reeds thans
door (led. Sinten zijn goedgekeurd,
aanwezig, zoodat de mogelijkheid be
staat. uitbreiding aan deze sla list iek
to geven, wanneer hiervoor voldoende
belangstelling blijkt te bestaan. Te
vens kunnen door het bureau op aan
vraag alle vcrdc-re inlichtingen wor
den verstrekt, die aan do begrootings
modc-llen kunnen worden ontleend.
FORMAAT VOOR BRIEF
KAARTEN.
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Botterdam heeft van den
directeur generaal der P. en T. in
antwoord op een brief harerzijds dd.
3 7 Juni 1921 eon schrijven ontvangen
waarin dc heer Nolting o.a. zegt. dat
ecu bepaling, waarbij aan de landen
nier ercldpostverceniging do ver
plicht-ing zou worden opgelegd, om
zen geen briefkaarten toe te laten,
wier formaat afwijkt van het voor het
internationaal verkeer geldende, niet
ui liet Algemeen Poetverdrag zou
thuis behooren, omdat het een zuiver
binnenlandscbe aangelegenheid van
die landen is. De Nederlandsc'he dele
gatie te Stockholm heeft evenwel
voorgesteld, om door het Congres do
woMscheliikheid te doen uitspreken
van gelijke afmetingen voor Cfi bin-
ïieulaudsche en d© internationale brief
kaarten. Als gevolg hiervan besloot de
Eerste Commissie dat een vermelding
in bedoelden zin in het procesverbaal
der zittingen zou worden opgenomen.
Daar echter uit deze beslissing voor
de betrokken landen geenerlei ver
plichtingen tot het aannemen van
dezelfde maximum-afmetingen voor
den Linnenlaudschen en den iiernatio-
naleu dienst zou voortvloeien en dus
geen afdoende regeling zou worden
verkregen, werd na overleg tueechen
dc Duitsche en Nederlandsclte dele
gation. nog vóór afloop van de werk
zaamheden yjyi de Eerste Commissie
en later m de voltallige vergadering,
op de zaak teruggekomen. Het
mocht mij gelukken Lii die gelegen
heid tot overeenstemming te komen.
Bepaald werd, dai de maximum afme
tingen der briefkaarten voor het in
ternationaal verkeer algemeen van 9
bii 14 c.M. tot 10 1/2 bij 15 c.M. zul
len. worden, verhoogd. Tegenover
deze concessie hebben de vertegen
woordigers —1 de landen, waar thans
voor het binnenlandsch verkeer groo
ter© maximum-afmetingen gelden
dan voor den internationalen dienst,
de toezeggine gedaan, dat. door hunne
administrar iën uiterlijk binnen twee
iaren gelijke maximum-afmetingen
zullen worden vastgesteld.
Teneinde reeds thans ©enigermate
aan de hier te lande gevoelde bezwaren
tegemoet re komen, zal aan het perso
neel worden opgedragen om in af
wachting van liet in werking treden
van het Verdrag van Stockholm (1
October 19251 toegevendheid t© h©-
trachten ten aanzien van briefkaar
ten. van welke de afmetingen de thans
'-'•ldende maxima overschrijden, doch
niet, grooter zijn dan 10 1/2 bij 15
c.M.. mits do briefkaarten overigens
ann de gestelde voorwaarden voldoen.
DIE ZIJN
BELANG BEGRIJPT
ADVERTEERT IN
Bureaux
Groote Houtstraat 93
Telefoon Nos. 724,
122,2713, 600,3082
Inrichting voor llchamelljk-gebrekkigs kinderen
In K'word op initiatief van den komen ten laste van armbesturen of
belaas nu overleden Dr. W. Rcnson
Kr. do Vcrccnigitig tot verzorging van
gobrekkige en mismaakt© kindoren
opgericht. Do Jobonnnstichtiag te
Arnhem was langen tijd do ccnigc
inrichting, waar d«t© kinderen go-
pUatst konden worden. In 1912 werd
dour dc mdlidadigheid van tnejuffrouw
M. J. d© Monchy do AdrisanOtiri)-
ting t« Hillegersberg in het leven ge
roepen. In April 1914 wetd hot nieuwe
ge'tx-'uw in gebruik genomen, aanvan
kelijk met totaal 20 plaatsen (voor
jongens cn meisje») waarvan slechts
één onmiddellijk bezet was. Het aan
tal aanvragen om plaatsen was ech
ter spoedig zoo toegenomen, dat de
inrichting tot 40 bedden werd uitge
breid, welke geregeld bezet zijn.
