Een belangrijk werk in Spaarndam
42e Jaargang No. 12701
-Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 12 November 1924
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maandenVoor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f 357Franco per post door Nederland f3 87H- Afzonderlijke nummers f0.15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem en Omstreken fO.57)^; franco per post 10.65.
ADVERTENTIENVan 1 tot 5 regels fl.75; iedere regel meer 35 cents Reclames 60 cents per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer .15 Cents contant; buiten het Arrondissement dubbelen prijs.
Directie, Redactie en Administratie Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
Teleloonnummers Directie 3082, Redactie 600 en Administratie 724
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Directeuren J. C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
Hoofdredacteur: J. C. PEEREBOOM
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkeroog, IJmuiden,
Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT ND.MM ER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
KRABBELS
Wembley gesloten
De grootsche Ur toonstelling van
het Brusche Keizerrijk is op 1 Novem
ber i.!. officieel geeloten verklaard en
zonderling genot .4 ie men bet er
nog steeds niet over eons, of zij vroe
ger of later, geheel o' gedeeltelijk nog
zal worden heropend. Tientallen van
exposanten, vooral van zwaardere ar
tikelen hebben hun inzendingen ach
tergelaten in de optimistische er-
wachüng. dat binnenkort honderd
duizend of citeer bezoekers per dag er
v. eer hun aandacht aan zullen l.<*le
den. Het groote pi l.liek zelf is blijk
baar minder optimistisch, althans op
don iaatsten dag zijn er vtdo zuchten
geslaakt, zelfs tranen vergoten voor
het verdwijnen van en instelling, tie
in korten tijd voor do interesse n l c,
amusement dut Jij bood, den I.or'de-
naars bijna onontbeerlijk geworden
Wi«.
Het arnusemenfspj rk de marhtiie
magneet van iedore tentoo.nre.Mig
wordt natuurlijk het meest Pïfeurd.
Zoo is nu eenmaal "s meuschen aard.
Maar ecu typisch Engclech verechiin-
#©1 ia. de wenech bii velen om do laat
ste te zijn. die eon rit op de lucht-
epoor, in den toboggan, op de bewe
gende golfbaan zou maken, het laat
ste projectiel in oen schiettent, zou af
vuren of in een ..vroolijko keuken'"
zou werpen. Op dergelijke statistieken
r. :n de Engelschen del En tal van be
zoekers hebben natuurlijk op den laat
st en dag gedongen raar do eer, om de
loauste te zijn. die dc tentoonstelling
verliet, waardoor van liet personeel
niet geringe opsporitgsgaven werden
gevergd. Ve.'dor he» <i<' laaiit-' dag
zich gekenmerkt door een algerac-.
ne;i aanval op de Merk in prijs ver
langde snuisterijen uit do Eitgelsche
koioni'-n. Een uitverkoop op groot©.-
schaal.
Onlaniïs w,t= aangekondigd, dut het
vermaard© beeldhouwwerk in Cana-
decsclte boter zan don Enge!«hen
troonopvolger en riin paard, in den
letterlijken zin des wooTds ponds
ponds-gewiize voor d COMUmpti© zou
worden verkocht. Hei Engel«che bak-
vischendorn spit*'© zich al op deze
gelegenheid om don aangebeden prins
t© laten «ne!t©n op d© tong. Helaas.
De keurmeester* hebben in hun on
gevoelig® nuchterheid uitgemaakt,
dat de prins niet ei-ohikt i-» voor de
consumptie. daar de Canadeezen hem
om zeker te ziia, drr. liii goed pecon-
©erveerd zmi blijven. hebben vermengd
met oen chemische miletanlio. die hom
oneetbaar maakt. Ei. de prins van bo-
tor is verkocht aan een spoorweg
maatschappij-die hem als «neermid-
del zal gebruiken voor de assen van
locomotieven en varens.
Sic fcrancil
Stadsnieuws
De scholen voor buiten
gewoon lager onderwijs
Ged. Staten advlseeren afwijzend
op de aanvrage om subsidie
B. en W. van Haarlem hadden aan de
Provincial© Staten een verzoek gericht
om met ingang van het jaar J925 wn
jaarlijkfche bijdrage uit de provinciale
middelen te mogen ontvangen in de kos
ten der scholen voor buitengewoon la
ger onderwijs. Ged. Staten hebben dien
aangaande het gevoelen ingewonnen
van den inspecteur van het buitenge
woon lager onderwiis. dr. A. van Voort-
hoysen. Deze oordeelt dat inwilliging
van het verzoek geen aanbeveling ver
dient.
