HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE NATUUR
FLITSEN
Haarlemmer Halletjes
ZATERDAG 27 DECEMBER 1924 - TWEEDE BLAD
De Vogel- en Plantentuin te Bloemendaal
Vroeger schreef ik al over dit plan,
dat intusachen wel een ander aanzien
heeft gekregen. Het Idee, om er een
speelterrein aan te verbinden,- heeft
meii moeten laten varen. Er worden 111
Bloemendaal op ander» plaatsen in de
gemeente speelplaatsen ingericht, zoö-
dat tv* daar niet al te veel over mo
gen treuren. Vooral niet omdat op dit
terrein, bijna twee Hectaren groot, nil
op zoo n groots, li* wijze door
worpen :s. dat nu t, zal nalaten iederen
.tvandeiaar te bekoren.
Ji» het vree tel ijk gcdrelte komt een
De kanten komen /eer glooiend uit het
water. Ten eerste dit op dien grond,
i-t uil I, i- iiKi-'el'.jk, en
ten tweede is lm: daardoor mogelijk
lange d.- vijver kant pn en op een groot
moerassig terrein aan dea nooru-oost-
kant van de s ijver alle moe rasplan ten
van onze streek t<- brengen. De lezers
weten wel wat door d« waterleidingen
de flora van de moerassig* duinpannen
bijna o»
Wii
dekken
m«t hond.
g roen. Mot
tianen en uie
zo op Texel
vinden zijn.
Pari
Wh
•as «#]>*n-Orchis, G«n-
e*r van dat moois, zooals
ig nog t»
hten al die
geven in
ueu ...octnendaal-
sche Wh. 't Zal misschien niet met
alle lukken. Kr zijn er die zulxe bij
zondere «is: hen atelleu aan bodem, be-
lichting, hiuiiusgchaltc. waterstand
dat we met de/-- hoogstens een proe?
kunnen wagen. Ik bedoel ooorte® als
li.-? Maftnvarentjc. do oaeineet-W-
chis, liet Duinrooaja en nog enkele,
w aar van de eischca zoo gecompliceerd
zijn, dat we alleen door diepgaande
bot an tv'he studio hier en elders er ln
zullen kannen slagen hen m hun nieu
we omgeving te doen tieren.
Maar de meeat» orchideeën, en alle
duinplanten. »-oais we z/« vinden lang*
de wegen van de Ameterdamaebe VV a-
terleidmg en langa den Zeeweg kun
nen geen
zijn dan
grocid. Want we willen niet alleen
wilde planten liebben, maar ook wil
de vogels, nachtegalen, lijsters en
meer van dat goed, dat, op den grond
of op eenige hoogte in do at ruiken,
graag een beetje uit 't oog van mensch
en dier zitten. Daarom komt er om het
terrein een katten-, konijnen en men
schen vrije afrastering, maar de ingang
zal over dag geopend zijn Voor iede-
ren wandelaar en er zal iemand werk
zaam zijn. die een mooie taak krijgt;
het publiek te koren wandelen, zon
der dat het wil toegeven aan den
drang om I* ©sen bloemen mede te ne
men of takken Meidoorn e.d. af te
snijden. Dit is niet altijd een verkeer
de neiging, wanneer liet binnen zekere
perkon blijft, maar het kan in de eer-
ste iaren in den plantentuin niet ge
duld worden. De geplante soorten moe-
en zand vormen, uitstoelen, zoodat er
en tweede geslacht komt en als dit
enmaij in bloei is kunnen we j>as
zeggen da', de flora .gevestigd" is.
ir dit duurt zeker «en jaar of vier,
vogels zulleu we in den tuin
aan het broeden krijgen, geen
■nnecuwcn en lepelaars b v. Maai
holen broeden» zullen met nest
jes gelokt worden en de dichte
h*«Merdekking Zal velen vogels nest-
-legenheid verschaffen.
Zoo kau de tuin een levend monu-
mt worden van het planten- en die-
nleven. (ieen natuur-monument. De
-uid.
>rden «n
*r en bloemrlj-
n<l. Ik denk nu
d* soorten van
aan net al
Teunisbloem en Toorts, de tMsentong,
h»t K«li- of Loogfcniid en «wreto »n
der*
Onder het houtgewas worden alh
struiken en hee-urs gebracht uit onu
omgeving, de Vogelkers Meidoorn
Lijsterbes. Ligtfier en daaronder de
heerlijke boechflora, die door vil!