Aan den Bergweg to Hillegers
berg staat ilanr het in den vorm van
een groot landhuis opgetrokken ge
bouw, tc midden van een vóór- cn cm
heel grooten achtertuin, welk© loopt
tot aan de Bcrocbo plas.
Het is daar dat do directico met
den orthopaeiiisch-chirurg. Dr. ,T. van
Assen en do twee internisten met hun
torgewijden staf van verpleegsters en
onderwijskrachten hun prachtig werk
verrichten. Van de oprichting der
stichting af, hebben de directrice. Dr.
J. van Assen cn do tuinman a] naar
den aard, hun best© krachten aan do
inrichting gewijd.
Het doel niet de opneming der kinde
ren is hen tot zelfstandigen arbeid in
staat tc stellen. Daardoor ontwikkelt
zich in hooge mat© het zelfvertrou
wen en het zelfrespect der patiënten,
l'it moreel en uit maatschappelijk
oogpunt brengt de stichting dus on
berekenbaar nut. Immers, wat is
dikwijls het lot van dez© ongelukki-
gen, wanneer zij niet onder d© juiste
leiding en zorg koenen! Voor ccn deel
sleept hun leven zich voort in ccn
nicts-doen en een niets-kennen. Zij
zijn een last voor hun familieleden,
dio hen moeten verzorgen. Zoolang
do oudera nog loven, kan het voor hen
cenigaziiis dragelijk zijn, maar daar
na...... Zijn do financieel© om
standigheden slecht. dan wor
den zij door do familieleden
f;eéxploiteerdzij moeten bcde-
cn nf worden als broodwinning ge
bruikt. zota'.s een dwerg inct verlam
mingen en een hartkwaal, die op _kcr-
missen moest dansen, omdat hij, juist
door dio verlammingen, zoo grappig
danste, dat Jan Publiek, onnaden
kend a!3 het. kan zijn, het uitschater
de. als hij zijn kunsten vertoonde.
De meest© van deze ongelukkigcn
vercenigingeu. En ook daaruit blijkt,
dat het ten slotte economischer is om
dirsgoweiischt van Staatsweg© deze
gebrekkigen op t© doen Iciuon tot
zelfstandige nuttige leden der maat
schappij, die hun, zij bet bescheiden
plaatsje nnar best© kunnen vervullen,
dan dat zij later armlastig worden.
Under leiding van Bicsaiaki ri in de
jaren 1908 en 1907 in Duitschland een
telling gehouden, waaruit bleek, dat
op ïn.ojo incnschen 15 lichamelijk
gebrekkige kinderen onder de 15 jaar
waren daarvan hoorden in eon bij
zondere inrichting thuis, terwijl er 12
geneeskundige hulp noodig hadden.
Dez© getallen op Nederland toege-
Iia&t, geeft tot uitkomst op een bevoj-
;ing van 7 millioon 10.500 gel.rekki-
ifcn, waarvan 5CJ0 in een inrichting
thui'. behooren en MOO medische hulp
noodig hebben.
Hieruit blijkt, afdoende, dat hel
tal groot genoeg is, om <1<; verzor-
'njt on vooral a© behandeling cn op-
ding tot een vraagstuk van mant-
.u iiappciijk belang tc maken,
Hier iu Nederland bestaat nog wei
nig on hot gebied der verzorging van
gebrekkige». Er zijn drio inrichtingen
met te samen ongeveer 100 plaateen.
Do Adriaanstichting tc Hilligersborg,
de Johannastichting to Arnhem cn de
'orncliastichting to Beest©rzwaag.
De wanverhouding tusschen het aan
tal plaatsen (100) en het aantal, dat
verpleging in een der inrichtingen be
hoeft (5000) spreekt voor zich. Maar
ook het aantal geschoolde krochten
om do leidiDg aan do behandeling cn
verpleging t© geven is gerinu. Neder
land is een der weinige lanuen in de
beschaafd© wereld, waar geen leer
stoel voor orthopaedic bestaat, het
geen een zeer groot gemis i*. daar
juist uit. gebrek aan orbhopacdiache
kennis do gewone arts vele ongelukki
ge» ongetroost weg stuurt, terwijl
dikwijls het zenden naar polikliniek
of inrichting, zooal niet algeheel© ge
nezing, dan toch aanmerkelijke ver
betering zou kunnen tc weeg brengen
Ken dringend belang i.Sj dut van re-
georingsweg© gezorgd wordt voor on
derwijs in de orthopaedic, waardoor
een aantal in dit vak geschoolde spe
cialisten cn goed onderlegde huis
artsen zullen komen. Dan zal nog dui
delijker blijken de wanverhouding tus
schen gehrekkigen en de zorg voor
hun behandeling en opleiding, waar
door meer inrichtingen zullen ont
staan. waar zij behandeld en pasklaar
voor hun leven zullen gemaakt wor-
i den.