Het wil hem voorkomen, dat wanneer
ce Provincie het speciale onderwijs aan
de zwakzinnigen wil bevorderen, zulks
het best kan geschieden door het ver-
leenen van steun ten behoeve der huis
vesting van leerlingen afkomstig uit
buitengemeenten, die zelve geen vol
doend© aanleiding hebben om een
school voor buitengewoon lager onder-
wij; te stichten. i. zouden de gemeen
ten. die zich uitgaven getroosten ten
behoeve der huisvesting van zwakzin
nigen, welke buiten hun woonplaats on
derwijs ontvangen, eer voor steun in
aanmerking komen dan de grootc ge
meenten, die eigen scholen voor dit
onderwijs hebben opgericht.
De gemeente Haarlem voert zoodani-
gen grond voor haar verzoek niet aan,
maar beroept zir'n op het bezoek der
school door leerlingen uit buitenge
meenten. Met den Inspecteur zijn Ged.
Staten echter van oordeel, dat hierin
voor de Provincie geen aanleiding kan
ziin gelegen op <fe aanvrage gunstig te
beschikken.
Immers in de bi; het Koninklijk Be
sluit van 22 October 1023 (Stbl. no. 489)
getroffen regeling, die op 1 Januari
1924 in werking is getreden, en waar
bij o.a. de scholen voor zwakzinnigen
onder het buitengewoon onderwijs rijn
gerangschikt, is ook de verhouding tot
de buitengemeenten nader opgenomen,
terwijl voorts daar het hier eene plaatse
lijke school betref, zooals ook de In
specteur in ïijn advies opmerkt, voor de
toelatiog van buitenleerlingen een re
geling kan worden getroffen, overeen
komstig artikel 19, 4de lid der Lager
Onderwijswet 1920.
Voor een aanvullend optreden van de
Provincie op dit gebied bestaat derhalve
naar de meening van Ged, Staten geen
aanleiding.
Op grond van het vorenstaande geven
zij in overweging op het verzoek afwij
zend te beschikken.
Een Aula op de
Algemeene Begraafplaats
De begrafenis van den heer W. L.
rhram op 11 dezer heeft mij weder
eens duidelijk gemaakt, dat het ont-
':en van een aula op onze Algemeene
Begraafplaats zeer te betreuren is. Dit-
jaal waren overigens de omstandig-
eden betrekkelijk niet slecht, daar het
eder niet geheel ongunstig, althans
kalm was. Maar de sprekers moesten
ook nu weer met den rug tegenover de
helft van hun toehoorders staan. En ge
deeltelijk werden dc hoorders ook nu
veer gedwongen om op onwaardige
rijzo zich te verplaatsen om althans iels
an de woorden van waardeering en
iank op te vangen, waarmede zij van
harte instemden. Hoe kan zoo iets in
overeenstemming zijn met den eerbied,
dien wij onzen dooaen schuldig zijn en
met onz© gemoedsgesteldheid, als het
mysterie van den dood ons weer eens
tonereer gegrepen heeft? Daarom een
zula, waarin op waardige w ijze vertolkt
lean worden, wat in cie treffende oogen-
blikken ons door hoofd en hart gaat.
En van die aula uit het gemeenschappe
lijk geleide grafwaaris. En dan aan bet
raf het korte woord van dank namens
e verwanten. Zoo stel ik mij het „nor-
Wanneer het ooi: tot een uitvoering
komt, hoop ik. dat deze op practische
wijze zal geschieden cn dat er rekening
gehouden za! worden mnt elders opge
dane ervaringen. Onlangs bracht mi.in
plicht het met zich mede. aal ik een
grafrede hield in tic aula van de Tweede
Begraaf plaits te Utrecht. In die aula,
welke bij die gelegenheid met een zeer
talrijke en uitgelezen schare gevuld
was, heb ik twee fouten opgemerkt. De
aula daar is een ronde ruimte. In het
midden staat de lijkkist. Het was mij
aldus onmogelijk, zoodanig een plaats te
kieren, dat ik de geheele corona kon
overzien. Bovendien ontbreken zitplaat
sen. zelfs voor de naaste verwanten.