Ikjuw- e d. zooveel van haar domein
heeft moeten inboeten. In de eerste
plaats natuurlijk de l»-*chancmon«n.
die Jn het llioem'ndaalacbe bosch nog
maar h»er en daar t* Mnd'n zijn
xerder de Primula's, do tlelmbk
(WÉ Helmkruid, soorten van Vosrel-
melk. Haarlems Klokkenspel. Pijp
bloem «-n Helmkruid, onz* Varens ei
natuurlijk de gewone l»osehplan<«
als Phi it kruid en hrandoetrU. in hr
kort. de planten die genoemd worder
in van Eeden's klaarieke boekje ,,On
kroid" en waarvan we van sommigi
ons al haast rii«-t-s meer kunnen voor
stellen, dat ze hier ooit hebben ge
herming van «en i
:uk bosch. duin,
ii moeras in onze omgeving blijft nog
•v*n urgent. Maar de tuin zal ook
weer vel» harten doen open gaan voor
>nzc locale natuur, zal daardoor ook
veer veel leden aanbrengen aan de
fereenlgipg bot Behoud van Natuur-
monumten die alleen met vel leden
in etaat is overal in tc grijpen waar
dat noodig is-
Het onderwijs zal ook kunnen pro-
fit««ren van den tuin.
Ka V» rder hoopt comité, dat d«
belangstelling van Bloemendalers
HanrU-mmers ook blijkt iu 't opgeven
om lid tc worden, leder bepak zelf
zijn contributie. naar «igen draag
kracht. Secretaris van het comité is
do h*'*r de Visser, ..Denhcim", Bloe
mendaal.
Komt *r voldoende *f»-iiii op deze
wijze, dan ral liet mogelijk zijn on
derhoud en bewaking zoodanig t» doen
geschieden dat de tuin ieder ja&r in
waarde «tijgt, dat b.v. altijd iemand
aanwezig is om uitleg te geven, dat
bloemen afgeetaan kunnen worden aan
holen voor het onderwijs en planten
,,i ruil aangeboden kunnen worden aan
andere botanische tuinen Het ligt dus
maar aan de lezers van dit artikel, of
ui zich in deze richting zal ont-
Stadsnieuws
telen.
C. SIPKES.
INCEZONOEN ME O E 0 EE LIU CE N
a 60 Cts. per rsgel.
Wilt gij uw blouse niet bederven?
Verft dan met KRAKELINGEN-VERVEN
In vela prachtigs kleuren. 20 CENT
par pakje. Bij uw drogist
Kerstredevoeringen
Bij de S. D. A. P.
In de kleine gemeentelijke concert
zaal eprak op eersten Kerst/lag, des
middags, de heer A II, Gerhard, lid
der Tweede Kamer en van Gedepu
teerde Staten, voor de Federatie llaar-
jem der S.D.A.P. een Kerstrede uit.
Spr. begon met te zeggen, dat hij
s iaar geleden ook een Kerstrede
hiela. Toen was het 1918,. het jaur van
den wapenstilstand waarin groote ver
wachtingen werden opgewekt. Alge
meen dacht men dat de democratische
id*e nu groote vorderingen zou maken.
En deze verwachting scheen volkomen
gerechtvaardigd, vooral ook, na de in
voering van het algemeen kiesrecht
>or mannen en vrouwen.
Het Kerstfeest, in onze streek, is de
voortzetting van liet oud* Winter-
Zonnewendoleest van de Germanen
In dagen van de grootste somberheid
hadden de oude Germanen behoefte
het grootste feest t«> vieren, om
dat zij toon juist de zekerheid van een
bétere toekomst het duidelijkst voel
den. Op duisteren winternacht zou de
zomerzon weer volgen De oud» Ger
manen vierden op 21 (of 23} December
de geboorte van Baldur, den Zon
negod.
Zoo was ook 20 eeuwen geleden de
toenmalige beschaafde wereld in som
beren Maatfabelachtige rijkdom en
verkwisting stonden tegenover groote
ellende en ontbering. En altijd is bij
de verschillende volken een groot win
terfeest. gevierd als een 'belofte van een
betere toekomst.
En zoo ligt e-r ook iets buitengewóón
opwekkends in het verhaal van de ge
boorte van Jezus, ie midden van de
armste proletariërs van die dagen.