Onder dc eenvoudige vriendelijk©
'eiding van Dr. J. Asser mocht ik de-
?r dagen een rondgang door de
Adriaanstichting maken. Onder do
rook van het drukke, woelige Rotter
dam ligt de stichting daar als een
mooi, groot rustig landhuis, te midden
van een heerlijken tuin. Het buis is
mooi en ruim gebouwd met' prettige
friescho kamers en zalen. Overal
stroomt do frin«cho lucht door hoog©
ramen of opermlaando deuren. Boven
zijn do slaapzalen, waarop elk 20 bed
den staan. Aan do ecno zijdo do jon-
genszaal, aan dc andere de meisjes-
zoal. Bij elk bed behoort een kastje,
waarin dc verpleegden hun toilctbe-
noodigdheden, zooals tandenborstel,
glas, kam, borstel, (in een der kast
je» getuigde een klein zukspiegcltje,
dat ook hier behaagzucht niet is bui
tengesloten) bewaren. Aan de slaajv
zolen grenzen de badkamers met hun
baden en hun voetbaden.
Op d"ze verdieping bevindt zich een
groot balcon. waar de patiënten, di©
door dc zon bestraald moeten worden,
hun zonnebad krijgen.
Verder do oporotïekamer, do donke
re kamer voor pbotografie, do zieken
kamer en do kamers voor directrice
en verpleegsters- Een liffc kan patiën
ten, die moeten blijven liggen, ver
voeren. Voor verpleegden, die moei
lijk loopen, zijn overal in de gangen
leuningen aangebracht, zoodat ze daar
steun vinden.
Beneden zijn do eetkamer, do zaal
voor geneeskundige gymnastiek, de
schoollokalen, het lokaal voor naaien,
voor rietvlechten cn mandenmaken en
de huishoudelijke vertrekken.
Voor onderwijs in do vakken van
het L.O. zijn aan de inrichting ver-
tanden een hoofdonderwijzer en een
onderwijzeres. Het werk van deze
beide leerkrachten eischt van hen de
gehcele mensch. liefde, toewijding cn
eindeloos geduld, want hoewel kinde
ren met abnormalcn geestelijken aan
leg niet worden opgenomen, heeft het
onderwijs aan dergelijke gebrekkigen
zijn eigenaardigo bezwaren en moei
lijkheden. Er komen kinderen, die tot
hun 10de, llde, 12de, jaar nog nieta
geleerd hebben omdat zij niet naar dc
gewone school konden loopen. De
geheele geestestoestand van dergelij
ke ongelukkigcn is zoo totaal anders
dan van normale kinderen.
Zoodra het weer het eenigazins toe
laat worden do lessen buiten in don
tuin, op een afgesloten beschut priöel
gegeven. Do hoofdonderwijzer is juist
bezig de sedert cenigp jaren in En
geland veel geld winnende Daltonme
thode in gebruik te nemen.
Tet bestudeoring van het Dalton-
nlan zijn de hoeren Prof. Dr. Ph.