Ook voor ouden van dagen moeten deze
mijns inriens aanwezig zijn. Even een
voudig als voortreffelijk vind ik de in
richting op de nieuwe begraafplaats te
Bloemenöaal en op Wctleiveld, Op
beide plaatsen heb ik ah spreker dit er
varen. De lijkkist is geplaatst op een
verhevenheid aan het eind van d© zaal
en ieders oog kan daarop rusten. De
ipreker staat op een trede der estrade,
waarbij hii aan zijn zechterhand den
doode heeft ca zijn gelaat tot alle aan-
eiigen keert, zoodat hij door allen ge
hoord en gezien kan worden.
Ile ben mij geheel bewust hier aller
minst iets nieuws ter. sprake gebracht
:e hebben. Misschien vindt de Heer
Hoofdredacteur in dit schrijven aanlei
ding om .uit rijn bewonderenswaardige
nnis der plaatselijke geschiedenis der
itste decenniën dc ..lijdens"geschiede-
van den hier weer eens voorgedra-
n wensch nog weer eens te bock tc
dien en zijn zoo welversneden pen
dienstbaar te maken voor wat hoe lan
ger hoe minder ontbreken mag. Ik
hoop in het bovenstaande mij van
groote woorden onthouden t© hebben.
Maar ik zie de vervulling van mijn
wensch donker in, ais die pessimisten
gelijk hebben, voor wie het een waar
heid is, dat geen ding een langer 1c-
■en heeft dan een „onhoudbare" toe-
tand. Is Haarlem te arm om zelfs op
obcre, zij het dan toch tevens waar
dige wijze aan deze behoefte te voldoen,
het hebbe den moed dien toestand niet
rerbloemcn. Maar laat dan door de
bevoegde gelaghebbenden dit nog maar
eens onomwonden uitgesproken wor
den. En iaat ons dan wederom eens
duidelijk gemaakt worden, waarom veel
kleinere gemeenten wel in staat zijn te
doen wat ons dan blijkbaar onmogelijk
is. Hierbij moge niet vergeten worden,
dat de omstandigheden ons dwingen van
de Algemeene Begraafplaats gebruik tc
maken, in de eerste plaats diegenen on-
ons, die ook hierbij met het niet
onbeperkte hunner geldmiddelen te re
kenen hebben.
G. C. VAN WALSEM.
Haarlem, 11 Nov. 1924.
Ongeluk bij het voetballen
De Hillegommer A. S. breekt
een been
Bij den voetbalwedstrijd Spaarne-
stad IHillinen I had de Hillegom
mer A. S. het ongeluk een been te
breken. De broeders van Meer en
Bosch verleenden eerste hulp, waar
na hij per auto naar de ouderlijke
woning te Hillegom werd overge
bracht.
ZONDER SCHULD
Weet u waar Och ten ligt?
I k weet het niet.
Een naam, die menigeen
Nooit hoort of ziet.
Welnu dat vreemde oord
Van deugd vervuld
(Toe, staat verbaasd met mij)
Heeft gansch geen schuld.
Geen schuld! Terwijl een eik
Van schuld vergaat.
Hij vreemde of landgenoot
in 't debet staat.
Met rente en afios tobt
En overleit
Hoe hij zijn schulden we!
Betaalt op tijd.
Een blik in het grijze verleden
gij schuldloos nest,
i dat i
Och t et
Hoe k
Gaf men u scholen dan
TotaaJ cadeau?
I; niemand werkeloos
Binnen uw grens?
Kent gij geen armen soms
Of zieken menseh?
Geen wegen, bruggen dan,
Zoo mooi maar duur.
Maakt niet een zwak bedrijf
U '1 leven zuur?
Onschuldig Och ten, ach,
Herberg ook mij.
Dan ben ik vast voortaan
Belastingvrij.
Maar neen, 'k bedenk mij daar,
Blijf liever hier,
Moog Haarlem schuldig zijn,
't Heeft meer vertier.
Boven een Achterhoek-
Sche negorij
Kies 'k oe met schuld belaan
Spaarne-contrei.
TOM DE RIJMER.
Een steenen-bombardement
Een man die veel last van
buren ondervindt
Onlunep werd hot döor den arbeider
L. aan den Leimuiderdijk in de Haar
lemmermeer bewoond© huis door eeni-
2© personen uit baldadigheid dichtge
spijkerd. zoodat liij met zijn serin
daarin opgesloten en eerst don
volgenden moreen door ©on Jak-
raampje do woning kon verlaten.
Maandag was de man niet goed en wel
van zijn w©rk thuis gekomen of zijn
inn's werd zoodanig met stoonen ge
bombardeerd. dat. nagenoeg al de rui
ten worden vernield. De politie werd
met het gebeurde ir. kennis gesteld.