Jezus weid dadelijk door eenvoudige
herders aangebeden. Niet omdat *r
viui dot zwakke wicht dadelijk zooveel
kracht uitging, maar omdat de ge
boorte van dat zwakke wicht een groo
te belofte bctcekende voor de torkomst
Als er ooit. mensclien zijn, die de
tnooie gedachte in dit verhaal kunnen
gevoelen, dan zijn het wel de socialis
ten. zij. die weten hoe 80, 90 ja&r ge
leden de toestanden der arbeiders on
der het kapitalistisch stelsel waren.
Tachtig, negentig jaar geleden toch
begoiMi' ii de socialisten in te zien. hoe
men ontkomen kon aan de maatschap-
pelijke eliende en dat tegenover hel
ovsteem van ..ieder voor rich" moest
gesteld worden dat van „allen t
men".
Het geheim van den vooruitgang zit
in het besef, dat wij gemeenschappe
lijk verantwoordelijk zijn voor he:
leed van den enkeling.
Do erkenning van deze verantwoor
delijkheid is ook de erkennit^f van den
gemcenachappélijken plicht, maatrege
len te treffen om hot kwaad tegen te
gaan. In dien zin is in tiet socialism*
ook een opvoedend element, dat dwingt
tot een lioogcr zedelijk peil.
Veertig, vijftig jaar geleden vc
den de .-"ciahsien nog maar «-en klcinè
groep. Waaraan ontleende die kléine
groep di* Kr&rtit van den strijd voor
lie tere tijden te blijven volhouden?
Aan dezelfdp mentaliteit, die de oude
Germanen hun Winter-Zonnwtil
stands! eest deed xi*ren, n 1. aan hui
onverwoestbaar geloof aan een betere
toekomst.
Wie den ontwikkelingsgang van het
menschdom heeft trachten te legrij-
VAN HAARLEM'S DAGBLAD No. 181
DE MAN DIE HONGER HAD
Hij kijkt onrustig op
van zijn k(aut, raad
pleegt, zijn horloge en
kijkt of er nog geen tee
kenen van het eten zijn
staat op en loopt naar
de deur van de eetka
mer, om te zien of de
tafel al gedekt is
probeert zijn krant ver
der uit te lezen, maar
kan zijn gedachten niet
van rijn eetlust afhou
den
roept naar boven dat
her kwart ua zes is,
krijgen we vandaag
niets te eten of wat
merkt dat moeder in de
keukc-n is en herhaalt
vraag, krijgt het drin
gend verzoek heen te
gaan en niet in den weg
te loopen
loor<t somber rondom de
eettafel en helpt, zichzelf
aan een stukje brood en
een hazelnoot
moeder komt binnen,
klaagt dat hij alles slor
dig heeft gemaakt en
laat hij wat gaan lezen
tot het eten klaar is
stelt zich in de hal op en
roept aan de familie zijn
ze allemaal klaar, het
is etenstijd
en juist als aangekon
digd wordt, dat de soep
op tafel g.taat, herin
nert hij zich dat. hij nog
wat op de kachel ïnoeet
doen
fNadruk verlfcldafi.ï
pen, wéét en blijft gelooven. zelfs in
do donkerste tijden, dat het licht een
maal komen moet.
De ontzettende ellende die de oorlog,
welke /es jaar geleden eindigde, ver
oorzaakte, zal pas de geschiedschrijver
van 'voel latere tijden kunnen begrij
pen Cii overzien. Hij liet einde van
dien oorlog werd een andere strijd op
gewekt de strijd tegen den oorlog. De
socialisten 1 lieven de ontwapenings-
leuze nan en deze leuze is d» voortref
felijkste en noodzakelijkste' leuzo van
het oogenblik. Ik hoop u allen te kun
nen doordringen, aldus zeidc spr.,
dat strijd voor de ontwapening «en
van de zekerste wegen zal zijn 0111 te
komen tot bestrijding van do kapita
listisch- productiewijze. I)e ontwapo-
ningsidée zal een van de vruchtbaar
ste ideeën zijn. Want in die idéé is
de groote kracht: het geloof aan een
betere toekomst, dat de menechheid
ook in duistere tijden bezielt.
Ook bij do bezittende klasse zijn O
velen die den oorlog verafschuwen,
want in alle lagen der maatschappij is
het leed van den oorlog ondervonden.