Kohnstamm, L. C. T. Bigot, direc
teur der kweekschool voor onderwij
zeressen tc Arnhem, voor ons Haar
lemmers geen onbekende, door zijn in
teressante lezingen voor de V.U. hier
ter stede, cn P. A. Diela, hoofd eener
school te Amsterdam, naar Engeland
geweest cn hebben daar verscnillen-
iie scholen, waar deze metmodc ge
volgd wordt bezocht. Over hun erva
ringen hebben zij rapport uitge
bracht in do brochure ;,De toekomst
van ons Volksonderwijs. Wio die ar
me stakkers daar bezig ziet, voelt
eerst recht, hoeveel zij, dio recht van
lijf cn leden zijn cn geen lichamelijk
gebrek hebben, bevoorrecht zijn. in
oen speciaal voor hem gemaakt© rol
stoel met tafol, zat daar een jongen
van, misschien vijftien jaar, die be
halve, dat hij het normale gebruik
van armen en bcencn mist, ook lijdt
aan bijbewegingen, waardoor bijna
voortdurend zijn geheele lichaam in
schokkende beweging is. Toch zat
hij met een opgewekt gezicht achter
zijn schrijfmachine. Hij was juist
klaar gekomen met een zakenbrief die
zijn hoofdonderwijzer hem opgegeven
hail te tikken, en toonde zich met
het complimentje, dat hem over zijn
werk gemankt, werd, erg gevleid en
verheugd. Wat ©en geduld en volhar
ding er noodig geweest zijn van on
derwijzer cn van leerling om het zoo
ver t© brengen, is te begrijpenDeze
arme jongen zal het nooit zoo ver
brengen, dut hij in zijn eigen onder
houd zal kunnen voorzien. Wel is
ccn voornaam ding voor den jongen
bereikt, namelijk, dat hij zich kan
bezig houden, dab hij kan lezen en
hij dus niet overgeleverd ia aan gren-
zelooze verveling, die dergelijke pa
tiënten anders zonden maken tot een
rainp voor zich zelf cn voor hun om
geving. Werd .ulk een jongen ge
woon in een ziekenhuis verpleegd,
dan kon natuurlijk aan zijn ontwik
keling niets gedaan worden, en dat
is het praktische van ccn inrichting
als de Adriaanstichting. dat de pa
tiënten gedurende dc geneeskundige
behandeling, te gelijk klaar worden
gemankt voor hun plaats in de maat
schappij, het zijn aus ook in dit op
zicht geen verloren jaren voor lien.
Bij hel kiezen van ccn vak wordt
vooral rekening gehouden met hun
aanleg cn hun neiging in verband
met hun gebrek.
Daar het bleek, dat voor a.s. kan
toorbedienden het 1. o. onvoldoende
is, werd een leerplan van 8 leerjaren
voor voortgezet lager onderwijs in
gevoerd. Ook wordt 'a avond» gere-
Seld vervolgonderwijs en handelson-
crwijs 'gegeven.
De onderwijzer voor mandenmaken
cn rietvlechten leert daar zijn leer
lingen heel mooi werk. De ..meester
knecht", zooals Dr. van Assen met
een grapje zei, heeft het vak liggend
geleerd, hij ligt nog op zijn ruststoel.
het door hem gevlochten rietwerk
ziet er prachtig uit. Het is werkelijk
bewonderenswaardig, wat er door ge
duld en oefening en niet in de laatste
laats door dc chirurgische behande-
ing van Dr. van Assen ook hier be
reikt wordt.
Op dc naaikamer zijn een paar
meisjes bezig niet naaien eu verstel
len. Een stakkertje met wasbleek
gezichtje zit half liggend in ec-n rust
stoel met tweo verbonden voeten cn
bcencn, 'het type van een t.h.c.-lijd-
sterfcje, toch kijkt liet kind vriende
lijk en opgewekt. Het is druk bezig
aan het «tukken inzetten, hoewel de
handen ook niet willen zooals liet
rnoct. Een ander meisje is met haar
eenc gebrekkige 'hand heel handig
aan het verstellen.
Dan is er ook nog een bijzonder
oneelukkig meisi© niet, een bultje en
kiiipetaret. Toon zij liier kwam, ver
telt Dr. van Assen, had ze nóp nooit
kunnen loopenhaar humeur was bij
zonder slecht (wat niet te verwonde
ren is voor zoo'n verschoppeling©
Na «nie operatief ingrijpen is het
meisje nu zo© ver gekomen, dat z© al
leen kan Joopga! En het kind is ge
heel veranderd I Haar humeur is ver
bazend veel verbeterd, zij is steeds ge
spannen op d© pretjes, dio hel
huis biedt on een van li aar grootste
verlangens is om niet de feestelijkhe
den ©eu mooie groot© rose strik in
het haar te hebben!