Een preek in de Friesche
taal
Ds. G. A. Wumkes zal Zondag
avond in de Groote Kerk optreden
Men schrijft on6:
A.s. Zondag cjee avonds om 6 uur
reedt in de Groote Hork 10 Haarlem
op verzoek van het bestuur van ,,Gijs-
bert Japicx", do Friesche vereeniging
alhier, op Ds. G. A. Wumkes, als lei
der van de godsdienstoefening in d©
Friesche taal. De opbrengst van de
tweede collect© zal worden beet eed
aan den bouw van de Oosterkerk.
Toen vóór twee jaar Ds. C. B. Hyl-
kern a in de Doopsgezinde kerk met,
een I'riescho preek optrad, was de
kerk t© klein: de middenpaden liepen
vol en velen moesten teleurgesteld
heengaan Nog grooter was deze te
leurstelling, toen ztj hoorden hoeveel
wijding er va.n zijn woord was uitge
gaan en hoe ontróerd tal van bezoe
kers geweest waren. Dit waren vol
strekt niet alléén doopsgezinden, in-
tegondeel: alle secten waren in 'de
kerk vertegenwoordigd en zoo hoopt
het bestuur ook nu onder het gehoor
van dezen voormaligen predikant bij
de Ned. Herv. kerk te Sneek ral van
Friezon te zien, van welk geloof ook.
Allen hebben vrijen toegang. Ds.
Wumkes is wel die predikant, die
het vaakst in de ..memmobacl" go-
preekt heifft. tal van preken hoeft Hij
uitgegeven.
Verkeersongelukken in
Haarlem en Omgeving
In Haarlemmermeer.
Maandagavond kwamen op den
Hoofdweg twee wielrijders, waarvan
een hunner aan den verkeerden kant
reed en nog gauw den weg wilde over
steken, zoodanig met elkaar in bot
sing, dat beiden tegen den grond
werden geslingerd- Een der wielrij
ders, de koopman H. liep een wónd
aan het bpofd op, terwijl bet voorwiel
van z'n fiets nagenoeg geheel in el
kaar werd gedrukt. H. werd per auto
naar zijne woning gebracht. De ander
ging te voet huiswaarts.
Naar wij vernemen, is bij het 9-
jarig zoontje van den arbeider K.
aan den T.Tweg, dat van een auto viel
en een hersenschudding kreeg, het
bewustzijn teruggekeerd. Hoewel nog
ernstig, is de toestand iets vooruit
gaande.
HOE VROEGER DE KOLK ER UIT ZAG. NAAR EEN OUDE AQUAREL DIE IN HET SPAARNDAM-
SOHE RAADHUIS HANGT.
Spaarndam is een oud dorp! De ge
schiedenis gaat tot in het grijze ver
leden. Vroeger was er zelfs een leven
dig© handel, nu brengt alleen de pa
ring er eenige bedrijvigheid.
De Kolk was een schitterend stuk
oud-Hollandsche bouwstijl. Onze fo
to geeft daarvan nog een indruk. De
Kolk heeft nog wel het oude idéé be
houden. maar veel van het mooie oude
is toch verdwenen. Het raadhuis is
wel voor eenige jaren weer in ouden
stijl opgetrokken, maar het typische
oud© is er toch voor een deel bij ver
loren gegaan.
De ouae geschiedenisboeken toonen
duidelijk, dat in Spaarndam een le
vendige handel gedreven werd.
Daaraan herinneren nog eenige ou
de stukjes Spaarndam.
Een herinnering zal dezer dagen
verdwijnen.
De oude gemeentevaart wordt ge
dempt.
DE GEMEENTEVAART ZOO ALS DIE VROEGER WAS.
OOK EEN FOTO VAN EEN AQUAREL UIT HET SPAAR NDAMSCHE RAADHUIS.
Die gemeentevaart had vroeger
groote beteekenis voor Spaarndam.
Het was een verbinding tusschen
de Kolk en de haven die ten Noor
den van 't dorp lag. Die haven is a,l
•oor driekwart gedempt, omdat die
erzand was cn nietmeer gebruikt
werd. Immers nu varen de bandels-
schepen alleen door Spaarndam.
Alle handel aan 't dorp zelf is ontno
men. Op den grond van de gedemp
te haven zullen nu vermoedelijk in de
naaste toekomst arbeiderswoningen
gebouwd worden.
HOE DE GEMEENTEVAART ER NU UITZIET.
De foto doet veronderstellen, dat
hier een mooi stukje natuur verloren
gaat.