Men verfoeit den oorlog, maar...,
durft niet aan de opheffing er van
te gelooven. D- socialisten durven
thans rondweg deze uitspraak te
doen wie tegen den oorlog is moet
den moed hebben om de daad te vol
brengen. die cr voor goed een einde
aan zal maken en die daad is de vol
strekte weerloosinaking, de ontwape
ning. Dit is d« mooie gedachte die in
Denemarken tot iting is gek .men
wij gelooven zóó zeer in de toekomst
dat wij ons weerloos maken te midden
van het dreigendsfe gevaar. Niet lan
ger geldt de meenins. dat we om bui
ten een oorlog tc bliïven ons moeten
kunnen verdedigen. De oorlog heeft
geleerd dat dit een onjuist standpunt
was.
Wie aan een toekomst-ideaal ge
looft moet in zichzelf er aan beginnen
te werken. Gezegd mag worden dat
de mensehheid daar thans aan bezig
is. De maatschappij is bezig zich in
die richting te ontwikkelen.
Op een dag als deze. zoo eindigde
de heer Gerhard zijn met overtuiging
uitgesproken rede. moeten wij elkan
der opnieuw bezielen met het geloof
dat bergen verzet: wij strijden het
best tegen den oorlog door ons volko
men weerloos te maken. Tizt moet de
socialistische Kerstgedachte van de
zen tijd zijn
Na deze rede klonk luid applaus
waarna de voorzitter, de heer Joosten
met een woord van dank aan spreker
en aanwezigen de bijeenkomst sloot.
EEN ZATERDACAVONDPRAATJE
Toen Willem van der Werf op den
een «n dertignten December uit zij"
b«d stap:* (in het jaar 1923 wel te
verstaan) had hij een kloek besluit
genomen. ..Ik hrbhad hij tot zich
zelf gexegii lorn hij dien morgen van
toe niet geleefd, zooals ik had moe
ten doen. Veel te vaak mijn mede-
menschcii afgesnauwd, gelegenheden
laten voorbijgaan, om hun «en dienst
te bewijzen, mijn geld in den zak ge
houden als ik er go*d mee had kun
nen doen. Het is vandaag cl* laatste
dag van 't jaar. het moet ook de laat-
vre/en voor tekortkomingen en ge
breken". Hij zei dus vrouw en kin
deren met buitengewono vriendelijk
heid goeden morgen, at zonder prut
telen het oudbakken brood, waaraan
hij ander* zoo'n hekel had, kortom
maakte zoodanig den indruk van
overstroomende welwil!endheid.dat zijn
oudste dochter tot zijn oudsten zoon
fluisterde ..de ouwe is in zijn humeur
vandaag, daar moeten we gebruik
van maken".
Hij verstond dat heel goed, maar
deed net of hij niets hoorde Deze
bescheidenheid kreeg haar belooning.
Hoewel hij dc moderne methode om
van je vader te spreken als ..dc ouwe
heer'" of nog korter „do ouwe" niet
kon toejuichen, besloot hij daarop de
ren keer maar niet te letten en willig
de achter elkaar twee verzoeken in
van de oudste dochter om een nieuwe
jurk voor het aanstaande bal en van
rijn oudsten zoon. pm geld voor een
uitstapje mei een paar vrienden naar
Brussel Hun dankbaarheid was bui
tengewoon en die had vriend Willem
ook w*l noodig als moreel rugge-
steuntje. want een kwartier daarna zei
rijn vrouw: ..je hebt c*n royale bui
vandaag, man, manr ik bad Jiever dat
je 't gelaten had-" „Waarom!"
vroeg Willem. „Mientje had het nog
beat met haar oude japonnetje kunnen
doen en Kees is nog veel tc jong
voor zulke uitstapjes niet de vrien
den. Ze raken maar blasé «n als ie
vandaag toch zoo los met jc geld
bent. dan zou het beter geweest zijn
om het voor e*n nieuw karpet in dc
huiskamer te besteden. Er vallen
haast galen in Laat je dat niet
hinderen", zei Willem edelmoedig,
„jij krijgt van inij een nieuw karpet,
't Is vandaag 31 December, ik wil
voortaan mijn mcdcrncnsehcn, al mijn
jnedemenschen, begrijp je. vrienao*
lijk en welwillend tc gemoet komen."