Ook zoo aardig is het, dat de kin
deren steeds leven in liet vooruitzicht
van eeu pretjeBehalve de gewone
feestdagen als Sint-Nicolaas en Kerst
mis is liet feest als de stichtster,
mejuffrouw do Monchy en de direc
trice. zuster van Eijken, jarig zijn,
dan gaan zc 'a zorneas ook" wel met
inotorbooten od de Hillegersbergscho
plas varen en dit jaar hebben verschei
deno autobezitters hun auto's oen
dagje beschikbaar gesteld, om do pa
tiënten ©eii6 een fenoegen te bezor
gen. Dr. van Aasen waardeerde hel
zoo bijzonder, dat de dames en hee-
ren niet hun chauffeur stuurden met
de auto. maar dat er velen zelf aan
het stuurrad zaten. Voor de
tientjes, dio door hun ziekte, niet mee
hadden gekund, werden zakjes met
bonbons meegebracht.
In den tuin, waar de ijverig© tuin
man dag in dag uit, aan het werk is
en waar do prachtigst© vruchtboomon
on malsche groent©» onder zijn zorgen
grpeiqri, hebben do kindoren hun eigen
tuintjes. Do vreugde over hun oerste
uitgekomen, zei (geplant© bloemen 1
Jongens, die er lust in hebbeu en door
hun lichaamsgebrek er niet. in verhin
derd worden, kunnen bij den tuinman
het vak loeren.
Merkwaardig is de betrekkelijke op
gewektheid. die uit. de gezichten van
d© patiëntjes spreekt. Komt, bet mis
schien daardoor, dat zii zich door do
behandeling in de inrichting zooveel
beter gevoelen dan vroeger? Temidden
van lnin normale broert jes en zusjes
acht©» zo z:cb minderwaardige .we
zentjes. die niets konden, niets leer
den. tot niets nufc waren, een last
veelal voor hun omgeving. Hier leerea
zij, naast de medische 1 handeling,
die liyn. zoo ©enigszins mogelijk, ge
nezing te» ininet© groot© verbetering
brengt, lezen, schrijven, rekenen enz.,
enz., als andere kinderen. Hier ook
loeren zij, dat zij wel degelijk nuttige
menseden kunnen Worden, die later
niet afhankelijk van hun familie of
van do weldadigheid behoeven te
Worden, maar zelf hun brood kunnen
verdienen op kantoor, in den land- of
tuinbouw, in rietvlechten of manden
maken. ais naaister.
De gelukkige combinatie van be
handeling en opleiding in écu inrich
ting biedt alleen de Adriaanstichting
aan gebrekkigen.
In den loop der tien jaar zijn in d©
Adriaanstichtinv 250 patiënten opge
nomen, waarvan er 3S nooit hadden
kunnen loopen. die bii liun vertrek
het wel konden.
Eón voorbeeld uit de vele; e©n der
patiënten was een jongen van onge
veer 15 jaar. die nooit anders had
kunnen loopen dan op handen en voe
ten. Een hopeloos geval, zooals d©
iongen zelf ©n zijn «eheelo omge-
vinc dachten. Na een langdurige be
handeling. waarbij verscheidene malen
operatief moest worden ingegrepen, is
do iongen zoo ver gekomen, dat hij nu
met een kruk en een beugel rechtop
kan looien. Gedurende do behande
ling leerde hij lier. rietvlechten. Hij
verdient thans bij zijn ouders met
hot maken ven serremoubelen en man
denwerk goed zijn brood. Het is een
vrooli'ke jongen geworden, dio door
zijn levensmoed en opgewektheid zijn
omgeving ten voorbeeld is, terwijl
hij ander© zeer waarschijnlijk eeu
somber wezen was geworden.
Dat Dr. van Assen bij zijn patiën
ten geliefd is en dat zii hem als hun
weldoener beschouwen, blijkt duide
lijk uit hun blijde oogen als zij hein
zien. De trots, waarmee een paar kin
deren hun kunst in het loopen boon-
den. was bijna aandoenlijk.
Tot elot een woord van warme
hulde en oprechte bewondering, voor
het prachtige mensch lieven de werk,
d-al Dr, van Assen met de hulp der
beide doktoren, do directrice, zusters
cn het onderwijzend personeel daar
verricht, en aau de stichtster der in
richting. mejuffrouw do Monchy,-
dio ier gelegenheid van heb tienjarig
bestaan der stichting, eon Röntgen
toestel schonk. Zij inaken het leven'
van ongelukkige medeschepselen tofc'
een dragoim- lot. geven hun levens
kracht levensmoed, zelfvertrouwen en
onafhankelijkheid terwijl het leven
voor die misdeeldcn anders een aan
eenschakeling van ellende en verdriet
zou zii n.
M. M. L.