Maar in dit geval bedriegt de foto.
Het is een leelijke vieze stinksloot ge
worden. een broedplaats voor mala
ria-muggen en ander ongedierte.
Het is een-goed werk, dat die bron
van ellende voor de 'omwonenden oin-
delijk verdwijnen zal.
Men zal er den nieuwen burgemees
ter, die hiervoor sterk geijverd heeft,
dankbaar voor zijn.
Op de foto is ook te zien bet typi
sche kerkje dat Spaarndam rijk is.
Te Spnrendam stond reeds in 1328
een« kapel, behoorende onder de
hoofdkerk van St. Bavo te Haarlem.
Die kapel, in 1517 door de beruchte
Zwarto Bende verbrand, werd vervan
gen door een grooter bedehuis. Toen
die kerk, door ouderdom en oorlogs
vuur reeds zeer bouwvallig geworden,
den 12den Januari 1626 door een be-
vigen storm was ingestort, hebben de
ingezetenen den 20sten April 1627
een nieuw bedehuis doen bouwen,
vóór of Hoven welks hoofdingang de
volgende regelen werden geplaatst:
„De Oude zware kerk is 's nachts
door zware vlagen.
Van harden Noorden storm gestort
en ingeslagen.
Dirck, Pieter, Abraham van Beau
mont leggen 't werk
Een, twee en derden steen 't begin
sel, dezer kerk".
Dit opschrift is er tegenwoordig ech
ter niet meer te vinden; 't is vervan
gen door een ander, en wel door het
geen we lezen bij Jesaia II 3: >,komt
laat ons opgaan tot den berg des Hee-
ren, tot oen huize des Gods Jacobs,
opdat Hij ons leere van Zijne wegen,
en dat wii wandelen in Zijne paden".
Toen echter de toestand der kerk in
1844 belangrijke herstelling of ver
nieuwing vorderde, is er een andere
ingang gemaakt, ten gevolge waarvan
ook deze laatste inscriptie is verval
len. Dit kerkje, 't welk ten westen
van de Kolk staat, is een luchtig en
net half-kruisgebouw, en heeft een
spits torentje met uurwerk, benevens
een groote en een kleine kloL
De geineetevaart had als vaarwater
reeds lang haar beteekenis verloren
(oen een aee) er van gedempt was in
verband met het leggen van den dijk
van Spaarndam naar Santpoort.
Bengels
Eerst hadden zij „met z'n achten" de
buurt onveilig gemaakt. Het was de
dag van Sint Maarten en hoewel zij
geen illusie koesterden om vreugdevu
ren te ontsteken, hadden ze toch overal
gezongen „geef ons een turfie of een
hout". Ook klopte de verzuchting „Sint
Maarten wat is het koud" niet, want het
lekker weer. Maar het ergste was,
dat zij zelfs aan de armoedigste huizen
zongen „Hier woont een rijk man, dïe
veel geven kan".
Om „turfies.of een hout" was het de
bengels ook niet te doen.. Alleen! om
centen! Als de buurtbewoners van- het
gezang aan dc open-gegooide straatdeur
verlost -wilden zijn, gaven zij maar en
kele centen. Dan trokken de kleine be
delaars weer naar nieuwe slachtoffers.
Hun keeltjes waren er schor van ge
worden, terwijl de zwarte mombakkessen
leclijk verkreukeld waren.
Toen stonden ze Dinsdagavond half
zeven voor een winkel in de Ursula-
straat om krijgsraad te houden.
De oudste, althans de langste, deed
het masker af dat bera tot een nikker
gemaakt had en zei ik staak.
De anderen volgden zijn voorbeeld.
Nou kaiken hoeveel we hebben 1
zoo verstoutte zich een van de acht tot
den gcldopbaler, den penningmeester,
den kassier, of hoe zijn titel ook moge
geweest ziin, te zeggen.
En'd celen t liet een andfer er op
volgen,
Dc kassier zei heelverontwaardigd
Denk je, dat ik er met de pot vandoor
zou gaan
La eerst dan kaiken hoeveel er
is zoo zei het wantrouwende lid.
Ja! jabeaamden de anderen.
Maar dc kassier talmde daarmee.
Laten 'wé in de poort gaan, zoo
zei hij.
„In dc poort gaan" was in oud-Israël
een geijkte term voor naar de plaats
des gerechts. Maar de poort die de jon
gens bedoelden was een slopje op da
Nassaulaan.
Daarheen trokken rij, in optocht. Hef