,."t Is heel mooi." zei zijn vrouw
weer. ..voor het oude jaar. Dat duurt
noe maar kort. Maar morgen is heb
1 Januari en hot nieuwe jaar duurt
304 dagen, denk j* het zóólang te
kunnen volhouden 1"
Hierop ging Willem verder niet in.
Er zijn. zoo dacht hij. van die dingen,
die ie voelen moet, niet beredenee
ren kunt. En zoo stortte hij zich. als
ik dat zoo zeggen mag. uit den intie
me» kring van zijn familie in het ge
woel der wereld en wel niet een uit
drukking van zoo algemeenen raen-
Rfhcnmin op het gezicht, dat het niet
lang duurde of er kwam iemand naar
hem toe #-n zei..ik wensch u een ge
lukkig Nieuw jaar." Dit paste nu prei
cie» in Willems stemming. Kijk,
dacht hij bij zichzelf, als onbekenden,
want :k heb dezen man nog nooit ge
zien, -zoo maar uit eigen beweging
naar inij toekomen om Nieuwjaar t«
wensehen. dan gaan wij zeker den
goeien kant uit naar <1* algemeene
verbroedering. Hij zei du» met na
druk ..ik dank u en wensch u op mijn
beurt een gelukkig Nieuwjaar", hem
daarbij hartelijk .1* hand drukkende.
Hiermee wou hij verder gaan, maar
de man stak zijn hAnd opnieuw uit
en vroeg ..Kan er niet. wat op over
schieten, meneer' Deze opmerking
stelde hem wat teleur. Konden men-
schen dan niet elkaar het bost* wen
srhen, zonder dat daar meteen kwart
jes aan te pas kwamen- Intusschen,
daar hij in deze stemming verkeerde,
tastte hij in den zak en gaf een kwar
tje. dat blijkbaar dc helft benetien de
verwachting bleef, zoodat ten alottc
het afscheid **:i beetje koel was.
Verder wandelende ontmoette hij
c*n man- die hem bekend voorkwam.
„Meneer", zei die. „ik kom van Alk
maar loöpen en ik moet naar Leiden
de laatste 24 uur heb ik niets gege-
tcn".
„Juist", zei Willem, „ik herken je.
Kwam j* de vorige weck niet van
Leiden loopen, op weg naar Alk
maar!"
..Zoo is hot'1, zei de man, ,,en dat
i« hou mijn lot. Van Leiden naar
Alkmaar en al» ik daar ben weer van
Alkmaar nnac Leiden. Ik kan daar
toch niet blijven, is het niet.?"
I)c vorige weck. z*i Willem met
cenig Ijerouw tot zichzelf, heb ik den
man maar laten pralen en mij over
dit lot van een mcdemcnsch niet be
kommerd vandaag zal dat. anders
worden. Belangstelling zal ik toonen.
..En waarom loop je dan zoo heen en
weer?" vroeg hij. „Muizenvallen,
kleerrnhaken. veters en doosjes
srhoen-wicerRen je dan nu uit
verkocht ..Ik ben zoo arm. dat ik
niets meer voor miin handeltje in-
koopen kanEerst dc muizenvallen
opgegeten, toen de klecrenhaken,
daarna de schoensmeer en eindelijk
heb ik gister mijn laatste paar schoen
veters o n d p r den inkoop moeten
verknopen, om in 't, leven 1* blijven".
„Ziehier dan", dacht Willem, „oen
prachtige gelegenheid voor een goede
«land.
„Hoeveel zou je noodig hebben
voor wat veters en schoensmeer?"
Nu h'in da' z'"> rechtstreek* gei-angd
werd. scheen de man n:*t goed een
antwoord tc weten, eindelijk zei hi|
lanc7.».im ei inet narzebn „a's ik
een guld n h ri of een daald r
of «en paar gulden of mirschirn
een rijksdaalder..." telkens als hij
r-en bedrag noemde. Willem aAnL'ü-
kende. als om re zien boa yer hij
gaan kon. „S'op, stop", zei deze,
,,ik dacht zoo, dat twee gulden ge
noeg »u of een daalder". „Nee,
meneer", zei de man. „voor een rijks
daalder kun ik net een dozijn van
elk koopen, anders is het weer voel
duurder en dan is er voor den koop-
man nik* u- verdienen, begrijp u?"
Om de waarheid te z«ggcn begreep
Willem het niet. maar daar luj van
den handel in schoensmeer *n veters
/oo niet op do hoogte was en ieder
liandelsvak zijn eigen bijzonderheden
heeft, liet hij het er bij blijven
roerde don man n rijksdaalder,
di« met warme dankb«uigingen zijn
r- s naar Leiden voonretto.
Lichter van beurs, maar noc
lichter van voet en lichter van ziel
wnndeld Willam «an dor Wérf
der. Ho© kon het nu casueel zoo tref
fen, daar kwam dc mun aan. met
wien hij nu al een paar jaur proce-
deerde over <on stukje 1-nd van der
tig vierkanten meter. Zonder groet
wou dc myJcr voorbijga m, maar
dnt liet Willem niet tou. llcm oi> zij
komende en met hein mco stappen-
do /*i hij: „hoor eens hier, wij twis
ten nu ul twee jaar over zoo'n snip-
jo grond, het is vandaag oude jaar.
zouden we die zaak niet uit dc we
reld helpen?"
...Mij goed", zei de ander ..Dat
had je iwco Jaar geleden al kunnen
doen'."
„Dat is te zeggen
„Natuurlijk. Als Je er niet over
geprocedeerd had".
„Ja, ja. maar ik was In mijn
recht".
„'t I.ijkt er niet naar. De grond ii
van mij".
„N**, van mij. Mijn advocaat
heeft, zelf gezeid, dat mijn zaak ei
prachtig voorstond".
,,Ro mijne verzekert, dat ik het
winnen moét!"
Zo waren intusschen verder ge-
waadeld. al gebaren mnk'nd* bii
het prat*n. zoodat de menschen ble
ven staan om hen na te zien. Van
der Werf begreep, dat hij «r zoo niet
komen zou en daar hij vandaag
zelfs op iemand, die h"m mot zoo'n
onreohtvaardig proces hinderde, niet
boos kon blijven, zei hij sussend:
..Dat. mac dan wezen zoo het wil.
ma r vandaag, op den laatst -n dag
van 't jaar, vraag ik jou weer: kun
nen wo do zaak niet uit de wereld
helpen?"
hc*l gemakkelijk".
„Hoe dan?"
..Natuurlijk krijg ik den grond,
jii betaalt jou kosten en dn mijne".
Deze oplotsing mankt" Willem een
oogenblik sprakeloos. „Neem me nou
niet. kwalijk", zei hij, ..maar op die
mani*r zon ik a'les verliezen en nlles
«talen Dat is niet een overeen
komst. zooals ik 7«u willen'"
„Dan niet", zei do ander. „Ik
vroeg je toch nicm nd -1. Af*re n be
gint bet nieuwe jaar, Hid over oni
verder te prrc-dee en. Winnen do?
ik het f"ch. maar dan kost het ie
zooveel duurde*. Dus niet of «raag.
Gegroet". F.n daarme" scheidden ze.
Nu b«n ik fooh", zei Willem, ter
wijl hii hem nakeek, „vol van de
boste bedoelingen tegenover mijn
mcdcmenoclien, maar ik eeloof, dut
zij zelf treil ook een beetje moeten
meewerken
„Het. is," 7,*i Wllem toen hij mei
ri ju vrouw alleeu aan do koffietafel
zat Gal dc kinderen waren ergons an
ders heen of te laat) „het is niet zoo
héél gein.-ikkchjk om vriendelijk Ie
wezen tegenover al je medemcnachen.
Als zij zelf van hun kant ook niét wat
doen. dan komt er niet veel van te
recht."
„Een verstandig man", antwoordde
zijn vrouw, „is in dc- «crcto plaata
Vriendelijk tegenov.-r zijn vrouw; air
hij zich inaar aan haar raad houdt
zal het hem goed gaan."
„Zoo!" zei hij. op dien voorrichti
pm toon, waaruit je alles maken
kusit. Ja, in en of zoowat in hot mid
den. „I.aton wij vanmiddag gaan
wandelen Ik moet eerst nog wat pa-
pioren uitzoeken."
Acht circulaires, die in do laatste
dagen in do bus gekomen waren, lagen
op afdoeidng te waditen.
Nummer oen was ecu verzoek, om
oen bijdrage voor een acteur, die eon
jubileum zou vieren; do commissie
wou geen lx-drag noemen, maar vijf
gulden zou toch wel aangenaam
wezen. „Ken knap toonedspseler", zei
Willem, met «roote aandacht do cir
culaire doorlezende. „En wat werkt
wo n man koloseaalOp zijn twaalf
de jaar trad hij voor d« eerste maal
op, bij gebroeders van Lier, daarna
vervulde liij allo mogelijke rollen van
het groote en Jict kleine repertoire.
Duizenden, jn tienduizenden, heeft hij
in hot gemoed gegrepen of, wanneer
liet pas gaf, hartelijk doen lachen.
Moet het, INederlandaohe publiek zijn
dankbaarheid daarvoor niet door een
klein offer toonen? Hoe uitstekend is
dat ni*t gezegdhoe goed gevoeld, ja
voor dit doel draag ik vijf guldon bij.
De ontwikkeling en verheffing van
't tooneel e« twee rijksdaalders
vergelijking is bijna beschamend
Circulair* no. werd ter zijde ge
legd. No. 2'Verzockt een bijdrage voor
een jonginensch, dat door finanoieelcn
achteruitgang van zijn familie de
studio niet kan voortzetten. „Pijn
lijk". ..smartelijk in hooge mare.
Zoo'n beetc jongen. Altijd hard ge
werkt. ii-derc-n stuiver bezuinigd en
nu in het gezicht van de haven stran
den. IIo* wolsprekend is dat gezegd!
Neen, dat mag niet gebeuren, Deze
dag, de dag waarop ik aan mijn mede-
menschen begin een goed hart too te
dragen, deze triomfdag zal ook ge
tuig* 7.iin van mijn oftenn aan dezen
jongen student, Tien gulden. Wat. is
tien gulden ten-en over de ktins, een
wetenschappelijk leven tc behouden 1"
En circulaire no. 2 werd bovenop
no. 1 gelegd.
Ik moot rekening houden met ce
plaateru'mte, ander9 zou ik mij het
genoei/on gunnen, te beschrijven wat
de brave Willem van der Werff bii al
die circulaires dacht. Nu d* onverzet
telijke prariijk tot kortheid nood
zaakt, kan ik er alleen van zeggen,
dat de.acht circulaires allemaal, zon
der ondersaheid, een nuttig doel
hadden, zoodat Willem in zijn nieuwe
stemming l>esloot niemand ongetroost
af t© wijzen. Er was inaar één klein
bezwaar: dc koetenTe zamen waren
de bijdragen (en dan gaf hij no« niet
eens. naar de grootte van zijn nobel
hurt) f 35. „Kan ik dat missen 1"
vroeg liii zich zelf af.
Maar daarna weer onmiddelliik t „mag
dit vuige geld mij in mijn goede plan
nen tot bevordering van het heil der
mensehheid. belemmeren? Dat nooit.
Een uur later ging hij met zijn vrouw
uit wandelen. Plotseling ontstond in een
herbergje dat zij passeerden het heftig
geschreeuw van een nijdige ruzie, de
deur werd opengegooid en de waard, in
hemdsmouwen, smeet met krachtige
t een bezoeker op straat. Onmid
dellijk had Willem hem herkend het
was de wandelaar van Leiden naar Alk
maar en vice versa. Hij was dus blijk
baar nog niet veel verder gekomen. Op
dit oogenblik zou het wandelen tocli
ook niet gelukt zijn, want hij was
dronken, dat hij zelfs niet meer kon
opstaan.
Onwillekeurig maakte Van der Werf
een beweging in de ridhting van den
gevallene.
.Je gaat je toch niet met zoo'n dron
ken kerel bemoeien?" vroeg zijn vrouw.
„A's j« vriendelijk en welwillend bent
voor al je medemenschen...." zei
Willem, een beetje onaf.
..Dan begin je met je vrouw en niet
met een onbekenden dronkelap. Je denkt
toch niet, dat ik hier blijf wachten tot
dat jc hem op zijn beenen gezet hebt?"
Hiertegen Was inderdaad weinig in
:e brengen. En Van der Werf wandelde
verder, er wel van overtuigd, dat zijn
rijksdaalder niet aan veters en schoen
smeer besteed zou zijn.
Nog was onze brave vriend niet aan
het einde van zijn zorgen. Daar kwam
een zijstraat plotseling een kennis
op hem afschieten, Jan van der Toorn,
in de wandeling genaamd Iwan de
Verschrikkelijke. Het was een
van die menschen, die altijd rondloo-
pen met vele vallen voor zachtaardige
menschen. Kaartjes voor een liefdadig
heidsvoorstelling in den rechter vest
zak, bouwsteentjes voor nuttige stich
tingen in den linker; lootjes voor goed
gekeurde loterijen in den cenen en voor
een tombola zonder nieten in den an
deren colbertaak. Iwan de Verschrik
kelijke liep aldus welgewapend rond.
Bezweek je niet voor een schot uit zijn
vestzak, dan legde je het toch af voor
vuur uit zijn jaszak. Eenmaal wei
geren gaat, tweemaal ook nog, driemaal
wordt al moeilijk, daarboven onmogelijk.
Wie door Iwan dc Verschrikkelijke aan
gevallen werd, had het jn'eit al verloren
óórdat het begonnen was.
„Goeien dag," zei Van der Werf, met
de gelatenheid die verreweg de wijste
partii was. „Wat zal het dezen keer
wezen? Fancy fair, voorstelling, concert
of wat?"
„Geen van drieën,zei Iwan en rnaak-
cen gebaar vol minachting. „Klein
goed, de moeite niet waard voor jou. Ik
ken jc goeie hart. Voor jou bewaren
wij alliid de groote dingen!"
Dat zei (bij altoos en tegen iedereen
en dat was algemeen bekend. Hij zelf
was de cenigc, die daar nog altijd niet
op gelet had.
„Wel," zei Willem, „al s ik iets goeds
doen kanvandaag heb ik juist een
nieuw blad omgeslagen."
,,'t Kon niet beter treffen," zei Iwan
de Verschrikkelijke. „Om kort te gaan,
er moet een Poolsche jongen onder dak
gebracht worden. Het comité heeft aan
jelui gedacht."
„Ik niet aan het comité," zei Willems
vrouw. „Ons huis is vol. De kinderen
worden grooter, er is meer ruimte noo
dig. Geen plaats voor je Pool
„Komaan, vrouw." zei Willem, „het
kamertje op den zolder is nog vrij. Als
het jonge mensoh geen pretenties
heeft...."
Maar zi.in vrouw wilde er niets van
hooren. „Ik heb," zei ze, „al moeite
genoeg om mijn eigen kinderen te be
grijpen en die spreken nog Hollandsch,
'wat zou ik dan moeten beginnen met
zoo'n Pooltje cn al zijn medeklinkers?"
„Hij spreekt Duitsch," zei Iwan troos
tend.
„En.... hoe is het met de familie?"
„Daar zal je geen last van hcbbcn.-
AUeen een stiefmoeder, die hem graag
kwijt wil
„Dat bedoel ik niet," zei zijn vrouw-
met een lachje. „De Polen staan juist
niet in den reuk van de zindelijkheid."
„O zoo, ja, daar zal voor gezorgd wor
den."
Maar mevrouw wilde er niet aan.
Dezen keer had Iwan de Verschrikke
lijke zi.in meesteres gevonden. Het baatte
niet of Willem al steunde. „Zul jij hem
•crzorgen, klcedcn, tc eten geven en op
oeden?" vroeg mevrouw Van der
Werf. En hij moest bekennen, dat hij
daartoe niet in staat was. Iwan wreekte
zich door hem kaarten voor een liefda
digheidsvoorstelling aan te smeren, voor
vijf gulden. Lager wou hij niet gaan.
Het Pookje had minstens een riiks-
daalder extra gekost.
's Avonds kreeg mevrouw- Van der
Werft den staj>el circulaires in het oog.
„Ach, brave man." zei ze, „hoe kun je
«och allemaal betalen. Wat zou
deze dag alleen dan niet kosten?"
En zij rekenden alles en alles te
zamen J 47-75. En dan nog zonder de
groote dingen, het eindigen van het
proces en de kleine Pool. „Dat maakt
300 werkdagen, de Zondagen reken
aar dat er buiten vallen, ofschoon
ïiet zoo is, meer dan veenichdui-
zend gulden. Kun jij dat jaarlijks aan
philantropic besteden, goeie idealist?"
En hij moest toegeven van niet. Toen
streek ziin vrouw niet een energiek ge
baar al de circulaires in de prullemand.
Ik geloof, dat Willem naderhand zijn
algemeene menschcnliefce meer op den
grondslag der financicele mogelijkheid
gevestigd heeft.
FIDELIO.
